NOTA RINGKAS EKONOMI T4 JPNPP

MODUL NOTA RINGKAS EKONOMI TINGKATAN 4 (JPN PULAU PINANG)

MODUL NOTA RINGKAS EKONOMI
TINGKATAN 4 TAHUN 2021

KOMPILASI BERSAMA GC, JU EKONOMI DAN UNIT TVET
JPN PULAU PINANG

Usahasama,

Raja Shamsuddin Bin Raja Salleh, KPPK TVET, SBP JPNPP
Azlina Binti Pawanteh, PP TVET, SBP JPNPP
Effendy Abdullah, SISC+ TVET PPD SPU

Abu Seman Bin Mat karim, SISC+ TVET PPD SPT
Haji Bohari Bin Samsudin, SISC+ TVET PPD SPS

Tan Phaik Leng, SISC+ TVET PPD Timur Laut
Norshipa Ismail, SISC+ TVET PPD Barat Daya

Disusun semula oleh JU Ekonomi,
HJ Rozaini Bin Kasssim
Tan Swee Chin

Nor Suhaila Binti Khairudin

Madihah Binti Bidin

Katijah Binti Mohammed Ibrahim
Helidzia Binti Ramli

HJ Khairul Anuar Bin Abdul Salam
Nor Azimah Binti Hassan
Noor Sarfina Binti Shari
Aniza Binti Ismail
Ooi Kar Hong
Lee Wee Chuan

1

MODUL NOTA RINGKAS EKONOMI TINGKATAN 4 (JPN PULAU PINANG)
BAB 1: PENGENALAN KEPADA EKONOMI

1.1 Konsep Kekurangan, Pilihan, dan Kos Lepas

1.1.1 Takrif Ilmu Ekonomi
• Ilmu ekonomi ialah satu bidang sains sosial yang mengkaji cara manusia mengurus sumber ekonomi yang

terhad untuk memenuhi kehendak manusia yang tidak terhad.

1.1.2 Konsep Kekurangan dan Pilihan
• Kehendak ialah keinginan manusia terhadap barang dan perkhidmatan agar mencapai kehidupan yang

lebih selesa dan mewah.
• Kehendak manusia yang tidak terbatas berbanding dengan sumber ekonomi yang terhad telah

membawa kepada masalah kekurangan.
➢ i) isi rumah kekurangan pendapatan
➢ ii) firma kekurangan faktor pengeluaran
➢ iii) kerajaan kekurangan hasil kerajaan atau cukai

Masalah Isi Rumah Unit Ekonomi Kerajaan
Ekonomi Seorang individu, sebuah Firma Sebuah badan organisasi yang
Takrifan keluarga, atau mempunyai kuasa untuk
sekumpulan individu yang Sebuah organisasi atau membuat dan
Kekurangan tinggal bersama dan unit pengeluaran yang menguatkuasakan undang-
Matlamat berfungsi satu unit merancang dan undang untuk menjaga
Pilihan ekonomi menggunakan faktor kestabilan ekonomi dan sosial.
pengeluaran untuk
Pendapatan atau wang mengeluarkan barang dan Hasil kerajaan atau cukai.
Mencapai kepuasan perkhidmatan. Memaksimumkan kebajikan
maksimum Faktor pengeluaran masyarakat
Mencapai keuntungan
maksimum

1.1.3 Faktor Pengeluaran
• Faktor pengeluaran ialah sumber ekonomi yang diperlukan untuk mengeluarkan barang dan

perkhidmatan.
• Faktor pengeluaran atau sumber ekonomi terdiri daripada buruh, tanah, modal, dan usahawan (BTMU).

Tanah Modal

- Anugerah daripada alam semula jadi - Alat atau wang yang digunakan dalam proses
- Penawarannya adalah terhad pengeluaran
- Sumber yang boleh diperbaharui (sumber
- Contoh: bangunan, kilang, peralatan, jentera, dan
hutan,laut) mesin.
- Sumber tidak boleh diperbaharui (jenis logam)
- Tidak mempunyai mobiliti tempat tetapi - Peralatan dan mesin : mobiliti geografi yang tinggi
(senang dipindah)
mempunyai mobiliti kegunaan
- Ganjaran ialah sewa - Bangunan dan kilang : mobiliti geografi yang
rendah

- Ganjaran ialah faedah

1

Buruh MODUL NOTA RINGKAS EKONOMI TINGKATAN 4 (JPN PULAU PINANG)
Usahawan

- Sumbangan tenaga manusia yang produktif - Individu yang menggabungkan dan menyelaraskan

dari segi fizikal atau mental dalam proses faktor pengeluaran

pengeluaran - Mengeluarkan barang dan perkhidmatan.

- Dibahagi kepada buruh mahir (jurutera) dan - Matlamat memaksimumkan keuntungan

buruh tidak mahir (operator) - Meminimumkan kos pengeluaran

- Mempunyai mobiliti pekerjaan dan mobiliti - Individu yang kreatif, inovatif

geografi yang tinggi - Sanggup menanggung risiko

- Ganjaran ialah upah - Ganjaran ialah untung

1.1.4 Takrif Kos Lepas
• Kos lepas merujuk kepada pulangan yang mungkin daripada barang-barang atau perkhidmatan kedua

terbaik yang terpaksa dilepaskan akibat daripada pemilihan sesuatu barangan.

1.1.5 Analisis Situasi Kos Lepas

Kombinasi output Seluar Sukan (helai) Kemeja-T (helai)
X 40 100
Y 60 80
Z 80 60

• Jika kombinasi output syarikat berubah dari X ke Y, untuk menambahkan 20 helai seluar sukan, syarikat
terpaksa mengurangkan 20 helai kemeja-T, maka kos lepas untuk mengeluarkan 60 helai seluar sukan
ialah 20 helai kemeja-T.

Hitungkan kos lepas untuk mengeluarkan Kemeja-T jika kombinasi output berubah daripada Z ke Y.
Kos lepas untuk mengeluarkan Kemeja-T = (80 – 60) helai seluar sukan

= 20 helai seluar sukan

Konsep Masalah Ekonomi

Masalah Isi Rumah Unit Ekonomi Kerajaan
Ekonomi Pendapatan atau wang Firma Hasil kerajaan atau cukai.
Faktor pengeluaran
Kekurangan

Pilihan Kepuasan maksimum Keuntungan maksimum Kebajikan masyarakat
Kos Lepas maksimum
Kepuasan yang Keuntungan yang mungkin Kebajikan yang mungkin
mungkin daripada daripada keluaran atau diperoleh daripada projek
barangan kedua terbaik projek pelaburan kedua pembangunan kedua terbaik
yang terpaksa terbaik yang terpaksa yang terpaksa dilepaskan untuk
dilepaskan untuk dilepaskan untuk mendapat projek pembangunan
mendapatkan barangan mendapatkan keluaran atau yang dipilih
yang dipilih projek pelaburan yang dipilih

2

MODUL NOTA RINGKAS EKONOMI TINGKATAN 4 (JPN PULAU PINANG)
1.1.7 Keluk Kemungkinan Pengeluaran(KKP)

• KKP menunjukkan had maksimum tingkat pengeluaran yang dapat dicapai oleh sebuah ekonomi dengan

menggunakan faktor pengeluaran yang ada dan tingkat teknologi tertentu.

• Andaian untuk analisis KKP:
➢ Ekonomi telah mencapai guna tenaga penuh. (kadar pengangguran ≤ 4%)

➢ Ekonomi hanya mengeluarkan dua jenis barang.
➢ Sumber ekonomi yang dimiliki adalah terhad dan tetap.
➢ Tingkat teknologi adalah tetap.

Kemungkinan Pengeluaran Pakaian Dan Makanan

Kombinasi Pengeluaran Pakaian (ribu helai) Makanan (tan metrik)

R 0 20

S 4 19

T 8 17

U 12 13
V 16 0

• Pada kombinasi R, semua faktor pengeluaran telah digunakan untuk mengeluarkan makanan dan tiada
pakaian dikeluarkan.

• Berdasarkan Jadual, suatu keluk kemungkinan pengeluaran dapat dibentuk seperti yang berikut:

Titik Pakaian (Ribu Helai)
W
Penerangan
R,S,T,U,V • Titik berada di dalam KKP
• Kombinasi pengeluaran yang tidak cekap / titik ketidakcekapan
Y • Sumber ekonomi tidak digunakan sepenuhnya
• Berlaku pembaziran
• Berlaku pengangguran
• Berlaku migrasi keluar faktor pengeluaran
• Kombinasi pengeluaran yang cekap.
• Tingkat guna tenaga penuh
• Teknologi digunakan sepenuhnya
• Pengeluaran maksimum dengan kos yang minimum
• Wujud masalah pilihan sama ada untuk mengeluarkan pada kombinasi R,S,T,U atau V
• Wujud kos lepas
• Titik berada di luar KKP
• Titik ketidakupayaan ekonomi
• Berlaku masalah kekurangan sumber ekonomi
• Tidak boleh dicapai kerana tingkat guna tenaga penuh telah dicapai dan tiada faktor

pengeluaran lebih untuk menambah keluaran.

• KKP yang berbentuk cembung menunjukkan kos lepas yang semakin meningkat

3

MODUL NOTA RINGKAS EKONOMI TINGKATAN 4 (JPN PULAU PINANG)
1.2 Sistem Ekonomi dan Penyelesaian Masalah Asas Ekonomi
1.2.1 Masalah Asas Ekonomi

Masalah Asas Ekonomi Penentuan
Apa yang hendak dikeluarkan Jenis barangan
Berapa yang hendak dikeluarkan Kuantiti barangan
Bagaimana hendak dikeluarkan Teknik/cara pengeluaran
Untuk siapa dikeluarkan Corak agihan barangan

1.2.2 Sistem Ekonomi

• Sistem ekonomi merujuk kepada peraturan yang diamalkan oleh sesebuah negara dalam menguruskan
ekonominya.

