ID_корпоратви

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI

TERMIZ DAVLAT UNIVERSITETI

Ro`yxatga olindi: “TASDIQLAYMAN”
№_______________________ Termiz davlatuniversiteti
o’quv ishlari bo’yicha prorektor
2019yil “___” __________ dots. O’.Ch.Axmedov _____________
2019 yil “___”_______________

Korporativ boshqaruv

fanudan
ISHCHI FAN DASTURI

Bilim sohasi: 200000 -Ijtimoiy soha, iqtisod va huquq
Ta’lim sohasi: 230000 - Iqtisod
Ta’lim yo’nalishi: 523010 - Iqtisodiyot (tarmoqlar va sohalar

bo’yicha)
5231700 – Kadrlar menejmenti

Umumiy auditoriya soati - 72s.
Shundan:
Ma’ruza - 36s
Amaliy mashg’ulot – 36s.

Termiz-2019
1

Fanning ishchi fan dasturi namunaviy-o’quv reja hamda o’quv dasturiga muvofiq ishlab chiqildi.
Tuzuvchilar:

1. Mirzayev A.Q. – TerDU “Iqtisodiyot va menejment” kafedrasi dotsenti, i.f.n.
2. Turayev B.E. - TerDU “Iqtisodiyot va menejment” kafedrasi o’qituvchisi

Taqrizchilar:

1. Avazov E.X. - iqtisod fanlari nomzodi, dotsent
2. Radjabov O’.D - Iqtisod fanlari nomzodi, dotsent

Fanning ishchi fan dasturi “Iqtisodiyot va menejment” kafedrasining 2019 yil “26” avgustdagi 1-sonli
yig’ilishida muhokamadan o’tgan va fakultet Kengashida muhokama qilish uchun tavsiya etilgan.

Kafedra mudiri: __________ i.f.d. O.Q.Xatamov

Fanning ishchi fan dasturi Iqtisodiyot va turizm fakulteti Kengashida muhokama etilgan va universitet
o’quv-uslubiy Kengashi muhokamasiga tavsiya qilingan (2019 yil “26” avgustdagi 1-sonli bayonnoma).

Fakultet Kengashi raisi: __________ i.f.n. M.Gadashayev

Fanning ishchi fan dasturi Termiz davlat universiteti o’quv-uslubiy Kengashining 2019 yil “___”
avgustdagi “___” - sonli majlisida muhokama etilib, o`quv jarayonida foydalanishga tavsiya etildi.

O’MB boshlig’i: __________ dots. U.Mustafayev.

© «Korporativ boshqaruv fani (ishchi fan dasturi)». - T.: TermDU, 2019. - 15 bet..
2

KIRISH

“Korporativ boshqaruv” fani zamonaviy bozor tizimini qanday ishlashini, bozor narxini shakllanish
mexanizmlarini va bozor sub’ektlarining iqtisodiy faoliyatini o’rganadi.

O’zbekiston Respublikasi birinchi Prezidenti I.A.Karimov O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi
Qonunchilik palatasi va Senatining qo’shma majlisidagi ma’ruzasida O’zbekiston Respublikasi iqtisodiyotini
yanada rivojlantirish borasida to’xtalib “... bugungi keskin raqobat sharoitida mahsulotlarimizning jahon va
mintaqaviy bozorlarda xaridorgir bo’lishi va mustahkam o’rin egallashi uchun bu boradagi ishlarni yana bir
bor tanqidiy ko’rib chiqish lozim. Bunda tashki bozorda xaridorbop, yo’qori likvidli mahsulotlar ishlab
chiqarishni kengaytirish uchun eksportga mahsulot chiqaradigan korxonalarni rag’batlantirishni yanada
kuchaytirish, ularga yangi imtiyoz va preferentsiyalar berish bo’yicha qo’shimcha chora-tadbirlar tayyorlash
zarur”1 deb ta’kidlab o’tdilar.

Prezident Sh.M. Mirziyoyev O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2016 yilning asosiy
yakunlari va 2017 yilda O’zbekistonni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishning eng muhim ustuvor yo’nalishlariga
bag’ishlangan ma’ruzasida O’zbekiston iqtisodiyoti oldida turgan asosiy vazifalar to’g’risida to’xtalib,
“Makroiqtisodiy barqarorlikni yanada mustahkamlash va iqtisodiy o’sishning yo’qori sur’atlarini saqlab
qolish, jumladan, Davlat byudjeti barcha darajada mutanosib, milliy valyuta va ichki bozordagi narx darajasi
barqaror bo’lishini ta’minlash – eng muhim ustuvor vazifamizdir.”2 deb ta’kidladilar. Ushbu masalalarni
amalga oshirishda mikroiqtisodiyot fanida o’rganiladigan mavzular, nazariy-amaliy masalalar muhim
ahamiyat kasb etadi.

Iqtisodiyotda tarkibiy islohotlar va iqtisodiyotni modernizatsiyalashni yanada chuqurlashtirish, uning
ko’lamini kengaytirish bilan bog’liq masalalarning nazariy va amaliy tomonlarini o’rganishda “Korporativ
boshqaruv” fani alohida o’rin tutadi.

“Korporativ boshqaruv” fani bozor iqtisodiyotining nazariy va amaliy tomonlarini o’rganish bilan
birga, mikroiqtisodiy modellar orqali amaliyotda vujudga keladigan iqtisodiy muammolarni tahlil qilishda va
ularning yechimini topishda, shuningdek, sababiy bog’liqlikda xulosalar yasashda muhim ahamiyat kasb etadi.
Ushbu fan fundamental fanlardan hisoblanib, boshqa iqtisodiy fanlarni chuqur o’rganishda asos bo’lib xizmat
qiladi.

