ฟ้อนภูไทกาฬสินธุ์

ภูไทกาฬสินธุ

ช า ว ภู ไ ท ดํา ใ น จั ง ห วั ด
ก า ฬ สิ น ธุ อ า ศั ย อ ยู ใ น เ ข ต
อาํ เ ภ อ ส หั ส ขั น ธุ อาํ เ ภ อ กุ
ฉิ น า ร า ย ณ อํา เ ภ อ เ ข า ว ง
อํา เ ภ อ คํา ม ว ง แ ล ะ อํา เ ภ อ
ส ม เ ด็ จ

ประวตั คิ วามเปน มา

การฟอ นภไู ทกาฬสนิ ธุ
เปน การฟอนประกอบทํานอง

หมอลาํ ภไู ทซึง่ เปน ทาํ นองพืน้ เมอื ง
ประจําชาชาติพันธภุ ไู ท ซง่ึ ปกติแลว
การแสดงหมอลาํ ภไู ท มกั จะมกี าร
ฟอนรําประกอบกนั ไปอยแู ลว ซ่งึ ทาํ ให
การฟอนภูไทกาฬสินธใุ นแตละอาํ เภอ
หรอื หมูบ า น จะมที าฟอนท่ีแตกตางกัน

การฟอนภูไทกาฬสินธุ เปน การ
ฟอนทไี่ ดการปรบั ปรงุ ทามาจากทา
ฟอ นภไู ท ทา ฟอ นในเซง้ิ บ้งั ไฟ และ
ทา ฟอ นดอนตาล ประกอบดว ยทา
ฟอ นไหวค รู ทา เดิน ทาชอ มวง ทา
มโนราห ทา ดอกบวั บาน ทา มยุรี ทา
มาลัยแกว ฯลฯ ซ่ึงผฟู อนจะเปนผู

หญิงทัง้ หมด

กระบวนการทาราํ

ทา ฟอ นของชาวภไู ทไดถูกรวบรวมโดย นายมณฑา ดุลณี รวมกบั กลมุ แม
บานชาวภไู ทบา นโพน อาํ เภอคาํ มวง จงั หวดั กาฬสินธุ เปน ผูคดิ ประดษิ ฐท า ฟอนภไู ท
ใหเปนระเบยี บ 4 ทาหลกั สวนทา อื่นๆนนั้ คณะครูหมวดนาฏศิลปพ้ืนบาน วิทยาลยั
นาฏศิลปกาฬสนิ ธุ เปน ผคู ดิ ประดษิ ฐโดยไดน าํ เอาการฟอ นของชาวภไู ทในจังหวดั
กาฬสนิ ธุ อาศัยอยใู นเขตอําเภอเขาวง อําเภอกุฉนิ ารายณ และอําเภอคาํ มวง
รวบรวมเอาไวด ว ยกัน ซง่ึ เมือ่ เสร็จเรยี บรอ ย จงึ ไดท ําการแสดงครัง้ แรกเมอ่ื ป พ.ศ.
2537 ณ พระตําหนกั ภูพานราชนเิ วศน จังหวดั สกลนคร

การแตงกาย

สวมเสื้อแขนกระบอกสีดํา
แนวปกคอเสื้อและแนวกระดมุ
ตกแตงดว ยผา แถบลายแพรวาสี
แดง กุนขอบลายผา ดวยผากนุ สี
เหลอื งและขาว ประดบั ดว ย
กระดมุ เงิน หม ผาสไบไหมแพร
วาสแี ดง นงุ ผา ซน่ิ มดั หมภ่ี ูไทมี
ตีนซนิ่ ยาวคลุมเขา ผมเกลามวย
มัดมวยผมดวยผาแพรมน หรือ
ผาแพรฟอย และสวมเคร่อื ง
ประดับเงนิ

