รูปแบบการจัดประสบการเรียนรู้ ระดับปฐมวัยที่เป็นเลิศ (Best Practice) สร้างสรรค์ ปั้นนวัตกร

Best Practices สรา้ งสรรค์ ปน้ั นวัตกร หนา้ ที่ 1

รายงานผลงานการปฏบิ ตั ทิ ่ีเป็นเลิศ (Best Practice)
ดา้ นการจดั ประสบการณ์การเรียนร้รู ะดบั ปฐมวัย (ครูผสู้ อน)

ผลงานเร่ือง สรา้ งสรรค์ ป้ันนวตั กร
นักเรยี นชั้นอนุบาลปีท่ี 2 โรงเรียนบ้านท่าเรอื

ปีการศกึ ษา 2564

นางสาวกฤตยพร สกลุ จันทร์
ตำแหน่ง ครู วทิ ยฐานะ ครชู ำนาญการพเิ ศษ

โรงเรยี นบ้านท่าเรอื
สำนกั งานเขตพืน้ ท่กี ารศกึ ษาประถมศึกษาภูเก็ต
สำนกั งานคณะกรรมการการศึกษาขน้ั พืน้ ฐาน

กระทรวงศึกษาธิการ

Best Practices สร้างสรรค์ ปั้นนวตั กร หน้าท่ี 2

Best Practices สรา้ งสรรค์ ป้นั นวตั กร หน้าที่ ก

คำนำ
เอกสารฉบับนี้จัดทำขึ้นเพื่อรายงานการปฏิบัติงานผลงานและนวัตกรรม และเป็นเอกสารประกอบการ
คัดเลือกผลงานนวัตกรรมที่เป็นเลิศ (Best Practices) โดยมีรายละเอยี ดประกอบการพิจารณา ตามรูปแบบการนำ
วิธีการปฏิบัติที่เป็นเลิศ/ผลงานนวัตกรรม ได้แก่ ความสำคัญของผลงานนวัตกรรมที่นำเสนอ จุดประสงค์และ
เป้าหมาย กระบวนการผลิตงาน ผลการดำเนินการ/ผลสัมฤทธิ์/ประโยชน์ที่ได้รับ ปัจจัยความสำเร็จ บทเรียนที่
ได้รับ/ข้อเสนอแนะ/ข้อควรระวัง การเผยแพร่/การได้รับการยอมรับ การขยายผล ต่อยอด หรือประยุกต์ใช้ผลงาน
นวตั กรรม หรือแนวปฏิบัติ และเอกสารหลกั ฐาน/ภาคผนวก
ขอขอบคุณ ว่าที่ร้อยตรีวชิรพันธุ์ บุญณมี ผู้อำนวยการโรงเรียนบ้านท่าเรือ คณะครู คณะกรรมการ
สถานศึกษาขั้นพื้นฐาน ศึกษานิเทศก์สำนักงานศึกษาธิการจังหวัดภูเก็ต และผู้ปกครองนักเรียนชั้นอนบุ าลปที ี่ 2 ปี
การศึกษา 2564 โรงเรยี นบ้านทา่ เรอื ท่ใี ห้ความร่วมมอื รว่ มใจ และสนับสนนุ ในการทำงานจนประสบผลสำเรจ็ หวัง
เป็นอย่างยิ่งการนำเสนอผลงานสร้างสรรค์ ปั้นนวัตกร เพื่อการพัฒนาความสามารถในการคิดรวบยอดของนักเรียน
ชั้นอนุบาลปีที่ 2 โรงเรียนบ้านท่าเรือ ปีการศึกษา 2564 โดยใช้กิจกรรมเกมการศึกษาวัสดุเหลือใช้ เป็นประโยชน์
แกผ่ ทู้ ี่เกยี่ วข้องด้านการจัดการศกึ ษาแกค่ รูและผู้ปกครองต่อไป

นางสาวกฤตยพร สกุลจนั ทร์
ครูโรงเรียนบ้านทา่ เรือ

Best Practices สร้างสรรค์ ปั้นนวตั กร หนา้ ที่ ข

สารบญั

ชอื่ ผลงาน หนา้
ความสำคญั ของผลงาน 1
1
สภาพปญั หา 3
แนวทางแกป้ ัญหาและพัฒนา 6
จดุ ประสงค์และเปา้ หมายของการดำเนนิ งาน 7
กระบวนการผลิตผลงาน 7
ผลการดำเนินการ/ผลสมั ฤทธิ์/ประโยชน์ทไี่ ด้รบั 12
ปจั จัยความสำเร็จ 13
บทเรยี นท่ีไดร้ บั 14
การเผยแพร/่ การได้รบั การยอมรบั /รางวลั ทไ่ี ด้รบั 14
การขยายผลตอ่ ยอด 15
ขอ้ มูลอ้างอิง 16
ภาคผนวก

Best Practices สรา้ งสรรค์ ปัน้ นวตั กร หน้าท่ี 1

รูปแบบการการจดั ประสบการณ์การเรียนรู้ ระดับปฐมวัยท่ีเปน็ เลศิ Best Practices

ชอื่ ผลงาน : สร้างสรรค์ ป้นั นวตั กร

ช่อื ผนู้ ำเสนอผลงาน: นางสาวกฤตยพร สกุลจันทร์ ตำแหน่ง ครู วิทยฐานะชำนาญการพิเศษ

สถานศกึ ษา/หน่วยงาน: โรงเรียนบ้านท่าเรือ

สังกดั สำนกั งานเขตพน้ื ทีก่ ารศึกษาประถมศึกษาภูเก็ต

อีเมล [email protected] โทร. 095-4267069

อีเมลโรงเรียน bantarua.ac.th โทร. 076-617073

1. ความสำคญั ของผลงานหรอื นวตั กรรมท่นี ำเสนอ

ชือ่ นวัตกรรม สร้างสรรค์ ป้ันนวตั กร

เด็กปฐมวัย ชน้ั อนบุ าลปที ่ี 2 ปีการศึกษา 2564 โรงเรยี นบ้านท่าเรือ

1.1 ความเป็นมา และสภาพปญั หา

รฐั ธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พทุ ธศักราช 2560 ซ่ึงเป็นกฎหมายสงู สุดของประเทศ ในมาตรา 54

ระบุว่า รฐั ต้องดำเนนิ การให้เดก็ เลก็ ได้รบั การดูแล และได้รับการพัฒนา รา่ งกาย จติ ใจ วินยั อารมณ์ สงั คม และ

สตปิ ญั ญาใหส้ มวยั (สำนกั วชิ าการ สำนักงานเลขาธกิ ารสภาผูแ้ ทนราษฎร, 2563) หลกั สูตรการศกึ ษาทุกระดบั ชน้ั

ลว้ นมคี วามสำคัญ โดยเฉพาะอย่างย่ิง หลักสูตรการศึกษาเดก็ ปฐมวัยตามหลกั สตู รการศึกษาปฐมวัย พุทธศกั ราช

2560 (สำนักวิชาการและมาตรฐานการศกึ ษา กระทรวงศึกษาธกิ าร, 2560) กำหนดเป้าหมายในการพฒั นาเด็ก

ปฐมวัยใหม้ พี ฒั นาการด้านรา่ งกาย อารมณ์ จติ ใจ สงั คม และสติปัญญา เป็นคนดี มวี ินัย สำนกึ ความเปน็ ไทย และมี

ความรบั ผิดชอบต่อ ตนเอง ครอบครัว ชุมชน สงั คม และประเทศชาติต่อไป โดยเนน้ พฒั นาทกุ ด้านอยา่ งสมดุลและ

เต็มตามศักยภาพ ผทู้ เี่ ก่ียวข้องกบั การจดั การศึกษาทุกระดับควรตระหนกั ถึงความสำคัญของพฒั นาการ 4 ดา้ น

พัฒนาการดา้ นสติปัญญาเป็นพัฒนาการทส่ี ำคัญในการเรยี นรขู้ องเด็กในช่วงอายุ 0-6 ปี เปน็ วัยทองแหง่ การการ

เรียนรู้ เพราะเป็นชว่ งท่สี มองจะพฒั นาสูงสดุ และส่งผลตอ่ พัฒนาการรวมตลอดถึงความสามารถในการคดิ การท่เี ด็ก

ได้คิด การสอ่ื สารความตอ้ งการของตนเองกับผู้อ่ืนเปน็ พืน้ ฐานสำคัญในการพฒั นา ทักษะทางดา้ นสตปิ ญั ญา ซ่งึ

นำไปสู่การพัฒนาทักษะ ด้านอนื่ ๆ การคดิ ของเด็กปฐมวยั เปน็ กระบวนการท่เี กิดขน้ึ ในสมองท่ีมผี ลจากการรับรูส้ ่ิง

ต่างๆที่ เกดิ ข้นึ ในชวี ติ ประจำวนั ท้ังที่เด็กรตู้ ัวและไมร่ ตู้ ัว การคดิ ของเดก็ ปฐมวัยจะเกีย่ วข้องกบั โครงสรา้ งของสมอง

และกระบวนการทำงานของสมอง ซึ่งการทำงานของของสมองจะพฒั นาการคิดของเด็ก จากการ สงั เกตเด็กปฐมวัย

จะพบว่า การคดิ ของเด็กเกิดข้ึนตลอดเวลา เมอ่ื เด็กคดิ สิง่ หนึง่ สง่ิ ใดจะเกดิ เป็น พฤตกิ รรมหรอื สะท้อนออกมาใน

รปู แบบการกระทำเพราะสมองเป็นสว่ นสำคญั ที่เกีย่ วข้องสมั พนั ธ์ กบั การคดิ เดก็ จะเริ่มต้นพฒั นาดา้ นการคดิ ผ่าน

การรับรู้ของประสาทสมั ผัส ซง่ึ เปน็ ประสบการณแ์ รกหรือ เป็นข้ันของต้นของพฒั นาการทางการคดิ การคิดของเด็ก

เปน็ ไปตามสิง่ ท่ีเดก็ เห็น ได้ยิน รู้รส ร้สู กึ ได้ กลิน่ ซง่ึ เปน็ การรับรู้ทางประสาทสัมผัสท้ังห้าหรือเรยี กวา่ ขั้นประสาท

รบั รู้ (Sensorimotor Stage) และพร้อมทีจ่ ะพัฒนาไปข้นั ก่อนปฏบิ ตั ิการ (Preoperational Stage) ในแตล่ ะข้นั

ของพฒั นาการ เด็กจะพัฒนาเครื่องมือในการคิด คือสัญลักษณ์ (Symbol) เด็กไมไ่ ด้มองวา่ สิง่ นั้นคืออะไร แตจ่ ะมอง

วา่ ส่งิ นัน้ เป็นตวั แทนหรือใชแ้ ทนอะไรได้บ้าง โดยใชค้ ำพดู เป็นการส่ือสารความหมาย ประสบการณ์ซำ้ ๆ จะชว่ ย

พัฒนาไดเ้ รว็ ขึ้น (อารมณ์ สวุ รรณปาล. 2551)

Best Practices สรา้ งสรรค์ ปน้ั นวัตกร หนา้ ท่ี 2

เด็กเป็นทรัพยากรที่มีค่ายิ่งเป็นความหวังของครอบครัว เป็นผู้สืบทอดมรดกทางวัฒนธรรมแล ะเป็น
มนุษยชาติ เป็นพลังสำคัญในการพัฒนาประเทศ อนาคตของประเทศชาติจึงขึ้นอยู่กบั คุณภาพของเด็ก เด็กท่ีมีความ
สมบูรณ์ทั้งทางด้านร่างกาย จิตใจ สังคม สติปัญญา มีพัฒนาการในทุก ๆ ด้าน ที่เหมาะสมกับวัย ไม่ว่าจะเป็น
พฒั นาการทางดา้ นรา่ งกาย สตปิ ัญญา อารมณ์ สงั คมและจริยธรรม การที่เดก็ ๆ ได้ “เรียนรู”้ ผา่ นประสาทสัมผัสท้ัง
5 นั่นก็คอื หู ตา จมกู ลิ้น กายสัมผัส รวมท้ังจิตใจ ก็ยงิ่ ช่วยเพิม่ ประสบการณ์การเรียนรู้ในด้านต่างๆ ของเด็กได้เป็น
อย่างดีสิ่งเร้าท่ีน่าสนใจ ก็จะยิ่งทำใหส้ มองตื่นตวั ซึ่งเมื่อเด็กๆ สนใจในสิ่งใดสิ่งหนึ่ง สมองก็มักจะสั่งการให้เราจดจำ
สิ่งนั้นได้นานกว่าการท่องจำ แต่เป็นความรู้ในหน่วยความจำของสมองที่เด็กเข้าใจ และอยากที่จะเรียนรู้ รวมทั้ง
สามารถเกบ็ บันทึกภาพไวใ้ นสมองส่วนความจำ และสามารถเรียกกลบั มาใช้ใหม่ หรือทำพฤติกรรมเลียนแบบซ้ำจาก
สง่ิ ที่เด็กเคยเหน็ เพ่ือใหเ้ ขาไดต้ ่อยอดใหก้ ลายเปน็ ประสบการณ์ทดี่ ี