“Korporativ boshqaruv” fani bozor iqtisodiyotining amal qilish mexanizmini, turli mulkchilikka
asoslangan korxonalarning xo’jalik yuritish faoliyatini, ularning bozor sharoitidagi harakatini,

1 I.A.Karimov. 2015 yilda mamlakatimizni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish yakunlari hamda 2016 yilga mo’ljallangan
iqtisodiy dasturning eng muhim ustuvor yo’nalishlariga bag’ishlangan Vazirlar Mahkamasining majlisidagi “Bosh
maqsadimiz – mavjud qiyinchiliklarga qaramasdan, olib borayotgan islohotlarni, iqtisodiyotimizda tarkibiy o’zgarishlarni
izchil davom ettirish, xususiy mulkchilik, kichik biznes va tadbirkorlikka yanada keng yo’l ochib berish hisobidan
oldinga” mavzusidagi ma’ruzasi T.: “Xalq so’zi” 2016 y 17 yanvar– 36 b.

2 Sh.M.Mirziyoyev. 2016 yilda mamlakatimizni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish yakunlari hamda 2017 yilga
mo’ljallangan iqtisodiy dasturning eng muhim ustuvor yo’nalishlariga bag’ishlangan Vazirlar Mahkamasining
majlisidagi “Tanqidiy tahlil, qat’iy tartib-intizom va shaxsiy javobgarlik har bir rahbarni – bu Bosh vazir yoki uning
o’rinbosarlari bo’ladimi, hukumat a’zosi yoki hududlar hokimi bo’ladimi, ular faoliyatining kundalik qoidasi bo’lib
qolishi kerak” mavzusidagi ma’ruzasi – T.: “Xalq so’zi” 2017 y 15 yanvar– 35 b.

3

iste’molchilarning xatti-harakatini, cheklangan ishlab chiqarish resurslaridan samarali foydalanish yo’llarini
nazariy va amaliy tomonlarini o’rgatadi.

O’quv fanining maqsadi va vazifalari

Fanni o’qitishdan maqsad – talabalarda zamonaviy bozor iqtisodiyotining ishlashi va
rivojlanishining ham nazariy, ham amaliy tomonlarini, bozor sub’ektlarning iqtisodiy faoliyatini
o’rganish usullari bo’yicha bilim, ko’nikma va malaka shakllantirishdir.
Fanning vazifasi – talabalarga bozor iqtisodiyoti qonunlarini, bozor sub’ektlarining har xil bozor
tuzilmalaridagi harakat faoliyatini, ularning faoliyatiga ta’sir qiluvchi omillarni, iste’molchining
bozordagi harakatini, iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solish kabi masalalarni, bozordagi talab
va taklif to’g’risidagi statistik ma’lumotlar asosida bozorni tahlil qilish va xulosalar chiqarishni,
davlatning bozor iqtisodiyotiga aralashuvi oqibatlarini tahlil qilish asosida xulosalar chiqarishni
o’rgatishdan iborat.

Fan bo’yicha talabalarning bilimi, o’quvi va ko’nikmasiga qo’yiladigan talablar

«Korporativ boshqaruv» fanini o’zlashtirish jarayonida amalga oshiriladigan masalalar doirasida
bakalavr:

-zamonaviy bozor iqtisodiyotining ishlashi va rivojlanishining nazariy asoslarini; talab va taklif
modeli asosida taqchil resurslarning taqsimlanish mexanizmini; raqobatlashgan va raqobatlashmagan
bozorlarning asosiy xususiyatlari va firmalarning ushub bozordagi harakat qilish qoidalarini; bozor
sharoitida narxlarning qanday shakllanishini; davlatning bozor iqtisodiyotigi aralashish yo’nalishlari
va ularning oqibatlarini; mehnat, kapital va yer bozorining ishlash mexanizmini bilishi kerak;

- talaba bozordagi talab va taklfi to’g’risidagi statistik ma’lumotlar asosida bozorni tahlil qilish
va xulosalar chiqarish; statistik ma’lumotlar asosida talab va taklif funktsiyalarini tuzsh va ular
asosida bozordagi holatni tahlil va prognoz qilish; raqobatlashgan va raqobatlashmagan bozorda
firmalarnin harakatini tahlil qilish asosida hulosalar chiqarish; davlatning bozor iqtisodiyotiga
aralashuvi oqibatlarini tahlil qilish asosida hulosalar chiqarish bo’yicha ko’nikmalarga ega
bo’lishikerak.

- talaba bozor iqtisodiyotini ishlash va rivojlanish mexanizmi to’g’risida; taqchil resurslarni
taqsimlanish tamoyillari to’g’risida; talab va taklif asoslari to’g’risida ; raqobatlashgan va
raqobatlashmagan bozorlar to’g’risida; bozor sharoitida narxning shakllanishi mexanizmi to’g’risida;
har xil bozor tuzilmalarida firmalarning harakat qilish qoidalari to’g’risida; bozorning ishlash
samaradorligi va unga ta’sir qiluvchi omillar to’g’risida aniqmalakalariga ega bo’lishi kerak.

Fanning o’quv rejasidagi boshqa fanlar bilan o’zaro bog’liqligi
va uslubiy jihatdan uzviy ketma-ketligi

“Korporativ boshqaruv” fani umumkasbiy fani hisoblanib, 3 semestrda qo’yiladi. Rejalashtirilgan
gumanitar va ijtimoiy (iqtisodiy nazariya, iqtisodiy ta’limotlar tarixi), matematik va tabiiy-ilmiy (iqtisodiy-
matematik usullar va modellar, iqtisodiy geografiya va ekologiya), umumkasbiy (statistika, makroiqtisodiyot,
mehnat iqtisodiyoti va sotsiologiyasi, jahon iqtisodiyoti va xalqaro iqtisodiy munosabatlar, moliya va soliqlar,
marketing, menejment, agrosanoat majmuasi iqtisodiyoti, qishloq xo’jaligida ishlab chiqarish texnologiyasi,
xorijiy investitsiyalar) va ixtisoslik fanlar (qishloq xo’jaligi iqtisodiyoti, qishloq xo’jaligi korxonalari
faoliyatini boshqarish) fanlaridan yetarlicha bilim va ko’nikmalarga ega bo’lishlik talab etiladi.

