Praktis Hebat! Tg2 (BM) Penerbitan Pelangi Sdn Bhd

1 KERTAS 1 1
17
Sistem Bahasa
•  Bahagian A  Objektif Aneka Pilihan 47
2 •  Bahagian B  Objektif Pelbagai Bentuk
58
Pemahaman 89
•  Bahagian A  Pemahaman Teks J1 – J12
•  Bahagian B  Pemahaman Petikan
•  Bahagian B  Novel
3
Pemindahan Maklumat
•  Bahagian C  Ulasan/ Ringkasan/ Rumusan

4 KERTAS 2

Penulisan
•  Bahagian A  Karangan Respons Terhad
•  Bahagian B  Karangan Respons Terbuka

Ujian Akhir Tahun

Jawapan

Prak 3tis PT3 Pemindahan Maklumat KERTAS 1

BAHAGIAN C ULASAN/ RINGKASAN/ RUMUSAN

Panduan Menjawab Soalan Ulasan

1. Dalam bahagian ini, murid diminta untuk menulis ulasan berdasarkan bahan rangsangan yang
diberikan dalam bentuk gambar, peta, gambar rajah, jadual, atau poster.

2. Murid perlu memahami bahan rangsangan dengan teliti.
3. Murid perlu menganalisis bahan rangsangan yang diberikan secara kritis dengan memberikan

tumpuan kepada skop tajuk dan isu berkaitan yang ingin dibincangkan.
4. Murid perlu membuat rangka karangan untuk memudahkan murid menulis ulasan.
5. Ulasan hendaklah mempunyai pendahuluan, isi-isi penting, dan penutup.
(a) Pendahuluan:

• Membincangkan tema secara ringkas, gramatis, dan tepat.
• Contoh: Amalan berhemat sangat penting dan boleh dilakukan melalui pelbagai cara.
(b) Isi-isi penting:
• Mengandungi isi tersurat dan isi tersirat.
• Menulis sekurang-kurangnya tiga isi tersurat/ isi tersirat.
• Contoh:

Isi tersurat Isi tersirat

Antara amalan berhemat ialah Hal ini dapat menjimatkan wang saku yang
membawa bekalan makanan dan diberikan oleh ibu bapa dan wang tersebut dapat
minuman ke sekolah. digunakan untuk membeli barang keperluan lain.

(c) Penutup:
• Membuat rumusan tentang isi yang dibincangkan.
• Menggunakan perkataan yang memberikan maksud penulisan ulasan akan berakhir
seperti kesimpulannya, tegasnya, konklusinya, atau tuntasnya.
• Contoh: Kesimpulannya, amalan berhemat perlu diamalkan oleh setiap orang dalam
kehidupan seharian.

6. Panjang ulasan yang ditulis mestilah antara 80 hingga 100 patah perkataan.
7. Murid perlu memfokuskan penggunaan kosa kata yang luas serta bahasa yang gramatis.
8. Gunakan penanda wacana untuk menghubungkan ayat-ayat.

47 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Bahasa Melayu  Ting. 2  Praktis 3 Pemindahan Maklumat

LATIHAN 1

Lihat poster di bawah ini dengan teliti. Berdasarkan maklumat yang terdapat dalam poster tersebut,
tulis ulasan yang panjangnya antara 80 hingga 100 patah perkataan.

KRAF MALAYSIA Promosi

Jualan Kraf: Dikir Barat PrJoudaulkanKraf
• Produk Tekstil
• Produk Hasil Tanah • Zaidi Buluh Perindu
• Produk Logam • Mat Glamor
• Produk Hasil Rimba • Salam Pantai Timur

Demonstrasi/ Interaktif Kraf

• Pertandingan Sangkar • Masakan Kuih Tradisional Pusat Jualan Kraf
dan Burung Cantik • Pembuatan Seramik Tradisional Batu 2, Bunut Payong
• Pembuatan Atap Senghara
• Pameran Motor Klasik • Pandai Besi dan Logam Perak 26 Nov – 4 Dis 2020

KB MALL
26 Nov – 4 Dis 2020

Pelbagai Acara Menarik Diadakan

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 48

  Bahasa Melayu  Ting. 2  Praktis 3 Pemindahan Maklumat 

LATIHAN 2

Lihat keratan akhbar di bawah ini dengan teliti. Berdasarkan maklumat yang terdapat dalam keratan
akhbar tersebut, tulis ulasan yang panjangnya hendaklah antara 80 hingga 100 patah perkataan.

Lumba Haram : 14 Remaja Ditahan

Banteras Lumba Haram!
Membuat sekatan jalan raya
Had umur untuk memiliki
lesen motosikal dinaikkan
Mengadakan kempen
kesedaran

49 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Bahasa Melayu  Ting. 2  Praktis 3 Pemindahan Maklumat

LATIHAN 3

Lihat ilustrasi kartun di bawah ini dengan teliti. Berdasarkan maklumat yang terdapat dalam ilustrasi
tersebut, tulis ulasan yang panjangnya hendaklah antara 80 hingga 100 patah perkataan.

Kes kemalangan jalan raya Betul itu, Aziz. Pihak kerajaan
semakin meningkat terutama harus mengambil langkah bijak
ketika musim perayaan. Banyak untuk menangani masalah ini
nyawa yang terkorban. agar tidak terus berleluasa.

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 50

  Bahasa Melayu  Ting. 2  Praktis 3 Pemindahan Maklumat 

Panduan Menjawab Soalan Ringkasan
1. Dalam bahagian ini, murid diminta untuk menulis ringkasan berdasarkan satu petikan umum.
2. Murid perlu menulis ringkasan dengan memasukkan sekurang-kurangnya lima isi penting.
3. Murid perlu menulis ringkasan dalam satu perenggan dengan ayat yang gramatis.
4. Murid perlu memfokuskan penggunaan kosa kata yang luas serta bahasa yang gramatis.
5. Gunakan penanda wacana untuk menghubungkan ayat-ayat.

LATIHAN 4

Baca petikan di bawah ini dengan teliti. Berdasarkan petikan tersebut, tulis sebuah ringkasan tentang
langkah-langkah memupuk semangat kejiranan dalam kalangan masyarakat. Panjangnya
ringkasan anda hendaklah tidak melebihi 100 patah perkataan. Anda digalakkan supaya
menggunakan ayat anda sendiri tanpa mengubah maksud asal petikan.

Konsep kejiranan serta persaudaraan mesti dikekalkan oleh masyarakat pelbagai kaum tanpa
mengira peringkat umur dan latar belakang. Melalui persaudaraan dan semangat kejiranan, sikap
sayang-menyayangi dan bantu-membantu dapat mewujudkan kekuatan dalam kalangan rakyat.
Untuk meningkatkan semangat kejiranan, masyarakat perlu mengaktifkan diri melalui
persatuan masyarakat seperti rukun tetangga. Kini, aktiviti rukun tetangga semakin meluas
fungsinya seperti mengadakan aktiviti pendidikan, sukan, rekreasi, kesihatan, kebudayaan, dan
ekonomi. Rukun tetangga perlu berbincang dan bersepakat dalam melaksanakan program yang
bersesuaian dengan pelbagai lapisan masyarakat demi kemaslahatan penduduk.
Selain itu, masyarakat perlu mempunyai kesedaran untuk berubah. Janganlah menjadi seperti
enau dalam belukar melepaskan pucuk masing-masing. Polis Diraja Malaysia (PDRM) pula perlu
berusaha untuk mengintegrasikan aspek kepolisan, masyarakat, dan teknologi terkini dalam usaha
membendung kes jenayah. Rakan Cop yang diperkenalkan adalah untuk membentuk interaksi
dua hala antara polis dengan masyarakat serta menggalakkan pembabitan orang ramai dalam
penyaluran maklumat.
Di samping itu, media massa berperanan penting dalam menyemarakkan semangat kejiranan.
Misalnya, pihak media memaparkan artikel, dokumentari, dan program penyiaran yang menekankan
kepentingan semangat kejiranan dan perpaduan di Malaysia. Segala usaha untuk memupuk
semangat kejiranan memerlukan kerjasama semua pihak dan anggota masyarakat.

(Dipetik dan diubah suai daripada rencana ‘Hidup Berjiran
Muafakat Masyarakat’, Dewan Bahasa, Julai 2011)

51 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Bahasa Melayu  Ting. 2  Praktis 3 Pemindahan Maklumat

LATIHAN 5

Baca petikan di bawah ini dengan teliti. Berdasarkan petikan tersebut, tulis sebuah ringkasan tentang
cara-cara memartabatkan penggunaan bahasa Melayu. Panjangnya ringkasan anda hendaklah
tidak melebihi 100 patah perkataan. Anda digalakkan supaya menggunakan ayat anda sendiri
tanpa mengubah maksud asal petikan.