เดก็ ในวัยเรมิ่ แรกของชวี ิต หรือที่เรียกวา่ “เด็กปฐมวยั ” คือ วัยต้งั แต่แรกเกดิ จนถึง 6 ปี จัดได้ว่าเปน็ ระยะที่
สำคัญที่สุดของชวี ิต ทง้ั ดา้ นร่างกาย อารมณ์ สังคม บุคลิกภาพ โดยเฉพาะดา้ นสติปญั ญา จะเจรญิ มากท่ีสุดในช่วงน้ี
และพฒั นาการใด ๆ ในวยั น้จี ะเป็นพน้ื ฐานทมี่ คี วามสำคัญต่อพัฒนาการในชว่ งอ่ืนๆ ของชีวิตเปน็ อย่างมาก ดงั ท่ี
นกั จติ วทิ ยาและนักการศกึ ษาได้กลา่ วถงึ ความสำคญั ของเด็กในวยั น(้ี กรมวชิ าการ 2560) การสง่ เสริมพัฒนาการด้าน
สตปิ ัญญาตอ้ งเร่ิมตามลำดบั ข้ัน ไดเ้ ด็กไดเ้ รยี นรผู้ า่ นประสาทสัมผัสท้ัง 5 การพัฒนาการคิดเปน็ การพัฒนาให้เด็กมี
ความสามารถในการคิดแกป้ ัญหา คดิ รวบยอด และคดิ เชิงเหตผุ ลทางคณติ ศาสตรแ์ ละวทิ ยาศาสตรโ์ ดยจัดกิจกรรม
ให้เดก็ ไดส้ ังเกต จำแนก เปรยี บเทียบ สบื เสาะหาความรู้ สนทนา อภปิ รายแลกเปลยี่ นความคดิ เห็น เชิญวิทยากร
มาพดู คยุ กับเด็ก ศกึ ษานอกสถานที่ เลน่ เกมการศึกษา ฝกึ แก้ปญั หาในชีวิตประจำวนั ฝกึ ออกแบบและสรา้ งช้ินงาน
และทำกจิ กรรมท้ังเปน็ รายบุคคล กลุ่มย่อย และกลุม่ ใหญ่ (หลักสตู รการศึกษาปฐมวัย 2560, หนา้ 43) ทง้ั น้ี
ความสามารถในการคดิ มีการพัฒนาเป็นลำดบั จากงา่ ยไปยาก (Dewey, 1973) สอดคล้องกับที่ ทศิ นา แขมมณี
(2560) กลา่ ววา่ การคิดเปน็ กระบวนการทางสมองในการจัดกระทำกบั ขอ้ มูลหรือสิง่ เรา้ ที่รับเข้ามา การคดิ เป็น
กระบวนการทางสตปิ ัญญาของบุคคล (Cognitive Process) ทีใ่ ชใ้ นการสรา้ งความหมายความเข้าใจในสรรพส่งิ ต่าง
ๆ ท่ีบุคคลได้รับจากประสบการณ์ การคดิ มีลักษณะเปน็ กระบวนการหรือวิธีการ ไม่ใช่เน้อื หาทบี่ ุคคลหนึง่ สามารถ
ถ่ายทอดใหอ้ ีกบคุ คลหน่ึงได้ การคิดจงึ เป็นเครื่องมือท่ใี ช้ในการสรา้ งความหมาย ความเขา้ ใจในเนื้อหาสาระ
หลกั สูตรการศกึ ษาปฐมวัย พทุ ธศักราช 2560 พฒั นาขนึ้ บนแนวคิดหลักสำคัญเกี่ยวกบั พัฒนาการเด็กปฐมวยั โดยถือ
ว่าการเล่นของเด็กเป็นหัวใจสำคัญของการจัดประสบการณ์การเรียนรู้ ภายใต้การจัดสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อการ
ทำงานของสมอง ผ่านสื่อที่เอื้อให้เด็กเกิดการเรียนรู้ผ่านการเล่น รวมทั้งการเล่นเกมการศึกษา การเล่นอย่างมี
จุดมุ่งหมายเป็นเคร่อื งมือการเรียนรู้ขน้ั พนื้ ฐานที่ถือเป็นองคป์ ระกอบสำคญั ในกระบวนการเรยี นรขู้ องเด็ก ขณะท่ีเด็ก
เล่นจะเกิดการเรียนรู้ไปพร้อม ๆ กันด้วย เด็กจะรู้สึกสนุกสนาน เพลิดเพลิน ได้สังเกต มีโอกาสทำการทดลอง คิด
สร้างสรรค์ คิดแก้ปัญหาและค้นพบด้วยตนเอง การเล่นช่วยให้เด็กเรียนรู้สิ่งแวดล้อม และช่วยให้เด็กมีพัฒนาการ
ทางด้านร่างกาย อารมณ์ จิตใจ สังคมและสติปัญญา ประสบการณ์สำคัญที่ส่งเสริมพัฒนาการด้านสติปัญญา เป็น
การสนับสนุนให้เด็กได้รับรู้ เรียนรู้สิ่งต่างๆ รอบตัวผ่านการมีปฏิสัมพันธ์กับสิ่งแวดล้อม บุคคลและสื่อต่างๆ ด้วย
กระบวนการเรียนรู้ที่หลากหลาย เพื่อเปิดโอกาสให้เด็กพัฒนาการใช้ภาษา จินตนาการความคิดสร้างสรรค์ การ
แก้ปญั หา การคิดเชงิ เหตผุ ล และการคดิ รวบยอดเกยี่ วกับสิ่งต่างๆ รอบตัวและมคี วามคดิ รวบยอดทางคณิตศาสตร์ท่ี
เปน็ พน้ื ฐานของการเรียนรู้ในระดบั ทีส่ งู ขึ้นตอ่ ไป (หลกั สตู รการศึกษาปฐมวยั 2560,หน้า 38)

Best Practices สร้างสรรค์ ป้นั นวัตกร หน้าที่ 3

สภาพปัญหา
เนื่องจากสถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19) การจัดการเรียนการ

สอนในปีการศึกษา 2564 เด็กปฐมวัยมาโรงเรียนไม่เต็มเวลา มาเรียนที่โรงเรียนน้อยลงและต้องเรียน Online ,
Onhand , Ondemand ในช่วงโรงเรียนปดิ ทำให้เด็กปฐมวัยเกิดปัญหาภาวะถดถอยทางพัฒนาการและการเรยี นรู้
เด็กปฐมวัยอยู่ในสังคมการใช้เทคโนโลยี ยุคดิจิตอล ซึ่งเด็กปฐมวัยไม่มีความพร้อมในการใช้เทคโนโลยี การยับย้ัง
การคิดวิเคราะห์ เมื่อผู้ปกครองไม่มีเวลาใกล้ชิด ดูแลเด็กปฐมวัย เด็กจึงใช้เวลาอยู่กับมือถือ อยู่หน้าจอสี่เหลี่ยม
ส่งผลให้เด็กปฐมวัยมีพัฒนาการถดถอย เช่น การพักผ่อน การเข้าสังคมกับเพื่อน ปัญหาสุขภาพ สายตา สมาธิสั้น
พัฒนาการลา่ ช้า ติดโทรศพั ท์ มปี ญั หาตอ่ พฒั นาการ ทั้ง 4 ด้าน คอื ดา้ นร่างกาย การออกกำลงั กาย กลา้ มเนื้อใหญ่
กล้ามเนื้อเล็ก ด้านอารมณ์จติ ใจ อารมณ์ก้าวรา้ ว ขาดความรับผิดชอบ ขาดสมาธิ ด้านสังคม การปฏิสัมพันธ์กับคน
รอบข้างน้อยลง ขาดระเบียบวินัย และที่สำคัญด้านสติปัญญา เด็กปฐมวัยขาดทักษะการคิดที่เป็นพื้นฐานการคิด
การคดิ รวบยอด ความพร้อมทกั ษะด้านคณิตศาสตร์ และในการพัฒนาเดก็ ปฐมวัยยุค 4.0 ตอ้ งพฒั นาให้เด็กปฐมวัย
มกี ารคิดวิเคราะห์ คิดสรา้ งสรรค์ คดิ ผลิตภาพ การคิดรบั ผดิ ชอบ และการคิดพน้ื ฐานสามารถพฒั นาเด็กไปสู่การคิด
ข้นั สงู ให้เด็กปฐมวยั มคี วามพรอ้ มในการเรียนร้ขู ั้นต่อไป

ผลการประเมินพัฒนาการเด็กปฐมวัยในภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2564 ตามมาตรฐานคุณลักษณะที่พึง
ประสงค์ พัฒนาการด้านสติปัญญา ในมาตรฐานท่ี 10 มีความสามารถในการคิดที่เป็นพื้นฐานการเรียนรู้ ตัวบ่งชี้ที่
10.1 มีความสามารถในการคิดรวบยอด ตามหลักสูตรการศึกษาปฐมวัย พุทธศักราช 2560 พบว่า เด็กปฐมวัยช้ัน
อนุบาลปีที ๒ ผลการประเมินอยู่ในระดบั ร้อยละ ๖๓.๓๓ ซึ่งต่ำกว่าค่าเป้าหมายมาตรฐานการศึกษาของโรงเรียน
และส่งผลตอ่ เด็กในเรอ่ื งความสามารถในการคิดที่เปน็ พน้ื ฐานการเรียนร้ใู นอนาคต

ที่ ชือ่ - สกุล บอกลักษณะและ จบั คู่และ จำแนกและจัด เรียงลำดบั
เปรยี บเทยี บความ กลุ่มสงิ่ ตา่ งๆ เหตกุ ารณ์
สว่ นประกอบของสงิ่ แตกต่างหรือความ อน่างน้อยหนึ่ง อยา่ งน้อย 4
เหมอื นของส่งิ ต่างๆ ลักษณะ ลำดบั
ต่างๆจากการสังเกต
2 2 2
ดว้ ยประสาทสัมผสั 2 2 2
3 2 2
1 ด.ช.ภัทร 2 1 2 1
2 2 2
2 ด.ช.ปณั ณวิชญ์ 2 10 10 9
73.33 73.33 53.33
3 ด.ช.กติ ติพงศ์ ช่วยการกลา้ 2
63.33
4 ด.ช.ธรี ภทั ร โพธถ์ิ าวร 1

5 ด.ญ.วิลาวลั ย์ นาสนิ พ้อม 2

ผลคะแนนรวม 9

เฉลีย่ 53.33

รวมเฉลยี่

ตารางที่ 1 ผลการประเมนิ พัฒนาการด้านสติปัญญา ช้ันอนบุ าลปีท่ี 2 ภาคเรยี นท่ี 1 ครั้งท่ี 1 โรงเรียนบา้ นทา่ เรอื

ในยุคปัจจุบันการปลูกฝังความพอเพียงเป็นสิ่งสำคัญ จึงน้อมนำแนวคิดพระราชดำริเศรษฐกิจพอเพียง มา
ปรบั ใช้ในชวี ิตประจำวัน การจดั การเรียนการสอน และปลูกฝังเดก็ ปฐมวัยใหม้ ีความพอเพยี ง ปลูกฝงั จติ สำนกึ ในการ
คดั แยกขยะก่อนทิ้ง ความสำคญั การคัดแยกขยะสามารถนำไปขายเปน็ รายได้ วสั ดุบางชนดิ สามารถนำมากลับมาใช้

