หน้าที่พลเมืองฯ ป.6 หน่วยที่ 1

สังสคงัมคศกึมษศาึกศษาาสนศาาแสลนะาวฒั แนลธะรวรฒัม ชนน้ั ธปรรระมถมชศัน้ ึกปษราปะทีถ่ีม๖ศกึ ษาปีท่ี ๖

สงั คมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ช้นั ประถมศึกษาปีที่ ๖

• ปฏิบัติตามกฎหมายท่ีเกี่ยวข้องกับชีวิตประจาวัน
ของครอบครวั และชมุ ชน (ส ๒.๑ ป.๖/๑)

สงั คมศกึ ษา ศาสนา และวัฒนธรรม ช้นั ประถมศึกษาปีที่ ๖

หนว่ ยการเรียนร้ทู ่ี ๑

กฎหมายพื้นฐานท่เี กีย่ วขอ้ งกับชวี ติ ประจาวนั

สังคมศกึ ษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๖

๑. ความหมายและความสาคัญของกฎหมาย

กฎหมาย คือ ข้อบังคับที่รัฐจัดทาขึ้นเพื่อใช้ในการบริหารและบังคับ
บุคคลให้ปฏิบัติตามกฎหมายจะใช้บังคับกับบุคคลทุกคนทอ่ี ยู่ภายในประเทศและ
ใช้ไดท้ ุกเวลา ทกุ สถานทีผ่ ูท้ ี่ทาผิดกฎหมายจะมีบทลงโทษทช่ี ดั เจน

สังคมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม ช้นั ประถมศึกษาปีท่ี ๖

กฎหมายมคี วามสาคญั ต่อสงั คมหลายประการ ดงั น้ี

สงั คมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรม ช้นั ประถมศึกษาปีที่ ๖

๒. กฎหมายสาคญั ทเ่ี ก่ียวขอ้ งกบั ชีวิตประจาวัน

๒.๑ กฎหมายจราจร

กฎหมายที่ใช้อยู่ในปัจจุบัน คือ
พระราชบัญญตั จิ ราจรทางบก พ.ศ. ๒๕๒๒
และท่ีแก้ไขเพ่ิมเติม การประกาศใช้
พระราชบัญญัตินี้เพ่ือลดปัญหาอุบัติเหตุ
จ า ก ก า ร ใ ช้ ร ถ ใ ช้ ถ น น อั น เ ป็ น เ ห ตุ
ใหเ้ กดิ อันตรายตอ่ ชีวติ และทรัพย์สนิ

สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชั้นประถมศึกษาปที ่ี ๖

ตัวอยา่ งกฎหมายจราจรทที่ กุ คนตอ้ งปฏิบตั ติ าม

๑ . ผู้ ขั บ ขี่ ร ถ จั ก ร ย า น ย น ต์
ต้องสวมหมวกนิรภัย ผู้ที่ขับรถยนต์
ตอ้ งคาดเขม็ ขัดนริ ภยั ขณะขับรถ

สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชั้นประถมศกึ ษาปที ี่ ๖

ตัวอยา่ งกฎหมายจราจรทีท่ ุกคนตอ้ งปฏิบัตติ าม

๒. ต้องไม่ขับข่ีรถจักรยานยนต์และ
ร ถ ย น ต์ ข ณ ะ มึ น เ ม า ห รื อ มี ป ริ ม า ณ
แอลกอฮอล์ในร่างกายเกินกว่าท่ีกฎหมาย
กาหนด

สงั คมศกึ ษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชน้ั ประถมศกึ ษาปีท่ี ๖

ตัวอยา่ งกฎหมายจราจรที่ทุกคนต้องปฏิบตั ิตาม

๓. ผูข้ บั ขีต่ ้องปฏบิ ัตติ ามสัญญาณไฟ
จ ร า จ ร แ ล ะ เ ค ร่ื อ ง ห ม า ย จ ร า จ ร อ ย่ า ง
เคร่งครัดเช่น ถ้าเห็นสัญญาณไฟสีแดง
ให้หยุดรถหลังเส้นให้รถหยดุ

สังคมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม ช้ันประถมศกึ ษาปที ี่ ๖

ตัวอยา่ งกฎหมายจราจรท่ีทกุ คนตอ้ งปฏิบัติตาม

๔. ผู้ขับข่ีต้องใช้ความระมัดระวังไม่ให้รถชนหรือโดนคนและต้องให้
สัญญาณเตือนคนเดินเท้าใหร้ ู้ตัว

สงั คมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรม ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๖

ตัวอย่างกฎหมายจราจรทท่ี กุ คนตอ้ งปฏบิ ตั ิตาม

๕. ผู้ขับ ขี่ ต้ องไ ม่ใช้ โ ทรศัพ ท์เคล่ือนที่
ขณะขับรถและไม่ใช้ความเร็วเกินกว่าที่กฎหมาย
กาหนด

สงั คมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม ช้ันประถมศกึ ษาปที ่ี ๖

๒.๒ กฎหมายทะเบียนราษฎร

กฎหมายทะเบียนราษฎร คือ กฎหมายที่เก่ียวกับทะเบียนคนเกิด คนตาย
ทะเบยี นบ้าน การทาบัตรประจาตวั ประชาชน

สงั คมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรม ชัน้ ประถมศึกษาปที ี่ ๖

กฎหมายทะเบยี นราษฎรที่เกย่ี วข้องกับ
การดาเนินชวี ติ ได้แก่

สงั คมศกึ ษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชน้ั ประถมศึกษาปีที่ ๖

๑) การแจ้งเกดิ

เ ม่ื อ มี เ ด็ ก เ กิ ด จ ะ ต้ อ ง แ จ้ ง ต่ อ
นายทะเบียนในท้องท่ีภายใน ๑๕ วัน
นับต้ังแต่วันท่ีเด็กเกิดเมื่อนายทะเบียน
รับแจ้งการเกิดแล้ว จะออกใบสูติบัตร
หรอื ใบแจง้ เกดิ ไว้เปน็ หลกั ฐาน

สังคมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม ช้ันประถมศกึ ษาปที ี่ ๖

ใบสูตบิ ตั ร

สังคมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม ชัน้ ประถมศึกษาปที ี่ ๖

๒) การแจ้งตาย

เ ม่ื อ มี ค น ใ น ค ร อ บ ค รั ว เ สี ย ชี วิ ต
จ ะ ต้ อ ง แ จ้ ง ต่ อ น า ย ท ะ เ บี ย น ใ น ท้ อ ง ที่
ภายใน ๒๔ ช่ัวโมงนับต้ังแต่เวลาที่ตาย
หรือเวลาที่พบศพเมื่อนายทะเบียนรับแจ้ง
การตายแล้วจะออกใบมรณบัตรไว้เป็น
หลกั ฐาน

การแจ้งตาย

สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชั้นประถมศึกษาปีท่ี ๖

๓) การย้ายท่ีอยู่ การย้ายทีอ่ ยู่
การย้ายท่ีอยู่มี ๒ ประเภท คือ
สงั คมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม ชนั้ ประถมศึกษาปีท่ี ๖
(๑) การย้ายเข้า คือ เม่ือมผี ู้ย้ายท่ีอยู่
เข้าอยู่ในบ้าน ให้เจ้าบ้านแจ้งการย้ายเข้า
ภายใน ๑๕ วนั นับตงั้ แตว่ นั ท่ยี ้ายเขา้

(๒) การย้ายออก คือ เม่ือมีผู้อยู่ใน
บ้านย้ายท่ีอยู่ออกจากบ้านให้เจ้าบ้านแจ้ง
การยา้ ยออกภายใน ๑๕ วัน นับตั้งแต่วันที่
ยา้ ยออก

สาเนาทะเบยี นบา้ น

สังคมศกึ ษา ศาสนา และวัฒนธรรม ช้นั ประถมศกึ ษาปีท่ี ๖

๔) การทาบัตรประจาตัวประชาชน
บุคคลทีม่ ีสัญชาติไทยต้องมีบัตรประจาตัวประชาชนเพ่ือเป็นหลักฐานแสดง

