11

การเขียน
แผนภาพความคิด

รวบรวมโดย
ครยู พุ าพร ชมุ แสง

การเขยี นแผนภาพความคิด

การเขยี นแผนภาพความคดิ หรือแผนทีค่ วามคดิ
(Mind Map)

คือ การถา่ ยทอดความคดิ หรอื ข้อมูลต่าง ๆ
ทีม่ ีอยู่ในสมองลงกระดาษ โดยการใช้ภาพ สี เสน้
และการโยงใย แทนการจดยอ่ แบบเดิมที่เป็น
บรรทัด ๆ เรียงจากบนลงล่าง ซง่ึ ในขณะเดียวกัน
มันก็ชว่ ยเป็นสื่อนาข้อมูลจากภายนอก เชน่
หนงั สอื คาบรรยาย การประชุม สง่ เขา้ สมองให้
เกบ็ รักษาไวไ้ ด้ดกี วา่ เดิม ซา้ ยงั ชว่ ยให้เกดิ ความคิด

สรา้ งสรรคไ์ ด้งา่ ยเขา้ เน่ืองจะเหน็ เป็นภาพรวม
และเปดิ โอกาสให้สมองให้เช่อื มโยงต่อขอ้ มูลหรอื
ความคิดต่าง ๆ เขา้ หากนั ไดง้ า่ ยกวา่ “ใช้แสดง
การเช่ือมโยงข้อมูลเกย่ี วกบั เร่อื งใดเรือ่ งหน่งึ
ระหวา่ งความคดิ หลกั ความคิดรอง และ
ความคิดย่อยที่เก่ยี วข้องสมั พนั ธ์กัน” ซง่ึ
ลกั ษณะการเขยี นผังความคิด เทคนคิ การคิดคือ
นาประเดน็ ใหญ่ ๆ มาเปน็ หลกั แลว้ ต่อด้วย
ประเด็นรองในชั้นถดั ไป
ขนั้ ตอนการสรา้ ง แผนภาพความคิด

๑. เขียน/วาดมโนทศั น์หลกั ตรงกึง่ กลาง
หน้ากระดาษ

๒. เขยี น/วาดมโนทัศนร์ องทสี่ มั พนั ธก์ บั มโน
ทัศน์หลักไปรอบ ๆ

๓. เขียน/วาดมโนทัศนย์ อ่ ยทสี่ ัมพันธ์กบั มโน
ทศั นร์ องแตกออกไปเร่อื ย ๆ

๔. ใชภ้ าพหรอื สัญลักษณ์ส่ือความหมายเปน็
ตัวแทนความคิดให้มากทส่ี ุด

๕. เขยี นคาสาคัญ (Key word) บนเส้นและ
เส้นตอ้ งเชอ่ื มโยงกัน

๖. กรณใี ช้สี ทั้งมโนทศั นร์ องและยอ่ ยควร
เปน็ สีเดียวกัน

๗. คดิ อยา่ งอสิ ระมากทส่ี ดุ ขณะทา
* เขียนคาหลกั หรอื ขอ้ ความสาคัญของเรอ่ื งไวก้ ลาง
โยงไปยงั ประเด็นรองรอบ ๆ ตามแตว่ ่าจะมกี ปี่ ระเดน็
กฏการสรา้ ง แผนภาพความคิด
๑. เร่มิ ดว้ ยภาพสตี รงกึง่ กลางหน้ากระดาษ
๒. ใชภ้ าพให้มากที่สดุ ใน Mind Map ของ
คณุ ตรงไหนท่ใี ชภ้ าพไดใ้ หใ้ ช้ก่อนคา หรอื รหัส

เป็นการช่วยการทางานของสมอง ดงึ ดดู สายตา
และช่วยความจา

๓. ควรเขียนคาบรรจงตัวใหญๆ่ ถ้าเปน็
ภาษาองั กฤษใหใ้ ชต้ วั พิมพ์ใหญ่ จะช่วยให้เรา
สามารถประหยดั เวลาได้ เม่ือยอ้ นกลับไปอ่านอีกครั้ง

