Bab 3.2 Kos pengeluaran

BAB 3.2

KOS
PENGELUARAN

bersama cikgu Masrita

Objektif pdpr : kos pengeluaran

1. Mentakrifkan kos pengeluaran
2. Membezakan kos eksplisit dengan kos implisit
3. Mentakrifkan kos pengeluaran jangka pendek
4. Membezakan kos tetap dengan kos berubah dan kos purata dengan

kos sut
5. Menghitung kos dan melukis gambar rajah keluk kos
6. Menjelaskan hubungan antara keluk-keluk kos
7. Menerangkan sebab keluk kos purata berbentuk U

Maksud kos pengeluaran: merujuk kepada
jumlah perbelanjaan yang dibayar oleh firma
untuk menggunakan input atau sumber
ekonomi dalam proses pengeluaran.
Kos pengeluaran dapat dikategorikan kepada
kos eksplisit dengan kos implisit, dan kos
perakaunan dengan kos ekonomi.

Kos pengeluaran Kos -Perbelanjaan sebenar yang
eksplisit dibayar oleh pengeluar
-Dibayar kepada faktor
Kos pengeluaran yang digunakan
implisit
-kos yang ditanggung oleh
pengeluar kerana menggunakan
faktor pengeluaran milik sendiri
untuk pengeluaran
-dikenali sebagai kos tak nampak
atau kos tersembunyi

Kos perakaunan = jumlah kos eksplisit
Kos ekonomi = jumlah kos eksplisit + jumlah
kos implisit

Kos Pengeluaran Jangka Pendek

• Dalam jangka pendek, terdapat 2 jenis input yang
akan digunakan dalam proses pengeluaran iaitu
input tetap dan input berubah

• Maka dalam jangka pendek ada 2 jenis kos iaitu kos
tetap dan kos berubah

Kos pengeluaran jangka pendek

Dalam jangka masa pendek, input pengeluaran terdiri
dari
Bayaran kepada input tetap :
i) Input tetap Kos tetap

ii) Input berubah Bayaran kepada input berubah
: Kos berubah

Konsep Kos pengeluaran

Jumlah Kos = Kos tetap + Kos berubah
TC = FC + VC

Konsep kos Kos Tetap (FC)
pengeluaran Kos Berubah (VC)
Jumlah Kos (TC)
Kos Tetap Purata (AFC)
Kos Berubah Purata (AVC)
Kos Purata (AC)
Kos Sut (MC)

Kos Tetap (FC) Kos tetap FC
Keluaran
• Kos tetap ialah kos yang 0
dibayar kepada input tetap Keluk kos tetap

• Kos tetap tidak dipengaruhi
oleh tingkat keluaran
(output)

• Kos tetap tidak berubah
apabila keluaran berubah

• Kos tetap perlu dibayar
walau keluaran adalah sifar

• Contoh : tanah

Kos Berubah (VC) Kos berubah

• Kos berubah ialah kos yang VC
dibayar kepada input
berubah 0 Keluaran
Keluk kos berubah
• Kos berubah dipengaruhi
oleh tingkat keluaran

• Kos berubah akan berubah
apabila keluaran berubah

• Kos berubah adalah sifar
apabila tiada keluaran
dihasilkan

• Contoh : upah buruh

Jumlah Kos (TC) Kos berubah TC
VC
• Merupakan semua kos yang
perlu ditanggung oleh firma FC
untuk menghasilkan keluaran
tertentu 0 Keluaran
Keluk TC, Keluk VC dan Keluk FC
• TC = FC + VC
• Jumlah kos akan berubah

mengikut tingkat keluaran
• Contoh : jika keluaran

meningkat, TC juga meningkat
• Apabila tingkat keluaran sifar,

jumlah kos sama dengan kos
tetap (TC = FC)

Jumlah Kos (TC)

Kos Tetap (FC) Kos Berubah (VC)

• Dibayar kepada input • Dibayar kepada input
tetap berubah

• Tidak dipengaruhi oleh • Dipengaruhi oleh tingkat
tingkat keluaran keluaran. Berhubung
secara langsung dengan
• Perlu dibayar walaupun tingkat keluaran
keluaran sifar
• Tidak wujud jika keluaran
sifar

TC = 100 + 2Q

100 ialah Kos tetap kerana 2Q ialah
jika Q= 0 Kos berubah kerana
TC = 100
jika Q= 0
VC = 0

Contoh ;
Diberi persamaan TC = 100 + 2Q. Tentukan kos tetap,
kos berubah dan jumlah kos pada tingkat keluaran
i) Sifar
ii) 10 unit
iii) 20 unit

TC = 100 + 2Q. Jika Q = 0
Tentukan FC, VC dan Maka : TC = 100 + 2Q
TC jika Q TC = 100 + 2(0)
i) Sifar TC = RM100
ii) 10 unit Maka FC = RM100
iii) 20 unit VC = 2Q
VC = 2 (0)
VC = RM0

