หน่วยที่6 ทัศนศิลป์สะท้อนชีวิต

๖



หน่วยการเรียนรู้ที่























ทัศนศิลป์สะท้อนชีวิต

๑. บรรยายบทบาทของงานทัศนศิลป์ที่สะท้อนชีวิตและสังคม




(ศ ๑.๒ ป.๖/๑)



๒. อภิปรายเกี่ยวกับอิทธิพลของความเชื่อ ความศรัทธาใน



ศาสนาที่มีผลต่องานทัศนศิลป์ในท้องถิ่น (ศ ๑.๒ ป.๖/๒)




๓. ระบุและบรรยายอิทธิพลทางวัฒนธรรมในท้องถิ่นที่มีผล



ต่อการสร้างงานทัศนศิลป์ของบุคคล (ศ ๑.๒ ป.๖/๓)

ทัศนศิลป์



สะท้อนชีวิต

บ้านเรือนไทยทั้ง ๔ ภาค



มีความเหมือนและต่างกันอย่างไร

๑. บทบาทของงานทัศนศิลป์ในชีวิตและสังคม








งานทัศนศิลป์ทุกภาคของประเทศไทย ที่ถ่ายทอดต่อกันมาตั้งแต ่




บรรพบุรุษจนถึงปัจจุบัน เป็นงานที่มีคุณค่า สร้างขึ้นให้สอดคล้อง



กับวิถีชีวิตของคนในท้องถิ่นหรือในสังคมนั้น ๆ



งานทัศนศิลป์ มีอิทธิพลต่อการด ารงชีวิตของมนุษย์ ตอบสนอง




ความต้องการด้านความงามและประโยชน์ใช้สอยเป็นหลัก ท าให้มนุษย์



มีรสนิยมที่ดี สามารถน ามาประยุกต์ใช้ในชีวิตประจ าวันได้

งานทัศนศิลป์ให้คุณค่าแก่มนุษย์หลายด้าน เช่น ด้านการอยู่อาศัย



มนุษย์ได้พัฒนาที่อยู่อาศัยจากอดีตเป็นเพิงผามาเป็นบ้านแบบง่าย ๆ ต่อมารู้จัก


ต่อเติมตกแต่งให้สวยงามมากยิ่งขึ้น และด้านเครื่องใช้สอยในชีวิตประจ าวัน



มนุษย์ได้พัฒนาโดยน าศิลปะเข้าไปเกี่ยวข้องกับงานหัตถกรรมหรือ



งานอุตสาหกรรมศิลป์ เพื่อประโยชน์ในการด ารงชีวิต






























กระบุง บ้านเรือนไทยภาคกลาง เครื่องปั้นดินเผา


จากภูมิปัญญาของชาวบ้าน

ผลงานทัศนศิลป์ของแต่ละท้องถิ่นที่สร้างขึ้น มีความสัมพันธ์


เกี่ยวข้องกับชีวิตของคนในสังคมนั้น ๆ เช่น ด้านอาชีพวัฒนธรรมประเพณี



การอยู่อาศัย การท ามาหากิน ที่มีความส าคัญต่อวิถีการด ารงชีวิตของคนในสังคม





ที่นอนหวาย


















ตุงหรือธง มีบทบาทต่อความเชื่อและศาสนา ชาม โคมไฟ มีบทบาทต่อการด ารงชีวิต

ของภาคเหนือและภาคอีสาน
ของคนในสังคมปัจจุบัน





กระเป๋าหวาย








ขันโตก โอ่ง

๒. อิทธิพลของศาสนาที่มีต่องานทัศนศิลป์ในท้องถิ่น








์
ศาสนา มีอิทธิพลต่อความเชื่อและชีวิตของมนุษยในอดีต ผลงานทัศนศิลป์

น าเอาศาสนามาเป็นแรงบันดาลใจในการสร้างผลงาน งานทัศนศิลป์ของไทยที่


เกี่ยวข้องกับศาสนา ได้แก่ ภาพวาด ภาพพิมพ์ งานปั้น ประติมากรรม สถาปัตยกรรม


ต่างก็มีลวดลายทางศาสนาที่สวยงาม และมีเอกลักษณ์ต่างกับลวดลายของชาติอื่นๆ



ในโลก
ตัวอย่างการน าลายไทยมาประกอบเข้ากับงานต่าง ๆ







ลายกระจังปูนปั้น


วัดราชาธิวาสราชวรวิหาร








ลายไทยประดับกระจก


วัดพระศรีรัตนศาสดาราม

(วัดพระแก้ว)