4

Fanning ishlab chiqarishdagi o’rni

O’qitishni tashkil etish shakllari: dialog, polilog, muloqot hamkorlik va o’zaro o’rganishga
asoslangan frontal, kollektiv va guruh.

O’qitish vositalari: o’qitishning an’anaviy shakllari (darslik, ma’ruza matni) bilan bir qatorda -
kompyuter va axborot texnologiyalari.

Kommunikatsiya usullari: tinglovchilar bilan operativ teskari aloqaga asoslangan bevosita o’zaro
munosabatlar.

Teskari aloqa usullari va vositalari: kuzatish, blits-so’rov, oraliq va joriy va yakunlovchi nazorat
natijalarini tahlili asosida o’qitish diagnostikasi.

Boshqarish usullari va vositalari:o’kuv mashg’uloti bosqichlarini belgilab beruvchi texnologik karta
qo’rinishidagi o’quv mashg’ulotlarini rejalashtirish, qo’yilgan maqsadga erishishda o’qituvchi va
tinglovchining birgalikdagi harakati, nafaqat auditoriya mashg’ulotlari, balki auditoriyadan tashqari mustaqil
ishlarning nazorati.

Monitoring va baholash: o’quv mashg’ulotida ham butun kurs davomida ham o’qitishning natijalarini
rejali tarzda kuzatib borish. Kurs oxirida test topshiriqlari yoki yozma ish variantlari yordamida
tinglovchilarning bilimlari baholanadi.

“Korporativ boshqaruv” fanini o’qitish jarayonida kompyuter texnologiyasidan, “Exsel” elektron
jadvallar dasturlaridan foydalaniladi. Ayrim mavzular bo’yicha talabalar bilimini baholash test asosida va
kompyuter yordamida bajariladi. “Internet” tarmog’idagi rasmiy iqtisodiy ko’rsatkichlaridan foydalaniladi,
tarqatma materiallar tayyorlanadi, test tizimi hamda tayanch so’z va iboralar asosida oraliq va yakuniy
nazoratlar o’tkaziladi.

Fanga ajratilgan o’quv soatlarining o’quv turlari bo’yicha taqsimoti.

№ Mavzu Auditoriya soatlari Mus- Jami
SHu jumladan: taqil
ish
Jami Ma’ruza Amaliy Taj-
(semenar) riba

5-semestr

1 Korporativ boshqaruvning nazariy 4 2 2 48
4 2 2 48
asoslari 4 2 2 48
4 2 2 48
2 Korporativ boshqaruvning 4 2 2 48
4 2 2 48
zamonaviy uslublari va modellari

Korporativ tuzilma sifatida

3 aksiyadorlik jamiyatlari faoliyati

tashkiliy asoslari

4 Aksiyadorlik jamiyatlarida

boshqaruv organlari
Aksiyadorlar umumiy yig‘ilishini

5 tashkil etish, o‘tkazish va

rasmiylashtirish

6 Aksiyadorlik jamiyatlari faoliyat

samaradorligini baholash

5

Korporativ nizolarning oldini olish 4 2 2 48
2 2 48
7 va manfaatlar to‘qnashuvini
2 2 48
samarali boshqarish
2 2 48
8 Bozor va tavakkalchilik korporativ 4 2 2 26
2 2 26
boshqaruvda ichki nazorat tizimi
2 2 26
Korporativ boshqaruvda 4
2 2 26
9 hisobdorlik, axborotlarni oshkor 2 2 26
2 2 26
etish va shaffoflik 2 3 26
2 2 26
10 Minoritar aksiyadorlar va ularning 4 36 36 56 128

huquqlarini ta’minlash

11 Davlat ulushi mavjud aksiyadorlik 4

jamiyatlarida korporativ boshqaruv

12 Davlat ulushi mavjud aksiyadorlik 4

jamiyatlarida korporativ boshqaruv

Aksiyadorlik jamiyatlarida 4

13 qimmatli qog‘ozlar muomalasini

tashkil etish

14 Korporativ birlashmalar va ularda 4

korporativ boshqaruv mexanizmi

15 Korporativ birlashmalar va ularda 4

korporativ boshqaruv mexanizmi

16 Korporativ boshqaruvda foydani 4

taqsimlash mexanizmi

17 Aksiyadorlik jamiyatlari 4

tomonidan yirik bitimlar tuzish

18 Aksiyadorlik jamiyatini qayta 4

tashkil etish va tugatish

Jami 72

6

ASOSIY QISM

Fan bo’yicha ma’ruza mavzulari va ularning mazmuni

KORPORATIV BOSHQARUVNING NAZARIY ASOSLARI

Korporativ boshqaruvning mohiyati, maqsadi va vazifalari. Korporativ boshqaruv
ishtirokchilari. Korporativ boshqaruv va korporativ menejment. Korporativ boshqaruv prinsiplari.
O‘zbekistonda korporativ boshqaruvning huquqiy asoslari. Korporativ boshqaruv kodeksining
qo‘llanish xususiyatlari

Qo’llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondashuv, muammoli ta’lim, Blits,4 x 4
usuli, munozara, o’z-o’zini nazorat.
Adabiyotlar: A1;A2; AZ; A4; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5; Q6; Q7 Q8;.

KORPORATIV BOSHQARUVNING ZAMONAVIY
USLUBLARI VA MODELLARI

Xalqaro darajada tan olingan korporativ boshqaruv modellariga umumiy tavsif. Anglo-amerika
modeli xususiyatlari. Korporativ boshqaruvning nemis modeli. Korporativ boshqaruvning yapon
modeli. Korporativ boshqaruvning oilaviy modeli.