Best Practices สร้างสรรค์ ปั้นนวตั กร หน้าท่ี 4

ใหม่ และนำมาประดิษฐ์เป็นของเล่น หรือของใช้ใหม่ได้ จึงเล็งเห็นความสำคัญของวัสดุเหลือใช้ในการผลิตสื่อเกม
การศึกษาเพอ่ื พัฒนาความคดิ รวบยอดเด็กปฐมวัยชัน้ อนบุ าลปที ี่ 2 โรงเรียนบา้ นทา่ เรอื

2

จึงคิดค้นนวัตกรรม เกมการศึกษาจากวัสดุเหลือใช้ จัดกิจกรรมให้เด็กปฐมวัยเล่นเกมการศึกษา เพ่ือ
ส่งเสริมเด็กปฐมวัยเห็นคุณค่าของวัสดุเหลือใช้ รู้จักการคัดแยกขยะ สามารถนำประดิษฐ์เป็นของเล่น เป็นเกมการ
การศึกษาได้ และเพื่อให้เด็กรู้จักสังเกต เปรียบเทียบและจำแนก ส่งเสริมการคิดหาเหตุผล และตัดสินใจแก้ปัญหา
ส่งเสริมการประสานสัมพันธ์ระหว่างมือกับตา ช่วยให้เกิดความคิดรวบยอดเกี่ยวกับสิ่งที่เรียนรู้ ซึ่งเป็นการพัฒนา
ความพร้อมของเด็กปฐมวัยทั้ง 4 ด้าน ได้แก่ ความพร้อมทางด้านร่างกาย อารมณ์ - จิตใจ สังคมและสติปัญญา
โดยเฉพาะเมื่อเด็กได้เล่นเกมการศึกษาจะทำให้เด็กรู้จักการสังเกต การจำแนก การจัดหมวดหมู่ เปรียบเทียบ การ
เช่อื มโยง ฝึกการรบั รู้ ซึง่ ทกั ษะเหล่านจ้ี ะเป็นพืน้ ฐานในการเรยี นรู้และการทำงานของเดก็ ในอนาคต และตอ่ ยอดเด็ก
ปฐมวัยฝกึ คดิ ออกแบบประดิษฐ์เกมการศึกษาจากวสั ดุเหลอื ใช้ รว่ มกับผปู้ กครอง นำมาเล่นและแลกเปลยี่ นเรยี นรู้

ทกั ษะการคิดเป็นรากฐานสำคญั ของการเรียนรู้และดำเนินชีวิตของบุคคล และเปน็ พื้นฐานของการคิดขั้นสูง
ในระดับต่อไป การคิดพื้นฐานเป็นทักษะที่ทุกคน สามารถพัฒนาได้ ซึ่งประกอบด้วยทักษะสำคัญ คือ การสังเกต
การเปรยี บเทยี บ การคาดคะเนและ การประยุกต์ใช้ การประเมนิ การจำแนกแยกแยะประเภท การจัดหมวดหมู่ การ
สนั นษิ ฐาน การสรุป เชงิ เหตผุ ล (ประพนั ธศ์ ริ ิ สเุ สารัจ. 2551)

การคิดของเด็กปฐมวัยเป็นกระบวนการที่เกิดขึ้นในสมองที่มีผลจากการรับรู้สิ่งต่างๆที่เกิดขึ้น ใน
ชีวิตประจำวันทั้งที่เด็กรูต้ ัวและไม่รูต้ ัว การคิดของเด็กปฐมวัยจะเกี่ยวข้องกบั โครงสร้างของสมอง และกระบวนการ
ทำงานของสมอง จากการสังเกตเด็กปฐมวัยจะพบว่า การคิดของเด็กเกิดขึ้นตลอดเวลา เมื่อเด็กคิดสิ่งหนึ่งสิ่งใดจะ
เกิดเป็น พฤติกรรมหรอื สะท้อนออกมาในรูปแบบการกระทำเพราะสมองเปน็ ส่วนสำคัญที่เกี่ยวข้องสัมพันธ์ กับ การ
คิด เด็กจะเริ่มต้นพัฒนาด้านการคิดผ่านการรับรู้ของประสาทสัมผัส ซึ่งเป็นประสบการณ์แรกหรื อ เป็นขั้นของต้น
ของพัฒนาการทางการคิด การคิดของเด็กเป็นไปตามสิ่งที่เด็กเห็น ได้ยิน รู้รส รู้สึก ได้ กลิ่น ซึ่งเป็นการรับรู้ทาง
ประสาทสัมผัสทั้งห้าหรือเรียกว่า ขั้นประสาทรับรู้ (Sensorimotor Stage) และพร้อมที่จะพัฒนาไปขั้นก่อน

Best Practices สร้างสรรค์ ปั้นนวัตกร หน้าท่ี 5

ปฏิบัติการ (Preoperational Stage) ในแต่ละขั้นของพัฒนาการ เด็ก จะพัฒนาเครื่องมือในการคิด คือสัญลักษณ์
(Symbol) เด็กไม่ได้มองว่าสิ่งนั้นคืออะไร แต่จะมองว่าสิ่ง นั้นเป็นตัวแทนหรือใช้แทนอะไรได้บ้าง โดยใช้คำพูดเป็น
การสอ่ื สารความหมาย ประสบการณๆ์ จะ ช่วยพัฒนาไดเ้ รว็ ข้ึน (อารมณ์สุวรรณปาล. 2551)

เกมการศึกษา (Cognitive Games) เป็นเกมที่มุ่งพฒั นาด้านความรู้ พฒั นาความคดิ ของเด็กใหส้ ามารถใช้

ความคิดหาเหตผุ ล สามารถอธิบายเหตผุ ลได้ ซงึ่ จากการเล่นเกมของเด็ก ครจู ะสามารถบอกไดว้ า่ เดก็ มีความเข้าใจใน
ความคดิ รวบยอดของเรอื่ งนั้น ๆ อย่างไร แบง่ เป็น 2 ประเภท คอื

2.1 เกมแยกประเภท (Classification Games) เปน็ เกมทฝ่ี กึ แยกประเภทส่ิงของต่าง ๆ รวมทง้ั การจดั กลุม่
รวมกลุ่ม จับคู่ ซึง่ เป็นการฝึกให้เดก็ เกิดทกั ษะหลายด้าน

2.2 เกมฝึกลำดบั ขนั้ ตอนหรืออนุกรม (Sequence , Seriation) เปน็ การส่งเสริมพฒั นาการทางสมองของ

เด็ก ซ่งึ เด็กสามารถมจี นิ ตนาการ รำลึกเหตุการณ์ เล่าเหตุการณ์ ตามลำดบั ขัน้ ได้ เชน่ การจัดเรยี งลำดบั สิง่ ต่าง ๆ ให้
เปน็ ไปตามความเปน็ จรงิ

เยาวพา เดชะคุปต์ (2528) ได้ให้ความหมายของเกมการศึกษาไว้ สรปุ ไดว้ า่ เป็นกิจกรรมท่ีมคี วามสำคัญต่อ
การฝึกทักษะและช่วยให้เด็กเกิดความคิดรวบยอดเกี่ยวกับสิ่งที่เรียน ส่งเสริมให้เด็กเกิดการเรียนรู้ และช่วยพัฒนา

ทักษะต่างๆ รวมทั้งการส่งเสริมกระบวนการในการทางานและอยู่ร่วมกับเพื่อนในสังคม เป็นกิจกรรมการเล่นหรือ

การแข่งขันที่กาหนดจุดมุ่งหมาย กฎ กติกา จำนวนผู้เล่น วิธีการเล่น เพื่อก่อให้เกิดความสนุกสนานช่วยพัฒนาการ
ความเจรญิ ของรา่ งกายและสติปญั ญา ตลอดจนฝกึ ทกั ษะแก่ผู้เลน่

สรุปเกมการศึกษาเป็นเกมการเล่นที่ช่วยพัฒนาสติปัญญา การคิด มีกฎเกณฑ์กติกาง่ายๆ เด็กสามารถเล่น
คนเดียวหรอื เล่นเป็นกลุ่มได้ ชว่ ยใหเ้ ด็กรู้จักสังเกตคิดหาเหตผุ ลและเกิดความคิดรวบยอด เกยี่ วกบั สี รูปร่าง จำนวน
ประเภทและความสัมพันธ์เกี่ยวกับพื้นที่/ระยะ เกมการศึกษาที่เหมาะสมสำหรับเด็กวัย 3-5 ปี เช่น เกมจับคู่ แยก
ประเภท จดั หมวดหมู่ เรียงลำดบั โดมิโน ลอตโต ภาพตัดตอ่ ต่อตามแบบ ฯลฯ (กระทรวงศกึ ษาธิการ,2547 : น.66)
วัตถุประสงค์ของเกมการศึกษาเพื่อให้เด็กรู้จักสังเกต เปรียบเทียบและจำแนก ส่งเสริมการคิดหาเหตุผล และ
ตดั สินใจแกป้ ัญหา ส่งเสริมการประสานสมั พนั ธ์ระหว่างมือกบั ตา ช่วยใหเ้ กดิ ความคดิ รวบยอดเก่ยี วกบั ส่ิงที่เรยี นรู้ ซ่ึง
เปน็ การพัฒนาความพร้อมของเด็กปฐมวยั ท้ัง 4 ดา้ น ไดแ้ ก่ ความพร้อมทางด้านร่างกาย อารมณ์ - จติ ใจ สังคมและ
สติปัญญา โดยเฉพาะเมื่อเด็กได้เล่นเกมการศึกษาจะทำให้เด็กรู้จักการสังเกต การจำแนก การจัดหมวดหมู่
เปรียบเทยี บ การเชอื่ มโยง ฝกึ การรับรู้ ซง่ึ ทกั ษะเหลา่ นจ้ี ะเป็นพนื้ ฐานในการเรียนรแู้ ละการทำงานของเดก็ ในอนาคต
และสมองเกิดการเรียนรู้ และจดจำแบบ Active Learning ที่จะเปลี่ยนการเล่นสนุกในวัยเด็ก สู่เด็กที่มีพัฒนาการ
อยา่ งสมดลุ

เกมการศึกษาเป็นสิ่งสำคัญและยังเป็นประโยชน์ในการใช้เป็นเครื่องมือในการจูงใจให้เกิดการเรียนรู้ มี
ความรู้ ความเขา้ ใจมากข้นึ และเกมยังเป็นกิจกรรมอย่างหนง่ึ ท่ีมีสว่ นช่วยในการพัฒนาทักษะด้านตา่ ง ๆ ของผู้เรียน
ได้ การเล่นเกมการศึกษา ซึ่งประดิษฐ์จากวัสดุเหลือใช้ ทำให้เด็กปฐมวัยเห็นคุณค่าของวัสดุเหลือใช้ นำมาต่อยอด
ทางความคิด สามารถสร้างสรรค์เป็นชิ้นงาน เป็นฐานของการคิด การสร้างนวัตกรรม ส่งเสริมความคิดกับการจัด
เรียนการสอนยุค ๔.๐ เด็กปฐมวัยต้องมีทักษะศตวรรษที่ ๒๑ ต้องพัฒนาให้เด็กปฐมวัยมีการคิดวิเคราะห์ คิด
สรา้ งสรรค์ คดิ ผลติ ภาพ และคดิ รบั ผดิ ชอบ สามารถสร้างเด็กปฐมวัยให้เป็นนักคิด นกั ประดษิ ฐ์ สูน่ กั สรา้ งนวัตกรรม
ตอ่ ไป

Best Practices สร้างสรรค์ ป้ันนวตั กร หน้าท่ี 6

1.2 แนวทางการแก้ปัญหา และพฒั นา
การเรยี นรู้ของเดก็ มักจะเกิดข้ึนไดท้ กุ ที่ผ่านประสาทสัมผสั ท้ัง 5 โดยตรง ซง่ึ เดก็ จะเร่ิมเรยี นรจู้ ากของจรงิ ท่ี

สามารถจบั ต้องได้ และใกล้ตัวก่อนเป็นอันดบั แรก เพอ่ื ทำให้สมองเรยี นรอู้ ย่างเขา้ ใจได้ง่ายก่อน แลว้ ถึงคอ่ ยมาเรยี นรู้

