Buku Polisi Keselamatan Siber KPM versi 1.0 (1)

POLISI KESELAMATAN SIBER KPM

070201 Peralatan ICT Tanggungjawab

k. Peralatan ICT yang hendak dibawa keluar dari Pengguna BIDANG 07 KESELAMATAN FIZIKAL DAN PERSEKITARAN
premis KPM, perlulah mendapat kebenaran
bertulis dari Pentadbir Sistem ICT dan
direkodkan seperti yang dinyatakan dalam
pekeliling perbendaharaan sedia ada bagi
tujuan pemantauan;

l. Peralatan ICT yang hilang hendaklah dilaporkan
kepada ICTSO dan Pegawai Aset dengan
segera mengikut pekeliling perbendaharaan
sedia ada;

m. Pengendalian peralatan ICT hendaklah
mematuhi dan merujuk kepada peraturan
semasa yang berkuatkuasa;

n. Pengguna tidak dibenarkan mengubah
kedudukan komputer dari tempat asal ia
ditempatkan tanpa kebenaran Pentadbir Sistem
ICT;

o. Sebarang kerosakan peralatan ICT hendaklah
dilaporkan kepada Pentadbir Sistem ICT untuk
dibaik pulih;

p. Sebarang pelekat selain bagi tujuan rasmi tidak
dibenarkan. Ini bagi menjamin peralatan
tersebut sentiasa berkeadaan baik;

q. Konfigurasi alamat IP tidak dibenarkan diubah
daripada alamat IP yang telah ditetapkan;

r. Pengguna dilarang sama sekali mengguna dan
mengubah kata laluan akaun pentadbir
(administrator password) pada komputer yang
dipertanggungjawabkan dan telah ditetapkan;

s. Pengguna bertanggungjawab terhadap
perkakasan, perisian dan maklumat di bawah
jagaannya dan hendaklah digunakan
sepenuhnya bagi urusan rasmi sahaja;

t. Pengguna hendaklah memastikan semua
perkakasan komputer, pencetak dan pengimbas
dalam keadaan “OFF” apabila meninggalkan
pejabat;

u. Sebarang bentuk penyelewengan atau salah
guna peralatan ICT hendaklah dilaporkan
kepada ICTSO; dan

v. Semua pergerakan aset ICT KPM hendaklah
direkodkan.

51

POLISI KESELAMATAN SIBER KPM

070202 Media Storan Tanggungjawab

BIDANG 07 KESELAMATAN FIZIKAL DAN PERSEKITARAN Media storan merupakan peralatan elektronik yang Pengguna
digunakan untuk menyimpan data dan maklumat
seperti CDROM, thumb drive dan media storan lain.

Langkah-langkah pencegahan seperti berikut
hendaklah diambil untuk memastikan kerahsiaan,
integriti dan kebolehsediaan maklumat yang di
simpan dalam media storan adalah terjamin dan
selamat:

a. Penyediaan ruang penyimpanan yang baik dan
mempunyai ciri-ciri keselamatan bersesuaian
dengan kandungan maklumat;

b. Akses untuk memasuki kawasan penyimpanan
media adalah terhad kepada pegawai yang
dibenarkan sahaja;

c. Semua media storan perlu dikawal bagi
mencegah dari capaian yang tidak dibenarkan,
kecurian dan kemusnahan;

d. Semua media storan yang mengandungi data
kritikal hendaklah disimpan di dalam peti
keselamatan yang mempunyai ciri-ciri
keselamatan;

e. Pergerakan media storan hendaklah
direkodkan;

f. Perkakasan backup hendaklah diletakkan di
tempat yang terkawal;

g. Mengadakan salinan atau penduaan (backup)
pada media storan kedua bagi tujuan
keselamatan dan bagi mengelakkan kehilangan
data;

h. Penghapusan maklumat atau kandungan media
mestilah mendapat kelulusan pemilik maklumat
terlebih dahulu;

i. Semua media storan data yang hendak
dilupuskan mestilah dihapuskan dengan teratur
dan selamat;

j. Menghadkan penyimpanan data peribadi
kepada yang diperlukan dan disimpan dalam
tempoh yang diperlukan sahaja; dan

k. Kitaran hayat data hendaklah diuruskan
mengikut Akta Arkib Negara (Akta 629).

52

POLISI KESELAMATAN SIBER KPM

070203 Media Tandatangan Digital Tanggungjawab

Perkara-perkara yang perlu dipatuhi adalah seperti Pengguna BIDANG 07 KESELAMATAN FIZIKAL DAN PERSEKITARAN
berikut:

a. Pengguna hendaklah bertanggungjawab
sepenuhnya ke atas media tandatangan digital
bagi melindungi daripada kecurian, kehilangan,
kerosakan, penyalahgunaan dan pengklonan;

b. Media ini tidak boleh dipindah milik atau
dipinjamkan; dan

c. Sebarang insiden kehilangan yang berlaku
hendaklah dilaporkan mengikut peraturan
semasa yang ditetapkan.

070204 Media Perisian dan Aplikasi Tanggungjawab

Perkara-perkara yang perlu dipatuhi adalah seperti Pengguna
berikut:

a. Hanya perisian yang diperakui sahaja dibenarkan
bagi kegunaan KPM;

b. Sistem aplikasi dalaman tidak dibenarkan
didemonstrasi atau diagih kepada pihak lain
kecuali dengan kebenaran Pengurus/ Penyelaras
ICT;

c. Lesen perisian (registration code, serials,
CD-keys) perlu disimpan berasingan daripada
CDROM, disk atau media berkaitan bagi
mengelakkan dari berlakunya kecurian atau cetak
rompak; dan

d. Source code sesuatu sistem hendaklah disimpan
dengan teratur dan sebarang pindaan mestilah
mengikut prosedur yang ditetapkan.

53

POLISI KESELAMATAN SIBER KPM

070205 Penyelenggaraan Peralatan ICT Tanggungjawab

BIDANG 07 KESELAMATAN FIZIKAL DAN PERSEKITARAN Perkakasan hendaklah diselenggara dengan betul Pengguna
bagi memastikan kebolehsediaan, kerahsiaan dan
integriti. Perkara-perkara yang perlu dipatuhi adalah
seperti berikut:

a. Semua perkakasan yang diselenggara hendaklah
mematuhi spesifikasi pengeluar yang telah
ditetapkan;

b. Perkakasan hanya boleh diselenggara oleh
kakitangan atau pihak yang dibenarkan sahaja;

c. Bertanggungjawab terhadap setiap perkakasan
bagi penyelenggaraan perkakasan sama ada
dalam tempoh jaminan atau telah habis tempoh
jaminan;

d. Semua perkakasan hendaklah disemak dan diuji
sebelum dan selepas proses penyelenggaraan
dilakukan;

e. Semua penyelenggaraan mestilah mendapat
kebenaran daripada Pentadbir ICT berkenaan;

f. Semua aktiviti penyelenggaraan perlu
direkodkan; dan

g. Memaklumkan pengguna sebelum melaksanakan
penyelenggaraan mengikut jadual yang
ditetapkan atau atas keperluan.

070206 Peminjaman Perkakasan Untuk Kegunaan Tanggungjawab
Di Luar Pejabat

Perkakasan yang dipinjam untuk kegunaan di luar Pengguna
pejabat adalah terdedah kepada pelbagai risiko.
Langkah-langkah berikut boleh diambil untuk
menjamin keselamatan perkakasan:

a. Peralatan yang dibawa keluar pejabat mestilah
mendapat kelulusan pegawai yang mengurus
aset ICT dan tertakluk kepada tujuan yang
dibenarkan; dan

b. Aktiviti peminjaman dan pemulangan peralatan
mestilah direkodkan.

54

POLISI KESELAMATAN SIBER KPM

070207 Peralatan Di Luar Premis Tanggungjawab

Bagi perkakasan yang dibawa keluar dari premis Pengguna BIDANG 07 KESELAMATAN FIZIKAL DAN PERSEKITARAN
KPM, langkah-langkah keselamatan hendaklah
diadakan dengan mengambil kira risiko yang wujud
di luar kawalan KPM:

a. Peralatan perlu dilindungi dan dikawal sepanjang
masa;

b. Penyimpanan atau penempatan peralatan
mestilah mengambil kira ciri-ciri keselamatan; dan

c. Kehilangan peralatan ICT perlu dilaporkan
mengikut peraturan semasa yang ditetapkan.

