โกฐจุฬาลัมพา กรมการแพทย์แผนไทยฯ สธ

โกฐจฬุ าลัมพา

1. ช่อื สมุนไพร โกฐจุฬาลมั พา (KOT CHULA LUMPA)

2. ชอื่ วิทยาศาสตร Artemisia annua L. ชอ่ื วงศ Compositae (Asteraceae)

3. ช่ืออน่ื ชิงฮาว, แชเฮา (ภาษาจีน), Sweet Wormwood Herb

4. ลกั ษณะทางพฤกษศาสตร

ไมลมลุกอายปุ เ ดียว สูง 0.7-1.6 เมตร แตกก่งิ มาก ทั้งตนมีกลน่ิ แรง มีขนประปราย หลดุ รวงงาย

ใบ เปนใบเดี่ยว เรียงเวียน มีตอมโปรงแสง ใบบริเวณโคนตนรูปไขหรือรูปสามเหลี่ยมแกมรูปไข กวาง 2-6 เซนติเมตร

ยาว 3-7 เซนติเมตร ขอบใบหยักลึกแบบขนนก 3 หรือ 4 ชั้น เปน 5-8 คู แฉกใบจักฟนเลื่อยลึกรูปสามเหลี่ยม เสนกลางใบเดนชัด

ทางดา นบน แกนกลางใบมีปกแคบ อาจจักฟน เลอ่ื ยเลก็ นอ ยหรือเรยี บ ใบบรเิ วณกลางตนหยกั ลึกแบบขนนก 2 หรือ 3 ชนั้ ใบใกลย อด

รวมทงั้ ใบประดบั หยักลกึ แบบขนนก 1 หรือ 2 ชน้ั กา นใบสน้ั มาก

ชอดอก แบบชกอรแมยกกแขานรงแรพูปพทีระยมแิดกผวานงไชทอยยอแยลแบะบกชาอรกรแะพจุกทแนยนท รูปากงลเมลมอื ีจกำนวนมาก เสนผานศูนยกลาง
ป1.ล5า-ย2.จ5ักเมปิลนลซิเมี่ฟตนร2สหีเหรลือือ3ง-ถ4ึงสซีเี่ หยอลดือเงกเขสมรเพกาศนเกมชียรอแยะหอทลยมสรั้นดวอวงกงสยนออายกธตเปรางนกรดลอณากงเเสพปนศขุ เดมอียกสมมี 1บ0ูร-ณ18เพดศอมกี 1โ0ค-น30กลดีบอกเชโื่อคมนตกิดลกีบันเชเปื่อนมตหิดลกอันด

เปน หลอด ปลายจกั ซี่ฟน 5 ซี่ เกสรเพศผูมี 5 อัน อบั เรณเู ช่ือมติดกนั แตล ะอันมรี ยางคดานบน 1 อนั รปู สามเหลีย่ มปลายแหลม และ

มรี ยางคป ลายมนทโี่ คน 2 อนั

ผล แบบผลแหง เมล็ดลอ นรูปไขแกมรี ยาวประมาณ 0.5 มิลลเิ มตร

5. สวนที่ใชท ำยา

ลำตน แหง

6. สรรพคณุ ของแตล ะสวนที่ใชท ำยา

ตำราสรรพคณุ ยาไทยวา โกฐจฬุ าลัมพามสี รรพคณุ แกไขเ จลียง (ไขจ บั วันเวน วนั -เปน ไขจบั สนั่ ประเภทหนึ่ง) แกไ ข ลดเสมหะ

แกหืด แกไอ ใชเปนยาขับเหงื่อ โกฐจุฬาลัมพาจัดเปนโกฐชนิดหนึ่งในพิกัดโกฐทั้ง 5 (เบญจโกฐ) โกฐทั้ง 7 (สัตตโกฐ) และโกฐทั้ง 9