• Terdapat tiga jenis sistem ekonomi yang utama, iaitu:
➢ Sistem ekonomi pasaran bebas /laissez-faire’/ Kapitalis
➢ Sistem ekonomi campuran
➢ Sistem ekonomi perancangan pusat/sosialis/komunis

Sistem Ekonomi Pasaran Bebas

Ciri Sistem Ekonomi Pasaran Bebas /Laissez-Faire’/ Kapitalis

1. Pemilikan Sumber Sumber ekonomi adalah milik pihak swasta
(siapa milik faktor pengeluaran- BTMU
Keputusan ekonomi ditentukan oleh pihak
2. Pembuat Keputusan pengeluar dan pengguna
(siapa berhak buat keputusan ekonomi
: apa, berapa, bagaimanadan untuk siapa) Wujud kebebasan dalam membuat pilihan

3. Pilihan Harga ditentukan oleh kuasa pasaran/ mekanisme
(kuasa/ hak utk memilih barang atau pekerjaan) harga/ kuasa permintaan dan penawaran
4. Penentu Harga Wujud persaingan bebas antara pengeluar

(siapa yg berhak menentukan harga) Motif utama untuk mencapai keuntungan
5. Persaingan maksimum
Amerika Syarikat
(wujud atau tidak wujud persaingan)
6. Motif

7. Contoh Negara

Kelebihan Sistem Ekonomi Pasaran Bebas
➢ Kepuasan individu dan masyarakat dapat dimaksimumkan
➢ Bebas melakukan kegiatan ekonomi
➢ Kecekapan dalam penggunaan sumber
➢ Menggalakkan perkembangan teknologi dan inovasi

Kelemahan Sistem Ekonomi Pasaran Bebas
➢ Mewujudkan masyarakat materialistik
➢ Mewujudkan ketidakstabilan ekonomi
➢ Agihan pendapatan yang tidak setara
➢ Mewujudkan kuasa monopoli korporat besar
➢ Kesan luaran negatif

4

MODUL NOTA RINGKAS EKONOMI TINGKATAN 4 (JPN PULAU PINANG)

Sistem Ekonomi Perancangan Pusat

Ciri Sistem Ekonomi Perancangan Pusat / Sosialis / Komunis

1. Pemilikan Sumber Sumber ekonomi adalah milik mutlak kerajaan
(siapa milik faktor pengeluaran- BTMU
Segala keputusan ekonomi ditentukan oleh
2. Pembuat Keputusan kerajaan
(siapa berhak buat keputusan ekonomi
: apa, berapa, bagaimanadan untuk siapa) Kebebasan untuk membuat pilihan terhadap jenis
barang dan pekerjaan tidak wujud.
3. Pilihan Harga dan kuantiti ditentukan oleh kerajaan
(kuasa/ hak utk memilih barang atau pekerjaan)
4. Penentu Harga Tidak wujud persaingan antara pengeluar kerana
hanya terdapat seorang pengeluar tunggal
(siapa yg berhak menentukan harga) Motif utama ialah untuk maksimumkan kebajikan
5. Persaingan rakyat
Cuba, Korea Utara
(wujud atau tidak wujud persaingan)
6. Motif

7. Contoh Negara

Kelebihan Sistem Ekonomi Perancangan Pusat
➢ Agihan pendapatan yang seimbang
➢ Barang awam dan kebajikan masyarakat diutamakan
➢ Peruntukan sumber ke arah kebajikan rakyat
➢ Pengeluaran secara berskala besar

Kelemahan Sistem Ekonomi Perancangan Pusat
➢ Pilihan individu terhad
➢ Kurang motivasi dan insentif bekerja kuat
➢ Keusahawanan individu terhad
➢ Risiko kesilapan dalam membuat keputusan

Sistem Ekonomi Campuran
• Kerajaan akan campur tangan jika berlaku ketidakstabilan dan penyelewengan dalam aktiviti ekonomi.

Ciri Sistem Ekonomi Campuran

1. Pemilikan Sumber Individu bebas untuk memiliki sumber pengeluaran tetapi
(siapa milik faktor pengeluaran- BTMU terdapat sumber yang dimiliki oleh pihak kerajaan
Pihak swasta buat keputusan untuk barang ekonomi.
2. Pembuat Keputusan Pihak kerajaan buat keputusan untuk pengeluaran
(siapa berhak buat keputusan ekonomi barang awam
: apa, berapa, bagaimanadan untuk siapa) Individu bebas untuk membuat pilihan barang dan
pekerjaan tetapi terdapat kawalan daripada kerajaan
3. Pilihan
(kuasa/ hak utk memilih barang atau Barang swasta – ditentukan oleh kuasa pasaran/
pekerjaan) mekanisme harga
Barang awam- dikawal oleh kerajaan untuk menjaga
4. Penentu Harga kebajikan rakyat.
(siapa yg berhak menentukan harga) Barang swasta – wujud persaingan
Barang awam- tidak wujud persaingan
5. Persaingan Pihak swasta – maksimumkan keuntungan
(wujud atau tidak wujud persaingan) Kerajaan – maksimumkan kebajikan rakyat.
Malaysia, Singapura
6. Motif

7. Contoh Negara

5

MODUL NOTA RINGKAS EKONOMI TINGKATAN 4 (JPN PULAU PINANG)

Tujuan campur tangan kerajaan dalam ekonomi:
➢ Membekalkan barangan awam
➢ Menstabilkan ekonomi
➢ Merapatkan jurang pendapatan
➢ Mengurangkan kesan eksternaliti
➢ Mengawal harga barang dan perkhidmatan
➢ Melaksanakan program ekonomi awam

Sistem Ekonomi Islam

Ciri Sistem Ekonomi Islam

8. Pemilikan Sumber Sumber ekonomi hak milik Allah swt
(siapa milik faktor pengeluaran- BTMU Individu adalah pemegang amanah.
Sumber mesti digunakan dengan bijak agar tidak berlaku
9. Pembuat Keputusan pembaziran
(siapa berhak buat keputusan ekonomi Pengguna dan pengeluar boleh membuat keputusan.
: apa, berapa, bagaimanadan untuk Keputusan yang dibuat mestilah berlandaskan prinsip dan
siapa) hukum Islam

10. Pilihan Pengguna dan pengeluar bebas untuk buat pilihan tetapi
(kuasa/ hak utk memilih barang atau mestilah halal dan tidak memudaratkan.
pekerjaan)
11. Penentu Harga Harga ditentukan oleh mekanisme pasaran dengan kawalan
kerajaan.
(siapa yg berhak menentukan harga) Barang swasta- wujud persaingan
12. Persaingan Barang awam- tidak wujud persaingan
Individu dan pengeluar- motif memcapai kebahagiaan di dunia
(wujud atau tidak wujud persaingan) dan akhirat
13. Motif Kebajikan sosial diutamakan
Mesir, Iran, Iraq dan Arab Saudi
14. Contoh Negara

1.2.3 Penyelesaian Masalah Asas Ekonomi oleh Sistem Ekonomi

Masalah Asas Sistem Ekonomi Pasaran Bebas
Ekonomi
• Ditentukan oleh pengguna dan pengeluar
Apa yang hendak
dikeluarkan • Ditentukan oleh mekanisme pasaran / kuasa pasaran
Berapa yang hendak
dikeluarkan • Ditentukan melalui cara pengeluaran yang paling cekap
Bagaimana hendak • meminimumkan kos pengeluaran.
dikeluarkan • Ditentukan melalui corak agihan pendapatan wang
• Kebajikan masyarakat bukan yang diutamakan.
Untuk siapa dikeluarkan

6

Masalah Asas MODUL NOTA RINGKAS EKONOMI TINGKATAN 4 (JPN PULAU PINANG)
Ekonomi
Sistem Ekonomi Perancangan Pusat
Apa yang hendak
dikeluarkan • Ditentukan oleh kerajaan
Berapa yang hendak • Pengguna dan pengeluar tiada kuasa memilih
dikeluarkan • Ditentukan oleh kerajaan
• Diselesaikan melalui kuasa mutlak kerajaan.
Bagaimana hendak • Tidak wujud masalah lebihan atau kurangan.
dikeluarkan • Ditentukan oleh kerajaan
Untuk siapa dikeluarkan • Memilih kaedah intensif buruh sekiranya berlaku pengangguran.
• Ditentukan oleh kerajaan.
• Diagihkan secara adil, saksama dan sama rata untuk setiap individu dalam

masyarakat.

Masalah Asas Sistem Ekonomi Campuran

Ekonomi

Apa yang • Ditentukan oleh kuasa pasaran untuk barang ekonomi

hendak • kuasa kerajaan menentukan barang awam

dikeluarkan

Berapa yang • Diselesaikan melalui mekanisme pasaran untuk barang ekonomi.

hendak • Kuantiti barang awam akan ditentukan oleh kerajaan mengikut keperluan rakyat
dikeluarkan

Bagaimana • Barang Ekonomi: Kaedah pengeluaran yang paling cekap / meminimumkan kos

hendak pengeluaran / memaksimumkan keuntungan

dikeluarkan • Barang awam: kerajaanpilih kaedah paling cekap untuk memaksimumkan kebajikan

masyarakat.

Untuk siapa • Barang ekonomi: melalui corak agihan pendapatan wang

dikeluarkan • Kerajaan akan campur tangan melalui sistem percukaian dan subsidi

• Barang awam: kerajaan agihkan kepada semua individu untuk menjaga kebajikan

rakyat.

Perbandingan penyelesaian masalah asas ekonomi oleh setiap sistem ekonomi:

Masalah Sistem Ekonomi Pasaran Sistem Sistem Ekonomi Campuran
Asas Bebas
Ekonomi
Ekonomi Mekanisme pasaran
Perancangan
Apa yang Jumlah permintaan dan
hendak penawaran di pasaran atau Pusat
dikeluarkan mekanisme pasaran
Berapa Kerajaan • Barang ekonomi: melalui mekanisme
yang Cara yang paling cekap
hendak (meminimumkan kos pasaran
dikeluarkan Pengeluaran/memaksimumkan
Bagaimana untung) • Barang awam: oleh kerajaan
hendak Corak agihan pendapatan
dikeluarkan wang atau kuasa beli Kerajaan • Barang ekonomi: melalui mekanisme
individu
Untuk pasaran
siapa
dikeluarkan • Barang awam: mengikut keperluan

rakyat

Kerajaan • Barang ekonomi: cara yang dapat

memaksimumkan untung

• Barang awam: cara yang dapat

memaksimumkan kebajikan masyarakat

Kerajaan • Barang ekonomi: corak agihan

pendapatan wang

• Barang awam: untuk semua masyarakat

7

MODUL NOTA RINGKAS EKONOMI TINGKATAN 4 (JPN PULAU PINANG)

1.2.4 Ekonomi Islam

• Merupakan sistem ekonomi campuran
• berlandaskan Al-Quran dan Hadis / syariat Islam.
• Semua unit ekonomi berperanan memastikan ekonomi berjalan dengan lancar, adil dan saksama.
• Individu bebas mencari kekayaan mengikut hukum syarak
• Konsep pembangunan ekonomi ialah pembangunan insan secara menyeluruh
• Wujud persaingan adil dan saksama
• pengeluaran barang yang halal
• pembaziran sumber dan penindasan terhadap individu lain tidak berlaku.
• Contoh negara : Arab Saudi dan Brunei.

3 Ciri Utama Ekonomi Islam

Sebagai sebahagian daripada keseluruhan sistem hidup Islam
➢ Matlamat untuk mencapai al-Falah / kesejahteraan dunia dan akhirat.
➢ Keputusan ekonomi berdasarkan Al-Quran dan Hadis.
➢ Aktiviti ekonomi yang tidak halal diharamkan

Wujud persaingan yang adil dan saksama antara individu
➢ Individu dan pihak swasta adalah bebas memiliki kekayaan asalkan tidak bertentangan dengan hukum

Islam.
➢ Pengguna dan pihak pengeluar berhak dalam membuat keputusan ekonomi
➢ Pengguna bebas memilih barang dan perkhidmatan yang halal dan jenis pekerjaan yang ingin diceburi.
➢ Pengeluar bebas bersaing dalam pengeluaran barangan untuk memperoleh keuntungan.
➢ Kerajaan akan mengawal kebebasan pengguna dan pengeluar melalui undang-undang dan peraturan.

Keseimbangan antara kepentingan individu dan masyarakat
➢ Kepentingan awam adalah lebih diutamakan berbanding dengan kepentingan individu.
➢ Kerajaa membuat keputusan dalam pengeluaran barang awam
➢ Sasaran pengeluaran adalah untuk semua masyarakat.
➢ Setiap individu dijamin memperoleh barang keperluan asas.
➢ Prinsip kesederhanaan amat dipentingkan
➢ Jurang ekonomi dikurangkan melalui agihan zakat

8

MODUL NOTA RINGKAS EKONOMI TINGKATAN 4 (JPN PULAU PINANG)

BAB 2 : PASARAN

2.1 Keseimbangan Pasaran
2.1.1 Hukum Permintaan
• Permintaan merujuk kepada keinginan dan kemampuan seseorang individu untuk membeli sesuatu

barang atau perkhidmatan pada suatu tingkat harga tertentu dan dalam jangka masa tertentu.
• Permintaan berkesan ialah permintaan yang disokong oleh kuasa beli atau kemampuan membayar.
• Hukum permintaan menyatakan bahawa semakin tinggi harga sesuatu barang, semakin kurang kuantiti

diminta terhadap barang tersebut dan sebaliknya, semakin rendah harga sesuatu barang, semakin banyak
kuantiti diminta terhadapnya dengan andaian ceteris paribus.