Usaha memartabatkan bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan bergantung pada kefahaman,
penglibatan, dan komitmen padu semua pihak. Antaranya termasuklah usaha memperkasakan
penggunaan bahasa Melayu itu sendiri, iaitu dengan cara meletakkannya di tempat yang penting
dan digunakan sepenuhnya dalam majlis rasmi. Isu bahasa rojak yang tidak pernah selesai malahan
bertambah buruk sehingga menjejaskan bahasa Melayu wajar diberikan perhatian yang serius.
Kesilapan tatabahasa dan ejaan masih banyak berlaku dalam media cetak dan penyiaran.
Sesetengah warga media berpendapat bahawa fungsi bahasa hanyalah untuk menyampaikan mesej.
Sekiranya hal yang disampaikan dapat difahami, maka hal itu dianggap memadai. Oleh itu, pihak
berwajib harus mewujudkan keseragaman dan keselarasan dalam penggunaan bahasa agar diikuti
oleh warga media.
Dewan Bahasa dan Pustaka (DBP) boleh menjadi orang tengah untuk menyatukan dan
menyelaraskan hal yang berkaitan dengan bahasa. Bagi merealisasikan peranan yang diberikan,
DBP perlu terlebih dahulu menyeragamkan semua hal yang berkaitan dengan penerbitan, khususnya
yang melibatkan pedoman bahasa seperti kamus, glosari istilah, dan kamus istilah. Pedoman dan
khidmat nasihat dalam talian melalui laman web DBP perlu diberikan perhatian yang sewajarnya
supaya selaras dan seragam dengan terbitan.
Isu bahasa kebangsaan yang ditimbulkan sekarang bukan hanya tertumpu kepada masalah
tatabahasa dan linguistik semata-mata, tetapi juga tentang pandangan dan sikap orang bukan
Melayu. Jika orang Melayu sendiri mempunyai sikap negatif terhadap bahasa Melayu sehingga
meminggirkan bahasa Melayu, bagaimanakah kita hendak mengharapkan orang bukan Melayu
menghormati bahasa ini?

(Dipetik dan diubah suai daripada rencana ‘Memartabatkan Bahasa Melayu
sebagai Bahasa Kebangsaan’, Dewan Bahasa, Julai 2011)

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 52

  Bahasa Melayu  Ting. 2  Praktis 3 Pemindahan Maklumat 

LATIHAN 6

Baca petikan di bawah ini dengan teliti. Berdasarkan petikan tersebut, tulis sebuah ringkasan tentang
punca-punca kemalangan jalan raya. Panjangnya ringkasan anda hendaklah tidak melebihi 100
patah perkataan. Anda digalakkan supaya menggunakan ayat anda sendiri tanpa mengubah maksud
asal petikan.

Saban hari, berita tentang kemalangan jalan raya di negara kita terpampang di media massa.
Jumlah kemalangan jalan raya semakin meningkat walaupun pelbagai langkah telah dilaksanakan
bagi mengatasi masalah ini.
Kini, masalah utama adalah untuk mengenal pasti cara terbaik bagi mengubah sikap pengguna
jalan raya supaya memandu secara berhemah. Hal ini demikian kerana, hampir keseluruhan kes
kemalangan jalan raya disebabkan oleh sikap pengguna yang cuai dan lalai semasa memandu.
Mereka sanggup memandu walaupun berada dalam keadaan mabuk dan mengantuk serta
menggunakan telefon bimbit semasa memandu. Hal ini menyebabkan mereka hilang tumpuan
terhadap pemanduan. Sebagai akibatnya, berlakulah kemalangan jalan raya.
Kemalangan jalan raya juga berlaku disebabkan oleh sikap pengguna yang tidak mematuhi
peraturan dan undang-undang jalan raya. Sikap mereka yang memandu melebihi had laju,
memotong di garisan kembar, dan melanggar lampu isyarat merah boleh mengundang bahaya
bukan sahaja kepada diri, malah orang lain yang tidak bersalah.
Masalah teknikal seperti kerosakan jalan raya turut menjadi penyumbang berlakunya
kemalangan jalan raya. Keadaan jalan raya yang berlubang-lubang dan banyak selekoh tajam
tentunya membahayakan pengguna jalan raya terutamanya penunggang motosikal. Begitu juga
dengan keadaan kenderaan yang tidak berada dalam keadaan yang baik. Brek kenderaan tidak
berfungsi dan tayar kenderaan haus amat membahayakan, terutamanya ketika hujan kerana
keadaan jalan raya yang licin. Dalam keadaan beginilah kemalangan mudah berlaku.
Semua pihak haruslah berganding bahu untuk mencari ikhtiar supaya kadar kemalangan
jalan raya dapat dikurangkan. Pengguna jalan raya pula haruslah mematuhi peraturan dan undang-
undang jalan raya pada setiap masa, bukannya ketika terdapat penguat kuasa sahaja.

53 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Bahasa Melayu  Ting. 2  Praktis 3 Pemindahan Maklumat

Panduan Menjawab Soalan Rumusan

1. Dalam bahagian ini, murid diminta untuk menulis rumusan yang panjangnya tidak melebihi 100
patah perkataan.

2. Semasa menulis rumusan, calon hanya perlu menulis isi tersurat sahaja tanpa menulis isi
tersirat.

3. Murid perlu menulis rumusan dengan memasukkan sekurang-kurangnya lima isi penting. Tulis
rumusan dalam satu perenggan dengan ayat yang gramatis.

LATIHAN 7

Baca petikan di bawah ini dengan teliti. Berdasarkan petikan tersebut, tulis satu rumusan yang
panjangnya tidak melebihi 100 patah perkataan. Anda digalakkan supaya menggunakan ayat anda
sendiri tanpa mengubah maksud asal petikan.

Pada tahun 2016, Jabatan Alam Sekitar melaporkan sebanyak 43 batang sungai telah mengalami
pencemaran. Sejak dahulu lagi, sungai amat penting kepada manusia kerana sungai membekalkan
air bersih kepada manusia. Selain itu, kawasan tepi sungai jugalah terbinanya tamadun awal
seperti di Lembah Bujang di Kedah.
Di samping itu, di muara-muara sungailah terbentuknya kerajaan maritim yang menghubungkan
masyarakat setempat dengan masyarakat antarabangsa. Selain itu, empangan-empangan dibina di
hulu sungai untuk menjana kuasa elektrik. Di samping itu, kawasan-kawasan jelapang padi seperti
di Kedah, di Perak, dan di Kelantan menggunakan air sungai untuk membolehkan padi ditanam
sepanjang tahun walaupun pada musim kemarau panjang. Kawasan delta yang terbentuk di muara
sungai sangat subur untuk sebarang aktiviti pertanian.

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 54

  Bahasa Melayu  Ting. 2  Praktis 3 Pemindahan Maklumat 

Sungai juga digunakan sebagai laluan perhubungan dengan kawasan-kawasan lain. Sungai
Rajang di Sarawak masih lagi digunakan sebagai laluan perhubungan dan boleh dimudiki sehingga
274 kilometer ke pedalaman. Dari sudut geografi pula, sungai dijadikan sempadan antara negeri
dan juga negara. Antaranya ialah Sungai Bernam yang memisahkan Selangor dengan Perak,
Sungai Kesang menjadi sempadan antara Johor dengan Melaka, manakala Sungai Golok menjadi
sempadan antara Malaysia dengan Negara Thai.
Secara semula jadi, sungai kaya dengan fauna dan flora. Sungai membekalkan sumber
protein kepada masyarakat dahulu dan kini dengan habitat pelbagai jenis ikan air tawar. Kini,
Sungai Pahang dan Sungai Perak dijadikan kawasan penternakan ikan air tawar seperti tilapia,
patin, haruan, keli, dan jelawat.
Perubahan sikap orang ramai amat penting, khususnya mengutamakan kebersihan sungai bagi
kelangsungan hidupan sungai dan kepentingan sungai kepada generasi kini dan juga generasi akan
datang. Kegiatan-kegiatan ekonomi yang menyebabkan pencemaran sungai seperti pembuangan
sisa-sisa ladang dan najis-najis haiwan ke dalam sungai perlu dihindari. Sikap sesetengah
pengusaha kilang yang membuang sisa-sisa toksik ke dalam sungai mesti dihindari.

(Dipetik dan diubah suai daripada Dewan Masyarakat, Ogos 2019)

55 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Bahasa Melayu  Ting. 2  Praktis 3 Pemindahan Maklumat

LATIHAN 8

Baca petikan di bawah ini dengan teliti. Berdasarkan petikan tersebut, tulis satu rumusan yang
panjangnya tidak melebihi 100 patah perkataan. Anda digalakkan supaya menggunakan ayat anda
sendiri tanpa mengubah maksud asal petikan.

