ป.5.1 หน่วยที่ 1 ความสําคัญของพระพุทธศาสนาพุทธประวัติ และศาสนาที่ตนนับถือ

พระพุทธศาสนา ชน้ั ประถมศึกษาปที ่ี ๕

พระพุทธศาสนา ชน้ั ประถมศึกษาปที ่ี ๕

๑. ความสาคัญของศาสนา

พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ได้ให้ความหมายของ
ศาสนาไว้ว่า ศาสนา หมายถึง ลัทธิความเช่ือถือของมนุษย์อันมีหลัก คือ แสดง
กาเนิดและความส้ินสุดของโลกในฝ่ายปรมัตถ์ประการหน่ึง แสดงหลักธรรม
เกี่ยวกับบุญ บาปอันเป็นไปในฝา่ ยศีลธรรมประการหน่ึง พร้อมท้ังลัทธิพิธีท่ีกระทา
ตามความเหน็ หรือตามคาสง่ั สอนในความเช่ือถอื นัน้ ๆ

พระพุทธศาสนา ชน้ั ประถมศึกษาปที ี่ ๕

ศาสนาเป็นสถาบันท่ีสาคัญของสังคม และช่วยกล่อมเกลาพฤติกรรมของ
คนในสงั คม เพราะทกุ ศาสนามหี ลักธรรมคาสอนท่ีช่วยพัฒนาจิตใจให้รู้จักควบคุม
กาย วาจา ใจ ให้ปฏิบัติแต่ส่ิงท่ีดี ไม่เบียดเบียนผู้อ่ืน นอกจากนี้ศาสนายังเป็นส่ิงที่
ยึดเหนี่ยวจิตใจของศาสนิกชน เป็นมรดกทางวัฒนธรรมของสังคมและเป็นหลัก
ในการพัฒนาชาติ เช่น พระมหากษัตริย์ไทยทรงยึดมั่นและปกครองประเทศด้วย
หลักทศพิธราชธรรม ๑๐ ประการ ส่งผลให้ชาติไทยเจริญรุ่งเรือง สืบต่อมาจนถึง
ปัจจุบัน

พระพุทธศาสนา ชนั้ ประถมศึกษาปีที่ ๕

พระพทุ ธศาสนาหล่อหลอมพุทธศาสนิกชน วดั เป็นศาสนสถานท่ใี ชใ้ นการประกอบ

ให้เป็นผ้ทู ี่มีความเมตตากรณุ า พิธกี รรมทางศาสนา

ศาสนาเป็นส่ิงท่ีอยู่คู่กับสังคม ศาสนาช่วยให้สังคมสงบร่มเย็น เพราะ
ศาสนาทุกศาสนามุ่งเนน้ การทาความดี ถ้าทุกคนปฏิบัติตนตามหลักธรรมคาสอน
ของศาสนาที่ตนเองนับถอื สงั คมโดยรวมก็จะเกิดความสงบและสนั ตสิ ุข

พระพุทธศาสนา ชน้ั ประถมศึกษาปีท่ี ๕

๒. พระพทุ ธศาสนา

พระพุทธศาสนา ชนั้ ประถมศึกษาปีที่ ๕

๒.๑ ความสาคัญของพระพุทธศาสนา

พระพุทธศาสนาเป็นส่วนหน่ึ งของสังคมไทย และเป็นรากฐานของ
วฒั นธรรม ประเพณี วิถชี วี ิต และเป็นหลกั ในการพัฒนาชาตไิ ทย

พระพุทธศาสนา ชน้ั ประถมศึกษาปที ี่ ๕

พระพุทธศาสนา ชน้ั ประถมศึกษาปที ่ี ๕

๑) พระพุทธศาสนาเป็นมรดกทางวัฒนธรรม

พระพุทธศาสนาได้ก่อให้เกิดมรดกทางวัฒนธรรม ประเพณี และการ
ดาเนินชีวิตแก่สังคมไทยอย่างกว้างขวางในหลายรูปแบบ ซ่ึงสามารถจาแนก
รายละเอียดได้ ดงั นี้

