คู่มือบ้านน็อคดาวน์ 2020 1 คู่มือ บ้านน็อคดาวน์ 2021 บทที่ 1 งานโครงสร้างเหล็ก SC MODULAR CO.,LTD. กณวรรษน์เทียนชัยสิทธิ พิมพ์ครั้งที่ 1 กันยายน 2563 ราคา 999 บาท.
คู่มือบ้านน็อคดาวน์ 2020 คู่มือบ้านน็อคดาวน์ 2021 Methods and manual ผู้เขียน กณวรรษน์ เทียนชัยสิทธิ พิมพ์ครั้งที่ 1 กันยายน 2563 จ านวน 1,000 เล่ม พิมพ์ครั้งที่ 2 พฤศจิกายน 2563 จ านวน 1,000 เล่ม พิมพ์ครั้งที่ 3 เมษายน 2564 จ านวน 1,000 เล่ม ISBN 978-616-572-514-9 ราคา 999 บาท สงวนลิขสิทธิ์ หนังสือเล่มนี้ตามพระราชบัญญัติ พ.ศ. 2537และฉบับที่ 2, และ (ฉบับเพิ่มเติม) พ.ศ. 2558 ห้ามคัดลอกเนื้อหา ภาพประกอบ รวมทั้งดัดแปลงเป็นแผ่นบันทึกเสียง ตลับวีดีทัศน์ หรือเผยแพร่ด้วยรูปแบบ และวิธีการอื่นใดก่อนได้รับอนุญาต จัดท าและจัดจ าหน่ายโดย บริษัท เอส ซี โมดูลาร์ จ ากัด 1/7 ถ. แสงราษฎรใต้ ต. ชุมแสง อ. ชุมแสง จ. นครสวรรค์ 60120 โทรศัพท์ 056-217641 ฝ่ายขาย 099-295-2446 Email : [email protected] พิมพ์ที่ การพิมพ์ดอทคอม 999/2-3 ถ.มิตรภาพ ต.ในเมือง อ.เมือง จ.พิษณุโลก 65000 Tel : 081-287- 2121 Fax : 055- 303132 2 Line official account
ค าน า ค าน า ปัญหาของบ้านน็อคดาวน์ที่ผ่านมา เกิดจากช่างขาดความช านาญในการก่อสร้างทั้ง การติดตั้งผิดวิธี หรือใช้วัสดุผิดประเภท สาเหตุเพราะท างานตามความเข้าใจของตนเอง และไม่ได้ อ่านคู่มือการติดตั้ง และน้อยคนจะมาติดตามเก็บข้อมูลของปัญหาที่เกิดขึ้นภายหลัง และน าไป ปรับปรุงแก้ไข ท าให้บ้านน็อคดาวน์ยังไม่ค่อยมีองค์ความรู้ในการก่อสร้างที่ถูกต้อง เป็นแนวทาง ให้ผู้ที่สนใจศึกษามากนัก.. ซึ่งปี พ.ศ. 2557 ผู้เขียนมีโอกาสแบ่งปันความรู้ประสบการณ์ ในรูปแบบการจัดอบรม สัมมนา และได้ท าหนังสือคู่มือประกอบการอบรมสัมมนา ชื่อ “คู่มือการสร้างบ้านโครงสร้างเหล็กไฟเบอร์ซีเมนต์” จัดพิมพ์เป็นรูปเล่มไว้ตั้งแต่ ปี 2558 ปัจจุบันปี 2564 จึงท าการเรียบเรียงปรับปรุงเนื้อหาเพิ่มเติม ให้ดีและทันสมัยมากขึ้น โดยใช้ชื่อใหม่ว่า “คู่มือบ้านน็อคดาวน์ 2021” โดยจะแบ่งเนื้อหาเป็น 4 บท คือ บทที่ 1 งานโครงสร้างเหล็ก บทที่ 2 งานวัสดุไฟเบอร์ซีเมนต์ บทที่ 3 งานระบบต่าง ๆที่เกี่ยวข้อง บทที่ 4 งานจ้างช่าง ประมาณราคา แบ่งงวดงาน เนื้อหาเบื้องต้น เป็นการศึกษาท าความเข้าใจ “ บ้านน็อคดาวน์โครงสร้างเหล็ก” ซึ่ง ผู้เขียนได้รวบรวมความรู้จากงานก่อสร้างซึ่งเป็นประสบการณ์ตรง บวกกับความรู้เพิ่มเติมจาก ต ารางานก่อสร้าง. ข้อดีของหนังสือ เล่มนี้ คือ เนื้อหาสั้นกระชับ เป็นความรู้ระดับต้น-กลาง ส าหรับผู้ไม่มี พื้นฐานก่อสร้างสามารถอ่านศึกษาได้ไม่ยาก ท้ายนี้ผู้เขียนขอให้ท่านผู้อ่านน าความรู้นี้ไปพิจารณาประยุกต์ใช้จนเกิดประโยชน์สูงสุด เข้าใจองค์ประกอบของบ้านน็อคดาวน์โครงเหล็กได้ลึกซึ้งยิ่งขึ้น สามารถเลือกซื้อวัสดุได้ด้วย ตนเอง และ ตรวจงานก่อสร้างเป็น ท าให้ประหยัดต้นทุนการก่อสร้าง ได้งานคุณภาพอย่างแท้จริง กณวรรษน์เทียนชัยสิทธิ 3
สารบัญ. สารบัญ บทที่ 1 งานโครงสร้างเหล็ก 1. ชนิดเหล็ก โครงสร้างและโครงคร่าวของบ้านน็อคดาวน์................................................. 9 2. มาตรฐานเหล็กและการเลือกดูเหล็กรูปพรรณ.............................................................. 21 3. ความแข็งแรงของบ้านน็อคดาวน์โครงเหล็ก................................................................. 37 4. โครงสร้างเหล็กกับการป้องกันการกัดกร่อนของสนิม................................................... 49 5. องค์ประกอบ โครงสร้างและโครงคร่าวเหล็ก................................................................ 73 6. หลักการออกแบบโครงสร้างและโครงคร่าวของบ้านน็อคดาวน์โครงเหล็ก................... 77 7. 