ประวติศาสตร์ ป.4 หน่วยที่ 2.2

๒. หลักฐานทางประวัติศาสตร์

การศึกษาประวัติศาสตร์และโบราณคดีเป็นการศึกษาอดีตหรือ
เหตุการณ์ท่ีผ่านไปแล้ว เราสามารถศึกษาเหตุการณ์ในอดีตได้
โดยใชห้ ลักฐานทางประวัติศาสตร์ หรอื หลกั ฐานทางโบราณคดี

๒.๑ ความหมายและความสาคญั ของหลกั ฐาน
ทางประวัตศิ าสตร์

ห ล ั ก ฐ า น ท า ง ป ร ะ ว ั ติ ศ า ส ต ร์ ห ม า ย ถึ ง ร่ อ ง ร อ ย
ที่เกิดข้ึนในอดีต ซ่ึงสามารถนามาใช้เพ่ือเป็นข้อมูลในการศึกษา
เกี่ยวกับเร่ืองราวในอดีต มีทั้งหลักฐานท่ีเป็นลายลักษณ์อักษร
และหลักฐานที่ไม่เป็นลายลักษณ์อักษร

กฎหมายตราสามดวง
เป็นประมวลกฎหมาย
ในรชั กาลท่ี ๑ ทใ่ี ชบ้ งั คับ
ใหท้ กุ คนในสงั คมปฏิบตั ติ าม

ประชุมพงศาวดาร
ฉบับกาญจนาภเิ ษก
เล่มที่ ๑๑ บันทกึ เร่ืองราว

ทางประวัติศาสตร์ของชาติไทย

เบา้ หลอมโลหะ
พบทีบ่ ้านเชยี ง จงั หวดั อุดรธานี
เป็นหลกั ฐานที่แสดง
ถงึ เคร่อื งมอื ของคนในอดตี

คาบอกเลา่ ของผอู้ ยู่ในเหตุการณ์
หรือเคยไดฟ้ ังเร่อื งราวมากอ่ น

โบราณสถานแสดงถึงความเจรญิ รงุ่ เรอื ง
ของชุมชนในอดีต

๒.๒ ประเภทของหลักฐานทางประวตั ิศาสตร์

หลักฐานทางประวัติศาสตร์ สามารถแบ่งออกเป็นหลาย
ประเภท แต่ถ้าคานึงถึงความน่าเช่ือถือของหลักฐาน อาจจาแนก
ได้เป็น หลักฐานชั้นต้นและหลักฐานช้นั รอง

๒.๒.๑ หลักฐานช้ันต้น หมายถึง หลักฐานที่เกิดข้ึน
ในช่วงที่เกิดเหตุการณ์น้ันหรือหลักฐานที่ได้จากการบันทึกหรือ
จากคาบอกเล่าของผู้ที่มสี ่วนร่วมเหตุการณ์ด้วยตนเอง หลักฐาน
ชน้ั ต้นมที ง้ั ทเี่ ป็นลายลกั ษณ์อกั ษรและไมเ่ ป็นลายลกั ษณอ์ กั ษร

ภาพจติ รกรรมฝาผนงั กลองมโหระทึก พบที่
เร่ือง รามเกียรต์ิ อยูบ่ ริเวณระเบียงรอบ เกาะสมุย จังหวดั สรุ าษฎร์ธานี
อุโบสถวัดพระศรีรตั นศาสดาราม

เคร่อื งประดับโบราณ

ศลิ าจารึกหลักท่ี ๑ พระราชพงศาวดาร
อยทู่ ่ีพพิ ธิ ภัณฑสถานแหง่ ชาติ กรุงรัตนโกสนิ ทร์ รัชกาลท่ี ๑

พระนคร กรงุ เทพมหานคร

วดั ไชยมงคล จงั หวัดพระนครศรอี ยธุ ยา

๒.๒.๒ หลักฐานชั้นรอง หมายถึง หลักฐานท่ีสร้างข้ึน
โดยผู้ที่ไม่ได้พบเห็นเหตุการณ์นั้นโดยตรง เช่น บทความทาง
วชิ าการ ตานาน ภาพยนตร์ ส่ิงกอ่ สรา้ ง หนงั สอื ตา่ ง ๆ

ตัวอยา่ งหนงั สอื เกย่ี วกบั ประวัติศาสตร์ทจ่ี ัดเป็นหลักฐานชนั้ รอง

๓. เกณฑ์การจาแนกหลกั ฐานทพ่ี บในทอ้ งถ่ิน

ท้องถ่ิน หมายถึง พ้ืนที่ซ่ึงมีขนาดเล็กที่มีขนาดต่างกัน เช่น
ชุมชน หมู่บ้าน เมือง การศึกษาประวัติศาสตร์ท้องถ่ิน จึงเป็น
การศึกษาเหตุการณ์ในอดีตของคนหรือกลุ่มชนท่ีอยู่ในท้องถ่ิน
ต่าง ๆ

๓.๑ หลกั ฐานชนั้ ตน้ ท่ีพบในท้องถ่ินต่าง ๆ

หลักฐานช้ันต้นที่บันทึกเป็นลายลักษณ์อักษร เช่น ตารา
ยาแผนโบราณ ตาราดูฤกษ์ยาม คัมภีร์พระพุทธศาสนา จารึก
กฎหมาย เอกสารพ้ืนบ้านต่าง ๆ เหรียญทองคาจารึกเป็นภาษา
อาหรบั ซ่ึงพบท่ีเมอื งบางแกว้ อาเภอเขาชัยสน จังหวัดพทั ลุง

หลักฐานชั้นต้นท่ีไม่ได้บันทึกไว้เป็นลายลักษณ์อักษร
เช่น ภาษาถ่นิ เพลงพ้นื บ้าน โบราณวัตถุ และโบราณสถานต่าง ๆ
ในทอ้ งถ่นิ

๓.๒ หลกั ฐานช้นั รองท่ีพบในท้องถ่ินต่าง ๆ

หลักฐานช้ันรองท่ีนามาศึกษาเกี่ยวกับท้องถ่ิน ได้แก่
หนังสือต่าง ๆ เช่น บางลาพูภาพจากความทรงจา โดย กุลวดี
เจริญศรี ผู้ศึกษาได้เลือกศึกษาชุมชนบางลาพูในอดีต ซ่ึงเป็น
ย่านเก่าแก่แห่งหน่ึงของกรุงเทพมหานคร โดยใช้หลักฐาน
ชน้ั ตน้ ท่เี ป็นลายลักษณอ์ กั ษร

ชมุ ชนบางลาพใู นอดตี

การค้าในลุ่มน้ าบางปะกง โดย อิงตะวัน แพลูกอินทร์
ผู้ศึกษาได้เลือกศึกษาการค้าในลุ่มน้าบางปะกง เมืองฉะเชิงเทรา
ในอดีต โดยใช้หลักฐานช้ันต้นที่เป็นลายลักษณ์อักษร เช่น
หนังสือประกาศของราชการ พระราชบัญญัติต่าง ๆ และใช้
หลักฐานช้ันตน้ ท่ีไม่เป็นลายลกั ษณอ์ ักษร

แม่น้ าบางปะกง

จัดทำ E- book
โดย

นำงสำวอุดมลักษณ์ ลำเลิศ

เนือหำจำก สถำบนั พฒั นำคุณภำพวิชำกำร (พว.)