Harga(P) Kuantiti Diminta(Qd) Hubungan Negatif
Harga(P) Kuantiti Diminta(Qd)

➢ Hubungan antara harga barangan dengan kuantiti diminta adalah negatif / songsang

2.1.2 Keluk Permintaan Individu dan Pasaran
• Permintaan individu ialah kuantiti sesuatu barang atau perkhidmatan yang diminta oleh seseorang

individu pada suatu tingkat harga dalam jangka masa tertentu.

Jadual Permintaan dan Pembentukan Keluk Permintaan Individu

Harga Kuantiti Titik Hubungan antara harga
(RM) diminta dengan kuantiti yang
A diminta adalah bersifat
5 (KG) B songsang (negatif)
4 4 C
3 6 D
2
8
10

Jadual 2.1 Permintaan Han Boon terhadap buah Rajah 2.1 Keluk permintaan Han Boon terhadap
durian
buah durian

Huraian pembentukan keluk permintaan Penjelasan hukum permintaan dengan
bantuan gambarajah
▪ Pada harga RM5, kuantiti diminta ialah 4 kg ditanda pada ▪ Semakin turun harga, semakin tinggi
titik a.
kuantiti diminta
▪ Pada harga RM4, kuantiti diminta ialah 6 kg ditanda pada ▪ Keluk permintaan mencerun ke bawah
titik b
dari kiri ke kanan
▪ Pada harga RM3, kuantiti diminta ialah 8 kg ditanda pada ▪ Menunjukkan hubungan songsang
titik c
antara harga dengan kuantiti diminta
▪ Pada harga RM2, kuantiti diminta ialah 10 kg ditanda
pada titik d

▪ Keluk permintaan diperoleh apabila titik a, b, c, dan d
digabungkan

▪ Keluk permintaan mencerun ke bawah dari kiri ke
kanan

▪ Menunjukkan hubungan songsang antara harga dengan
kuantiti diminta

9

MODUL NOTA RINGKAS EKONOMI TINGKATAN 4 (JPN PULAU PINANG)

Jadual Permintaan Pasaran dan Pembentukan Keluk Permintaan Pasaran

• Permintaan pasaran ialah kuantiti sesuatu barang atau perkhidmatan yang diminta oleh semua individu
dalam pasaran pada suatu tingkat harga dalam jangka masa tertentu.

• Permintaan pasaran diperoleh dengan menjumlahkan secara mendatar kuantiti diminta oleh setiap
individu dalam pasaran pada suatu tingkat harga tertentu dan dalam tempoh masa tertentu.

(1) (2) (3) (4)=(2)+(3) (5)
Harga (RM) Titik
Kuantiti diminta Kuantiti diminta Permintaan
50 w
40 oleh Rani (unit) oleh Sofea (unit) Pasaran (unit) x
30 y
20 123 z

235

347

459

Jadual 2.2 Permintaan pasaran terhadap baju kemeja

Rajah 2.2 Pembentukan keluk pasaran daripada keluk permintaan individu
➢ Pada harga RM 50, kuantiti diminta pasaran ialah 3 unit (1+2) iaitu titik W
➢ Pada harga RM 40, kuantiti diminta pasaran ialah 5 unit (2+3) iaitu titik X
➢ Apabila titik W dan X digabungkan terbentuk keluk permintaan pasaran
➢ Kuantiti diminta Rani dan Sofea dijumlahkan secara mendatar pada setiap tingkat harga
➢ Keluk mencerun ke bawah dari kiri ke kanan
➢ Menunjukkan hubungan songsang antara harga dan kuantiti diminta
➢ Keluk permintaan pasaran lebih landai

10

MODUL NOTA RINGKAS EKONOMI TINGKATAN 4 (JPN PULAU PINANG)

2.1.3 Penentu Permintaan

Terbahagi kepada dua:

A. Harga Barang Itu
Harga barang merupakan faktor utama yang mempengaruhi permintaan.

➢ Apabila harga meningkat kuantiti diminta menurun

(pengucupan permintaan)
➢ Apabila harga menurun kuantiti diminta meningkat

(pengembangan permintaan)
➢ Hubungan antara harga dengan kuantiti diminta adalah

songsang.
➢ Pergerakan berlaku di sepanjang keluk permintaan

yang sama.
➢ Juga dikenali sebagai perubahan kuantiti diminta

B. Penentu Permintaan Bukan Harga Barang itu

1. Harga barang • Barang pengganti
lain Harga daging meningkat, permintaan ikan akan meningkat
Harga epal menurun, permintaan oren akan menurun
2. Cita rasa Hubungan antara harga dengan permintaan barang penggantinya adalah positif.
3. Pendapatan
4. Musim • Barang penggenap
5. Jangkaan harga Harga mesin pencetak meningkat, permintaan kartrij dakwat menurun
Harga kereta menurun, permintaan petrol meningkat
masa depan Hubungan antara harga dengan permintaan barang penggenapnya adalah negatif
6. Dasar kerajaan
Iklan / fesyen yang berjaya akan meningkatkan permintaan barang
Kesedaran kesihatan menyebabkan permintaan terhadap produk kesihatan
meningkat.
Pendapatan meningkat, permintaannya terhadap sesuatu barang juga akan
meningkat.
Kejatuhan kuasa beli akan menyebabkan permintaan barang menurun
Awal persekolahan/ perayaan, meningkatkan permintaan terhadap barang
Cuaca panas, permintaan ais meningkat
Menjangkakan harga sesuatu barang akan meningkat pada masa depan,
permintaan pada masa sekarang akan meningkat.
Menjangkakan harga sesuatu barang akan turun pada masa depan, permintaan
barang tersebut pada masa sekarang akan menurun.
Kadar cukai pendapatan individu meningkat, permintaan terhadap barang akan
menurun.
Bantuan kerajaan akan meningkatkan permintaan barangan.

11

MODUL NOTA RINGKAS EKONOMI TINGKATAN 4 (JPN PULAU PINANG)

2.1.4 Perubahan Dalam Kuantiti Diminta

Pengucupan permintaan • Pergerakan di sepanjang keluk permintaan yang sama.
Pengembangan permintaan • Disebabkan perubahan harga barang itu
• Pergerakan dari titik a ke b ( pengembangan permintaan)
• Kuantiti diminta meningkat apabila harga barang itu

menurun
• Pergerakan dari titik a ke c (penguncupan permintaan)
• Kuantiti diminta menurun apabila harga barang itu

meningkat

2.1.5 Perubahan Permintaan
• Peralihan keluk permintaan sama ada ke kiri atau ke kanan selari dengan keluk permintaan yang asal.
• Perubahan penentu permintaan bukan harga barang itu.

Faktor Pengurangan Faktor Pertambahan
Permintaan Permintaan

1. Harga barang 1. Harga barang
pengganti turun pengganti naik

2. Harga barang 2. Harga barang
penggenap naik penggenap turun

3. Pendapatan turun 3. Pendapatan naik
4. Cita rasa yang tidak 4. Cita rasa yang

menggalakkan menggalakkan
5. Harga dijangka turun 5. Harga dijangka naik

pada masa depan pada masa depan
6. Kadar cukai 6. Kadar cukai

pendapatan naik pendapatan jatuh
7. Pembatalan bantuan 7. Pemberian bantuan

kerajaan kerajaan

Pengurangan Permintaan Pertambahan Permintaan

• Peralihan keluk permintaan ke kiri dari D0D0 ke • Peralihan keluk permintaan ke kanan dari D0D0 ke

D2D2 D1D1

• Harga barang itu tidak berubah tetapi kuantiti • Harga barang itu tidak berubah tetapi kuantiti

permintaan telah menurun pada setiap tingkat permintaan telah meningkat pada setiap tingkat

harga. harga

2.1.6 Hukum Penawaran
• Penawaran merujuk kepada kuantiti sesuatu barang atau perkhidmatan yang sanggup dan mampu

dikeluarkan oleh pengeluar atau firma pada suatu tingkat harga tertentu dalam tempoh masa tertentu.
• Hukum penawaran menyatakan bahawa semakin tinggi harga sesuatu barang, semakin banyak kuantiti

ditawarkan dan sebaliknya semakin rendah harga sesuatu barang, semakin kurang kuantiti ditawarkan
dengan andaian ceteris paribus.
• Hubungan antara harga barang dengan kuantiti ditawarkan adalah positif / langsung.

Harga(P) Kuantiti Ditawar(Qs) Hubungan Positif
Harga(P) Kuantiti Ditawar(Qs)

12

MODUL NOTA RINGKAS EKONOMI TINGKATAN 4 (JPN PULAU PINANG)
2.1.7 Keluk Penawaran Firma dan Pasaran

Penawaran firma ialah kuantiti barang atau perkhidmatan yang ditawarkan oleh sesebuah firma pada
suatu tingkat harga dalam jangka masa tertentu.

Jadual Penawaran dan Pembentukan Keluk Penawaran Firma

Harga Kuantiti Titik S
(RM) ditawar (ribu
a Hubungan antara
20 pasang) b harga dengan kuantiti
40 4 c yang ditawaran ialah
60 d
80 6 langsung (positif)

8 S

10

Penawaran kasut oleh Syarikat Kasut Teguh Keluk penawaran kasut oleh Syarikat Kasut Teguh

Huraian pembentukan keluk penawaran Penjelasan hukum penawaran dengan bantuan

gambarajah
▪ Harga kasut RM20, kuantiti ditawarkan adalah 4 ▪ Apabila harga naik dari RM20 ke RM40, kuantiti

ribu pasang seperti ditanda titik a. ditawar meningkat dari 4 ribu pasang ke 6 ribu

▪ Harga kasut RM40, kuantiti ditawarkan adalah 6 pasang

ribu pasang seperti ditanda titik b. ▪ Semakin meningkat harga, semakin tinggi kuantiti

▪ Harga kasut RM60, kuantiti ditawarkan adalah 8 ditawar

ribu pasang seperti ditanda titik c. ▪ Keluk mencerun ke atas dari kiri ke kanan

▪ Harga kasut RM80, kuantiti ditawarkan adalah 10 ▪ Hubungan langsung antara harga dengan kuantiti

ribu pasang seperti ditanda titik d. ditawarkan
▪ Menyambungkan setiap titik a, b, c, dan d
▪ Keluk mencerun ke atas dari kiri ke kanan.
▪ Hubungan langsung antara harga dengan

kuantiti ditawarkan

Pembentukan Keluk Penawaran Pasaran
Penawaran pasaran ialah kuantiti sesuatu barang atau perkhidmatan yang ditawarkan oleh semua firma
dalam pasaran pada suatu tingkat harga dalam jangka masa tertentu.
Diperoleh dengan menjumlahkan secara mendatar kuantiti ditawarkan oleh setiap firma dalam pasaran
pada suatu tingkat harga dalam tempoh masa tertentu.

