ภูมิศาสตร์ ป.3 หน่วยที่ 1 ออนไลน์ ว.18

สงั คมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรม ชั้นประถมศกึ ษาปีท่ี ๓

สสังังคคมมศศกึกึ ษษาา ศศาาสสนนาา แแลละะววัฒฒั นนธธรรรรมม ชช้นัน้ั ปปรระะถถมมศศึกกึ ษษาาปปีทที ่ี่ี ๓๓

๓. การเลือก๑รบั .แสลำะใรชวข้ จอ้ มขูลอ้ ขม่าวูลสทารำทง่เี ภหมูมาิศะำสมสตร์ของโรงเรียนและชุมชน

ข้อมูลข่าวสารท่ีถ่ายท๑อ.ด๑หรขชืออุ้ มนมาชเลู สนทนอำแมงตาภจ่ ลูมากิศะแำแหสลหต่ง่ขงร้อ์ใมมนีูลลชตั กุ่มางชษๆนณที่มะีอทยู่มำางกมภาูยมิแศลำะมสีวติธีกรา์รที่
นาเสนอที่หลากหลายสง่ิ สเาหคญัมทอื ่ีคนวกรนันาบมา้ำพงิจแารตณกาตใน่ำกงากรเันลือบก้ำรบัง แสล่งะผใชล้ขใ้อหมลูส้ ข่ิงา่ แวสวาดรลมดี้อังมนข้ี องแต่ละ

ชมุ ชนมีท้ังเหมือนกนั และแตกตำ่ งกนั เชน่

สสงังั คคมมศศึกึกษษาา ศศาาสสนนาา แแลละะววัฒัฒนนธธรรรรมม ชชน้ั้ันปปรระะถถมมศศกึกึ ษษาาปปทีีท่ีี่ ๓๓

ชุมชนที่ตั้งอยู่ริมฝั่งแม่น้ำ ส่ิงแวดล้อมท่ีพบ เช่น แม่น้ำลำคลอง ศำลำริมน้ำ
เรอื บำ้ นทีย่ กพ้นื สูง ไร่นำ สวนผลไม้

สงั คมศกึ ษา ศาสนา และวัฒนธรรม ช้นั ประถมศึกษาปที ่ี ๓

ชุมชนที่ตั้งอยู่ชำยฝ่ังทะเลส่ิงแวดล้อมท่ีพบ เช่น ชำยฝั่งทะเล เรือหำปลำ
ปำกแม่น้ำ ป่ำโกงกำง

สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชั้นประถมศกึ ษาปที ี่ ๓

กำรสำรวจข้อมูลทำงภูมิศำสตร์ของ กำรสำรวจขอ้ มลู ทำงภูมิศำสตร์
โรงเรียนและชุมชน สำมำรถใช้แผนผัง แผน
ท่ี และรูปถ่ำย เพื่อให้ทรำบถึงควำมสัมพันธ์ สังคมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรม ชั้นประถมศกึ ษาปที ่ี ๓
ของตำแหน่ง ระยะ และทิศของส่ิงต่ำง ๆ ใน
พ้ืนที่ กำรรู้ควำมสัมพันธ์ของตำแหน่งที่ต้ัง
ระยะทำง และทิศทำงของสิ่งต่ำง ๆ จะช่วย
ให้รู้และเข้ำใจควำมสัมพันธ์ของสิ่งน้ันว่ำ
ส่งผลต่อส่ิงอื่นที่อยู่รอบข้ำงอย่ำงไรหรือส่ิง
รอบขำ้ งมีผลต่อส่ิงน้นั อย่ำงไร

๑.๒ กำรใช้แผนผัง แผนที่ และรูปถำ่ ยในชมุ ชน
๑) แผนผัง เป็นเครื่องมือที่เขียนย่อ

สิ่ง ต่ ำ ง ๆ ท่ี มี อ ยู่ ใ น พื้ น ท่ี จริ ง ล ง บ น
แผ่นกระดำษหรือวัสดุแบนรำบอื่น ๆ
เช่น แผนผังโรงเรียน แผนผงั ชุมชน

แผนผังจะแสดงให้รู้ว่ำมีส่ิงใดหรือ
สถำนที่ใดอยู่บ้ำง มีตำแหน่ง ระยะ ทิศ
อยำ่ งไร และมีควำมสมั พนั ธ์กนั อย่ำงไร

ตัวอย่ำงแผนผงั ชุมชน

สงั คมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรม ชั้นประถมศกึ ษาปที ่ี ๓

จำกแผนผงั ชุมชนสำมำรถค้นหำข้อมลู ทำงภมู ิศำสตรไ์ ด้ ดังนี้

๑. กำรค้นหำตำแหน่งที่ต้ังของสิ่งต่ำง ๆ เช่น สถำนีดับเพลิงต้ังอยู่ริมแม่น้ำ
หำ้ งสรรพสินค้ำตัง้ อยู่ริมถนนสำยหลกั สนำมฟตุ บอลตั้งอยใู่ นบรเิ วณโรงเรยี น