ว่าตนเองเป็นคนไทย รวมท้ังไว้ใช้เพ่ือประโยชน์อื่น ๆ ในฐานะเป็นพลเมืองไทย
เช่น การรกั ษาพยาบาล การศกึ ษา การทางาน การใชส้ ิทธิเลอื กตงั้

สังคมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม ช้ันประถมศกึ ษาปีท่ี ๖

กฎหมายเก่ียวกบั
บัตรประจาตัวประชาชน

มดี งั น้ี

สงั คมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรม ชน้ั ประถมศึกษาปีที่ ๖

ผู้มีสัญชาติไทยท่ีมีอายุต้ังแต่ ๗ ปีบริบูรณ์แต่ไม่เกิน ๗๐ ปีบริบูรณ์ และมี
ช่ือในทะเบียนบ้าน ต้องมีบัตรประจาตัวประชาชน โดยยื่นคาขอมีบัตรภายใน ๖๐
วัน นบั แตว่ ันท่ีอายุครบ ๗ ปีบริบรู ณ์

บัตรมีอายุใช้ได้ ๘ ปี โดยให้นับต้ังแต่วันออกบัตรไปจนครบ ๘ ปีบริบูรณ์
เม่ือบัตรหมดอายุ ผู้ถือบัตรต้องมีบัตรใหม่ โดยย่ืนคาขอต่อพนักงานเจ้าหน้าท่ี
ภายในกาหนด ๖๐ วนั นับแตว่ ันท่ีบัตรเดิมหมดอายุ

สงั คมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ช้ันประถมศึกษาปีที่ ๖

การทาบตั รประจาตวั ประชาชน
เมอ่ื อายคุ รบ ๗ ปีบรบิ รู ณ์

สงั คมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรม ช้นั ประถมศกึ ษาปีที่ ๖

๒.๓ กฎหมายยาเสพติดใหโ้ ทษ

ยาเสพติดให้โทษ หมายถึง สารใด ๆ ที่บุคคลนาเข้าสู่ร่างกาย
ไม่ว่าจะโดยรบั ประทาน ดม สูบ ฉีด หรือด้วยประการใด ๆ แล้วทาให้เกิดผลร้าย
ต่อร่างกายและจิตใจ เช่น มีความต้องการท่ีจะเสพตลอดเวลา ต้องเพิ่มขนาด
การเสพ สขุ ภาพโดยท่วั ไปทรุดโทรมลงและตกอยูใ่ นสภาพทจ่ี าเป็นต้องพ่ึงยาเสพ
ติดใหโ้ ทษนัน้ ตลอดไป

สังคมศกึ ษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชัน้ ประถมศกึ ษาปที ่ี ๖

พระราชบัญญัติยาเสพติดให้โทษ พ.ศ. ๒๕๒๒ และทแี่ ก้ไข
เพิ่มเติมแบง่ ยาเสพตดิ ให้โทษเปน็ ๕ ประเภท ดังน้ี

สังคมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรม ช้นั ประถมศึกษาปีที่ ๖

๑) ยาเสพติดให้โทษประเภท ๑ เป็นยาเสพติดให้โทษชนิดร้ายแรงท่ี
สาคญั เช่น เฮโรอีน แอมเฟตามนี

๒) ยาเสพติดให้โทษประเภท ๒ เป็นยาเสพติดให้โทษทั่วไปที่สาคัญ
เช่น โคเดอีน โคคาอนี มอร์ฟีน ฝนิ่ ยา

สังคมศกึ ษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ่ี ๖

๓) ยาเสพติดให้โทษประเภท ๓ เป็นยาเสพติดให้โทษท่ีมีลักษณะ
เป็นตารับยา และมียาเสพติดให้โทษประเภท ๒ ผสมอยู่ เช่น ยาน้าแก้ไอ
ผสมโคเดอนี

๔) ยาเสพติดให้โทษประเภท ๔ เป็นสารเคมีที่ใช้ในการผลิตยาเสพติดให้
โทษประเภท ๑ หรอื ๒