(1) (2) (3) (4)=(2)+(3) (5)
Harga (RM) Titik
Kuantiti ditawar Kuantiti ditawar oleh S. Penawaran
15 w
30 oleh S. Jenas (unit) Kiwis (unit) Pasaran (unit) x
45 y
60 20 10 30 z

25 15 40

30 20 50

35 25 60

Penawaran pasaran terhadap beg galas

13

MODUL NOTA RINGKAS EKONOMI TINGKATAN 4 (JPN PULAU PINANG)

Pembentukan keluk penawaran pasaran daripada keluk penawaran firma beg galas
➢ Harga RM15, kuantiti penawaran pasaran ialah 30 unit (20 + 10) ditanda titik w.
➢ Harga RM30, kuantiti penawaran pasaran ialah 40 unit (25 + 15) ditanda titik x.
➢ Apabila titik w dan x digabungkan terbentuk keluk penawaran pasaran
➢ Kuantiti ditawar Syarikat Jenas dan Syarikat Kiwi dijumlahkan secara mendatar pada setiap tingkat harga
➢ Keluk mencerun ke atas dari kiri ke kanan
➢ Hubungan langsung antara harga dengan kuantiti ditawarkan
➢ Keluk penawaran pasaran (SpSp) lebih landai.
2.1.8 Penentu Penawaran

A. Harga Barang Itu
➢ Pergerakan di sepanjang keluk penawaran
yang sama.
➢ Harga meningkat, kuantiti ditawarkan
meningkat
➢ Harga menurun, kuantiti ditawarkan menurun
➢ Hubungan antara harga dengan kuantiti
ditawarkan adalah positif.

14

MODUL NOTA RINGKAS EKONOMI TINGKATAN 4 (JPN PULAU PINANG)
B. Penentu Penawaran Bukan Harga Barang itu

1. Faktor pengeluaran Peningkatan harga faktor pengeluaran, kos pengeluaran meningkat,
mengurangkan pengeluaran.
2. Jangkaan harga Penurunan harga faktor pengeluaran, kos pengeluaran meurun,
masa depan menambahkan pengeluaran.
Pengeluar menjangkakan harga sesuatu barang akan meningkat pada masa
3. Cuaca
depan, firma akan mengurangkan penawaran barang tersebut pada masa
sekarang.
Pengeluar menjangkakan harga sesuatu barang akan turun pada masa depan,
firma akan menambahkan penawaran barang tersebut pada masa kini.

Cuaca buruk , keluaran pertanian akan menurun

4.Tingkat teknologi Teknologi meningkat penawaran meningkat
5. Matlamat pengeluar Memaksimumkan keuntungan, firma akan mengurangkan pengeluarannya.

6.Dasar kerajaan Memaksimumkan jualan, firma akan menambahkan pengeluaran.
Kenaikan cukai atas input, penawaran menurun
Memberi subsidi/ taraf perintis, penawaran meningkat

2.1.9 Perubahan Dalam Kuantiti Ditawarkan

Pengembangan • Pergerakan di sepanjang keluk penawaran
penawaran yang sama.

Penguncupan • Disebabkan perubahan harga barang itu
penawaran • Pergerakan dari titik a ke b ( pengembangan

penawaran )
• Kuantiti ditawarkan meningkat apabila harga

barang itu naik
• Pergerakan dari titik a ke c ( penguncupan

penawaran )
• Kuantiti ditawarkan menurun apabila harga

barang itu turun

15

MODUL NOTA RINGKAS EKONOMI TINGKATAN 4 (JPN PULAU PINANG)

2.1.10 Perubahan Penawaran

Perubahan penentu penawaran bukan harga barang itu
Peralihan keluk penawaran sama ada ke kiri atau ke kanan selari dengan keluk penawaran yang asal.

Faktor pengurangan Faktor Pertambahan
penawaran penawaran

1. Harga faktor 1. Harga faktor
pengeluaran meningkat pengeluaran menurun

2. Kemunduran tingkat 2. Tingkat teknologi
teknologi bertambah baik

3. Cuaca yang buruk 3. Cuaca yang baik
4. Harga dijangka 4. Harga dijangka

meningkat pada masa menurun pada masa
depan depan
5. Pengeluar 5. Pengeluar
bermatlamatkan untung bermatlamatkan jualan
maksimum maksimum
6. Kadar cukai input 6. Kadar cukai input
meningkat menurun
7. Penghapusan subsidi 7. Pemberian subsidi

Pengurangan Penawaran Pertambahan Penawaran

• Peralihan keluk penawaran ke kiri dari S0S0 ke S2S2 • Peralihan keluk penawaran ke kanan dari S0S0

• Harga barang itu tidak berubah tetapi kuantiti ke S1S1

penawaran telah menurun pada setiap tingkat • Harga barang itu tidak berubah tetapi kuantiti

harga penawaran telah meningkat pada setiap

tingkat harga

2.1.11 Keseimbangan Pasaran

• Pasaran ialah suatu tempat atau situasi yang membolehkan penjual dan pembeli berinteraksi sama ada
secara langsung atau tidak langsung untuk menjalankan urus niaga pada suatu tingkat harga dalam
tempoh masa tertentu.

• Pasaran mencapai keseimbangan apabila:
✓ Kuantiti diminta sama dengan kuantiti ditawarkan (Qd=Qs)
✓ Keluk permintaan bersilang dengan keluk penawaran

16

MODUL NOTA RINGKAS EKONOMI TINGKATAN 4 (JPN PULAU PINANG)
2.1.12 Jadual dan Rajah Keseimbangan Pasaran

Harga Kuantiti Kuantiti
(RM/helai) Permintaan Penawaran
(‘000 helai) (‘000 helai)
10
20 15 3
30
40 12 6
50
9 9

6 12

3 15

Jadual permintaan dan penawaran seluar sukan Rajah keseimbangan Pasaran

• Keseimbangan pasaran dicapai apabila keluk permintaan pasaran (DD) bersilang dengan keluk
penawaran pasaran (SS) pada titik E.

• Harga keseimbangan dicapai pada RM30
• Kuantiti keseimbangan dicapai pada 9 000 helai

2.1.13 Ketidakseimbangan Pasaran

• Jumlah permintaan pengguna tidak sama dengan jumlah penawaran pengeluar.
• Lebihan permintaan / kurangan penawaran berlaku apabila kuantiti diminta melebihi kuantiti ditawarkan

dalam pasaran pada suatu tingkat harga tertentu. (Qd>Qs)
• Lebihan penawaran / kurangan permintaan berlaku apabila kuantiti ditawarkan melebihi kuantiti diminta

dalam pasaran pada suatu tingkat harga tertentu. (Qs >Qd)

Lebihan Permintaan Lebihan Penawaran

• Harga lebih rendah daripada harga • Harga yang lebih tinggi daripada harga

keseimbangan keseimbangan

• RM10 dan RM20, lebihan permintaan berlaku • RM40 dan RM50, lebihan penawaran berlaku.

• RM10, wujud lebihan permintaan sebanyak 12 • RM40, wujud lebihan penawaran sebanyak 6

000 helai (15 000 - 3 000). 000 helai (12 000 - 6 000).

• Harga cenderung meningkat. • Harga cenderung menurun.

• Pengeluar akan menambahkan penawaran • Pengguna akan menambahkan permintaan

• Pengguna akan mengurangkan permintaan. • Pengeluar akan mengurangkan penawaran.

• Proses akan berterusan sehingga pasaran • Proses akan berterusan sehingga pasaran

mencapai keseimbangan semula pada titik E. mencapai keseimbangan semula pada titik E.

17

MODUL NOTA RINGKAS EKONOMI TINGKATAN 4 (JPN PULAU PINANG)

2.1.14 Perubahan Keseimbangan

Perubahan Permintaan

Pertambahan Permintaan Pengurangan Permintaan

➢ Keseimbangan pasaran asal: ➢ Keseimbangan pasaran asal:

• Keluk permintaan D0D0 bersilang dengan keluk • Keluk permintaan D0D0 bersilang dengan keluk

penawaran S0S0 pada titik E0. penawaran S0S0 pada titik E0.

• Harga ialah P0 dan kuantiti diminta ialah Q0. • Harga ialah P0 dan kuantiti diminta ialah Q0.

➢ Keluk permintaan beralih ke kanan dari D0D0 ke ➢ Keluk permintaan beralih ke kiri dari D0D0 ke

D1D1. D1D1.

➢ Lebihan permintaan akan menyebabkan harga ➢ Lebihan penawaran akan menyebabkan harga

cenderung untuk meningkat. cenderung untuk menurun.
➢ Keseimbangan baharu: ➢ Keseimbangan baharu:

• Keluk permintaan D1D1 bersilang dengan keluk • Keluk permintaan D1D1 bersilang dengan keluk

penawaran S0S0 pada titik E1, penawaran S0S0 pada titik E1,

• Harga naik dari P0 ke P1 • Harga turun dari P0 ke P1

• Kuantiti bertambah dari Q0 ke Q1. • Kuantiti berkurangan dari Q0 ke Q1.

➢ Keluk permintaan beralih ke kanan manakala ➢ Keluk permintaan beralih ke kiri manakala keluk

keluk penawaran tetap. penawaran tetap.

➢ Harga dan kuantiti keseimbangan meningkat. ➢ Harga dan kuantiti keseimbangan menurun.

18

MODUL NOTA RINGKAS EKONOMI TINGKATAN 4 (JPN PULAU PINANG)

Perubahan Penawaran

Pertambahan Penawaran Pengurangan Penawaran

➢ ➢ Keseimbangan pasaran asal

➢ Keseimbangan pasaran asal: • keluk permintaan D0D0 bersilang dengan keluk

• Keluk permintaan D0D0 bersilang dengan keluk penawaran S0S0 pada titik E0.

penawaran S0S0 pada titik E0. • Harga ialah P0 dan kuantiti ditawar ialah Q0.

• Harga ialah P0 dan kuantiti ditawar ialah Q0. ➢ Keluk penawaran beralih ke kiri dari S0S0 ke S1S1.

➢ Keluk penawaran beralih ke kanan dari S0S0 ke ➢ Lebihan permintaan akan menyebabkan harga

S1S1. cenderung untuk meningkat.

➢ Lebihan penawaran akan menyebabkan harga ➢ Keseimbangan baharu:

cenderung untuk menurun. • Keluk permintaan D0D0 bersilang dengan keluk
➢ Keseimbangan baharu: penawaran S1S1 pada titik E1,

• Keluk permintaan D1D1 bersilang dengan keluk • Harga naik dari P0 ke P1

penawaran S0S0 pada titik E1, • Kuantiti berkurangan dari Q0 ke Q1.

• Harga turun dari P0 ke P1 ➢ Keluk penawaran beralih ke kiri dan keluk

• Kuantiti bertambah dari Q0 ke Q1. permintaan tetap.

➢ Keluk penawaran beralih ke kanan dan keluk ➢ Harga keseimbangan meningkat dan kuantiti

permintaan tetap. keseimbangan menurun.
➢ Harga keseimbangan menurun dan kuantiti

keseimbangan meningkat.