070208 Pelupusan Perkakasan Tanggungjawab

Pelupusan melibatkan semua peralatan ICT yang Pegawai Aset
telah rosak, usang dan tidak boleh dibaiki sama ada
harta modal atau inventori yang dibekalkan oleh
KPM.
Aset ICT yang hendak dilupuskan perlu melalui
proses pelupusan semasa. Pelupusan aset ICT
perlu dilakukan secara terkawal dan lengkap supaya
maklumat tidak terlepas dari kawalan KPM:

a. Semua kandungan peralatan khususnya
maklumat rahsia rasmi hendaklah dihapuskan
terlebih dahulu sebelum pelupusan sama ada
melalui kaedah:

i) penyingkiran (purging) seperti secure erase
atau degaussing; atau

ii) pemusnahan media secara fizikal (destroying)
seperti penghancuran (disintegration), kisaran
halus (pulverization), peleburan dan
pembakaran.

b. Sekiranya maklumat perlu disimpan, maka
pengguna bolehlah membuat penduaan;

c. Peralatan ICT yang akan dilupuskan hendaklah
dipastikan data-data dalam storan telah
dihapuskan dengan cara yang selamat;

d. Pegawai Aset hendaklah mengenal pasti sama
ada peralatan tertentu boleh dilupus atau
sebaliknya;

55

POLISI KESELAMATAN SIBER KPM

070208 Pelupusan Perkakasan Tanggungjawab

BIDANG 07 KESELAMATAN FIZIKAL DAN PERSEKITARAN e. Pegawai Aset bertanggungjawab merekodkan Pegawai Aset
butir-butir pelupusan dan mengemas kini rekod
pelupusan peralatan ICT;

f. Peralatan yang hendak dilupus hendaklah
disimpan di tempat yang telah dikhaskan yang
mempunyai ciri-ciri keselamatan bagi menjamin
keselamatan peralatan tersebut;

g. Pelupusan peralatan ICT hendaklah dilakukan
secara berpusat dan mengikut tatacara pelupusan
semasa yang berkuat kuasa;

h. Pengguna ICT bertanggungjawab memastikan
segala maklumat sulit dan rahsia di dalam
komputer disalin pada media storan kedua seperti
external hard disk atau thumb drive sebelum
menghapuskan maklumat tersebut daripada
peralatan komputer yang hendak dilupuskan; dan

i. Pengguna adalah DILARANG SAMA SEKALI
daripada melakukan perkara-perkara seperti
berikut:

i) Menyimpan mana-mana peralatan ICT yang
hendak dilupuskan untuk milik peribadi;

ii) Mencabut, menanggal dan menyimpan
perkakasan tambahan dalaman CPU seperti
RAM, hard disk, motherboard dan
sebagainya;

iii) Menyimpan dan memindahkan perkakasan
luaran komputer seperti Automatic Voltage
Regulator (AVR), speaker dan mana-mana
peralatan yang berkaitan ke mana-mana
bahagian di KPM;

iv) Memindah keluar dari KPM mana-mana
peralatan ICT yang hendak dilupuskan; dan

v) Melupuskan sendiri peralatan ICT kerana
kerja-kerja pelupusan di bawah
tanggungjawab KPM.

56

POLISI KESELAMATAN SIBER KPM

0703 Keselamatan Persekitaran

Objektif : BIDANG 07 KESELAMATAN FIZIKAL DAN PERSEKITARAN
Melindungi aset ICT KPM dari sebarang bentuk acaman persekitaran yang
disebabkan oleh bencana alam, kesilapan, kecuaian atau kemalangan.

070301 Kawalan Persekitaran Tanggungjawab

Bagi menghindarkan kerosakan dan gangguan Pegawai
terhadap premis dan aset ICT, semua cadangan Keselamatan,
berkaitan premis sama ada untuk memperoleh, Pentadbir Pusat
menyewa, ubah suai, pembelian hendaklah mematuhi
garis panduan, tatacara dan prosedur yang sedang Data dan
berkuatkuasa. Bagi menjamin keselamatan Pentadbir
persekitaran, langkah-langkah berikut hendaklah Rangkaian ICT
diambil:

a. Merancang dan menyediakan pelan keseluruhan
susun atur pusat data (bilik percetakan, peralatan
komputer dan ruang atur pejabat dan sebagainya)
dengan teliti;

b. Semua ruang pejabat khususnya kawasan yang
mempunyai kemudahan ICT hendaklah dilengkapi
dengan perlindungan keselamatan yang
mencukupi dan dibenarkan seperti alat pengesan
kebakaran, alat pencegah kebakaran dan pintu
kecemasan;

c. Peralatan perlindungan hendaklah dipasang di
tempat yang bersesuaian, mudah dikenali dan
dikendalikan;

d. Semua bahan mudah terbakar, cecair bahan atau
peralatan lain yang boleh merosakkan peralatan
ICT, hendaklah diletakkan di tempat yang
bersesuaian dan berjauhan daripada aset ICT;

e. Pengguna adalah dilarang merokok atau
menggunakan peralatan memasak seperti cerek
elektrik berhampiran peralatan ICT; dan

f. Semua peralatan perlindungan hendaklah
disemak dan diuji sekurang-kurangnya sekali
dalam setahun atau mengikut keperluan. Aktiviti
dan keputusan ujian ini perlu direkodkan bagi
memudahkan rujukan dan tindakan sekiranya
perlu.

57

POLISI KESELAMATAN SIBER KPM

070302 Bekalan Kuasa Tanggungjawab

BIDANG 07 KESELAMATAN FIZIKAL DAN PERSEKITARAN Bekalan kuasa merupakan punca kuasa elektrik Pegawai
yang dibekalkan kepada aset ICT. Keselamatan,
Pentadbir Pusat
Perkara-perkara yang perlu dipatuhi adalah seperti
berikut: Data dan
Pentadbir
a. Semua peralatan ICT hendaklah dilindungi Rangkaian ICT
daripada kegagalan bekalan elektrik dan bekalan
yang sesuai.

b. Peralatan sokongan seperti UPS (Uninterruptable
Power Supply) dan penjana kuasa (generator)
boleh digunakan bagi perkhidmatan kritikal seperti
di bilik server supaya mendapat bekalan kuasa
berterusan; dan

c. Semua peralatan sokongan bekalan kuasa
hendaklah diperiksa, diuji dan diselenggara secara
berjadual.

070303 Kabel Tanggungjawab

Kabel termasuk kabel elektrik dan telekomunikasi Pegawai
yang menyalurkan data dan menyokong Keselamatan,
perkhidmatan penyampaian maklumat hendaklah Pentadbir Pusat
dilindungi kerana boleh menjadi punca maklumat
menjadi terdedah. Langkah-langkah keselamatan Data dan
yang perlu diambil adalah seperti berikut: Pentadbir
Rangkaian ICT

a. Menggunakan kabel yang mengikut spesifikasi
yang telah ditetapkan;

b. Melindungi kabel daripada kerosakan yang
disengajakan atau tidak disengajakan;

c. Melindungi laluan pemasangan kabel sepenuhnya
bagi mengelakkan ancaman kerosakan dan wire
tapping; dan

d. Semua kabel perlu dilabelkan dengan jelas dan
mestilah melalui trunking bagi memastikan
keselamatan kabel daripada kerosakan dan
pintasan maklumat.

58

POLISI KESELAMATAN SIBER KPM

070304 Prosedur Kecemasan Tanggungjawab

Perkara-perkara yang perlu dipatuhi adalah seperti Pegawai BIDANG 07 KESELAMATAN FIZIKAL DAN PERSEKITARAN
berikut: Keselamatan dan

a. Setiap pengguna hendaklah membaca, Pengguna
memahami dan mematuhi prosedur kecemasan
dengan merujuk kepada Garis Panduan
Keselamatan yang sedang berkuatkuasa; dan

b. Kecemasan persekitaran seperti kebakaran
hendaklah dilaporkan kepada Pegawai
Keselamatan.

59

BIDANG 07 KESELAMATAN FIZIKAL DAN PERSEKITARAN POLISI KESELAMATAN SIBER KPM

0704 Keselamatan Dokumen

Objektif :
Melindungi maklumat KPM daripada sebarang bentuk ancaman
persekitaran yang disebabkan oleh bencana alam, kesilapan, kecuaian,
pencerobohan, kemalangan atau kecurian.

070401 Dokumen Tanggungjawab

Perkara-perkara yang perlu dipatuhi adalah seperti Pengguna
berikut:

a. Setiap dokumen hendaklah difailkan dan
dilabelkan mengikut klasifikasi keselamatan
seperti Terbuka, Terhad, Sulit, Rahsia atau Rahsia
Besar;

b. Pergerakan fail dan dokumen hendaklah
direkodkan dan perlulah mengikut prosedur
keselamatan;

c. Kehilangan dan kerosakan ke atas semua jenis
dokumen perlu dimaklumkan mengikut prosedur
Arahan Keselamatan;

d. Pelupusan dokumen hendaklah mengikut
prosedur keselamatan semasa seperti mana
Arahan Keselamatan dan tatacara Jabatan Arkib
Negara; dan

e. Menggunakan enkripsi (encryption) ke atas
dokumen rahsia rasmi yang disediakan dan
dihantar secara elektronik.

60

08
KESELAMATAN OPERASI

61

POLISI KESELAMATAN SIBER KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA

POLISI KESELAMATAN SIBER KPM

0801 Pengurusan Prosedur Operasi

Objektif :
Memastikan perkhidmatan dan pemprosesan maklumat dapat berfungsi
dengan betul dan selamat.