ความซบั ซ้อนของส่งิ ตา่ งๆ นัน้ ตอ่ ไป การเรียนรขู้ องเด็กมกั จะเกดิ ขนึ้ ได้ทกุ ท่ผี า่ นประสาทสัมผสั ทง้ั 5 โดยตรง ซึ่งเด็ก

จะเริ่มเรยี นรูจ้ ากของจริง ทสี่ ามารถจบั ต้องได้ และใกล้ตัวก่อนเปน็ อันดบั แรก เพ่ือทำใหส้ มองเรยี นรอู้ ย่างเข้าใจได้

งา่ ยกอ่ น แลว้ ถึงค่อยมาเรียนรู้ความซบั ซ้อนของสิ่งตา่ งๆ นน้ั

ดงั นนั้ วัยเดก็ เป็นวัยแห่งการเรยี นรสู้ ง่ิ ใหมๆ่ รอบตวั เด็กจะเกดิ การเรียนร้ผู า่ นการเลน่ การลงมือปฏบิ ัติจรงิ
ดว้ ยตนเอง และกระบวนการเรียนรู้ท่เี ป่ียมไปด้วยจินตนาการ ความสขุ สนุกสนาน ตื่นเตน้ ประทับใจ การเลน่ ที่แฝง
ความคิดสรา้ งสรรค์มากท่ีสดุ กค็ ือกิจกรรมศลิ ปะ (วริ ณุ ต้ังเจริญ. 2543 : 34) เชน่ การวาดภาพระบายสี การประดษิ ฐ์
เศษวสั ดุ รวมถงึ กจิ กรรมการปนั้ ซึง่ เป็นกจิ กรรมทสี่ อดคล้องกับวิถีชวี ติ ของเด็กไทย การนำกระดาษเก่าๆ หรอื วสั ดุ
เหลือใชใ้ กลต้ วั กล่องกระดาษาสามารถนำประดิษฐ์เปน็ เกมการศึกษได้หลายอย่าง การ เช่น รถลาก ฝาขวดนำ้ จับ
ภาพกับพยญั ชนะ กล่องสนิ ค้าประดิษฐ์เปน็ เกม เกมจบั คู่กล่องที่มลี ักษณะเหมือนกนั การเปรียบเทยี บเล็ก - ใหญ่
เรยี งลำดบั ขนาดกลอ่ ง สามารถทำไดห้ ลายรปู แบบและทำได้ง่าย วสั ดทุ ใี่ ชก้ ห็ าไดง้ ่ายและราคาถูก แทนท่ีจะนำเศษ
วสั ดุทใ่ี ชแ้ ล้วทงิ้ ไปโดยเปล่าประโยชน์ ซ่ึงเป็นกิจกรรมท่เี ด็กชอบ สามารถทำไดด้ ้วยตนเอง เด็กและครมู ีสว่ นร่วมกันใน
การสรา้ งผลงาน ซ่งึ เปน็ การส่งเสริมความสมั พันธร์ ะหว่างเด็กกับครู และเปน็ การลดปริมาณขยะและของเหลอื ใชใ้ น
บ้าน โรงเรียน และชุมชน รูจ้ กั รักษาธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมดว้ ยตนเอง อกี ทัง้ ยังช่วยสง่ เสรมิ ให้เด็กเห็นคุณคา่ การ
ประยกุ ตใ์ ห้เศษวัสดใุ กล้ตวั ชว่ ยรกั ษาสิ่งแวดลอ้ ม เกิดความภาคภมู ใิ จต่อผลงานของตนเอง ส่งเสริมให้เดก็ เรียนรูด้ ้วย
การลงมือกระทำ มีส่วนรว่ มท้ังความคิด จติ ใจ สมอง เกดิ ความประทบั ใจ เรียนรูด้ ้วยความเข้าใจ จะทำใหเ้ ด็กค่อยๆ
เกดิ ความคดิ สร้างจนิ ตนาการ นำไปสู่การคิดคน้ การแกป้ ญั หาและสร้างสรรค์งานใหมไ่ ด้

บูรชัย ศิริมหาสาคร (2545: 79) ได้ให้ความหมายเกมการศึกษาว่า เป็นเกมการเล่นที่ช่วยพัฒนาสติปัญญา
มีกฎเกณฑ์กติกาง่าย ๆ เด็กสามารถเล่นคนเดียวหรือเล่นเป็นกลุ่มได้ ช่วยให้เด็กรู้จักสังเกต คิดหาเหตุผล และเกิด
ความคิดรวบยอดเกี่ยวกับสี รูปร่าง จำนวน ประเภท และความสัมพันธ์เกี่ยวกับพื้นที่ ระยะ เกมการศึกษาท่ี
เหมาะสมสำหรับเด็กวัย 3-6 ปี เชน่ เกมจับคู่ แยกประเภท

นิตยา สุวรรณศรี (2540 : 58) กล่าวว่า เกม เป็นกิจกรรมอย่างหนึ่งซึ่งมีความสำคัญต่อการฝึกทักษะด้าน
ต่าง ๆ ของผู้เรียนเป็นอย่างมาก เกมช่วยให้ผู้เรียนเกิดความคิดรวบยอด เกี่ยวกับสิ่งที่ผู้เรียนและสิ่งต่าง ๆ ที่อยู่
รอบตัวผู้เรียน ผู้เรียนจะมีโอกาสในการคิดแก้ปัญหา ใช้เหตุผล ฝึกความพร้อมด้านการใช้สายตา การสังเกต การ
เปรยี บเทยี บสง่ิ ตา่ ง ๆ ในชวี ิตประจำวันและการใช้เกมประกอบการเรยี นการสอนเป็นกลวธิ หี น่ึง ท่ีทำให้นักเรียนเกิด
การเรียนรู้ด้วยความสนุกสนาน เกมบางเรื่องชวนให้ผู้เรียนคิดติดตามและอยากทราบผลว่าเป็นอย่างไร การนำเกม
การศึกษามาใช้เป็นสื่อในการจัดกิจกรรม ทำใหน้ ักเรียนเกิดมีความสนใจการเรียน รู้สึกสนุกสนาน มีความรับผิดชอบ
มคี วามคดิ ริเรม่ิ สร้างสรรค์ รจู้ กั ทำงานเป็นหมู่ มีการเคล่ือนไหว ทำให้ไม่เบอ่ื หนา่ ยต่อการเรยี น สง่ เสริมทักษะในด้าน
ต่าง ๆ เกิดความเข้าใจในบทเรียน เกิดการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมในทางบวก และทำให้นักเรียนมีความก้าวหน้า
ทางการเรียน ซึ่งแสดงให้เหน็ ว่าเกมการศึกษาสามารถนำมาใช้ในการจัดกิจกรรมส่งเสริมทกั ษะการคิดรวบยอดและ
ใหป้ ระโยชนแ์ ก่ผเู้ รียนไดเ้ ป็นอย่างดี

ดงั นนั้ ครผู สู้ อนไดเ้ ล็งเหน็ ความสำคญั ดังกลา่ ว จงึ ไดจ้ ัดทำนวตั กรรมประดิษฐส์ ือ่ เกมการศกึ ษาจากเศษวัสดุ
เหลือใช้ พัฒนาพืน้ ฐานการคิดของเดก็ ปฐมวัยในระดบั ชั้นอนบุ าลปที ี่ ๒ ปีการศกึ ษา ๒๕๖๔

Best Practices สร้างสรรค์ ปัน้ นวตั กร หนา้ ที่ 7

2. จดุ ประสงคแ์ ละเปา้ หมายของการดำเนนิ งาน
2.1 การกำหนดจดุ ประสงค์และเป้าหมาย

1) เพื่อใหเ้ ด็กปฐมวยั ชัน้ อนุบาลปที ่ี 2 ปีการศึกษา 2564 คัดแยกขยะก่อนท้ิง เหน็ คุณคา่ วัสดุเหลอื ใช้ นำมา
สร้างสรรคผ์ ลงานได้

2) เพื่อให้เด็กปฐมวัยช้ันอนุบาลปที ่ี 2 ปีการศึกษา 2564 มีความสามารถด้านความคิดรวมยอด จากการเล่น
เกมการศกึ ษาจากวสั ดุเหลือใช้

3) เพ่ือใหเ้ ด็กปฐมวยั ชน้ั อนบุ าลปที ี่ 2 ปีการศึกษา 2564 สามารถต่อยอดการคิด นำวสั ดเุ หลอื ใชม้ า
ออกแบบ ประดษิ ฐ์ เกมการเลน่ ได้
เป้าหมาย

เชิงปริมาณ
เดก็ ปฐมวยั ช้นั อนุบาลปที ่ี ๒ ปีการศกึ ษา 2564 เข้ารว่ มกจิ กรรมการเลน่ เกมการศึกษาจากวัสดเุ หลอื ใช้ มี
พัฒนาการด้านความสามารถในการคิดรวบยอด ผา่ นกิจกรรมเกมการศึกษา รอ้ ยละ 90
เชิงคุณภาพ
1) เดก็ ปฐมวัย ชน้ั อนุบาลปที ี่ 2 เห็นคณุ คา่ วสั ดุเหลือใช้ คดั แยกขยะนำมาสร้างสรรคผ์ ลงานเกมการศกึ ษา
2) เดก็ ปฐมวยั ชัน้ อนุบาลปีท่ี 2 ไดร้ บั การพัฒนาและสง่ เสรมิ ความสามารถในการคิดรวบยอด จากการเล่น
เกมการศึกษาวัสดุเหลอื ใช้ มีความสามารถในการคดิ รวบยอดผ่านเกณฑ์การประเมนิ ร้อย 85
3) เดก็ ปฐมวยั ชัน้ อนบุ าลปีท่ี 2 มพี ฒั นาการคดิ ในระดับท่ีสูงขึ้น สามารถต่อยอดการคิด ออกแบบ ประดิษฐ์
เกมการศึกษาจากวัสดุเหลอื ใชไ้ ด้

3. กระบวนการผลติ ผลงานหรอื ขนั้ ตอนการดำเนินงาน

Best Practices สรา้ งสรรค์ ป้นั นวัตกร หน้าท่ี 8

3.1 การออกแบบผลงาน/นวัตกรรม

ขน้ั ตอนท่ี 1 ศึกษาแนวคิดทฤษฎี

1) ศึกษาทฤษฎีและวิจยั ต่างๆท่ีเก่ียวขอ้ งกับความคดิ พ้ืนฐานของเดก็ ปฐมวัย ทฤษฎพี ัฒนาการทางความคิด
รวบยอด เกมการศกึ ษา กระบวนการเรียนรู้ และความสามารถในการคิดรวบยอดของเด็กปฐมวัย

การคิด เป็นกระบวนการที่เกิดขึ้นในสมองเป็นการประมวลความรู้ตลอดจนความรู้สึกที่สามารถถ่ายทอด
ผา่ นทางการพดู การแสดงท่าทาง และทสี่ ำคัญคือ การคดิ ของเด็กน้นั เกิดขึ้นตลอดเวลาแม้ในขณะวาดภาพ เดก็ เล็กๆ
จะเริ่มต้นพัฒนาความสามารถในการเผยแพร่ความรู้สึกที่ได้รับจากการสืบค้น สามารถอธิบายผลงานจากการเขียน
หรือว่าการวาดภาพ การเผยแพร่ความรู้ของเด็กเล็กๆจะต้องเป็นการแสดงออกด้วยการพูดหรือการวาดภาพซึ่งมี
คุณภาพเท่ากับงานเขียน ครูควรจดั กิจกรรมเพื่อให้เด็กได้มีโอกาสใชค้ วามสามารถทางการคิดที่เด็กมี และแก้ปัญหา
และกระตุ้นให้เด็กคิดอ่านการวิเคราะห์เพื่อให้เด็กเกิดการเรียนรู้ด้วยความสนุกสนานกิจกรรมต่างๆที่มีความ
เหมาะสมกับวัย และท้าทายการคดิ ของเด็กและนาความรู้น้ันมาปรบั ใชใ้ นชวี ติ ประจาวัน การคิดดว้ ยการจินตนาการ
ผ่านจากสมองเพื่อสื่อสารให้บุคคลเข้าใจเป็นวิธีการหนึ่งที่บ่งบอกถึงความสามารถทางสติปัญญาและภาษาของเด็ก
(ศศิมา สขุ สวา่ ง 2561)

