Zero wast school โรงเรียนคงคาราม เพชรบุรี

ก

คำนำ

โครงกำรโรงเรียนปลอดขยะ Zero Waste School

ข ย ะ เ ป็ น ปั ญ ห า ใ ห ญ่ ที่ มี ผ ล ก ร ะ ท บ ต่ อ ส่ิ ง แ ว ด ล้ อ ม ก ร ม ส่ ง เ ส ริ ม คุ ณ ภ า พ ส่ิ ง แ ว ด ล้ อ ม ก ร ะ ท ร ว ง
ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมได้สนับสนุนการดาเนินโครงการโรงเรียนปลอดขยะ (Zero Waste
School) ริเร่ิมข้ึนเป็นคร้ังแรกในปี 2556 จนถึงปัจจุบัน น้ัน ถือได้ว่าเป็นโครงการที่ดีอีกโครงการหนึ่งท่ีจะ
ส่งเสริมให้โรงเรียนท่ัวประเทศ ดาเนินกิจกรรม ลด คัดแยก และนากลับขยะมาใช้ประโยชน์ รวมถึงการ
รวบรวมขยะ ส่งไปกาจัดอย่างถูกต้อง ปลูกฝังจิตสานึก การลด คัดแยกขยะ และนาขยะกลับมาใช้ประโยชน์
ใหม่ในโรงเรียน

โรงเรียนคงคาราม จังหวัดเพชรบุรี ไดน้ านโยบายจากสานกั งานเขตพ้ืนทกี่ ารศึกษามัธยม เพชรบุรี มา
ใช้ในการขับเคล่ือน และกลยุทธ์ของโรงเรียนเรื่องการปรับภูมิศาสตร์ท่ีเอ้ือต่อการเรียนรู้ของนักเรียน ชุมชน
โครงการโรงเรียนปลอดขยะ (Zero Waste School) สามารถลดปริมาณขยะต้งั แต่ตน้ ทางโดยใชห้ ลกั ๓Rs ซง่ึ
ได้แก่ การลดปริมาณขยะ (Reduce) การนากลับมาใช้ซ้า (Reuse) และการนากลับมาใช้ใหม่ (Recycle)
พร้อมทั้งปรับเปลี่ยนพฤติกรรมใหม่ในการดาเนินชีวิตประจาวันของนักเรียน บุคลากรในโรงเรียน อย่าง
พอเพียง เพื่อมุ่งสู่สังคมปลอดขยะอย่างแท้จริง ขอขอบคุณกรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อมกระทรวง
ทรัพยากรธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดล้อม ทใ่ี ห้โรงเรยี นไดเ้ ข้าร่วมกจิ กรรมนี้

โรงเรยี นคงคำรำม
จงั หวดั เพชรบรุ ี

ข

สำรบญั หนา้
ก
คานา ข
สารบัญ 1
สว่ นที่ ๑ ข้อมูลพน้ื ฐำนของสถำนศึกษำ 5
สว่ นท่ี ๒ นโยบำย กำรสนับสนนุ และแผนกำรดำเนนิ งำนของโรงเรียน 5
8
๒.๑ นโยบายและแผนงาน ด้านการจัดการขยะท่ตี ้นทาง ตามหลกั 3Rs โรงเรียนปลอดขยะ 17
๒.๒ แผนการดาเนนิ งานโรงเรยี นปลอดขยะ 17
ส่วนท่ี ๓ กระบวนกำรส่งเสรมิ ควำมรคู้ วำมเข้ำใจและกำรมีส่วนร่วมจดั กำรขยะ 3 Rs 19
๓.๑ กระบวนการพฒั นาผเู้ รียน และสง่ เสริมความรู้ความเข้าใจการจดั การขยะมูลฝอย 20
๓.๒ การมีสว่ นร่วมของผเู้ รยี นและบุคลากรภายในโรงเรียน 22
๓.๓ การมสี ่วนร่วมของภาคส่วนตา่ งๆ ภายนอกโรงเรียน 23
๓.4 จดุ เรยี นรหู้ รอื แหล่งเรียนรใู้ นโรงเรียน 23
ส่วนที่ ๔ กำรจดั กำรขยะภำยในโรงเรียนโดยใช้หลกั 3Rs 26
๔.๑ เสน้ ทางการจดั การขยะของโรงเรยี น 30
๔.๒ กิจกรรมการจัดการขยะทั้ง 4 ประเภท ตามหลกั 3Rs 30
ส่วนท่ี ๕ ผลสำเร็จและควำมยัง่ ยนื ของโรงเรียนปลอดขยะ 32
๕.๑ ระดบั ความรู้ ความเข้าใจของผูเ้ รยี นและบุคลากรภายในโรงเรยี น 33
๕.๒ มีจติ สานึก และพฤติกรรมการจัดการขยะที่ดี 34
5.3 ข้อมูลปริมาณขยะทีบ่ ง่ ชี้ผลสาเรจ็ 36
๕.4 ความยัง่ ยนื และต่อเนื่องของการดาเนนิ งานโรงเรียนปลอดขยะ 37
ผลกำรดำเนนิ งำน 37
ส่วนท่ี 6 กำรจดั กำรขยะมูลฝอยและส่ิงแวดล้อมตำมหลักปรัชญำเศรษฐกิจพอเพียง 43
6.๑ ดาเนนิ กจิ กรรมการจดั การขยะตามหลกั ปรชั ญาเศรษฐกิจพอเพยี ง
6.๒ การบรหิ ารจดั การทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสง่ิ แวดล้อมควบค่กู ารจดั การขยะ

-------------------------------------------------------------

1

สว่ นที่ ๑

ข้อมูลพ้ืนฐำนของสถำนศึกษำ
๑.๑ ประวตั ิสถำนศกึ ษำโดยสังเขป
โรงเรียนคงคารามได้กาเนิดมาจากพระภิกษุ ในวัด ท่ีเปิดสอนอักขรวิธีให้ศิษย์สามเณรและเด็กท่ีอยู่
ใกล้วัด เม่ือปี พ.ศ.2444 มีหลักฐานว่า พระสุวรรณมุนีนรสีห์ธรรมทายาทสังฆปาโมกข์(หลวงปู่ฉุย)ได้ทุ่มเท
กาลังสอน หนังสือไทย แก่ผู้มาฝึกวิปัสสนาเป็นจานวนมาก จนต้องหาครูมาช่วยสอนจัดต้งั เป็นโรงเรียนข้ึน จน
เจริญขนึ้ เป็นลาดบั
พ. ศ. 2445 ธรรมการมณฑลได้ประกาศรับไว้ในอุปถัมภ์ของรัฐบาลตั้งเป็นโรงเรียนตัวอย่าง ประจา
จงั หวดั เพชรบรุ ี (วัดคงคาราม) ต่อมาเปลย่ี นชอื่ เปน็ โรงเรียนประจาจังหวดั เพชรบรุ ี (วดั คงคาราม) และโรงเรยี น
เพชรบรุ ี (วัดคงคาราม)
พ.ศ. 2498 ได้ย้ายโรงเรียนไปตั้งในพื้นท่ีใหม่เปลี่ยนช่ือเป็น โรงเรียนพรหมานุสรณ์จังหวัดเพชรบุรี
คณะศษิ ยเ์ ก่าจึงดาเนนิ การจดั ตงั้ เปน็ โรงเรยี นราษฎร์ในพืน้ ท่เี ดิม ชอื่ วา่ โรงเรยี นคงคาราม
พ.ศ. 2525 สมัยท่ีนายผล แจ่มแจ้ง เป็นผู้บริหารโรงเรียนได้ปรึกษากับคณะศิษย์เก่าและพระครู
ญาณวิสุทธิ (เพชร) อดีตเจ้าอาวาสวัดคงคาราม เห็นสมควรมอบกิจการโรงเรียนให้กรมสามัญศึกษา
กระทรวงศึกษาธิการเป็นผู้ดาเนินการต่อไป โรงเรียนคงคารามจึงได้โอนเป็นโรงเรียนรัฐบาลอีกครั้งหนึ่ง สังกัด
กองการมธั ยมศึกษา กรมสามัญศกึ ษา กระทรวงศกึ ษาธิการ เม่ือวนั ท่ี 1 ตลุ าคม 2525 เปน็ ต้นมา
คตพิ จน์ : สวุ ิชาโน ภว โหติ – ผรู้ ดู้ เี ป็นผู้เจรญิ
คำขวัญ : รู้เวลา รหู้ น้าที่ มวี นิ ัย นา้ ใจงาม
สีประจำโรงเรียน : สีฟ้า สชี มพู

๑.๒ สถำนที่ตงั้
ชอ่ื สถานศกึ ษา โรงเรียนคงคาราม สังกัด สานกั งานเขตพืน้ ที่การศึกษามธั ยมศึกษา เพชรบุรี
กระทรวงศกึ ษาธกิ าร เลขที่ 346 ถนนบันไดอฐิ ตาบลบ้านหม้อ อาเภอเมืองเพชรบุรี จังหวัดเพชรบรุ ี
รหสั ไปรษณยี ์ 76000 โทรศัพท์ : 0 324 25492 โทรสาร : 0 324 11423
E-Mail : [email protected] Website: http://kongkaram.ac.th/

2

๑.๓ ผู้บริหำร และอำจำรยร์ ับผิดชอบโครงกำรฯ
ผู้บริหารสถานศึกษา นายบุญช่วย วาดวงศ์ ตาแหน่ง ผูอ้ านวยการโรงเรยี น
โทรศัพทเ์ คลอื่ นท่ี 081 9817143 โทรสาร 032-411423
อาจารย์ทีร่ ับผิดชอบโครงการ นายชินนพุ งษ์ สุวรรณชัยรบ ตาแหนง่ ครู คศ.1
โทรศพั ทเ์ คล่อื นที่ 0800227809 E-Mail : [email protected]
๑.๔ สภำพพ้ืนที่ โรงเรียนคงคาราม จังหวัดเพชรบุรี เป็นโรงเรียนขนาดใหญ่พิเศษ ต้ังอยู่ท่ามกลาง
ชมุ ชนเมอื งเพชรบรุ ี
ข้อมลู สภำพชมุ ชนโดยรวม

1) สภาพชุมชนรอบบรเิ วณสถานศึกษาตง้ั อยใู่ นบริเวณวัดคงคารามวรวหิ ารในพน้ื ที่ใกลเ้ คียง
มโี รงเรยี นประจาจังหวัดชาย หญิง ที่เป็นทนี่ ิยมของผปู้ กครอง ซึง่ อยูห่ า่ งจากโรงเรยี นคงคารามไมเ่ กิน
1 กิโลเมตร มีประชากรประมาณ 50,000 กว่าคน อาชพี หลกั ของชุมชน คือ คา้ ขายและเกษตรกรรม
สว่ นใหญน่ บั ถือศาสนาพทุ ธ ประเพณ/ี ศิลปวัฒนธรรมท้องถน่ิ

2) ผู้ปกครองส่วนใหญ่ จบการศึกษา ประถมศึกษาปีที่ 6 ประกอบอาชีพ รับจ้าง ร้อยละ
50.69 อาชีพค้าขาย ร้อยละ 19.60 นับถือศาสนาพุทธ ร้อยละ 95 ฐานะทางเศรษฐกิจ / รายได้
โดยเฉลย่ี ต่อครอบครวั ต่อปี 7,000 บาท จานวนคนเฉลยี่ ต่อครอบครวั 3 คน
โรงเรียนคงคารามเป็นโรงเรียนท่ีต้ังอยู่ในบริเวณวัดคงคารามวรวิหาร เป็นพระอารามหลวงชั้นโท
โรงเรียนจึงได้นาความรูห้ ลักศีลธรรมและกิจกรรมโรงเรียนคงคารามตระหนักถึงการพัฒนาคุณภาพของผู้เรยี น
และบุคลากรของโรงเรียนคงคารามท่ีอยู่บนพ้ืนฐานของคุณธรรม จึงได้มีนโยบายในการจัดกิจกรรมแต่ละด้าน
ในแนวทางของโรงเรียนวถิ พี ุทธ โดยยดึ หลกั ธรรมาธิปไตย นาหลักธรรมของพระพุทธศาสนามาใช้ในการบริหาร
และจัดการเรียนการสอน การบรหิ ารขยะภายในสถานศกึ ษา โดย มจี ุดมงุ่ หมายว่า

