NOTA SEJARAH TINGKATAN 4 (BAB 1)

KSSM SEJARAH
TINGKATAN 4

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM Bahan sokongan ini hanya boleh digunakan untuk tujuan PdP Sejarah sahaja. Tidak dibenarkan untuk
JPN SABAH menggunakan mana-mana bahagian bahan ini untuk tujuan komersial dan penerbitan semula

SEJARAH TINGKATAN 4

BAB 1:
WARISAN NEGARA
BANGSA

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN SABAH

Latar Belakang Negara Bangsa
Sebelum Kedatangan Barat

Ciri-ciri Negara Bangsa Kerajaan
Alam Melayu

WARISAN Ciri-Ciri Negara Bangsa
NEGARA
BANGSA Kesultanan Melayu Melaka

 Kerajaan
 Rakyat
 Kedaulatan
Wilayah Pengaruh
 Undang-undang
Lambang Kebesaran

Keunggulan Sistem Pentadbiran

dan Undang-undang

Sistem Pentadbiran
 Undang-undang

Peranan Pemerintah dan Rakyat

Peranan Sultan
Peranan Pembesar
Peranan Rakyat

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 3
JPN SABAH JPN SABAH

LATAR BELAKANG
1.1 NEGARA BANGSA

SEBELUM KEDATANGAN
BARAT

Pada akhir pembelajaran murid akan dapat:
 Memerihalkan latar belakang negara bangsa

sebelum kedatangan Barat

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN SABAH

1.1 LATAR BELAKANG NEGARA BANGSA SEBELUM KEDATANGAN BARAT

KERAJAAN CHAMPA KESULTANAN JOHOR-RIAU
Abad Kedua
Abad Keenam
Belas

Abad Pertama Abad Ketujuh Abad Kelima
Belas

KERAJAAN FUNAN KERAJAAN SRIVIJAYA KESULTANAN MELAYU MELAKA

KERAJAAN
ALAM MELAYU

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 5
JPN SABAH

1.1.1 CIRI-CIRI NEGARA BANGSA KERAJAAN ALAM MELAYU (KAM)

RAKYAT

 Penduduk di dalam sesebuah wilayah
 Setia kepada raja
 Tidak menderhaka
 Contohnya rakyat Srivijaya setia dengan menjalani

upacara meminum air sumpah “Telaga Batu”

RAJA 1 4 WILAYAH PENGARUH

 Tonggak utama kerajaan CIRI-CIRI  Kawasan yang rakyatnya menerima dan
 Pembesar kukuhkan kedudukan raja NEGARA
 Raja ditaati dan dianggap suci BANGSA 3 memperakui pemerintahan seseorang
 Contoh Raja Champa dikaitkan dengan raja
KAM  Contohnya wilayah pengaruh Funan dari
Dewa Siva Sungai Mekong, Teluk Cam Ranh,
2 selatan Myanmar dan Segenting Kra

UNDANG-UNDANG

 Menjamin kesejahteraan
 Terpakai di seluruh wilayah pengaruh
 Panduan pentadbiran
 Contoh kerajaan Majapahit mengamalkan

undang-undang Kutara Manawa

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 6
JPN SABAH

APLIKASI KBAT DAN
ELEMEN K (K9.1.5)
CAKNA MINDA

Kesetiaan kepada raja dan
negara penting untuk
mewujudkan negara yang aman
dan masyarakat yang harmoni.
Bincangkan.

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 7
JPN SABAH

APLIKASI KBAT
CAKNA MINDA

Warisan negara bangsa
Kerajaan Alam Melayu
merupakan khazanah bangsa
Malaysia yang tidak ternilai
dan patut dipelihara.
Bahaskan.

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 8
JPN SABAH

APLIKASI KBAT
CAKNA MINDA

Sebagai warganegara

Malaysia, bagaimanakah

anda menzahirkan diri
sebagai “Bangsa Malaysia”
yang tulen?