Qo’llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondashuv, muammoli ta’lim, Blits,4 x 4
usuli, munozara, o’z-o’zini nazorat.
Adabiyotlar: A1;A2; AZ; A4; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5; Q6; Q7 Q8;.

KORPORATIV TUZILMA SIFATIDA AKSIYADORLIK
JAMIYATLARI FAOLIYATI TASHKILIY ASOSLARI

Aksiyadorlik jamiyatlarining vujudga kelishi va rivojlanish evolyutsiyasi. Aksiyadorlik
jamiyatlarining afzalliklari va kamchiliklari. Aksiyadorlik jamiyatlarining tashkiliy
asoslari.Qo’llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondashuv, muammoli ta’lim, Blits,4 x
4 usuli, munozara, o’z-o’zini nazorat.
Adabiyotlar: A1;A2; AZ; A4; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5; Q6; Q7 Q8;.

AKSIYADORLIK JAMIYATLARIDA BOSHQARUV ORGANLARI

Aksiyadorlik jamiyatlari tashkiliy tuzilmasi va boshqaruv organlari tarkibi. Aksiyadorlar
umumiy yig‘ilishi va uning vakolat doirasi. Kuzatuv kengashi va uning korporativ boshqaruvdagi
roli. Ijroiya organi tashkiliy tuzilishi va faoliyat mexanizmiQo’llaniladigan ta’lim texnologiyalari:
dialogik yondashuv, muammoli ta’lim, Blits,4 x 4 usuli, munozara, o’z-o’zini nazorat.
Adabiyotlar: A1;A2; AZ; A4; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5; Q6; Q7 Q8;.

AKSIYADORLAR UMUMIY YIG‘ILISHINI TASHKIL ETISH, O‘TKAZISH VA
RASMIYLASHTIRISH

Aksiyadorlar umumiy yig‘ilishining tashkil etilishi. Aksiyadorlar umumiy yig‘ilishida ovoz
berish va ovoz natijalarini rasmiylashtirish. Aksiyadorlar umumiy yig‘ilishini tashkil etish va
o‘tkazishning amaldagi holati.

Qo’llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondashuv, muammoli ta’lim, Blits,4 x 4
usuli, munozara, o’z-o’zini nazorat.
Adabiyotlar: A1;A2; AZ; A4; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5; Q6; Q7 Q8;.

AKSIYADORLIK JAMIYATLARI FAOLIYAT SAMARADORLIGINI BAHOLASH

Aksiyadorlik jamiyatlarida korporativ boshqaruv kodeksi tavsiyalariga rioya
qilinishini.baholash bo‘yicha savollar hamda ular bo‘yicha umumiy ballning taqsimlanishi.AJ
tashkiliy tuzilmasining namunaviy tuzilmaga muvofiqligini baholash bo‘yicha savollar hamda ular

7

bo‘yicha ballar taqsimoti.Tanlov asosida ijroiya organi rahbari va a’zolarini tayinlash bo‘yicha
savollar va ular bo‘yicha ballar taqsimoti.MHXS va xalqaro audit standartlariga o‘tishni baholash
savollari va ular bo‘yicha ballar taqsimoti.Aksiyadorlik jamiyatida zamonaviy boshqaruv tizimlari
joriy etilishini baholash. Aksiyadorlik jamiyatlarida korporativ boshqaruv tizimini baholash natijalari
tahlili. Samaradorlikning asosiy va qo‘shimcha muhim ko‘rsatkichlariQo’llaniladigan ta’lim
texnologiyalari: dialogik yondashuv, muammoli ta’lim, Blits,4 x 4 usuli, munozara, o’z-o’zini
nazorat.
Adabiyotlar: A1;A2; AZ; A4; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5; Q6; Q7 Q8;.

KORPORATIV NIZOLARNING OLDINI OLISH VA MANFAATLAR
TO‘QNASHUVINI SAMARALI BOSHQARISH

Korporativ nizolar, ularning yuzaga kelish sabablari va tasniflanishi.Korporativ nizolarning
tasniflanishi. Manfaatlar to‘qnashuvini samarali boshqarish prinsiplari. Manfaatlar qarama-qarshiligi
kelib chiqishining oldini olish. Manfaatlar qarama-qarshiligini boshqarish va bartaraf qilish.

Qo’llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondashuv, muammoli ta’lim, Blits,4 x 4
usuli, munozara, o’z-o’zini nazorat.
Adabiyotlar: A1;A2; AZ; A4; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5; Q6; Q7 Q8;.

KORPORATIV BOSHQARUVDA ICHKI NAZORAT TIZIMI

Ichki nazorat tizimining tashkiliy jihatlari va amal qilish mexanizmi. Taftish komissiyasi
faoliyat mexanizmi. Ichki audit xizmati faoliyat mexanizmi.

Qo’llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondashuv, muammoli ta’lim, Blits,4 x 4
usuli, munozara, o’z-o’zini nazorat.
Adabiyotlar: A1;A2; AZ; A4; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5; Q6; Q7 Q8;.

KORPORATIV BOSHQARUVDA HISOBDORLIK, AXBOROTLARNI OSHKOR ETISH
VA SHAFFOFLIK

Korporativ boshqaruvda hisobdorlik, axborotlarni oshkor etish va shaffoflikni ta’minlashning
tashkiliy xususiyatlari. Axborotlar oshkoraligini ta’minlash maqsadida aksiyadorlik jamiyatlari
korporativ veb-saytlarida e’lon qilinadigan axborotlar. Aksiyadorlik jamiyatlarining emitent sifatida
axborotlarni oshkor etishlari bo‘yicha talablar.Emitent faoliyatidagi muhim faktlar
ro‘yxati.Aksiyadorlik jamiyati ustav kapitalining 20 foiz va undan ortiq qismini sotib olgan aksiya
egasi haqida axborot.Qo’llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondashuv, muammoli
ta’lim, Blits,4 x 4 usuli, munozara, o’z-o’zini nazorat.
Adabiyotlar: A1;A2; AZ; A4; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5; Q6; Q7 Q8;.