19

2.2 Keanjalan Harga
2.2.1 Keanjalan Harga Permintaan
• Keanjalan harga permintaan (Ed) mengukur peratus perubahan dalam kuantiti diminta kesan daripada

peratus perubahan harga barang itu dengan andaian ceteris paribus.
• Keanjalan harga permintaan dapat dihitung mengikut rumus berikut:

Keanjalan harga % perubahan dalam kuantiti diminta (% Q)

permintaan = % perubahan harga(% P)

Atau

Ed = % Q
%P

%Q = kuantiti baru(Q1) –kuantiti asal(Q0) x 100
kuantiti asal (Q0)

%P = harga baru(P1) – harga asal(P0) x 100
harga asal(P0)

2.2.2 Pengiraan Keanjalan Harga Permintaan

Contoh Pengiraan
Hitung nilai keanjalan harga permintaan bagi beras apabila harga beras meningkat dari RM5.00 (P0) ke RM6.00
(P1) dan kuantiti dimintanya turun daripada 20 kg (Q0) kepada 18 kg (Q1).

Langkah 1 Mengira peratus perubahan kuantiti diminta Langkah 2 Mengira peratus perubahan harga

% Q = kuantiti baru(Q1) –kuantiti asal(Q0) x 100 % P = harga baru(P1)–harga asal(P0) x 100

kuantiti asal (Q0) harga asal (P0)

= 18-20 X 100 = RM6 – RM 5 X 100
20 RM 5

= - 10 % = 20 %

Langkah 3 Mengira keanjalan harga permintaan • Tanda negatif pada pekali keanjalan harga permintaan
Ed = % Q menunjukkan hubungan negatif antara harga dengan
%P kuantiti diminta.

= - 10 % • Tanda negatif ini akan diabaikan
20% • Nilai keanjalan harga permintaan 0.5 bermaksud apabila

= - 0.5 harga meningkat 20%, kuantiti yang diminta akan turun 10%
atau apabila harga meningkat 1%, kuantiti yang diminta akan
turun 0.5%.

20

MODUL NOTA RINGKAS EKONOMI TINGKATAN 4 (JPN PULAU PINANG)
2.2.3 Keanjalan Harga Permintaan Anjal dan Tak Anjal

• Dibahagikan kepada anjal dan tak anjal.

Anjal

• Nilai pekali keanjalan melebihi 1 (Ed > 1).
• Peratus perubahan kuantiti diminta adalah lebih besar daripada peratus perubahan harga (%ΔQ > %ΔP).
• Ini bermakna pengguna sangat responsif terhadap perubahan harga.
• Contohnya, jika harga diturunkan 5%, kuantiti diminta akan meningkat lebih daripada 5%.

➢ Apabila harga menurun dari P0 ke P1 kuantiti diminta

meningkat dengan banyak dari Q0 ke Q1.
➢ Sebaliknya jika harga meningkat dari P1 ke P0, kuantiti

diminta menurun dengan banyak dari Q1 ke Q0.
➢ Keanjalan harga permintaan anjal mempunyai keluk

permintaan yang landai.
➢ Contoh barang ialah barang mewah.

0
Rajah 2.20 Keanjalan harga permintaan anjal

Tak Anjal

• Nilai pekali keanjalan kurang daripada 1 (Ed < 1).
• Peratus perubahan harga adalah lebih besar daripada peratus perubahan kuantiti diminta (%ΔP > %ΔQ).
• Ini bermakna pengguna kurang responsif terhadap perubahan harga.
• Contohnya, jika harga dinaikkan 10%, kuantiti diminta menurun kurang daripada 10%

.

0 ➢ Apabila harga meningkat dari P0 ke P1 kuantiti
Rajah 2.21 Keanjalan harga permintaan tak anjal diminta menurun dengan sedikit dari Q0 ke Q1.

➢ Sebaliknya jika harga menurun dari P1 ke P0,
kuantiti diminta meningkat dengan sedikit dari Q1
ke Q0.

➢ Keanjalan harga permintaan tak anjal mempunyai

keluk permintaan yang curam.
➢ Contoh barang ialah barang keperluan dan barang

yang mempunyai ketaatan pengguna yang tinggi.

21

MODUL NOTA RINGKAS EKONOMI TINGKATAN 4 (JPN PULAU PINANG)

2.2.4 Penentu Keanjalan Harga Permintaan

Fakta Huraian
1.Jenis barang • Barang mewah: anjal
• Barang keperluan asas: tak anjal
2. Faktor jangka masa • Jangka masa pendek: tak anjal
• Jangka masa panjang: anjal
3. Bilangan barang pengganti • Bilangan barang pengganti banyak : anjal
• Tiada barang pengganti : tak anjal
4. Nisbah perbelanjaan dengan • Nisbah perbelanjaan dengan pendapatan besar: anjal
pendapatan • Nisbah perbelanjaan dengan pendapatan kecil: tak anjal
5. Bilangan kegunaan • Barang banyak kegunaan : anjal
• Barang kegunaan terhad : tak anjal.
6. Ketagihan • Barang tahap ketagihan yang tinggi : tak anjal

7.Ketahanan barang • Barang tahan lama : anjal
• Barang tidak tahan lama : tak anjal.

2.2.5 Perhubungan antara Keanjalan Harga Permintaan dengan Jumlah Hasil

• Jumlah hasil (TR) ialah pendapatan yang diterima oleh pengeluar daripada perbelanjaan yang dibuat oleh
pengguna terhadap barang-barang yang dipasarkan. Oleh itu, jumlah hasil adalah sama dengan jumlah
perbelanjaan pengguna.

Jumlah Hasil = Kuantiti x Harga

TR = Q x P

Anjal
• Harga barang turun : jumlah hasil meningkat
• Harga barang meningkat : jumlah hasil menurun
Contoh:
Andaikan pengeluar menjual suatu barang pada harga RM20 dan kuantiti yang berjaya dijual adalah sebanyak
60 unit.
Maka jumlah hasilnya sama dengan RM1 200. Andaikan harga barang diturunkan kepada RM16 dan kuantiti
diminta meningkat kepada 90 unit. Bagaimanakah keanjalan permintaan mempengaruhi jumlah hasil pengeluar?
Ed = % Q

%P

% Q = 90−60 x 100
60

= 50%

% P = 16− 20 x 100

RM20

= -20 %

Ed = 50
−20
0
= - 2.5 Rajah 2.22 Hubungan antara jumlah hasil dengan permintaan barang anjal

22

MODUL NOTA RINGKAS EKONOMI TINGKATAN 4 (JPN PULAU PINANG)
• Nilai keanjalan harga permintaan ialah 2.5.
• Ed > 1, maka keanjalan harga permintaan anjal.
• Bagi barang yang permintaannya anjal, penurunan harga yang sedikit akan menyebabkan peningkatan

kuantiti diminta yang lebih besar.
• Bagi barang yang permintaannya anjal, penurunan harga barang akan menyebabkan jumlah hasil

meningkat.

BUKTI:

Jumlah hasil asal = RM20 x 60 unit = RM 1,200

Jumlah hasil baru = RM16 x 90 unit = RM1,440
Pertambahan jumlah hasil = RM1,440 – RM1,200 = RM240.

Kesimpulan : bagi barang yang permintaan anjal, penurunan harga barang akan menyebabkan jumlah hasil
meningkat

Tak Anjal

• Harga barang meningkat: jumlah hasil meningkat
• Harga barang turun : jumlah hasil menurun

Contoh:
Andaikan pengeluar menjual suatu barang pada harga RM40 dan kuantiti yang berjaya dijual adalah sebanyak
100 unit.
Apabila harga barang dinaikkan kepada RM72, kuantiti diminta menurun kepada 80 unit. Apakah hubungan
antara keanjalan harga permintaan barang dengan jumlah hasil?
Ed = % Q

%P

% Q = 80−100 x 100
100

= -20%

% P = 72− 40 x 100
RM40

= 80 %

Ed = −20% 0
Rajah 2.23 Hubungan antara jumlah hasil dengan permintaan barang tak anjal
80 %

= - 0.25

• Nilai keanjalan harga permintaan ialah 0.25.
• Ed < 1, maka keanjalan harga permintaan barang ini adalah tak anjal.
• Bagi barang yang permintaannya tak anjal, peningkatan harga yang banyak akan menyebabkan penurunan

kuantiti diminta yang sedikit.
• Bagi barang yang permintaannya tak anjal, kenaikan harga barang akan menyebabkan jumlah hasil

meningkat.

23

MODUL NOTA RINGKAS EKONOMI TINGKATAN 4 (JPN PULAU PINANG)

BUKTI:
Jumlah hasil asal = RM40 x 100 unit = RM 4,000
Jumlah hasil baru = RM72 x 80 unit = RM 5,760
Pertambahan jumlah hasil = RM 5,760 – RM 4,000 = RM 1,760.
Kesimpulan : bagi barang permintaan tak anjal, kenaikan harga barang akan menyebabkan jumlah
hasil meningkat

2.2.6 Keanjalan Harga Penawaran

• Keanjalan harga penawaran (Es) mengukur peratus perubahan dalam kuantiti ditawarkan kesan daripada
peratus perubahan harga barang itu dengan andaian ceteris paribus.

• Tanda positif pada pekali keanjalan harga penawaran menunjukkan hubungan positif antara harga dengan
kuantiti ditawarkan.

Keanjalan harga % perubahan dalam kuantiti ditawar (% Q)

penawaran = % perubahan harga(% P)

Atau

Es = % Q

%P

%Q = kuantiti baru(Q1) –kuantiti asal(Q0) x 100

kuantiti asal(Q0)

%P = harga baru(P1) – harga asal(P0) x 100
Harga asal(P0)

Contoh Pengiraan
Hitung nilai keanjalan harga penawaran bagi kasut apabila harga kasut meningkat dari RM50 (P0) ke RM52 (P1)

dan kuantiti ditawarkan meningkat dari 150 pasang (Q0) ke 180 pasang (Q1).

Langkah 1 Mengira peratus perubahan kuanti ditawar Langkah 2 Mengira peratus perubahan harga

% Q= kuantiti baru(Q1) –kuantiti asal(Q0) x 100 % P = harga baru(P1)–harga asal(P0) x 100
kuantiti asal (Q0) harga asal (P0)

= 180-150 X 100 = RM52 – RM 50 X 100
150 RM 50

= 20 % =4%

Langkah 3 Mengira keanjalan harga penawaran

ES = % Q Nilai pekali keanjalan harga penawaran 5 bermaksud apabila
%P

= 20 % harga meningkat 4%, kuantiti yang ditawarkan akan meningkat
4% 20% atau apabila harga meningkat 1%, kuantiti ditawarkan
akan meningkat 5%.

=5

24

MODUL NOTA RINGKAS EKONOMI TINGKATAN 4 (JPN PULAU PINANG)
2.2.7 Keanjalan Harga Penawaran Anjal dan Tak Anjal

Anjal
• Pekali keanjalan harga melebihi 1 (Es > 1).
• Peratus perubahan kuantiti ditawarkan adalah lebih besar daripada peratus perubahan harga (%ΔQ > %ΔP).
• Ini bermakna kuantiti ditawarkan sangat responsif terhadap perubahan harga. Perubahan harga yang sedikit

akan memberikan kesan yang besar kepada kuantiti yang ditawarkan. Contohnya apabila harga ditingkatkan
10%, kuantiti ditawarkan akan meningkat melebihi 10%.

➢ Apabila harga meningkat dari P0 ke P1 , kuantiti ditawarkan

meningkat dengan banyak dari Q0 ke Q1.
➢ Sebaliknya, jika harga menurun dari P1 ke P0, kuantiti

ditawarkan menurun dengan banyak dari Q1 ke Q0.
➢ Keanjalan harga penawaran anjal mempunyai keluk

penawaran yang landai.
➢ Contoh barang terdiri daripada barang-barang perkilangan

seperti kereta, pakaian, dan alatan elektrik.