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 9
JPN SABAH

1.2 CIRI-CIRI NEGARA
BANGSA KESULTANAN
MELAYU MELAKA

Pada akhir pembelajaran murid akan dapat:
 Menerangkan ciri negara bangsa sebelum

kedatangan Barat

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN SABAH

1.2.1 CIRI-CIRI NEGARA BANGSA KESULTANAN MELAYU MELAKA (KMM)

KERAJAAN KEDAULATAN UNDANG-UNDANG

• Raja pemerintah tertinggi • Lambang kekuasaan • Dua bentuk: Hukum
• Sistem Pembesar Empat Kanun Melaka dan
tertinggi Sultan
Lipatan • Kedaulatan Melaka Undang-Undang Laut
• Pentadbiran tersusun Melaka
• Gelaran raja digantikan diperakui oleh
• mengukuhkan kerajaan,
dengan sultan selepas kerajaan luar melindungi rakyat dan
• Diiktiraf oleh Dinasti
kedatangan Islam menjadikan KMM kerajaan
Ming yang unggul

RAKYAT WILAYAH LAMBANG
KEBESARAN
• Taat setia kepada Sultan PENGARUH
• Patuh undang-undang • Identiti kerajaan,
• Kawasan yang keistimewaan Sultan
• Rakyat Melaka: Orang Melayu dan Orang Laut diperintah raja, diterima
• Golongan diperintah: rakyat merdeka dan hamba dan diperakui oleh rakyat Melaka dan simbol
kedaulatan sultan
• Sultan jamin kesejahteraan rakyat, rakyat akui • Diperoleh melalui • Contohnya adat istiadat,
penaklukan, naungan penggunaan warna, nobat,
kekuasaan sultan regalia dan cap mohor
dan perkahwinan
BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 11

JPN SABAH

1.2.2 WILAYAH TAKLUKAN, WILAYAH NAUNGAN DAN PEROLEHAN WILAYAH

WILAYAH NAUNGAN WILAYAH TAKLUKAN

Wilayah yang menerima ketuanan KMM sama ada Wilayah yang diperolehi melalui peperangan seperti
Pahang, Kuala Linggi, Kelantan, Rokan, Inderagiri dan
melalui perkahwinan atau persahabatan seperti Kampar

Lingga, Patani dan Kedah PEROLEHAN WILAYAH MELALUI
PERKAHWINAN
KESIMPULANNYA
Contoh Kerajaan Majapahit menghadiahkan Siantan kepada
Sultan Mansur Shah kerana mengahwini Puteri Majapahit

Ciri-Ciri Negara Bukti asas negara
Bangsa KMM bangsa telah
menjadikannya
terbentuk sebelum
sebuah kerajaan kedatangan Barat
Gemilang
dan panduan
masa kini

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 12

JPN SABAH

APLIKASI KBAT DAN
ELEMEN K (K9.1.6)
CAKNA MINDA

Generasi muda masa kini perlu
bangga terhadap warisan negara
bangsa yang diwariskan.
Bersetujukah anda?
Jelaskan pendirian anda.

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 13

JPN SABAH

APLIKASI KBAT
CAKNA MINDA

Sistem Pemerintahan
Malaysia pada masa kini
adalah warisan dari KMM.
Jelaskan.

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 14

JPN SABAH

APLIKASI KBAT
CAKNA MINDA

Kegemilangan sesuatu
kerajaan bergantung kepada
kecekapan sistem
pemerintahannya.
Bincangkan.

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 15

JPN SABAH

1.3 KEUNGGULAN SISTEM
PENTADBIRAN DAN
UNDANG-UNDANG

Pada akhir pembelajaran murid akan dapat:
 Menjelaskan keunggulan sistem pentadbiran dan

undang-undang sebelum kedatangan Barat

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN SABAH

1.3.1 SISTEM PENTADBIRAN KMM

SULTAN

ketua pemerintahan,
peperangan, hubungan
diplomatik dan agama

BENDAHARA

ketua pentadbir, ketua
angkatan tentera, penasihat

dan pemangku sultan

PENGHULU TEMENGGUNG LAKSAMANA

BENDAHARI menjaga keselamatan panglima angkatan
kota Melaka laut Melaka
menguruskan
perbendaharaan BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 17

JPN SABAH

1.3.2 SISTEM PEMBESAR EMPAT LIPATAN(KMM)

PEMBESAR BEREMPAT SULTAN Pentadbiran
Pusat
Bendahara, Penghulu Bendahari, ketua pemerintahan, peperangan,
Temenggung dan Laksamana hubungan diplomatik dan agama Pentadbiran
Peringkat
PEMBESAR BERENAM BELAS PEMBESAR BERLAPAN Jajahan