ทฤษฎกี ารคิดทฤษฎีพฒั นาการทางสติปัญญาของ Piaget (Piaget’s Cognitive Development Theory)
ไดร้ วบรวมขอ้ มูลเกยี่ วการคิดของเด็กปฐมวัยโดยการสังเกตพฤตกิ รรมและนำข้อมูลมาแปลความ เพ่อื ใช้เป็นพื้นฐาน
แนวคิดทฤษฎีพัฒนาการทางสติปัญญาที่อธิบายการเรียนรู้ว่า บุคคลแต่ละคนพยายามที่จะนำความเข้าใจเกี่ยวกับ
เหตุการณ์และปรากฏการณ์ที่ตนพบเห็นมาสร้างเป็นโครงสร้างทางปัญญา (Cognitive Apparatus) หรือที่เรียกว่า
schema โครงสร้างทางปัญญา ในการศึกษาพัฒนาการทางสติปัญญาของ Piaget มีแนวความคิดซึ่งเป็นที่ยอม
เบอ้ื งต้น

ศรีสขุ ชีพพานิชย์(2553, หน้า 34) ไดส้ รปุ ความหมายของความคิดรวบยอดวา่ ความคดิ รวบยอด หมายถึง
การใช้กระบวนการคดิ สรปุ สาระสำคัญขององคป์ ระกอบย่อยเขา้ เป็นพวกโดยอาศยั ลักษณะรว่ มขององค์ประกอบ
ยอ่ ย ๆ เหล่านั้นหรือการหาความสัมพันธ์ของข้อมูลย่อย ๆ แล้วสามารถอธบิ ายและสรปุ เปน็ หลกั การ

เดอเซคโก (De Cecco) ให้ความหมายวา่ ความคิดรวบยอด คือ ประเภทหรือกลุม่ ของสิง่ เรา้ ทีม่ คี ุณสมบตั ิ
บางประการร่วมกัน สงิ่ เรา้ เหล่าน้ีอาจเปน็ วตั ถสุ ่งิ ของตลอดจนเหตุการณ์ตา่ ง ๆ เรากำหนดความคดิ รวบยอดเหลา่ น้ี
ตามลักษณะคุณสมบตั ิเฉพาะและกำหนดชื่อต่าง ๆ เพ่อื เรยี กอยา่ งเฉพาะเจาะจง

กู๊ดวนิ และคลอสไมเออร์ (Goodwin and Klausmier) ให้ความหมายไวว้ า่ ความคดิ รวบยอดจะบอกให้เรา
ทราบถึงคุณลักษณะของสิ่งต่าง ๆ ไมว่ าจะเปน็ วัตถุ เหตกุ ารณ์ หรือกระบวนการ ซงึ่ ทำให้เราแยกส่ิงตา่ ง ๆ ได้ และ
ในขณะเดียวกันกส็ ามารถเชื่อมโยงเข้ากับสิ่งของและประเภทเดียวกันได้

2) ศึกษาและวิเคราะห์หลักสูตรการศึกษาปฐมวัย พุทธศักราช 2560 มาตรฐานการศึกษาปฐมวัยและตัว
บ่งชี้ที่เกี่ยวข้อง ได้แก่ มาตรฐานคุณลักษณะที่พึงประสงค์ พัฒนาการด้านสติปัญญา ในมาตรฐานที่ 10 มี
ความสามารถในการคิดที่เป็นพื้นฐานการเรียนรู้ ตัวบ่งชี้ที่ 10.1 มีความสามารถในการคิดรวบยอด ตามหลักสูตร
การศึกษาปฐมวัย พทุ ธศกั ราช 2560

3) ศกึ ษาการจดั การเรียนในศตวรรษที่ 21 ทกั ษะการคิด การทำงานเป็นทีม การใช้ภาษาและเทคโนโลยี
เด็กปฐมวยั สามารถสร้างสรรคผ์ ลงานควรพัฒนาให้เด็กสรา้ งความรู้ด้วยตนเองจาการลงมือกระทำ ได้ปฏิบัติจริง และ
นำความรู้ไปสร้างสรรค์เป็นผลงาน ชน้ิ งาน

Best Practices สร้างสรรค์ ปนั้ นวตั กร หน้าท่ี 9

ข้นั ตอนท่ี 2 รวบรวมข้อมลู
- บริบท ชมุ ชนรอบโรงเรียน การจัดการขยะในชุมชน และโรงเรียน
- การเล้ยี งดู เวลาในการดแู ล เอาใจใส่ของผปู้ กครอง
- การจดั กิจกรรมเกมการศึกษาด้วยสือ่ ประดิษฐ์จากวสั ดเุ หลอื ใช้
- การจัดกจิ กรรมส่งเสริมพฒั นาการดา้ นสตปิ ัญญา ตวั บง่ ช้ีท่ี 10.1 มคี วามสามารถในการคดิ รวบยอด

ขัน้ ตอนที่ 3 ออกแบบนวัตกรรม
1) ออกแบบกิจกรรมเกมการศึกษาสอดคล้องกับแผนการจัดประสบการณ์บูรณาการในหน่วยการเรียนรูใ้ น

ช่วงเวลาจัดกิจกรรมเกมการศึกษา คำนึงถงึ ความเหมาะสมกบั วัยของเดก็ และวสั ดุเหลือใช้ทีน่ ำมาใชป้ ระดิษฐ์เกม
การศกึ ษาจะตอ้ งปลอดภัย เหมาะสม

2) ออกแบบเกมการศึกษาทพ่ี ัฒนาทกั ษะการคดิ รวบยอด เกมการสงั เกต การจำแนกประเภท การ
เรยี งลำดบั

ตารางที่ 2 ตารางแสดงความสัมพนั ธ์เกมการศกึ ษาวัสดุเหลอื ใช้ พฒั นาความคดิ รวบยอดตามหลักสูตร
การศึกษาปฐมวัย พุทธศกั ราช 2560

ความคิดรอบยอด เกมการศึกษาวัสดุเหลอื ใช้

การสังเกต สงั เกตรายละเอยี ดภาพ สว่ นประกอบภาพ การจบั คู่ภาพ

การจัดหมวดหมู่ จำแนกและจัดกล่มุ จับคู่ความสัมพันธ์

เกมเรยี งลำดบั การเปรียบเทยี บ เรียงลำดบั ขนาด จากวัสดุต่างๆ

ออกแบบกจิ กรรมเกมการศึกษาโดยบูรณาการในหนว่ ยการเรียนรูใ้ นชว่ งเวลาจดั กิจกรรมเกมการศึกษา

คำนงึ ถึงความเหมาะสมกับวยั ของเด็ก และเด็กสามารถนำกลับไปเล่นทีบ่ า้ นได้

ตารางที่ 3 หนว่ ยการเรยี นร้ใู นการจัดกิจกรรมเกมการศึกษาวสั ดเุ หลือใช้พัฒนาการคดิ รวบยอด

ท่ี ชอ่ื หน่วยการเรยี นรู้ การสงั เกต (จบั คู่) การจำแนกจัดหมวดหมู่ การเรยี งลำดับ(เปรียบเทียบ)
1 ของเลน่ ของใช้ แยกชนิ้ สว่ น
2 อาหารดีมีประโยชน์ เมนูจานนี้ มอี ะไร ติดหนึบของเล่นของใช้ เรียงกล่องตามลำดบั ต่ำ - สงู
3 ชุมชนนา่ อยู่ เงาฉันอยู่ไหน
4 ฝนจ๋ามาจากไหน นำ้ แข็งในแก้วสอี ะไร จำแนกผกั ตามรูปร่าง เรยี งลำดบั หลอดดดู
5 สัตว์ เงาฉนั อันไหน
แยกไมห้ นีบผ้า เรยี งลำดับฝาขวดนำ้
6 กลางวนั กลางคืน โดมิโนผลไม้
วางฝาขวดน้ำตามสี เรียงลำดับความสูงต้นไม้
7 คา่ นยิ มไทย วางไม้ไอติมตามแบบ
กล่องไหนสัตวป์ า่ - สัตว์ ฉันหรอื เธอใครใหญ่กวา่
8 สวัดดีปีใหม่ จกิ ซอรเ์ รขาคณิต
9 ปรมิ าตร นำ้ หนัก หยอดกล่องเรขาคณิต เล้ยี ง
10 ขนาด รปู รา่ ง รปู ทรง วางให้ตรงเรขาคณิต
แยกหมวดหมู่สัตว์ เรยี งลำดับดอกไม้บาน

กลางวันกลางคนื

จำแนกประเภทขนมไทย เรยี งลำดบั รองเท้า

- ขนมต่างชาติ

หยอดสีไม้ไอติมตรงช่อง เรียงลำดับกระป๋อง

จัดหมวดหม่กู ระดุม เรยี งลำดับไม้ไอติม

ฉนั อย่กู ล่องไหน เรยี งลำดบั วงกลม

Best Practices สร้างสรรค์ ปน้ั นวัตกร หน้าที่ 10

ขั้นตอนท่ี 4 การวัดผลและประเมินผล
การวัดผลและประเมนิ พืน้ ฐานการคดิ ความคิดรวบยอดของเด็กปฐมวยั เปน็ การวัดความสามารถจากการ

ปฏบิ ตั ิกจิ กรรมเกมการศึกษาวัสดุเหลือใช้ ทัง้ ก่อน และ หลงั ปฏบิ ตั ิกิจกรรม ประสบการณจ์ ากการเล่นเกม ซง่ึ
สามารถวัดได้หลายทางดว้ ยเชน่ การสังเกตในขณะเด็กปฏบิ ตั กิ ิจกรรม การเล่นคนเดียว และเล่นกันเปน็ กลุม่ การ
พดู คุยแลกเปลย่ี นความคิดเห็น การตอบคำถาม การตรวจผลงาน และการทำแบบทดสอบก่อนและหลังการเลน่
เกมกจิ กรรมการศึกษาวสั ดเุ หลือใช้
3.2 การดำเนนิ งานตามกจิ กรรม

P = Plan P Purpose วัตถปุ ระสงค์ เป้าหมาย
1) กำหนดเป้าหมายนวัตกรรม เพื่อเด็กปฐมวัยเห็นคุณค่าวัสดุเหลือใช้ คัดแยกขยะที่สามารถนำมาประดิษฐ์เกม
การศกึ ษา พฒั นาและส่งเสริมความสามารถในการคดิ รวบยอด จากการเล่นเกมการศึกษาวัสดเุ หลือใช้ พฒั นาทักษะ
ความสามารถทางด้านการคดิ รวบยอดของเด็กปฐมวัย ซง่ึ เดก็ ทกุ คนจะต้องฝึกฝนทักษะการสังเกต เปรยี บเทยี บ จัด
หมวดหมู่ เรยี งลำดบั เพอื่ ให้เด็กมีความสามารถในการคดิ ท่ีเป็นพืน้ ฐานการเรียนรู้สู่การคิดขั้นสูงในระดับต่อไป และ
สามารถต่อยอดการคิด ออกแบบ ประดษิ ฐ์ เกมการศึกษาจากวสั ดเุ หลอื ใช้ได้
2) วางแผนการทำงาน การวางแผนการทำงานดำเนินการโดยวิเคราะห์ สภาพปญั หา การคดั แยกขยะ การเลยี้ งดู
เอาใจใสใ่ นการเรียนร้ขู องเด็กปฐมวยั วางแผนสร้างความเข้าใจรว่ มกบั ผปู้ กครอง ศกึ ษาหลักสูตรปฐมวัย พุทธศักราช
2560 มาตรฐานการศึกษาปฐมวัยและตวั บง่ ชี้ มาตรฐานท่ี ๑๐ ศกึ ษาข้อมลู เกย่ี วกบั พฒั นาการทางด้านความคิดรวบ
ยอด และเกมการศึกษา โดยกำหนดจดุ มุง่ หมายและรปู แบบของเกมการศกึ ษาใหเ้ หมาะสมกับวัยของเดก็
3) เตรยี มวัสดุอปุ กรณ์ สำหรบั การผลติ เกมการศึกษาจากวสั ดเุ หลือใช้ พัฒนาความสามารถทางการคิดรวบยอด
ดำเนินการเกบ็ รวบรวมวสั ดเุ หลอื ใช้ โดยการคัดแยกขยะ กล่องกระดาษ ลงั นม ฝาขวดน้ำ แกนทชิ ชู นำวสั ดุเหลอื
ใช้ โดยครูเตรียม และให้เด็กช่วยเตรียม จดั หานำมาจากท่ีบา้ น เช่น ฝาขวดน้ำ กล่อง กระดาษลัง มาประดษิ ฐ์เกม
การศกึ ษา ไดแ้ ก่ 1) เกมการสังเกต จบั คูส่ มั พันธ์ 2) เกมจัดหมวดหมู่ แยกประเภท 3) เกมเรยี งลำดบั เปรียบเทียบ
D = Do A Active learning เรียนรู้ ลงมือปฏบิ ัติ มรี ูปแบบการจัดกจิ กรรม ดงั น้ี