1. ผบู้ ริหารและครตู อ้ งมวี ถิ ชี ีวิตทส่ี อดคล้องกับหลักธรรม ถือหลักไตรสกิ ขา 3 คือ ศีล สมาธิ
และปญั ญา

2. ผู้เรียนตอ้ งมคี ณุ ลักษณะในการพฒั นา การกนิ อยู่ ดู ฟังเป็น อันหมายถึง การดารงชวี ติ
อยูอ่ ย่างคุณค่า ไมเ่ บยี ดเบยี นตนผอู้ ืน่ และสง่ิ แวดลอ้ ม

3. ผูป้ กครองและชมุ ชนเกิดศรัทธา ปรบั วถิ ีชีวติ และให้ความร่วมมอื ในการพัฒนาตนเอง
ครอบครวั และชุมชนตามหลกั ไตรสกิ ขาจนเกิดความสมานฉนั ท์ รักษส์ ิ่งแวดลอ้ ม

4. อาคารสถานท่สี ่งิ แวดล้อม และแหล่งเรยี นรู้ ของโรงเรยี นเออ้ื ต่อการส่งเสริมและปลูกฝัง
คุณธรรม จรยิ ธรรม ตามหลกั ของพระพทุ ธศาสนา และภมู ิปญั ญาไทย
เน้อื ที่ 11 ไร่ 3 งาน 90 ตารางวา

3

๑.๕ รำยละเอยี ดจำนวนบุคลำกร
จานวนผู้สอน 110 คน เจ้าหนา้ ท่ีภายในสถานศึกษา 40 คน
รวมทั้งส้ิน 150 คน

๑.๖ รำยละเอียดจำนวนผเู้ รียน
นักเรยี นชาย จานวน 973 คน นักเรียนหญงิ จานวน 1,162 คน รวมทั้งสิน้ 2,135 คน

๑.๗ ประเภทกำรประกวด(เลือกได้เพียง ๑ ประเภทเทำ่ นน้ั )
กลุม่ A โรงเรียนระดบั ประถมศกึ ษา และโรงเรยี นขยายโอกาส

 กลุม่ B โรงเรยี นระดบั มธั ยมศึกษำ

1.8 ท่ีมำของปัญหำขยะมูลฝอยในโรงเรยี นก่อนดำเนนิ กิจกรรมโรงเรยี นปลอดขยะ
จากปัญหาระดับชาติสู่ระดับชุมชน ปัญหาขยะยังเป็นอันดับต้นๆ ของประเทศท่ีต้องให้ความสาคัญ
เป็นอยา่ งมาก โรงเรยี นคงคารามไดต้ ระหนักถึงการมสี ว่ นในการบริหารขยะปัญหาขยะมลู ฝอยในภาพรวมของ
สังคมสิ่งแวดล้อม บริบทโรงเรียนตามจานวนประชากรของนักเรียนมีจานวนมากขึ้นเพราะเป็นโรงเรียนขนาด
ใหญ่ ถงั ขยะมไี มเ่ พยี งพอต่อการใหบ้ ริการเปน็ ปญั หาอยา่ งมาก โรงครวั ก็มเี ศษอาหารเหลอื ใช้
จากการบริโภคของนักเรียนเป็นส่วนใหญ่ขยะมีกลิ่นเหม็นเป็นอันตรายต่อสุขภาพของนักเรียน ขวดน้าด่ืมที่
บริโภคแล้วท้ิงไม่เป็นท่ี ส่งผลให้เกิดปัญหาต่อพฤติกรรมเพิ่มข้ึน จนเกิดปัญหาต่อส่ิงแวดล้อมส่งผลให้เกิด
มลภาวะทางสงิ่ แวดล้อม จากปรมิ าณขยะมูลฝอยเพิ่มข้นึ ทกุ ปี
โรงเรียนคงคาราม ได้ผู้อานวยการท่านผู้มีวิสัยทัศน์กว้างไกลเห็นผลกระทบ จึงได้วางรากฐานในการ
บริหารขยะอย่างถูกวิธี และให้เกิดประโยชน์มากที่สุด โรงเรียนได้ผ่านการประเมินสถานศึกษาพอเพียง เป็น
โรงเรียนวิถีพุทธพระราชทาน เข้าร่วมโครงการ Zero waste school ซึ่งโครงการต่างๆ เหล่าน้ีมุ่งสอนให้
นักเรียนเป็นคนเก่ง คนดีอยู่ในสังคมอย่างมีความสุข และเพ่ือสอนนักเรียนให้มีส่วนร่วมในการดาเนินงานเพื่อ
สว่ นรวม มีความเสียสละในการพฒั นาสถานศึกษาให้น่าเรยี น น่าอยู่ มบี รรยากาศท่ดี ีและใหน้ ักเรียนมีความสุข
ในการเรยี น จงึ ดาเนนิ โครงการโรงเรียนปลอดขยะ Zero waste school เพ่ือใหโ้ รงเรยี น ชมุ ชน ประเทศชาติ
ไรข้ ยะปลอดขยะท่ีเปน็ มลพษิ ตอ่ สิง่ แวดล้อม

4

การดาเนินการโรงเรียนปลอดขยะมีผลเชิงประจักษ์ โดยรวมคือโรงเรียนสะอาดมากข้ึน นักเรียนมี
ระเบียบวินัยมากขึ้นอย่างเห็นได้ชัด โรงเรียนมีการคัดแยกขยะตามประเภทชนิด โดยดาเนินการจัดซื้อจัดจ้าง
ถงั ขยะแยกประเภทเพอื่ ใหน้ กั เรียนเกิดคุณลักษณ์ทด่ี ี รู้จักการคัดแยกตามประเภทถงั ขยะ เชน่ ถงั ขยะสเี ขียว
รองรบั ขยะทีเ่ นา่ เสียและย่อยสลายไดเ้ รว็ สามารถนามาหมักทาปยุ๋ ได้ เชน่ ผกั ผลไม้ เศษอาหาร ใบไม้ ถังขยะ
สีเหลอื งรองรับขยะทสี่ ามารถนามารีไซเคิลหรือขายได้ เช่น แก้ว กระดาษ พลาสตกิ เป็นต้น

เนื่องจากในชีวิตของเราต้องเกี่ยวข้องกับความเป็นอยู่ท่ีเก่ียวข้องกับขยะ และขยะมีหลายประเภท
บางประเภทนาไปใช้ประโยชน์ต่อได้ บางประเภทไม่สามารถนากลับมาใช้ใหม่ได้ และยังสร้างมลพิษ
ก่อให้เกิดปัญหามลภาวะต่าง ๆ เพื่อเป็นการสร้างวินัยให้กับนักเรียน ครู บุคลากรในโรงเรียน ในการจัดการ
ขยะเพ่ือไม่ให้เกิดปัญหาในวงกว้าง ลดมลภาวะให้น้อยทีส่ ุด และใช้ประโยชนจ์ ากขยะให้มากท่ีสดุ จงึ ประกาศ
เข้าร่วมนโยบายโรงเรยี นปลอดขยะ (Zero waste School) เพื่อยั่งยืนสบื ไป

5

ส่วนที่ ๒

นโยบำย กำรสนบั สนนุ และแผนกำรดำเนนิ งำนของโรงเรียน
๒.๑ นโยบำยและแผนงำน ดำ้ นกำรจดั กำรขยะท่ตี ้นทำง ตำมหลกั 3Rs โรงเรียนปลอดขยะ
จุดเร่ิมต้นของการเข้าร่วมโครงการโรงเรียนปลอดขยะ ปัญหา โรงเรียนคงคาราม จังหวัดเพชรบุรี
เป็นโรงเรียนขนาดใหญ่พิเศษ การบริหารงานด้านสิ่งแวดล้อมโดยการควบคุมขององค์การบริหารส่วนจังหวัด
เพชรบุรี โรงเรียนได้ตั้งอยู่ท่ามกลางชุมชนเมืองเพชรบุรี นักเรียนท่ีเข้ามาศึกษาก็เป็นนักเรียนนอกพื้นที่เป็น
ส่วนมาก โรงเรียนจึงประสบกบั ปญั หาการทิง้ ขยะและปรมิ าณขยะในโรงเรียนเพมิ่ ข้ึน ซง่ึ เป็นผลจากพฤติกรรม
ของนกั เรียนที่ขาดการปลูกฝัง ส่งผลให้ในปีการศึกษา 2562 โรงเรยี นมนี โยบายเพื่อให้นักเรียนชุมชนได้หนัก
ถึงปริมาณขยะที่เพ่ิมข้ึนทุกปี ทาให้ทุกคนตระหนักถึงปัญหานี้ “โรงเรียนปลอดขยะ” จึงเร่ิมต้ังแต่ปีการศึกษา
2562 ภายในสถานศึกษา ทาให้ปรมิ าณขยะในโรงเรียน ลดลงอย่างตอ่ เน่อื ง
โรงเรียนคงคารามได้สมัคร โครงการโรงเรียนปลอดขยะ (Zero Waste School) ปี 2564 กรม
ส่งเสรมิ คณุ ภาพส่งิ แวดลอ้ ม กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิง่ แวดลอ้ ม เพือ่ เผยแพรโ่ ครงการโรงเรียนปลอด
ขยะ (Zero Waste School) เพ่ือส่งเสริม สนับสนุนโรงเรียนให้มีการเรียนการสอน และกิจกรรมการจัดการ
ขยะที่ต้นทาง และเป็นขวัญกาลังใจในการขับเคลื่อนนโยบายโรงเรียนปลอดขยะ (Zero Waste School) สู่
ความย่งั ยืน
นโยบำยและแผนงำน ผ้บู ริหำรภำยในสถำนศกึ ษำ ด้ำนกำรจัดกำรขยะท่ีต้นทำง ตำมหลัก 3Rs
วิสยั ทศั น์
โรงเรียนคงคารามเป็นโรงเรียนวิถีพุทธพระราชทาน บริหารทรัพยากรอย่างรู้ค่า ด้วยหลัก 3Rs
พัฒนาสู่โรงเรียนปลอดขยะ สะอาด สดชื่น ร่มรื่น สวยงาม บรรยากาศเอ้ือต่อการเรียนรู้ การบริหารแบบ
บรู ณาการส่วู ถิ พี อเพยี ง
พันธกิจ

1. กาหนดนโยบาย การดาเนนิ งานด้านการจดั การขยะโดย ครู นกั เรยี น และบคุ ลากร
ในโรงเรียน

2. การจดั การด้านขยะและรกั ษาสิ่งแวดล้อมภายในโรงเรียนใหเ้ หมาะสมกบั บทบาท
และสอดคล้อง กับการอนุรักษ์และสงิ่ แวดลอ้ ม

3. พัฒนาการเรยี นรู้ และเสรมิ สรา้ งศกั ยภาพของบุคลากรในโรงเรยี น ครู นักเรยี น ผปู้ กครอง
และ ชุมชน ในด้านการใช้ทรัพยากร การจัดการขยะและสิ่งแวดล้อม อย่างรู้คุณค่าและ
ยงั่ ยนื

6

นโยบำยในกำรดำเนินงำน
1. สง่ เสรมิ บรหิ ารจดั การขยะของเสียอย่างเหมาะสม และยั่งยืน
1.1 สถานศกึ ษามีการส่งเสรมิ การกาจดั ขยะอยา่ งยง่ั ยนื
1.2 สถานศกึ ษามีการจัดการขยะ นา้ ทง้ิ และของเสียโดยใช้หลัก 3 Rs
2. จดั บรรยากาศและสิง่ แวดล้อมทีเ่ อ้อื ต่อการเรียนรู้
2.1 นกั เรยี นและบุคลากรตระหนกั รคู้ ุณค่า ร่วมกนั พฒั นาสิ่งแวดล้อม
2.2 โรงเรยี นมีการจัดสภาพแวดลอ้ มและบริการที่สง่ เสริมให้นกั เรียนพฒั นาตนเอง
ตามศกั ยภาพ