5 เทคนิค ประกอบโครงสร้างเพิ่มความแข็งแรงและอายุการใช้งาน......................... 107 8. อธิบายหลักการส าคัญในการประกอบโครงสร้างเหล็ก............................................... 119 9. ขั้นตอนการสร้างบ้านน็อคดาวน์ 101......................................................................... 123 10. การตรวจดูรอยเชื่อมได้มาตรฐานและไม่มีปัญหาการใช้งาน.................................... 143 11. การตรวจงานเคลือบสีกันสนิมที่ได้มาตรฐาน........................................................... 151 12. งานเคลือบสีน้ ามันทับหน้า ก่อนกรุฝ้า พื้น ผนัง...................................................... 154 บทที่ 2 งานวัสดุไฟเบอร์ซีเมนต์ 1. วัสดุไฟเบอร์ซีเมนต์..................................................................................................... 158 2. บอร์ดไฟเบอร์ซีเมนต์.................................................................................................. 163 3. ซีเมนต์บอร์ด............................................................................................................... 170 4. ยิปซัมบอร์ด................................................................................................................ 173 5. ไม้ไฟเบอร์ซีเมนต์............................. ...........................................................................177 6. กระเบื้องหลังคาไฟเบอร์ซีเมนต์.................................................................................. 186 7. เครื่องมือติดตั้งและอุปกรณ์........................................................................................ 189 8. หลักการติดตั้งบอร์ดไฟเบอร์ซีเมนต์........................................................................... 199 9. หลักการติดตั้งไม้ไฟเบอร์ซีเมนต์................................................................................. 214 4
สารบัญ. 10. งานท าสีบอร์ดและไม้ไฟเบอร์ซีเมนต์........................................................................ 232 11. วัสดุและงาน อุด โป๊ว หัวสกรู.................................................................................. 234 12. วัสดุและงานยาแนวรอยต่อ...................................................................................... 243 13. งานสีรองพื้น............................................................................................................. 255 14. งานสีทับหน้า............................................................................................................ 259 15. งานสีย้อมไม้............................................................................................................. 267 16. งานสีเคลือบซีเมนต์บอร์ด..........................................................................................273 บทที่ 3 งานระบบต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้อง 1. งานฉนวนกันความร้อน.............................................................................................. 276 2. งานยึดแปสังกะสี........................................................................................................ 277 3. งานติดตั้งหลังคาเมทัลชีท........................................................................................... 277 4. อุปกรณ์และงานติดตั้งประตู....................................................................................... 