1) การจัดกิจกรรมการเรียนรู้ด้วยเกมการศึกษา เพื่อการพัฒนาความสามารถในการคิดรวบยอดของ
นักเรยี นชั้นอนุบาล เปน็ การจดั กจิ กรรมท่เี น้นผเู้ รียนเป็นสำคัญ โดยคำนงึ ถงึ หลกั การพัฒนาการและเปดิ โอกาสให้เด็ก
ไดล้ งมือปฏบิ ตั จิ รงิ

2) การดำเนินกิจกรรม
ข้นั ที่ 1 เตรยี มความพร้อม เป็นการเตรียมผเู้ รียนใหม้ ีความพรอ้ มในการเรียนรู้ท่จี ะปฏิบัตกิ ิจกรรม โดยการสรา้ ง
ความสนใจ อยากรู้ อยากเหน็ พร้อมทีจ่ ะเรียนเป็นการเตรียมใหเ้ ด็กมคี วามพรอ้ มในการเรียนรู้
ขัน้ ท่ี 2 ขน้ั การเรยี นรสู้ ่กู จิ กรรม เปน็ การให้เด็กไดเ้ ชื่อมความรเู้ ดิมกบั ความรู้ใหม่ คือ เกมการศกึ ษาท่ีเคยเล่นแล้ว
กับยงั ไม่เคยเล่น และกระตุ้นให้เด็กเกิดความอยากรู้อยากเล่นเกมการศกึ ษา เรยี นรู้ดว้ ยคำถามใหเ้ ด็กคดิ และครู
อธบิ าย แนะนำการเลน่ เกมการศกึ ษาวสั ดุเหลอื ใช้ให้เดก็ เข้าใจวธิ ีการเล่นเกม
ขนั้ ที่ 3 ขนั้ กจิ กรรมพาเพลนิ เปน็ การใหผ้ ู้เรยี นลงมอื ปฏบิ ัตกิ ิจกรรม โดยครูจะใช้เทคนิคการกระตุน้ สนับสนนุ และ
เสริมแรงให้ผู้เรียนทำกิจกรรมจนจบ และเกิดการเรียนรู้หลังจากปฏบิ ัตกิ ิจกรรม เป็นการให้เด็กลงมือปฏบิ ัติ ในการ
เล่นเกมการศึกษาตามที่ครูแนะนำ เป็นการให้เด็กได้เรียนรู้ผ่านการปฏิบัติด้วยตนเองโดยใช้ประสาทสัมผัส ผ่าน

Best Practices สรา้ งสรรค์ ป้นั นวัตกร หนา้ ที่ 11

กจิ กรรมเกมการศกึ ษาวสั ดเุ หลอื ให้ ใหเ้ ดก็ ได้หยิบ จับ รปู รา่ ง รูปทรง วสั ดเุ หลอื ใช้ สงั เกต เปรียบเทยี บ จำแนก จัด
หมวดหมู่ และเรยี งลำดบั ได้ลองผดิ ลองถกู ไดเ้ รียนรใู้ นขณะปฏิบตั ิกจิ กรรม
ขั้นที่ 4 ขั้นชื่นชม เป็นขั้นตอนท่ีครใู หก้ ำลังใจ เสริมแรงทางบวก ชื่นชมเด็กๆ ในการเล่นเกมการศึกษา และสรุปผล
จากเกมการศึกษาในด้านความคิดรอบยอดท่ีต้องการพัฒนา เด็กและครูสรุป สิ่งที่ได้จาการเล่นเกมการศึกษาวัสดุ
เหลือใช้ รว่ มกนั แลกเปลยี่ นสนทนา สงิ่ ทีไ่ ด้เรียนรู้
3) สร้างเคร่อื งมือชดุ ประเมนิ ทักษะการคิดรวบยอด และประเมินก่อนการจดั กิจกรรมเกมการศึกษา 4) ครูจัด
ประสบการณ์โดยนำเกมการศึกษาวัสดเุ หลอื ใช้พฒั นาทักษะการคดิ รวบยอดมาใช้กับเดก็ ปฐมวัย

ในชว่ งทเ่ี รียนทบี่ า้ นใหเ้ ด็กนำเกมการศึกษาไปเล่นทีบ่ ้าน และเด็กร่วมกับผ้ปู กครองช่วยคิดประดิษฐเ์ กม
การศึกษาจากวัสดุเหลือใช้ นำมาเลา่ กระบวนการประดษิ ฐ์และสาธิตการเลน่ ผ่านไลน์กลุ่มอนบุ าล

ภาพประชุมผปู้ กครอง ภาพประดษิ ฐ์ของเด็กกับ ภาพเด็กประดษิ ฐ์ ภาพเดก็ นำเกมการศกึ ษาวสั ดุ
ผ้ปู กครอง (นวัตกรรม) เหลือใชไ้ ปเล่นที่บา้ น

C = Check M Manage จดั การความความรู้
รวบรวบความรู้ โดยการตรวจสอบผลงานเด็กในขณะปฏิบัติกิจกรรม เป็นการประเมินผลการจัดกิจกรรม

เกมการศึกษาวัสดุเหลือใช้ ตามขั้นตอน สิ่งที่เดก็ ได้รับตรงตามเป้าหมายที่วางไว้ โดยการทำแบบทดสอบประเมนิ
พัฒนาการด้านสติปัญญา ความคิดรวบยอด และสังเกตผลการเล่นเกมการศึกษาวัสดุเหลือใช้ นำข้อบกพร่องจาก
การดำเนินกิจกรรม ความยาก ง่ายของเกมการศึกษา ไปปรับปรุง พัฒนา และต่อยอดเป็นกิจกรรมเพิ่มเติมอย่าง
ต่อเนอื่ ง
A = Act E Evaluate การวัดผลประเมินผล

- นำข้อมลู ก่อนการจดั กจิ กรรมและหลังการจดั กิจกรรม มาวเิ คราะหข์ ้อมูลและอภปิ รายผล
- ปรับปรุงผลงานให้ดีขึ้น โดยออกแบบเกมการศึกษาวัสดุเหลือใช้เพิ่มเติม ตามหน่วยการเรียนรู้ และ
ปรับปรงุ กจิ กรรมให้น่าสนใจ กระตุน้ ความสนใจให้เด็กปฐมวัยอยากเล่นเกม และเกิดความคิดรวบยอดเพ่ิมขึ้น และ
พฒั นาใหเ้ ดก็ ปฐมวัยเกดิ ทกั ษะความคดิ ข้ันสงู ในระดบั ต่อไป
ประสิทธิภาพของการดำเนนิ งาน
จากการกิจกรรมเกมการศึกษาวัสดุเหลือใช้พัฒนาความคิดรวบยอดเด็กปฐมวัย ชั้นอนุบาลปีที่ 2 ปี
การศึกษา 2564 ในช่วงสถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคติดเชือ้ ไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19) เด็กปฐมวัยมา
โรงเรียนไมเ่ ต็มเวลา โรงเรยี นจดั การเรียนแบบ Online , Onhand , Ondemand และ Onside ในบางชว่ ง ถ้าเด็ก
ไมส่ ามารถมาโรงเรยี นได้ จะนดั ผปู้ กครองมามารับนม และนำเกมการศึกษาไปเลน่ ท่บี า้ น ทำใหเ้ ด็กรู้จักการชว่ ยเหลือ

Best Practices สรา้ งสรรค์ ปั้นนวัตกร หน้าที่ 12

ผู้ปกครอง มจี ติ สำนกึ ของพอเพยี ง คดั แยกขยะก่อนทิ้ง นำวัสดุเหลอื ใช้ เช่นกลอ่ งนม ลงั นม ฝาขวดนำ้ มาออกแบบ
คิดร่วมกับผู้ปกครองในการนำวัสดุเหลือใช้มาประดิษฐ์เป็นเกม หรือของเล่น สามารถส่งเสริมพัฒนาการทั้ง 4
ด้าน โดยเฉพาะพัฒนาการดา้ นสติปัญญา ความสามารถในการคิดรวบยอด เดก็ มีพฒั นาการเรียนรูท้ ี่ดขี ึ้น สามารถ
สังเกต จับคู่ จำแนก จัดกลุ่ม เรียงลำดับ ไดด้ ขี ึ้น เปน็ การเรยี นรู้ท่เี ดก็ ไดล้ งมือปฏิบัติ มคี วามสขุ ในการเรยี นรู้ ทำให้
เด็กปฐมวัยมีคุณลักษณะที่พึงประสงค์ตามมาตรฐานหลักสูตรการศึกษาปฐมวัย พุทธศักราช 2560 นอกจากน้ี
สามารถต่อยอดการเรียนรู้ทำให้เด็กปฐมวัยเกดิ ทักษะความคดิ ขน้ั สงู คิดออกแบบ คิดสร้างสรรค์ เปน็ นักสร้างสรรค์
ผลงาน เด็กมีความภูมใิ จในตนเอง ผู้ปกครองให้การสนับสนุน และยอมรับในการจดั การศกึ ษาของโรงเรยี น
การใชท้ รพั ยากร

ในการจัดกิจกรรมเกมการศึกษาวัสดุเหลือใช้ เป็นกิจกรรมท่ีนำวัสดุเหลือใช้ มาประดิษฐเ์ ป็นเกมการศกึ ษา
พัฒนาทักษะการเรียนรู้ทางด้านสติปัญญา ความสามารถด้านการคิดรวบยอดของเด็กปฐมวัย ชั้นอนุบาลปีที่ 2
เพือ่ ใหเ้ กดิ การเรยี นรู้ได้ตลอดเวลา เริ่มต้นจากคดั แยกขยะก่อนทิ้ง เด็กสามารแยกแยะ การจำแนกประเภท เรียนรู้
จากประสาทสัมผสั ทัง้ 5 สงั เกตรูปรา่ ง ลกั ษณะของวัสดุ การหยบิ จับสัมผสั วสั ดุและท่ีสำคัญเป็นการริเร่ิมปลูกฝัง
ให้เด็กมีประหยัด มีความพอเพียง คัดแยกขยะก่อนทิ้ง เห็นคุณค่าในการคัดแยกขยะ นำวัสดุเหลือใช้มาประดิษฐ์
เปน็ ของเล่น ของใช้ หรือเป็นเกมการศึกษาได้ เปน็ การสอนทด่ี ี ฝึกซำ้ ยำ้ คดิ เป็นประจำ เดก็ ได้ลงมอื ปฏบิ ัติ ทำใหเ้ ด็ก
เกิดจิตสำนึกที่ดี ร่วมกันรักษ์โลก ร่วมอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม การจัดการขยะ เป็นการนำวัสดุเหลือใช้เช่น ลังนม
กล่องต่างๆ ขวดน้ำ ฝาขวดน้ำ กล่องพลาสติก มาออกแบบประดิษฐ์เป็นเกมการศึกษา เป็นการใช้ทรัพยากรได้
ประหยัด คุ้มค่า และส่งเสริมพัฒนาการทั้ง 4 ด้าน เด็กเกิดความพร้อมมีพัฒนาการทั้ง 4 ด้าน ด้วย เช่น ด้าน
ร่างกาย พัฒนากล้ามเนื้อเล็กในการหยิบจับสิ่งของวัสดุต่างๆ ด้านอารมณ์ จิตใจ เด็กมีความสุขในการทำงาน มี
ความภูมิใจผลงานของตนเอง ด้านสังคม เด็กเกิดจิตสำนึกความพอเพียง รู้จักคัดแยกขยะก่อนทิ้ง ด้านสติปญั ญา
เด็กมีความสามารถดา้ นทกั ษะความคดิ รวบยอด

