ประวติศาสตร์ ป.4 หน่วยที่ 4

๑. พฒั นาการของอาณาจักรสุโขทัย

ในอดีตเม่ือประมาณ ๗๐๐ ปี สุโขทัยพัฒนาข้ึนเป็นอาณาจักร
ตอนบนของทีร่ าบลุ่มน้าเจ้าพระยา อาณาจักรสโุ ขทยั มีความเป็นปึกแผ่น
มั่นคง มีการขยายอาณาจักรออกไปอย่างกว้างขวาง และได้สร้างสรรค์
ความเจริญด้านต่าง ๆ ซ่ึงนับว่าเป็นมรดกทางสังคม และวัฒนธรรมของ
ชาติสบื ต่อมาจนถงึ ปัจจบุ นั



๑.๑ การสถาปนาและการขยายอานาจของอาณาจักรสโุ ขทยั

๑.๑.๑ การสถาปนาอาณาจักรสุโขทยั

หลั กฐ าน จา กห ลั กศิลา จา รึกวัดศรีชุม ทา ให้ ทร าบว่า ก่อ น
การสถาปนาอาณาจักรสุโขทัย ของราชวงศ์พระร่วง พ่อขุนศรีนาวนาถุม
พระราชบิดาของพ่อขุนผาเมือง มีอานาจอยู่บริเวณเมืองสุโขทัย
และศรีสัชนาลัยมาก่อน เม่ือพ่อขุนศรีนาวนาถุมสวรรคต ขอมได้นา
กาลังเข้ายึดสุโขทัยซ่ึงเป็นเมืองสาคัญไว้ได้ ทาให้พ่อขุนผาเมืองและ
พ่อขุนบางกลางหาว ซ่งึ เป็นพระสหายช่วยกันยดึ สุโขทยั คืนมา

จ า ก น ั้ น พ่ อ ขุ น ผ า เ มื อ ง ไ ด้ อ ภิ เ ษ ก พ่ อ ขุ น บ า ง ก ล า ง ห า ว ข้ึ น เ ป็ น
พระมหากษตั รยิ ป์ กครองสโุ ขทัย

พระบรมราชานสุ าวรยี พ์ ่อขนุ ศรีอนิ ทราทิตย์ ณ จังหวดั สุโขทยั





๑.๑.๒ การขยายอานาจของอาณาจักรสโุ ขทัย

ในอดีตการขยายอานาจออกไปยังดินแดนต่าง ๆ นั้น มี
จุดมุ่งหมายเพ่ือครอบครองทรัพยากรที่มีค่า และเพ่ือควบคุมเส้นทาง
การค้า ตลอดจนสร้างความปลอดภัยให้กับเมืองหลวงของอาณาจักร
เช่นเดียวกับสุโขทัย ซ่ึงเป็นศูนย์กลางอานาจแห่งหน่ึง ได้ขยายอานาจ
ดว้ ยจดุ มุ่งหมายดังกลา่ ว

เม่อื พ่อขนุ ศรอี นิ ทราทิตยป์ กครองสุโขทัยในระยะแรก ขุนสามชน
เจ้าเมืองฉอด ได้ยกทัพมาเพ่ือโจมตีเมืองตาก จึงทาให้เกิดการสู้รบ
แต่ขุนสามชนเป็นฝ่ายพ่ายแพ้ เน่ืองจากพระราชโอรสของพ่อขุนศรี-
อินทราทิตย์ ต่อมาทรงพระนามว่า พ่อขุนรามคาแหงมหาราช ชนช้าง
กับขุนสามชนจนได้รับชัยชนะ ภายหลังจากเหตุการณ์น้ี สุโขทัยได้
ขยายอิทธิพลไปปกครองเมืองฉอด (สันนิษฐานว่าเป็นอาเภอแม่สอด
ในปัจจบุ นั )

ทาใหอ้ าณาจักรสโุ ขทัยมีความม่นั คงและมอี าณาเขตกว้างขวางข้ึน
โดยเฉพาะ ในรั ชกาลพ่อขุน รามคาแหงมหาร าช ด ังปร ากฏ ใ น
ศิลาจารึกสุโขทยั หลักท่ี ๑ อาณาจกั รสโุ ขทัยมีอานาจเหนือดินแดน ดังน้ี



การขยายอานาจอย่างกว้างขวางทาให้สุโขทัยมีความปลอดภัย
และกลายเป็นศูนย์กลางการค้าบนเส้นทางระหว่างชายฝ่ ังทะเลกับ
ดินแดนภายในจนถึงเมืองต่าง ๆ ในลุ่มน้ าโขง สุโขทัยจึงมีความม่ังคั่ง
และสามารถสร้างสรรค์ความเจรญิ ในดา้ นต่าง ๆ

แผนท่สี มัยสโุ ขทยั

จัดทำ E- book
โดย

นำงสำวอุดมลักษณ์ ลำเลิศ

เนือหำจำก สถำบนั พฒั นำคุณภำพวชิ ำกำร (พว.)