ป.6 วิชาศิลปะ เรื่อง สวยงามด้วยความสมดุล

กลมุ่ สาระการเรยี นรู้ศลิ ปะ

สาระทศั นศิลป์ : ชัน้ ประถมศกึ ษาปที ่ี ๖

๑หนว่ ยการเรียนรู้ที่

สวยงามด้วยความสมดลุ

๑. อธบิ ายหลกั การจดั ขนาด สัดส่วน ความสมดลุ ในการสร้าง
งานทศั นศิลป์ (ศ ๑.๑ ป.๖/๒)

๒. สรา้ งสรรค์งานทัศนศลิ ปโ์ ดยใชห้ ลักการของรปู และพ้นื ที่ว่าง
(ศ ๑.๑ ป.๖/๕)

1 สวยงามด้วย

ความสมดลุ

ลวดลายบนปกี ผเี ส้อื มคี วามสมดลุ กัน นกั เรียนลองมอง
ไปรอบ ๆ ตวั ดสู วิ า่ มสี ิ่งใดบ้างท่ีลวดลายมีความสมดุลเหมอื นกนั

๑. ความสมดุล

ความสมดุล คือ ความเท่ากนั เสมอกัน สิง่ ตา่ ง ๆ ทเี่ ราเห็นวา่
มคี วามสวยงาม เมื่อนกั เรยี นสงั เกตให้ดีก็จะพบว่ามคี วามสมดลุ
แฝงอยใู่ นสิง่ นนั้ เชน่

พระท่ีนง่ั อนนั ตสมาคม แม้มีความแตกต่างทางด้าน ความสมดลุ ในดอกบานช่นื
ซ้าย

และดา้ นขวา แต่ก็ยงั มีความสมดลุ สวยงาม

ประตูวดั โพธิ์ ความสมดลุ ที่เกดิ จากความเหมือนกนั
เทา่ กันในด้านซ้ายและด้านขวา และความสมดุลในลายไทย

การวาดภาพโดยคานึงถงึ ความสมดลุ สามารถกาหนดหรือ
แบง่ พ้ืนท่ี ในการวาดได้ด้วยสายตา ดังน้ี

๑๒

๓๔

๕๖

๒. ขนาด

ขนาด หมายถึง มาตราสว่ นของสง่ิ ใดสิง่ หนง่ึ ซึ่งมนษุ ย์ได้กาหนดหนว่ ยวดั
ขึ้นมาเพอื่ เป็นมาตรฐานในการกาหนดใหม้ ีขนาดทีแ่ ตกตา่ งกนั เชน่ ขนาดเล็ก
ขนาดใหญ่ โดยใชค้ วามกว้าง ความยาว หรือความหนาและลกึ เปน็ ตวั กาหนด
ขนาดเปน็ ส่งิ สาคัญส่วนหนึ่งทชี่ ่วยถ่ายทอดอารมณ์ ความรสู้ ึกของงานศลิ ปะ
ให้เปน็ ไปตามความต้องการของผ้สู รา้ งสรรคผ์ ลงาน หรอื ผอู้ อกแบบท่ีจะต้อง
พิจารณาเองวา่ ขนาดเท่าใดจึงจะดงู ดงาม เหมาะสมกบั ลักษณะของผลงาน
นั้น ๆ การกาหนดขนาดใหญ่ ปานกลาง และเล็ก ให้มีความแตกตา่ งกัน
โดยการคานึง รายละเอยี ดของโครงสรา้ ง และพ้ืนท่ีรองรบั หากขนาดเล็กหรือ
ใหญ่เกินไปอาจทาใหผ้ ลงานที่สรา้ งสรรคข์ าดความเหมาะสมและสวยงาม

การวาดภาพต้องคานงึ ถึงความสมดุลขององค์ประกอบตา่ ง ๆ ในภาพ เช่น
ขนาดของสง่ิ ต่าง ๆ ในภาพ จะต้องมคี วามเหมาะสมและสมดลุ ไม่ทาใหเ้ กดิ
ความรูส้ ึกวา่ ภาพดเู อยี งไปขา้ งใดขา้ งหนึ่ง