เคร่ืองดนตรี

แคน กลองกิง่ กลองแตะ
กลองตุม
กลองยาว

ฆองโหมง

พังฮาด ไมก ๊ับแกบ

แบบดั้งเดิม ใช แคน กลองก่ิง กลองตุม
กลองแตะ กลองยาว ฆอ งโหมง พังฮาด ไมกั๊บแกบ
สาํ หรับวงโปงลาง ใชเครอื่ งดนตรีครบชุดของวงโปงลาง
ลายเพลง ใชล ายภูไทนอย

กลอนลาํ ภูไทกาฬสนิ ธุ
วิทยาลยั นาฏศิลปกาฬสินธุ

โอยนอ.... ทา น ผูฟงเอย
บดั น้ี หันมาเวา ทางภูไทกันตอนตอ ขอเชญิ พวกพี่
นอง ท่ีมาซอง ใหร บั ฟง เจา เอย เจาเอย
ชายเอย เพ่นิ วา เมืองกาฬส ินธุนี้ ดินดาํ ดอกนํ้าชุม มี
พองปลากุมบอ น ดอกคอื แขเ จาแกง หาง คันวา ปลานา
งบอน คือขางดอกฟา ลนั่ บดั วา จก๊ั จน่ั ฮอ ง ๆ ดอกคอื
ฟาเจา ลว งบน อายเอย อายเอย

ประวตั ผิ ูถา ยทอดทา
ราํ

น า ย ณั ฐ ภั ท ร อิ น ท ร แ ก ว
ชื่ อ เ ล น ฟ ว
เ กิ ด เ ม่ื อ วั น ที่ 6

ก ร ก ฎ า ค ม พุ ท ธ ศั ก ร า ช
2 5 4 3 บ า น เ ล ข ท่ี 4 0 /
7 0 ห มู 9 ตาํ บ ล พ า น ท อ ง
อํา เ ภ อ พ า น ท อ ง จั ง ห วั ด
ช ล บุ รี จ บ จ า ก โ ร ง เ รี ย น
พ า น ท อ ง ส ภ า ช น ผู ป ถั ม ภ
ป จ จุ บั น กํา ลั ง ศึ ก ษ า อ ยู ที่
ม ห า วิ ท ย า ลั ย ร า ช ภั ฎ
บ า น ส ม เ ด็ จ เ จ า พ ร ะ ย า
ค ณ ะ ค รุ ศ า ส ต ร ส า ข า วิ ช า
น า ฏ ย ะ สิ น ศึ ก ษ า ชั้ น ป ที 2

การถา ยทอดทา



ศิลปการฟอ นราํ ของชาวอีสาน มี
หลากหลายรปู แบบทีแ่ ตกตางกนั ออกไปใน
แตละถ่ิน ตามอทิ ธพิ ลของกลุมชนพ้นื เมอื งใน
ละแวกนนั้ ๆ เชน ทางอสี านใตก็จะมีอทิ ธิพล
ของเขมรปะปนอยมู าก ทางดา นเหนอื ก็มี

อทิ ธพิ ลจากทางลา นชาง ทางสกลนคร
นครพนม มกุ ดาหารก็มีชนเผาพน้ื เมอื งในถ่ินนน้ั

เชน ยอ โซ ภูไท อยา งไรกต็ ามเรากพ็ อจะ
จําแนกการฟอนออกเปน ประเภทตา งๆ

ผูไทเปนชนเผาท่รี บั อาสาทจ่ี ะ
เปนผูปฏิบัติรกั ษา หาเครือ่ งสักการะบชู า
พระธาตทุ กุ ๆ ปเม่ือถงึ ฤดูขาวออกรวง
กาํ ลังแก จะมีการเกบ็ เกย่ี วขา วบางสวนมา
ทําขา ึวเมา ชาวผูไทจะนําขา วเมามาถวาย

สักการะบูชาพระธาตุเชิงชมุ

จงึ ไดนําไปประยุกตท าฟอนใหส วยงาม และมี
การแตงเน้อื รองประกอบการฟอ นขน้ึ การ

ฟอนผไู ท