๔. เขียนคาเหนือเส้นใต้ แตล่ ะเสน้ ตอ้ งเช่ือมต่อ
กบั เสน้ อ่ืนๆ เพอ่ื ให้ Mind Map มีโครงสร้างพนื้
ฐานรองรับ

๕. คาควรมีลกั ษณะเป็น "หน่วย" เปิดทางให้
Mind Map คลอ่ งตัวและยดื หยนุ่ ไดม้ ากขึ้น

๖. ใช้สที ่วั Mind Map เพราะสีช่วยยกระดับ
ความคิด เพลินตา กระตุน้ สมองซีกขวา

๗. เพอื่ ใหเ้ กดิ ความคดิ สร้างสรรค์ใหม่ ควร
ปล่อยใหส้ มองคิดมีอิสระมากท่ีสดุ เท่าทจ่ี ะเป็นไปได้

วิธีการเขยี น
๑. เตรยี มกระดาษเปล่าท่ไี มม่ เี สน้ บรรทัด

และวางกระดาษภาพแนวนอน
๒. วาดภาพสีหรอื เขยี นคาหรือขอ้ ความที่สอ่ื

หรอื แสดงถงึ เรอื่ งจะทา Mind Map กลาง
หนา้ กระดาษ โดยใชส้ ีอย่างนอ้ ย ๓ สี และตอ้ งไม่
ตกี รอบด้วยรปู ทรงเรขาคณิต

๓. คิดถงึ หวั เรือ่ งสาคญั ท่เี ป็นส่วนประกอบ
ของเรอ่ื งท่ที า Mind Map โดยให้เขยี นเปน็ คาทม่ี ี
ลักษณะเปน็ หนว่ ย หรอื เป็นคาสาคญั (Key
Word) ส้ัน ๆ ทีม่ คี วามหมาย บนเสน้ ซง่ึ เสน้ แตล่ ะ
เส้นจะต้องแตกออกมาจากศนู ยก์ ลางไม่ควรเกิน
๘ ก่งิ

๔. แตกความคดิ ของหวั เรื่องสาคัญแตล่ ะ
เรื่องในข้อ ๓ ออกเป็นกง่ิ ๆ หลายกิ่ง โดยเขยี นคา

หรอื วลบี นเส้นท่แี ตกออกไป ลกั ษณะของก่งิ ควร
เอนไมเ่ กิน ๖๐ องศา

๕. แตกความคิดรองลงไปที่เป็น
สว่ นประกอบของแต่ละกงิ่ ในข้อ ๔ โดยเขียนคา
หรอื วลเี ส้นทีแ่ ตกออกไป ซงึ่ สามารถแตกความคดิ
ออกไปเร่อื ย ๆ

๖. การเขยี นคา ควรเขยี นด้วยคาท่เี ป็นคา
สาคญั (Key Word) หรือคาหลัก หรอื เปน็ วลีทีม่ ี
ความหมายชัดเจน

๗. คา วลี สญั ลักษณ์ หรอื รปู ภาพใดท่ีต้องการเนน้
อาจใช้วธิ ีการทาใหเ้ ดน่ เช่น การล้อมกรอบ หรือใสก่ ลอ่ ง
เปน็ ต้น

๘. ตกแต่ง Mind Map ทเี่ ขยี นด้วยความ
สนกุ สนานทั้งภาพและแนวคดิ ทีเ่ ชอื่ มโยงต่อกนั

การนาไปใช้
๑. ใช้ระดมพลังสมอง
๒. ใชน้ าเสนอข้อมูล
๓. ใช้จัดระบบความคิดและช่วยความจา
๔. ใช้วิเคราะหเ์ นื้อหาหรืองานต่าง ๆ
๕. ใช้สรุปหรอื สรา้ งองคค์ วามรู้