Kemajuan Internet berkembang sejajar dengan perkembangan teknologi maklumat dan komunikasi
(TMK). Internet sebagai alat perhubungan dan pengurusan kewangan menjadikan kehidupan
manusia lebih mudah. Malangnya, semakin banyak pihak yang mengambil kesempatan dengan
menggunakan kemudahan jaringan Internet ini untuk menyebarkan berita palsu, fitnah, dan jenayah
siber.
Pengguna Internet dinasihatkan agar menyemak berita yang diperoleh sebelum menyebarkan
kepada orang lain. Berita-berita yang tidak sahih akan mengundang keburukan kepada mangsa dan
penyebar. Maruah seseorang akan tercemar akibat berita palsu tersebut, malah kehidupan keluarga
juga akan terjejas dengan hilang kepercayaan dan perniagaannya akan terjejas
Dalam menangani masalah ini, pihak Suruhanjaya Komunikasi dan Multimedia Malaysia
(SKMM) telah mengambil beberapa langkah proaktif. Antaranya ialah bekerjasama dengan
penyedia platform untuk memadam video atau berita yang melanggar Akta Komunikasi dan
Multimedia 1998. Kerjasama turut dipanjangkan kepada pihak polis dengan memberikan maklumat
dan kepakaran untuk membuat siasatan dan mengendalikan kes-kes yang berkaitan dengan
penyebaran di Internet ini. Selain itu, SKMM telah melaksanakan program bercorak pendidikan
seperti Klik dengan Bijak, Semak Sebelum Sebar, dan Sukarelawan ICT Malaysia yang bertujuan
untuk menyedarkan masyarakat tentang sikap kebertanggungjawaban terhadap Internet.
Dalam pada itu, setiap pengguna harus mempunyai kawal selia diri yang tinggi bagi
membendung budaya salah laku Internet. Dalam aspek penguatkuasaan pula, tindakan tegas
seperti pendakwaan terhadap mereka yang terlibat. Dalam memastikan negara dapat membendung
penularan berita palsu dalam media sosial, rakyat diminta supaya bertindak proaktif dengan
membuat aduan kepada pihak berkuasa sekiranya mereka membaca hantaran yang palsu atau
menyalahi undang-undang.
Penyebaran berita palsu akan terus berlaku selagi masih ada individu yang menyebarkannya.
Tindakan penguatkuasaan merupakan sebahagian daripada langkah penyelesaian, namun usaha
untuk menerapkan kesedaran terhadap akibat penyebaran berita palsu dan fitnah harus bermula
pada peringkat berita tersebut mula-mula dicipta dan disebarkan.

(Dipetik dan diubah suai daripada Dewan Masyarakat, Ogos 2019)

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 56

  Bahasa Melayu  Ting. 2  Praktis 3 Pemindahan Maklumat 

LATIHAN 9

Baca petikan di bawah ini dengan teliti. Berdasarkan petikan tersebut, tulis satu rumusan yang
panjangnya tidak melebihi 100 patah perkataan. Anda digalakkan supaya menggunakan ayat anda
sendiri tanpa mengubah maksud asal petikan.

Kementerian Belia dan Sukan melaporkan bahawa pelibatan rakyat ini dalam gaya hidup sihat
seperti bersukan adalah antara 50 peratus hingga 60 peratus sahaja. Jika amalan bersukan ini
dapat dibudayakan dalam kehidupan seharian, secara tidak langsung akan lahir masyarakat yang
mempunyai gaya hidup sihat yang akan menyebabkan tahap kesihatan mereka bertambah baik
dan pelbagai masalah kesihatan seperti obesiti, tekanan darah tinggi, penyakit jantung, serta strok
dapat dihindari.
Secara realitinya, banyak kekangan yang dihadapi oleh rakyat Malaysia untuk membudayakan
sukan kerana kehidupan zaman moden ini yang sangat mengehadkan usaha bersukan kerana
banyak masa dihabiskan di tempat kerja. Jika rakyat terlibat dalam sukan sudah tentu negara
banyak mempunyai calon dan pelapis yang berupaya untuk mengharumkan nama negara dalam
sukan antarabangsa seperti Sukan Olimpik, Sukan Komanwel, Sukan Asia, dan Sukan SEA.
Kebanyakan rakyat negara ini menghabiskan cuti hujung minggu dengan balik ke kampung
atau membeli-belah barang-barang keperluan harian. Jika hari bekerja, banyak masa mereka
dihabiskan dalam kesesakan jalan raya semasa pulang dari pejabat. Di samping itu, cuaca di
Malaysia yang agak panas menyebabkan seseorang itu cepat berasa dahaga dan penat. Jika ingin
bersukan di dalam rumah pula, peralatan sukan yang hendak dibeli agak mahal. Tambahan pula,
keadaan rumah yang sempit dan ruang yang terhad sehingga tidak ada ruang untuk menyimpan
peralatan sukan tersebut.
Seterusnya, sikap ibu bapa yang mementingkan akademik sehingga melarang anak-anak
mereka terlibat dalam bidang sukan di sekolah perlu diubah. Usaha kerajaan untuk menjadikan
Malaysia sebagai negara sukan perlu disambut secara positif oleh semua pihak. Tanpa bantuan
daripada pihak swasta dan sokongan rakyat usaha ini akan gagal. Oleh itu, tanpa mempedulikan
kekangan dan masalah setiap individu perlu berusaha untuk melibatkan diri dalam sukan.

(Dipetik dan diubah suai daripada rencana bertajuk ‘Budaya Bersukan
Rakyat Malaysia’, Dewan Budaya, Bil. 6/2018)

57 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

Prak tis PT3 Sistem Bahasa 9. B 10. A 11. B 12. B
13. C
1

BAHAGIAN A OBJEKTIF ANEKA PILIHAN

LATIHAN 1 BAHAGIAN B OBJEKTIF PELBAGAI BENTUK

1. A 2. B 3. D 4. C LATIHAN 1
5. C 6. A 7. B 8. C
9. B 10. A 11. A 12. C (i) mengposkan – mengeposkan
13. C (ii) selsema – selesema
(iii) stesyen – stesen
LATIHAN 2 (iv) perabut – perabot
(v) pra sejarah – prasejarah

1. B 2. A 3. A 4. C LATIHAN 2
5. D 6. B 7. B 8. C
9. A 10. A 11. B 12. B (i) dilantik – ditabalkan
13. C (ii) penghawa dingin – pendingin hawa
(iii) daripada – dari
LATIHAN 3 (iv) nama-nama – nama
(v) Sejak dari – Sejak / Dari
1. C 2. B 3. B 4. D
5. D 6. A 7. A 8. C LATIHAN 3
9. B 10. C 11. D 12. A
13. A (i) Puncak gunung itu dapat kami tawan dalam masa
dua jam.
LATIHAN 4
(ii) Pokok pinang itu ditebang oleh datuk dengan sebilah
1. A 2. B 3. C 4. C kapak.
5. A 6. C 7. A 8. B
9. C 10. C 11. C 12. D (iii) Kaca terpijak oleh adik sewaktu bermain di tepi
13. A sungai.

LATIHAN 5 (iv) Surat khabar lama itu dibuang olehnya ke dalam tong
kitar semula.

(v) Laporan ini perlu kamu hantar selewat-lewatnya pada
hari Khamis depan.



1. A 2. C 3. A 4. B LATIHAN 4
5. A 6. B 7. D 8. C
9. A 10. A 11. A 12. B (i) Mereka cipta – Merekacipta
13. D (ii) oktober – Oktober
(iii) vedio – video

LATIHAN 6 LATIHAN 5

1. A 2. B 3. D 4. C (i) menjerut – menangkap
5. D 6. C 7. D 8. A

J1 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Bahasa Melayu  Ting. 2  Jawapan

(ii) saling bersalam-salaman – saling bersalam / PETIKAN PUISI – PUISI TRADISIONAL
bersalam–salaman
LATIHAN 1 Pantun Alam Remaja
(iii) Perjualan – Penjualan
1. C 2. A 3. D 4. B
(iv) di antara – antara 5. D

(v) Oleh kerana – Oleh sebab

LATIHAN 6 LATIHAN 2 Pantun Kiasan

(i) Ayat larangan 1. A 2. C 3. B 4. D
(ii) Ayat silaan 5. C
(iii) Ayat permintaan
(iv) Ayat suruhan LATIHAN 3 Pantun Budi
(v) Ayat silaan

Prak tis PT3 1. D 2. C 3. A 4. B
5. A
2 Pemahaman

BAHAGIAN A PEMAHAMAN TEKS LATIHAN 4 Pantun Nasihat
PETIKAN PROSA MODEN – CERPEN
1. A 2. D 3. B 4. C
5. A
LATIHAN 1 Banjir di Mata Emak

