1.0 MOTOR ELEKTRIK SATU FASA MOTOR ELEKTRIK SATU FASA (SEE10033)
Motor Elektrik • Ialah mesin yang menukarkan tenaga elektrik kepada tenaga mekanik. • Unit bagi kuasa motor ialah watt, W atau kuasa kuda, HP . 1 HP = 746 W • Simbol:
1.0 MOTOR ELEKTRIK SATU FASA ▪ Dikendalikan dengan menggunakan bekalan voltan 240V ▪ Saiz motor ini adalah kecil serta penyelenggaraannya rendah ▪ Lazimnya motor kuasa kuasa kuda motor ini dihadkan sehingga 8kW sahaja
1.1 BAHAGIAN – BAHAGIAN UTAMA DAN FUNGSI MOTOR ELEKTRIK SATU FASA • Bahagian utama motor elektrik satu fasa terdiri drpd :- i. Pemegun (stator) ii.Pemutar (rotor) iii.suis empar (centrifugal switch) SEE 10033 MOTOR ELEKTRIK SATU FASA
BAHAGIAN UTAMA MOTOR AU PEMEGUN PEMUTAR
1.1.1 FUNGSI PEMEGUN • Pemegun tidak bergerak dalam motor a.u. • Menempatkan belitan utama & belitan tambahan. • Dibuat berlurah & berlapis bg pengalir-pengalir belitan serta mewujudkan pengaliran udara yang baik utk penyejukan. • Berfungsi untuk membekalkan medan magnet yang berputar pada pemutar.
1.1.2 FUNGSI PEMUTAR • Merupakan bahagian yang berputar. • Merupakan bahagian yang menerima arus bekalan masuk.
1.1.3 FUNGSI SUIS EMPAR • Dipasangkan pd bhgn pemutar dlm motor. • Jenis kutub tunggal & dikendalikan secara daya empar yg diperolehi apabila pemutar berputar.
1.2 Prinsip kendalian Motor Elektrik Satu Fasa Rajah 1.3 10
1.2 Prinsip kendalian Motor Elektrik Satu Fasa Rajah 1.4 11
• Dalam separuh putaran pertama, arus mengalir melalui elektromagnet dan gegelung angker secara sesiri pada suatu arah tertentu. Suatu daya pusingan bertindak pada gegelung angker dan motor berputar seperti Rajah 1.4 (a). • Semasa separuh putaran kedua, arus dalam elektromagnet dan gegelung angker bertukar arah serentak kerana komutator bertukar kedudukan. • Oleh kerana arah arus dalam gegelung angker dan kutub elektromagnet disongsangkan serentak, motor terus berputar pada arah yang sama seperti dalam rajah 1.4 (b). 12
PRINSIP KENDALIAN MOTOR ELEKTRIK SATU FASA •Konsep Aruhan •Konsep Segerak
1.2.1 Konsep Aruhan • Motor aruhan yang paling banyak digunakan dalam industri. • Ini adalah disebabkan oleh: 1. kemudahannya (simplicity), 2. keboleharapannya (reliability) 3. kosnya yang rendah
1.2.1 Konsep Segerak • Medan stator berputar pada kelajuan yang dinamakan kelajuan segerak. • Manakala medan rotor juga berputar pada kelajuan yang sama dengan medan stator. • Kelajuan segerak bergantung kepada dua faktor iaitu frekuensi arus bekalan dan bilangan kutub. • Kelajuan segerak juga dipengaruhi oleh amplitud voltan bekalan, amplitud voltan stator, saiz beban dan kapasitor atau aruhan.
1.3 JENIS-JENIS MOTOR ELEKTRIK SATU FASA 1.3.1 Motor Aruhan Fasa Belah: a) Motor Fasa Belah mula rintangan b)Motor Fasa Belah mula pemuat c) Motor Fasa Belah mula pemuat tetap d)Motor Fasa Belah mula pemuat –larian pemuat
Motor Fasa Belah (Split Phase Motor)
MOTOR FASA BELAH • Dikenali juga motor aruhan fasa pergerakan aruhan. • Paling byk digunakan. SPE3074 MOTOR ELEKTRIK AT DAN AU FASA TUNGGAL
a) Motor Fasa Belah mula rintangan • Litar ini juga ditambah rintangan bertujuan untuk menambah rintangan • Oleh itu motor ini amat sesuai untuk mesin yang melakukan kerja-kerja yang memerlukan kelajuan yang tetap seperti: • i. gergaji bulat. • ii. Penyembur udara. • iii. Pengilat logam. • iv. Pencanai. .