080101 Pengendalian Prosedur Tanggungjawab

Perkara-perkara yang perlu dipatuhi adalah seperti Pengguna
berikut:
BIDANG 08 KESELAMATAN OPERASI
a. Semua prosedur pengurusan operasi yang
diwujud, dikenal pasti dan masih diguna pakai
hendaklah didokumenkan, disimpan dan dikawal;

b. Setiap prosedur mestilah mengandungi arahan-
arahan yang jelas, teratur dan lengkap seperti
keperluan kapasiti, pengendalian dan
pemprosesan maklumat, pengendalian dan
penghantaran ralat, pengendalian output, bantuan
teknikal dan pemulihan sekiranya pemprosesan
tergendala atau terhenti;

c. Semua prosedur hendaklah dikemas kini dari
semasa ke semasa atau mengikut keperluan; dan

d. Semua kakitangan KPM hendaklah mematuhi
prosedur yang telah ditetapkan.

080102 Kawalan Perubahan Tanggungjawab

Perkara-perkara yang perlu dipatuhi adalah seperti Pengurus/
berikut: Penyelaras ICT,
ICTSO, Pentadbir
a. Pengubahsuaian yang melibatkan perkakasan,
sistem untuk pemprosesan maklumat, perisian, Sistem ICT,
dan prosedur mestilah mendapat kebenaran Pentadbir Pusat
daripada Pengurus/ Penyelaras ICT terlebih
dahulu; Data dan
Pentadbir
b. Aktiviti-aktiviti seperti memasang, menyelenggara, Rangkaian ICT
menghapus dan mengemas kini mana-mana
komponen sistem ICT hendaklah dikendalikan
oleh Juruteknik Komputer KPM atau pegawai
yang diberi kuasa dan mempunyai pengetahuan
atau terlibat secara langsung dengan aset ICT
berkenaan;

62

POLISI KESELAMATAN SIBER KPM

080102 Kawalan Perubahan Tanggungjawab

c. Semua aktiviti pengubahsuaian komponen sistem Pengurus/
ICT hendaklah mematuhi spesifikasi perubahan Penyelaras ICT,
yang telah ditetapkan; dan ICTSO, Pentadbir

d. Semua aktiviti perubahan atau pengubahsuaian Sistem ICT,
hendaklah direkod dan dikawal bagi mengelakkan Pentadbir Pusat
berlakunya ralat sama ada secara sengaja atau
pun tidak. Data dan
Pentadbir
Rangkaian ICT

080103 Pengasingan Tugas dan Tanggungjawab Tanggungjawab

Perkara-perkara yang perlu dipatuhi adalah seperti Pengurus/ BIDANG 08 KESELAMATAN OPERASI
berikut: Penyelaras ICT
dan Pentadbir
a. Skop tugas dan tanggungjawab perlu diasingkan
bagi mengurangkan peluang berlaku Sistem ICT
penyalahgunaan atau pengubahsuaian yang tidak
dibenarkan ke atas aset ICT;

b. Tugas mewujud, memadam, mengemas kini,
mengubah dan mengesah data hendaklah
diasingkan bagi mengelakkan daripada capaian
yang tidak dibenarkan serta melindungi aset ICT
daripada kesilapan, kebocoran maklumat
terperingkat atau dimanipulasi; dan

c. Aset ICT yang digunakan bagi tugas membangun,
mengemas kini, menyenggara dan menguji
aplikasi hendaklah diasingkan dari aset ICT yang
digunakan sebagai production. Pengasingan juga
merangkumi tindakan memisahkan antara
kumpulan operasi dan rangkaian.

63

POLISI KESELAMATAN SIBER KPM

0802 Pengurusan Penyampaian Perkhidmatan Pihak
Ketiga

Objektif :
Memastikan pelaksanaan dan penyelenggaraan tahap keselamatan
maklumat dan penyampaian perkhidmatan yang sesuai selaras dengan
perjanjian perkhidmatan dengan pihak ketiga.

080201 Perkhidmatan Penyampaian Tanggungjawab

Perkara-perkara yang perlu dipatuhi adalah seperti Semua
berikut:
BIDANG 08 KESELAMATAN OPERASI
a. Memastikan kawalan keselamatan, definisi
perkhidmatan dan tahap penyampaian yang
terkandung dalam perjanjian dipatuhi,
dilaksanakan dan diselenggarakan oleh pihak
ketiga;

b. Perkhidmatan, laporan dan rekod yang
dikemukakan oleh pihak ketiga perlu sentiasa
dipantau, disemak semula dan diaudit dari secara
berkala; dan

c. Pengurusan perubahan dasar perlu mengambil
kira tahap kritikal sistem dan proses yang terlibat
serta penilaian semula risiko.

64

POLISI KESELAMATAN SIBER KPM

0803 Perancangan dan Penerimaan Sistem

Objektif :
Meminimumkan risiko yang menyebabkan gangguan atau kegagalan
sistem.

080301 Perancangan Kapasiti Tanggungjawab

Kapasiti sesuatu komponen atau sistem ICT ICTSO dan
hendaklah dirancang, diurus dan dikawal dengan Pentadbir Sistem
teliti oleh pegawai yang berkenaan bagi memastikan
keperluannya adalah mencukupi dan bersesuaian ICT
untuk pembangunan dan kegunaan sistem ICT pada
masa akan datang. BIDANG 08 KESELAMATAN OPERASI

Keperluan kapasiti ini juga perlu mengambil kira ciri-
ciri keselamatan ICT bagi meminimumkan risiko
seperti gangguan pada perkhidmatan dan kerugian
akibat pengubahsuaian yang tidak dirancang.

080302 Penerimaan Sistem Tanggungjawab

Semua sistem baru (termasuklah sistem yang Pengurus/
dikemas kini atau diubah suai) hendaklah memenuhi Penyelaras ICT,
kriteria yang ditetapkan sebelum diterima atau
dipersetujui. ICTSO dan
Pentadbir Sistem

ICT

65

POLISI KESELAMATAN SIBER KPM

0804 Perisian Berbahaya

Objektif :
Melindungi integriti perisian dan maklumat dari pendedahan atau kerosakan
yang disebabkan oleh perisian jahat seperti virus, trojan, malware dan
sebagainya.

080401 Perlindungan Dari Perisian Berbahaya Tanggungjawab

Perkara-perkara yang perlu dipatuhi adalah seperti Semua
berikut:
BIDANG 08 KESELAMATAN OPERASI
a. Memasang sistem keselamatan untuk mengesan
perisian atau program berbahaya seperti antivirus,
Intrusion Detection System (IDS) dan Intrusion
Prevention System (IPS) mengikut prosedur
penggunaan yang betul dan selamat;

b. Memasang dan menggunakan hanya perisian
yang berdaftar dan dilindungi di bawah mana-
mana undang-undang bertulis yang berkuat
kuasa;

c. Mengimbas semua perisian atau sistem dengan
antivirus sebelum menggunakannya;

d. Mengemaskini pattern antivirus yang terkini;
e. Menyemak kandungan sistem atau maklumat

secara berkala bagi mengesan aktiviti yang tidak
diingini seperti kehilangan dan kerosakan
maklumat;
f. Melaksanakan dan menghadiri program
kesedaran mengenai acaman perisian berbahaya
dan cara mengendalikannya;
g. Memasukkan klausa tanggungan dalam mana-
mana kontrak yang telah ditawarkan kepada
pembekal perisian. Klausa ini bertujuan untuk
tuntutan baik pulih sekiranya perisian tersebut
mengandungi program berbahaya;
h. Mengadakan program dan prosedur jaminan
kualiti ke atas semua perisian yang dibangunkan;
dan
i. Memberi amaran mengenai ancaman
keselamatan ICT seperti serangan virus.

080402 Perlindungan daripada Mobile Code Tanggungjawab

Penggunaan mobile code yang boleh mendatangkan Semua

ancaman keselamatan ICT adalah tidak dibenarkan.

66

POLISI KESELAMATAN SIBER KPM

0805 Housekeeping

Objektif :
Melindungi integriti maklumat dan perkhidmatan komunikasi agar boleh
diakses pada bila-bila masa.

080501 Sandaran (Backup) Tanggungjawab

Bagi memastikan sistem dapat dibangunkan semula Pentadbir Pusat
setelah berlakunya bencana, salinan sandaran Data
hendaklah dilakukan setiap kali konfigurasi berubah.

Perkara–perkara yang perlu dipatuhi adalah seperti BIDANG 08 KESELAMATAN OPERASI
berikut:

a. Membuat salinan keselamatan ke atas semua
sistem perisian dan aplikasi sekurang-kurangnya
sekali atau setelah mendapat versi baharu;

b. Membuat salinan sandaran ke atas semua data
dan maklumat mengikut keperluan operasi.
Kekerapan penduaan bergantung kepada tahap
kritikal maklumat;

c. Menguji sistem sandaran dan prosedur restore
yang sedia ada bagi memastikan ianya dapat
berfungsi dengan sempurna, boleh dipercayai dan
berkesan apabila digunakan khususnya pada
waktu kecemasan;

d. Melaksanakan sandaran secara harian, mingguan,
bulanan dan tahunan bergantung kepada tahap
kritikal maklumat; dan

e. Merekod dan menyimpan salinan sandaran di
lokasi yang berlainan dan selamat.