พระพุทธศาสนา ชนั้ ประถมศึกษาปที ี่ ๕

๑) พระพทุ ธศาสนาเป็นมรดกทางวัฒนธรรม

มรดกทางดา้ นรูปธรรม วดั พระศรรี ัตนศาสดาราม
พระพุทธศาสนา มีส่วนต่อการสร้างสรรค์งาน
อ ั น เ ป็ น เ อ ก ล ั ก ษ ณ์ ใ น ส ั ง ค ม ไ ท ย ใ น ด้ า น รู ป ธ ร ร ม
หลาย ๆ อย่าง เช่น โบสถ์ วิหาร เจดีย์ ส่ิงก่อสร้างทาง
พระพุทธศาสนา สถาปัตยกรรม ประติมากรรมต่าง ๆ
ล้ว น เ ป็ นม ร ด ก ที่ ไ ด้ ร ั บม า จ า กพ ร ะ พุ ทธ ศ า ส น า
ก่อให้เกิดความประทับใจแก่ผู้พบเห็น และเป็น
เ อ ก ล ั ก ษ ณ์ ไ ท ย ท่ี ไ ด้ ถ่ า ย ท อ ด ค ว า ม เ ช่ื อ แ ล ะ ค ว า ม
ศรัทธาต่อหลักธรรมคาสอนของพระพทุ ธศาสนา

พระพุทธศาสนา ชน้ั ประถมศึกษาปที ่ี ๕

๑) พระพทุ ธศาสนาเป็นมรดกทางวัฒนธรรม

มรดกทางด้านจิตใจ
หลักธรรมคาสอนในทางพระพุทธศาสนาก่อให้เกิดเป็นมรดกทางความ
ประพฤติ กลายเป็นวิถีไทย มรรยาทไทย และลักษณะนิสัยของคนไทยที่แสดงออก
ผ่านความเอ้ืออาทร การเก้ือกูลซ่ึงกันและกัน การรู้จักให้อภัย ความกตัญญูกตเวที
ความสามัคคี ความมีสัมมาคารวะ จนกลายเป็นเอกลักษณ์ท่ีส่งผลให้สังคมไทยเป็น
สังคมที่สงบสุข

พระพุทธศาสนา ชน้ั ประถมศึกษาปที ่ี ๕

๑) พระพุทธศาสนาเป็นมรดกทางวัฒนธรรม

พระพุทธศาสนา ชน้ั ประถมศึกษาปที ่ี ๕

๑) พระพทุ ธศาสนาเป็นมรดกทางวัฒนธรรม

นับต้ังแต่อดีตจนถึงปัจจุบันจะเห็นได้ว่าพระพุทธศาสนาเป็นส่วนหน่ึงของ
การสร้างสรรค์อารยธรรม ประเพณี วิถีชีวิตให้ดาเนินก้าวหนา้ บนรากฐานของ
อารยธรรมแบบวิถีไทย ต้ังแต่คร้ังกรุงสุโขทัย อยุธยา ธนบุรี และรัตนโกสินทร์
พระพุทธศาสนา ได้เป็นส่วนหน่ึงในการพัฒนาสังคม ความเช่ือ วัฒนธรรมของชาติ
ตลอดระยะเวลาท่ยี าวนานตลอดมา จนเป็นเอกลักษณข์ องประเทศไทย

พระพุทธศาสนา ชน้ั ประถมศึกษาปีที่ ๕

๑) พระพุทธศาสนาเป็นมรดกทางวัฒนธรรม

พระพทุ ธศาสนากับการสร้างสรรค์อารยธรรม
วัดไชยวฒั นาราม จังหวดั พระนครศรีอยธุ ยา

พระพุทธศาสนา ชน้ั ประถมศึกษาปที ่ี ๕

๒) พระพุทธศาสนาเป็นหลักในการพัฒนาชาตไิ ทย

การพฒั นาด้านกายภาพ และส่งิ แวดลอ้ ม พระพทุ ธศาสนากับการพัฒนา
พระพุทธศาสนามีคาสอนท่ีมีเป้าหมาย ในอดีตท่ตี อ่ เน่ืองจนถึงปัจจบุ ัน
เพ่ือการพัฒนากาย พัฒนาจิต และพัฒนา วัดพระพายหลวง จงั หวดั สโุ ขทัย
สภาพแวดล้อม ให้เกิดข้ึนแก่พุทธศาสนิกชน
ผู้ น ั บ ถื อ แ ล ะ ป ฏิ บ ั ติ พุ ท ธ ศ า ส นิ ก ช น ไ ด้ น า
หลักธรรมคาสอน วัฒนธรรมความเช่ือจาก
พระพุทธศาสนามา พัฒนาเป็นวิถีความเช่ือ
ที่ถูกต้องดีงาม จนกลายเป็นส่วนหน่ึงในการ
พัฒนาสงั คม ความเป็นอยู่ รวมถึงสภาพแวดล้อม
ที่เป็นอยู่ เพ่ือใหอ้ ยรู่ ว่ มกนั อย่างสงบสขุ