๒. กำรหำระยะทำงระหว่ำงสิ่งต่ำง ๆ เช่น โบสถ์อยู่ใกล้สวนสำธำรณะ
สถำนีตำรวจอยใู่ กล้ส่ีแยกไฟแดง หมูบ่ ้ำนอยู่ไกลจำกสถำนรี ถไฟ

๓. กำรหำทิศของสิ่งต่ำง ๆ เช่น โรงเรียนอยู่ทำงทิศตะวันตกของวัด
โรงพยำบำลอยู่ทำงทิศเหนือของหมู่บ้ำน สถำนีดับเพลิงอยู่ทำงทิศใต้ของ
คอนโดมเิ นียม

สังคมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรม ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ี่ ๓

๒) แผนท่ี เป็นเครื่องมือที่นำส่ิงต่ำง ๆ บนพื้นผิวโลกท่ีกว้ำงใหญ่มำแสดงไว้
ในกระดำษเพียงแผ่นเดียว โดยกำรย่อส่วนให้เล็กลงตำมมำตรำส่วน และใช้
สัญลกั ษณ์แสดงส่ิงต่ำง ๆ เพ่อื ให้เข้ำใจงำ่ ย

สงั คมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชนั้ ประถมศกึ ษาปีที่ ๓

สัญลักษณ์ในแผนท่ีทำให้ทรำบ ตัวอยำ่ งแผนที่ชุมชนในเขตตัวเมอื งเชยี งใหม่
ข้อมูลทำงภูมิศำสตร์ เช่น แผนท่ีภูมิ-
ประเทศใช้สีแสดงข้อมูลเกี่ยวกับระดับ
ควำมสูง-ต่ำของพ้ืนท่ี โดยสีน้ำตำลแสดง
พื้นท่ีสูง ภูเขำ สีเหลืองแสดงพ้ืนที่ดอน
สีเขียวแสดงพ้ืนท่ีรำบ สีฟ้ำแสดงแหล่ง
น้ำ แผนท่ีรัฐกิจแสดงข้อมูลเก่ียวกับเขต
กำรปกครอง ที่ตั้งของเมือง เส้นทำง
คมนำคม สถำนท่สี ำคัญต่ำง ๆ

สงั คมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม ชัน้ ประถมศกึ ษาปที ่ี ๓

จำกตัวอย่ำงแผนที่ชุมชนในเขตตัวเมืองเชียงใหม่ สำมำรถค้นหำข้อมูล
ทำงภมู ิศำสตร์ได้ ดังน้ี

๑. กำรหำตำแหน่งท่ีตั้งของสิ่งต่ำง ๆ เช่น พระบรมรำชำนุสำวรีย์สำม
กษตั ริยต์ ้ังอยภู่ ำยในคูเมือง กำดสวนแก้วตงั้ อยูภ่ ำยนอกเขตคูเมือง

๒. กำรหำระยะทำงระหว่ำงสิ่งต่ำง ๆ เช่น วัดปรำสำทอยู่ใกล้
กบั วดั พระสิงห์ โรงพยำบำลมหำรำชนครเชยี งใหมอ่ ยไู่ กลกับไนต์บำซำร์

๓. กำรหำทิศของสิ่งต่ำง ๆ เช่น วัดแสนฝำงอยู่ทิศตะวันตกของแม่น้ำปิง
แหลง่ ทำเครอ่ื งเขินอยู่ทศิ ใตข้ องคเู มือง

สงั คมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ช้ันประถมศึกษาปที ่ี ๓

๓ ) รู ป ถ่ ำ ย คื อ แ ผ่ น ภ ำ พ
ที่บันทึกได้จำกกล้องถ่ำยรูป รูปถ่ำย
แสดงข้อมูลทำงภูมิศำสตร์ของพื้นท่ี
บริเวณต่ำง ๆ กำรศึกษำข้อมูลทำง
ภูมิศำสตร์โดยใช้รูปถ่ำยช่วยให้เห็น
สภำพแวดล้อมของพ้ืนที่จริง ใน
รปู ถ่ำยนกั เรียนจะได้เห็นและรู้ตำแหน่ง
ที่ตั้ง ควำมสัมพันธ์ของทิศทำงและ
ระยะใกล้-ไกลของส่ิงตำ่ ง ๆ ในพื้นที่

สังคมศกึ ษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชั้นประถมศกึ ษาปีที่ ๓