279 5. งานประตูและหน้าต่างอลูมิเนียม............................................................................... 283 6. งานเดินระบบไฟฟ้าอาคาร.......................................................................................... 288 7. งานท่อประปา............................................................................................................. 299 8. งานระบบกันซึม.......................................................................................................... 304 9. งานปูกระเบื้องเซรามิค............................................................................................... 305 10. งานกระเบื้องยาง...................................................................................................... 320 11. งานสุขภัณฑ์และอุปกรณ์ห้องน้ า.............................................................................. 322 12. งานฐานราก.............................................................................................................. 328 13. งานท่อน้ าดี ท่อน้ าทิ้ง ระบบบ าบัด........................................................................... 337 14. งานยกเคลื่อนย้ายติดตั้ง........................................................................................... 344 15. งานผนังไอโซวอล..................................................................................................... 358 5
สารบัญ. บทที่ 4 งานจ้างช่าง ประมาณราคา แบ่งงวดงาน 1. การจ้างช่างรายวัน...................................................................................................... 362 2. การจ้างช่างรับเหมา.................................................................................................... 364 3. ข้อแตกต่าง ผู้รับเหมากับ บริษัทรับสร้าง................................................................... 366 4. ข้อมูลที่ของเจ้าของบ้านและผู้รับเหมาควรรู้.............................................................. 368 5. การประมาณราคาค่าแรง............................................................................................ 370 6. การประมาณราคาค่าวัสดุ........................................................................................... 372 7. แหล่งซื้อวัสดุก่อสร้างคุณภาพและราคาถูก................................................................ 376 8. การแบ่งงวดงาน กรณีจ้างช่างรับเหมาเฉพาะค่าแรง.................................................. 379 9. การแบ่งงวดงาน กรณีรับสร้างบ้านน็อคดาวน์แบบขนย้าย ....................................... 381 10. การแบ่งงวดงาน กรณีรับสร้างบ้านน็อคดาวน์บนที่ดินลูกค้า................................... 383 11. รับสร้างบ้านน็อคดาวน์ สร้างรายได้หลักแสน ? ตอนที่ 1........................................ 385 12. รับสร้างบ้านน็อคดาวน์ เริ่มต้นอย่างไร.? ตอนที่ 2................................................... 388 13. รับสร้างบ้านน็อคดาวน์ ขายอย่างไร.? ตอนที่ 3....................................................... 391 14. รับสร้างบ้านน็อคดาวน์ 3 ธุรกิจที่แตกต่าง.? ตอนที่ 4............................................. 393 15. ประสบการณ์รับสร้างบ้านน็อคดาวน์ ...................................................................... 395 16. การขออนุญาตก่อสร้าง บ้านน็อคดาวน์.................................................................... 405 17. การขอสินเชื่อสร้างบ้านน็อคดาวน์........................................................................... 410 6