MINORITAR AKSIYADORLAR VA ULARNING HUQUQLARINI TA’MINLASH

Aksiyadorlarning huquqlari va ularga amal qilish. Minoritar aksiyadorlar va ular huquqlarini
himoya qilish. Aksiyadorlar huquqlarini himoya qilish. Minoritar aksiyadorlar qo‘mitasi vakolatlari.

Minoritar aksiyadorlar qo‘mitasi tomonidan ichki hujjatlardan foydalanish tartibi.
Aksiyadorlar huquqlarini himoya qilish institutlari faoliyati. Minoritar aksiyadorlar huquqlarini sud
tartibida himoya qilish.Qo’llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondashuv, muammoli
ta’lim, Blits,4 x 4 usuli, munozara, o’z-o’zini nazorat.
Adabiyotlar: A1;A2; AZ; A4; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5; Q6; Q7 Q8;.

DAVLAT ULUSHI MAVJUD AKSIYADORLIK JAMIYATLARIDA KORPORATIV
BOSHQARUV

Korporativ boshqaruvda davlat ishtirokining o‘ziga xos xususiyatlari.Davlatning korporativ
boshqaruvdagi ishtiroki afzalliklari va kamchiliklari. Oltin aksiya amaliyoti va uning O‘zbekistonda
qo‘llanilish xususiyatlari. Aksiyadorlik jamiyatlarida davlat ishtirokining amaldagi holati.

8

Qo’llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondashuv, muammoli ta’lim, Blits,4 x 4
usuli, munozara, o’z-o’zini nazorat.

Adabiyotlar: A1;A2; AZ; A4; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5; Q6; Q7 Q8;.

KORPORATIV MOLIYAVIY SIYOSAT VA UNING ASOSIY YO‘NALISHLARI

Korporativ moliyaviy munosabatlar tizimi. Respublikamizda faoliyat ko‘rsatayotgan

aksiyadorlik jamiyatlari soni. Korporativ tuzilmalar moliyaviy munosabatlarga kirishadigan
sub’ektlar. Davlatning korporativ tuzilmalar bilan moliyaviy munosabatlari.Korporativ tuzilmalar

moliyaviy munosabatlari

tasnifi.Hududlarkesimidaaksiyadorlikjamiyatlariningsonivaulartomonidanmuomalagachiqarilganqi
mmatliqog‘ozlar. Korporativ moliyani boshqarishning tashkiliy xususiyatlari va kontseptsiyalari.
Korporativ moliyaviy siyosat asosiy yo‘nalishlari.

Qo’llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondashuv, muammoli ta’lim, Blits,4 x 4
usuli, munozara, o’z-o’zini nazorat.

Adabiyotlar: A1;A2; AZ; A4; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5; Q6; Q7 Q8;

AKSIYADORLIK JAMIYATLARIDA QIMMATLI QOG‘OZLAR MUOMALASINI
TASHKIL ETISH

Aksiyadorlik jamiyatlarida qimmatli qog‘ozlar muomalasining nazariy va tashkiliy
jihatlari.Sug‘urtachilar uchun ustav kapitalining eng kam miqdorlari.Aksiyadorlik jamiyatlari
tomonidan muomalaga chiqarilgan aksiyalar to‘g‘risida ma’lumot. Aksiyadorlik jamiyatlari
aksiyalarini va boshqa qimmatli qog‘ozlarini joylashtirish hamda olish..Aksiyadorlik jamiyatlarida
qimmatli qog‘ozlar muomalasi amaldagi holati tahlili.Xorijiy davlatlarda va O‘zbekistonda
aksiyadorlik jamiyatlari ustav kapitali bo‘yicha belgilangan miqdorlar.

Qo’llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondashuv, muammoli ta’lim, Blits,4 x 4
usuli, munozara, o’z-o’zini nazorat.

Adabiyotlar: A1;A2; AZ; A4; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5; Q6; Q7 Q8;.

AKSIYALARNI OCHIQ OBUNA TARTIBIDA
JOYLASHTIRISH OPERATSIYALARINI TASHKIL ETISH VA O‘TKAZISH

Aksiyalarni ochiq obuna tartibida joylashtirishning iqtisodiy mohiyati, afzalliklari va

kamchiliklari.Oddiy aksiyalar emissiyasi hisobiga moliyalashtirish va IPO operatsiyalari afzalliklari
va kamchiliklari. Aksiyalarni ommaviy joylashtirish amaliyotini tashkil etish va o‘tkazish

bosqichlari.Kompaniya moliyaviy holatining ishonchliligini tekshirish jarayonlari.Xalqaro fond
birjalarida listing uchun dastlabki va har yillik to‘lovlar.Fond bozori tarixidagi eng yuqori o‘ntalikka

kirgan aksiyalarni birlamchi ochiq joylashtirish operatsiyalari. Mamlakatimizda aksiyalarni ommaviy
joylashtirish amaliyoti.Aksiyalarni birlamchi ommaviy taklifi (IPO)ni o‘tkazish bosqichlari.

Qo’llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondashuv, muammoli ta’lim, Blits,4 x 4
usuli, munozara, o’z-o’zini nazorat.

Adabiyotlar: A1;A2; AZ; A4; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5; Q6; Q7 Q8;.

KORPORATIV BIRLASHMALAR VA ULARDA KORPORATIV BOSHQARUV
MEXANIZMI

Korporativ birlashishlarning iqtisodiy mohiyati, bozor iqtisodiyoti sharoitidagi ahamiyati va

amalga oshirilishi. Korporativ birlashmalarning turlari.Moliya-sanoat guruhlari rivojlanishining turli
bosqichlarida bankning roli. O‘zbekistonda xoldinglar faoliyat mexanizmi.