1. B 2. C 3. D 4. B LATIHAN 5 Pantun Kasih Sayang
5. A

1. B 2. D 3. A 4. B
5. C
LATIHAN 2 Talia dan Raksasa Qadqad

1. C 2. D 3. A 4. B Syair Nasihat Penghujung Thamarat
5. B
LATIHAN 6 al-Muhimmah

1. C 2. B 3. C 4. A
5. B
LATIHAN 3 Menuai Emas

1. C 2. B 3. D 4. A PETIKAN PUISI – PUISI MODERN
5. C

LATIHAN 1 Dalam Persekitaran Kata-kata

PETIKAN PROSA MODERN – DRAMA 1. C 2. A 3. C 4. D
5. B
LATIHAN 1 Mahkamah

1. A 2. D 3. B 4. C LATIHAN 2 Roti

5. A

1. B 2. C 3. A 4. D
5. D
PETIKAN PROSA TRADISIONAL

LATIHAN 1 Pelanduk Mengajar Memerang LATIHAN 3 Kucari Damai di Sini

1. B 2. A 3. D 4. C 1. D 2. C 3. A 4. B
5. B 5. C

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. J2

LATIHAN 4 Pada Sekuntum Mawar   Bahasa Melayu  Ting. 2  Jawapan 

1. B 2. A 3. D 4. C putih kekilauan. Selain itu, Lata Kinjang menawarkan
5. B pemandangan yang memukau dan terdapat sebuah
kolam semula jadi yang cantik. Di sini juga terdapat
BAHAGIAN B PEMAHAMAN PETIKAN jambatan gantung di tingkat tiga Air terjun Lata
Kinjang.
LATIHAN 1
2. Dua persamaan yang terdapat dalam kedua-dua
1. Kesan bencana alam kepada kehidupan kita ialah petikan di atas ialah Gua Sirih dan Lata Kinjang
kejadian banjir yang menyusahkan orang ramai dan merupakan tempat pelancongan yang menarik.
cuaca panas yang menyebabkan bekalan air terjejas. Selain itu, kedua-dua tempat pelancongan ini
mempunyai pemandangan semula jadi yang cantik.
2. Dua pengajaran yang terdapat dalam kedua-dua
petikan di atas ialah anak-anak hendaklah menjaga 3. Pada pendapat saya, usaha-usaha yang boleh
kebajikan ibu bapa setiap masa. Selain itu, kita dilakukan untuk memajukan sektor pelancongan
hendaklah mengelakkan pembakaran terbuka yang di negara ini ialah pihak kerajaan dan swasta
menyebabkan jerebu. hendaklah menyediakan kemudahan asas yang
mencukupi untuk keselesaan para pengunjung.
3. Pada pendapat saya, sebab-sebab berlakunya Selain itu, kempen dan promosi pelancongan
bencana alam ialah sikap manusia yang merosakkan hendaklah disebarkan secara efektif sama ada di
alam sekitar seperti penerokaan tanah dan dalam negara atau pun di luar negara. Seterusnya,
pembalakan yang berleluasa. Selain itu, pembuangan pakej-pakej pelancongan yang menarik dengan
sampah sarap di merata-rata tempat menyebabkan harga yang berpatutan harus disediakan oleh pusat-
aliran air tersumbat dan berlakunya banjir kilat. Di pusat pelancongan.
samping itu, pembakaran terbuka pula menyebabkan
jerebu dan suhu yang panas. LATIHAN 4

LATIHAN 2 1. Berdasarkan Petikan 1 dan Petikan 2, punca-
punca berlakunya kemalangan jalan raya ialah
1. Berdasarkan Petikan 1, kesan tabiat merokok keadaan jalan raya yang bersimpang-siur dan sikap
ialah kanser paru-paru yang boleh menyebabkan pemandu itu sendiri. Selain itu, faktor kecuaian juga
kematian. Berdasarkan Petikan 2 pula kesan akibat menyumbang kepada kes kemalangan jalan raya di
wabak influenza ialah demam selesema dan boleh negara ini.
menyebabkan jangkitan yang teruk kepada kanak-
kanak, warga tua, dan wanita mengandung. 2. Kes kemalangan yang melibatkan penunggang
motosikal diletakkan dalam keadaan berisiko paling
2. Dua langkah bagi menangani gejala yang terdapat tinggi kerana penunggang motosikal kebanyakan
dalam kedua-dua petikan di atas ialah kerajaan terdiri daripada golongan remaja yang tidak memiliki
menguatkuasakan larangan merokok di tempat lesen memandu. Oleh yang demikian, mereka tidak
awam. Selain itu, orang ramai diingatkan supaya mengetahui cara dan kemahiran menunggang
sentiasa mengekalkan tahap kesihatan yang tinggi. motosikal serta tidak mengetahui undang-undang
Dalam pada itu, individu yang mempunyai gejala jalan raya yang betul.
jangkitan dinasihatkan supaya berada di rumah dan
tidak berada di tempat awam. 3. Pada pendapat saya, langkah-langkah yang perlu
dilakukan bagi menangani kemalangan jalan raya
3. Pada pendapat saya, langkah-langkah yang boleh ialah memandu dengan berhati-hati dan mematuhi
diambil bagi memastikan kesihatan dalam keadaan undang-undang jalan raya. Selain itu, gunalah
yang baik ialah mengutamakan kebersihan diri. kenderaan awam berbanding kenderaan sendiri.
Selain itu, amalkan aktiviti bersenam atau bersukan Seterusnya, tindakan undang-undang yang tegas
dan menjauhi tabiat-tabiat yang buruk seperti perlu dilaksanakan terhadap pesalah jalan raya.
merokok serta pengambilan alkohol. Seterusnya,
amalkanlah pemakanan seimbang bagi mengelakkan LATIHAN 5
obesiti.
1. Nilai murni yang terdapat dalam Petikan 1 ialah
LATIHAN 3 berbelanja secara berhemah. Perbelanjaan berhemah
dapat mengelakkan seseorang itu daripada tabiat
1. Berdasarkan kedua-dua petikan, keunikan tempat berhutang. Manakala nilai murni yang terdapat dalam
pelancongan tersebut ialah dinding dan bahagian Petikan 2 ialah mengenang jasa. Kebaikan yang
siling gua yang mempunyai batu yang berwarna dilakukan oleh seseorang akan disebut sepanjang
masa.

2. Persamaan dari aspek gaya bahasa kedua-dua
pantun di atas ialah penggunaan unsur repetisi, iaitu

J3 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Bahasa Melayu  Ting. 2  Jawapan Meniti Impian

‘bunga teluki bunga seroja’ dan ‘padang temu padang • Tidak mudah berputus asa untuk mencapai kejayaan.
baiduri’. Selain itu, terdapat gaya bahasa sinkope, Contoh: Walaupun gagal untuk melanjutkan pelajaran
iaitu perkataan ‘tika’ dan ‘nak’ dalam kedua-dua
pantun tersebut. pada peringkat yang lebih tinggi, namun Zahar gigih
menimba ilmu dalam bidang pertukangan dan berjaya
3. Pada pendapat saya, puisi tradisional semakin membuka bengkel perabotnya sendiri.
dilupakan kerana masyarakat kurang didedahkan
dengan puisi-puisi tradisional. Tambahan pula, • Kegigihan dalam melakukan sesuatu pekerjaan.
puisi ini tidak lagi digunakan oleh masyarakat kini. Contoh: Berkat kegigihannya belajar di Institut
Masyarakat kini lebih gemar kepada hiburan daripada
lagu-lagu kontemporari dan lagu-lagu yang dibawa Kemahiran MARA dalam bidang pertukangan dan
masuk dari negara luar. menjalani latihan dalam loji di kilang perabot Usaha
Bersatu Sendirian Berhad, Zahar telah lulus dengan
LATIHAN 6 cemerlang.

1. Tapai dibuat daripada beras pulut dan ubi yang digaul • Berhemat dalam perbelanjaan.
dengan ragi. Bahan ini akan dibungkus dengan daun Contoh: Zahar menggunakan wang elaun yang
pisang dan diperam selama tiga hari. Manakala
burasak pula hasil adunan beras, santan, garam, dan diperolehnya dengan berhemat demi menampung
daun pandan. Beras ditanak hingga separuh masak perbelajaannya di IKM kerana tidak mahu
lalu dimasukkan santan dan garam. Kemudian, membebankan ibunya.
beras ini dibungkus dengan daun pisang dan direbus
semula selama tiga jam sebelum boleh dimakan. Jejak MONPUS

2. Dua persamaan antara tapai dan burasak ialah • Menyayangi ibu yang banyak berkorban untuk kita.
kedua-dua kuih ini dibuat menggunakan beras, iaitu Contoh: Zahar sangat menyayangi ibunya, Qistina
beras pulut dan beras wangi. Selain itu, daun pisang
digunakan untuk membungkus kuih ini sebelum sehingga sanggup berulang-alik dari rumah ke
diperam atau direbus. universiti setiap hari kerana tidak mahu meninggalkan
ibunya sendirian di rumah.
3. Pada pendapat saya, kebaikan kuih tradisional
berbanding kuih moden ialah penggunaan bahan • Prihatin terhadap kesusahan orang lain.
yang asli dan tidak menggunakan pewarna tiruan. Contoh: Zahar berusaha untuk mencipta penawar bagi
Pewarna semula jadi daripada tumbuh-tumbuhan
seperti daun pandan akan menghasilkan bau yang mengatasi serangan ulat bulu berintik hitam terhadap
wangi. Manakala kuih-kuih moden kebiasaannya penduduk kampungnya.
akan menggunakan bahan pewarna, perisa, dan
pengawet tiruan yang boleh mendatangkan kesan • Gigih berusaha untuk memperoleh kejayaan.
buruk kepada kesihatan. Contoh: Zahar yang meminati dunia serangga gigih

BAHAGIAN B NOVEL melakukan penyelidikan sehingga banyak menerima
anugerah atas penyelidikan dan inovasi yang
LATIHAN 1 dihasilkannya.