การดูสื ่อ VDO วิธีสแกน QR Code เพื่อดูวีดีโอเสริมความเข้าใจ ในแต่ละหัวข้อ ขั้นตอน 1. หยิบโทรศัพท์ของท่านขึ้นมา 2. เข้า Line Application 3. เลือก Add Friend 4. เลือก QR Code 5.ใช้กล้องโทรศัพท์ส่องไปที่ QR Code แล้วสแกน 7 VDO Facebook fan page You tube channel
8 งานโครงสร้างเหล็ก งานโครงสร้างเหล็ก
เหล็กรูปพรรณ( Structural steel ) แบ่งเป็น 2 ประเภท คือ 1.1 เหล็กโครงสร้างรูปพรรณรีดเย็น (Cold formed structural steel) เกิดจากการพับขึ้นรูปเหล็กกล้าแผ่นในขณะที่อยู่ในอุณหภูมิปกติ โดยใช้เหล็กแผ่นรีดร้อน หรือเหล็กแผ่นชุบสังกะสีเป็นวัตถุดิบ (ชุบกัลวาไนซ์) ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับลักษณะการใช้งาน มี ความต้องการความต้านทานการกัดกร่อน มากหรือน้อยเพียงใด ส่วนใหญ่น าไปใช้เป็นโครงสร้างเสา คาน และ อื่น ๆ ผลิตภัณฑ์ประเภทนี้ ได้แก่ เหล็กกล่อง เหล็กท่อกลม และ เหล็กตัวซี มีความหนาตั้งแต่ 1.0-3.2 มิลลิเมตร เหล็ก กล่องนิยมเอาไปใช้ในงานโครงสร้าง เสา คาน บ้านน็อคดาวน์โครงเหล็กชั้นเดียว ร้านค้า ขนาดเล็กชั้นเดียว ซึ่งเป็นอาคารมีน้ าหนักไม่มาก 1. ชนิดเหล็ก โครงสร้างและโครงคร่าวของบ้านน็อคดาวน์ เหล็กตัวซี จัดอยู่ในประเภท เหล็กโครงสร้างรูปพรรณขึ้นรูปเย็น เหมาะกับงาน ก่อสร้างขนาดกลางและขนาดเล็ก เช่น ที่พักอาศัย , อาคารพาณิชย์, ซึ่งเหล็กตัวซีนี้นิยมใช้ท าโครงหลังคา เช่น จันทัน แป ทั้งยังสามารถน ามาประยุกต์ใช้กับงาน โครงสร้างเหล็กทั่วไปได้ เหล็กกล่อง จัดอยู่ในประเภท เหล็กโครงสร้างรูปพรรณกลวง นิยมน ามาใช้กับ โครงสร้างรับน้ าหนักมาก เช่น เสา คาน ของบ้านน็อค ดาวน์โครงเหล็ก และสามารถน าไปประยุกต์ใช้แทนไม้ หรือคอนกรีตได้ เพราะมีน้ าหนักเบา ทั้งแข็งแรงและ ทนทาน งานโครงสร้างเหล็ก 9
งานโครงสร้างเหล็ก เหล็กชุบกัลวาไนซ์ คือ เหล็กรูปพรรณที่น าไปชุบ สังกะสีเพื่อป้องกันสนิม น าไปใช้โครงสร้างหรือโครงคร่าวที่อยู่ภายนอก เช่น เสา รั้ว ราวกันตก คุณสมบัติทนทานต่อการ เกิดสนิม ไม่ต้องดูแลรักษาบ่อย ได้รับความนิยม อย่างสูงจากเจ้าของบ้านและผู้รับเหมา เพราะไม่ต้อง มีงานเคลือบสีกันสนิมท าให้งานเสร็จเร็ว เหล็กท่อกลม จัดอยู่ในประเภท เหล็กโครงสร้างรูปพรรณกลวง นิยมเอาไปท า เสา , คาน,โครงถักส าหรับ อาคารโรงงาน,โกดังเก็บสินค้า ขนาดใหญ่ หรือ บ้านน็อคดาวน์ที่ต้องการดีไซน์ที่ แตกต่าง 10
ตัวอย่าง การน าเหล็กรูปพรรณรีดเย็นไปใช้งานบ้านน็อคดาวน์โครงเหล็ก 9-30 ตร.ม. งานโครงสร้างเหล็ก 11
งานโครงสร้างเหล็ก TIP. เหล็กกล่อง เหล็กตัวซี เหล็กท่อกลม เป็น เหล็กกลวง เหมาะส าหรับงาน โครงสร้างกึ่งถาวร แข็งแรง มีน้ าหนักเบา ยืดหยุ่น ข้อดี คือ ท าให้สามารถยกเคลื่อนย้ายอาคารได้ไม่ยาก ในตลาดบ้านน็อคดาวน์โครง เหล็ก นิยมบ้านขนาด 9-30 ตร.ม. ที่สามารถยกเคลื่อนย้ายโดยรถเทรลเลอร์พื้นเรียบ VDO 12 VDO
งานโครงสร้างเหล็ก ตัวอย่าง การน าเหล็กรูปพรรณรีดเย็นไปใช้งาน อาคาร 40-80 ตร.ม. TIP. บ้านขนาด 40 ตร.ม. ขึ้นไปส่วนมากจะท าเป็นที่อยู่ อาศัยแบบถาวรและไม่ได้มีแผน ย้ายอาคาร ย ก เ ว้ น อ า ค า ร ที่ น า ม า ป ร ะ ก อ บ ธุ ร กิ จ แ ล ะ มี ก า ร วางแผนไว้ก่อน เช่น ส านักงาน โครงการขายบ้านจัดสรร, ร้าน กาแฟที่ตั้งวางบนพื้นที่เช่า TIP. บ้านน็อคดาวน์โครงเหล็ก จะใช้เหล็กกล่องและเหล็กตัวซีเป็นโครงสร้างและ โครงคร่าว จะนิยมก่อสร้างเป็นอาคาร 1 ชั้น หรือ อาคารใต้ถุนสูงเป็นส่วนใหญ่ แต่ถ้าเป็นอาคาร 2 ชั้น ยังไม่ค่อยได้รับการยอมรับจากผู้บริโภค เรื่องความแข็งแรง และคงทนถาวรเท่าที่ควร 13 VDO