67

POLISI KESELAMATAN SIBER KPM

0806 Pengurusan Media

Objektif :
Melindungi aset ICT dari sebarang pendedahan, pengubahsuaian,
pemindahan atau pemusnahan serta gangguan ke atas aktiviti
perkhidmatan.

080601 Penghantaran dan Pemindahan Tanggungjawab

Penghantaran atau pemindahan media ke luar Semua
pejabat hendaklah mendapat kebenaran daripada
Ketua Jabatan terlebih dahulu.

BIDANG 08 KESELAMATAN OPERASI 080602 Pengurusan Media Tanggungjawab

Perkara-perkara yang perlu dipatuhi adalah seperti Semua
berikut:

a. Melabelkan semua media mengikut tahap
sensitiviti sesuatu maklumat;

b. Mengehadkan dan menentukan capaian media
kepada pengguna yang dibenarkan sahaja;

c. Mengehadkan pengedaran data atau media untuk
tujuan yang dibenarkan;

d. Mengawal dan merekodkan aktiviti
penyelenggaraan media bagi mengelak dari
sebarang kerosakan dan pendedahan yang tidak
dibenarkan;

e. Menyimpan semua media di tempat yang selamat;
dan

f. Media yang mengandungi maklumat terperingkat
hendaklah dihapus atau dimusnahkan mengikut
prosedur yang ditetapkan.

080603 Keselamatan Sistem Dokumentasi Tanggungjawab

Perkara-perkara yang perlu dipatuhi adalah seperti Semua
berikut:

a. Memastikan sistem penyimpanan dokumentasi
mempunyai ciri-ciri keselamatan;

b. Menyediakan dan memantapkan keselamatan
sistem dokumentasi; dan

c. Mengawal dan merekodkan semua aktiviti capaian
sistem dokumentasi sedia ada.

68

POLISI KESELAMATAN SIBER KPM

0807 Pemantauan

Objektif :
Memastikan pengesanan aktiviti pemprosesan maklumat yang tidak
dibenarkan.

080701 Pengauditan dan Forensik ICT Tanggungjawab

Bertanggungjawab merekod dan menganalisis ICTSO, Pentadbir BIDANG 08 KESELAMATAN OPERASI
perkara-perkara berikut: Sistem ICT,

a. Sebarang percubaan pencerobohan kepada Pentadbir Pusat
sistem ICT KPM; Data dan
Pentadbir
b. Serangan kod perosak (malicious code), halangan
pemberian perkhidmatan (denial of service), Rangkaian ICT
spam, pemalsuan (forgery, phising),
pencerobohan (intrusion), ancaman (threats) dan
kehilangan fizikal (physical loss);

c. Pengubahsuaian ciri-ciri perkakasan, perisian atau
mana-mana komponen sesebuah sistem tanpa
pengetahuan, arahan atau persetujuan mana-
mana pihak;

d. Aktiviti melayari, menyimpan atau mengedar
bahan-bahan lucah, berunsur fitnah dan
propaganda anti kerajaan;

e. Aktiviti pewujudan perkhidmatan-perkhidmatan
yang tidak dibenarkan;

f. Aktiviti instalasi dan penggunaan perisian yang
membebankan jalur lebar (bandwidth) rangkaian;

g. Aktiviti penyalahgunaan akaun e-mel;
h. Aktiviti penukaran alamat IP (IP address) selain

daripada yang telah diperuntukkan tanpa
kebenaran Pentadbir Sistem ICT; dan
i. Aktiviti penukaran alamat IP (IP address) selain
daripada yang telah diperuntukkan tanpa
kebenaran Pentadbir Sistem ICT.

69

POLISI KESELAMATAN SIBER KPM

080702 Jejak Audit Tanggungjawab

Setiap sistem mestilah mempunyai jejak audit (audit Pentadbir Sistem
trail). Jejak audit merekod aktiviti-aktiviti yang berlaku ICT
dalam sistem secara kronologi bagi membenarkan
pemeriksaan dan pembinaan semula dilakukan bagi
susunan dan perubahan dalam sesuatu acara.

Jejak audit hendaklah mengandungi maklumat-
maklumat berikut:

BIDANG 08 KESELAMATAN OPERASI a. Rekod setiap aktiviti transaksi;
b. Maklumat jejak audit mengandungi identiti

pengguna, sumber yang digunakan, perubahan
maklumat, tarikh dan masa aktiviti, rangkaian dan
aplikasi yang digunakan;
c. Aktiviti capaian pengguna ke atas sistem ICT
sama ada secara sah atau sebaliknya; dan
d. Maklumat aktiviti sistem yang tidak normal atau
aktiviti yang tidak mempunyai ciri-ciri
keselamatan.

Pentadbir Sistem ICT hendaklah menyemak catatan
jejak audit dari semasa ke semasa dan menyediakan
laporan jika perlu. Ini akan dapat membantu
mengesan aktiviti yang tidak normal dengan lebih
awal. Jejak audit juga perlu dilindungi dari kerosakan,
kehilangan, penghapusan, pemalsuan dan
pengubahsuaian yang tidak dibenarkan.

080703 Sistem Log Tanggungjawab

Perkara-perkara yang perlu dipatuhi adalah seperti Pentadbir Sistem
berikut: ICT, Pentadbir
Pusat Data dan
a. Mewujudkan sistem log bagi merekodkan semua Pentadbir
aktiviti harian pengguna; Rangkaian ICT

b. Menyemak sistem log secara berkala bagi
mengesan ralat yang menyebabkan gangguan
kepada sistem dan mengambil tindakan membaik
pulih dengan segera; dan

c. Melaporkan kepada ICTSO sekiranya wujud
aktiviti-aktiviti tidak sah lain seperti kecurian
maklumat dan pencerobohan.

70

POLISI KESELAMATAN SIBER KPM

080704 Pemantauan Log Tanggungjawab

Perkara-perkara yang perlu dipatuhi adalah seperti Pentadbir Pusat
berikut: Data dan
Pentadbir
a. Log Audit yang merekodkan semua aktiviti perlu
dihasilkan dan disimpan untuk tempoh masa yang Rangkaian ICT
dipersetujui bagi membantu siasatan dan
memantau kawalan capaian; BIDANG 08 KESELAMATAN OPERASI

b. Kemudahan merekod dan maklumat log perlu
dilindungi daripada diubah suai dan sebarang
capaian yang tidak dibenarkan;

c. Aktiviti pentadbiran dan operator sistem perlu
direkodkan;

d. Kesalahan, kesilapan dan/ atau penyalahgunaan
perlu direkodkan log, dianalisis dan diambil
tindakan sewajarnya; dan

e. Waktu yang berkaitan dengan sistem
pemprosesan maklumat dalam KPM atau domain
keselamatan perlu diselaraskan dengan satu
sumber waktu yang dipersetujui.

71

POLISI KESELAMATAN SIBER KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA

09

KESELAMATAN
KOMUNIKASI

72

POLISI KESELAMATAN SIBER KPM

0901 Pengurusan Rangkaian

Objektif :
Melindungi maklumat dalam rangkaian dan infrastruktur sokongan.

090101 Kawalan Infrastruktur Rangkaian Tanggungjawab

Infrastruktur rangkaian mestilah dikawal dan Pentadbir
diuruskan sebaik mungkin demi melindungi ancaman Rangkaian ICT
kepada sistem dan aplikasi dalam rangkaian. dan Pentadbir

Perkara-perkara yang perlu dipatuhi adalah seperti Sistem ICT
berikut:
BIDANG 09 KESELAMATAN KOMUNIKASI
a. Tanggungjawab atau kerja-kerja operasi rangkaian
dan komputer hendaklah diasingkan untuk
mengurangkan capaian dan pengubahsuaian
yang tidak dibenarkan;

b. Peralatan rangkaian hendaklah diletakkan di
lokasi yang mempunyai ciri-ciri fizikal yang kukuh
dan bebas dari risiko seperti banjir, gegaran dan
habuk;

c. Capaian kepada peralatan rangkaian hendaklah
dikawal dan terhad kepada pengguna yang
dibenarkan sahaja;

d. Firewall hendaklah dipasang di antara rangkaian
dalaman dan sistem yang melibatkan maklumat
terperingkat Kerajaan serta dikonfigurasi sendiri
oleh pentadbir sistem dan perlu mengambil kira
perkara-perkara berikut:
i. Sebarang permohonan buka/tutup port perlu
dimaklumkan secara rasmi untuk tujuan
pengrekodan;
ii. Semua aliran trafik (multimedia dan data)
daripada dalam ke luar KPM dan sebaliknya
mestilah melalui firewall;
iii. Hanya trafik yang disahkan sahaja
dibenarkan untuk melepasinya berasaskan
kepada Polisi Keselamatan Siber KPM dan
Perjanjian Perkhidmatan Rangkaian
WAN/PCN bersama pihak MAMPU; dan
iv. Reka bentuk firewall hendaklah
mengambilkira perkara berikut:
• Keperluan audit dan arkib;
• Kebolehsediaan;
• Kerahsiaan; dan
• Melindungi maklumat KPM.