รู ป ถ่ ำ ย มุ ม สู ง บ ริ เ ว ณ พ้ื น ท่ี ช น บ ท รปู ถ่ำยมุมสูงบรเิ วณพื้นทช่ี นบท
ในภำคตะวันออกเฉียงเหนือ : แสดงให้เห็น ในภำคตะวนั ออกเฉียงเหนอื
ควำมสัมพันธ์ของส่ิงที่ปรำกฏบนพ้ืนที่รำบ ดังน้ี
แม่น้ำไหลคดเคี้ยวในพ้ืนรำบ มีทะเลสำบรูปแอก สังคมศกึ ษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชั้นประถมศกึ ษาปที ่ี ๓
หรอื กุด (ทำงน้ำเก่ำที่ถูกตดั ท้ิงไว้เป็นแหล่งน้ำตำม
ธรรมชำต)ิ ระหว่ำงแม่น้ำสองสำยเป็นท้องทุ่งนำที่
กว้ำงขวำง สองฝั่งแม่น้ำมีต้นไม้ข้ึนเป็นแนวตำม
ลำน้ำ ตำแหน่งท่ีต้ังของหมู่บ้ำนอยู่ใกล้ทำงน้ำ
เส้นทำงถนนชนบทผำ่ นหมู่บ้ำนและอยู่ไม่ห่ำงจำก
เส้นทำงน้ำ แปลงนำสีเขียวอ่อนคือนำที่มีต้นข้ำว
แปลงนำสีส้มคือยังไม่ได้หว่ำนข้ำว แม่น้ำสีส้ม
แสดงนำ้ ข่นุ แมน่ ำ้ สีเทำแสดงนำ้ ใส

รูปถ่ำยมุมสูงบริเวณพื้นที่เมือง
และเขตชำนเมือง : บริเวณอำเภอ
หัวหิน จังหวัดประจวบคีรีขันธ์
จะเห็นตัวเมืองหัวหินมีบ้ำนเรือน
หนำแน่นอยู่ติดชำยฝ่ังทะเล แสดงว่ำ
ชำยฝ่ังทะเลเป็นทำเลท่ีตั้งสำคัญของ
อำเภอหวั หิน

รปู ถำ่ ยมมุ สงู บรเิ วณพนื้ ทเ่ี มืองและเขตชำนเมือง

สงั คมศกึ ษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ่ี ๓

๑.๓ ควำมสัมพันธข์ องตำแหน่งที่ตั้ง ระยะ และทิศ ของสิ่งตำ่ ง ๆ

๑) ตำแหน่งที่ตั้ง สิ่งต่ำง ๆ มีตำแหน่งที่ต้ังหรือที่อยู่ กำรรู้ตำแหน่งท่ีตั้ง
ของส่ิงต่ำง ๆ ทำใหร้ ู้ว่ำส่งิ นั้นมคี วำมสมั พันธ์กบั ส่ิงท่ีอยโู่ ดยรอบอยำ่ งไร เชน่

ที่ต้ังโรงเรียนอยู่ในที่รำบลุ่ม จึงได้รับอิทธิพล
จำกนำ้ ทว่ มมำกกว่ำอยใู่ นทด่ี อน

ท่ีต้ังบ้ำนอยู่ท่ีเชิงเขำ ต้องระวังจำกน้ำป่ำไหล
หลำกและดนิ โคลนถล่ม

วัดตั้งอยู่ติดถนนสำยหลัก จึงได้ยินเสียง
รถยนต์ทีแ่ ล่นไปมำตลอดเวลำ

สงั คมศกึ ษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชนั้ ประถมศกึ ษาปที ี่ ๓

๒) ระยะ สิ่งต่ำง ๆ มีระยะ ระยะทำง
กับส่ิงอื่น ๆ เสมอ เช่น อยู่ติดกัน
อยชู่ ิดกัน อยใู่ กลก้ นั อยู่ห่ำงกัน อยู่ สังคมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม ชั้นประถมศกึ ษาปที ่ี ๓
ไกลกัน

ระยะมีควำมสำคัญต่อกำร
เดินทำง เช่น บ้ำนนักเรียนอยู่ใกล้
โรงเรียนมำกกว่ำบ้ำนเพื่อน จึงทำ
ให้ใช้เวลำในกำรเดิ นทำงไ ป
โรงเรยี นน้อยกวำ่ เพอ่ื น

๓) ทิศ เป็นเครื่องมือที่ใช้บอกควำมสัมพันธ์ของตำแหน่งของส่ิงต่ำง ๆ
โดยทิศหลักมี ๔ ทศิ และมีทิศรองอีก ๔ ทิศ ดงั น้ี

สงั คมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม ชั้นประถมศกึ ษาปีท่ี ๓

ทศิ มีควำมสำคญั ตอ่ กำรเดนิ ทำง หำกเดินทำงไปถกู ทิศ จะทำใหไ้ มห่ ลงทำง
ใช้ระยะเวลำในกำรเดินทำงสน้ั และไปถงึ จดุ หมำยไดถ้ กู ต้อง

กำรใชเ้ ข็มทิศอย่ำงถูกตอ้ งจะชว่ ยใหเ้ ดินทำงได้ถกู ทศิ ไมห่ ลงทำง

สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชัน้ ประถมศกึ ษาปที ่ี ๓

จดั ทำ E- book
โดย

นำงสำวอดุ มลกั ษณ์ ลำเลศิ
เนือหำจำก สถำบันพฒั นำคณุ ภำพวิชำกำร (พว.)

สงั คมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรม ชั้นประถมศกึ ษาปที ่ี ๓