1.2 เหล็กโครงสร้างรูปพรรณรีดร้อน (Hot rolled structural steel) ที่ผลิตขึ้นมาเพื่อน าไปใช้เป็นโครงสร้างอาคารต่าง ๆ มีความหนามากกว่าเหล็ก รูปพรรณรีดเย็น สามารถรับน้ าหนักได้มาก เป็นชิ้นส่วนส าเร็จรูป ท าให้การก่อสร้างได้ รวดเร็วกว่างานคอนกรีต และท าให้ได้โครงสร้างที่มีช่วงกว้างกว่าและมีน้ าหนักเบากว่า เหมาะส าหรับงานอาคารขนาดกลาง-ใหญ่ หรือ อาคารบ้านน็อคดาวน์ตั้งแต่ 1-2 ชั้นขึ้นไป เหล็กรูปพรรณรีดร้อนมีหลายหน้าตัด เช่น หน้าตัดปีกกว้าง Wide-flange รูป ตัว H Beam รูปตัว I Beam รูปตัว C-Channel TIP. เหล็กรูปพรรณรีดร้อน เป็นเหล็กตัน แข็งแรงมาก มีน้ าหนักมาก เหมาะส าหรับ ใช้เป็นโครงสร้างถาวร เมื่อน้ าหนักมาก ราคาจึงสูง จึงไม่ได้รับความนิยม ส าหรับบ้านน็อคดาวน์ขนาดเล็ก หรืองานต่อเติม ซึ่งส่วนมากจะเน้นราคาประหยัด ไม่ตอบโจทย์ความต้องการลูกค้าที่มี งบประมาณจ ากัด 14 งานโครงสร้างเหล็ก
งานโครงสร้างเหล็ก ตัวอย่าง การน าเหล็กรูปพรรณรีดร้อน ไปใช้งาน เหล็กรูปพรรณรีดร้อน เป็นตัวเลือกหนึ่งของโครงสร้าง ที่น าไปประยุกต์ใช้ แทน โครงสร้าง ค.ส.ล ช่วยให้งานก่อสร้างเสร็จเร็วขึ้น เพราะไม่ต้องเสียเวลาตั้งแบบหล่อ เสาคาน แม้ว่าราคาค่าวัสดุจะแพงกว่าเล็กน้อย แต่เมื่อเทียบกับเวลาที่สามารถใช้สอย อาคารนั้นได้เร็วขึ้น ก็ถือว่าคุ้มค่ากับการลงทุน ภาพตัวอย่าง อาคารร้านอาหาร บ้านครัวชุมแสง 15
1.3 บ้านน็อคดาวน์โครงเหล็กชั้นเดียว จะนิยมใช้เหล็ก 3 ประเภท ดังนี้ 1.3.1 เหล็กกล่องสี่เหลี่ยมจัตุรัส (เหล็กแป๊บเหลี่ยม) คือ เหล็กกล่องที่ มีลักษณะสี่เหลี่ยมจัตุรัส ยาวมาตรฐานเส้นละ 6 เมตร หรือ 6,000 มิลลิเมตร การวัดความ ยาวนิยมวัดเป็นหน่วยมิลลิเมตร วัดแล้วต้องมีค่า +/- ได้ไม่เกิน 2% (ยาวไม่เกิน 6,120 มิลลิเมตร และไม่สั้นกว่า 5,880 มิลลิเมตร) ทุกเส้นต้องยาวเท่ากัน 1.3.2 เหล็กกล่องสี่เหลี่ยมผืนผ้า (เหล็กแป๊บแบน) คือ เหล็กกล่องที่มี ลักษณะสี่เหลี่ยมผืนผ้า ยาวมาตรฐานเท่ากันกับเหล็กแป๊บเหลี่ยม ทุกเส้นยาวเท่ากัน เหล็กกล่อง ประเภทนี้ใช้ท าคาน, ตง, อเส, จันทัน และน าไปใช้แทนไม้หรือ คอนกรีตได้เช่นเดียวกันกับเหล็กกล่องสี่เหลี่ยมจัตุรัส เหล็กกล่อง ทั้ง 2 ประเภท นี้ นิยมน ามาใช้กับโครงสร้างบ้านน็อคดาวน์ เช่น เสา , คาน,ตง,อเส ข้อดีคือ แข็งแรง น้ าหนักเบา สามารถหาซื้อได้ง่าย ราคาไม่สูง จึงได้รับความ นิยมจากผู้บริโภค ประกอบกับช่างจะคุ้นเคยกับวิธีการท างานเป็นอย่างดี 16 งานโครงสร้างเหล็ก
ตัวอย่างตารางมาตรฐาน ขนาด ความหนา น้ าหนัก ของเหล็กแป๊บเหลี่ยม งานโครงสร้างเหล็ก 17 เครดิตภาพ จาก http://www.juengkungkee.com
ตัวอย่างตารางมาตรฐาน ขนาด ความหนา น้ าหนัก ของเหล็กแป๊บแบน 18 งานโครงสร้างเหล็ก เครดิตภาพ จาก http://www.juengkungkee.com
1.3.3 เหล็กตัวซี (C Light Lip Channel) เหตุที่เรียก เหล็กตัวซีก็เพราะว่าเมื่อมองทางด้านหน้าตัดเหล็กจะมีลักษณะ เหมือนตัวซี ถือว่าเป็นหนึ่งในเหล็กโครงสร้างรูปพรรณขึ้นรูปเย็น (Structural steel) ในปัจจุบันโครงหลังคาจะน า เหล็กตัวซี ไปใช้ท าเป็น อเส, จันทัน, แปหลังคา และโครงคร่าวที่รับน้ าหนักไม่มากนัก เหล็กตัวซี มีความยาวมาตรฐาน 6 เมตร เหมือนเหล็กกล่อง งานโครงสร้างเหล็ก 19 เครดิตภาพ จาก https://www.cj.co.th
งานโครงสร้างเหล็ก สรุปเหล็กแต่ละประเภทที่ใช้ กับ บ้านน็อคดาวน์โครงเหล็ก เหล็กกล่อง ส าหรับ • โครงสร้าง รับน้ าหนักมาก • ใช้ท า เสา, คาน, อเส, ดั้ง, ตงพื้น • เป็นโครงสร้างอาคาร1ชั้น หรือ อาคาร 1 ชั้นใต้ถุนสูง • ทดแทนโครงสร้างไม้ เหล็กตัวซี ส าหรับ • โครงคร่าว รับน้ าหนักน้อย • ใช้ท า จันทัน, แปหลังคา, โครง คร่าวผนัง, โครงคร่าวฝ้า • เมื่อเชื่อมประกบคู่สามารถท าเป็น โครงสร้างได้ เช่น คาน,อเส • ทดแทนโครงคร่าวไม้ • เหล็กรีดร้อน ส าหรับ • โครงสร้างรับน้ าหนักมาก • ใช้ท า เสา คาน • เป็นโครงสร้างตั้งแต่1-2 ชั้นขึ้นไป • ทดแทน โครงสร้าง ค.ส.ล 20 TIP. เหล็ก- จะถูกจัดประเภทให้เป็นวัสดุไม่ติดไฟ แต่เหล็กจะสูญเสียก าลัง ความ แข็งแรง และอ่อนตัวเมื่อถูกความร้อนที่อุณหภูมิสูงกว่า 520 ⁰C ดังนั้นเมื่อต้องใช้เป็นส่วนของโครงสร้างอาคารที่ต้องการทนไฟไหม้ ควรทาหรือหุ้ม เคลือบด้วยวัสดุป้องกันและทนไฟ