4. ผลการดำเนนิ การ/ผลสัมฤทธ์/ิ ประโยชน์ท่ไี ด้รบั
4.1 ผลทเ่ี กดิ ตามจุดประสงค์

1) เดก็ ปฐมวัยชนั้ อนบุ าลปีที่ 2 ปีการศึกษา 2564 สามารถคัดแยกขยะก่อนทง้ิ เหน็ คณุ คา่ วัสดุเหลือใช้
นำมาสร้างสรรคผ์ ลงานได้

2) การจัดกจิ กรรมเกมการศึกษาวัสดเุ หลือใช้ เด็กปฐมวัยช้ันอนบุ าลปีที่ 2 ปีการศกึ ษา 2564 มี
ความสามารถด้านความคิดรวมยอด รอ้ ยละ 100 ในระดับที่สูงข้นึ

3) การจัดกิจกรรมเกมการศกึ ษาวสั ดเุ หลือใช้ เดก็ ปฐมวยั ชน้ั อนุบาลปที ี่ 2 ปีการศกึ ษา 2564 สามารถต่อ
ยอดการคิด นำวสั ดเุ หลือใช้มาประดิษฐ์ ออกแบบเป็นเกมการเล่นได้
4.2 ผลสัมฤทธ์ิของงาน

จากการจัดกจิ กรรมเกมการศึกษาวสั ดุเหลอื ในการสง่ เสรมิ พฒั นาการดา้ นสติปญั ญา ความสามารถดา้ น
ความคิดรวบยอด มีความสำเร็จตามจุดประสงค์ และเปา้ หมายทกี่ ำหนดไว้

ตารางท่ี 4 วิเคราะห์ผลการประเมนิ ความสามารถในการคิดรวบยอด

ก่อนการจัดกิจกรรมและหลังการจดั กิจกรรม

Best Practices สร้างสรรค์ ปนั้ นวตั กร หน้าท่ี 13

ความสามารถในการคดิ รวบยอด

ท่ี ชอ่ื - สกุล ก่อนการจัด ผลการ หลงั การจัด ผลการประเมิน

1 ด.ช.ภัทร กจิ กรรม ประเมิน กจิ กรรม
2 ด.ช.ปัณณวิชญ์
3 ด.ช.กติ ตพิ งศ์ ช่วยการกลา้ 2 พอใช้ 3 ดี
4 ด.ช.ธรี ภทั ร โพธิ์ถาวร
5 ด.ญ.วิลาวลั ย์ นาสินพอ้ ม 2 พอใช้ 3 ดี
จำนวนเด็กท่ีผ่านเกณฑ์(คน)
2 พอใช้ 3 ดี

1.33 ควรเสรมิ 3 ดี

1.33 ควรเสรมิ 3 ดี

05

เกณฑ์การสรปุ ผลการประเมนิ ความคดิ รวบยอด
2.40 – 3.00 อยใู่ นระดบั ดี
1.70 – 2.39 อยใู่ นระดับ พอใช้
1.00 – 1.69 อยู่ในระดบั ควรเสริม
เด็กทีผ่ ่านเกณฑ์การประเมนิ คอื เดก็ ท่ไี ด้ 3.00 ข้นึ ไป จำนวน 5 คน คดิ เป็นรอ้ ยละ 100

4.3 ประโยชนท์ ไ่ี ด้รบั

1) เด็กปฐมวัยมีพัฒนาการด้านสติปญั ญามีความสามารถดา้ นการคดิ รวบยอดในระดับดี ผา่ นการส่งเสริม
การจัดกิจกรรมเกมการศกึ ษาวสั ดุเหลือใช้ มีทักษะในการคิดขั้นสูง คิดออกแบบ คดิ สรา้ งสรรค์และมคี วามพร้อมใน
การเช่อื มต่อของการศึกษาระดับปฐมวัยกับระดบั ประถมศึกษาปีท่ี 1 ทางดา้ นพัฒนาการทางสติปญั ญาทักษะการคิด
รวบยอด

2) เด็กปฐมวัยไดเ้ รียนรู้อยา่ งมคี วามสขุ ไดล้ งมือปฏบิ ตั ิ และมคี วามสนใจในการเรียนรู้ โดยกจิ กรรมเกม
การศกึ ษา วสั ดุเหลือใช้สามารถสง่ เสรมิ พฒั นาการท้งั 4 ด้าน

3) เด็กปฐมวัยเกิดจติ สำนึกในความพอเพียง ใชส้ ิ่งของประหยัด คัดแยกขยะกอ่ นท้ิง สามารถนำขยะ วัสดุ
เหลือใช้ รไี ซเคิลประดิษฐ์ ของเลน่ ของใช้ เกมการศกึ ษา รว่ มกันอนรุ ักษ์สภาพแวดล้อม

4) ครมู คี วามรคู้ วามเขา้ ใจ ได้พฒั นาตนเอง แกป้ ัญหางบประมาณสามารถผลติ ส่อื เกมการศกึ ษาวัสดเุ หลือ
ใช้มาจดั การเรยี นรู้ สร้างสรรค์นวัตกรรมใหม่ๆและตระหนักในการพัฒนาผเู้ รียนอย่างต่อเน่ือง

5) ผู้บริหารมคี วามเขา้ ใจในการจดั การศึกษาปฐมวยั

6) โรงเรยี นมนี วัตกรรมใหม่ๆในการต่อยอดเพอ่ื พฒั นาการเรียนรู้ของเด็กปฐมวยั

7) ชมุ ชนมคี วามม่ันใจต่อการจัดการเรียนการสอนของครู และร่วมกันพัฒนาโรงเรียน

5. ปจั จัยทที่ ำให้วธิ กี ารประสบผลสำเรจ็
5.1 สิ่งทชี่ ่วยให้งานประสบความสำเรจ็

1) เด็กปฐมวัย ได้รับความร่วมมือจากเด็กๆ เป็นอย่างดี เด็กสนใจและมีความสุขในขณะทำกิจกรรมเกม

การศกึ ษาวสั ดุเหลือใช้

2) ผู้ปกครอง ได้รับความร่วมมือจากผู้ปกครองเป็นอย่างดี ผู้ปกครองให้การสนับสนุนการคัดแยกขยะ

พูดคุย ซักถามเด็ก ชืน่ ชมผลงานของนกั เรียน และต่อยอดการทำกจิ กรรมที่บ้าน

Best Practices สรา้ งสรรค์ ป้นั นวัตกร หนา้ ที่ 14

3) คุณครูให้ความสำคัญในการแก้ปัญหาของเด็กปฐมวัย และในการเรียนช่วงสถานการณ์โควิด ออกแบบ
จัดกิจกรรมบูรณาการ สามารถเรียนรู้ได้ที่โรงเรียนและที่บ้าน เพื่อส่งเสริมให้เด็กมีความสามารถในการคิดรวบยอด
และใหค้ วามสำคญั ในการนำวสั ดุเหลือใชม้ าประดษิ ฐ์เกมการศึกษาวสั ดเุ หลือใช้

4) เพอ่ื นร่วมงาน มสี ่วนร่วมเปน็ ทป่ี รึกษา แนะนำในการออกแบบกการประดิษฐ์เกมการศึกษาวสั ดุเหลอื ใช้
5) ผบู้ ริหารส่งเสริม สนบั สนนุ ให้คำแนะนำปรึกษา ในการจดั กจิ กรรมเกมการศกึ ษาวสั ดุเหลือใช้
6. บทเรยี นท่ไี ดร้ บั (Lesson Learned)
6.1 ระบุขอ้ มูลทไี่ ดร้ บั จากการนำผลงานไปใช้
ข้อสรุปทีไ่ ด้รับ
1) เดก็ มีความกระตือรอื ร้นมีความสขุ ในการเล่นกิจกรรมเกมการศึกษาวสั ดเุ หลือใช้ มคี วามมนั่ ใจในการตอบ
คำถาม แสดงความคดิ เหน็ และทำงานรว่ มกบั ผอู้ ่นื ได้ เกดิ ความภาคภมู ใิ จในผลงานตนเองและผู้อ่นื
2) การนำวัสดเุ หลือใชม้ าออกแบบประดษิ ฐ์เกมการศกึ ษาเป็นการนำหลกั ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง มา
ปรบั ใชใ้ นการจดั การเรยี นรู้ ซ่งึ สามารถทำใหเ้ ดก็ นำไปปรบั ใชใ้ นชีวิตประจำวนั ตอ่ ไป
3) เกมการศึกษาวัสดุเหลือเป็นกิจกรรมที่ส่งเสริมพัฒนาการทั้ง 4 ด้าน และที่สำคัญส่งเสริมพัฒนาการ
สติปญั ญา มาตรฐานท่ี 10 มคี วามสามารถในการคิดทเี่ ปน็ พ้นื ฐานในการเรยี นรู้ ตวั บง่ ชี้ 10.1 มีความสามารถในการ
คิดรวบยอด
4) ผลที่เกดิ จากการจัดกจิ กรรมเกมการศึกษาวัสดเุ หลือใช้ทำใหเ้ ดก็ มีความสามารถด้านความคิดรวบยอดใน
ระดบั ดี
5) กจิ กรรมเกมการศึกษาวัสดุเหลือใช้ สามารถทำใหเ้ ดก็ เกิดทกั ษะความคดิ ในระดับต่อไป คิดออกแบบ คดิ
สรา้ งสรรค์ คดิ วิเคราะห์ สอดคล้องกับการศึกษาในศตวรรษท่ี 21
ข้อเสนอแนะ
การจดั กจิ กรรมการเรียนรู้ ให้เด็กปฐมวยั มีความสามารถในการคดิ รวบยอด จากกจิ กรรมเกมการศึกษาวัสดุ
เหลือใช้ คุณครูควรเลือกวัสดุที่นำมาประดิษฐ์ที่ปลอดภัย เหมาะสมไม่เป็นอันตรายกับเด็ก ครูผู้สอนให้คำแนะนำ
เด็กๆ ในการเล่นเกม ควรกระตุน้ ให้เด็กเกิดทักษะความคิดรวบยอด และชื่นชม สร้างกำลงั ใจใหเ้ ด็กในการเล่นเกม
การศึกษา ครูผู้สอนมีบทบาทในการสนับสนุนส่งเสริมให้เด็กพัฒนาตนเองได้เต็มตามศักยภาพ โดยอำนวยความ
สะดวก สร้างบรรยากาศท่ีอบอุ่นเป็นกันเอง กระตุน้ ใหเ้ ด็กอยากเรียนรู้ สกู้ ารมคี วามคิดรวบยอด และพฒั นาสื่อ เกม
การศกึ ษาวสั ดเุ หลือใช้และนวัตกรรมใหมๆ่ ย่ิงจะทำใหก้ จิ กรรมน่าสนใจเพ่มิ ขน้ึ
ขอ้ ควรระวัง
1) ควรจดั เตรียมสื่อ ควรเลอื กวัสดเุ หลือใช้ท่มี คี วามปลอดภยั เหมาะสมกับเดก็ ปฐมวัย

2) ควรวางแผนจัดสรรเวลาในการดำเนนิ งานให้เหมาะสมกับกิจกรรม
3) การใช้เวลาในการเลน่ เกมของเด็กแตล่ ะคนจะไมเ่ ท่ากนั ตามศักยภาพของเด็ก ควรให้เด็กเลน่ ซ้ำ
7. การเผยแพร/่ การได้รบั การยอมรับ/รางวัลท่ีไดร้ ับ
7.1 การเผยแพร่
1) เผยแพรใ่ นกลมุ่ ครู โรงเรียนบ้านทา่ เรอื
2) เผยแพร่ทาง ประชาสมั พันธ์ผ่านเพจ Facebook และเว็บไซตข์ องโรงเรยี นบา้ นนท่าเรือ
3) เผยแพร่กลมุ่ โรงเรยี นเครอื ข่ายศรสี นุ ทร และต่างเครือข่าย