แผนยุทธศาสตรก์ ารจดั การขยะภายในสถานศึกษา ส่ชู มุ ชน ปี 2563-2567
ประกอบดว้ ย 4 ประการ ดงั นี้

ยุทธศำสตรท์ ี่ 1 การพัฒนานกั เรยี น ครู และบุคลากรทางการศกึ ษาในการจัดการขยะ
ยทุ ธศำสตร์ที่ 2 การจัดการขยะมูลฝอย และส่งิ แวดล้อมภายในโรงเรยี น
ยทุ ธศำสตรท์ ่ี 3 การส่งเสริมการมีสว่ นร่วมของชุมชนในการจดั การขยะ
เป้ำประสงค์
1. สภาพแวดล้อมเหมาะสมแกก่ ารเรียนรู้ มีความรู้ในการดาเนินกิจกรรมดา้ นการจัดการขยะ
2. การเพมิ่ ประสิทธิภาพในการจดั การขยะมลู ฝอยในโรงเรียน
3. คุณภาพอากาศและระดับเสยี งอยู่ในเกณฑท์ ี่เหมาะสมตอ่ การจัดการเรยี นรู้
4. มีสว่ นรว่ มปรบั เปล่ยี นพฤตกิ รรมการอปุ โภคและบรโิ ภคทเี่ ปน็ มิตรกับส่ิงแวดลอ้ ม

สภำนกั เรยี นเป็นหลักในขับเคลือ่ นกิจกรรมหลัก เน้นใหน้ ักเรียนบรหิ ำรลงมือปฏบิ ัตจิ ริง

7

การสนบั สนนุ ของผ้บู ริหารโรงเรยี น ถอื วำ่ เป็นหัวใจสำคัญ “ใสใ่ จ เข้ำถึง พ่ึงได้”

ประกำศนโยบำย โรงเรยี นปลอดขยะ (Zero Waste School)
เพ่ือขับเคลื่อนเปน็ รปู แบบขององค์น่ำอยู่
ลดขยะใหเ้ ป็นศูนย์ ทตี่ ้นทำง

8

สำนักงำนเขตพื้นทม่ี ธั ยมศึกษำ เพชรบุรี เห็นควำมสำคัญในกำรขับเคล่อื น โรงเรยี นปลอดขยะ (Zero
Waste School) โดยทำ่ นผู้อำนวยกำรเขต ใชน้ โยบำย สะอำด สดช่นื ร่มรื่น สวยงำม บรรยำกำศเอ้ือ
ต่อกำรเรียนรู้ ประชุมผำ่ นระบบทำงไกล
๒.๒ แผนกำรดำเนินงำนโรงเรียนปลอดขยะ

โรงเรียนได้ดาเนินการตามกิจกรรมและโครงการบูรณาการโรงเรียนวิถีพุทธพระราชทาน โรงเรียน
เศรษฐกิจพอเพียง โรงเรียนคุณธรรม สพฐ. เป็นกิจกรรมท่ีเอื้อต่อบริบทของโรงเรียนคงคาราม โครงการการ
จัดการขยะท่ีต้นทาง โรงเรียนปลอดขยะ การบริหารจัดการขยะ และคณะทางานท่ีดูแลรับผิดชอบโครงการ
อยา่ งตอ่ เน่อื ง เพ่ือให้ความย่ังยืน

9

โครงกำรขับเคลื่อน (Zero Waste School)

ช่อื โครงกำร 5 ส. พอเพยี ง โรงเรียนปลอดขยะ (Zero waste school)
แผนงำน กล่มุ งานบริหารทวั่ ไป
สนองตอบ นโยบายสานักงานเขตพ้ืนท่ีการศึกษามธั ยมศึกษา เขต 10 สะอาด สดชนื่ ร่มรนื่ สวยงาม

และบรรยากาศเอ้ือต่อการเรียนรู้
ผู้รบั ผิดชอบโครงกำร นายชนิ นุพงษ์ สุวรรณชัยรบ
ลักษณะโครงกำร โครงการต่อเนื่อง
1. หลักกำรและเหตผุ ล

ปัญหาขยะ เป็นปัญหาสาคญั และมคี วามจาเป็นอย่างเรง่ ดว่ นที่จะตอ้ งแก้ไขปัญหา เพราะเป็นปัญหาที่
เกิดข้ึนในชุมชนทุกระดับต้ังแต่หมู่บา้ น เทศบาล เมืองใหญ่ จนถึงระดับประเทศ เน่ืองจากปัญหาขยะมีอิทธพิ ล
ต่อการเปล่ียนแปลงของระบบนิเวศน์ สาเหตุของการเปลี่ยนแปลงมาจากความเจริญทางด้านเศรษฐกิจ การ
พัฒนาประเทศท่ีเพ่ิมขึ้นอย่างต่อเนื่อง และการนาเทคโนโลยีใหม่ๆ เข้ามาใช้ในชีวิตประจาวัน รวมถึงการ
เพ่ิมขน้ึ ของจานวนประชากรจึงทาใหเ้ กดิ ความต้องการในการใชท้ รัพยากรมากขึน้ ซงึ่ สง่ ผลให้มขี ยะเพ่มิ มากข้ึน
อกี ดว้ ย

ในปีการศึกษา 2563 โรงเรียนได้ประเมินผลการดาเนินงาน พบว่าผู้เรียนยังขาดความรู้ความเข้าใจ
ในวธิ ีการกาจัดขยะที่ถกู วธิ ี และยังไมส่ ามารถนาไปประยกุ ต์ใชใ้ นชวี ิตประจาวันได้

ดังนั้นโรงเรียนคงคาราม ได้ให้ความสาคัญของการกาจัดขยะอย่างถูกวิธีโดยการจัดการและการคัด
แยกขยะชนดิ ต่าง ๆ ออกจากกันเพื่อเปน็ การกาจัดขยะอย่างถูกวิธีและสร้างรายไดล้ ดรายจ่ายอีกทางหนง่ึ และ
ได้ร่วมมือกันจัดทาโครงการ “5 ส. พอเพียง โรงเรียนปลอดขยะ (Zero waste school)” โดยให้โรงเรียนจดั
กิจกรรมมาสนับสนุนส่งเสริมให้นักเรียนรู้จากการปฏิบัติจริงเกี่ยวกับการจัดการขยะมูลฝอยในโรง เรียนและ
สอดแทรกการจัดกิจกรรมโครงการโรงเรยี นปลอดขยะเข้าไปเป็นส่วนหนึ่งในการจัดกิจกรรมการเรียนการสอน
โดยเน้นให้นักเรียนได้ลงมือปฏิบัติแล้วสรุป หรือสร้างองค์ความรู้ด้วยตนเอง อันจะทาให้นักเรียนมีความรู้
ความเข้าใจ ตระหนกั และมจี ิตสานึกในการกาจดั ขยะชนิดตา่ ง ๆ อีกทง้ั ยังมีส่วนช่วยในการกาจัดขยะในชมุ ชน
อยา่ งบูรณาการต่อไป

2. วตั ถปุ ระสงค์
2.1 เพือ่ ใช้ประโยชนข์ ยะอินทรยี ์ยอ่ ยสลายได้ ลดปัญหาสิ่งแวดลอ้ ม
2.2 เพอ่ื ให้นักเรยี นมีความร้คู วามเข้าใจ ตระหนัก และมีจิตสานึกในการกาจัดขยะ
2.3 เพอื่ ให้นักเรียนไดท้ ากิจกรรมทม่ี ปี ระโยชนต์ ่อตนเอง โรงเรยี น และชุมชน

10

3. เปำ้ หมำย
3.1 เชงิ ปริมำณ
3.1.1 ผเู้ รียนทุกคน ชมุ ชน มีความร้ใู นเร่ืองการคดั แยกขยะ
3.1.2 โรงเรยี นได้รบั ความรว่ มมอื ในการจดั กจิ กรรมจากนักเรียน รอ้ ยละ 90
3.2 เชิงคุณภำพ
3.2.1 ผเู้ รียนร้อยละ 90 มจี ติ สานกึ และวินัยดา้ นบริหารจดั การขยะ โดยใชห้ ลักการคัดแยก
ขยะตามหลัก 3Rs ตามหลกั ของโรงเรยี นปลอดขยะ
3.2.2 ผเู้ รียนรอ้ ยละ90 มีจิตสานึกในการช่วยกนั รักษาความสะอาดในโรงเรยี น

4. กิจกรรมและกำรดำเนินงำน ระยะเวลำ งบประมำณ ผู้รับผิดชอบ
พ.ย.63
กิจกรรม ตลอดปีการศึกษา 10,000 นายชนิ นุพงษ์ สุวรรณชยั รบ
4.1 กจิ กรรมเสนอแต่งตั้งกรรมการ 2564
กิจกรรม R 1 (Reduce ลดการใช)้ นางสาวสุนันท์ ตัง้ เจยี วลี้
ตลอดปกี ารศกึ ษา
- กจิ กรรมลดใชโ้ ฟม วนั ไหว้ครู 2564
- เกษตรผสมผสาน
กจิ กรรม R 2 (Reuse ใชซ้ า้ ) ตลอดปกี ารศกึ ษา
- กจิ กรรมรณรงคก์ ารใช้กระดาษ 2 2564
หนา้
กิจกรรม R 3
(Recycle) แปรรูปนากลับมาใชใ้ หม่
- กิจกรรมขยะรีไซเคลิ ระดับชั้น
- กิจกรรมทาความสะอาด 5 ส.
หอ้ งเรยี นสะอาด
- กจิ กรรมทาป๋ยุ หมักอนิ ทรีย์
- กิจกรรมน้าหมกั จุลนิ ทรีย์ อี เอม็

5. งบประมำณ จานวน 10,000 บาท
6. ผู้เข้ำรว่ มโครงกำร

ผูเ้ ขำ้ ร่วม ครู ผเู้ รียน ผปู้ กครอง/แม่คำ้ อื่นๆ
จานวน 110 2,135 28 40

11

7. กำรประเมินผล วธิ วี ดั ประเมินผล เครือ่ งมอื ที่ใช้วดั

ตัวบ่งชี้ตวั สำเร็จ 1. ความสนใจในการเขา้ รว่ ม 1. แบบบันทึก
1. ร้อยละผู้เรียนที่มคี วามรู้ในเรือ่ งการ กิจกรรม 2. แบบสารวจ
คัดแยกขยะ 2. สารวจ 3. แบบสารวจ
2. ร้อยละผูเ้ รียนมจี ติ สานกึ ในการ 3. สารวจ
ช่วยกันรกั ษาความสะอาดในโรงเรยี น
3. จานวน นกั เรียน ผู้ปกครอง ท่ีเข้า
รว่ มกจิ กรรม

8. ผลท่ีคำดวำ่ จะไดร้ ับ
1. นักเรียน ผู้ปกครองมีความรู้ในเร่อื งการคัดแยกขยะ
2. นกั เรยี นสามารถคัดแยกขยะได้เอง
3. นกั เรียนมจี ติ สานึกในการชว่ ยกันรกั ษาความสะอาดในโรงเรยี น

12

นโยบำยลงสูก่ ำรปฏบิ ตั ิ สร้ำงควำมเขำ้ ใจในคณะแกนนำนกั เรยี น และนกั เรยี นทุกคน
เพ่ือควำมถกู ตอ้ งและชดั เจนในหลกั ปฏบิ ตั ิ

กจิ กรรมตำมหลกั 3Rs Reduce Reuse Recycle

ประชมุ ครูยอ่ ยกลุ่มแนะแนววิชำกำร ปรึกษำ เสนอแนะ พิจำรณำควำมสำคญั

13

ประชุมเจำ้ หนำ้ นกั กำร รับผิดชอบเขตพ้นื ที่ภำยในโรงเรียน
เพอ่ื ควำมสะอำดเรียบร้อย ปลอดภยั