Jalan ke Puncak Darah Titik di Semantan

• Cekal dalam menempuh dugaan. • Berani mempertahankan tanah air daripada dijajah.
Contoh: Laiman cekal menghadapi tentangan ayahnya Contoh: Datuk Bahaman berani menentang penjajah

dan ditertawakan oleh orang-orang kampung yang Inggeris di Semantan walaupun pasukan Inggeris
tidak yakin akan kebolehannya untuk terlibat dalam mempunyai senjata yang lebih canggih dan tentera
bidang pertanian. yang banyak.

• Bertanggungjawab dalam melaksanakan tugas. • Bijak mengatur strategi.
Contoh: Laiman bertanggungjawab bagi memastikan Contoh: Datuk Bahaman merancang pelbagai

kerja-kerja di loji minyak dapat dilaksanakan dengan strategi bersama-sama pengikutnya untuk memerangi
lancar. penjajah Inggeris seperti menyerang rumah pasung
Jerantut dan merentangkan rantai besi di sungai untuk
• Gigih berusaha untuk mencapai kejayaan. menewaskan mata-mata Inggeris.
Contoh: Laiman gigih mengusahakan tanaman
• Mempunyai semangat cinta akan negara yang tinggi.
tembikai serta penternakan lebah madu, ikan air Contoh: Datuk Bahaman bersungguh-sungguh dalam
tawar, dan udang harimau. Berkat kegigihannya,
projek yang diusahakannya berjaya dan projeknya menentang Inggeris demi mempertahankan tanah air
menjadi contoh kepada orang lain. daripada dijajah.

LATIHAN 2

Jalan ke Puncak

• Masyarakat yang menjalankan tugas yang diberikan
dengan penuh tanggungjawab.

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. J4

Contoh: Laiman menyiapkan tugasan yang diberikan   Bahasa Melayu  Ting. 2  Jawapan 
kepadanya dengan cepat dan baik sehingga dia
disukai oleh pengurus syarikat minyak tempat dia LATIHAN 3
bekerja.
Jalan ke Puncak
• Masyarakat yang sanggup membantu orang lain. • Laiman memastikan kerja-kerja di loji minyak dapat
Contoh: Pak Kiassim memujuk Pak Sahok agar
bersetuju untuk memberikan keizinan kepada Laiman dilaksanakan dengan baik dan lancar.
untuk menggunakan tanah paya dan akhirnya Pak • Laiman mengusahakan kebun tembikai di atas tanah
Sahok bersetuju.
miliknya yang seluas lima hektar.
• Masyarakat yang jujur. • Pihak Jabatan Pertanian membantu Laiman
Contoh: Laiman menunjukkan akaun wang simpanan
memperbesar projek ternakan ikan air tawar, udang
syarikat kepada Milan walaupun Milan tidak meminta harimau, dan lebah madu.
untuk melihatnya.
Meniti Impian
Meniti Impian • Pak Yusuf menghantar Zahar mendaftar di IKM.
• Mak Kiah bekerja keras untuk menyara kehidupannya
• Masyarakat yang mempunyai keazaman yang tinggi.
Contoh: Zahar merupakan seorang pelajar yang dan anak-anak setelah kematian suaminya.
mempunyai keazaman dan cita-cita yang tinggi untuk • Zahar dan Pak Yusuf menyiapkan kerusi dan meja
berjaya.
yang ditempah oleh pelanggan mereka.
• Masyarakat yang mengamalkan ajaran agama.
Contoh: Semua pelatih IKM diingatkan agar berkumpul Jejak MONPUS
di surau sebelum maghrib untuk solat maghrib • Qistina mengajar anak-anak muridnya dengan penuh
bersama-sama.
rasa tanggungjawab.
• Masyarakat yang hidup berjimat cermat. • Sebagai penduduk kampung, sudah menjadi
Contoh: Zahar membelanjakan wang imbuhan
tanggungjawab Zahar untuk mencipta penawar bagi
sebanyak RM200 yang diperolehnya dengan jimat. mengatasi masalah serangan ulat bulu.
• Sebagai ketua kampung Kampung Maju Jaya, Pak
Jejak MONPUS Naib bertanggungjawab terhadap masalah yang
dihadapi oleh penduduk kampung.
• Masyarakat yang rajin menimba ilmu.
Contoh: Mawar merupakan antara penuntut terbaik di Darah Titik di Semantan
• Zahid dan rakan-rakannya menjalankan tugas mereka
Fakulti Sains Hayat.
berkawal di kubu secara bergilir-gilir.
• Masyarakat yang bijak dan berhemah tinggi walaupun • Datuk Bahaman bertanggungjawab terhadap
hidup dalam kesederhanaan.
keselamatan penduduk kampung.
Contoh: Walaupun Faridah hidup dalam suasana yang • Zahid menasihati Rahmad dan rakan-rakannya
serba kekurangan, dia mempunyai nilai-nilai yang baik
seperti berhemah tinggi, bijak, dan suka membantu. supaya tidak bermain sebaliknya berlatih bermain
senjata kerana peperangan akan tercetus pada bila-
• Masyarakat yang mendidik murid-murid dengan penuh bila masa.
dedikasi.
LATIHAN 4
Contoh: Qistina merupakan seorang guru yang
dedikasi di Sekolah Menengah Kebangsaan Sri Yasin. Jalan ke Puncak
• Laiman menghadapi cabaran ketika tangki minyak di
Darah Titik di Semantan
bawah pengawasannya mengalami kebakaran.
• Masyarakat yang cinta akan tanah air. • Laiman menghadapi cabaran apabila dia ingin
Contoh: Datuk Bahaman, Zahid, dan rakan-rakan lain
mengusahakan projek tanaman tembikai.
menentang pihak Inggeris untuk menyelamatkan tanah • Laiman menghadapi cabaran apabila mendapat tahu
air daripada dijajah dengan bersungguh-sungguh.
bahawa Soniah bakal berhijrah ke Kota Kinabalu.
• Masyarakat yang berani menentang musuh.
Contoh: Zahid dan rakan-rakannya berlawan dengan Meniti Impian
• Zahar menghadapi cabaran untuk melanjutkan
dua orang pemuda yang mengganggu Kak Minah,
isteri Lajis. pelajaran ke peringkat tinggi kerana tidak mendapat
keputusan yang cemerlang dalam SPM.
• Masyarakat yang tolong-menolong.
Contoh: Rahman menolong Hassan Tahmid untuk

memberitahu orang ramai tentang perang.

J5 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Bahasa Melayu  Ting. 2  Jawapan Darah Titik di Semantan
Semangat perjuangan rakyat tempatan menentang
• Cabaran yang dihadapi oleh Zahar untuk membuktikan penjajahan dalam mempertahankan tanah air. Zahid,
kepada Suhaili bahawa lulusan IKM juga mampu Samad, Rahman, dan Awang Muhammad bersama-sama
berjaya. Datuk Bahaman, Mat Lela, dan rakyat tempatan yang
lain menentang penjajah Inggeris demi mempertahankan
• Zahar menghadapi cabaran untuk membuka bengkel tanah air.
perabot dengan sendiri.
Prak tis PT3 Pemindahan Maklumat KERTAS 1
Jejak MONPUS
3
• Zahar menghadapi cabaran ketika pergi ke Pulau
Pisang yang dikatakan misteri. BAHAGIAN C ULASAN/ RINGKASAN/ RUMUSAN

• Zahar menghadapi cabaran ketika Kampung Maju ULASAN
Jaya diserang ulat bulu berintik hitam dan dilanda
wabak. LATIHAN 1

• Cabaran yang dihadapi oleh Zahar apabila terpaksa Isi tersurat:
mengorbankan ulat bulu kesayangannya Morgan. (a) Kraf Malaysia telah diadakan pada 26 November

Darah Titik di Semantan hingga 4 Disember 2020
(b) Kraf Malaysia ini telah diadakan di Pusat Jualan Kraf
• Datuk Bahaman menghadapi cabaran untuk
menentang penjajah Inggeris kerana mereka Batu 2, Bunut Payung dan di KB Mall
mempunyai senjata yang canggih. (c) pelbagai acara menarik telah diadakan seperti jualan