Rajah 2.24 Keanjalan harga penawaran anjal

Tak Anjal
• Pekali keanjalan kurang daripada 1 (Es < 1).
• Peratus perubahan harga adalah lebih besar daripada peratus perubahan kuantiti ditawarkan (%ΔP > %ΔQ).
• Ini bermakna kuantiti ditawarkan kurang responsif terhadap perubahan harga. Perubahan harga yang besar

akan memberikan kesan yang sedikit sahaja kepada kuantiti yang ditawarkan. Contohnya, apabila harga
diturunkan sebanyak 10%, kuantiti ditawarkan menurun kurang daripada 10%.

• Apabila harga menurun dari P0 ke P1, kuantiti ditawarkan
menurun dengan sedikit dari Q0 ke Q1.

• Sebaliknya, jika harga meningkat dari P1 ke P0, kuantiti
ditawarkan meningkat dengan sedikit dari Q1 ke Q0.

• Keanjalan harga penawaran tak anjal mempunyai keluk
penawaran yang curam.

• Contoh barang terdiri daripada barang-barang pertanian
seperti kopi dan koko.

Rajah 2.25 Keanjalan harga penawaran tidak anjal

25

MODUL NOTA RINGKAS EKONOMI TINGKATAN 4 (JPN PULAU PINANG)
2.2.8 Penentu Keanjalan Harga Penawaran

Fakta Huraian
1. Tambahan kos • Tambahan kos pengeluaran sangat besar : tak anjal
• Tambahan kos pengeluaran sedikit : anjal
2. Corak penggunaan faktor • Faktor pengeluaran sukar diperolehi / memerlukan faktor
pengeluaran
pengeluaran tertentu : tak anjal.
3. Faktor masa • Faktor pengeluaran mudah diperolehi / ditambahkan : anjal
• Jangka masa pendek : tak anjal
4. Bilangan firma dalam pasaran • Jangka masa panjang : anjal
• Bilangan firma banyak : anjal
5. Mobiliti faktor pengeluaran • Bilangan firma sedikit : tak anjal.
[mobiliti dari aspek berpindah tempat @ • Faktor pengeluaran boleh dipindahkan dengan

bertukar jenis pekerjaan] mudah/mobiliti tinggi : anjal
6. Ketersediaan stok/inventori • Mobiliti faktor pengeluaran rendah : tak anjal
• Stok barang banyak : anjal
• Stok barang sedikit : tak anjal

2.2.9 Kepentingan Keanjalan Harga

Firma
• Untuk meningkatkan jumlah hasil, firma itu boleh

➢ menjual lebih banyak kuantiti barang
➢ menaikkan harga barang

Jumlah Hasil = Kuantiti x Harga
TR = Q x P

26

MODUL NOTA RINGKAS EKONOMI TINGKATAN 4 (JPN PULAU PINANG)

Kerajaan

➢ Percukaian
• Pengenaan cukai tak langsung (cukai yang dikenakan kepada firma oleh kerajaan)
• Beban cukainya boleh dipindahkan kepada pengguna
• akan menambahkan kos pengeluaran pengeluar
• Jumlah penawaran akan menurun pada setiap tingkat harga.
• Pengurangan penawaran ditunjukkan oleh peralihan keluk penawaran ke kiri seperti rajah di bawah.

Rajah 2.27 : Permintaan anjal dan kesan cukai Rajah 2.28 : Permintaan tak anjal dan kesan cukai

➢ Kedua-dua rajah di atas menunjukkan keseimbangan asal dicapai pada E0 dengan harga keseimbangan P0

dan kuantiti keseimbangan Q0.
➢ Setelah cukai dikenakan, keluk penawaran beralih ke kiri dari S0S0 ke S1S1, dengan keseimbangan baharu

dicapai pada E1. Didapati harga keseimbangan meningkat dari P0 ke P1 manakala kuantiti keseimbangan

turun dari Q0 ke Q1.
➢ Dengan cukai per unit sebanyak E1B, jumlah cukai pada Q1 ialah P1ElBC dengan beban cukai pengguna

sebanyak P0P1E1A dan beban cukai pengeluar sebanyak CP0AB.
➢ Bagi keluk permintaan anjal, beban cukai pengeluar adalah lebih besar daripada beban cukai pembeli.
➢ Bagi keluk permintaan tak anjal, beban cukai pengeluar adalah lebih kecil daripada beban cukai pembeli.

RUMUSAN

1.Cukai per unit = E1B. 3.Beban cukai pembelieli = PoP1E1A.
2.Jumlah cukai = P1E1BC 4.Beban cukai pengeluar = CP0AB

27

MODUL NOTA RINGKAS EKONOMI TINGKATAN 4 (JPN PULAU PINANG)

➢ Subsidi
• Pemberian subsidi oleh kerajaan kepada pengeluar akan mengurangkan kos pengeluaran
• Keluk penawaran akan beralih ke kanan.
• Jumlah subsidi yang akan dinikmati oleh pengeluar dan pembeli bergantung kepada keanjalan harga

permintaan dan keanjalan harga penawaran.

Rajah 2.29 : Permintaan anjal dan subsidi Rajah 2.30 : Permintaan tak anjal dan subsidi

➢ Kedua-dua rajah di atas menunjukkan keseimbangan asal dicapai pada titik E0 apabila keluk permintaan DD

bersilang dengan keluk penawaran S0S0. Harga keseimbangan ialah P0 dan kuantiti keseimbangan Q0.
➢ Apabila subsidi per unit BE1 diberi, harga keseimbangan jatuh dari P0 ke P1 manakala kuantiti keseimbangan

bertambah dari Q0 ke Q1.
➢ Bagi keluk permintaan anjal, subsidi yang dinikmati oleh pengeluar iaitu P0ABC adalah lebih besar daripada

subsidi pembeli iaitu P1P0CE1.
➢ Bagi keluk permintaan tak anjal, subsidi yang dinikmati oleh pengeluar iaitu P0ABC adalah lebih kecil daripada

subsidi pembeli iaitu sebanyak P1P0CE1.

RUMUSAN

1.Subsidi per unit = BE1. 3.Subsidi yang dinikmati oleh pengeluar = P0ABC.
2.Jumlah subsidi = ABE1P1 4.Subsidi yang dinikmati oleh pembeli = P1P0CE1.

28

MODUL NOTA RINGKAS EKONOMI TINGKATAN 4 (JPN PULAU PINANG)

BAB 3: WANG, BANK DAN PENDAPATAN INDIVIDU

3.1 Wang dan Bank
3.1.1 Fungsi Wang
• Jenis-jenis wang

- Duit Syiling
- Wang Kertas
- Deposit Semasa
• Empat fungsi wang
➢ Alat Perantaraan Pertukaran

- Fungsi wang ini membolehkan pertukaran pelbagai hala berlaku dan memudahkan urus niaga
dalam ekonomi.

➢ Alat Ukuran Nilai
- Setiap barang dan perkhidmatan dalam pasaran mempunyai harga yang dinyatakan dalam nilai
wang dan perbandingan nilai dengan barang lain dapat dilakukan.

➢ Alat Penyimpan Nilai
- Ciri wang yang tahan lama dan mempunyai nilai yang stabil membolehkan wang berfungsi
sebagai alat penyimpan nilai.

➢ Alat Bayaran Tertunda
- Wang boleh digunakan untuk urusniaga secara kredit dan boleh membuat bayaran secara ansuran
kerana mempunyai nilai yang stabil

3.1.2 Fungsi Bank Pusat
Mengeluarkan Mata Wang
• Bank pusat mempunyai kuasa tunggal untuk mengeluarkan mata wang negara iaitu Ringgit Malaysia (RM).
Mengawal Kestabilan Nilai Mata Wang

• Nilai sesuatu mata wang diukur melalui dua cara iaitu dari aspek kuasa beli wang dan juga dalam mata
wang asing.

(a) Kuasa Beli
➢ bermaksud kemampuan wang untuk membeli sesuatu barang atau perkhidmatan.
➢ Kenaikan harga barang secara berterusan dalam ekonomi dikenal sebagai inflasi dan kadar inflasi
yang tinggi boleh menjejaskan nilai mata wang.

(b) Mata Wang Asing
➢ Kebanyakan mata wang negara termasuk Ringgit Malaysia dibandingkan dengan Dolar Amerika
Syarikat kerana digunakan dengan meluas dalam perdagangan antarabangsa.

• Tiga kaedah bank pusat menstabilkan nilai mata wang:
(a) Mewujudkan sandaran minimum
➢ Ordinan Bank Negara Malaysia memperuntukkan sandaran minimum 80.59% dalam bentuk emas
dan rizab antarabangsa.
➢ Rizab antarabangsa termasuklah emas, pertukaran asing, milikan hak pengeluaran khas, dan rizab
kumpulan wang antarabangsa.
(b) Campur tangan dalam pasaran pertukaran asing (FOREX)
➢ Bank Negara Malaysia akan membeli Ringgit Malaysia dengan menjual Dolar Amerika Syarikat
apabila nilai Ringgit Malaysia adalah rendah.

29

MODUL NOTA RINGKAS EKONOMI TINGKATAN 4 (JPN PULAU PINANG)
(c) Mengawal Inflasi

➢ Bank pusat akan memastikan kadar inflasi dalam negara berada pada paras terkawal dengan
menggunakan alat dasar kewangan.

Jurubank Kepada Kerajaan
(a) Mentadbir akaun Negara

• Akaun kerajaan terdiri daripada akaun Kewangan dan Akuan Pinjaman Kewangan
• Bank pusat juga menerima wang yang dibayar kepada kerajaan dan melakukan pembayaran bagi pihak

kerajaan.

(b) Memberi pendahuluan sementara
• Bank pusat bertanggungjawab memberi pendahuluan sementara kepada kerajaan apabila kerajaan
mengalami masalah kekurangan kewangan.

(c) Mengurus hutang negara
• Bank pusat akan memperoleh pinjaman melalui penjualan bil-bil perbendaharaan, surat jaminan
kerajaan dan menerbitkan sijil pelaburan

(d) Memberi nasihat pelaburan
• Bank pusat bertindak sebagai penasihat dan ejen kerajaan untuk aktiviti pelaburan kerajaan di luar
negara.

(e) Mengurus pertukaran asing.
• Bank pusat juga mengawal pertukaran asing dan memastikan bahawa nilai mata wang negara berada
dalam keadaan stabil.

Jurubank Kepada Bank Perdagangan
(a) Menyediakan akaun penjelasan antara bank

• Wang dalam akaun penjelasan ini akan digunakan untuk membayar hutang antara bank akibat
pengeluaran cek.

(b) Menjaga rizab berkanun
• Rizab berkanun ialah simpanan wajib bank perdagangan di bank pusat pada kadar tertentu.

(c) Sumber pinjaman terakhir kepada bank perdagangan
• Bank perdagangan yang mengalami masalah kekurangan tunai boleh mendapatkan pinjaman daripada
bank pusat.

3.1.3 Fungsi Bank Perdagangan
Menerima Deposit

• Bank perdagangan menerima 3 jenis akaun/deposit iaitu:
(a) Akaun Simpanan

➢ Membolehkan masyarakat menyimpan wang dalam jumlah yang kecil dan tidak tetap.
➢ Simpanan tersebut boleh dikeluarkan pada bila-bila masa.
➢ Pemegang akaun simpanan menerima faedah yang rendah..