ประชุมครปู ระจำวำระ ครบู ุคลำกรท้งั โรงเรียน
สนบั สนนุ จัดซอ้ื อปุ กรณท์ ่ีเก่ียวกบั โครงกำร โรงเรียนปลอดขยะ

14

- สนับสนุนถงั ขยะทีเ่ หมำะสม ปลอดภยั หลำยจุดเพียงพอ
- นกั กำรภำรโรงมเี ขตรับผดิ ชอบ จำ้ งเป็นรำยเดอื น ลกู จำ้ งช่วั ครำว

15

จดุ รวมพล ขยะทุกช้นิ จะมำร่วมทนี่ ้ที กุ วัน และจัดเก็บขยะโดยเทศบำลเมอื งเพชรบรุ ี
สงั เกตวำ่ ถงั ขยะจะไม่มีในถังเนือ่ งจำก แยกอยำ่ งชดั เจน

บรรยำกำศไร้มลพษิ สะอำด รม่ รน่ื สดชน่ื ปลอดตำมนโยบำย
โรงเรียนคงคำรำม ตง้ั อยใู่ นบริเวณวัดพระอำรำมหลวง เขตอภยั ทำน

16

โรงเรียนปลอดขยะ (Zero waste school)

“5 ส. พอเพยี ง โรงเรยี นปลอดขยะ (Zero waste school)”
สะอำด ร่มรน่ื สวยงำม ปลอดภยั

17

ส่วนท่ี ๓

กระบวนกำรส่งเสริมควำมรู้ควำมเข้ำใจและกำรมสี ่วนร่วมจดั กำรขยะ 3 Rs
๓.๑ กระบวนกำรพัฒนำผู้เรียน และส่งเสริมควำมรคู้ วำมเขำ้ ใจกำรจัดกำรขยะมูลฝอย

หลักสูตรพัฒนาผเู้ รยี นและบุคลากรภายในโรงเรยี น กจิ กรรมสง่ เสริมความรู้ ความเขา้ ใจการจดั การ
ขยะภายในโรงเรียน และการบรู ณาการหลักสตู รการเรียนการสอนภายในโรงเรยี น

กจิ กรรม/วิธีกำร
บรู ณาการการเรียนการสอนทกุ กลุม่ สาระ ดว้ ยวิธที ห่ี ลากหลาย

แนวคิด

เพื่อให้ครูผู้ได้นาหลักคิดและการบริหารขยะตามท่ีกรมส่งเสริมคุณภาพส่ิงแวดล้อม กระทรวง

ทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดล้อมดว้ ยวธิ ีที่ถูกต้องเหมาะสม ส่งเสริม สนับสนุน ลด คดั แยก และนากลับขยะ

มาใชป้ ระโยชน์ การรวบรวมขยะเพอ่ื สง่ ไปกาจดั อย่างถกู ต้อง ปลูกฝงั จิตสานึก การลด คัดแยกขยะ และนาขยะ

กลับมาใช้ประโยชน์ใหม่ในโรงเรียน การมีส่วนร่วมของผู้เรียนในการจัดการขยะภายในโรงเรียน ปลูกฝัง

ลกั ษณะนิสยั รบั ผิดชอบตอ่ สงิ่ แวดลอ้ มแกผ่ ูเ้ รยี น เพ่ือมุ่งส่สู ถานศกึ ษาปลอดขยะอยา่ งแท้จรงิ

กระบวนกำร/ขน้ั ตอน

ขน้ั ตอนและกระบวนกำรดำเนนิ งำน ตำมวงจรของ P - D - C - A เป็นจักรเฟืองสำคญั ในกำร
ดำเนนิ กจิ กรรมโครงกำร ซงึ่ มีควำมหมำยดังนี้

PLAN วำงแผนกำรดำเนนิ งำน กำหนดวตั ถปุ ระสงค์ เป้ำหมำย ข้นั ตอนกำรพฒั นำ ระยะเวลำ จดั สรร

ทรพั ยำกรทีจ่ ำเปน็
1. ประชุมวางแผนดาเนินงาน
2. แต่งต้ังคณะกรรมการดาเนินงาน

DO ดำเนินกำรตำมโครงกำรทกี่ ำหนดไว้ เปน็ ระบบและ มคี วำมต่อเนอ่ื ง

1. โครงการส่งเสริมโรงเรียนปลอดขยะ จริยธรรมและค่านิยมที่พึงประสงค์

- คนดศี รคี งคา - เข้าค่ายคุณธรรม - อบรมและพฒั นาผ้เู รยี น

- ศกุ รส์ ง่ เสริมเพม่ิ ปัญญา “เรื่องเกีย่ วกับการบริหารขยะ”
2. โครงการทักษะการทางานและเสรมิ สรา้ งการบริหารขยะตน้ ทาง

- การถอดบทเรียน “โครงการเรียนปลอดขยะ” - นทิ รรศการวิชาการ Open House

- กจิ กรรมเสรมิ การสอนแบบโครงงาน - ลูกเสือ- เนตรนารี ยุวกาชาด
- กจิ กรรมเศรษฐกจิ พอเพียง - กิจกรรมบาเพ็ญประโยชน์

18

CHECK ประเมินผล ตรวจสอบกำรดำเนนิ งำน บรรลุตำมเป้ำหมำยหรือไม่
1. ประเมินระหว่างการดาเนินกจิ กรรมแตล่ ะชว่ ง
- ให้ทราบผลการปฏบิ ัติที่ผา่ นมา ในแตล่ ะช่วงของกิจกรรม เพือ่ นาผลมาปรบั ปรุงตอ่ ไป
2. ประเมนิ ผลภายหลังเสรจ็ ส้ินโครงการ
- ประเมนิ ผลในภาพรวมเพอื่ สรุปผลการดาเนนิ งานทงั้ หมด

ACT ปรับปรุง แกไ้ ขกำรดำเนินกำรใหเ้ หมำะสม
1. จัดทารายงานสรปุ ผลการดาเนินงานเสนอโรงเรยี นคงคาราม จังหวดั เพชรบุรี
2. วิเคราะห์ปญั หา แนวทางแกไ้ ขปรับปรุง และขอ้ เสนอแนะในการดาเนนิ โครงการในปีต่อไป
คน / วสั ดุ / อปุ กรณ์ / เงิน / การบรหิ ารจดั การ / การประสานงาน
3. เสนอรายงานสรุปผลตอ่ ผู้บรหิ ารเพื่อพิจารณาตอ่ ไป

MODEL : ข้ันตอนและกระบวนกำรกำรดำเนนิ งำนเชิงระบบ

Act (การปรบั ปรุงพฒั นา) การดาเนินการปรบั ปรุง Plan (การวางแผน) การกาหนดเป้าหมายและ
พัฒนาระบบกลไกในการดาเนินการ เพื่อเอื้อให้เกิดการ วัตถปุ ระสงคใ์ นการดาเนนิ งาน วธิ กี ารและข้นั ตอนท่ี
พัฒนาท่ีดขี ึน้ ตามบริบทของโรงเรยี นคงคาราม จาเป็น เพ่อื ใหก้ ารดาเนินการโรงเรยี นวถิ ีพุทธบรรลุ
เป้าหมายตามทีก่ าหนดไว้

Check (การตรวจสอบ) การตรวจสอบระบบกลไก Do (การดาเนินการ) การปฏิบตั ิงานให้บรรลตุ าม
ของการดาเนินงาน รวมทั้งผลปฏิบตั ิงานวา่ ได้เป็นไป แผนงานที่ได้กาหนดไว้ การดาเนินการต่าง ๆ จะ
ตามเป้าหมายและวัตถุประสงค์ทไ่ี ด้กาหนดไว้ หรอื ไม่ เปน็ ไปตามขนั้ ตอนหรือระบบงานท่ีตั้งไว้ รวบรวม

ขอ้ มลู และบันทึกข้อมลู เพ่ือใชเ้ ปน็ ข้อมลู ในการ

ดาเนินงานในขัน้ ตอนต่อไป

ผลกำรดำเนินงำน / ปัจจยั ควำมสำเรจ็

จากการดาเนินการกิจกรรมดังกลา่ วส่งผลให้เกิดการพัฒนาความรคู้ วามเข้าใจบรหิ ารขยะต้น

ทางโดยใช้หลัก ๓Rs ซง่ึ ได้แก่ การลดปริมาณขยะ (Reduce) การนากลับมาใชซ้ ้า (Reuse) และการนากลบั มา

ใชใ้ หม่ (Recycle) พร้อมทง้ั ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมใหม่ในการดาเนินชีวิตประจาวนั อย่างพอเพียง เพ่ือมุ่งสู่

สังคมปลอดขยะอย่างแท้จริง ดังนี้

1. นักเรียนมีความรู้การดาเนินชีวิตกบั ส่งิ แวดล้อมเปน็ พืน้ ฐานแห่งการดาเนินชีวติ

2. นักเรยี นมวี ินยั มคี วามรับผดิ ชอบ ซอ่ื สตั ย์ ท้ิงถูกที่ถูกวิธี

3. นักเรียนรจู้ ักอดทนขยนั หมนั่ เพียร ทางานและเรียนรู้การคัดแยกขยะ

5. นักเรียนมีสุขภาวะจิตทีด่ ีข้ึน มีความเขา้ ใจถกู ต้องใชห้ ลกั ๓Rs

6. ใฝร่ ู้ ใฝศ่ ึกษา แสวงหาความจรงิ พฒั นางานอยูเ่ สมอ มคี วามพอเพียง

7. นกั เรียนสามารถนากระบวนการคิด หลกั ๓Rs ทค่ี รสู อนไปใชไ้ ด้ถูกต้อง

19

๓.๒ กำรมีส่วนร่วมของผ้เู รยี นและบุคลำกรภำยในโรงเรียน
ระบบคดั แยกขยะ และนาขยะกลับมาใช้ประโยชน์ และกระบวนการส่งเสริมการมีส่วนร่วมผูเ้ รยี นและ

บุคลากรภายในโรงเรียน
กจิ กรรม รณรงค์ประชาสัมพันธ์การบรกิ ารขยะมลู ฝอยในชมุ ชน หลกั 3 Rs

การมีส่วนร่วมของผู้เรียน รณรงค์แจกใบปลิวให้ความรู้แก่ชุมชนใกล้เคียง เรื่องการบริหารขยะใน
ชุมชนโดยยัดหลัก 3 Rs การลดปริมาณขยะ (Reduce) การนากลับมาใช้ซ้า (Reuse) และการนากลับมาใช้
ใหม่ (Recycle) เพื่อม่งุ สู่สงั คมปลอดขยะอยา่ งถูกตอ้ งและเหมาะสม บรเิ วณอาเภอเมอื งเพชรบรุ ี

รณรงค์ประชำสัมพนั ธก์ ำรบรกิ ำรขยะมูลฝอยในชมุ ชน

20

๓.๓ กำรมีส่วนร่วมของภำคส่วนต่ำงๆ ภำยนอกโรงเรียน (กระบวนการสร้างการมีส่วนร่วมกับภาคส่วน
ภายนอก และการสนับสนุนหรือการมสี ่วนร่วมตอ่ กจิ กรรมโรงเรยี นปลอดขยะ)
จำนวนหน่วยงำน/เครือขำ่ ยทีร่ ว่ มกจิ กรรม ยกตวั อยำ่ ง ๒ หนว่ ยงำน

หน่วยงานที่เข้าร่วมกิจกรรมหลักในการบริหารขยะภายในสถานศึกษาใหค้ วามรู้ความเข้าใจในหลัก 3
Rs องค์การบริหารสว่ ยตาบลบ้านหมอ้ องคก์ ารบริหารส่วนจงั หวัดเพชรบุรี
รำยละเอียดกำรรว่ มกิจกรรม

สง่ เสริมใหค้ วามรูเ้ กี่ยวกับบริการขยะ และส่ิงปฏกิ ลู ภายในโรงเรียนคงคารามรว่ มพัฒนาอาคารสถานท่ี
อนุเคราะห์การกาจัดขยะ ทุกชนิด ถือว่าเป็นองค์กรหลักสาคัญมากในบริการขยะในชุมชน ในการกาจัดขยะ
อย่างถกู ต้อง