๕) ยาเสพติดให้โทษประเภท ๕ เป็นยาเสพติดให้โทษท่ีไม่เข้าอยู่ใน
ประเภท ๑ ถงึ ๔ เช่น กญั ชา พืชกระทอ่ ม

สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชน้ั ประถมศกึ ษาปีที่ ๖

ผู้ท่ีเกี่ยวข้องกับยาเสพติดไม่ว่าจะเป็น
ผู้ผลิต ผู้จาหน่าย ผู้เสพหรือผู้ที่มีไว้ในครอบครอง
จะต้องได้รับโทษตามท่ีกฎหมายกาหนด เช่น จาคุก
ปรับจบั ประหารชีวิต

สังคมศกึ ษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชั้นประถมศกึ ษาปที ี่ ๖

๒.๔ กฎหมายทอ้ งถิ่น

องค์กรปกครองส่วนท้องถ่ินของไทยมี ๔ ประเภท ได้แก่ เทศบาล
องค์การบรหิ ารส่วนจังหวัด องค์การบรหิ ารสว่ นตาบล และองค์กรปกครองส่วนท้องถ่ิน
รูปแบบพิเศษ ได้แก่ กรุงเทพมหานคร และเมืองพัทยา องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น
ของไทยมอี านาจออกกฎหมายเพอ่ื นามาใช้ในการบริหารทอ้ งถ่ินของตนเองได้

สงั คมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม ชั้นประถมศึกษาปที ี่ ๖

กฎหมายที่เทศบาล เป็นผู้ออก เรียกว่ า
เทศบัญญัติกฎหมายที่องค์การบริหารส่วนจังหวัด
องค์การบริหารส่วนตาบลกรุงเทพมหานคร และเมือง
พัทยาเป็นผอู้ อก เรยี กวา่ ขอ้ บญั ญตั ิ

สงั คมศกึ ษา ศาสนา และวัฒนธรรม ช้นั ประถมศึกษาปที ี่ ๖

เทศบญั ญตั ิ

เทศบัญญัตหิ รอื ขอ้ บัญญตั ิท่ีองค์กรปกครองส่วนทอ้ งถน่ิ ทกุ แห่งต้องจัดทา
คือ เทศบัญญัติหรือข้อบัญญัติว่าด้วยการจัดทางบประมาณรายจ่ายขององค์กร
ปกครองส่วนท้องถิ่น โดยท่ัวไปเทศบัญญัติหรือข้อบัญญัติจะออกตามหน้าที่ที่
องคก์ รปกครองสว่ นท้องถ่นิ แต่ละแหง่ ต้องกระทา

สังคมศกึ ษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๖

เทศบัญญัติ เป็นกฎหมายท่ี
คณะผู้บริหารและสภาเทศบาลเป็นผู้ออก
กฎหมายเพื่อบริหารและพัฒนาทอ้ งถิ่นของ
ตนเองตามอานาจหน้าทท่ี ี่กฎหมายกาหนด

สังสคังมคศึกมษศากึ ศษาาสนศาาแสลนะาวัฒแนลธะรวรัฒม ชนัน้ ธปรรระมถมชศ้นั กึ ปษราปะทีถี่ม๖ศกึ ษาปที ่ี ๖

กฎหมายมีความสาคญั ตอ่ สังคมหลายประการ ดังน้ี
๑. งบประมาณรายจ่ายประจาปีของเทศบาล
๒. การจดั เก็บภาษีในท้องถน่ิ ท่เี ทศบาลรับผิดชอบ
๓. การควบคุมโฆษณา โดยใชเ้ คร่ืองขยายเสยี ง
๔. การควบคุมการเล้ียงสัตว์ และปลอ่ ยสตั ว์เลย้ี ง
๕. การควบคุมกจิ การทเี่ ปน็ อันตรายต่อสขุ ภาพ
๖. การกาจัดสง่ิ ปฏิกลู และขยะมลู ฝอย
๗. การควบคุมแหลง่ เพาะพันธย์ุ งุ ลาย

สังคมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม ชน้ั ประถมศึกษาปที ี่ ๖

ขอ้ บญั ญตั ิองค์การบริหารสว่ นตาบล (อบต.)