พระพุทธศาสนา ชนั้ ประถมศึกษาปที ่ี ๕

๒) พระพทุ ธศาสนาเป็นหลกั ในการพัฒนาชาตไิ ทย

หลักธรรมท่เี ป็นแนวทางการพัฒนาดา้ นกายภาพและส่งิ แวดล้อม
มีหลายหลกั ธรรม ดงั นี้

พระพุทธศาสนา ชน้ั ประถมศึกษาปที ่ี ๕

ภาวนา ๔

ภาวนา ๔ เป็นหลักธรรมเพ่อื อบรมใหพ้ ัฒนาข้ึน ๔ ประการ คือ
กายภาวนา คือ การฝึกอบรมกายให้ปฏิบัติต่อส่ิงต่าง ๆ ในทางที่ดี ไม่ให้เกิดโทษ
เช่น ท้ิงขยะลงในถงั ขยะ ไมท่ ้ิงลงในแหล่งน้า เพราะจะทาใหแ้ หล่งน้าเน่าเสีย สัตว์น้าตาย
สีลภาวนา คือ การฝึกอบรมศีลให้อยู่ในระเบียบวินัย เช่น ปฏิบัติตามกฎหมาย
ไมส่ รา้ งปัญหาหรอื ก่อความเดือดรอ้ นใหส้ ังคม
จิตภาวนา คือ การฝึกอบรมจิตให้เจริญงอกงามด้วยคุณธรรม เช่น เสียสละ
เพ่อื ประโยชนส์ ่วนรวม
ปัญญาภาวนา คือ การฝึกอบรมปัญญาให้เข้าใจส่ิงต่าง ๆ ตามความเป็นจริง
แกไ้ ขปัญหาที่เกิดข้ึนด้วยปัญญา เชน่ แกไ้ ขปัญหาทีเ่ กิดข้ึนในชวี ติ โดยใชส้ ติปัญญา

พระพุทธศาสนา ชนั้ ประถมศึกษาปที ่ี ๕

ไตรสกิ ขา

ไตรสิกขา หมายถึง การศึกษาเรียนรู้เพ่ือให้เกิดการพัฒนาตนและสังคม
๓ ประการ ได้แก่

ศีล (สีลสิกขา) คือ การฝึ กอบรมกายและวาจาให้เรียบร้อย ฝึ กให้อยู่ใน
ระเบยี บวนิ ัย

สมาธิ (จิตตสิกขา) คอื การฝึกอบรมจิตใจให้มีความสงบ มุ่งม่นั ในการทาความดี
ปัญญา (ปัญญาสิกขา) คือ การฝึกอบรมตนให้มีปัญญา รู้และเห็นแนวทางแห่ง
การปฏิบัตทิ ่ีถกู ต้อง หมนั่ แสวงหาความรูอ้ ยูเ่ สมอ

พระพุทธศาสนา ชนั้ ประถมศึกษาปที ่ี ๕

อริยสัจ ๔

อริยสัจ ๔ หมายถึง ความจริงอันประเสริฐ เข้าใจต้นตอของส่ิงต่าง ๆ

ดว้ ยเหตแุ ละผล ไดแ้ ก่

ทกุ ข์ ปัญหาท่เี กดิ

สมุทัย สาเหตุที่ก่อเกดิ ปัญหาหรือทุกข์

นิโรธ ปัญหาหรือทุกขห์ มดไป

มรรค หนทางวิธีการแกป้ ัญหาน้ัน

พระพุทธศาสนา ชน้ั ประถมศึกษาปที ่ี ๕

๒) พระพุทธศาสนาเป็นหลกั ในการพัฒนาชาติไทย
การพฒั นาด้านจิตใจ

หลักธรรมทางพระพุทธศาสนาที่ใช้เป็นหลักในการพัฒนาด้านจิตใจ ได้แก่
หลกั โอวาท ๓

หลักโอวาท ๓ คือ เว้นจากการทาความชั่วทั้งทางกาย วาจา ใจ การทาความดี
และการทาจติ ใจให้ผอ่ งใสบรสิ ุทธ์ิ

พระพุทธศาสนา ชนั้ ประถมศึกษาปที ี่ ๕

๒) พระพุทธศาสนาเป็นหลักในการพฒั นาชาติไทย

พระพุทธศาสนา ชนั้ ประถมศึกษาปที ่ี ๕

จดั ทำ E- book
โดย

นำงสำวอุดมลกั ษณ์ ลำเลิศ
เนอื หำจำก สถำบนั พฒั นำคุณภำพวชิ ำกำร (พว.)

พระพุทธศาสนา ชน้ั ประถมศึกษาปีท่ี ๕