คัดแยกขยะเศษใบไมเ้ พ่ือไปผลติ ปยุ๋ ท่อนไมท้ จ่ี าหน่ายได้ก็จาหนา่ ย
เพราะปริมาณใบไม้ก่ิงไม้โรงเรียนไมส่ ามารถเผาหรอื ทาลายได้ นอกจากไปทาป๋ยุ ชวี ภาพ

ที่โรงเรือนเกษตร

โรงเรียนได้รับการสนบั สนุนด้วยดีมาโดยตลอดในเรื่องการบรหิ ารขยะ หลกั 3 Rs
พงึ่ พาอาศยั กันตามหลักขององคก์ ร

21

กิจกรรมบูรณำกำรมสี ่วนรว่ มของภำคสว่ นต่ำงๆ ภำยนอกโรงเรียน
ศึกษำธกิ ำรจังหวัดเพชรบุรี ร่วมกิจกรรมโครงกำร ศธ.จิตอำสำบำเพญ็ ประโยชน์
เนอื่ งในวนั พ่อแห่งชำติ ๕ ประจำปี 2563 ณ โรงเรียนคงคำรำม จงั หวดั เพชรบุรี

22

๓.4 จุดเรียนรู้หรือแหล่งเรียนรู้ในโรงเรียน (จุดเรียนรู้หรือแหล่งเรียนรู้การจัดการขยะภายในโรงเรียน และ
องค์ความรู้การจัดการขยะในจุดเรียนรหู้ รอื แหลง่ เรยี นรู้)
จดุ เรียนรู้/แหล่งเรียนรู้ แปลงเกษตรสาธติ ลานรว่ มใจ
รำยละเอียดภำยในจดุ เรียนรู้

จัดกจิ กรรมการหรอื การนาขยะมูลฝอย หรือการ
นาขยะมูลฝอยไปใช้ประโยชน์ ตามแนวทาง 3 Rs เพ่ือ
การขับเคล่ือนโครงการโรงเรียนปลอดขยะ ลดปริมาณ
และคัดแยกขยะอนิ ทรยี ์ จดุ เรยี นรู้การจัดการขยะอินทรีย์
และขยะเปียก การปลูกผักอินทรีย์การทาปุ๋ย อี เอ็ม โดย
ได้รับการสนับสนุนจากงบประมาณโรงเรียน ขับเคล่ือน
โดยสภานักเรยี นโรงเรียนคงคาราม และส่งตอ่ นักเรียนทั้ง
โรงเรียนตอ่ ไป

ศูนยก์ ารเรียนโรงเรยี นปลอดขยะ เปน็ แปลงสาธติ
การผลติ ปุย๋ ชีวภาพ น้ามาปรบั ใช้จรงิ ในแปลง
เกษตรแลว้ นามาจาหน่วยในโรงเรยี นใหแ้ กค่ ณะครู
และนักเรียนซื้อกลับไปทานทบี่ า้ น

23

ส่วนท่ี ๔

กำรจดั กำรขยะภำยในโรงเรียนโดยใชห้ ลัก 3Rs
๔.๑ เสน้ ทำงกำรจัดกำรขยะของโรงเรยี น

ลด กำรเกดิ ขยะตั้งแตต่ น้ ทำง 3Rs รว่ มมือกันทำใหป้ ริมำณขยะลดลง ใหเ้ หลือเป็นศนู ย์

7 กก. 762 กก. 107 กก. 762 กก.
7 กก. 540 กก. 98 กก. 360 กก.
52 กก.

0.5 กก. 8 กก.

350 กก.

221.5 กก. 1 กก.

อธบิ ำยผงั ควำมรู้ การบรหิ ารขยะ 3Rs ขยะเปยี ก/ย่อยสลายงา่ ย ถงั ขยะทวั่ ไป ถงั ขยะรไี ซเคลิ
และถังขยะอันตราย

ถังขยะเปยี ก/ยอ่ ยสลำยง่ำย นาเศษผักผลไม้และเศษอาหารไปทาปุ๋ยและน้าหมักจลุ ินทรยี ์ (EM)
ขยะทัว่ ไป ต้องแยกให้ชดั เจน ถงุ ขนม ท่ีใช้ประโยชน์ไม่ได้โรงเรียนให้ อบต.กาจดั อยา่ งถูกวธิ ี
ถงั ขยะรไี ซเคลิ ส่วนใหญจ่ ะได้แยกแลว้ ขายใหร้ า้ นรบั ซอ้ื แล้วนารายมาเข้ากองทุนสวัสดิการ

เป็นขยะท่ีสร้างรายได้ และเป็นตอ้ งการของพอ่ คา้ ของเก่า
ถังขยะอนั ตรำย หา้ มนักเรียนเข้าใกล้อาจทาให้เกิดอันตรายได้ เชน่ หลอดไฟเกา่ ทเ่ี ปลี่ยนตามอาคาร

หากทิ้งตอ้ งมดั ปากถุงให้เรยี บรอ้ ย มีสารพษิ ส่งกาจัด โดย อบต.บา้ นหมอ้

24

กิจกรรม/รปู แบบ การกาจดั ขยะตน้ ทางหลกั ในการบริหาร โรงเรยี นปลอดขยะ ถูกต้องเหมาะสม
รำยละเอยี ดกำรกำรดำเนิน กิจกรรมโรงเรยี นปลอดขยะปลอดขยะโดยใชห้ ลัก 3Rs มี 2 กิจกรรม ดังนี้

1. กจิ กรรมการจดั การขยะรไี ซเคลิ อย่างมีประสิทธิภาพและเกิดประโยชนแ์ ก่
โรงเรียนคงคาราม เพชรบุรี

2. กจิ กรรมการจดั การขยะทั่วไปอย่างมีประสทิ ธภิ าพและเกดิ ประโยชนแ์ ก่
โรงเรียนคงคาราม เพชรบุรี

ผลกำรดำเนินงำน นกั เรียนสามารถแยกขยะตามประเภทได้ เหน็ คุณค่าของการใช้ซา้ ขยะประเภทรีไซเคลิ
นกั เรยี นไดศ้ ึกษาเรยี นรกู้ บั การปฏิบัติทด่ี ี และถกู ต้องเร่ืองการบรหิ ารการจัดการขยะ

1. กิจกรรมกำรจัดกำรขยะรีไซเคลิ อย่ำงมปี ระสิทธภิ ำพและเกดิ ประโยชน์แกโ่ รงเรยี น
กจิ กรรมดำ้ น Recycle แยกขวดน้าใสก่ รง เพอ่ื จาหน่วยตามระดบั ชั้นเรียน
วิธกี ำรดำเนนิ งำน จัดทากรงสาหรบั ทิ้งขวดพลาสติก เพื่อเป็นการรวบรวมและปลกู ฝงั ให้นักเรยี นชว่ ยกนั เก็บ
สะสม โดยขวดทไี่ ด้จะนาไปขายให้กบั โรงรับซอื้ ของเก่าทไี่ ด้มาตรฐานในการนาไปรีไซเคลิ ตอ่ และนาเงินมาใชจ้ ัด
กจิ กรรมนันทนาการให้กบั นักเรียน
กลมุ่ เป้ำหมำย นกั เรียนทกุ คน
ระยะเวลำกำรดำเนินกิจกรรม ตลอดปีการศึกษา
ผลลพั ธ์ มกี ารแยกขยะประเภทขวดพลาสตกิ มากขึน้

ปรมิ าณขยะรีไซเคลิ ท่รี วบรวมได้เฉล่ีย 3,320 กโิ ลกรมั /เดือน
รวมปริมำณขยะรไี ซเคิลท่ีนำกลบั มำใช้ประโยชนผ์ ำ่ นทกุ กิจกรรมเฉลีย่ 2,140 กิโลกรมั /เดอื น

25

2. กิจกรรมกำรจดั กำรขยะท่ัวไปอย่ำงมีประสิทธิภำพและเกดิ ประโยชน์แกโ่ รงเรยี น
กจิ กรรม สถานศึกษาปลอดโฟมและถุงพลาสตกิ
วธิ ีกำรดำเนนิ งำน ขน้ั ท่ี ๑ จดั ประชุมชแี้ จงให้แกค่ ณะครู แมค่ า้ และสภานักเรียนถึงการกาหนดมาตรฐานเปน็

สถานศึกษาปลอดโฟมและพลาสติก เพือ่ หาข้อตกลงพรอ้ มกัน
ขั้นที่ ๒ จดั กิจกรรมประชาสัมพนั ธแ์ ก่แมค่ า้ ทีข่ ายสินคา้ และอาหารภายในโรงเรียน โดยให้

งดใชถ้ ุงพลาสติกและกลอ่ งโฟม และประชาสมั พันธใ์ ห้นักเรยี นนากล่องหรือปน่ิ โต
มาโรงเรยี นเพือ่ ลดการใชก้ ลอ่ งโฟมในการซ้ืออาหาร
ข้ันที่ ๓ เกบ็ ข้อมลู และประเมนิ การดาเนนิ กิจกรรม
กลุม่ เป้ำหมำย คณะครู แมค่ ้าและนักเรยี นภายในโรงเรยี น
ระยะเวลำกำรดำเนนิ กจิ กรรม ตลอดปีการศึกษา
ผลลัพธ์ ขยะท่วั ไปปรมิ าณลดลงรอ้ ยละ 20 %
ปริมำณขยะทว่ั ไปทรี่ วบรวมได้เฉล่ีย ๑๙,๘๘๐ กโิ ลกรัม/เดือน
รวมปริมำณขยะทั่วไปที่นากลับมาใช้ประโยชน์ผา่ นทกุ กจิ กรรมเฉล่ีย ๔,๖๔๐กิโลกรัม/เดอื น

26

๔.๒ กจิ กรรมกำรจัดกำรขยะทัง้ 4 ประเภท ตำมหลัก 3Rs
กจิ กรรม/รูปแบบ กิจกรรมการลดขยะตั้งแตต่ น้ ทาง 3Rs รว่ มมือกันทาให้ปริมาณขยะลดลง ใหเ้ หลือเป็นศูนย์
รายละเอยี ดการดาเนนิ งาน มี 2 กจิ กรรม ดังน้ี

๑. กจิ กรรมการลด การใชซ้ ้า และคัดแยกนากลบั มาใชป้ ระโยชน์ (3Rs)
๒. กจิ กรรมการจัดการขยะอินทรยี ์อยา่ งมีประสิทธภิ าพและเกิดประโยชน์แก่โรงเรยี น

1. กิจกรรมกำรลด กำรใชซ้ ้ำ และคัดแยกนำกลับมำใช้ประโยชน์ (3Rs)
กจิ กรรมด้ำน Reduce ลดการใช้โฟม ลดการใชพ้ ลาสติก
วิธีกำรดำเนนิ งำน รณรงคก์ ารใชป้ น่ิ โตแทนการใช้กล่องโฟมหรือถงุ พลาสตกิ โรงอาหารใช้ภาชนะของโรงเรียน

แทนการใช้กลอ่ งพลาสติกหรอื กล่องโฟม
กลุม่ เป้ำหมำย นกั เรยี นทีน่ าอาหารมารับประทานเองและนกั เรยี นที่รบั ประทานอาหารทโ่ี รงอาหาร
ผลลพั ธ์ ปรมิ าณขยะประเภทโฟมและพลาสตกิ ลดลง

27

กจิ กรรมด้ำน Reuse การนาเศษอาหารทาปยุ๋ อนิ ทรีย์
วิธีกำรดำเนินงำน นาเศษอาหารทเ่ี หลอื จากโรงอาหารมาทาปุ๋ยอินทรีย์เพื่อปลูกผกั ปลอดสารพิษ
กลมุ่ เป้ำหมำย สภานักเรยี น โรงเรียนคงคาราม
ผลลพั ธ์ ปริมาณขยะอินทรียใ์ นโรงเรียนลดลง

กจิ กรรมด้ำน Reuse การใช้ประโยชน์จากวัสดุเหลอื ใช้
วธิ กี ำรดำเนนิ งำน จดั กิจกรรมเพ่ือใหน้ ักเรียนใชป้ ระโยชนจ์ ากวัสดุเหลือใช้ โดยนาแก้วพลาสติก

