พระพุทธศาสนา ป.3 หน่วยที่ 4

พระพุทธศาสนา ชน้ั ประถมศึกษาปที ่ี ๓

พระพุทธศาสนา ชน้ั ประถมศึกษาปที ่ี ๓

๑. หนา้ ท่ชี าวพทุ ธ

หน้าที่ชาวพุทธ คือ กิจที่ชาวพุทธควรปฏิบัติ เพ่ือเป็นการรักษาและส่งเสริม
พระพุทธศาสนาให้คงอยู่สืบต่อไป

พระพุทธศาสนา ชน้ั ประถมศึกษาปีท่ี ๓

๑.๑ ความเป็นมาของการแสดงตนเป็นพทุ ธมามกะ

การแสดงตนเป็นพุทธมามกะ เป็นการประกาศตนว่าเป็นผู้ยอมรับนับถือ
พระพุทธศาสนาเป็นที่พ่ึงท่ีเคารพ ในสมัยรัชกาลท่ี ๕ได้มีการส่งเจ้านายไปศึกษา
ต่างประเทศ แต่เกรงจะไม่มีความรู้ทางพระพุทธศาสนาและไม่มีท่ีพ่ึงทางใจเม่ือต้องไปอยู่
ต่างประเทศ จึงได้จัดให้มีการแสดงตนเป็นพุทธมามกะ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้า-
เจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ ๖) ทรงปฏิบัติธรรมเนียมนี้ เป็นพระองค์แรก และถือเป็นธรรมเนียม
ปฏิบัติสืบมา เพ่ือเป็นการส่งเสริมความเล่ือมใสในพระพุทธศาสนา อันจะเป็นทางชักจูงให้
เขา้ ใจและซาบซ้งึ ในศลี ธรรมจรรยาย่งิ ข้นึ

พระพุทธศาสนา ชน้ั ประถมศึกษาปที ่ี ๓

๑.๒ การแสดงตนเป็นพทุ ธมามกะ

พุทธมามกะ หมายถึง ผู้นับถือพระพุทธศาสนา โดยยึดเอาพระรัตนตรัย คือ
พระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ เป็นท่ีพ่ึง การแสดงตนเป็นพุทธมามกะ จะกระทาเม่ือถึง
วัยอันเหมาะสม

การแสดงตนเป็นพุทธมามกะ

พระพุทธศาสนา ชน้ั ประถมศึกษาปที ี่ ๓

ข้ันตอนการแสดงตนเป็นพุทธมามกะ
ขั้นเตรยี มการ

๑. กาหนดวัน เวลา สถานท่ี พร้อมประสานกับทางวัด นิมนต์พระที่จะมาเป็นประธาน
ในพธิ ีสงฆ์

๒ . ฝึ ก ซ้ อ ม น ั ก เ รี ย น ใ ห้ มี ค ว า ม พ ร้ อ ม แ ล ะ เ ข้ า ใ จ ค ว า ม ห ม า ย ข อ ง
การทาพิธดี งั กลา่ ว

๓. จัดเตรียมสถานที่ อุปกรณ์ท่ีจะใช้ในพิธีการ เช่น ดอกไม้ ธูป เทียน เคร่ือง
สกั การะ

พระพุทธศาสนา ชนั้ ประถมศึกษาปที ี่ ๓

ข้ันตอนการแสดงตนเป็นพุทธมามกะ

ขัน้ พธิ ีการ

๑. ประธานจุดธูปเทียนบูชาพระรัตนตรัย ทุกคนนั่งคุกเข่าประนมมือและกล่าวคา
บชู าพระรัตนตรัยพรอ้ มกัน

คาบชู าพระรตั นตรยั

อมิ นิ า สักกาเรนะ พุทธัง ปูเชมะ
ข้าพเจา้ ทงั้ หลายขอบูชาพระพุทธเจา้ ดว้ ยเคร่อื งสักการะน้ี (กราบ)

อิมนิ า สกั กาเรนะ ธมั มัง ปูเชมะ
ขา้ พเจ้าทง้ั หลายขอบชู าพระธรรมด้วยเคร่ืองสักการะน้ี (กราบ)

อมิ นิ า สักกาเรนะ สังฆงั ปูเชมะ
ข้าพเจา้ ทั้งหลายขอบชู าพระสงฆ์ด้วยเคร่ืองสักการะน้ี (กราบ)