30

MODUL NOTA RINGKAS EKONOMI TINGKATAN 4 (JPN PULAU PINANG)
(b) Akaun Simpanan Tetap

➢ Dibayar kadar faedah yang lebih tinggi berbanding akaun simpanan.
➢ Pemegang akaun diberi sijil simpanan yang boleh dijadikan cagaran untuk mendapatkan pinjaman bank.

(c) Akaun Semasa
➢ Tidak dibayar faedah tetapi dikenakan caj perkhidmatan.
➢ Pemegang akaun semasa boleh memohon kemudahan overdraf dan kemudahan cek

Memberi Pinjaman
(a) Overdraf

Kemudahan yang disediakan kepada pemegang akaun semasa

(b) Pinjaman peribadi
➢ Digunakan untuk membiayai kos pendidikan, pembelian barang tahan lama.
➢ Pemohon tidak memerlukan cagaran tetapi memerlukan seorang penjamin.

(c) Pinjaman bercagar
➢ Kemudahan pembiayaan untuk pembelian hartanah.
➢ Kegagalan membayar balik pinjaman mengakibatkan harta yang dicagarkan akan dilelong.

(d) Pinjaman kenderaan (Kemudahan sewa-beli)
➢ Peminjam dikenakan faedah dan boleh membayar secara ansuran.

(e) Pinjaman kad kredit
➢ Jenis pinjaman ini dikenakan faedah yang tinggi dan tidak memerlukan sebarang cagaran atau penjamin.

(f) Mendiskaunkan bil pertukaran
➢ Mendiskaunkan bil pertukaran bermaksud bank membeli bil pertukaran pada harga yang lebih rendah
daripada harga muka.

Menerima dan Membuat Bayaran
❖ Sistem Cek

➢ Kemudahan bayaran ini hanya disediakan kepada pemegang akaun semasa.
➢ Bank bertindak sebagai ejen pembayar dan penerima bagi pemegang akaun semasa.

❖ Arahan kepada Bank
Debit langsung

➢ Pelanggan boleh mengarahkan bank membuat bayaran yang tidak tetap jumlahnya pada tarikh tertentu
kepada penerima bayaran seperti yang dinyatakan dalam bil.

Pindahan kredit
➢ Pihak pengurusan syarikat boleh menggunakan kemudahan pindahan kredit, iaitu bayaran terus ke
akaun penerima. Contohnya bayaran gaji.

Perintah sedia ada
➢ Arahan daripada pemegang akaun tabungan atau akaun semasa kepada bank untuk membuat bayaran
tetap dan berulang. Contohnya bayaran sewa dan premium insurans..
31

MODUL NOTA RINGKAS EKONOMI TINGKATAN 4 (JPN PULAU PINANG)

Draf bank
➢ Merupakan cek yang dikeluarkan oleh bank apabila diminta oleh pelanggannya untuk membuat bayaran

kepada pihak tertentu.

Kad juruwang elektronik (Kad ATM)
➢ Kad ini bertindak sebagai kad debit apabila membuat bayaran untuk pembelian barang atau

perkhidmatan di pasar raya, stesen minyak atau urus niaga melalui e-dagang.

Kad kredit
➢ Bank membiayai perbelanjaan pemegang kad dan pemegang kad boleh membayar balik sekali gus atau

secara ansuran.

Perkhidmatan Lain

(a) Perbankan Internet
➢ Transaksi perbankan dengan menggunakan komputer, telefon pintar, peranti mudah alih, dan
sebagainya.

(b) Perkhidmatan-perkhidmatan lain
➢ Selain perbankan Internet, bank perdagangan juga menyediakan perkhidmatan-perkhidmatan ini:

Pelaburan emas Urus niaga saham

Unit amanah Penulisan Wasiat

Perkhidmatan Insuran Urusan bayaran eksport dan import

Konsep Skim Perbankan Islam (SPI)
➢ Berbeza dengan perbankan konvensional kerana segala urusannya menghindari unsur-unsur Maghrib

seperti riba, maisir, dan gharar.
➢ Berlandaskan hukum Islam (syariah).

(a) Wadiah (Pemegang amanah)
(b) Mudharabah (Perkongsian untung)
(c) Bai Bithaman Ajil (Jualan secara ansuran)
(d) Takjiri (Pindah milik harta sewa)

3.2 Pendapatan Individu
3.2.1 Jenis-jenis Pekerjaan Mengikut Sektor

• Setiap pekerjaan dapat dikategorikan mengikut sektor ekonomi dalam sesebuah negara iaitu:
(a) Sektor Utama
(b) Sektor Kedua
(c) Sektor Ketiga

3.2.2 Faktor-faktor yang Mempengaruhi Pemilihan Pekerjaan
(a) Upah

• Ganjaran yang diterima oleh individu yang bekerja dengan majikan.

(b) Faedah Sampingan.

• Contohnya:
❖ Tempat tinggal, cuti bersalin, cuti rehat, elaun perumahan

32

(c) Jaminan Kerja MODUL NOTA RINGKAS EKONOMI TINGKATAN 4 (JPN PULAU PINANG)
(d) Lokasi Tempat Kerja
(e) Suasana Tempat Kerja Waktu bekerja
(f) Faktor-faktor Lain Saiz firma

Kepuasan kerja
Prospek pekerjaan
Pengalaman dan kemahiran

3.2.4 Jenis-jenis Pendapatan Individu

(a) Upah

• upah wang (nominal) dan upah benar.

• Rumus mengira upah benar ialah: =

Upah benar = Upah Wang

Harga Purata Barangan

(b) Sewa
• Ganjaran kepada pemilik faktor tanah seperti pemilik tanah pertanian dan pemilik bangunan.

(c) Faedah
• Ganjaran yang diterima oleh pemilik modal wang.

Faedah = Jumlah Simpanan x Kadar Faedah x Tempoh Simpanan

(d) Untung
• Ganjaran kepada faktor usahawan
• Rumus mengira untung ialah:

Untung = Jumlah Hasil - Jumlah Kos

(e) Dividen
• Keuntungan syarikat dibayar kepada pemegang saham syarikat.

(f) Diterima oleh pemegang unit amanah seperti Amanah Saham Nasional (ASN)

(g) Bayaran Pindahan
• Pendapatan yang diterima oleh individu yang tidak memberi sumbangan dalam proses pengeluaran.
• Antara contoh bayaran pindahan ialah wang pencen, bantuan kewangan.

3.2.5 Kaitan antara Pelbagai Kerjaya dengan Matlamat Pendapatan Peribadi
Pilihan Kerjaya
Pilihan Pendidikan
Kemahiran
Keusahawanan
Keadaan Ekonomi

33

MODUL NOTA RINGKAS EKONOMI TINGKATAN 4 (JPN PULAU PINANG)

3.3 Penggunaan Pendapatan Individu
3.3.1 Konsep Pendapatan Boleh Guna

Pendapatan Boleh Guna = Pendapatan Individu - Potongan Wajib

3.3.2 Potongan Wajib

(a) Caruman Kumpulan Wang Simpanan Pekerja (KWSP)
• Tujuan penubuhan KWSP ialah menyediakan faedah persaraan kepada ahlinya melalui pengurusan
simpanan ahli secara cekap dan amanah.

(b) Caruman Pertubuhan Keselamatan Sosial Pekerja (PERKESO)
• Untuk memberi perlindungan keselamatan sosial melalui insurans sosial.

(c) Cukai Pendapatan Individu
• Kadar cukai pendapatan yang dikenakan adalah berbentuk progresif.

(d) Bayaran Zakat
• Dikenakan ke atas orang Islam yang cukup syarat-syaratnya.
o Tujuan adalah untuk membersihkan diri,mewujudkan sifat bersyukur,mengurangkan jurang
perbezaan antara golongan kaya dengan golongan miskin dan mewujudkan perpaduan dalam
kalangan masyarakat Islam dalam urusan ekonomi dan kewangan

3.3.3 Keperluan dan Kehendak

Keperluan Kehendak

• Perkara asas yang mesti dipenuhi. • Perkara yang tidak semestinya dipenuhi.

• Untuk meneruskan kehidupan. • Untuk hidup lebih selesa.

• Bilangannya terhad. • Bilangannya tidak terhad.

• Mudah dipenuhi. • Sukar dipenuhi.

• Harga barang dikawal oleh kerajaan. • Harga barang tidak dikawal oleh kerajaan.

• Perlu dipenuhi dan tidak dipengaruhi oleh saiz • Tidak perlu dipenuhi dan dipengaruhi oleh saiz

pendapatan. pendapatan.

• Contoh: makanan, pakaian, dan tempat tinggal. • Contoh: kereta dan telefon bimbit.

34

MODUL NOTA RINGKAS EKONOMI TINGKATAN 4 (JPN PULAU PINANG)

3.3.4 Penggunaan Pendapatan Individu

Pendapatan Boleh Guna = Perbelanjaan Penggunaan + Tabungan

• Perbelanjaan penggunaan individu terdiri daripada perbelanjaan untuk membeli:
➢ barang tahan lama
➢ barang tidak tahan lama
➢ perkhidmatan

3.3.5 Faktor yang Mempengaruhi Corak Perbelanjaan Pengguna

• Terdapat pelbagai faktor yang mempengaruhi corak perbelanjaan isi rumah iaitu:
(a) Pendapatan

-Peningkatan pendapatan akan meningkatkan perbelanjaan dan sebaliknya.
(b) Harga

- Sebarang perubahan harga akan mengubah corak perbelanjaan pengguna
(c) Barang Pengganti.

- Peningkatan harga sawi akan menyebabkan perbelanjaan bayam meningkat
(d) Pengiklanan dan Pemasaran

- Kaedah pemasaran barang yang digunakan oleh pengeluar akan mempengaruhi corak perbelanjaan
(e) Cita Rasa dan Segmen Pasaran

- Perubahan citarasa mempengaruhi corak perbelanjaan pengguna
- Sebuah syarikat Nestle mengeluarkan nestum untuk golongan pengguna tertentu.

3.3.6 Kaedah Pembayaran untuk Pembelian Barang
➢ Bayaran Secara Tunai:

Kelebihan Kelemahan

▪ Harga lebih murah kerana tidak melibatkan ▪ Tidak dapat menikmati barang mewah seperti

unsur faedah barang kemas kerana kekurangan tunai

▪ Berbelanja secara berhemat, pengguna yang ▪ Tidak dapat melindungi diri daripada inflasi

membeli barang secara tunai perlu berdisiplin ▪ Kurang sesuai untuk membeli barang yang

semasa berbelanja kerana tertakluk kepada mahal seperti kereta kerana melibatkan jumlah

had perbelanjaan bersandarkan jumlah wang wang yang banyak

yang dimiliki ▪ Ada risiko kehilangan tunai dan tiada jaminan

▪ Pengguna mungkin menikmati diskaun tunai dapat semula

apabila membayar secara tunai mengikut ▪ Pembeli sukar mendapat perkhidmatan selepas

syarat diskaun jualan seperti membaiki atau mengganti barang

▪ Bayaran tunai diterima secara meluas yang rosak kerana penjual tidak

berbanding belian kredit bertanggungjawab selepas barang telah ditukar
▪ Barang terus menjadi hak milik pembeli kerana milik

harganya telah dibayar penuh

35

MODUL NOTA RINGKAS EKONOMI TINGKATAN 4 (JPN PULAU PINANG)

➢ Bayaran Secara Kredit:

Kelebihan Kelemahan

▪ Bayaran secara ansuran meringankan beban ▪ Pengguna terpaksa membayar jumlah yang

kewangan pembeli berbanding dengan bayaran lebih tinggi kerana dikenakan faedah.

secara tunai yang perlu dijelaskan sekaligus. ▪ Mendorong pengguna berbelanja melebihi

▪ Dapat menikmati barang walaupun harga penuh kemampuan dan menyebabkan pembaziran

belum dijelaskan. berlaku.