Pembesar yang bergelar Raja Syahbandar dan pembesar yang
bergelar Seri

PEMBESAR TIGA PULUH DUA

Pembesar peringkat rendah

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 18

JPN SABAH

1.3.3 KEUNGGULAN SISTEM PENTADBIRAN KMM

MAKSUD KEUNGGULAN Sistem Pentadbiran Pentadbiran Pusat Peringkat jajahan
Kesempurnaan dan keistimewaan
KMM Pelaksana: Pembesar Pelaksana: Pembesar Lain
yang dimiliki oleh sesebuah Berempat • Pembesar: uruskan
kerajaan Sistem Pembesar Empat • Hubungan, persefahaman
Keunggulan KMM terbukti melalui Lipatan dan permuafakatan dua hala pentadbiran di daerah dan
pentadbiran dan undang- undang sultan dengan pembesar kampung
yang tersusun • Sultan ketua pemerintahan, mewujudkan proses • Pembesar dilantik oleh
peperangan, hubungan pentadbiran sempurna sultan dan Pembesar
PEMBESAR BEREMPAT diplomatik dan agama • Ia juga bertujuan elakkan Berempat
Bendahara, Temenggung, tindakan sewenang- • Peranan pembesar:
• Pembesar Berempat sewenang pemerintah/  menjaga keamanan
Penghulu Bendahari dan memerintah wilayah, sungai pembesar.
Laksamana atau pulau yang dikenali • Sumber pendapatan: kawasan pentadbiran
kawasan pegangan perdagangan, cukai dan ufti  dibenarkan mengutip
PEMBESAR LAIN wilayah taklukan serta
• Mempunyai dua peringkat naungan cukai
Syahbandar, Bentara, Orang Kaya, iaitu pentadbiran pusat dan
hulubalang dan penghulu. peringkat jajahan BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 19

JPN SABAH

1.3.4 UNDANG-UNDANG KMM BERASASKAN SYARIAH DAN HUKUM ADAT

Hukum Kanun Melaka Undang-Undang

• Mempunyai 44 fasal Laut Melaka
• Jenayah: Fasal 5.1, membunuh tanpa
• Mempunyai 25 fasal
pengetahuan raja atau pembesar • Peranan Nakhoda (berkuasa penuh
akan dikenakan hukuman bunuh
(hukuman setimpal) ibarat raja dalam pelayaran):
• Peranan sultan dan pembesar: Fasal 13.1, nakhoda perlu diberi
Fasal 1, menjelaskan tugas sultan keutamaan untuk berniaga selama 4
dan Pembesar Berempat hari
• Kekeluargaan: Fasal 26, pernikahan • Pelayaran (jelaskan peranan pegawai
perlu empat saksi tetapi memadai dua lain): Fasal 9, Malim harus arif
saksi jika tidak cukup tentang ilmu pelayaran jika lalai akan
• Ekonomi: Fasal 30, pengharaman dihukum bunuh.
riba dalam urusniaga (Peniaga perlu • Jenayah: Fasal 5: berkelakuan jahat
akil baligh, siuman dan melafazkan dan membunuh di atas kapal akan
niat jual beli) dihukum mati
• Percukaian: Fasal 6.3, nakhoda
tentukan jumlah cukai iaitu 1/10 dari
hasil jika penumpang turun awal
sebelum sampai janjinya

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 20

JPN SABAH

APLIKASI KBAT DAN
ELEMEN K (K9.1.7)
CAKNA MINDA

Kepemimpinan yang cekap
dan dinamik penting untuk
kemakmuran negara.
Bersetujukah anda?
Jelaskan pendirian anda.

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 21

JPN SABAH

APLIKASI KBAT
CAKNA MINDA

Banding bezakan tugas
Perdana Menteri pada hari
ini dengan tugas Bendahara
Melaka pada masa dahulu.

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 22

JPN SABAH

APLIKASI KBAT
CAKNA MINDA

Sejauhmanakah
undang-undang mampu
mewujudkan kehidupan yang
aman dan harmoni?