73

POLISI KESELAMATAN SIBER KPM

090101 Kawalan Infrastruktur Rangkaian Tanggungjawab

e. Semua sistem aplikasi berasaskan web hendaklah Pentadbir
diletakkan di dalam zon DMZ (demilitarized zone), Rangkaian ICT
manakala pangkalan data ditempatkan di secured dan Pentadbir
zone;
Sistem ICT
f. Semua perisian sniffer atau network analyser
BIDANG 09 KESELAMATAN KOMUNIKASI adalah dilarang dipasang pada komputer
pengguna kecuali mendapat kebenaran ICTSO;

g. Sebarang penyambungan rangkaian yang bukan
di bawah kawalan KPM hendaklah mendapat
kebenaran ICTSO;

h. Memastikan keperluan perlindungan ICT adalah
bersesuaian dan mencukupi bagi menyokong
perkhidmatan yang lebih optimum;

i. Sebarang penyambungan rangkaian daripada
pihak ketiga (remote tunneling) ke dalam sistem
rangkaian KPM hendaklah mendapat kebenaran
ICTSO;

j. Capaian rangkaian Pusat Data hanya dihadkan
melalui nod atau alamat IP yang dibenarkan
sahaja;

k. Pengawalan keperluan capaian peralatan melalui
konfigurasi VLAN yang telah ditetapkan;

l. Menyahaktifkan hebahan (broadcast); dan
m. Kerja-kerja berkaitan rangkaian hanya boleh

dilaksanakan oleh kakitangan yang terlatih dan
dibenarkan sahaja.

74

POLISI KESELAMATAN SIBER KPM

0902 Pengurusan Pertukaran Maklumat

Objektif :
Memastikan keselamatan pertukaran maklumat dan perisian antara KPM
dan agensi luar terjamin.

090201 Pertukaran Maklumat Tanggungjawab

Perkara-perkara yang perlu dipatuhi adalah seperti Semua
berikut:
BIDANG 09 KESELAMATAN KOMUNIKASI
a. Mewujudkan prosedur kawalan pertukaran
maklumat yang formal untuk melindungi
pertukaran maklumat melalui penggunaan
pelbagai jenis kemudahan komunikasi;

b. Melindungi media yang mengandungi maklumat
daripada capaian yang tidak dibenarkan,
penyalahgunaan atau kerosakan semasa
pemindahan keluar dari KPM; dan

c. Melindungi sebaik-baiknya maklumat yang
terdapat di dalam media.

090202 Pengurusan Mel Elektronik Tanggungjawab

Penggunaan mel elektronik (emel) di KPM hendaklah Semua
dipantau secara berterusan oleh Pentadbir emel
untuk memenuhi keperluan etika penggunaan emel
dan Internet yang terkandung dalam Pekeliling
Kemajuan Pentadbiran Awam oleh Bilangan
1 Tahun 2003 bertajuk “Garis Panduan Mengenai
Tatacara Penggunaan Internet dan Mel Elektronik di
Agensi-agensi Kerajaan” dan mana-mana undang-
undang bertulis yang berkuat kuasa.

Perkara-perkara yang perlu dipatuhi adalah seperti
berikut:

a. Mengunakan akaun atau alamat emel yang
diperuntukkan oleh KPM sahaja boleh digunakan.
Penggunaan akaun milik orang lain atau akaun
yang dikongsi bersama adalah dilarang;

b. Setiap emel yang disediakan hendaklah mematuhi
format yang telah ditetapkan oleh KPM;

c. Pengguna hendaklah mengelak dari membuka
emel daripada penghantar yang tidak diketahui
atau diragui;

75

POLISI KESELAMATAN SIBER KPM

090202 Pengurusan Mel Elektronik Tanggungjawab

d. Pengguna hendaklah mengenal pasti dan Semua
mengesahkan identiti pengguna yang
BIDANG 09 KESELAMATAN KOMUNIKASI berkomunikasi dengannya sebelum meneruskan
transaksi maklumat melalui emel;

e. Setiap emel rasmi yang dihantar atau diterima
hendaklah disimpan mengikut tatacara
pengurusan sistem fail elektronik yang telah
ditetapkan;

f. Pengguna hendaklah menentukan tarikh dan
masa sistem komputer adalah tepat;

g. Mengambil tindakan dan memberi maklum balas
terhadap emel dengan cepat serta mengambil
tindakan segera; dan

h. Pengguna hendaklah bertanggungjawab ke atas
pengemaskinian dan penggunaan mailbox
masing-masing.

76

POLISI KESELAMATAN SIBER KPM

0903 Perkhidmatan Dalam Talian (Online)

Objektif :
Mengawal sensitiviti aplikasi dan maklumat dalam perkhidmatan ini agar
sebarang risiko seperti penyalahgunaan maklumat, kecurian maklumat
serta pindaan yang tidak sah dapat dihalang.

090301 Perkhidmatan Dalam Talian (Online) Tanggungjawab

Bagi menggalakkan pertumbuhan perkhidmatan Pengguna

dalam talian serta sebagai menyokong hasrat

kerajaan mengoptimumkan penyampaian BIDANG 09 KESELAMATAN KOMUNIKASI

perkhidmatan melalui elektronik, pengguna boleh

menggunakan kemudahan Internet.

Perkara-perkara yang perlu dipatuhi adalah seperti
berikut:

a. Maklumat yang terlibat dalam transaksi dalam
talian perlu dilindungi daripada aktiviti penipuan,
pertikaian kontrak dan pendedahan serta
pengubahsuaian yang tidak dibenarkan;

b. Maklumat yang terlibat dalam transaksi dalam
talian (online) perlu dilindungi bagi mengelak
penghantaran yang tidak lengkap, salah destinasi,
pengubahsuaian, pendedahan, duplikasi atau
pengulangan mesej yang tidak dibenarkan; dan

c. Integriti maklumat yang disediakan untuk sistem
yang boleh dicapai oleh orang awam atau pihak
lain yang berkepentingan hendaklah dilindungi
untuk mencegah sebarang pindaan yang tidak
diperakukan.

090302 Maklumat Umum Tanggungjawab

Perkara-perkara yang perlu dipatuhi dalam Pengguna
memastikan keselamatan maklumat adalah seperti
berikut:

a. Memastikan perisian, data dan maklumat
dilindungi dengan mekanisme yang bersesuaian;

b. Memastikan sistem yang boleh diakses oleh orang
awam diuji terlebih dahulu; dan

c. Memastikan segala maklumat yang hendak
dipaparkan telah disah dan diluluskan sebelum
dimuat naik ke laman web.

77

POLISI KESELAMATAN SIBER KPM

0904 Media Sosial

Objektif :
Memastikan keselamatan dan kawalan penyebaran maklumat melalui
media sosial.

090401 Media Sosial Tanggungjawab

Perkara-perkara yang perlu dipatuhi di dalam Semua
memastikan keselamatan dan kawalan penyebaran
BIDANG 09 KESELAMATAN KOMUNIKASI maklumat yang dikongsi dan disebarkan melalui
media sosial adalah seperti berikut:

a. Tidak menjejaskan kepentingan perkhidmatan
awam dan kedaulatan negara;

b. Tidak melibatkan penyebaran maklumat dan
dokumen terperingkat;

c. Tidak memaparkan kenyataan yang boleh
menjejaskan imej Kerajaan;

d. Tidak menyentuh isu sensitif seperti agama, politik
dan perkauman; dan

e. Tidak memaparkan kenyataan yang berunsur
fitnah atau hasutan.

090402 Keselamatan Media Sosial Tanggungjawab

Pegawai yang bertanggungjawab mengendalikan Pentadbir Sistem
laman web media sosial rasmi perlulah memastikan ICT
keselamatan media sosial dengan melaporkan
masalah spam kepada Suruhanjaya Komunikasi dan
Multimedia Malaysia (SKMM).

78

10

PEROLEHAN,
PEMBANGUNAN DAN
PENYELENGGARAAN

SISTEM

79

POLISI KESELAMATAN SIBER KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA

POLISI KESELAMATAN SIBER KPM

1001 Keselamatan Dalam Membangunkan Sistem
dan Aplikasi

Objektif :
Memastikan sistem yang dibangunkan sendiri atau pihak ketiga mempunyai
ciri-ciri keselamatan ICT yang bersesuaian.