มาประดิษฐเ์ ปน็ กระถางปลกู ผัก
กลุ่มเปำ้ หมำย นักเรียนในโรงเรียน
ผลลัพธ์ ปริมาณขยะประเภทตา่ งๆลดลง

28

กิจกรรมดำ้ น Recycle แยกขวดน้าใสก่ รง
วธิ กี ำรดำเนนิ งำน จดั ทากรงสาหรับท้ิงขวดพลาสติก เพื่อเป็นการรวบรวมและปลกู ฝงั ให้นักเรยี น

ชว่ ยกันเก็บสะสม โดยขวดทไ่ี ด้จะนาไปขายให้กบั โรงรับซื้อของเก่าที่ไดม้ าตรฐาน
ในการนาไปรไี ซเคิลต่อและนาเงนิ มาใช้จดั กจิ กรรมนนั ทนาการให้กับนกั เรียน
กลมุ่ เป้ำหมำย นักเรยี นทุกคน
ผลลพั ธ์ มีการแยกขยะประเภทขวดพลาสติกมากขึ้น

29

2. กิจกรรมกำรจดั กำรขยะอินทรยี ์อยำ่ งมีประสทิ ธิภำพและเกดิ ประโยชน์แก่โรงเรยี น
กจิ กรรมด้ำน การนาเศษอาหารทาปยุ๋ อินทรีย์
วิธกี ำรดำเนนิ งำน นาเศษอาหารทเ่ี หลือจากโรงอาหารมาทาปยุ๋ อนิ ทรียเ์ พ่ือปลกู ผกั ปลอดสารพิษ
กลมุ่ เป้ำหมำย สภานักเรยี น
ผลลัพธ์ ปริมาณขยะอนิ ทรยี ์ในโรงเรยี นลดลง
ปริมำณขยะอนิ ทรีย์ทรี่ วบรวมไดเ้ ฉลี่ย 10,720 กิโลกรมั /เดอื น

รวมปริมำณขยะอนิ ทรยี ์ทีน่ ำกลับมำใช้ประโยชน์
ผ่ำนทุกกจิ กรรม

เฉลี่ย 660 กิโลกรมั /เดือน

30

สว่ นท่ี ๕

ผลสำเรจ็ และควำมยั่งยนื ของโรงเรยี นปลอดขยะ
๕.๑ ระดับควำมรู้ ควำมเข้ำใจของผูเ้ รยี นและบุคลำกรภำยในโรงเรยี น
การให้ความรู้ความเขา้ ใจ แบ่งเปน็ 2 ประเภท คือ

1. บคุ ลำกรท่ัวไป
โรงเรียนได้ใหค้ วามรู้โดยนกั เรียนแกนนา (สภานักเรียน) ใหค้ วามร้แู ละรณรงคเ์ ก่ยี วกบั ขยะ

ตน้ ทาง โดยเขา้ ชุมชนและบคุ คลในโรงเรียนอย่างใกล้ชดิ
ผลสำเร็จ/ผลลัพธ์
1. ผู้บุคลากรมีความรใู้ นเรื่องการคดั แยกขยะ
2. บุคลากรสามารถคัดแยกขยะไดเ้ อง
3. บคุ ลากรมจี ิตสานึกในการช่วยกันรักษาความสะอาดในโรงเรียน

31

2. นักเรยี น
วธิ ีการใหค้ วามรู้แกผ่ ูเ้ รียน จดั การเรยี นสอนบรู ณาการในรายวชิ า สงั คมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม
เร่อื ง การบริหารขยะตน้ ทาง การพฒั นาส่ิงแวดล้อมอย่างย่ังยืน เพื่อให้นักเรยี นได้ศกึ ษาเรยี นรูก้ ับครทู ่ีมี
ความสามารถในการสอน นักเรียนสามารถถา่ ยทอดเป็นผงั ความรู้เกย่ี วกับการบริหารขยะในชุนชน
ผลสำเร็จ/ผลลพั ธ์
1. นกั เรยี นมีความรูใ้ นเร่อื งการคัดแยกขยะ และสาเหตุของการเกดิ ปัญหามลพิษจากขยะ
2. นักเรียนสามารถทาแบบผังความรู้ เรือ่ งการบรหิ ารขยะได้
3. นักเรียนมีจติ สานึกในการชว่ ยกนั รักษาความสะอาดในโรงเรยี น

32

๕.๒ มจี ิตสำนกึ และพฤตกิ รรมกำรจัดกำรขยะท่ดี ี
วธิ ีการสง่ เสรมิ จติ สานึกและพฤติกรรมของผูเ้ รียนด้านการจัดการขยะโรงเรยี นคงคาราม จังหวดั

เพชรบรุ ี โรงเรียนคงคารามตระหนักถึงการพฒั นาคุณภาพของผู้เรียน และบุคลากรของโรงเรียนคงคารามที่อยู่
บนพ้นื ฐานของคุณธรรม จงึ ไดม้ ีนโยบายในการจัดกจิ กรรมแต่ละดา้ นในแนวทางของโรงเรียนปลอดขยะ (Zero
Waste School) โดยยดึ หลักการ ลด กำรเกิดขยะต้ังแต่ต้นทำง 3Rs ร่วมมือกนั ทำให้ปรมิ ำณขยะลดลง ให้
เหลือเปน็ ศูนย์ นาหลกั ธรรมของพระพทุ ธศาสนามาใชใ้ นการบรหิ ารและจัดการเกยี่ วกับขยะ และปรัชญาของ
เศรษฐกิจพอเพียง โดย มจี ดุ มุ่งหมายวา่

1. ผูบ้ ริหารและครูตอ้ งมวี ถิ ีชีวติ ทส่ี อดคล้องกบั หลกั ธรรม ถือหลกั ไตรสิกขา 3 คือ ศีล สมาธิ
และปัญญา

2. ผู้เรยี นต้องมคี ณุ ลกั ษณะในการพฒั นา การกิน อยู่ ดู ฟังเป็น อนั หมายถงึ การดารงชวี ิต
อยูอ่ ย่างคุณค่า ไมเ่ บียดเบยี นตนผูอ้ น่ื และส่งิ แวดล้อม

3. ผปู้ กครองและชุมชนเกิดศรัทธา ปรบั วถิ ชี ีวิต และใหค้ วามรว่ มมือในการพัฒนาตนเอง
ครอบครัว และชุมชนตามหลักไตรสิกขาจนเกิดความสมานฉันท์ รักษส์ ิ่งแวดล้อม

4. อาคารสถานท่สี ่งิ แวดล้อม และแหลง่ เรียนรู้ ของโรงเรียนเอ้ือต่อการส่งเสรมิ และปลูกฝัง
คุณธรรม จริยธรรม ตามหลักของพระพุทธศาสนา และภมู ิปัญญาไทย

กำรปรบั เปล่ยี นพฤตกิ รรม/จิตสำนกึ บรู ณำกำรเข้ำกบั โรงเรยี นวถิ ีพทุ ธ เศรษฐกจิ พอเพยี ง
ปญั หาขยะส่วนมากเกิดจากทัศนคตขิ องนักเรียนบคุ ลากรที่ไม่เข้าใจ เช่น แยกประเภทแล้วทำไมรถ

ขนขยะจึงเทรวมกันเรำแยกให้เหนื่อยทำไม? และขยะก็มสี ถติ มิ ากข้นึ ทุกปี ปญั หาเหลา่ น้ีตอ้ งรีบแก้ไขท่ีต้น
ทาง โรงเรียนจงึ จะต้องเปน็ แกนหลักในการเช่อื มตอ่ กับเยาชนนักเรยี นและบุคคลทวั่ ไป ใหเ้ ขา้ ใจบริหารขยะ
ให้ถกู วิธแี ละเหมาะสม

โรงเรียนจึงพัฒนา โรงเรียนโดยใหน้ ักเรียนเหน็ ความสาคญั ในการบริหารขยะ ชว่ ยกันรณรงค์
สิง่ แวดลอ้ ม ใหน้ กั เรียนไดเ้ รียนการบรหิ ารขยะในหอ้ งเรยี นโดยบรู ณาการเข้ากบั กลุ่มสาระการเรียนรู้

กจิ กรรมเหล่านี้ส่งผลให้นกั เรียนมีการปรบั เปล่ยี นพฤติกรรมในทางทีด่ ีขึ้น จนไดร้ บั รำงวลั โรงเรยี น
วิถพี ทุ ธพระรำชทำน รุ่นท่ี 3 กำรบริหำรจัดกำรส่ิงแวดล้อม ดำ้ นกำยภำพ เชิงประจกั ษ์

กิจกรรมโรงเรยี นปลอดขยะถือวา่ เปน็ หัวใจ ในการขบั เคลื่อนโรงเรยี นคงคาราม ในการบริการ
โรงเรยี นใหน้ ่าอยู่ ตามนโยบายท่วี ่า สะอาด สดช่นื ร่วมร่ืน สวยงาม บรรยากาศเอ้อื ต่อการเรียนรู้

33

5.3 ข้อมูลปริมำณขยะท่ีบง่ ชผี้ ลสำเรจ็ ของกจิ กรรม @ นกั เรียน 2,135 คน บุคลำกร 150 คน
1. ปรมิ าณขยะทัง้ หมดก่อนดาเนินการ 1,708 กิโลกรมั /วัน เฉล่ียตอ่ คน 74 กก./วัน

(ระบปุ ฐี านของข้อมูล ปี 2563)
2. ปริมาณขยะทง้ั หมดหลังดาเนนิ การ 1,394 กิโลกรมั /วนั เฉลี่ยตอ่ คน 61 กก./วนั

(ระบุปฐี านของข้อมูล ปีปัจจบุ ัน ปี 2564)
3. ปรมิ าณขยะสว่ นต่างท่ีลดลง 314 กิโลกรัม/วัน (ข้อ 1 - ขอ้ 2 = ข้อ 3)

ปริมำณขยะมูลฝอยที่นำกลับมำใช้ประโยชน์
ขยะอนิ ทรีย์ 518 กโิ ลกรัม/วัน เฉลี่ยต่อคน 22.66 กก./วัน
ขยะรไี ซเคลิ 107 กิโลกรัม/วัน เฉลี่ยตอ่ คน 4.68 กก./วนั
ขยะทว่ั ไป 762 กิโลกรมั /วนั เฉล่ยี ต่อคน 33.34 กก./วัน
รวมปรมิ าณทนี่ ากลับมาใชป้ ระโยชน์ 1,387 กโิ ลกรมั /วัน เฉลีย่ ต่อคน 60.70 กก./วนั
คิดเป็นร้อยละ 60.70 จากขยะท่ีเกิดขนึ้ ทั้งหมดในชุมชน
ประโยชน์ทไี่ ดร้ ับ ๑. บคุ ลากรและนักเรียนภายในโรงเรยี นทง้ิ ขยะได้ถกู ที่และถูกต้อง

๒. ปรมิ าณขยะภายในโรงเรียนลดลง
๓. บคุ ลากรและนกั เรียนเห็นประโยชน์ของขยะเหลือใชท้ ่สี ามารถนากลบั มาใชใ้ หม่ได้

ป ริ ม า ณ ข ย ะ ภ า ย ใ น โ ร ง เ รี ย น

สงิ หาคม กันยายน ตลุ าคม พฤศจกิ ายน ธนั วาคม มกราคม

2126
2262

2117
2088

1331
1425
1346
1244

768 565
887 578
482
554 212 246
571 247 372
466 36
200
257 18
44 12
4
17
16
5

ข ย ะ ทั้ ง ห ม ด ข ย ะ อิ น ท รี ย์ ข ย ะ รี ไ ซ เ คิ ล ข ย ะ ท่ั ว ไ ป ข ย ะ อั น ต ร า ย