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 23

JPN SABAH

1.4 PERANAN PEMERINTAH
DAN RAKYAT

Pada akhir pembelajaran murid akan dapat:
 Menghuraikan hubung kait peranan rakyat dan

pemerintah dalam pemerintahan sebelum
kedatangan Barat

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN SABAH

1.4.1 HUBUNGAN PEMERINTAH DAN RAKYAT

SALING KAIT RAKYAT HUBUNGAN TIMBAL BALIK
DAN PEMBESAR
kukuhkan pemerintahan KMM
Rakyat bernaung di bawah dan membawa kegemilangan
sultan dan pembesar saling
berkait antara satu sama lain

KONSEP WAADAT FUNGSI SALING KAIT WAADAT

Hubung kait pemerintah menggerakkan jentera Perjanjian antara Demang Lebar
dan rakyat kerajaan dan sistem Daun (golongan diperintah)

pemerintahan dengan Sang Sapurba (golongan
pemerintah)

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 25

JPN SABAH

1.4.2 PERANAN PEMERINTAH DAN RAKYAT GOLONGAN YANG DIPERINTAH

• Sultan, Pembesar, Kerabat raja, Ulama • Rakyat - peniaga, petani, tukang dan nelayan
• Peranan Sultan: Menjaga keselamatan rakyat • Hamba terdiri daripada hamba raja, hamba

negeri, wujudkan perpaduan rakyat, berhutang dan hamba biasa
bertanggungjawab terhadap kemakmuran dan • Peranan rakyat: setia kepada pemerintah, patuh
kestabilan kerajaan serta memperkenalkan
undang-undang arahan pemerintah, tidak menderhaka kerana
• Peranan Pembesar: memelihara keamanan dan takut ditimpa tulah, menjadi tentera, menghadiri
kebajikan rakyat di kawasan pegangan, menjadi majlis umum seperti gotong-royong, pengayuh
perantara sultan dengan rakyat, mengutip hasil atau pendayung kapal dan menyumbang tenaga
melalui sistem serah dan membekalkan tenaga kerja melalui sistem kerah seperti membina
tentera melalui sistem kerah istana atau jalan

GOLONGAN PEMERINTAH

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 26

JPN SABAH

APLIKASI KBAT DAN
ELEMEN K (K9.1.8)
CAKNA MINDA

Mematuhi undang-undang
Untuk penting demi
kesejahteraan negara.
Bersetujukah anda?
Jelaskan pendirian anda.

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 27

JPN SABAH

APLIKASI KBAT
CAKNA MINDA

Konsep waadat wujud dalam
sistem pemerintahan
demokrasi Malaysia
sehingga ke hari ini. Buktikan.

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 28

JPN SABAH

APLIKASI KBAT
CAKNA MINDA

Sebagai warganegara yang
patriotik, cadangkan langkah
untuk memperkukuhkan
pembinaan negara dan
bangsa.

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 29

JPN SABAH

LATIHAN
PENGUKUHAN
AKHIR BAB 1

~Usah difikir Letihnya Usaha, Tetapi
Fikirlah Manisnya Kejayaan~

#USAHATANGGAKEJAYAAN
#SELAMATMAJUJAYA

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN SABAH

SOALAN OBJEKTIF (ANEKA PILIHAN)

Baca soalan dengan teliti, pilih dan tandakan jawapan yang tepat bagi setiap soalan

1. Antara berikut, yang 2. Apakah 3. Rakyat Kesultanan 4. Kerajaan manakah
manakah ciri-ciri negara undang-undang yang Melayu Melaka terdiri yang mewariskan
bangsa kerajaan Alam
diamalkan oleh daripada ciri – ciri negara bangsa
Melayu Majapahit? kepada Kesultanan
I. Pedagang Asing Melayu Melaka?
I. Raja A. Undang-undang II. Orang Melayu
II. Rakyat Majapahit III. Orang Laut A. Kerajaan Srivijaya
III. Pembesar IV. Orang Jawa B. Kerajaan Majapahit
IV. Pengaruh asing B. Hukum Kanun C. Kerajaan Johor-Riau
Majapahit A. I dan II D. Kerajaan Kedah Tua
A. I dan II B. I dan IV
B. I dan IV C. Inskripsi Telaga C. II dan III
C. II dan III Batu D. III dan IV
D. III dan IV
D. Kutara Manawa

NOTA KSSM SEJARAH TINGKATAN 4 BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 31
UNIT SEJARAH MRSM PENG. CHEPA
JPN SABAH

SOALAN OBJEKTIF (ANEKA PILIHAN)

Baca soalan dengan teliti, pilih dan tandakan jawapan yang tepat bagi setiap soalan