พระพุทธศาสนา ชน้ั ประถมศึกษาปีที่ ๓

๒. ทกุ คนกล่าวคาปฏิญาณตนเป็นพุทธมามกะพรอ้ มกนั

*ผู้หญิงเปลี่ยนจาก เอเต เป็น เอตา, พุทธะมามะกาติ เป็น พทุ ธะมามกิ าติ

พระพุทธศาสนา ชน้ั ประถมศึกษาปีท่ี ๓

๓ . ผู้ แ ส ด ง ต น อ า ร า ธ น า ศี ล ส ม า ท า น ศี ล แ ล ะ ร ั บ ฟั ง โ อ ว า ท จ า ก พ ร ะ ส ง ฆ์
โดยพรอ้ มเพรยี งกัน

๔. ถวายเคร่ืองไทยธรรม (อ่านว่า ไท-ยะ-ทา) แด่พระสงฆ์ พระสงฆ์อนุโมทนา
เป็นอันเสร็จพิธี

พระพุทธศาสนา ชนั้ ประถมศึกษาปที ่ี ๓

๒. มรรยาทของชาวพุทธ

มรรยาทชาวพุทธ คือ หลักปฏิบัติตนในการพูดหรือสนทนาของชาวพุทธท่ีสุภาพ
เรียบรอ้ ย เหมาะสมกบั สถานที่ นกั เรยี นสามารถปฏบิ ัติได้ ดงั นี้

๒.๑ การปฏบิ ตั ิตนอยา่ งเหมาะสมต่อพระภกิ ษุ

พระภิกษุเป็นผู้ปฏิบัติตามหลักธรรมคาสอนของพระพุทธเจ้า และเผยแผ่คาสอน
เพ่ือใหพ้ ทุ ธศาสนิกชนนาไปปฏบิ ตั ิ ดังน้ันพุทธศาสนิกชนควรปฏิบัตติ ่อพระภกิ ษุ ดงั น้ี

พระพุทธศาสนา ชนั้ ประถมศึกษาปที ี่ ๓

๒.๑ การปฏิบตั ิตนอยา่ งเหมาะสมต่อพระภิกษุ

๑) การลกุ ข้ึนยนื รับ
เม่ือพระภิกษุเข้ามาสู่บริเวณสถานท่ีประกอบพิธี เจ้าภาพจะออกไปต้อนรับ
และนาพระภิกษุเข้ามายังบริเวณอาสนะท่ีจัดเตรียมไว้ ผู้ท่ีเข้าร่วมพิธีท่ีน่ังเก้าอ้ีให้ลุกข้ึน
ยืนรับ ประนมมือไหว้ รอจนทา่ นเดินผ่านไปแลว้ จึงนั่งลง
๒) การตอ้ นรับ
ในขณะท่พี ระภกิ ษุเดินเขา้ มาในสถานที่ประกอบพิธี ถ้านั่งอยู่ก็ควรลุกข้ึนยืนและไหว้
ต้อนรับท่าน ถ้าน่ังกับพ้ืนให้กราบแบบเบญจางคประดิษฐ์ แล้วนิมนต์ไปยังอาสนะ
ที่ จ ั ด เ ต รี ย ม เ ม่ื อ ป ร ะ ก อ บ พิ ธี เ ส ร็ จ ก่ อ น ท่ า น ก ล ั บ ใ ห้ ทุ ก ค น แ ส ด ง ค ว า ม เ ค า ร พ
ด้วยการไหว้หรือกราบ

พระพุทธศาสนา ชนั้ ประถมศึกษาปีที่ ๓

๒.๑ การปฏิบัตติ นอย่างเหมาะสมตอ่ พระภิกษุ

๓) การรับและสง่ ส่งิ ของแด่พระภกิ ษุ
การส่งของหรือถวายของแด่พระภิกษุ เรียกว่า ประเคน การจะประเคนส่ิงใด
ต้องดูให้เหมาะสม และเป็นไปเพ่ือประโยชน์ของท่าน เช่น อาหาร เคร่ืองนุ่งห่ม สบง จีวร
และยารักษาโรค