• Datuk Bahaman berhadapan dengan cabaran kraf, dikir barat, dan demonstrasi kraf
daripada askar-askar sultan yang tidak mematuhi
pejanjian, iaitu hanya akan menembak ke udara. Isi tersirat:
(a) industri kraf tangan berpotensi untuk dimajukan –
• Datuk Bahaman menghadapi cabaran apabila
penyokong kuat Datuk Bahaman, iaitu Imam Perang menjadikannya sebagai industri yang menguntungkan
Wah dan Tuk Muda Bidin menyerah diri kepada pihak (b) pihak kerajaan perlu menyediakan pelbagai bantuan
Inggeris selepas kecewa terhadap Datuk Bahaman
yang enggan menyerang askar-askar sultan. seperti bantuan modal, latihan, serta mencari strategi
baharu untuk meluaskan pasaran hasil kraf tangan
LATIHAN 5 (c) pihak kerajaan perlu menjalankan kajian untuk
menghasilkan kraf tangan dengan menggunakan
Jalan ke Puncak teknologi canggih
Kegigihan dan kecekalan hati seorang pemuda yang
mempunyai kelulusan peringkat ijazah tetapi memilih untuk LATIHAN 2
bekerja sendiri daripada hidup makan gaji. Contoh: Laiman
ingin menjadi contoh kepada masyarakat kampungnya Isi tersurat
supaya keluar daripada kemunduran hidup tanpa (a) pihak berkuasa membuat lebih banyak sekatan jalan
bergantung kepada pihak kerajaan.
raya
Meniti Impian (b) menaikkan had umur yang tinggi untuk memiliki lesen
Kegigihan seorang pemuda dalam mengejar impiannya.
Contoh: Zahar gigih berusaha untuk mengejar impiannya motosikal
memiliki sebuah bengkel perabot sendiri. Azamnya (c) mengadakan kempen kesedaran secara berterusan
semakin berkobar-kobar setelah dia dipandang rendah
oleh bekas kekasihnya, Suhaili. Dia berusaha untuk Isi tersirat
membuktikan kepada Suhaili bahawa lulusan IKM juga (a) Sekatan jalan raya dilakukan dengan lebih kerap – di
mampu untuk berjaya.
kawasan-kawasan berisiko tinggi – pelumba haram
Jejak MONPUS takut dan akan mengurangkan aktiviti mereka
Tanggungjawab seorang pemuda lulusan universiti (b) memberikan lesen kepada remaja berumur 18 tahun
terhadap spesies ulat bulu yang hampir pupus dan ke atas – lebih matang dan berupaya untuk berfikir
kewajipannya untuk menyelamatkan penduduk kampung perkara yang betul dan salah
yang dilanda wabak akibat serangan ulat bulu berintik. (c) memaparkan gambar-gambar kemalangan akibat
Contoh: Zahar seorang pencinta serangga menghadapi perlumbaan haram – kesan terhadap masa depan
dilema apabila ulat bulu spesies Pus Pus hampir diri dan orang lain
pupus. Dia juga berusaha untuk mencipta penawar bagi
menyelamatkan penduduk kampung daripada serangan
ulat bulu berintik.

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. J6

LATIHAN 3   Bahasa Melayu  Ting. 2  Jawapan 

Isi tersurat: (f) pedoman dan khidmat nasihat dalam talian melalui
(a) menambah baik keadaan jalan raya yang berlubang laman web DBP perlu diberikan perhatian supaya
selaras dan seragam dengan terbitan
dan tidak rata
(b) mengadakan kempen keselamatan jalan raya LATIHAN 6

terutamanya pada musim perayaan Isi-isi:
(c) menguatkuasakan undang-undang – perlu (a) sikap pemandu yang cuai dan lalai
(b) memandu dalam keadaan mabuk, mengantuk, dan
dilaksanakan dengan lebih tegas
menggunakan telefon bimbit
Isi tersirat: (c) pengguna jalan raya tidak mematuhi peraturan dan
(a) kenal pasti lokasi kemalangan – kerajaan mengambil
undang-undang jalan raya
tindakan yang sewajarnya – menurap jalan – (d) keadaan jalan raya yang berlubang-lubang
memasang papan tanda amaran (e) jalan raya banyak mempunyai selekoh tajam
(b) kempen keselamatan jalan raya – menimbulkan nilai (f) keadaan kenderaan yang tidak berada dalam keadaan
moral dan menyuntik etika ketika di jalan raya
(c) meningkatkan pemantauan terhadap pemandu yang yang baik
melanggar peraturan jalan raya
RUMUSAN
RINGKASAN
LATIHAN 7
LATIHAN 4
Pendahuluan:
Isi-isi: Petikan membincangkan kepentingan sungai dalam
(a) masyarakat perlu bergiat aktif dalam persatuan kehidupan harian manusia
Isi-isi:
masyarakat seperti rukun tetangga (a) Sungai membekalkan air bersih untuk kegunaan
(b) rukun tetangga perlu berbincang dan bersepakat
harian
dalam melaksanakan program yang bersesuaian (b) Tamadun awal terbina di tepi-tepi sungai
dengan pelbagai lapisan masyarakat (c) Terbentuknya kerajaan maritim yang menghubungkan
(c) masyarakat perlu mempunyai kesedaran untuk
berubah masyarakat tempatan dengan masyarakat
(d) Polis Diraja Malaysia perlu berusaha untuk antarabangsa
mengintegrasikan aspek kepolisan, masyarakat, dan (d) Empangan dibina untuk menjana kuasa elektrik
teknologi terkini dalam usaha membendung kes (e) Air sungai disalurkan untuk pertanian
jenayah (f) Sungai digunakan untuk jalan perhubungan
(e) media massa perlu memaparkan artikel, dokumentari, (g) Dijadikan sempadan antara negeri atau negara
dan program penyiaran yang menekankan (h) Membekalkan sumber protein
kepentingan semangat kejiranan dan perpaduan (i) Dijadikan aktiviti penternakan ikan
Penutup:
LATIHAN 5 Kebersihan sungai harus dijaga sepenjang masa agar
dapat dimanfaatkan dalam kehidupan kita
Isi-isi:
(a) meletakkan bahasa Melayu di tempat yang penting LATIHAN 8
(b) menggunakan bahasa Melayu sepenuhnya dalam
Pendahuluan:
majlis rasmi Petikan membincangkan langkah-langah menangani
(c) memberikan perhatian terhadap isu bahasa rojak penyebaran berita-berita palsu melalui Internet
Isi-isi:
yang menjejaskan bahasa Melayu (a) Pengguna dinasihatkan agar menyemak berita yang
(d) pihak berwajib harus mewujudkan keseragaman dan
diterima sebelum menyebarkannya
keselarasan dalam penggunaan bahasa agar diikuti (b) Pihak SKMM telah bekerjasama dengan penyedia
oleh warga media
(e) DBP menjadi orang tengah untuk menyatukan dan platform untuk memadam video atau berita yang
menyelaraskan hal yang berkaitan dengan bahasa melanggar Akta Komunikasi dan Multimedia 1998

J7 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Bahasa Melayu  Ting. 2  Jawapan mengelakkan pengambilan makanan berlemak dan
mengandungi kandungan gula dan garam yang tinggi
(c) Pihak SKMM juga bekerjasama dengan pihak polis – menghindarkan penyakit
dengan memberikan maklumat dan kepakaran untuk
melancarkan siasatan. (b) menjalani pemeriksaan kesihatan – enam bulan sekali
– secara berkala – mengetahui tahap kesihatan –
(d) Program-program bercorak pendidikan diadakan penyakit dapat dikesan lebih awal
bagi menyedarkan masyarakat tentang sikap
kebertanggungjawaban terhadap Internet (c) senaman – sekurang-kurangnya 20 minit sehari – tiga
kali seminggu – mengeluarkan peluh – melancarkan
(e) Para pengguna harus mempunyai kawal selia diri yang peredaran darah – badan sihat otak cerdas
tinggi
Penutup:
(f) Tindakan tegas dikenakan kepada mereka yang amalan gaya hidup sihat sangat penting – menjamin
terlibat dalam penyalahgunaan Internet kesihatan dan kesejahteraan hidup

(g) Rakyat diminta supaya bertindak proaktif dengan LATIHAN 2
membuat aduan sekiranya menerima maklumat palsu
Pendahuluan:
Penutup: industri pelancongan negara semakin berkembang –
Peranan pengguna amat penting dalam menangani negara kaya dengan tempat-tempat pelancongan yang
masalah penyebaran maklumat palsu dan fitnah melalui menarik
Internet
Isi-isi penting:
LATIHAN 9 (a) meningkatkan ekonomi negara – melalui pengaliran

Pendahuluan: wang asing ke dalam negara – wang tersebut
Petikan membincangkan halangan-halangan untuk digunakan untuk pembangunan negara
melakukan aktiviti bersukan
(b) memajukan industri kraf tangan – pelancong akan
Isi-isi: membeli barangan kraf tangan untuk dijadikan
(a) Banyak masa dihabiskan di tempat kerja atau cenderamata – menambahkan pendapatan pengusaha
kraf tangan tempatan
terperangkap dalam kesesakan jalan raya
(b) Kebanyakan mereka menghabiskan masa cuti hujung (c) membuka peluang pekerjaan – penduduk mendapat
peluang menjalankan perniagaan bagi memenuhi
minggu dengan balik ke kampung atau membeli-belah keperluan pelancong – penginapan, perkhidmatan
barang keperluan harian pengangkutan, dan makanan
(c) Cuaca di Malaysia yang agak panas tidak sesuai
untuk melakukan aktiviti sukan di luar rumah Penutup:
(d) Peralatan sukan yang agak mahal dan tiada ruang industri pelancongan memberikan sumbangan yang besar
untuk diletakkan di dalam rumah kepada negara – semua pihak yang terlibat haruslah
(e) Sikap ibu bapa yang lebih mementingkan pencapaian meningkatkan mutu pelancongan negara supaya terus
akademik sehingga melarang anak-anak mereka menjadi destinasi pilihan pelancong
bersukan