ขนาดในภาพไม่จาเปน็ ตอ้ งเท่ากันก็ทาใหภ้ าพเกิดความสมดลุ ได้ ขึ้นอยู่กับการออกแบบ
จดั วางรปู การวาดภาพควรมีรูปขนาดเล็กและรปู ขนาดใหญป่ ระสานกัน ให้ดูงาม ซ่ึงรูปท่ีมี
ขนาดแตกต่างกันนั้น เม่ือมาอยู่รวมกนั ในภาพแล้วตอ้ งจัดให้เกดิ ความพอดี

การเพิ่มจานวนของรูปท่ีมีขนาดเล็ก ทาให้สมดุลกบั รปู ท่มี ีขนาดใหญ่

ขนาดท่แี ตกต่างกนั แตก่ ่อให้เกดิ ความงาม การออกแบบจัดวางให้ภาพเกิดความสมดลุ

๓. สดั ส่วน

สัดส่วน หมายถึง ความสัมพันธ์กันอย่างเหมาะสม ระหว่างขนาดของ
องค์ประกอบที่แตกต่างกัน สัดส่วนในภาพวาดเกี่ยวข้องกับขนาดของสิ่งต่าง ๆ
ในภาพ ซ่ึงตอ้ งมีความสมั พันธก์ นั อยา่ งพอดี

สดั ส่วนของคนเรามีความแตกตา่ งกันตามเพศและวัยของรปู คนที่ต้องการวาด
ดังนั้น การวาดภาพคนจะกาหนดขนาดตามความสูง ต้ังแต่เด็กไปจนถึงผู้ใหญ่
จะมี สัดส่วนของการวาดท่ีไม่เหมือนกัน โดยใช้ขนาดความสูงของศีรษะกาหนด
สัดส่วน ตามชว่ งอายุจะทาใหด้ สู มสว่ นมากย่งิ ข้ึน

คว าม เ ข้า ใจ เ รื่ อ งสั ด ส่ ว น ที่
เหมาะสมในการวาดภาพจะช่วย
ให้จัดวางองค์ประกอบต่าง ๆ
ในภาพไดง้ ่ายข้นึ

สดั สว่ นเด็กอายุ สัดสว่ นเด็กอายุ สัดสว่ นเดก็ อายุ
๑ ปี ๓ ปี ๕ ปี

ข้ันตอนการวาดภาพโดยกาหนดสดั ส่วนโครงสร้างของวัตถุจากรปู ร่าง

และรูปทรง

การวาดภาพต้องกาหนดสัดส่วนโครงสร้างโดยใช้รูปร่างของวัตถุจัดวางขนาด

ให้เหมาะสมกับพื้นรองรับ และเพ่ิมรายละเอียดโดยใช้รูปทรงของวัตถุให้มี

ความเหมือนจรงิ มากยง่ิ ขึน้ ๒ ๓

๑

กาหนดสัดส่วน โดยการร่าง วาดรายละเอียดเพมิ่ เตมิ แตง่ เตมิ แสงเงาให้ภาพ
ด้วยดนิ สอหรือกะประมาณ สวยงาม

ด้วยสายตา

๔. รูปและพื้นทว่ี ่าง

รูปและพ้ืนท่ีว่าง หมายถึงภาพท่ีสวยงามจาเป็นต้องมีการจัดวางขนาดและ
เร่ืองราวให้เหมาะสมกับพื้นท่ีว่าง โดยการกาหนดขนาดไม่ให้เล็กหรือใหญ่
จนเกินไป และนาองค์ประกอบของเรื่องราวมาจัดวางให้เหมาะสมสัมพันธ์กัน
อยา่ งลงตวั จะทาใหร้ ูปโดดเด่น นา่ สนใจมากย่งิ ขน้ึ

การจัดบริเวณพ้ืนท่ีว่างภายในภาพสามารถทาได้หลายรูปแบบ เช่น การวางพ้ืนท่ี
วา่ งรอบ ๆ รปู เพือ่ ใหร้ ปู มขี นาดใหญแ่ ละโดดเด่น ส่วนการวางพื้นท่ีว่างตรงกลางภาพ
เป็นการเน้นจุดเด่นของภาพ และการวางพ้ืนที่ว่างกระจายอยู่รอบ ๆ รูป ทาให้
องค์ประกอบของภาพมีความสมบูรณ์มากยิ่งขึ้น พ้ืนที่ว่างในภาพอาจปรากฏใน
ลกั ษณะตา่ ง ๆ ดังน้ี

สวยงามด้วย
ความสมดลุ