ตัวอย่าง การน าลายไทยมาดิษฐ์เป็นลายปูนปั้น


ตามฐานเจดีย์หรือฐานพระพุทธรูป เรียกว่า ลายบัว













































ปูนปั้นลายกนกและลายบัว พระพุทธรูปฐานลายบัว

วัดราชบพิตรสถิตมหาสีมาราม วัดเบญจมบพิตรดุสิตวนาราม

ตัวอย่าง งานทัศนศิลป์อื่น ๆ ในท้องถิ่นที่ได้รับอิทธิพลจากศาสนา






























การแกะสลักเทียนพรรษา จังหวัดอุบลราชธานี





ส่วนใหญ่งานทัศนศิลป์ที่เกี่ยวข้องกับศาสนาจะปรากฏตามวัด



เพราะศิลปิน มุ่งเน้นสร้างสรรค์ เพื่อจรรโลงและถวายแด่พระพุทธศาสนา



เนื่องจากประชาชนส่วนใหญ่ต่างก็อาศัยวัดเป็นที่กล่อมเกลาจิตใจ



มาตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน

๓. อิทธิพลทางวัฒนธรรมในท้องถิ่นที่มีผลต่อการสร้าง




งานทัศนศิลป์





ศิลปะในแต่ละท้องถิ่นมีลักษณะที่แตกต่างกันไปตามภูมิประเทศ วิถีชีวิต ประเพณี


และวัฒนธรรม มีเอกลักษณ์เฉพาะตัว เพราะเกิดขึ้นจากการสร้างสรรค์ของคนในท้องถิ่น



นั้น ๆ น าเอาวัสดุท้องถิ่นมาใช้ให้เกิดประโยชน์กับสภาพแวดล้อม การด ารงชีวิตที่มี


ลักษณะแตกต่างกันไปหลากหลายรูปแบบ เช่น เครื่องจักสาน ภาพเขียน เครื่องประดับ


เครื่องใช้สอยในครัวเรือน ของใช้ส่วนตัว ของเล่น
























แหล่งท าร่มบ่อสร้าง จังหวัดเชียงใหม่ เรือกอและ จังหวัดนราธิวาส

วัฒนธรรมที่มีอิทธิพลต่อการสร้างผลงานทางทัศนศิลป์ของท้องถิ่น เช่น



- วัฒนธรรมการกิน มีการท าเครื่องปั้นดินเผา ภาชนะหุงต้ม เพื่อการประกอบอาหาร



- วัฒนธรรมการอยู่อาศัย มีการสร้างบ้านเรือนตามสภาพภูมิศาสตร์ของท้องถิ่นนั้น ๆ



เช่น บ้านที่อยู่ใกล้แม่น้ าจะมีใต้ถุนสูงกว่าบ้านที่อยู่บนเนินเขา



- วัฒนธรรมการแต่งกาย มีการทอผ้าเพื่อตัดเย็บเสื้อผ้า เครื่องนุ่งห่ม ที่เป็น


เอกลักษณ์ของท้องถิ่น และเป็นที่รู้จักของคนทั่วไป


























ผ้าซิ่นตีนจก ลวดลายอันเป็นเอกลักษณ์แบบ


ดั้งเดิมของกรรมวิธีการทอผ้าในกลุ่มคนพื้นเมือง

วัฒนธรรมที่เกี่ยวข้องกับประเพณีต่าง ๆ เช่น การประดิษฐ์




กระทงในประเพณี ลอยกระทง การท าบั้งไฟในประเพณีบุญบั้งไฟ



























งานประเพณีลอยกระทง จังหวัดสุโขทัย



วัฒนธรรมประเพณีต่าง ๆ ของไทย มีอิทธิพลต่อการสร้างสรรค์ผลงาน



ั
ั
ึ
ทัศนศิลปของคนในสังคมตั้งแต่อดีตมาจนถงปจจุบน โดยมีการปรับปรุง
์
ให้เข้ากับสภาพท้องถิ่นจนเป็นผลงานที่มีเอกลักษณ์ มีคุณค่าควรแก่การ



อนุรักษ์ รักษาให้ลูกหลานได้สืบทอดต่อไป

ทัศนศิลป์



สะท้อนชีวิต