พระพุทธศาสนา ชน้ั ประถมศึกษาปีที่ ๓

๒.๑ การปฏิบตั ติ นอย่างเหมาะสมตอ่ พระภกิ ษุ

การรับของจากพระภิกษุ ให้ไหว้หรือ
กราบก่อน ผู้ชายย่ืนมือไปรับแล้วถอยกลับ
สาหรบั ผู้หญงิ พระภิกษจุ ะวางของไว้ตรงหนา้
ให้เอ้ือมมอื ไปหยิบดว้ ยความเรยี บร้อย

การประเคนสง่ มอื ตอ่ มือ

พระพุทธศาสนา ชน้ั ประถมศึกษาปีที่ ๓

๒.๑ การปฏบิ ัติตนอย่างเหมาะสมตอ่ พระภิกษุ

การประเคน มีวิธีปฏิบัติ คือ ผู้ชาย
ถือข อง เ ดินเ ข่ า เ ข้า ไปหา พร ะภิกษุใน
ระยะหัตถบาส (ช่วงแขน) แล้วยกของข้ึน
ประเคนส่งมือต่อมือ ส่วนผู้หญิงถือของ
เดินเข่าเข้าไปหาพระภิกษุในระยะหัตถ
บ า ส แ ล้ ว ว า ง ข อ ง บ น ผ้ า ท่ี พ ร ะ ภิ ก ษุ ท อ ด
ออกมา (ผ้ารับประเคน) เม่ือประเคนเสร็จ
แลว้ ควรไหว้หรือกราบ

การประเคนของลงบนผ้ารบั ประเคน

พระพุทธศาสนา ชน้ั ประถมศึกษาปที ่ี ๓

๒.๑ การปฏบิ ตั ิตนอยา่ งเหมาะสมต่อพระภกิ ษุ

๔) มรรยาทในการสนทนา
การสนทนากับพระภิกษุควรสนทนาด้วยถ้อยคาท่ีสุภาพเหมาะสม เช่น ใช้คาแทน
ตนเองว่า กระผม ดิฉัน ใช้คาแทนพระภิกษุว่าท่าน หลวงพ่อ หลวงพ่ี ตามวัยวุฒิของท่าน
และควรประนมมอื ขณะสนทนา

พระพุทธศาสนา ชนั้ ประถมศึกษาปที ่ี ๓

๒.๒ การปฏิบตั ติ นอยา่ งเหมาะสมตอ่ ศาสนสถานและศาสนวตั ถุ

๑) การสารวมกิริยามรรยาท การแต่งกายที่เหมาะสมเม่ืออยู่ในวัดและพุทธสถาน

การสารวมกิริยามรรยาทและการแต่งกาย
ที่เหมาะสมเป็นมรรยาทที่ชาวพุทธควรให้ความสาคัญ
และปฏิบัติให้ถูกต้อง เหมาะสม การแต่งกายไปวัด
ควรแต่งกายด้วยเส้ือผ้าท่ีสะอาด เรียบร้อย สุภาพ
ไม่มีสีสันฉูดฉาด ผู้หญิงไม่นุ่งกระโปรงสั้น หรือ
ใส่เส้ือรัดรูป นอกจากน้ี จะต้องสารวมกาย วาจา ใจ ให้
เรียบรอ้ ยขณะอยใู่ นวัดและศาสนสถาน

แตง่ กายสุภาพ เรียบรอ้ ย
เม่ือไปวดั หรือศาสนสถาน

พระพุทธศาสนา ชน้ั ประถมศึกษาปีที่ ๓

๒.๒ การปฏบิ ัติตนอย่างเหมาะสมต่อศาสนสถานและศาสนวัตถุ

๒) การดูแลรักษาศาสนวัตถแุ ละศาสนสถาน
ชาวพุทธท่ีดีควรดูแลรักษาศาสนวัตถุและศาสนสถานให้อยู่ในสภาพท่ีดี ไม่ทาลาย
ให้เสียหาย เช่น ดูแลทาความสะอาดบริเวณวัด ไม่ขีดเขียน หรือทาลายทรัพย์สิน
ในศาสนสถาน
การปฏิบัติตนต่อศาสนวัตถุ และศาสนสถานจะทาให้เกิดความเป็นสิริมงคลแก่
ตนเอง

พระพุทธศาสนา ชนั้ ประถมศึกษาปีท่ี ๓

จัดทำ E- book
โดย

นำงสำวอุดมลักษณ์ ลำเลิศ

เนือหำจำก สถำบนั พฒั นำคุณภำพวชิ ำกำร (พว.)