TC = 100 + 2Q. Jika Q = 10
Tentukan FC, VC dan TC = 100 + 2(10)
TC jika Q TC = 100 + 20 = RM120
i) Sifar
ii) 10 unit FC = 100 + 2 (0)
iii) 20 unit FC = RM100

VC = 2Q
VC = 2 (10)
VC = RM20

TC = 100 + 2Q. Jika Q = 20
Tentukan FC, VC dan TC = 100 + 2(20)
TC jika Q TC = 100 + 40 = RM140
i) Sifar
ii) 10 unit FC = 100 + 2 (0)
iii) 20 unit FC = RM100

VC = 2Q
VC = 2 (20)
VC = RM40

Kesimpulan :
i) Apabila keluaran sifar, kos berubah sifar tetapi kos

tetap perlu ditanggung
ii) Apabila keluaran bertambah, kos berubah

bertambah tetapi kos tetap tidak berubah. Oleh itu
pertambahan jumlah kos sama dengan
pertambahan kos berubah

Kos Tetap Purata (AFC) Kos tetap purata

• Kos tetap seunit keluaran AFC

• Kos tetap purata = kos tetap 0 Keluaran
Jumlah keluaran Keluk kos tetap purata

AFC = FC
Q

• AFC akan berkurangan apabila
jumlah keluaran meningkat

• AFC tidak mencapai sifar atau
negatif, iaitu nilainya sentiasa
positif kerana FC positif

Kos Berubah Purata (AVC) Kos berubah purata

• Kos berubah seunit keluaran AVC

• Kos berubah purata = kos berubah 0 Keluaran
Jumlah keluaran Keluk kos berubah purata

AVC = VC
Q

• Keluk AVC berbentuk ‘U’
• Apabila keluaran meningkat,

AVC pada mulanya menurun
kemudian mencapai minimum
dan seterusnya meningkat

Kos Purata (AC) Kos purata

• Kos seunit keluaran

• Rumus 1: Kos purata = Jumlah kos
Jumlah keluaran

AC = TC AC
Q
0 Keluaran
• Rumus 2: Kos purata = kos tetap purata + Keluk kos purata
kos berubah purata

AC = AFC + AVC
Keluk AC berbentuk ‘U’

Hubungan antara keluk AC, AVC dan AFC

• Pada peringkat awal, apabila keluk AFC dan Kos
keluk AVC menurun, keluk AC juga menurun.
AC
• Sehingga satu peringkat tertentu, keluk AVC B AVC
akan mencapai tahap minimum (titik A) dan
mula meningkat, tetapi keluk AFC terus A
menurun.
AFC
• Peningkatan keluk AC hanya berlaku selepas
titik minimum keluk AVC (titik A). Titik 0 Keluaran
minimum keluk AC (titik B) akan sentiasa Keluk AC, AFC dan AVC
berada di kanan titik minimum keluk AVC. Ini
bermakna keluk AVC mencapai titik
minimum lebih awal daripada keluk AC.

• Apabila tingkat keluaran semakin meningkat,
jarak di antara AC dan AVC semakin kecil
kerana nilai AFC semakin kecil.

Kos Sut (MC) Kos sut MC
Keluaran
• Tambahan jumlah kos kesan 0
tambahan satu unit keluaran Keluk kos sut

• Rumus 1: Kos sut = perubahan jumlah kos
perubahan jumlah keluaran

MC = ∆TC
∆Q

• Rumus 2: Kos sut = perubahan kos berubah
perubahan jumlah keluaran

MC = ∆VC
∆Q

LATIHAN



C = 100 + 3Q b) Jumlah hasil = P X Q
Jika Q = 80 dan P = RM4 TR = 4 X 80
a) Kos tetap = RM100 [1] = RM320
Kos berubah = 3Q
Keuntungan = TR – TC [1]
= 3 (80) = 320 – 340
= RM240 [1] = - RM20
Jumlah Kos = 100 + 240
= RM340 [1] Firma rugi RM20 [1]

c) Ya [1] kerana RM20 lebih kecil dari RM100 iaitu kerugian jika
menutup operasi iaitu jumlah kos tetap [1]

d)Pulang modal : TR = TC [1]
TR = 340

Maka harga pulang modal;
340 /80 = RM4.25 [1]

% peningkatan harga = x 100 = 6.25% [1]

TC = 100 +

TC = 100 + ii)Kos purata = TC / Q
a) Kos tetap = RM100 = 5100 / 50
b) Q = 50 unit = RM102
i) Jumlah kos
iii) Jumlah kos berubah
= 100 + 2 ( ) =2( )
= 100 + 2 (2500) = 2 (2500)
= 100 + 5000 = RM5000
= RM5100

c) MC =

Jika Q = 50 berubah kepada Q = 60
Q=50 …… TC = 5100
Q=60 …… TC = 100 + 2 ( )