100101 Keperluan Keselamatan Sistem Maklumat Tanggungjawab

Perkara-perkara yang perlu dipatuhi adalah seperti Pentadbir Sistem

berikut: ICT

PEROLEHAN,BIDANG 10 PEMBANGUNAN DAN a. Perolehan, pembangunan, penambahbaikan dan
PENYELENGGARAAN SISTEM
penyelenggaraan sistem hendaklah mengambil

kira kawalan keselamatan bagi memastikan tidak

wujudnya sebarang ralat yang boleh

mengganggu pemprosesan dan ketepatan

maklumat;

b. Ujian keselamatan hendaklah dijalankan ke atas

sistem input untuk menyemak pengesahan dan

integriti data yang dimasukkan, sistem

pemprosesan untuk menentukan sama ada

program berjalan dengan betul dan sempurna

serta sistem output untuk memastikan data yang

telah diproses adalah tepat;

c. Aplikasi perlu mengandungi semakan pengesahan

(validation) untuk mengelakkan sebarang

kerosakan maklumat akibat kesilapan

pemprosesan atau perlakuan yang disengajakan;

dan

d. Semua sistem yang dibangunkan sama ada

secara dalaman atau sebaliknya hendaklah diuji

terlebih dahulu bagi memastikan sistem

berkenaan memenuhi keperluan keselamatan

yang telah ditetapkan sebelum digunakan.

100102 Validasi Data Input dan Output Tanggungjawab

Perkara-perkara yang perlu dipatuhi adalah seperti Pemilik Sistem
berikut: dan Pentadbir

a. Data input bagi aplikasi perlu disahkan bagi Sistem ICT
memastikan data yang dimasukkan betul dan
bersesuaian; dan

b. Data output daripada aplikasi perlu disahkan bagi
memastikan maklumat yang dihasilkan adalah
tepat.

80

POLISI KESELAMATAN SIBER KPM

1002 Keselamatan Fail Sistem

Objektif :
Memastikan supaya fail sistem dikawal dan dikendalikan dengan baik dan
selamat.

100201 Kawalan Fail Sistem Tanggungjawab

Perkara-perkara yang perlu dipatuhi adalah seperti Pemilik Sistem PEROLEHAN,BIDANG 10 PEMBANGUNAN DAN
berikut: dan Pentadbir PENYELENGGARAAN SISTEM

a. Proses pengemaskinian fail sistem hanya boleh Sistem ICT
dilakukan oleh Pentadbir Sistem ICT atau pegawai
yang berkenaan dan mengikut prosedur yang
telah ditetapkan;

b. Kod atau atur cara sistem yang telah dikemas kini
hanya boleh dilaksanakan atau digunakan selepas
diuji;

c. Mengawal capaian ke atas kod atau atur cara
program bagi mengelakkan kerosakan, pengubah
suaian tanpa kebenaran, penghapusan dan
kecurian; dan

d. Data ujian perlu dipilih dengan berhati-hati,
dilindungi dan dikawal.

81

POLISI KESELAMATAN SIBER KPM

1003 Keselamatan dalam Proses Pembangunan dan
Proses Sokongan

Objektif :
Menjaga dan menjamin keselamatan sistem maklumat dan aplikasi.

100301 Prosedur Kawalan Perubahan Tanggungjawab

Perkara-perkara yang perlu dipatuhi adalah seperti Pentadbir Sistem

PEROLEHAN,BIDANG 10 PEMBANGUNAN DAN berikut: ICT
PENYELENGGARAAN SISTEM
a. Perubahan atau pengubahsuaian ke atas sistem

maklumat dan aplikasi hendaklah dikawal, diuji,

direkodkan dan disahkan sebelum digunapakai;

b. Aplikasi kritikal perlu dikaji semula dan diuji

apabila terdapat perubahan kepada sistem

pengoperasian untuk memastikan tiada kesan

yang buruk terhadap operasi dan keselamatan

agensi. Individu atau suatu kumpulan tertentu

perlu bertanggungjawab memantau

penambahbaikan dan pembetulan yang dilakukan

oleh pihak ketiga;

c. Mengawal perubahan dan/atau pindaan ke atas

pakej perisian dan memastikan sebarang

perubahan adalah terhad mengikut keperluan

sahaja;

d. Akses kepada kod sumber (source code) aplikasi

perlu dihadkan kepada pembangun sistem yang

dibenarkan sahaja; dan

e. Menghalang sebarang peluang untuk

membocorkan maklumat.

82

POLISI KESELAMATAN SIBER KPM

1004 Pembangunan Sistem Aplikasi

Objektif :
Memastikan pembangunan sistem aplikasi secara in-house dan outsource
perlu diselia dan dipantau untuk memastikan ia mengikut jadual dan
prosedur yang telah ditetapkan.

100401 Prosedur Pembangunan Sistem Aplikasi Tanggungjawab

Perkara-perkara yang perlu dipatuhi adalah seperti Pemilik Sistem PEROLEHAN,BIDANG 10 PEMBANGUNAN DAN
berikut: dan Pentadbir PENYELENGGARAAN SISTEM

a. Pembangunan sistem aplikasi hendaklah Sistem ICT
mengambil kira sistem aplikasi sedia ada di KPM
dan agensi lain bagi mengelakkan pertindihan
pembangunan sistem aplikasi yang sama;

b. Sesuatu pembangunan sistem aplikasi perlu
mempunyai pemilik sistem kepada sistem aplikasi
tersebut;

c. Pemilik Sistem aplikasi bertanggungjawab
mempromosi dan memastikan kelancaran
pelaksanaan sistem;

d. Pemilik Sistem aplikasi hendaklah membaca dan
memahami dokumentasi serta mematuhi
prosedur yang berkaitan;

e. Memastikan pembangunan sistem menggunakan
teknik secure coding;

f. Setiap sistem, aplikasi dan perisian hendaklah
mematuhi garis panduan keselamatan dan lulus
User Acceptance Test (UAT) dan Final
Acceptance Test (FAT); dan

g. Setiap sistem perlu mendapatkan pengesahan
daripada JPICT sebelum dilancarkan.

83

POLISI KESELAMATAN SIBER KPM

100402 Pembangunan Perisian Secara Outsource Tanggungjawab

Perkara-perkara yang perlu dipatuhi adalah seperti Pemilik Sistem
berikut: dan Pentadbir

a. Semua spesifikasi perolehan dan kontrak Sistem ICT
komersial hendaklah mengandungi keperluan
PEROLEHAN,BIDANG 10 PEMBANGUNAN DAN mandatori seperti yang berikut: “Kod sumber,
PENYELENGGARAAN SISTEM data/maklumat, prosedur dan dokumen adalah
hak milik Kerajaan.”;

b. Bagi sistem yang dibangunkan, spesifikasi
perolehan dan kontrak komersial hendaklah
memasukkan keperluan mandatori seperti yang
berikut: “Kerajaan berhak mencapai kod sumber
dan data/maklumat” dan “Kerajaan berhak
melaksanakan pengolahan risiko ke atas perisian
yang dibangunkan.”;

c. Perolehan produk tempatan atau yang dibangun
menggunakan teknologi tempatan hendaklah
diberi keutamaan dalam pembangunan dan
keseluruhan kitar hayat sistem. Kakitangan dan
sumber berkaitan sistem hendaklah dipilih untuk
mengurangkan kebergantungan kepada sumber
luaran, kepakaran dan teknologi asing;

d. Setiap sistem, aplikasi dan perisian hendaklah
mematuhi garis panduan keselamatan dan lulus
User Acceptance Test (UAT) dan Final
Acceptance Test (FAT);

e. Setiap sistem perlu mendapatkan pengesahan
daripada JPICT sebelum dilancarkan; dan

f. Penilaian keselamatan perlu dilakukan oleh pihak
ketiga untuk memastikan keselamatan sistem.

84

POLISI KESELAMATAN SIBER KPM

1005 Kawalan Teknikal Keterdedahan (Vulnerability)

Objektif :
Memastikan kawalan teknikal keterdedahan (vulnerability) adalah berkesan,
sistematik dan berkala dengan mengambil langkah-langkah yang
bersesuaian untuk menjamin keberkesanannya.

100501 Kawalan dari Ancaman Teknikal Tanggungjawab

Kawalan teknikal keterdedahan ini perlu dilaksanakan Pentadbir Sistem PEROLEHAN,BIDANG 10 PEMBANGUNAN DAN
ke atas sistem pengoperasian dan sistem aplikasi ICT, Pentadbir PENYELENGGARAAN SISTEM
yang digunakan. Perkara yang perlu dipatuhi adalah Pusat Data, dan
seperti berikut: Pentadbir
Rangkaian ICT
a. Memperoleh maklumat teknikal keterdedahan
(vulnerability) yang terkini ke atas sistem
maklumat yang digunakan;

b. Menilai tahap teknikal keterdedahan (vulnerability)
bagi mengenal pasti tahap risiko yang bakal
dihadapi; dan

c. Mengambil langkah-langkah kawalan untuk
mengatasi risiko berkaitan.

100502 Kawalan Kod Sumber dan Dokumentasi Tanggungjawab
Sistem Aplikasi

Kawalan kod sumber dan dokumentasi sistem Pentadbir Sistem
aplikasi hendaklah dilaksanakan ke atas sistem yang ICT
baharu dibangunkan secara outsource dan in-house.
Ini bagi memastikan kesinambungan sistem aplikasi
itu dapat berjalan dengan lancar sama ada selepas
pertukaran pegawai atau penyerahan sistem kepada
pemilik sistem aplikasi.

85

POLISI KESELAMATAN SIBER KPM

1006 Pembangunan Laman Web

Objektif :
Menerangkan perkara-perkara yang perlu dipatuhi dalam membangunkan
laman web di KPM.