Penutup:
Setiap orang perlu berusaha untuk melibatkan diri dalam
aktiviti sukan

Prak tis PT3 Penulisan KERTAS 2 LATIHAN 3

4 Pendahuluan:
sungai merupakan anugerah Tuhan yang tidak ternilai
BAHAGIAN A KARANGAN RESPONS TERHAD – sangat penting kepada manusia – namun, sungai
telah tercemar akibat sikap manusia yang tidak
LATIHAN 1 bertanggungjawab

Pendahuluan: Isi-isi penting:
setiap insan perlu mengamalkan gaya hidup sihat – kualiti
hidup bergantung pada tahap kesihatan (a) pembuangan sampah sarap atau sisa pepejal – sungai
Isi-isi penting: menjadi mati kerana tidak mengalir – mengeluarkan
(a) amalan pemakanan seimbang – memastikan bau yang busuk – air sungai tidak selamat untuk
digunakan
badan menerima semua khasiat yang diperlukan –
(b) pembuangan sisa dari kilang – plumbum dan sisa
toksik berbahaya – menyebabkan kepupusan hidupan
akuatik – menjejaskan kualiti air

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. J8

(c) kegiatan pembalakan – tanah terdedah kepada   Bahasa Melayu  Ting. 2  Jawapan 
egen-agen hakisan – apabila hujan, terhakis dan
menghasilkan keladak BAHAGIAN B KARANGAN RESPONS TERBUKA

Penutup: LATIHAN 1
langkah yang sewajarnya harus diambil dengan segera
bagi mengatasi masalah pencemaran sungai – semua • Antara usaha yang dilakukan oleh kerajaan ialah
pihak haruslah bertanggungjawab dalam menjaga mendirikan rumah-rumah kebajikan.
kebersihan sungai
• Di samping itu, warga tua juga diberikan keutamaan
LATIHAN 4 semasa berurusan dengan mana-mana pejabat
kerajaan.
Pendahuluan:
semangat kejiranan semakin luntur – perlu disemai demi • Bukan itu sahaja, pihak sekolah juga menganjurkan
memupuk perpaduan dan kesejahteraan bersama kutipan derma melalui murid sekolah bagi membantu
warga tua.
Isi-isi penting:
(a) mengadakan aktiviti gotong-royong – membersihkan • Melalui cara ini, orang ramai khususnya warga
muda akan menyedari pentingnya menghargai dan
kawasan sekitar – melibatkan pelbagai kaum – saling mengingati jasa orang tua.
bekerjasama – menyemai semangat kekitaan
LATIHAN 2
(b) mengadakan sambutan Hari Keluarga – penyertaan
pelbagai kaum – saling berinteraksi – merapatkan Jawapan murid
perpaduan
LATIHAN 3
(c) amalan rumah terbuka – musim perayaan – dapat
mengenali adat resam pelbagai kaum – mewujudkan • Pengusaha kantin pula mengenakan harga yang
persefahaman berubah-ubah dan adakalanya tidak berpatutan
dengan makanan yang dibeli.
(d) menziarahi jiran – bertanya khabar – mengambil berat
akan jiran – membantu jiran yang dalam kesusahan • Oleh itu, ada murid yang terpaksa berdiri semasa
– mengeratkan silaturahim makan. Keadaan ini menyebabkan murid-murid
berasa tidak selesa.
Penutup:
semangat kejiranan sangat penting – mengukuhkan • Ada kalanya mereka membiarkan hidangan makanan
berpaduan negara – menjadi pemankin ke arah terdedah. Banyak lalat yang menghinggapi makanan
pembangunan negara – jiran sepakat membawa berkat tersebut. Pembeli pula yang terpaksa menghalau
lalat-lalat tersebut semasa hendak membeli makanan.
LATIHAN 5
• Lantai kantin yang tidak bersapu dipenuhi sampah
Pendahuluan: sarap menyakitkan mata yang memandang.
sambutan Bulan Kemerdekaan diadakan pada setiap
tahun – bersempena dengan tanggal kemerdekaan • Setiap hari mesti ada murid yang dimarahi oleh
negara, iaitu 31 Ogos 1957 pengusaha kantin. Hal ini menyebabkan banyak murid
tidak gemar untuk membeli makanan di kantin.
Isi-isi penting:
(a) memupuk semangat patriotik – melahirkan masyarakat LATIHAN 4 – 13

yang cinta akan tanah air – berusaha untuk menjaga Jawapan murid
kedaulatan negara dan memajukan negara
Kertas Model PT#3 MARKAH
(b) mengenang jasa tokoh-tokoh pejuang terdahulu –
menghargai perjuangan mereka dalam menuntut KERTAS 1 4. B
kemerdekaan – tanpa mereka, kita tidak akan dapat 8. A
menikmati kehidupan yang aman damai BAHAGIAN A 12. B
16. C
(c) memupuk perpaduan kaum – melibatkan semua 1. A 2. D 3. A 20. D
lapisan masyarakat tanpa mengira bangsa dan kaum 7. A
– negara yang harmoni dapat dibentuk 5. D 6. C 11. B
15. C
Penutup: 9. B 10. C 19. A
sambutan Bulan Kemerdekaan sangat penting –
masyarakat perlu melibatkan diri dalam aktiviti yang 13. D 14. D
diadakan demi kebaikan bersama

17. D 18. D

J9 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Bahasa Melayu  Ting. 2  Jawapan (ii) Meniti Impian, karya Osman Ayub

BAHAGIAN B • Nilai bantu-membantu – Penduduk kampung
bantu-membantu dalam membina sebuah
Soalan 1 bengkel perabot untuk Zahar walaupun bekerja
(i) banglow – banglo di bawah cuaca yang panas terik.
(ii) temuduga – temu duga
(iii) perabut – perabot • Nilai bertanggungjawab – Pak Yusuf
bertanggungjawab terhadap para pelanggannya
Soalan 2 untuk menyiapkan tempahan mereka, misalnya
(i) daripada – dari menyiapkan rak kasut yang ditempah oleh tok
(ii) kepada – akan imam untuk diletakkan di masjid.

Soalan 3 • Nilai kerajinan – Pada hari cuti persekolahan,
(i) Masalah yang dihadapi oleh Alif ialah keinginannya Halim dan Zakri rajin membantu ibunya mesin
getah dan mencetak mengkuang. Selain itu,
untuk memajukan petak sawah ditentang oleh Abang Mak Kiah rajin mengambil upah menjahit dan
Man. Abang Man menyindirnya dengan mengatakan menganyam tikar untuk menambah pendapatan
bahawa dia gagal dalam peperiksaan di universiti. keluarga.
Manakala masalah yang dihadapi Musa ialah terlibat
dalam gejala sosial seperti penagihan dadah dan (iii) Jejak MONPUS, karya Zulaiha Paikon
lumba haram.
• Nilai kegigihan – Zahar seorang yang gigih
(ii) Persamaan antara anak Mak Wan dan anak-anak kerana sanggup ke Pulau Pinang untuk mencari
Hisyam ialah masing-masing berpendidikan tinggi. penawar bagi mengubati penyakit gatal yang
Sebaliknya, perbezaan antara mereka ialah pilihan dialami oleh penduduk kampung akibat ulat
kerjaya yang berbeza, iaitu anak Mak Wan ingin bulu berbintik hitam. Beliau juga gigih untuk
bekerja sendiri sebagai petani moden, manakala menghasilkan ubat bagi mengatasi masalah
anak-anak Hisyam menjawat jawatan profesional penyakit tersebut.
seperti pakar perubatan, pensyarah, dan wartawan.
• Nilai simpati – Zahar bersimpati akan nasib
(iii) Pada pendapat saya, seseorang itu dapat penduduk Kampung Maju Jaya yang mengalami
menambahkan ilmu pengetahuannya dengan penyakit gatal yang disebabkan oleh ulat
mengikuti pelbagai kursus atau seminar, selain bulu berbintik hitam. Beliau mencuba untuk
mendapatkan pendidikan secara formal di pusat mendapatkan penawar bagi menyembuhkan
pengajian tinggi. Di samping itu, seseorang itu perlu penyakit tersebut.
rajin membaca dan mendapatkan ilmu pengetahuan
melalui media massa. • Nilai kesabaran – Gara-gara dirinya yang
membiakkan ulat bulu berbintik hitam, penduduk
Soalan 4 kampung bertindak dengan menyalahkan
(i) Jalan ke Puncak, karya Juri Durabi Zahar. Namun begitu, Zahar tetap bersabar.
Ibunya, Qistina mencadangkan Zahar agar
• Nilai kegigihan – Laiman gigih dalam memusnahkan makmalnya itu dan berpindah
mengusahakan tanaman tembikai dan menternak rumah.
ikan air tawar walaupun dia diberikan tawaran
untuk bekerja di Jabatan Pertanian. (iv) Darah Titik di Semantan, karya Arman Sani

• Nilai kasih sayang – Pak Kiassim menyayangi • Nilai bekerjasama – Zahid, Samad, dan Awang
anaknya, Laiman dan mengharapkan Laiman Muhamad bekerjasama dalam membina kubu
berjaya dalam kerjaya. Pada peringkat awal, di Teluk Sengarat. Apabila kubu tersebut siap,
beliau memarahi Laiman kerana menolak Datuk Bahaman, Mat Lela, dan Tuk Selampit
pekerjaan di Jabatan Pertanian. Akhirnya beliau ditugaskan untuk mengawal kubu tersebut.
berusaha untuk membantu Laiman mendapatkan
tanah paya yang bersebelahan dengan tanah Pak • Nilai keberanian – Datuk Bahaman dan
Sahok bagi membolehkan Laiman menjalankan pengikutnya berani menentang penjajah Inggeris
projek ternakan ikan air tawar. walaupun nyawa mereka terancam. Beliau dan
pengikutnya berjaya menewaskan 50 orang
• Nilai kesyukuran – Laiman bersyukur kerana askar Inggeris yang diketuai oleh Desborough.
usahanya berjaya dan projek ternakan ikan
air tawar yang diusahakannya mendapat
perhatian daripada Jabatan Pertanian dan
dianggap sebagai projek contoh. Di samping itu,
berkemungkinan juga projek tersebut merupakan
projek terbesar di Sabah.