ก่อน เฉลยี่ ขยะ 51,240 กโิ ลกรัม / ต่อเดอื น

หลัง เฉลยี่ ขยะ 41,220 กิโลกรัม / ต่อเดือน

ลดลงเดือนละ 10,020 กโิ ลกรัม / ต่อเดือน

34

๕.4 ควำมยงั่ ยืนและตอ่ เนอ่ื งของกำรดำเนนิ งำนโรงเรียนปลอดขยะ
รูปแบบ/วิธกี าร/แผนงาน โครงการกิจกรรมต่อเน่ือง
โครงการ 5 ส. พอเพียง โรงเรยี นปลอดขยะ (Zero waste school)
แผนงาน กลุม่ งานบริหารทัว่ ไป
สนองตอบ นโยบายสานักงานเขตพืน้ ที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 10 สะอาด สดชืน่ รม่ รน่ื สวยงาม
และบรรยากาศเอ้ือต่อการเรียนรู้
กลยุทธ์ของ สถานศึกษา ข้อท่ี 2 สง่ เสรมิ คุณธรรมจรยิ ธรรมความเปน็ พลเมอื งดี ของชาตแิ ละสงั คมโลก
1. หลักกำรและเหตผุ ล

ปญั หาขยะเป็นปัญหาสาคัญ และมีความจาเป็นอย่างเร่งด่วนท่จี ะต้องแก้ไขปญั หา เพราะเปน็ ปัญหาท่ี
เกิดขึ้นในชุมชนทุกระดับตั้งแตห่ มู่บา้ น เทศบาล เมืองใหญ่ จนถึงระดับประเทศ เน่ืองจากปัญหาขยะมีอิทธพิ ล
ต่อการเปลี่ยนแปลงของระบบนิเวศน์ สาเหตุของการเปลี่ยนแปลงมาจากความเจริญทางด้านเศรษฐกิจ การ
พัฒนาประเทศท่ีเพิ่มขึ้นอย่างต่อเน่ือง และการนาเทคโนโลยีใหม่ๆ เข้ามาใช้ในชีวิตประจาวัน รวมถึงการ
เพิ่มขึน้ ของจานวนประชากรจงึ ทาใหเ้ กิดความต้องการในการใชท้ รัพยากรมากขึน้ ซ่ึงสง่ ผลให้มขี ยะเพ่มิ มากข้ึน
อกี ด้วย

ในปีการศึกษา 2563 โรงเรียนได้ประเมินผลการดาเนินงาน พบว่าผู้เรียนยังขาดความรู้ความเข้าใจ
ในวิธีการกาจัดขยะท่ถี ูกวธิ ี และยงั ไม่สามารถนาไปประยกุ ต์ใชใ้ นชวี ิตประจาวันได้

ดังนั้นโรงเรียนคงคาราม ได้ให้ความสาคัญของการกาจัดขยะอย่างถูกวิธีโดยการจัดการและการคัด
แยกขยะชนิดต่าง ๆ ออกจากกันเพื่อเปน็ การกาจัดขยะอย่างถูกวธิ ีและสร้างรายได้ลดรายจา่ ยอกี ทางหนงึ่ และ
ได้ร่วมมือกันจัดทาโครงการ “5 ส. พอเพียง โรงเรียนปลอดขยะ (Zero waste school)” โดยให้โรงเรียนจัด
กิจกรรมมาสนับสนุนส่งเสริมให้นักเรียนรู้จากการปฏิบัติจริงเก่ียวกับการจัดการขยะมูลฝอยในโรงเรียนและ
สอดแทรกการจัดกิจกรรมโครงการโรงเรียนปลอดขยะเข้าไปเป็นส่วนหน่ึงในการจัดกิจกรรมการเรียนการสอน
โดยเน้นให้นักเรียนได้ลงมือปฏิบัติแล้วสรุป หรือสร้างองค์ความรู้ด้วยตนเอง อันจะทาให้นักเรียนมีความรู้
ความเขา้ ใจ ตระหนัก และมีจติ สานึกในการกาจัดขยะชนดิ ต่าง ๆ อีกท้ัง ยงั มสี ว่ นช่วยในการกาจดั ขยะในชุมชน
อย่างบูรณาการ เพื่อรับวัตถุประสงค์ของโครงการโรงเรียนสีขาว กรมส่งเสริมคุณภาพส่ิงแวดล้อม กระทรวง
ทรพั ยากรธรรมชาติและสิง่ แวดล้อม เปน็ ผรู้ ับผิดชอบ ดงั นี้

1. เพื่อกระตุ้น รณรงคเ์ สรมิ สร้างจิตสานกึ และความรูค้ วามเขา้ ใจถึงแนวทางในการลด
ปริมาณขยะ การแยกขยะและการนาขยะไปใชป้ ระโยชน์ รวมทั้งการรวบรวมขยะเพ่ือ
นาไปกาจัดอย่างถกู วธิ ี ให้กับเครอื ขา่ ยสถานศกึ ษา

35

2. เสรมิ สร้างความเข้มแข็งให้แกส่ ถานศึกษาทวั่ ประเทศได้มโี อกาสพัฒนาการเรียนการสอน
การบริหารจดั การทรพั ยากรธรรมชาติและสงิ่ แวดลอ้ ม การจัดกิจกรรมโดยใชเ้ ยาวชนเป็น
ศูนย์กลางการเรียนรู้ และการมีสว่ นร่วมของครอู าจารย์ ผู้เรยี นและชุมชนโดยรอบ
สถานศกึ ษา

โรงเรียนคงคารามได้รับนโยบายมาขับเคลื่อนตามบริบทของโรงเรียน เพ่ือให้เป็นโรงเรียนปลอดขยะ

อย่างยั่งยนื โดยกาหนดวิสัยทศั น์ อย่างชัดเจน เปน็ เพ่อื เปน็ ประกนั ในความย่ังยนื ในการขับเคล่ือน

ผลกำรดำเนนิ งำนทบ่ี รรลุเป้ำหมำยดำ้ นควำมยัง่ ยืน

ยทุ ธศำสตร์ เปำ้ ประสงค์ ตวั ชีว้ ดั และค่ำเปำ้ หมำย ผลกำรดำเนินงำน

ยุทธศาสตร์ท่ี 1 1. สภาพแวดล้อมใน 1. จดั บรเิ วณพน้ื ที่สเี ขียว 1. มีการจัดบริเวณพื้นที่
ไม่นอ้ ยกว่าร้อยละ 40 สีเขยี ว (GREEN ZONE)
การพฒั นานักเรยี น ครู โรงเรยี นเหมาะสมแก่ ของพื้นที่ของโรงเรียน ในโรงเรยี นร้อยละ 40

และบุคลากรทางการ การเรยี นรู้

ศึกษาในการจัดการขยะ 2. มกี ารจดั แหล่งเรยี นรู้ ในพ้นื ที่ทงั้ หมด
ภายในโรงเรียนไม่ นอ้ ย 2. มกี ารจัดแหลง่ เรียนรู้
กวา่ ๒ แห่ง ดา้ นการจัดการขยะและ

สิ่งแวดล้อมภายใน
โรงเรยี น ๒ แหง่

2. มคี วามรูใ้ นการ 1. รอ้ ยละของการเข้ารว่ ม 1. ร้อยละของการเข้า
ดาเนินกิจกรรมดา้ นการ กิจกรรม ตา่ งๆ ทีเ่ ก่ียวข้อง ร่วมกจิ กรรม ต่างๆ ที่

จดั การขยะ กับการจัดการขยะไม่ นอ้ ย เกย่ี วขอ้ งกับการจดั การ

กว่ารอ้ ยละ 95 ของ ขยะไม่ น้อยกว่าร้อยละ
จานวนนกั เรียน ครู และ 95 ของจานวนนักเรยี น

บุคลากร ทางการศึกษา ครู และบคุ ลากร ทาง

ทงั้ หมด การศกึ ษาท้ังหมดใน
โรงเรียน

ยุทธศาสตรท์ ่ี 2 3. การเพิ่มประสิทธภิ าพ 1. อตั ราการลดปรมิ าณ 1. อตั ราการลดปรมิ าณ

การจัดการขยะมูลฝอย ในการจัดการขยะมลู ขยะมูลฝอยในปี การศกึ ษา ขยะมูลฝอยในปี

และสิง่ แวดล้อมภายใน ฝอยในโรงเรยี น ๒๕๖3 คดิ เปน็ รอ้ ยละ ๒0 การศึกษา ๒๕๖3 คิด
โรงเรยี น
ของ ปริมาณขยะมูลฝอย เป็นร้อยละ ๒0 ของ

ในโรงเรียนทั้งหมด ปรมิ าณขยะมูลฝอยใน

2. อตั ราการนาขยะมูล โรงเรยี นทั้งหมด
ฝอยกลบั มาใชป้ ระโยชน์ 2. อัตราการนาขยะมลู
คิดเป็นร้อยละ 75 ของ ฝอยกลับมาใชป้ ระโยชน์

ปริมาณขยะท้ังหมด

36

ยทุ ธศำสตร์ เปำ้ ประสงค์ ตัวช้ีวดั และคำ่ เปำ้ หมำย ผลกำรดำเนนิ งำน

3. ปริมาณขยะสว่ นท่ี กลบั มาใชป้ ระโยชน์ คิด
เหลอื จากการนาไปใช้ เปน็ ร้อยละ 75 ของ

ประโยชน์คดิ เป็นร้อยละ ปริมาณขยะทงั้ หมด
15 ของปริมาณขยะ 3. ปรมิ าณขยะสว่ นท่ี
ทั้งหมด เหลือจากการนาไปใช้

4. อตั ราการจดั การขยะ ประโยชน์คิดเป็นร้อยละ
อนั ตรายอย่างถูกวิธีได้ 15 ของปริมาณขยะ
รอ้ ยละ ๑๐๐ ทง้ั หมด

4. อตั ราการจดั การขยะ
อันตรายอย่างถูกวิธีได้
รอ้ ยละ ๑๐๐

ยทุ ธศาสตร์ท่ี 3 4. คณุ ภาพอากาศและ 1. มกี ารจดั พน้ื ท่ลี านจอด 1. มีการจัดพืน้ ทล่ี าน

การสง่ เสริมการมสี ่วน ระดบั เสียงอยู่ในเกณฑ์ท่ี รถเพ่ือ ไม่ให้เกิดมลพษิ จอดรถเพื่อ ไมใ่ ห้เกิด

รว่ มของชุมชนในการ เหมาะสมต่อการจัดการ ทางอากาศและมลพษิ ทาง มลพิษทางอากาศและ
จดั การขยะ
เรยี นรู้ เสยี งแก่นกั เรยี น มลพษิ ทางเสียงแก่

นักเรยี น

5. มสี ว่ นร่วม 1. โรงเรยี นมกี ารจัดซอ้ื 1. โรงเรียนมกี ารจัดซื้อ

ปรับเปล่ียนพฤติกรรม จัดจ้างและบริการที่เป็น จดั จ้างและบริการท่เี ปน็

การอุปโภคและบริโภคที่ มิตรกับสง่ิ แวดลอ้ มไม่ มติ รกับส่ิงแวดล้อมไม่
เป็นมิตรกบั สง่ิ แวดล้อม น้อยกว่ารอ้ ยละ ๕๐ นอ้ ยกวา่ รอ้ ยละ ๕๐
2. ปริมาณเศษอาหาร
2. ปรมิ าณเศษอาหาร

จาดการ บรโิ ภคลดลงไม่ จาดการบริโภค ลดลง

น้อยกวา่ ร้อยละ ๒๐ของ จากปกี ารศกึ ษา ๒๕63

ปริมาณเศษอาหาร คดิ เปน็ รอ้ ยละ 30

ของปริมาณเศษอาหาร

ผลกำรดำเนนิ งำน

สง่ ผลใหเ้ กิดพฤติกรรมที่พง่ึ ประสงคแ์ ก่นกั เรียนโรงเรียนคงคาราม โดยสามารถเสริมสรา้ งคณุ ธรรม

จรยิ ธรรมของนักเรยี นใหเ้ ปน็ วิถกี ารดาเนนิ ชีวิตตามแนวทาง การกาจัดขยะต้นทาง 3Rs และขับเคลื่อนให้
เกดิ เชอื่ มโยงอยา่ งมีคณุ ภาพ โดยเกิดผลสาเร็จดงั น้ี