Best Practices สร้างสรรค์ ปัน้ นวตั กร หน้าที่ 15

4) เผยแพร่ผา่ นกล่มุ ไลด์ผู้ปกครอง ชั้นอนบุ าล 2 และอนุบาล 3
5) เผยแพร่แกผ่ ู้ปกครองในการประชมุ ผปู้ กครอง
6. เผยแพร่ครโู รงเรยี นในสังกัดสำนกั งานเขตพนื้ ที่การศึกษาประถมศึกษาภเู กต็ ในการนำเสนอผลงานการ
ปฏบิ ตั ทิ ่ีเปน็ เลิศ (Best Practice) ระดับปฐมวยั

7.2 การไดร้ บั การยอมรับ/รางวัลทไ่ี ดร้ ับ
ปีการศกึ ษา 2564
1. เปน็ คณะกรรมการการประเมนิ ข้าราชการครูและบุคลากรผทางการศึกษาใหม้ ีวทิ ยฐานะชำนาญการ

(โรงเรียนวดั ศรีสนุ ทร มติ รภาพ 15)
2. เปน็ คณะกรรมการการประเมินขา้ ราชการครแู ละบุคลากรทางการศึกษาใหม้ วี ิทยฐานะชำนาญการ

(โรงเรยี นวดั เทพนมิ ติ ร)
3) เป็นคณะกรรมการอบรมเชิงปฏิบตั กิ าร การจดั การเรยี นรู้รูปแบบภาษาธรรมชาติ(Whole Language)

สำหรบั เดก็ ปฐมวยั ปกี ารศึกษา 2565
4) เป็นวทิ ยากรอบรมเชงิ ปฏิบตั กิ ารโครงการบ้านนกั วิทยาศาสตรน์ อ้ ยประเทศไทย ระดับปฐมวยั ขนั้ 1 ขนั้

2 ณ โรงเรยี นบา้ นในทอน สำนักงานเขตพ้นื ทก่ี ารศึกษาประถมศกึ ษาภูเก็ต
5) ไดร้ ับรางวัลครผู สู้ อนปฐมวยั ดีเด่น เครือขา่ ยศรสี ุนทร สำนักงานเขตพน้ื ท่ีการศึกษาประศึกษาภูเกต็

ประจำปกี ารศกึ ษา 2564
6) ไดร้ บั เกยี รตบิ ัตร ครดู ีของแผ่นดิน มลู นิธิครดู ีของแผน่ ดิน

การขยายผล ต่อยอด หรอื ประยกุ ต์ใชผ้ ลงาน นวัตกรรม หรอื แนวปฏบิ ตั ิ
การแลกเปลี่ยนเรียนรู้จากการถอดบทเรียน จากการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ PLC กับครูผู้สอนในโรงเรียนและ

จากการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ กับครูผู้สอนปฐมวัยในเครือขายและต่างเครือข่าย ได้สรุปองค์ความรู้เกี่ยวกับเกม
การศึกษาวัสดุเหลือใช้ สามารถปลูกฝังความประหยัด พอเพียงกับเด็กปฐมวัย และสามารถนำมาจัดทำสื่อการสอน
บูรณาการกับหน่วยการจดั ประสบการณ์ ทำให้เดก็ ไดเ้ รยี นร้ลู งมอื ปฏิบัตจิ รงิ ดว้ ยตนเอง สง่ เสรมิ พัฒนาการทง้ั 4 ดา้ น
ตามมาตรฐานหลักสูตรการศึกษาปฐมวัย พุทธศักราช 2560 โดยเฉพาะมีพัฒนาการทางด้านสติปัญญา จากการฝึก
เด็กให้รู้จกั การคิดหาเหตุผล ฝึกการสังเกต การเปรียบเทียบ ต่อยอดไปสู่ความสามารถในการคิดขั้นสูงในการเรยี นรู้
ในระดบั ต่อไป
การเรยี นรู้เพ่ือการต่อยอด และการขยายผล

จากการเรียนรู้และทำผลงาน best Practice การจัดกิจกรรมเกมการศึกษาวัสดุเหลือใช้ เพื่อพัฒนา
ความสามารถในการคิดรวบยอดของนกั เรียนชั้นอนุบาลปีที่ สามารถปรับเปลี่ยนรูปแบบใหห้ ลากหลาย การพัฒนา
ภาษา Whole language เรียนรคู้ ำศพั ทจ์ ากวสั ดุเหลือใช้ จดั การเรยี นรู้ STEM ตอ่ ยอดสรา้ งเด็กปฐมวยั เปน็ นักคิด
นักออกแบบ Innovator นวัตกรน้อย สามารถขยายผลเพิ่มเติมไปยังระดับประถมศึกษา โดยเปลี่ยนรูปแบบหรือ
เนื้อหาให้เหมาะสมกับระดบั ชน้ั น้นั ๆได้

Best Practices สรา้ งสรรค์ ป้ันนวตั กร หนา้ ท่ี 16

ขอ้ มูลอา้ งอิง

กระทรวงศึกษาธกิ าร.(2560). หลกั สูตรการศกึ ษาปฐมวัย พุทธศักราช 2560.กรงุ เทพฯ:โรงพมิ พค์ ุรสุ ภา
ลาดพรา้ ว.

วารสารวไลยอลงกรณ์ปริทัศน์ (มนุษยศาสตร์และสังศาสตร์ ปีท่ี 10 ฉบับที่ 2 สอนอย่างไรใหเ้ ดก็ ปฐมวยั คิด
เปน็ สาขาศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยสโุ ขทยั ธรรมาธราช

การประชุมวชิ าการระดับชาติ วทิ ยาลัยนครราชสีมา ครงั้ ท่ี 6 ประจาปี พ.ศ.2562 “สังคมผู้สงู วัย: โอกาส
และความทา้ ทายของอดุ มศึกษา” การพัฒนารูปแบบการจัดประสบการณต์ ามทฤษฎีสมองเปน็ ฐานผสานแนวคิด
การใชป้ ัญหาเปน็ ฐานในการเรียนรูเ้ พ่ือส่งเสริมความคิดสร้างสรรค์ ของเด็กปฐมวัยระดับชัน้ อนุบาลปที ี่ 1

มหาวิทยาลยั ศรีนครนิ ทรวโิ รฒ เพอื่ เป็นส่วนหนง่ึ ของการศึกษาตามหลกั สูตรปริญญาการศึกษามหาบณั ฑิต
สาขาวชิ าการศกึ ษาปฐมวัย ตุลาคม 2553 ความสามารถในการคิดเชิงเหตุผลของเด็กปฐมวัยที่เลน่ เกมการศึกษา
อนกุ รมมิติ

ขอบคุณแหล่งอา้ งองิ : Knowledge Box

Best Practices สร้างสรรค์ ปน้ั นวตั กร หนา้ ที่ 17

ภาคผนวก

Best Practices สรา้ งสรรค์ ป้ันนวัตกร หน้าท่ี 18

สรปุ ผลการประเมนิ ความสามารถในการคดิ รวบยอด ก่อนการจดั กจิ กรรมและหลงั การจัดกิจกรรม

เกมการสังเกต เกมจัดหมวดหมู่ เกมการเรยี งลำดบั
กอ่ นจัด หลังจดั
ท่ี ชอื่ - นามสกลุ ก่อนจดั หลงั จัด กอ่ นจัด หลงั จัด กจิ กรรม กจิ กรรม

กิจกรรม กิจกรรม กจิ กรรม กิจกรรม 23
23
1 เด็กชายภัทร 232 3 23
23
2 เด็กชายปัณณวชิ ญ์ 232 3 23
66.66 100
3 เด็กชายกิตติพงศ์ ชว่ ยการกล้า 2 3 2 3 2.00 3.00

4 เด็กชายธีรภทั รฺ โพธิถ์ าวร 1 3 1 3

5 เดก็ หญงิ วลิ าวัลย์ นาสนิ พอ้ ม 1 3 1 3

ค่าเฉล่ยี ร้อยละ 53.33 100 53.33 100

คา่ เฉล่ยี ผลการประเมิน 1.60 3.00 1.60 3.00

เกณฑ์การสรปุ ผลการประเมนิ ความคิดรวบยอด

2.40 – 3.00 อยใู่ นระดบั ดี ระดับคะแนน 3

1.70 – 2.39 อยใู่ นระดบั พอใช้ ระดบั คะแนน 2

1.00 – 1.69 อย่ใู นระดบั ควรเสรมิ ระดับคะแนน 1

เกณฑ์การประเมิน แบ่งเป็น 3 ระดับ ดงั น้ี

เกมจับคู่ การสงั เกต

3 คือ เด็กสามารถจบั คู่ หาความสัมพนั ธ์ของภาพ หรือสิง่ ของวสั ดตุ า่ งๆ สังเกตรายละเอียดภาพ หรอื วัสดแุ ละบอก
เหตผุ ลในการจบั คหู่ รอื บอกความสัมพนั ธ์ของภาพ วสั ดไุ ด้ ไดด้ ้วยตนเอง อยา่ งคล่องแคล่ว
2 คือ เด็กสามารถจบั คู่ หาความสัมพันธ์ของภาพ หรือสง่ิ ของวสั ดุต่างๆ สังเกตรายละเอียดภาพและบอกเหตผุ ลใน
การจับคหู่ รือบอกความสมั พนั ธ์ของภาพ วัสดุได้ โดยมีการช้ีแนะบา้ ง
1 คือ เด็กไมส่ ามารถจับคู่ หาความสัมพันธ์ของภาพ หรอื สิ่งของวัสดุต่างๆ สงั เกตรายละเอยี ดภาพและบอกเหตุผลใน
การจับคหู่ รอื บอกความสมั พันธข์ องภาพ วัสดไุ ด้

เกมจำแนก การจัดหมวดหมู่

3 คอื เด็กสามารถจำแนกและจดั หมวดหมู่ ภาพ หรอื วัสดุสิ่งต่าง ๆ บอกเหตผุ ลในการจัดหมวดหมู่ ไดด้ ้วยตนเอง
อย่างคล่องแคลว่
2 คือ เด็กสามารถจำแนกและจัดหมวดหมู่ ภาพ หรือวัสดุสิ่งตา่ ง ๆ บอกเหตผุ ลในการจัดหมวดหมู่ โดยมกี ารชแี้ นะ
1 คือ เด็กจำแนกและจัดหมวดหมู่ ภาพ หรือวสั ดุส่งิ ต่าง ๆ บอกเหตุผลในการจดั หมวดหมู่และกลุ่ม ไม่ได้

Best Practices สร้างสรรค์ ป้นั นวัตกร หนา้ ท่ี 19

เกมเปรยี บเทียบ การเรียงลำดบั ขนาด

3 คือ เด็กสามารถเปรียบเทยี บเรยี งลำดับส่ิงของได้ 5 ลำดับ และบอกเหตุผลในการเรียงลำดับไดด้ ว้ ยตนเอง อยา่ ง
คล่องแคล่ว
2 คือ เด็กสามารถเรียงลำดบั สิ่งของได้ 3 - 4 ลำดับ และบอกเหตุผลในการเรียงลำดบั ได้ดว้ ยตนเอง โดยมีการชีแ้ นะ
1 คือ เด็กสามารถเรยี งลำดับสง่ิ ของได้ 1-2 ลำดับ และบอกเหตผุ ลในการเรยี งลำดับไดด้ ้วยตนเอง หรอื บอกไม่ได้

Best Practices สร้างสรรค์ ป้นั นวตั กร หนา้ ท่ี 20

Best Practices สร้างสรรค์ ป้นั นวตั กร หนา้ ท่ี 21

Best Practices สร้างสรรค์ ปนั้ นวตั กร หนา้ ท่ี 22

กิจกรรมเกมการศกึ ษาวสั ดเุ หลอื ใช้ ประมวลการนาวสั ดเุ หลือใชม้ าประดิษฐ์
เกมการศกึ ษา

ภาพเดก็ นาเกมการศกึ ษาไปเล่นท่บี า้ น ภาพนวตั กรนอ้ ย

Best Practices สร้างสรรค์ ปั้นนวตั กร หนา้ ท่ี 23

ภาพการเผยแพรค่ วามรู้ ผปู้ กครอง

สรุปผลการประเมินความสามารถในการ แบบทดสอบความสามารถดา้ นการคิด
คดิ รวบยอด

Best Practices สร้างสรรค์ ป้นั นวตั กร หนา้ ท่ี 24