Qo’llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondashuv, muammoli ta’lim, Blits,4 x 4
usuli, munozara, o’z-o’zini nazorat.

Adabiyotlar: A1;A2; AZ; A4; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5; Q6; Q7 Q8;.

9

KORPORATIV BOSHQARUVDA FOYDANI TAQSIMLASH MEXANIZMI

Aksiyadorlik jamiyatlarida foydani taqsimlash va dividend siyosatining tashkiliy xususiyatlari.
Aksiyadorlik jamiyatlarida foydani taqsimlash.Dividend siyosati.dividend ko‘rinishida
to‘lanadigan qismi va foydaning biznesni yanada rivojlantirish uchun yo‘naltiriladigan qismi
o‘rtasidagi optimal nisbatni. Aksiyadorlik jamiyatlari dividend siyosatining amaldagi holati tahlili.
Qo’llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondashuv, muammoli ta’lim, Blits,4 x 4
usuli, munozara, o’z-o’zini nazorat.
Adabiyotlar: A1;A2; AZ; A4; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5; Q6; Q7 Q8;.

AKSIYADORLIK JAMIYATLARI TOMONIDAN YIRIK BITIMLAR TUZISH

Aksiyadorlik jamiyatlarida yirik bitimlar tuzish tartibi. Aksiyadorlik jamiyatining affillangan
shaxslari bilan bitimlar tuzish.Yirik bitimlar tuzilganligi haqida axborotni oshkor qilish
tartibi.Affillangan shaxslar tarkibi (yuridik shaxslar bo‘yicha).Affillangan shaxslar tarkibi (jismoniy
shaxslar bo‘yicha).Affillangan shaxslar bilan bitimlar tuzish tartibi.

Qo’llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondashuv, muammoli ta’lim, Blits,4 x 4
usuli, munozara, o’z-o’zini nazorat.

Adabiyotlar: A1;A2; AZ; A4; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5; Q6; Q7 Q8;.

AKSIYADORLIK JAMIYATINI QAYTA TASHKIL ETISH VA TUGATISH

Aksiyadorlik jamiyatini qayta tashkil etish. Mamlakatimizda qo‘shib yuborish, qo‘shib
olishga oldindan rozilik berish tartibi.Davlat raqobat qo‘mitasi yoki uning hududiy organi tomonidan
qo‘shib yuborishga, qo‘shib olishga oldindan rozilik talab qilinadigan holatlar. Aksiyadorlik
jamiyatlarini tugatish tartibi.Aksiyadorlik jamiyatlarini tugatish tartibi.Aksiyadorlik jamiyatlarini
tugatishda aksiyadorlar bilan munosabatlar

Qo’llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondashuv, muammoli ta’lim, Blits,4 x 4
usuli, munozara, o’z-o’zini nazorat.

Adabiyotlar: A1;A2; AZ; A4; Q1; Q2; Q3; Q4; Q5; Q6; Q7 Q8;.

FANGA AJRATILGAN O’QUV SOATLARINING MA`RUZA
MASHG`ULOTI BO’YICHA TAQSIMOT.

№ Mavzu Ma`ruza
2
1 Korporativ boshqaruvning nazariy asoslari 2
2 Korporativ boshqaruvning zamonaviy uslublari va modellari 2
3 Korporativ tuzilma sifatida aksiyadorlik jamiyatlari faoliyati tashkiliy asoslari 2
4 Aksiyadorlik jamiyatlarida boshqaruv organlari 2
5 Aksiyadorlar umumiy yig‘ilishini tashkil etish, o‘tkazish va rasmiylashtirish 2
6 Aksiyadorlik jamiyatlari faoliyat samaradorligini baholash 2
7 Korporativ nizolarning oldini olish va manfaatlar to‘qnashuvini samarali 2
2
boshqarish
8 Bozor va tavakkalchilik korporativ boshqaruvda ichki nazorat tizimi
9 Korporativ boshqaruvda hisobdorlik, axborotlarni oshkor etish va shaffoflik

10

10 Minoritar aksiyadorlar va ularning huquqlarini ta’minlash 2
11 Davlat ulushi mavjud aksiyadorlik jamiyatlarida korporativ boshqaruv 2
12 Davlat ulushi mavjud aksiyadorlik jamiyatlarida korporativ boshqaruv 2
13 Aksiyadorlik jamiyatlarida qimmatli qog‘ozlar muomalasini tashkil etish 2
14 Korporativ birlashmalar va ularda korporativ boshqaruv mexanizmi 2
15 Korporativ birlashmalar va ularda korporativ boshqaruv mexanizmi 2
16 Korporativ boshqaruvda foydani taqsimlash mexanizmi 2
17 Aksiyadorlik jamiyatlari tomonidan yirik bitimlar tuzish 2
18 Aksiyadorlik jamiyatini qayta tashkil etish va tugatish 2
36
Jami

Amaliy mashg’ulotlarni tashkil etish bo’yicha ko’rsatmalar va tavsiyalar

Amaliy mashg’ulotlarda talabalar tovarlar bozoridagi talab va taklif to’g’risidagi ma’lumotlar
asosida bozor parametrlarini hisoblash va tahlil qilish hamda ishlab chiqarish nazariyasini o’rganish,
ishlab chiqarish korxonalarining iqtisodiy ko’rsatkichlarini hisoblash natijalari o’rganiladi.

Amaliy mashg’ulotlarni tashkil etish bo’yicha kafedra professor-o’qituvchilari tomonidan ko’rsatma va
tavsiyalar ishlab chiqiladi. Unda talabalar asosiy ma’ruza mavzulari bo’yicha olgan bilim va ko’nikmalarini
amaliy masalalar yechish orqali yanada boyitadilar. SHuningdek, darslik va o’quv qo’llanmalar asosida
talabalar bilimlarini mustahkamlashga erishish, tarqatma materiallardan foydalanish, ilmiy maqolalar va
tezislarni chop etish orqali talabalar bilimini oshirish, masalalar yechish, mavzular bo’yicha tahlil qilish va
boshqalar tavsiya etiladi.