(เนาวโกฐ) ตำรายาของประเทศสาธารณรัฐประชาชนจีน มีมอโนกราฟโกฐจฬุ าลมั พา โดยระบุขอบง ใชว า ใชแกไ ขอนั เกดิ จากความรอ น

ในฤดูรอน แกไ ขตำ่ ๆ ท่ไี มม เี หงื่อ แกไขอันเนื่องจากวณั โรค และแกไขจ บั ส่นั

68

7. รายงานการวจิ ัยในปจ จุบนั

ขอมูลจากการศึกษาวิจัยพบวาสารชิงฮาวซู (อารเทแอนนูอินหรืออารเทมิซินิน) แสดงฤทธิ์ตานเชื้อไขจับสั่นชนิด

ฟลซิพารุม (Plasmodium falciparum) และชนิดไวแวกซ (Plasmodium vivax) โดยเฉพาะสายพันธุที่ดื้อยา ปจจุบันสาร

ชนดิ นก้ี บั อนุพนั ธกุ ง่ึ เคมีสงั เคราะหของสารชนดิ นถี้ กู นำมาใชเปน ยาแกไขจ ับส่นั ในหลายประเทศ รวมท้ังประเทศไทย

8. สารสำคัญ

โกฐจุฬาลัมพามีสารอนุพันธเซสควิเทอรพีนแลกโทน (sesquiterpene lactones) หลายชนิด แตที่สำคัญคือ

ชิงฮาวซู (qinghaosu) หรือ อารเทแอนนูอิน (arteannuin) หรืออารเทมิซินิน (artemisinin) และพบสารกลุมฟลาโวนอยด

(flavonoids) อีกหลายชนิด เชน คาสทิซิน (casticin) เซอรซิลินีออล (cirsilineol) คริโซพลีนอลดี (chrysoplenol-D)

คริโซพลเี นทนิ (chrysoplenetin)

9. แหลงกำเนดิ และการกระจายพนั ธุ

พืชชนิดนี้มีเขตการกระจายพันธุในทวีปอเมริกาเหนือ ทวีปยุโรป ภาคเหนือของทวีปแอฟริกา และในทวีปเอเชีย

ในจีนมักพบขึน้ ท่วั ไปตามเนินเขา ขางทาง ท่รี กราง หรอื ตามชายปา ทส่ี งู จากระดบั น้ำทะเลต้ังแต 200-3,650 เมตร มผี นู ำมา

ทดลองปลูกในประเทศไทยและพบวาขึ้นไดดี ออกดอกและเปนผลไดตั้งแตเดือนสิงหาคมถึงพฤศจิกายน โกฐจุฬาลัมพาที่มี

ขายในทองตลาดไดจากพืชปลูกในมณฑลเหอเปย ชานตง เจียงซู หูเปย  และฝเู จย้ี น ของประเทศสาธารณรัฐประชาชนจีน

10. พื้นท่ีเหมาะสมในการปลกู ในประเทศไทย

- ลักษณะพนื้ ท่ี พ้นื ท่ดี อน

- ภาค ท่ัวทุกภาคของประเทศไทย

- จังหวดั ทวั่ ทกุ จงั หวัดของประเทศไทย

11. การคดั เลอื กพนั ธุ (พนั ธุท่นี ยิ มปลกู ในประเทศไทย)

- พนั ธุท ่ใี ชเปน ยา พันธุพ นื้ บานทว่ั ไป (ใบฝอย)

- พนั ธุทใ่ี ชเ ปนอาหาร พันธพุ ้ืนบา นทัว่ ไป (ใบฝอย)

12. การขยายพนั ธุ

ขยายพันธุดวยการปกชำ โกฐจุฬาลัมพาจะปกชำโดยการตัดตนยาว 8 – 10 นิ้ว แลวปกในถุงเพาะชำที่ผสมดินกับ

ขีเ้ ถา แกลบ เอาไวในเรอื นเพาะชำ รดน้ำใหชมุ ช้นื อยเู สมอประมาณ 10 – 20 วนั จะงอกรากเปน ตนใหมตอ ไป