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. J10

• Nilai patriotisme – Datuk Bahaman dan pengikut-   Bahasa Melayu  Ting. 2  Jawapan 
pengikutnya sanggup berjuang untuk menentang
penjajah Inggeris demi menyelamatkan tanah air (b) mudah diperoleh – dijual di gerai, pasar raya, dan
daripada dijajah. secara terus dari ladang – harga amat berpatutan –
menjimatkan wang
BAHAGIAN C
(c) meningkatkan ekonomi masyarakat dan negara
Soalan 1 – petani memperoleh pendapatan hasil daripada
jualan buah-buahan tempatan – pendapatan negara
Air penting dalam kehidupan seharian. Oleh sebab bertambah melalui eksport buah-buahan tempatan ke
itu, sumber air perlu dipelihara dan dilestarikan agar luar negara
dapat dimanfaatkan dalam kehidupan seharian. Sumber
air, iaitu di kawasan hutan belantara merupakan habitat (d) memacu industri pelancongan – pelancong luar datang
bagi sesetengah hidupan. Kemusnahan habitat ini untuk merasai keenakan buah-buahan tempatan –
menyebabkan kepupusan haiwan-haiwan tersebut. Selain terutamanya buah-buahan bermusim – durian dan
itu, air juga digunakan untuk menghasilkan tenaga elektrik manggis
bagi pembangunan negara dan kemudahan orang ramai.
Tenaga elektrik dijana untuk kegunaan domestik dan Penutup:
perindustrian. Bekalan air bersih untuk kegunaan seharian buah-buahan tempatan mempunyai kelebihan sendiri
akan terganggu sekiranya sumber air ini dimusnahkan. berbanding dengan buah-buahan yang diimport – kita
Sungai akan menjadi cetek dan bekalan air terpaksa dicatu hendaklah mengutamakan buah-buahan tempatan
apabila tiba musim kemarau panjang. Kesimpulannya,
sumber air perlu dipelihara bagi kelangsungan hidup yang Bahagian B
aman dan sejahtera.
Soalan 1
Soalan 2
Pendahuluan:
Petikan membincangkan faedah hutan paya bakau. persatuan penduduk menganjurkan karnival permainan
Antaranya ialah berfungsi sebagai kawasan pembiakan tradisional – bertujuan untuk mempopularkan permainan
ikan dan perlindungan bagi anak ikan dan spesies kerang. tradisional – mengeratkan hubungan antara penduduk
Daun hutan bakau menapis cahaya matahari dan menjadi – pertandingan beberapa jenis permainan tradisional
makanan bagi kebanyakan spesies marin. Selain itu, diadakan – pameran tentang permainan tradisional turut
lumpur di kawasan paya laut mampu menyimpan nutrien diadakan
dan membantu proses kitar semula karbon, nitrogen dan
sulfur. Hutan paya bakau merupakan habitat yang sesuai Isi-isi penting:
bagi burung membuat sarang. Hutan ini kaya dengan
sumber makanan dan terlindung daripada pemangsa. (a) mendaftarkan diri pada pukul 7.30 pagi – memilih
Ekosistem ini penting bagi burung penghijrah untuk permainan congkak – banyak penduduk turut serta
mendapatkan bekalan sebelum meneruskan perjalanan. – ucapan pengerusi persatuan penduduk – taklimat
Kesimpulannya, hutan paya bakau perlu dipelihara permainan oleh ketua penyelaras karnival
dan dipulihara demi kestabilan ekosistem alam yang
berpanjangan. (b) pukul 8.00 pagi – acara bermula – pada mulanya,
saya agak berdebar untuk memulakan permainan –
KERTAS 2 saya menggunakan kemahiran yang dipelajari semasa
menjadi ahli Kelab Permainan Tradisional di sekolah
BAHAGIAN A – berjaya mendapat tempat kedua

Pendahuluan: (c) menyaksikan pertandingan permainan tradisional yang
buah-buahan tempatan – buah-buahan yang ditanam dan lain – memberikan sokongan kepada rakan-rakan –
dipasarkan secara terus dalam negara kita – bermusim suasana karnival sungguh meriah – pelbagai gelagat
dan tidak bermusim – durian, manggis, rambutan, dan peserta dan pengunjung boleh dilihat – bersorak untuk
mangga – banyak memberikan kebaikan memberikan sokongan

Isi-isi penting: (d) melawat ke tapak pameran – mendapat pelbagai
(a) segar dan berkhasiat – mempunyai pelbagai nutrien info tentang permainan tradisional – menambahkan
pengetahuan – negara kaya dengan permainan
– vitamin, zat besi, dan mineral – dapat menyihatkan tradisional yang sangat menarik
tubuh kita
Penutup:
pukul 12.30 tengah hari – acara penyampaian hadiah
– karnival berakhir – berasa sangat letih tetapi sangat
gembira – berharap agar karnival seperti ini diadakan
lagi

J11 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

  Bahasa Melayu  Ting. 2  Jawapan Soalan 3

Soalan 2 Pendahuluan:
permainan tradisional dimainkan oleh masyarakat dahulu
Pendahuluan: pada masa lapang – layang-layang, congkak, konda-
kata alu-aluan – menyatakan tajuk syarahan – cara-cara kondi, gasing, dan batu seremban – permainan tradisional
untuk mempopularkan permainan tradisional semakin dipinggirkan oleh generasi muda pada masa ini
– kepentingan permainan tradisional perlu diuar-uarkan
Isi-isi penting: kepada rakyat Malaysia

(a) ibu bapa memberikan sokongan kepada anak-anak Isi-isi penting:
– membelikan peralatan permainan tradisional –
membawa anak-anak menyaksikan pertandingan (a) memupuk perpaduan dalam kalangan masyarakat –
permainan tradisional – membawa anak-anak melawat permainan tradisional melibatkan beberapa orang –
ke muzium dan galeri seni – melihat dengan lebih secara tidak langsung dapat mengeratkan hubungan
dekat peralatan permainan tradisional silaturahim – permainan secara berkumpulan
memupuk semangat kerjasama
(b) pihak sekolah menubuhkan Kelab Permainan
Tradisional – ahli-ahli kelab dapat menganjurkan (b) warisan budaya Malaysia yang tidak ternilai harganya
pertandingan – ahli-ahli kelab mengikuti kursus – warisan nenek moyang kita yang melambangkan
permainan tradisional bagi menarik minat murid adat, budaya, dan bangsa – harus dipertahankan
melibatkan diri dalam permainan ini agar generasi muda terus mengenali budaya warisan
mereka
(c) kerajaan mempromosikan permainan tradisional
melalui media massa dan media sosial – mengadakan (c) sebagai hiburan untuk mengisi masa lapang –
kempen secara berterusan – mengadakan permainan tradisional sangat menyeronokkan –
pertandingan permainan tradisional – mengadakan dimainkan secara berkumpulan – dapat mengurangkan
kursus permainan tradisional untuk golongan belia – stres seseorang – menyihatkan tubuh badan
dapat mengurangkan gejala sosial dalam kalangan
remaja (d) sebagai produk pelancongan yang menguntungkan
negara – keunikan permainan tradisional dapat
(d) masyarakat menubuhkan kelab permainan tradisional menarik kedatangan pelancong asing – berlakunya
di tempat tinggal – mewujudkan tapak permainan aliran masuk mata wang asing ke dalam negara
tradisional di kawasan perumahan – menarik – mengembangkan sektor pelancongan di Malaysia
perhatian penduduk sekitar beriadah – mengadakan
pertandingan dan pameran permainan tradisional – Penutup:
dijadikan acara tahunan permainan tradisional banyak memberikan manfaat kepada
rakyat mahupun negara – rakyat Malaysia seharusnya
Penutup: berganding bahu dalam mengekalkan dan mempopularkan
pelbagai pihak perlu bekerjasama dalam mempopularkan permainan tradisional
permainan tradisional – usaha yang berterusan penting
supaya generasi akan datang dapat mengenali dan
meminati permainan tradisional

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. J12