Fanga ajratilgan o’quv soatlarining amaliy ma`ruza mashg`uloti bo’yicha taqsimot.

Mavzu Amaliy
2
Korporativ boshqaruvning nazariy asoslari 2
Korporativ boshqaruvning zamonaviy uslublari va modellari 2
Korporativ tuzilma sifatida aksiyadorlik jamiyatlari faoliyati tashkiliy asoslari 2
Aksiyadorlik jamiyatlarida boshqaruv organlari 2
Aksiyadorlar umumiy yig‘ilishini tashkil etish, o‘tkazish va rasmiylashtirish 2
Aksiyadorlik jamiyatlari faoliyat samaradorligini baholash 2
Korporativ nizolarning oldini olish va manfaatlar to‘qnashuvini samarali boshqarish 2
Korporativ boshqaruvda ichki nazorat tizimi 2
Korporativ boshqaruvda hisobdorlik, axborotlarni oshkor etish va shaffoflik 2
Minoritar aksiyadorlar va ularning huquqlarini ta’minlash

11

Davlat ulushi mavjud aksiyadorlik jamiyatlarida korporativ boshqaruv 2
Davlat ulushi mavjud aksiyadorlik jamiyatlarida korporativ boshqaruv 2
Aksiyadorlik jamiyatlarida qimmatli qog‘ozlar muomalasini tashkil etish 2
Korporativ birlashmalar va ularda korporativ boshqaruv mexanizmi 2
Korporativ birlashmalar va ularda korporativ boshqaruv mexanizmi 2
Korporativ boshqaruvda foydani taqsimlash mexanizmi 2
Aksiyadorlik jamiyatlari tomonidan yirik bitimlar tuzish 2
Aksiyadorlik jamiyatini qayta tashkil etish va tugatish 2
36
Jami

Laboratoriya ishlarini tashkil etish bo’yicha ko’rsatmalar
Fan bo’yicha laboratoriya ishlarini bajarish namunaviy o’quv rejada ko’zda tutilmagan.

Kurs ishini tashkil etish bo’yicha ko’rsatmalar

Mikroiqtisodiyotbo`yicha kurs ishi namunaviy o`quv rejada ko`zda tutilmagan.

Mustaqil ishni tashkil etishning shakli va mazmuni

Mustaqil ta’limning turli xil shakllari mavjud bo’lib, bunda asosiy e’tibor talabaning
berilgan mavzular (amaliy masalalar, topshiriqlar va keys-stadilar)ni mustaqil ravishda, ya’ni
auditoriyadan tashqarida bajarishi, o’qib o’rganishi va shu yo’nalish bo’yicha bilim va
ko’nikmalarini chuqurlashtirishiga qaratiladi. Ushbu shakllarga quyidagilar tegishlidir:

- darslik yoki o’quv qo’llanmalar bo’yicha fan boblari va mavzularini o’rganish;
- tarqatma materiallar bo’yicha ma’ruzalar qismini o’zlashtirish;
- avtomatlashtirilgan o’rgatuvchi nazorat qiluvchi tizimlar bilan ishlash;
- maxsus adabiyotlar bo’yicha fanlar bo’limlari yoki mavzulari ustida ishlash;
- talabalarning o’quv-ilmiy tadqiqot ishlarini bajarish bilan bog’liq bo’lgan fanlar bo’limlari va
mavzularini chuqur o’rganish;

- keys-stadilar va o’quv loyihalarini mustaqil bajara olish;
- faol va muammoli o’qitish uslubidan foydalaniladigan o’quv mashg’ulotlarini o’zlashtirish.

Fanga ajratilgan o’quv soatlarining mustaqil ta’lim mashg`uloti bo’yicha taqsimot.

№ Mustaqil ta’lim Berilgan topshiriqlar Bajar. Mustaqil
mavzulari muddat. ish
Adabiyotlardan konspekt 1- hafta 4
1 Korporativ boshqaruvning qilish. Individual topshiriklarni
nazariy asoslari 2- hafta 4
bajarish
Korporativ boshqaruvning Adabiyotlardan konspekt 3- hafta 4
2 zamonaviy uslublari va qilish. Individual topshiriqlarni
4- hafta 4
modellari bajarish
Adabiyotlardan konspekt qilish.
Korporativ tuzilma sifatida
3 aksiyadorlik jamiyatlari Masalalar yechish. Mustaqil
topshiriqlarni bajarish.
faoliyati tashkiliy asoslari
Adabiyotlardan konepekt
4 Aksiyadorlik jamiyatlarida qilish. Individual topshiriqlarni
boshqaruv organlari
bajarish

12

5 Aksiyadorlar umumiy Adabiyotlardan konepekt qilish. 5- hafta 4
yig‘ilishini tashkil etish, Individual topshiriklarni bajarish 4
o‘tkazish va rasmiylashtirish 4

Aksiyadorlik jamiyatlari Adabiyotlardan konspekt qilish. 6- hafta 4
6 faoliyat samaradorligini Individual topshiriqlarni bajarish 4
4
baholash 2
2
Korporativ nizolarning oldini 2
2
7 olish va manfaatlar Adabiyotlardan konspekt qilish. 7- hafta 2
to‘qnashuvini samarali Individual topshiriqlarni bajarish 2
2
boshqarish 2
56
8 Korporativ boshqaruvda ichki Adabiyotlardan konspekt 8- hafta
nazorat tizimi qilish. Individual topshiriklarni

bajarish

Korporativ boshqaruvda Adabiyotlardan konspekt

9 hisobdorlik, axborotlarni qilish. Individual topshiriqlarni 9- hafta

oshkor etish va shaffoflik bajarish

Minoritar aksiyadorlar va Adabiyotlardan konspekt qilish.