= 100 + 7200
= RM7300 [1]

MC = = = RM220 [2]

Konsep kos pengeluaran (Kaedah jadual)

Jumlah Kos tetap Kos berubah Jumlah kos Kos tetap Kos berubah purata Kos Kos sut
keluaran (FC) (VC) (TC) purata (AVC) purata (MC)
(RM) (RM) (RM) (AFC) (RM) (AC) (RM)
(TP) 100 (RM) (RM)
(unit) - -
0 100 + 0 = 100 --
0

1 100 45 100 + 45 = 100 ÷ 1 = 45 ÷ 1 = 145 ÷ 1 (145 – 100) ÷
145 100 45 = 145 (1 – 0) = 45

2 100 85 185 50 42.5 92.5 40

3 100 120 220 33.33 40 73.33 35

4 100 150 250 25 37.5 62.50 30

5 100 185 285 20 37 57 35

6 100 225 325 16.67 37.5 54.17 40

7 100 270 370 14.29 38.57 52.86 45

8 100 325 425 12.5 40.63 53.13 55

9 100 390 490 11.11 43.33 54.44 65

10 100 465 565 10 46.5 56.5 75

Kaedah rajah

Teknik melukis keluk;
i) Paksi menegak Kos (RM)
ii) Paksi mendatar Jumlah keluaran (unit)
iii) Tentukan skala yang sesuai yang boleh

merangkumi semua nilai dalam jadual
iv) Plotkan titik demi titik, sambungkan titik-titik

menggunakan pembaris dan labelkan nama keluk

Kaedah Rajah

Kaedah Rajah

latihan

TC = 100 + 20Q AC = TC / Q
TC = 100 + 20 (10) = 300 / 10
TC = 300 = RM30

11 Kedai basikal Encik Adam menanggung FC = 1000
kos tetap sebanyak RM 1 000.00, kos AVC = 50
berubah purata sebanyak RM 50.00 dan kos AC = 60
purata sebanyak RM 60.00. berapakah AC = AFC + AVC
jumlah basikal yang dapat dijual oleh Encik 60= AFC + 50
Adam? AFC = 60 -50
AFC = 10
A 100 unit
AFC = TC /Q
B 120 unit 10 = 1000 /Q
Q = 1000/10
C 150 unit Q = 100

D 200 unit

AC = TC /Q
22 = TC / 80
TC = 80 X 22
TC = 1760

A Q = 800 P = 12 Kos berubah = 8 X 800
B TR = 12 X 800 = 9600 VC = 6400
TR – TC = - 2400 TC = FC + VC
12000 = FC + 6400
FC = 12000 – 6400
C 9600 – TC = - 2400 = RM5600
TC = 12000

D

Stpm 2020

a) Hitung jumlah kos Kuantiti Kos purata Jumlah Kos Kos Sut
dan kos sut [4] keluaran (RM) (RM) (RM)
AC = TC /Q
Maka (unit) 70 70 -
TC = AC X Q 40 80 10
Contoh 1 32 96 16
Q = 1, TC = 70X1 =70 2 30 120 24
3 31.2 156 36
= 4 35 210 54
5 40 280 70
= 6
MC = 10 7

1

a) Hitung jumlah kos Kuantiti Kos purata Kos Sut
dan kos sut [4] keluaran (RM) (RM)
AC = TC /Q
Maka (unit) 70 -
TC = AC X Q 40 10
Contoh 1 32 16
Q = 1, TC = 70X1 =70 2 30 24
3 31.2 36
= 4 35 54
5 40 70
= 6
MC = 10 7

1

Kos (RM) Paksi [1m] MC [1m]

70 c) i) Pada keluaran 4 unit, AC=MC [1] AC
60 c) ii keluaran dari 5 ke 7 unit, AC dan MC [1m]
50 sedang meningkat dan MC>AC[1]
40 Kuantiti
30 1 23456 keluaran
20
10 7 (unit)

0

Hubungan antara Jumlah Keluaran dengan Keluk
Kos Purata (AC), Keluk Kos Berubah Purata (AVC)

dan Keluk Kos Sut (MC)

Hubungan antara AC dengan MC

Kos

AC MC ˂ AC

AC minimum MC = AC MC
AC

AC MC > AC

0 Keluaran
Keluk AC dan MC

Hubungan antara AVC dengan MC MC AVC

Kos

AVC MC ˂ AVC
AVC minimum MC = AVC

AVC MC > AVC

0 Keluaran
Keluk AVC dan MC

LATIHAN

STPM 2021
24 a) Takrifkan kos tetap dan kos berubah [2]

b) Dengan menggunakan gambar rajah , terangkan
hubungan antara keluk kos purata dengan kos sut

[8]