ข้อบัญญัติองค์การบริหารส่วนตาบล (อบต.) เป็นกฎหมายท่ี
คณะผู้บริหารหรือนายกองค์การบริหารส่วนตาบล และสภาองค์การบริหารส่วน
ตาบลเป็นผูอ้ อกกฎหมายเพื่อบริหารและพัฒนาทอ้ งถน่ิ ท่ตี นเองรับผิดชอบ

สังคมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม ชนั้ ประถมศึกษาปที ี่ ๖

ขอ้ บญั ญตั ิ
องค์การบรหิ ารส่วนตาบล (อบต.)

ออกเป็นกฎหมายบงั คบั
ใช้ในทอ้ งถน่ิ ของตนเอง เชน่

สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชน้ั ประถมศึกษาปที ี่ ๖

๑. งบประมาณรายจา่ ยประจาปขี ององค์การบรหิ ารสว่ นตาบล
๒. การกาจดั ส่งิ ปฏกิ ลู และขยะมลู ฝอย
๓. การจาหนา่ ยสินค้าในท่ีสาธารณะ
๔. การกาจัดแหล่งเพาะพันธุ์ยุงลาย

สังคมศกึ ษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ่ี ๖

ขอ้ บัญญัตอิ งคก์ ารบริหารสว่ นจังหวัด (อบจ.)

ข้อบัญญัติองค์การบริหารส่วนจังหวัด (อบจ.) เป็นกฎหมายที่
คณะผู้บริหาร หรือนายกองค์การบริหารส่วนจังหวัด และสภาองค์การบริหารส่วน
จงั หวดั เป็นผ้อู อกกฎหมายเพอื่ บรหิ ารและพัฒนาท้องถ่นิ ทต่ี นเองรับผิดชอบ

สงั คมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรม ชัน้ ประถมศึกษาปที ี่ ๖

กิจกรรมพฒั นาท้องถนิ่
ที่องค์การบริหารส่วนจงั หวัดจัดข้ึน

สงั คมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ช้นั ประถมศึกษาปที ่ี ๖

ข้อบัญญัติ
ที่องคก์ ารบริหารสว่ นจงั หวัด (อบจ.)

ออกเปน็ กฎหมายบงั คับ
ใช้ในท้องถ่นิ ของตนเอง เชน่

สังคมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม ช้ันประถมศกึ ษาปที ี่ ๖

๑. งบประมาณรายจา่ ยประจาปีขององคก์ ารบรหิ ารส่วนจงั หวดั
๒. การเก็บภาษีบารุงองค์การบริหารส่วนจังหวัดจากสถานค้าปลีกในเขต

จงั หวดั
๓. การเก็บค่าธรรมเนียมจากผู้ที่ได้รับผลประโยชน์จากการบริการสาธารณะที่

จัดให้มขี ึ้นในจังหวดั นน้ั ๆ

สังคมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรม ช้นั ประถมศึกษาปที ่ี ๖

๓. ประโยชน์ของการปฏิบตั ติ นตามกฎหมาย

การปฏบิ ตั ิตนตามกฎหมายก่อให้เกิดประโยชนห์ ลายประการ เชน่

สังคมศกึ ษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ่ี ๖

กฎหมายเป็นข้อบงั คบั ที่ทกุ คนในสังคมตอ้ งปฏบิ ัติตามเพ่อื ความเปน็
ระเบียบเรียบร้อย และทาให้สังคมเกิดความสงบสุข การปฏิบัติตนตาม
กฎหมายจงึ เป็นหนา้ ท่ีของทกุ คนในสังคม

สังคมศกึ ษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชั้นประถมศกึ ษาปที ่ี ๖

จัดทำ E- book
โดย

นำงสำวอดุ มลักษณ์ ลำเลิศ
เนอื หำจำก สถำบนั พฒั นำคุณภำพวชิ ำกำร (พว.)

สังคมศกึ ษา ศาสนา และวัฒนธรรม ช้ันประถมศึกษาปที ่ี ๖