Motor Pemuat (Capacitor Start Motor)
b) MOTOR FASA BELAH MULA PEMUAT • Pemuat & suis empar disambung siri dgn belitan tambahan. • Pemuat akan membezakan fasa di antara belitan tambahan & belitan utama. SPE3074 MOTOR ELEKTRIK AT DAN AU FASA TUNGGAL
c) Motor Fasa Belah mula pemuat tetap
d) MOTOR FASA BELAH MULA PEMUATLARIAN PEMUAT • Terdpt dua pemuat yg disambung ke belitan tambahan dgn sambungan selari di antara pemuat. • Satu menjadi pemula & satu menjadi penggerak. SPE3074 MOTOR ELEKTRIK AT DAN AU FASA TUNGGAL
1.3.2 Motor Penukartertib a) Motor Tolakan (Repulsion Motor) b) Motor Siri/ Motor Semester (Univesal Motor)
1.3.2 Motor Penukartertib a) Motor Tolakan (Repulsion Motor)
A) MOTOR TOLAKAN • Kadaran kuasa motor ini tidak melebihi 4kW.
b) Motor Siri /Motor Semesta (Universal Motor) 27
B) MOTOR SIRI • Boleh menggunakan bekalan AU danAT. • Kendalian sama seperti motor universal. SPE3074 MOTOR ELEKTRIK AT DAN AU FASA TUNGGAL
1.3.3 Motor Kutub Terteduh (Shaded Pole Motor)
MOTOR KUTUB TERTEDUH • Mempunyai kutub tertonjol pada pemegunnya. • Terdapat dua jenis belitan iaitu:- a.Gelang telau b. Belitan utama. • Tidak mempunyai suis empar, sangat lasak dan boleh diharapkan. SPE3074 MOTOR ELEKTRIK AT DAN AU FASA TUNGGAL
MOTOR KUTUB TERTEDUH • Motor ini digunakan untuk membuat kerja-kerja yang memerlukan kuasa 25W ke bawah seperti: • i. kipas kecil • ii. Alat perkam • iii. jam dinding elektrik. • iv. Alat permainan kanak-kanak
1.3.4 Motor Segerak
1.4 DATA-DATA MOTOR PADA PLAT MOTOR • Jenis • Kuasa Kuda (horse power)- hp • Kuasa (W) • Kelajuan (RPM)Rotating Per Minute • Voltan (V)- lt
1.5 APLIKASI MOTOR ELEKTRIK SATU FASA • bagi motor arus ulangalik satu fasa yang kecil digunakan dalam banyak perkakasan di rumah-rumah. • Contohnya : pengisar, mesin rumput, mesin basuh dan peti sejuk.
PEMILIHAN MOTOR UNTUK KEGUNAAN SPESIFIK MOTOR AU • Motor fasa belah sesuai digunakan untuk beban malar seperti mesin basuh, kipas dan lain-lain. • • Untuk motor siriAU atau motor universal mempunyai dayakilas permulaan yang baik, sesuai untuk beban yang berbeza kelajuan. Ciri-cirinya adalah sama dengan motor siri AT. SPE3074 MOTOR ELEKTRIK AT DAN AU FASA TUNGGAL
1.6 KELEBIHAN DAN KEKURANGAN MOTOR ELEKTRIK SATU FASA KELEBIHAN KEKURANGAN Binaannya ringkas. Mudah dibaiki Daya kilas permulaan yang rendah Kos yang tidak tinggi/murah. Keupayaan menampung beban yang rendah Tahan lasak Kecekapan rendah iaitu 5%- 35% TPNIKELEBIHANDANKEKURANGANMOTOR
SEKIAN