100601 Prosedur Pembangunan Laman Web Tanggungjawab

PEROLEHAN,BIDANG 10 PEMBANGUNAN DAN Perkara-perkara yang perlu dipatuhi adalah seperti Pentadbir Sistem
PENYELENGGARAAN SISTEM berikut: ICT dan
Pengguna
a. Semua maklumat yang hendak dimuatkan ke
dalam laman web mestilah mendapat kelulusan
mengikut prosedur yang telah ditetapkan;

b. Maklumat di laman web hendaklah dikemas kini
dari semasa ke semasa;

c. Pembangunan laman web hendaklah mempunyai
ciri-ciri keselamatan bagi mengelak diceroboh dan
digodam; dan

d. Pembangunan laman web perlu mematuhi
Pekeliling Pengurusan Laman Web Agensi Sektor
Awam.

86

POLISI KESELAMATAN SIBER KPM

1007 Pembangunan Aplikasi Mudah Alih

Objektif :
Menerangkan perkara yang perlu dipatuhi dalam membangunkan aplikasi
mudah alih.

100701 Prosedur Intergrasi Pembangunan Tanggungjawab
Aplikasi Mudah Alih

Pembangunan aplikasi mudah alih yang melibatkan Pentadbir Sistem PEROLEHAN,BIDANG 10 PEMBANGUNAN DAN
integrasi dengan sistem induk hendaklah ICT dan Pemilik PENYELENGGARAAN SISTEM
menggunakan Application Programming Interface
(API) atau lain-lain kaedah yang bersesuaian yang Sistem
tidak memberi risiko ancaman keselamatan.

87

POLISI KESELAMATAN SIBER KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA

11
HUBUNGAN PEMBEKAL

88

POLISI KESELAMATAN SIBER KPM

1101 Perolehan

Objektif :
Menerangkan perkara yang perlu dipatuhi dalam proses perolehan ICT.

110101 Pemilihan Syarikat Pembekal Tanggungjawab

Pemilihan syarikat pembekal hendaklah mengikut Semua
peraturan seperti berikut:

a. Memilih syarikat pembekal yang mempunyai BIDANG 11 HUBUNGAN PEMBEKAL
pendaftaran sah dengan Kementerian Kewangan
Malaysia dalam Kod Bidang yang berkaitan;

b. Syarikat pembekal yang mempunyai pensijilan
keselamatan yang berkaitan hendaklah diberi
keutamaan;

c. Semua wakil syarikat pembekal hendaklah
mempunyai kelulusan keselamatan daripada
agensi berkaitan;

d. Produk atau perkhidmatan yang ditawarkan oleh
syarikat pembekal hendaklah melalui penilaian
teknikal untuk memastikan keperluan keselamatan
dipenuhi; dan

e. Jawatankuasa penilaian teknikal boleh
melaksanakan penilaian teknikal atau bertindak ke
atas penilaian pihak ketiga melalui laporan yang
dikemukakan oleh syarikat pembekal.

110102 Kontrak Tanggungjawab

Menyedia dan menyemak kontrak dengan Pemilik Projek
menyediakan terma dan syarat yang bersesuaian dan Penasihat
bagi memastikan aktiviti KPM yang dilaksanakan Undang-undang
mengikut undang-undang dan peraturan.

89

POLISI KESELAMATAN SIBER KPM

1102 Keselamatan Maklumat Dalam Hubungan
Dengan Pembekal

Objektif :
Memastikan aset ICT KPM yang boleh dicapai oleh pembekal dilindungi.

110201 Polisi Keselamatan Maklumat Ke Atas Tanggungjawab
Pembekal

Semua pembekal adalah tertakluk kepada Dasar Pengurus/
Keselamatan Kerajaan yang berkuat kuasa. Perkara– Penyelaras ICT
dan Pembekal
perkara yang perlu dipatuhi adalah seperti berikut:

BIDANG 11 HUBUNGAN PEMBEKAL a. Pembekal hendaklah mematuhi semua proses
dan prosedur yang ditetapkan semasa
menjalankan tugas;

b. Pengurusan pembekal adalah tertakluk kepada
peraturan yang sedang berkuat kuasa;

c. Pengawalan dan pemantauan akses pembekal;
dan

d. Keperluan minimum keselamatan maklumat bagi
setiap pembekal seperti keperluan perundangan
atau pekeliling berkaitan hendaklah dinyatakan
dalam perjanjian.

110202 Kawalan Keselamatan Maklumat Melalui Tanggungjawab
Perjanjian Dengan Pembekal

Semua keperluan keselamatan maklumat yang Pengurus/
relevan hendaklah ditentukan dan dipatuhi oleh Penyelaras ICT
pembekal bagi tujuan mengakses, memproses, dan Pembekal
menyimpan, berkomunikasi dan menyediakan
komponen infrastruktur ICT KPM. Perkara-perkara
berikut hendaklah dipatuhi:

a. Penerangan maklumat keselamatan;
b. Keperluan undang-undang dan peraturan; dan
c. Tapisan keselamatan pembekal.

110203 Kawalan Keselamatan Maklumat Dengan Tanggungjawab
Pembekal Dan Pihak Ketiga

Perjanjian dengan pembekal hendaklah meliputi risiko Pengurus/
keselamatan yang merangkumi perkhidmatan ICT Penyelaras ICT
dengan pihak ketiga. dan Pembekal

90

POLISI KESELAMATAN SIBER KPM

1103 Pengurusan Penyampaian Perkhidmatan
Pembekal

Objektif :
Untuk mengekalkan tahap keselamatan maklumat yang dipersetujui dengan
penyampaian perkhidmatan adalah sama seperti perjanjian pembekal.

110301 Pemantauan dan Kajian Perkhidmatan Tanggungjawab
Pembekal

KPM hendaklah sentiasa memantau, mengkaji Pemilik Projek
semula dan mengaudit penyampaian perkhidmatan
pembekal.

Perkara-perkara berikut hendaklah dipatuhi: BIDANG 11 HUBUNGAN PEMBEKAL

a. Pemantauan tahap prestasi perkhidmatan bagi
mengesahkan pembekal mematuhi perjanjian
perkhidmatan; dan

b. Laporan perkhidmatan yang dihasilkan oleh
pembekal hendaklah dipantau dan status
kemajuan dikemukakan kepada KPM.

110302 Pengurusan Perubahan Perkhidmatan Tanggungjawab
Pembekal

Semua perubahan perkhidmatan pembekal Pentadbir Sistem
hendaklah dilaksanakan secara teratur dan mengikut
Standard Operating Procedure (SOP) yang
ditetapkan.

Perkara-perkara yang perlu diambil kira adalah
seperti berikut:

a. Perubahan dalam perjanjian dengan pembekal;
b. Perubahan yang dilakukan oleh KPM bagi

meningkatkan perkhidmatan selaras dengan
penambahbaikan sistem, pengubahsuaian dasar
dan prosedur; dan
c. Perubahan dalam perkhidmatan pembekal
hendaklah selaras dengan perubahan rangkaian,
teknologi baharu, produk baharu, perkakasan
baharu, perubahan lokasi, pertukaran pembekal
dan subkontraktor.

91

POLISI KESELAMATAN SIBER KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA 12

RISIKO DAN PENGURUSAN
PENGENDALIAN INSIDEN

KESELAMATAN ICT

92

POLISI KESELAMATAN SIBER KPM

1201 Mekanisme Pelaporan Insiden Keselamatan ICT

Objektif :
Memastikan insiden dikendalikan dengan cepat dan berkesan bagi
meminimumkan kesan insiden keselamatan ICT.

120101 Mekanisme Pelaporan Tanggungjawab RISIKO DAN PENGURUSAN PENGENDALIAN

Insiden keselamatan ICT bermaksud musibah ICTSO, Pentadbir BIDANG 12 INSIDEN KESELAMATAN ICT
(adverse event) yang berlaku ke atas aset ICT atau Sistem ICT,
ancaman kemungkinan berlaku kejadian tersebut. Ia
mungkin suatu perbuatan yang melanggar Polisi Pentadbir Pusat
keselamatan ICT sama ada yang ditetapkan secara Data, Pentadbir
tersurat atau tersirat. Rangkaian ICT
dan CERT KPM

Insiden keselamatan ICT seperti berikut hendaklah
dilaporkan kepada ICTSO KPM dan Pasukan CERT
KPM dengan kadar segera:

a. Maklumat didapati hilang atau didedahkan kepada
pihak-pihak yang tidak diberi kuasa atau, disyaki
hilang atau didedahkan kepada pihak-pihak yang
tidak diberi kuasa;

b. Sistem maklumat digunakan tanpa kebenaran
atau disyaki sedemikian;

c. Kata laluan atau mekanisme kawalan akses
hilang, dicuri atau didedahkan, atau disyaki hilang,
dicuri atau didedahkan;

d. Berlaku kejadian sistem yang luar biasa seperti
kehilangan fail, sistem kerap kali gagal dan
komunikasi tersalah hantar; dan

e. Berlaku percubaan menceroboh, penyelewengan
dan insiden-insiden yang tidak dijangka.