▪ Peningkatan taraf hidup pengguna kerana dapat ▪ Disebabkan bayaran ansuran yang perlu dibuat

menggunakan barang yang mahal seperti kereta setiap bulan, pengguna terpaksa

dengan bayaran yang minimum. menangguhkan perbelanjaan yang lain.
merancang ▪ Barang boleh ditarik balik jika pembeli tidak
▪ Menggalakkan pembeli

perbelanjaannya kerana terpaksa membayar mampu membayarnya.

ansuran bulanan.
▪ Pembeli boleh menggunakan barang yang dibeli

secara kredit untuk menghasilkan pendapatan

atau memulakan perniagaan.

3.3.7 Fitur Ekonomi dalam Pembelian Kredit
• Bayaran Pendahuluan
• Kadar Faedah
• Caj Kewangan

3.3.8 Belanjawan Peribadi
Anggaran perbelanjaan berdasarkan anggaran pendapatan boleh guna seseorang individu untuk tempoh
tertentu

3.3.9 Penyediaan Belanjawan Peribadi
Langkah-langkah menyediakan belanjawan peribadi:
1. Mengenal pasti punca pendapatan dan potongan wajib
2. Mencatat semua perbelanjaan yang hendak dilakukan
3. Menyusun perbelanjaan mengikut keutamaan
4. Mengimbangkan anggaran pendapatan boleh guna dan perbelanjaan

3.3.10 Kepentingan Belanjawan Peribadi
• Membolehkan individu mendahulukan perkara penting
• Membantu individu menabung sebahagian daripada pendapatan untuk tujuan kecemasan seperti

kemalangan
• Membantu menyelaraskan perbelanjaan mengikut pendapatan
• Mengelakkan hutang kerana individu berbelanja tidak melebihi pendapatan
• Mengelakkan kenaikan harga barang (inflasi)

36

MODUL NOTA RINGKAS EKONOMI TINGKATAN 4 (JPN PULAU PINANG)

3.3.11 Strategi Simpanan
Berikut adalah pelbagai strategi simpanan:

a) Bank Perdagangan
b) Bank Islam
c) Bank Simpanan Nasional(BSN)
d) Lembaga Tabung Haji (LTH)
e) Unit Amanah
f) Koperasi
g) Insurans Nyawa
h) Syarikat Kewangan
i) Simpanan lain

3.3.12 Konsep Risiko dan Pulangan dalam Pelaburan

Pelaburan

Jenis-jenis Pelaburan

• Terdapat tujuh jenis pelaburan peribadi, iaitu:
➢ Simpanan di bank
➢ Hartanah
➢ Saham
➢ Unit amanah
➢ Sekuriti Pinjaman
➢ Logam berharga
➢ Urus niaga pertukaran asing (FOREX)

Risiko Dalam Pelaburan
• Pelabur mungkin menghadapi kerugian atau keuntungan daripada sesuatu pelaburan.

Pulangan Dalam Pelaburan

• Pulangan mungkin berbentuk:
➢ Pendapatan pelaburan seperti sewa dan faedah
➢ Keuntungan modal iaitu kenaikan nilai aset pelaburan seperti kenaikan nilai hartanah.

3.3.13 Perbandingan Tahap Risiko, Pulangan, dan Kecairan antara Pelbagai Jenis Pelaburan Peribadi

Jenis pelaburan peribadi Tahap risiko Tahap pulangan Tahap kecairan

Simpanan tetap Bebas risiko Rendah Tinggi
Sekuriti kerajaan Bebas risiko Rendah Sederhana
Unit amanah Rendah
Hartanah Rendah Rendah Tinggi
Logam berharga Rendah Tinggi Rendah
Saham syarikat Sederhana Tinggi Rendah
Urus niaga pertukaran asing (FOREX) Tinggi Tinggi Sederhana
Tinggi Tinggi

37

MODUL NOTA RINGKAS EKONOMI TINGKATAN 4 (JPN PULAU PINANG)
BAB 4 : PENGELUARAN

4.1 Konsep Pengeluaran, Kos dan Hasil
4.1.1 Pengeluaran
Firma
• Firma ialah unit ekonomi yang merancang dan menggabungkan faktor pengeluaran yang terhad untuk

menghasilkan barang dan perkhidmatan.
Pengeluaran
• Pengeluaran ialah suatu proses yang menggabungkan faktor pengeluaran seperti buruh, tanah, modal,

dan usahawan untuk menghasilkan barang dan perkhidmatan
• Input terdiri daripada input tetap dan input berubah.

Input Tetap Input Berubah

(a) Input yang kuantitinya tetap pada sebarang (a) Input yang kuantitinya berubah pada sebarang

tingkat output. tingkat output.

(b) Apabila tingkat output meningkat atau (b) Apabila tingkat output bertambah, kuantiti

menurun, kuantiti input tetap yang input berubah yang digunakan akan

digunakan adalah tetap. bertambah dan sebaliknya.

(c) Pada tingkat output sifar, masih wujud (c) Pada tingkat output sifar, tidak wujud input

input tetap. berubah.

(d) Input tetap hanya berlaku dalam jangka (d) Input berubah wujud dalam jangka masa

masa pendek. pendek dan jangka masa panjang.

(e) Contoh: mesin dan loji, bangunan kilang (e) Contoh: bahan mentah dan buruh.

dan tanah.

Output
• Barang atau perkhidmatan yang dihasilkan dalam proses pengeluaran/ keluaran
• Terdiri daripada barang perantaraan dan barang akhir.

Jangka Masa Pengeluaran

Jangka Masa Pendek Pengeluaran Jangka Masa Panjang Pengeluaran

(a) Wujud sekurang-kurangnya satu input tetap (a) Semua input yang digunakan dalam proses

dalam proses pengeluaran. pengeluaran adalah input berubah.

(b) Tingkat output hanya dapat diubah dengan (b) Output dapat ditingkatkan dengan mengubah

mengubah kuantiti input berubah. semua input seperti mesin dan bangunan

kilang

38

MODUL NOTA RINGKAS EKONOMI TINGKATAN 4 (JPN PULAU PINANG)
4.1.2 Fungsi Pengeluaran Jangka Pendek

1 Jumlah keluaran(TP) RUMUS
Keluaran Purata(AP) x Input Berubah(L)

2 Keluaran Purata (AP) Jumlah Keluaran(TP) / Input Berubah(L)

3 Keluaran Marginal Perubahan dalam Jumlah Keluaran (ΔTP)
Perubahan dalam Input Berubah (ΔL)

4 Kos Tetap(FC) Harga Input Tetap X Kuantiti Input Tetap

5 Kos Berubah(VC) Harga Input Berubah × Kuantiti Input Berubah

6 Kos Berubah Purata (AVC) Kos Berubah (VC) / Jumlah Keluaran (TP)

7 Jumlah Kos (TC) Jumlah Kos Tetap (TFC) + Jumlah Kos
Berubah (TVC)

8 Kos Purata (AC) Jumlah Kos (TC) / Jumlah Output (TP)
9 Kos Marginal
Perubahan dalam Jumlah Kos (ΔTC)
Perubahan dalam Jumlah Output (ΔTP)

10 Jumlah Hasil (TR) Harga (P) × Kuantiti Jualan (Q)

11 Untung Jumlah Hasil – Jumlah Kos

12 Jumlah Hasil (TR) Harga (P) × Kuantiti Jualan (Q)

13 Untung Ekonomi Jumlah Hasil – ( kos eksplisit + kos implisit)

14 Produktiviti Output / input
15 Kos Sosial Kos Peribadi + kos Luaran
16 Faedah Sosial Faedah Peribadi + Faedah Luaran

39

MODUL NOTA RINGKAS EKONOMI TINGKATAN 4 (JPN PULAU PINANG)

Kos Pengeluaran Jangka Pendek Sebuah Firma Dalam Ringgit Malaysia (RM)

(1) (2) (3) (4)=(2)+(3) (5)=(4)/(1) (6)= (7)=(3)/(1)
Jumlah Kos Kos Jumlah Kos Purata Δ(4)/Δ(1) Kos
Output Tetap Berubah Kos (TC)
(Unit) (FC) (VC) (AC) Kos Berubah
Marginal Purata
0 100 0 100 0 (AVC)
1 100 50 150 150 (MC)
2 100 95 195 97.5 - 0
3 100 130 230 76.7 50 50
4 100 160 260 65 45 47.5
5 100 195 295 59 35 43.3
6 100 245 345 57.5 30 40
7 100 315 415 59.3 35 39
8 100 395 495 61.9 50 40.8
70 45
80 49.4

Titik Penutupan Operasi Firma Dalam Jangka Pendek

Situasi P > AVC P = AVC P < AVC
Tindakan Meneruskan operasi Meneruskan operasi Berhenti operasi
yang wajar

4.1.8 Tahap Pengeluaran Paling Cekap

(1) (2) (3) (4) = (3)/(2) (5)=Δ(3)/Δ(2)
Input Input Jumlah Keluaran Keluaran
Tetap Berubah Keluaran Marginal
(K) (L) Buruh Purata (AP) (MP)
Tanah (orang) (TP)
(ekar)
00 0 - Tahap I
1 6 Tidak cekap
1 16 6 8 (Berlaku pembaziran input tetap)
1 10
1 2 14 7
1
1 3 24 8
1
1 4 32 8 8 Hukum pulangan berkurangan mula di sini
1 5
1 5 37 7.4
1
6 41 6.83 4 Tahap II
3
7 44 6.28 2 Paling cekap

8 46 5.75

9 46 5.1 0

10 45 4.5 -1

Tahap III

Tidak cekap

(Berlaku pembaziran input berubah)

40

MODUL NOTA RINGKAS EKONOMI TINGKATAN 4 (JPN PULAU PINANG)
4.2 Produktiviti dan Eksternaliti
4.2.1 Konsep Produktiviti
• Produktiviti atau daya pengeluaran ialah keupayaan untuk meningkatkan penghasilan output daripada

sejumlah input yang diberikan.
• Kepentingan produktiviti:

(a) Peningkatan produktiviti
(b) Peningkatan output
(c) Peningkatan keuntungan atau daya saing firma
(d) Peningkatan upah pekerja
(e) Peningkatan pendapatan negara
(f) Peningkatan taraf hidup rakyat

4.2.2 Faktor yang Mempengaruhi Produktiviti
• Terdapat lapan faktor yang mempengaruhi produktiviti, iaitu:

(a) Tenaga manusia
(b) Sistem dan prosedur
(c) Struktur organisasi
(d) Gaya kepimpinan
(e) Persekitaran kerja
(f) Bahan-bahan
(g) Teknologi
(h) Kelengkapan modal

4.2.3 Eksternaliti
• Kos atau faedah yang tidak diambil kira dalam pengeluaran dan penggunaan sesuatu barang atau
perkhidmatan.

4.2.4 Kos Sosial dan Faedah Sosial
• Kos sosial merupakan eksternaliti negatif manakala faedah sosial merupakan eksternaliti positif.
• Kos sosial bermaksud kos kepada pihak ketiga yang tidak termasuk dalam harga pasaran.

.
Faedah Sosial: Mendatangkan kebaikan kepada syarikat baru sekiranya pekerja berpindah

41