2. มาตรฐานเหล็กและการเลือกดูเหล็กรูปพรรณ เหล็กที่มีขายตามร้านค้าทั่วไปมี 2 ประเภทใหญ่ ตามมาตรฐาน คือ 1. เหล็ก มอก. (เหล็กเต็ม) คือ เหล็กที่มีเส้นผ่าศูนย์กลางและน้ าหนัก เป็นไปตามมาตรฐาน มอก.ก าหนดไว้ มีใบก ากับเหล็กจากโรงงาน ถ้าวัดความหนาและชั่ง น้ าหนัก ก็จะได้ตามมาตรฐานก าหนด ตัวอย่าง เช่น เหล็กกล่อง 100x100 mm. หนา 3.2 mm. เวลาวัดหน้าตัดก็ จะได้ 100x100 mm. เต็มและได้ความหนา 3.2 mm. เต็มน้ าหนักตรงตามมาตรฐาน ไม่ ผิดสเปก 2. เหล็กไม่มี มอก. (เหล็กเบา) คือเหล็กที่มีเส้นผ่านศูนย์กลางและ มาตรฐานไม่เป็นไปตามมาตรฐาน มอก.ก าหนดไว้ โดยส่วนใหญ่มักเป็นเส้นผ่านศูนย์กลางที่ เล็กกว่าหรือน้ าหนักเบากว่า จะมีราคาถูกกว่า เหล็ก มอก. ตัวอย่าง เช่น เหล็กกล่องมาตรฐาน 100x100 mm. หนา 3.2 mm. ถ้าเป็น เหล็ก ไม่มี มอก. จะมี หน้าตัดวัดได้ แค่ 98x98 mm. ความหนาวัดได้ 2.8 mm. เป็นต้น งานโครงสร้างเหล็ก TIP.. เหล็ก มอก. จะมีการจ าหน่ายตามร้านค้าเหล็กขนาดใหญ่(ร้านส่ง) ตามหัวเมือง ต่าง ๆ แตกต่างจากร้านค้าเหล็กขนาดเล็กตามตัวอ าเภอ จะมีเหล็ก มอก. จ าหน่ายน้อย เพราะความนิยมของลูกค้าและช่างในชนบท นิยมใช้เหล็กเบา เพราะต้องการประหยัด ค่าใช้จ่าย 21
งานโครงสร้างเหล็ก การตรวจสอบเหล็กมีอยู่ 2 แบบ • ตรวจจากใบก ากับเหล็ก ที่จะแสดงรายละเอียดที่เกี่ยวข้อง ไม่ว่าจะเป็น ความยาว ชนิด ของเหล็ก โดยจะสังเกตเนื้อของเหล็กเพื่อหาตัวอักษร มอก. • ตรวจสอบด้วยวิธีการตัดเหล็กมา 1 เมตรและน าไปชั่ง ซึ่งถ้าได้ตามมาตรฐานและน้ าหนัก จะถือว่าเป็นเหล็กเต็ม มอก. 107-2533 มอก.1228-2549 22 มอก. คืออะไร • มอก. คือเครื่องหมายของมาตรฐานส าหรับผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรมโดยตรวจสอบคุณภาพ จากส านักงานมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม ให้รับรองว่าคุณภาพของผลิตภัณฑ์ โดย ชื่อมาตรฐานของ มอก. ก็จะมีเครื่องหมายที่แตกต่างกันไป เช่น เครื่องหมายมาตรฐาน ทั่วไป เค รื่องหมายม าตรฐ านบังคับ เค รื่องหมายม าตรฐ านเฉพาะด้ านความ ปลอดภัย เครื่องหมายมาตรฐานเฉพาะด้านสิ่งแวดล้อม เครื่องหมายมาตรฐานเฉพาะด้าน เข้ากันได้ถ้าแม่เหล็กไฟฟ้า เป็นต้น • โดยสิ่งเหล่านี้จะท าให้เรามั่นใจได้ว่าสินค้านั้นมีการตรวจสอบมาตรฐานจาก มอก. ว่าเรา จะได้คุณภาพที่มีคุณภาพตามมาตรฐาน โดยสินค้าบางกลุ่มเช่นเหล็กจะมีการตรวจสอบ มอก. เช่นกัน หากผู้จ าหน่ายสินค้าจะไม่จ าหน่ายสินค้าที่มีมาตรฐาน มอก. ก ากับ จะถือ ว่าผิดกฎหมาย
งานโครงสร้างเหล็ก TIP.. วิธีดูเหล็ก มอก. เบื้องต้น ดูจากใบก ากับเหล็ก (Name Plate) ที่แสดงรายละเอียด เช่น ชนิดขนาด /ความหนา /ความยาว/น้ าหนัก และเครื่องหมาย มอก. ที่อยู่ในใบก ากับเหล็ก/โรงงานที่ผู้ผลิต 23
งานโครงสร้างเหล็ก 2.1.1 เหล็กกล่อง ที่ได้มาตรฐานก็จะมีการพ่นสีเป็นตัวเลขบอกขนาดก ากับไว้ที่ ท่อนเหล็กทุกท่อน ท าให้เรารู้ว่าเหล็กท่อนนี้มีขนาดเท่าไหร่ ดังนี้ ตัวอย่างเหล็กในภาพ 100x100x2.30x6000 mm. 1. ตัวเลข 100 หมายถึง ด้านที่กว้างที่สุดของเหล็ก กว้าง 100 มิลลิเมตร 2. ตัวเลข 100 หมายถึง ด้านที่กว้างที่สุดของเหล็ก กว้าง 100 มิลลิเมตร 3. ตัวเลข 2.3 หมายถึง ความหนาของเหล็ก หนา 2.3 มิลลิเมตร 4. ตัวเลข 6000 หมายถึง ความยาวของเหล็กต่อ 1 ท่อน เท่ากับ 6,000 มิลลิเมตร หรือ 6 เมตร (ความยาวมาตรฐานส าหรับเหล็กหนึ่งท่อน) 24 2.1 วิธีดูสัญลักษณ์ กว้าง ยาว หนา