Pelaporan insiden keselamatan ICT di KPM
sepertimana Prosedur pelaporan insiden keselamatan
ICT berdasarkan:

i. Pekeliling Am Bilangan 1 Tahun 2001 -
Mekanisme Pelaporan Insiden Keselamatan
Teknologi Maklumat dan Komunikasi; dan

ii. Surat Pekeliling Am Bilangan 4 Tahun 2006 –
Pengurusan Pengendalian Insiden Keselamatan
Teknologi Maklumat dan Komunikasi Sektor
Awam.

93

POLISI KESELAMATAN SIBER KPM

1202 Pengurusan Maklumat Insiden Keselamatan
ICT

Objektif :
Memastikan pendekatan yang konsisten dan efektif digunakan dalam
pengurusan maklumat insiden keselamatan ICT.

RISIKOBIDANG 12 DAN PENGURUSAN PENGENDALIAN 120201 Prosedur Pengurusan Maklumat Insiden Tanggungjawab
INSIDEN KESELAMATAN ICT Keselamatan ICT

Maklumat mengenai insiden keselamatan ICT yang CERT KPM
dikendalikan perlu disimpan dan dianalisis bagi tujuan
perancangan, tindakan pengukuhan dan
pembelajaran bagi mengawal kekerapan, kerosakan
dan kos kejadian insiden yang akan datang.

Maklumat ini juga digunakan untuk mengenal pasti
insiden yang kerap berlaku atau yang memberi kesan
serta impak yang tinggi kepada KPM.

Bahan-bahan bukti berkaitan insiden keselamatan
ICT hendaklah disimpan dan disenggarakan.
Kawalan-kawalan yang perlu diambil kira dalam
pengumpulan maklumat dan pengurusan
pengendalian insiden adalah seperti berikut:

a. Menyimpan jejak audit, backup secara berkala
dan melindungi integriti semua bahan bukti;

b. Menyalin bahan bukti dan merekodkan semua
maklumat aktiviti penyalinan;

c. Menyediakan pelan kontingensi dan
mengaktifkan pelan kesinambungan
perkhidmatan;

d. Menyediakan tindakan pemulihan segera; dan
e. Memaklumkan atau mendapatkan nasihat pihak

berkuasa perundangan sekiranya perlu.

94

13 POLISI KESELAMATAN SIBER KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA

KESELAMATAN MAKLUMAT
BAGI PENGURUSAN
KESINAMBUNGAN
PERKHIDMATAN

95

KESELAMATANBIDANG 13 MAKLUMAT BAGI PENGURUSAN POLISI KESELAMATAN SIBER KPM
KESINAMBUNGAN PERKHIDMATAN
1301 Dasar Kesinambungan Perkhidmatan

Objektif :
Menjamin operasi perkhidmatan agar tidak tergendala dan penyampaian
perkhidmatan yang berterusan kepada pelanggan.

130101 Pelan Kesinambungan Perkhidmatan Tanggungjawab

Pihak KPM hendaklah memastikan aspek Koordinator PKP
keselamatan Maklumat dalam Pelan Kesinambungan KPM
Perkhidmatan (PKP) hendaklah dibangunkan,
laksanakan dan dikemas kini (proses, prosedur serta
kawalan) untuk menentukan pendekatan yang
menyeluruh diambil bagi mengekalkan
kesinambungan perkhidmatan.

Ini bertujuan memastikan tiada gangguan kepada
proses-proses dalam penyediaan perkhidmatan
organisasi. Pelan ini mestilah diluluskan oleh Ketua
Jabatan dan perkara-perkara berikut perlu diberi
perhatian:

a. Mengenal pasti semua tanggungjawab dan
prosedur kecemasan atau pemulihan;

b. Mengenal pasti peristiwa yang boleh
mengakibatkan gangguan terhadap proses bisnes
bersama dengan kemungkinan dan impak
gangguan tersebut serta akibat terhadap
keselamatan ICT;

c. Melaksanakan prosedur-prosedur kecemasan
bagi membolehkan pemulihan dapat dilakukan
secepat mungkin atau dalam jangka masa yang
telah ditetapkan;

d. Mendokumentasikan proses dan prosedur yang
telah di- persetujui;

e. Mengadakan program latihan kepada pengguna
mengenai prosedur kecemasan;

f. Surat Pekeliling Am Bilangan 4 Tahun 2006 –
Pengurusan Pengendalian Insiden Keselamatan
Teknologi Maklumat dan Komunikasi Sektor
Awam.

96

POLISI KESELAMATAN SIBER KPM

130101 Pelan Kesinambungan Perkhidmatan Tanggungjawab

PKP perlu dibangunkan dan hendaklah mengandungi Koordinator PKP

perkara-perkara berikut: KPM

a. Senarai aktiviti teras yang dianggap kritikal KESELAMATAN MAKLUMAT BAGI PENGURUSAN
mengikut susunan keutamaan;
KESINAMBUNGANBIDANG 13 PERKHIDMATAN
b. Senarai personel KPM dan pihak ketiga berserta
nombor yang boleh dihubungi (faksimili, telefon
dan emel). Senarai kedua juga hendaklah
disediakan sebagai menggantikan personel tidak
dapat hadir untuk menangani insiden;

c. Senarai lengkap maklumat yang memerlukan
backup dan lokasi sebenar penyimpanannya serta
arahan pemulihan maklumat dan kemudahan
yang berkaitan;

d. Alternatif sumber pemprosesan dan lokasi untuk
menggantikan sumber yang telah lumpuh; dan

e. Perjanjian dengan pembekal perkhidmatan untuk
mendapatkan keutamaan penyambungan semula
perkhidmatan di mana boleh.

Salinan PKP perlu disimpan di lokasi berasingan
untuk mengelakkan kerosakan akibat bencana di
lokasi utama. PKP akan diuji secara berkala atau
apabila terdapat perubahan dalam persekitaran atau
fungsi bisnes untuk memastikan ia sentiasa kekal
berkesan. Penilaian secara berkala hendaklah
dilaksanakan untuk memastikan pelan tersebut
bersesuaian dan memenuhi tujuan dibangunkan.

Ujian PKP hendaklah dijadualkan untuk memastikan
semua ahli dalam pemulihan dan personel yang
terlibat mengetahui mengenai pelan tersebut,
tanggungjawab dan peranan mereka apabila pelan
dilaksanakan.

KPM hendaklah memastikan salinan PKP sentiasa
dikemas kini dan dilindungi seperti di lokasi utama.

97

POLISI KESELAMATAN SIBER KPM

130102 Mengesah, Mengkaji semula dan Menilai Tanggungjawab
Keselamatan Maklumat dalam Pelan
KESELAMATANBIDANG 13 MAKLUMAT BAGI PENGURUSAN Pengurusan Kesinambungan
KESINAMBUNGAN PERKHIDMATAN Perkhidmatan

KPM hendaklah mengesahkan kawalan terhadap Koordinator PKP
keselamatan maklumat dalam pelan Pengurusan KPM
Kesinambungan Perkhidmatan (PKP). Semakan PKP
dibuat sekurang-kurangnya dua (2) tahun sekali atau
sekiranya terdapat perubahan untuk memastikan
pelan berkenaan sahih dan berkesan semasa berlaku
gangguan/bencana.

98

14
PEMATUHAN

99

POLISI KESELAMATAN SIBER KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA

POLISI KESELAMATAN SIBER KPM

1401 Pematuhan dan Keperluan Perundangan

Objektif :
Meningkatkan tahap keselamatan ICT bagi mengelak dari pelanggaran
kepada Polisi Keselamatan Siber KPM.

140101 Pematuhan Dasar Tanggungjawab

Setiap pengguna di KPM hendaklah membaca, Pengguna
memahami dan mematuhi Polisi Keselamatan Siber
BIDANG 14 PEMATUHAN KPM dan undang-undang atau peraturan-peraturan
lain yang berkaitan yang berkuat kuasa.

Semua aset ICT di KPM termasuk maklumat yang
disimpan di dalamnya adalah hak milik Kerajaan dan
Ketua Jabatan berhak untuk memantau aktiviti
pengguna untuk mengesan penggunaan selain dari
tujuan yang telah ditetapkan.

Sebarang penggunaan aset ICT KPM selain daripada
maksud dan tujuan yang telah ditetapkan, adalah
merupakan satu penyalahgunaan sumber KPM.

Tertakluk kepada pematuhan dasar yang dinyatakan
ia hendaklah berasaskan keupayaan sebenar
persekitaran yang boleh dilaksanakan melalui analisa
jurang (gap analysis) tanpa menjejaskan objektif
polisi.

140102 Pematuhan dengan Dasar, Piawaian dan Tanggungjawab
Keperluan Teknikal

ICTSO hendaklah memastikan semua prosedur ICTSO
keselamatan dalam bidang tugas masing-masing
mematuhi dasar, piawaian dan keperluan teknikal.

Sistem maklumat perlu diperiksa secara berkala bagi
mematuhi standard pelaksanaan keselamatan ICT.

100