13. การปลูก/สภาพแวดลอมที่เหมาะสมในการปลูก

- ฤดูกาลเพาะปลกู ปลูกไดทุกฤดู นิยมปลกู ฤดูหนาว และตองรดนำ้ ใหชุมช้ืนอยเู สมอ

- การเตรียมดกินรจมะตกอ งาขรดุ เแปพนแทปลยงกแวา ผงปนระไมทาณย1แเลมตะรกคาวรามแยพาวแทลวยแทตล าะพงืน้ เทลี่ เอื วนกทางเดนิ 50 เซนตเิ มตร
เปนรอ งระบ-าวยิธนีก้ำาผรสปมลคูกลุกเเมคื่อลเาตดรวียยมปแุยปคลองกปหลกูรกอืแรปละยุวทหนมรำักตวนงกลสาาอาธยาุ 3ร–ณ4สเดขุ ือน ลงปลูกหางกันประมาณ 30 เซนติเมตร

ระหวา งตน 30 เซนติเมตร กลบดนิ แลว นำไปผูกเชอื ก รดน้ำใหชุมชน้ื อยูเ สมอ

69

14. การปฏิบัตดิ ูแลรกั ษา
- การใหปยุ เมอ่ื ปลูกได 30 วนั ก็ควรพรวนดินและใสป ยุ สตู ร 15-15-15 ประมาณ 1 ชอนโตะ ตอ 1 ตน พรอมกำจัด

วัชพืช ควรใสปุยคอก หรือปยุ วิทยาศาสตรส ลบั กันไป เดอื นละ 1 – 2 ครัง้
- การใหน ้ำ ควรรดน้ำใหช ุมชื้นอยเู สมอ แตถ า มฝี นกค็ วรงดบาง
- การกำจดั วัชพชื ควรทำพรอ มกบั การพรวนดนิ และใสปุย
- การปองกันกำจดั โรคและแมลงศตั รู โกฐจฬุ าลัมพาไมคอยมีแมลงศตั รูเทาไหร ควรฉีดพนดวยสารสะเดา หรอื สารชีวภาพ

กไ็ ด
15. การเก็บเก่ยี วและการปฏิบตั ิหลงั เก็บเก่ียว

- ฤดูกาลการเกบ็ เก่ียว เมอื่ โกฐจฬุ าลัมพาออกดอก เรมิ่ บานไดเ กนิ คร่งึ ของชอดอก กเ็ รมิ่ เกบ็ เกย่ี วได และจะเกบ็ เกี่ยวได
ทกุ ฤดูกาล

- วธิ กี ารเก็บเกีย่ ว จะตองใหตนสงู จากดินประมาณ 10 เซนตเิ มตร จะใชมดี หรอื เคียวเกย่ี วก็ได และสง แปรรปู ตอ ไป
- การแปรรูปหลงั การเกบ็ เกยี่ ว เมอื่ ไดต นโกฐจฬุ าลัมพามาแลว กน็ ำมาลางนำ้ ใหส ะอาดและตากแดดใหแ หง หรือจะตดั
เปนทอน ๆ กไ็ ด ตากแดดประมาณ 4 – 5 วัน กจ็ ะแหง แลวนำไปอบอกี ครัง้ จนแหง สนทิ
- การบรรจุและการเกบ็ รักษา เม่อื ไดโกฐจุฬาลัมพาแหงมาแลว กบ็ รรจุถงุ พลาสตกิ มัดปากใหแ นน นำสงจำหนา ยตอไป
หรือจะเก็บก็ควรเก็บใสถ ุงพลาสตกิ มดั ปากใหแนน ไมใ หโ ดนนำ้ แลวเกบ็ ไวในหอ งทมี่ ีอณุ หภูมิปกติ
16. การจำหนา ย
ตนแหง ราคากโิ ลกรมั ละ 100-200 บาท

กรมการแพทยแผนไทยและการแพทยท างเลอื ก
กระทรวงสาธารณสขุ

70