2.1.2 เหล็กตัวซี ที่ได้มาตรฐานก็จะมีการพ่นสีเป็นตัวเลขบอกขนาดก ากับไว้ที่ ท่อนเหล็กทุกท่อน ท าให้เรารู้ว่าเหล็กท่อนนี้มีขนาดเท่าไหร่ ดังนี้ ตัวอย่างกองเหล็กในภาพ 75x45x15x2.3x6000 mm. 1. ตัวเลข 75 หมายถึง ด้านที่กว้างที่สุดของเหล็ก กว้าง 75 มิลลิเมตร 2. ตัวเลข 45 หมายถึง ด้านที่เป็นปีกตั้งฉากกับด้านที่กว้างที่สุด กว้าง 45 มิลลิเมตร 3. ตัวเลข 15 หมายถึง บริเวณที่พับเข้ามาจากปีก กว้าง 15 มิลลิเมตร 4. ตัวเลข 2.3 หมายถึง ความหนาของเหล็ก หนา 2.3 มิลลิเมตร 5. ตัวเลข 6000 หมายถึง ความยาวของเหล็กต่อ 1 ท่อน 6,000 มิลลิเมตร หรือ เท่ากับ 6 เมตร (ความยาวมาตรฐานส าหรับเหล็กหนึ่งท่อน) งานโครงสร้างเหล็ก 25
งานโครงสร้างเหล็ก 2.2 เจาะลึกการดูเหล็กมาตรฐาน ข้อสังเกต ไม่มีเครื่องหมายแจ้งหรือฉลากระบุ ถือเป็นเหล็กที่ “ไม่ได้มาตรฐาน มอก.” 2.2.1 เหล็กโครงสร้างรูปพรรณกลวง (มอก.) เครื่องหมายและฉลาก เหล็กโครงสร้างทุกท่อน อย่างน้อยต้องมีเลข อักษร หรือ เครื่องหมายแจ้งรายละเอียดต่อไปนี้ให้เห็นได้ง่าย ชัดเจน และไม่ลบเลือนง่าย 1. มาตรฐาน มอก. ( TIS ) มอก. 107-2533 ชั้นคุณภาพ HS 41 จะ พิมพ์เป็น สีเขียว ชั้นคุณภาพ HS 50 จะ พิมพ์เป็น สีแดง ชั้นคุณภาพ HS 51 จะ พิมพ์เป็น สีขาว ระบุ ชื่อผู้ท าหรือโรงงานที่ท า หรือเครื่องหมายการค้าที่จดทะเบียน ระบุ ขนาด ความหนา ความยาว 26
งานโครงสร้างเหล็ก 2. มาตรฐาน มอก. ประเทศญี่ปุ่น JIS G3444 JIS G3466 JIS G3444 ท่อเหล็กกลมส าหรับ งานโครงสร้าง มี 2 ชั้นคุณภาพ คือ STKR400 กับ STKR490 พิมพ์สีขาว JIS G3466 ท่อเหล็กสี่เหลี่ยมจัตุรัสและสี่เหลี่ยมผืนผ้า ส าหรับ งานโครงสร้าง มี 2 ชั้นคุณภาพ คือ STKR400 กับ STKR490 พิมพ์สีขาว ระบุ ชื่อผู้ท าหรือโรงงานที่ท า หรือเครื่องหมายการค้าที่จดทะเบียน ระบุ ขนาด ความหนา ความยาว ข้อสังเกต ไม่มีเครื่องหมายแจ้งหรือฉลากระบุ ถือเป็นเหล็กที่ “ไม่ได้มาตรฐาน JIS” 27
งานโครงสร้างเหล็ก มีผลบังคับใช้ กุมภาพันธ์ 2563 ข้อสังเกต เหล็กกัลวาไนซ์ที่วางขายก่อน มี.ค. 2563 ยังไม่มี มาตรฐาน มอก. มารับรอง .. เหมือนเหล็กด า • เหล็กกัลวาไนซ์มี 2 ประเภท คือ 1. Pre-กัลวาไนซ์ คือ เป็นแผ่นเหล็กชุบสังกะสี น ามา พับขึ้นรูป 2. Hot dip-กัลวาไนซ์คือ เป็นแผ่นเหล็กด าพับขึ้นรูป และน ามาชุบสังกะสี 28 ขอบคุณเครดิตภาพ จาก https://www.facebook.com/2SMetal
งานโครงสร้างเหล็ก 2.2.2 เหล็กโครงสร้างรูปพรรณขึ้นรูปเย็น มอก.1228-2549 เครื่องหมายและฉลาก เหล็กโครงสร้างทุกท่อน อย่างน้อยต้องมีเลข อักษร หรือเครื่องหมายแจ้ง รายละเอียดต่อไปนี้ให้เห็นได้ง่าย ชัดเจน และไม่ลบเลือนง่าย • ชั้นคุณภาพ โดยระบุค าว่า “ SSC 400 " • ขนาด ความหนา ความยาว และมวลต่อเมตร • ชื่อผู้ท าหรือโรงงานที่ท า หรือเครื่องหมายการค้าที่จดทะเบียน ในกรณีที่ใช้ภาษาต่างประเทศ ต้องมีความหมายตรงกับภาษาไทยที่ก าหนดไว้ข้างต้น ข้อสังเกต ไม่มีเครื่องหมายแจ้งหรือฉลากระบุ ถือเป็นเหล็กที่ “ไม่ได้มาตรฐาน มอก.” มอก.1228-2549 29
TIP. เหล็กตัวซี ไม่มี มอก. จะไม่มีสัญลักษณ์ มอก. และมี ขนาดหน้าตัดที่เล็กกว่า ถ้าเคยเห็นตัวอย่างเปรียบ จะรู้ได้ทันทีว่าเป็นเหล็ก มอก. หรือไม่ 30 งานโครงสร้างเหล็ก
งานโครงสร้างเหล็ก 31 ขอบคุณเครดิตภาพ จาก https://www.cotcometalworks.co.th/ shopping/product.php?id=89 เครดิตภาพ จาก http://www.quinl.com/thสินค้า/เหล็กตัวซี+เหล็ก+52222.html