10 ularning huquqlarini Masalalar yechish. Mustaqil 10- hafta
ta’minlash topshiriqlarni bajarish.

Davlat ulushi mavjud Adabiyotlardan konepekt

11 aksiyadorlik jamiyatlarida qilish. Individual topshiriqlarni 11- hafta

korporativ boshqaruv bajarish

Davlat ulushi mavjud Adabiyotlardan konepekt

12 aksiyadorlik jamiyatlarida qilish. Individual topshiriklarni 12- hafta

korporativ boshqaruv bajarish

Aksiyadorlik jamiyatlarida Adabiyotlardan konspekt qilish. 13- hafta
13 qimmatli qog‘ozlar Individual topshiriqlarni bajarish

muomalasini tashkil etish

Korporativ birlashmalar va Adabiyotlardan konepekt

14 ularda korporativ boshqaruv qilish. Individual topshiriklarni 14- hafta

mexanizmi bajarish

Korporativ birlashmalar va Adabiyotlardan konepekt

15 ularda korporativ boshqaruv qilish. Individual topshiriklarni 15- hafta

mexanizmi bajarish

Korporativ boshqaruvda Adabiyotlardan konepekt

16 foydani taqsimlash qilish. Individual topshiriklarni 16- hafta

mexanizmi bajarish

Aksiyadorlik jamiyatlari Adabiyotlardan konepekt

17 tomonidan yirik bitimlar qilish. Individual topshiriklarni 17- hafta

tuzish bajarish

18 Aksiyadorlik jamiyatini qayta Adabiyotlardan konepekt 18- hafta
tashkil etish va tugatish qilish. Individual topshiriklarni

bajarish

Jami

Axborot-uslubiy ta’minot

Fanni o’qitishda o’qitishning interfaol usullaridan, axborot-kommunikatsiyalarining
prezentatsion, multimediya, elektron-didaktik texnologiyalaridan foydalaniladi.

13

Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati

Asosiy adabiyotlar
1. O‘zbekiston Respublikasi “Aksiyadorlik jamiyatlari va aksiyadorlarning huquqlarini himoya qilish
to‘g‘risida”gi Qonuni. 2014 yil 6 may.
2. O‘zbekiston Respublikasi “Qimmatli qog‘ozlar bozori to‘g‘risida”gi Qonuni. 2015 yil 3 iyun.
3. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 4947-sonli “O‘zbekiston Respublikasini yanada
rivojlantirish bo‘yicha Harakatlar strategiyasi to‘g‘risida” Farmoni. 2017 yil 7 fevral.
4. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 4720-sonli “Aksiyadorlik jamiyatlarida zamonaviy
7. O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “Fond birjasida aksiyalarni ommaviy taklifini
o‘tkazishni tashkil etish to‘g‘risida”gi 268-sonli Qarori. 2017 yil 10 may.
8. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoevning Oliy Majlisga Murojaatnomasi. 2017
yil 22 dekabr
9. Bob Tricker. Corporate governance: principles, policies and practices. – UK.: Oxford university
press, 2012. – 546 p.

10. Xoduyev B.,Berkinov B.B.Korporativ boshqaruv.TDIU,2010.
Qo’shimcha adabiyotlar

1. Rustamova D. Moliya bozorini tartibga solishning evolyutsiyasi. // “Iqtisodiyot va innovatsion
texnologiyalar” ilmiy elektron jurnali. – Toshkent, 2016. – №2.
2. Цветков В.А. Корпоративный бизнес: теория и практика. – СПб.: Нестор-история, 2011. –
504 с.
3. Веснин В.Р. Корпоративное управление. – М.: МГИУ, 2008. – 150 с. Под ред. Галанова В.А.
Акционерное дело. – М.: Финансы и статистика, 2003. – 544 с.
4. Rasulov N.M. Korporativ boshqaruv – investitsiyalar samaradorligi kafolati. – T.: Iqtisodiyot,
2011. – 126 b.
5. Abdujabborov Sh. Korporativ boshqaruv tizimini baholash nimani ko‘rsatdi? // Upravlenie
predpriyatiem. Toshkent, 2017 - №10.

Internet saytlari:
www.prezident.uz – O‘zbekiston Respublikasi matbuot xizmati; www.lex.uz – Qonunchilik hujjatlari
milliy bazasi;
www.mf.uz – O‘zbekiston Respublikasi moliya vazirligi; www.openinfo.uz – Korporativ axborotlar
yagona portali; www.uzse.uz – Toshkent respublika fond birjasi; www.oesd.org – Iqtisodiy
hamkorlik va taraqqiyot tashkiloti; www.worldbank.org – Jahon banki;
www.doingbusiness.org – Biznes yuritish hisobotlari;
www.csm.gov.uz – Qimmatli qog‘ozlar bozorini rivojlantirish va muvofiqlashtirish markazi;

14

Internet saytlari:
www.prezident.uz – O‘zbekiston Respublikasi matbuot xizmati; www.lex.uz – Qonunchilik hujjatlari
milliy bazasi;
www.mf.uz – O‘zbekiston Respublikasi moliya vazirligi; www.openinfo.uz – Korporativ axborotlar
yagona portali; www.uzse.uz – Toshkent respublika fond birjasi; www.oesd.org – Iqtisodiy
hamkorlik va taraqqiyot tashkiloti; www.worldbank.org – Jahon banki;
www.doingbusiness.org – Biznes yuritish hisobotlari;
www.csm.gov.uz – Qimmatli qog‘ozlar bozorini rivojlantirish va muvofiqlashtirish markazi;
www.gkk.uz – Xusususiylashtirilgan korxonalarga ko‘maklashish va raqobatni rivojlantirish davlat
qo‘mitasi;
www.deponet.uz – Qimmatli qog‘ozlar markaziy depozitariysi.

15