1. บ้านและชมุ ชนไดส้ มาชกิ ท่ีเป็นคนดี รักษ์สิง่ แวดล้อม วธิ กี ารบริหารขยะเพ่ิมมากขึน้

2. ได้เยาวชนทเ่ี ป็นคนดีช่วยเหลือการพฒั นาชุมชนมากยงิ่ ขึ้น
3. โรงเรยี นไดน้ กั เรยี นทรี่ ู้และเขา้ ใจการบรหิ ารขยะ และกาลงั ชว่ ยงานสง่ เสริมโรงเรียนปลอดขยะ

มากย่งิ ขึน้

37

ส่วนท่ี 6

กำรจัดกำรขยะมูลฝอยและส่ิงแวดลอ้ มตำมหลักปรัชญำเศรษฐกจิ พอเพยี ง
6.๑ ดำเนนิ กิจกรรมกำรจัดกำรขยะตำมหลักปรัชญำเศรษฐกิจพอเพยี ง

กิจกรรม “ปลูกผัก ปลุกวถิ ธี รรมชาตริ ากฐานครอบครวั บนพืน้ ฐานหลักปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง”
โรงเรยี นคงคาราม จังหวดั เพชรบุรี

38

ดาเนินการตามหลักปรชั ญาเศรษฐกิจพอเพยี ง อย่าคิดวา่ ขยะตอ้ งเป็นพิษเสมอไปยังมขี ยะประเภท
หนึง่ ทีส่ ามารถนามาปรับเปลี่ยนได้ ใชป้ ระโยชน์ได้ จดุ ม้งุ หมายของกจิ กรรม คือ

เสริมสรา้ งจติ สานกึ และความรู้ความเข้าใจถึงแนวทางในการลดปริมาณขยะ การแยกขยะและการนา
ขยะไปใช้ประโยชน์ รวมทัง้ การรวบรวมขยะเพื่อนาไปกาจดั อย่างถูกวิธี

เสรมิ สรา้ งความภมู คิ ุ้มกัน นักเรยี นสามารถปฏิบัตติ ามหลักของปรชั ญาเศรษฐกิจพอเพียง เล้ยี งชวี ิต
แบบวิถธี รรมชาติ การบริหารจดั การทรัพยากรธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดล้อม การจดั กิจกรรมโดยนกั เรียนเปน็
ศนู ย์กลางการเรยี นรหู้ ลกั ปฏิบัติ

สภานักเรยี นโรงเรียนคงคาราม ร่วมจัดกิจกรรมส่งเสรมิ และกระต้นุ นักเรยี นในการน้อมนาหลักปรชั ญา
เศรษฐกจิ พอเพียงของพ่อหลวงในรัชการที่ 9 ของปวงชนชาวไทย ดว้ ยกจิ กรรม “ปลกู ผัก ปลุกวิถีธรรมชำติ
รำกฐำนครอบครวั บนพื้นฐำนหลกั ปรัชญำเศรษฐกิจพอเพยี ง”เพ่ือใหส้ อดคล้องกบั สภาพปัญหาด้าน
เศรษฐกิจในสถานการณก์ ารแพรร่ ะบาดของเชือ้ ไวรัส โคโรนา 2019 (Covid-19) ซงึ่ นักเรียนผูเ้ ป็นสมาชิกใน
ครอบครัวสามารถร่วมกันทาการปลูกผกั สวนครวั เพื่อการ ลดรายจ่ายภายในครอบครวั ได้ ลดปัญหาขยะได้

นอกจากนี้ ยังมวี ัตถปุ ระสงคเ์ พ่ือมงุ่ สง่ เสริม หลกั 3Rs คณุ ลกั ษณะของนักเรยี นให้มีความขยัน ความ
อดทน มคี วามพากเพยี รในการทางาน รู้หนา้ ท่แี ละมีความรับผิดชอบ สามารถทางานเป็นทมี ร่วมแก้ปัญหาและ
เป็นตน้ แบบของผูน้ าโดยผ่านกิจรรมสร้างสรรค์เพ่ือสังคม

ภาพกจิ กรรม ปลูกผกั ปลุกวิถธี รรมชาติ ฯ

เรือนเพาะชา ช่วยกันกาจัดขยะวัชพชื

39

ข้นั ตอนการผสมดนิ และกากมะพรา้ ว ขยะท่นี ามาทาปุ๋ยได้

40

เมลด็ พนั ธ์เุ ร่มิ งอก
ลงเมล็ดพืชในแปลงผกั

41

เกบ็ ขายสร้างรายได้
EM ชวี ภาพ เพอ่ื ผกั ที่ปลอดภยั

42

การจาหน่ายผกั ภายในโรงเรยี น

43

6.๒ กำรบริหำรจัดกำรทรพั ยำกรธรรมชำติและสงิ่ แวดล้อมควบคกู่ ำรจัดกำรขยะ
กจิ กรรม ธนำคำรขยะ รว่ มรณรงคร์ กั ษโ์ ลก รักษ์สิ่งแวดลอ้ ม
วธิ กี ำรดำเนนิ งำน
หลกั กำรและเหตุผล

จากสภาพปัญหาในปจั จบุ ันโลกมีการเปลี่ยนแปลงในหลายด้าน โดยเฉพาะปญั หาด้านขยะท่มี ปี ริมาณ
มาก โรงเรยี นจึงควรเปน็ สถานทีเ่ ร่ิมต้นในการให้ความรู้ จัดกิจกรรมให้นกั เรียนเลง็ เห็นความสาคญั ในการ
อนุรกั ษส์ ิ่งแวดลอ้ ม ขยะเป็นปัญหาสาคัญของโรงเรียน และขยะก็เป็นส่วนหนงึ่ ของปญั หาสภาวะแวดล้อม แต่
ถา้ มีการจัดการบรหิ ารขยะท่ีดี ขยะกม็ ีประโยชนแ์ ละมีค่าทง้ั ยงั ชว่ ยลดภาวะโลกร้อน เนื่องจากขยะบางประเภท
สามารถนากับมาใชใ้ หม่

ดังน้ัน โครงการธนาคารขยะจึงเป็นการบริหารจัดการขยะให้เกิดประโยชน์ในด้านลดภาวะปัญหา
สิ่งแวดล้อม ในระดับโรงเรียนทั้งเป็นการฝึกสร้างนิสัยให้นักเรียนมีส่วนร่วมในการอนุรักษ์ส่ิงแวดล้อม ฝึกนิสัย
รักสะอาด ร้จู ักอดออม เห็นคุณคา่ ของเงนิ และชว่ ยกนั อนรุ ักษ์สิ่งแวดลอ้ มของโรงเรียน

วัตถุประสงค์
1. เพ่ือตระหนักเหน็ ความสาคญั ของการมีสว่ นรว่ มรณรงค์ลดภาวะโลกร้อน
2. เพ่ือแยกประเภทขยะที่สามารถนากลบั มาใชใ้ หม่
3. เพ่ือรักษส์ ง่ิ แวดลอ้ มภายในโรงเรียนให้สะอาดและสวยงาม

เปำ้ หมำย : นักเรียนทุกคน เข้ารว่ มกิจกรรมรว่ มรณรงค์ลดภาวะโลกร้อน
: นักเรียนร้อยละ 90 ของนกั เรียนทั้งหมดแยกประเภทขยะที่นากลับมาใช้ใหมไ่ ด้

44

วธิ กี ำรดำเนินกำร
กระบวนกำร/ขั้นตอน
ขน้ั ตอนและกระบวนกำรดำเนินงำน ตำมวงจรของ P - D - C - A เป็นจกั รเฟอื งสำคญั ในกำร

ดำเนนิ กจิ กรรมโครงกำร ซงึ่ มคี วำมหมำยดังนี้
PLAN วำงแผนกำรดำเนินงำน กำหนดวตั ถปุ ระสงค์ เป้ำหมำย ข้นั ตอนกำรพัฒนำ ระยะเวลำ จดั สรร
ทรพั ยำกรทีจ่ ำเปน็

1. ประชุมวางแผนดาเนินงาน
2. แต่งต้ังคณะกรรมการดาเนินงาน
DO ดำเนินกำรตำมโครงกำรทก่ี ำหนดไว้ เปน็ ระบบและ มคี วำมต่อเนอื่ ง
1. ประชาสัมพนั ธ์โครงการกับนกั เรียนในโรงเรยี น
2. แสดงกิจกรรม เกย่ี วกับการรณรงคค์ ดั แยกขยะ
3. มอบรางวัลใหผ้ ูเ้ ขา้ รว่ มกิจกรรม
CHECK ประเมินผล ตรวจสอบกำรดำเนินงำน บรรลุตำมเป้ำหมำยหรือไม่
1. ประเมินระหวา่ งการดาเนินกิจกรรมแตล่ ะชว่ ง

- ใหท้ ราบผลการปฏิบัติท่ผี ่านมา ในแต่ละชว่ งของกิจกรรม เพอื่ นาผลมาปรบั ปรุงต่อไป
2. ประเมินผลภายหลังเสร็จสิ้นโครงการ

- ประเมินผลในภาพรวมเพือ่ สรุปผลการดาเนินงานท้งั หมด
ACT ปรบั ปรงุ แก้ไขกำรดำเนนิ กำรใหเ้ หมำะสม

1. จดั ทารายงานสรปุ ผลการดาเนนิ งานเสนอโรงเรียนคงคาราม จังหวัดเพชรบรุ ี
2. วิเคราะห์ปัญหา แนวทางแกไ้ ขปรบั ปรุง และข้อเสนอแนะในการดาเนนิ โครงการในปีต่อไป

คน / วสั ดุ / อุปกรณ์ / เงิน / การบริหารจดั การ / การประสานงาน
3. เสนอรายงานสรปุ ผลต่อผู้บริหารเพื่อพจิ ารณาตอ่ ไป

45

ผลกำรดำเนนิ งำน / ปจั จยั ควำมสำเรจ็

จากการดาเนินการกจิ กรรมดังกล่าวสง่ ผลให้เกิดการพฒั นาความรคู้ วามเข้าใจการคัดแยกขยะตาม
ประเภทได้ถกู ต้อง

ตวั บง่ ชค้ี วำมสำเร็จ วิธกี ำรประเมนิ เครื่องมือ

1. นกั เรียนรอ้ ยละ 90 ของ - สอบถามความคิดเหน็ - แบบสอบถามความคดิ เห็น
- แบบประเมนิ
นักเรยี นทัง้ หมดใหค้ วามรว่ มมือใน - ตอบแบบประเมิน

กิจกรรม

2. นกั เรยี นร้อยละ 90 ของ

นกั เรยี นทง้ั หมดสามารถแยกขยะ

ตามประเภทที่สามารถนากลับมา

ใชใ้ หมไ่ ด้

3. สภาพแสดล้อมภายในโรงเรยี น

มคี วามสะอาดและสวยงามมาก

ขึน้

ผลคำดว่ำจะได้รบั
1. นกั เรียนร่วมมอื กิจกรรมร่วมรณรงค์ลดภาวะโลกร้อน
2. นกั เรียนร่วมมอื ในการแยกขยะตามประเภททน่ี ากับมาใชใ้ หมไ่ ด้
3. สภาพแสดลอ้ มภายในโรงเรียนมคี วามสะอาดและสวยงามมากขน้ึ อยูร่ ะดบั ดีมาก

46

47

โรงเรยี นคงคำรำม จังหวดั เพชรบุรี
จบกำรรำยงำนกำรปฏิบตั ิแนวทำงกำรจัดทำเอกสำรประกอบกำรพิจำรณำ

โครงกำรโรงเรียนปลอดขยะ (Zero Waste School)
ประจำปี ๒๕64

รำยงำนตำมบรบิ ทของโรงเรยี น มคี ำแนะนำประกำรใด
เพือ่ พฒั นำโครงกำรโรงเรียนปลอดขยะ

โปรดติดตอ่ โรงเรียนคงคำรำม จังหวดั เพชรบรุ ี