5. Kesultanan Melayu 6. Sultan merupakan 7. Amalan berikut 8. Dalam Undang-Undang
Melaka mempunyai kuasa tertinggi yang berkaitan dengan Laut Melaka, siapakah
kemudahan sistem kesetiaan rakyat yang menentukan kadar
menerajui sistem terhadap pemerintah cukai yang dikenakan
kewangan yang pentadbiran kesultanan dalam Kesultanan terhadap penumpang?
sistematik untuk urusan melayu melaka. Siapakah Melayu Melaka
yang membantu sultan A. Malim
perdagangan dalam pentabdiran pusat? Menghadiri majlis umum B. Syahbandar
seperti gotong-royong, C. Laksamana
Apakah tanggungjawab A. Pembesar Berempat pengayuh atau pendayung D. Nakhoda
syahbandar dalam B. Pembesar Berlapan
C. Pembesar Jajahan kapal BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 32
pentadbiran Kesultanan D. Pembesar Wilayah
Melayu Melaka? Apakah nilai yang JPN SABAH
dapat ditonjolkan
A. Mengutip cukai oleh rakyat dalam
B. Ketua turus rentera amalan tersebut?
C. Panglima tentera laut
D. Menguruskan A. Pengorbanan
B. Kesetiaan
perbendaharaan C. Keberanian
D. Toleransi

NOTA KSSM SEJARAH TINGKATAN 4
UNIT SEJARAH MRSM PENG. CHEPA

SOALAN STRUKTUR

Baca soalan dengan teliti dan jawab soalan mengikut peruntukan markah yang ditetapkan

a) Senaraikan dua kerajaan Alam Melayu
yang masyhur pada ketika itu. (2m)
…………………………………………….
…………………………………………….

1. Kemunculan dan kemasyhuran b) Jelaskan maksud wilayah pengaruh
Kerajaan Alam Melayu membuktikan
asas negara bangsa telah bermula dalam Kerajaan Alam Melayu. (2m)
sebelum kedatangan Barat …………………………………………….
…………………………………………….

NOTA KSSM SEJARAH TINGKATAN 4 c) Senaraikan 2 ciri-ciri negara bangsa
UNIT SEJARAH MRSM PENG. CHEPA Kerajaan Alam Melayu. (2m)
…………………………………………….
…………………………………………….

d) ) Pada pendapat anda, mengapa undang-undang digubal
dan dilaksanakan oleh Kerajaan Alam Melayu. (4m)
………………………………………………………………….

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 33

JPN SABAH

SOALAN STRUKTUR

Baca soalan dengan teliti dan jawab soalan mengikut peruntukan markah yang ditetapkan

a) Siapakah pembesar yang berperanan dalam
melaksanakan Hukum Kanun Melaka. (2m)
…………………………………………………..
…………………………………………………..

2. Kesultanan Melayu Melaka mempunyai b) Jelaskan tugas pembesar yang dinyatakan
dua undang-undang berasaskan syariah di (a) dalam melaksanakan peranannya. (2m)
serta hukum adat iaitu Hukum Kanun …………………………………………………….
Melaka dan Undang-Undang Laut …………………………………………………….
Melaka
c) Terangkan tentang undang-undang jenayah yang
terdapat dalam Hukum Kanun Melaka. (2m)
………………………………………………………..
………………………………………………………..

NOTA KSSM SEJARAH TINGKATAN 4 d) ) Perlaksanaan Hukum Kanun Melaka menjamin kemakmuran 34
UNIT SEJARAH MRSM PENG. CHEPA
Kesultanan Melayu Melaka. Buktikan (4m)
………………………………………………………………………
……………………………………………………BA…HAG…IAN…PEM…BA…NGU…NAN…KURIKULUM

JPN SABAH

Terima Kasih

Unit Sejarah
Bahagian Pembangunan Kurikulumdengan kerjasama JPN Sabah
dan Unit Sejarah MRSM Pengkalan Chepa

Unit Sejarah

+603-8884 2000

[email protected]

http://bpk.moe.gov.my/

Bahan sokongan ini hanya boleh digunakan untuk tujuan PdP Sejarah sahaja. Tidak dibenarkan untuk BPK Peneraju Pendidikan Negara
menggunakan mana-mana bahagian bahan ini untuk tujuan komersial dan penerbitan semula