งานโครงสร้างเหล็ก *** ข้อควรระวัง เลือกซื้อ เหล็กโครงสร้างรูปพรรณ “ไม่ได้มาตรฐาน มอก.” มีผลต่อขนาด ความหนา มวลน้ าหนัก และ ก าลังรับน้ าหนักที่ไม่ได้มาตรฐาน เหล็ก บิดตัว โก่ง ไม่ได้ฉาก เมื่อน าไปก่อสร้าง อาจส่งผลต่อ • ความแข็งแรงของโครงสร้างลดลง • ท าให้อายุการใช้งานสั้นลง • ท าให้ช่างท างานยากขึ้น สิ้นเปลืองค่าแรง • ความสวยงามลดลง เพราะเป็นงานแก้ • ปัญหาหลังการใช้งานตามมา เช่น หลังคารั่วซึม ***ภาพตัวอย่างเหล็กกล่อง 4 นิ้ว ที่บิดตัว ไม่ได้มาตรฐาน ไม่สามารถน าไป ประกอบเป็นโครงสร้างได้พบเจอบ่อยส าหรับเหล็กที่มีความหนา 1.8-2.0 mm. **คิดดูครับขนาดเหล็กมอก. เหมือนกันขนาดยังไม่เท่ากัน 32
2.3 เราจะซื้อเหล็กมาตรฐานได้ที่ไหน 2.3.1 ห้างสรรพสินค้าวัสดุก่อสร้าง เช่น Global House, ดูโฮม, เมกาโฮม, ไทวัสดุ, ซึ่งเป็นแหล่งจ าหน่ายเหล็กคุณภาพและราคาถูก เหมาะส าหรับมือใหม่ ที่เรียนรู้ การเลือกซื้อเหล็ก เพราะ มีคลังสินค้าขนาดใหญ่ เราสามารถเข้าไปเดินดูเหล็กได้อย่างอิสระ โดยมีป้ายบอก ชนิด ขนาด ความหนา น้ าหนัก ราคา ที่ชัดเจน งานโครงสร้างเหล็ก 33 ขอบคุณ เครดิตภาพ จาก http://www.zinsano.com/th/dohome-chiangmai/
งานโครงสร้างเหล็ก 2.3.2 ร้านจ าหน่ายเหล็กขนาดใหญ่ตามหัวเมืองแต่ละจังหวัด ร้านเหล็ก ขนาดใหญ่ จะขายถูกกว่าร้านจ าหน่ายเหล็กขนาดเล็กในตัวอ าเภอ เพราะเป็นร้านขาย ส่ง และมีเหล็กที่ได้มาตรฐาน จ าหน่ายเป็นจ านวนมาก. แต่การซื้อ มีความแตกต่างกับห้างสรรพสินค้าวัสดุก่อสร้าง เช่น โกลบอลเฮ้าส์ เราไม่สามารถเดินดูได้อิสระในคลังเก็บสินค้า เพราะ ไม่มีป้ายบอกชนิด ขนาด ราคา การจะซื้อเหล็กต้องติดต่อสอบถามกับพนักงานขายหน้าร้าน และเช็คราคาสินค้า กับพนักงานก่อน..สั่งซื้อ **กรณีถ้าเราเป็นมือใหม่อาจเรียกชื่อเหล็ก ชนิด ขนาด ความ หนา ไม่ถูก ท าให้เกิดปัญหาการสั่งซื้อได้. TIP.. เนื่องจากตามชนบทจะนิยมใช้เหล็กจากราคาต่ าเป็นหลัก ท าให้ร้านค้าในตัวอ าเภอ จะขายเหล็กเกรด B / เบา ไม่มีมอก. ขนาดไม่ได้มาตรฐาน หน้าตัดเหล็กจะเล็กกว่าปกติ 34
งานโครงสร้างเหล็ก TIP..เกี่ยวกับ ท าความเข้าใจในการเลือกซื้อเหล็ก ส าหรับมือใหม่อาจมีความเข้าใจผิดได้ เพราะภาษาของวิศวกรและสถาปนิก จะ เรียกศัพท์ แตกต่างจากช่าง,ผู้รับเหมา,และ ร้านค้า ดังนี้ 1 นิ้ว = 25.4 mm. เหล็กแป๊บเหลี่ยม ภาษาสัญลักษณ์เขียนว่า 25x25x2.0x6000 mm. ซึ่ง 25 mm.ไม่ถึง 1 นิ้ว แต่ภาษาพูดทางช่าง เพื่อให้เรียกง่าย จะเรียก ว่าเหล็กกล่อง 1x1 นิ้ว ศัพท์วิศวกร ศัพท์ช่าง เหล็ก 25x25 mm. เหล็ก 1x1 นิ้ว เหล็ก 75x38 mm. เหล็ก 3x1 นิ้วครึ่ง เหล็ก 100x100 mm. เหล็ก 4x4 นิ้ว เหล็ก C75 mm. เหล็กซี 3 นิ้ว เหล็ก C150 mm. เหล็กซี 6 นิ้ว ซื้อเหล็กเป็น kg./เมตร ซื้อเหล็กเป็น เส้น TIP..การวัดขนาดเหล็กให้ใช้ ค่าของสัญลักษณ์เหล็ก แทน ภาษาพูดนะครับ มิเช่นนั้น เข้าใจผิด ว่าเป็นเหล็กไม่เต็ม หรือ ผิดสเปก (อันนี้ส่วนมากเจ้าของบ้านไม่รู้) ส่วนถ้าเป็นงานขนาดใหญ่ของหน่วยงานราชการทางวิศวกร จะใช้น้ าหนักคุม คุณภาพเหล็กอีกที เพราะเหล็กที่วางขายในท้องตลาด ไม่ได้มีค่า ขนาดหน้าตัดและความ หนาเต็ม เสมอไป ..จะมีค่าคลาดเคลื่อน เป็น บวก หรือ ลบ ตามคุณภาพของผู้ผลิต จากภาพตัวอย่าง เหล็กมีความหนา คลาดเคลื่อน 1.8-2.0 mm. 35
งานโครงสร้างเหล็ก สรุปวิธีการดูและเลือกเหล็กที่ได้มาตรฐาน เหล็กตัวซี มอก. ดูใบก ากับเหล็ก ดูสัญลักษณ์ที่ข้างเหล็ก ดูรูปทรงเหล็กไม่บิดตัวขึ้นรูปสวย มี 1 มาตรฐาน คือ TIS มอก.1228-2549 เหล็กกล่อง มอก. (เต็ม) ดูใบก ากับเหล็ก ดูสัญลักษณ์ที่ข้างเหล็ก ดูรูปทรงเหล็กไม่บิดตัว ขึ้นรูปสวย มี 2 มาตรฐาน คือ - TIS มอก. 101-2533 - JIS ***หาซื้อได้ ตามร้านเหล็กขนาดใหญ่ ตามตัวจังหวัด ข้อสังเกต ไม่มีเครื่องหมายแจ้งหรือฉลากระบุ ถือเป็นเหล็กที่ “ไม่ได้มาตรฐาน มอก.” มอก.1228-2549 ข้อสังเกต ไม่มีเครื่องหมายแจ้งหรือฉลากระบุ ถือเป็นเหล็กที่ “ไม่ได้มาตรฐาน ” มอก. 101-2533 36 ขอบคุณเครดิตภาพ จากhttps://www.cotcometalworks.co.th/shopping/product.php?id=89