หน้าที่พลเมืองฯ ป.6 หน่วยที่ 4

สงั คมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรม ชั้นประถมศกึ ษาปีท่ี ๖

สงั คมศกึ ษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชนั้ ประถมศกึ ษาปีท่ี ๖

วิเคราะห์การเปล่ียนแปลงวัฒนธรรมตามกาลเวลาและธารงรักษาวัฒนธรรม
อันดงี าม (ส ๒.๑ ป.๖/๒)
แสดงออกถงึ มารยาทไทยได้เหมาะสม ถกู กาลเทศะ (ส ๒.๑ ป.๖/๓)
อ ธิ บ า ย คุ ณ ค่ า ท า ง วั ฒ น ธ ร ร ม ที่ แ ต ก ต่ า ง กั น ร ะ ห ว่ า ง ก ลุ่ ม ค น
ในสังคมไทย (ส ๒.๑ ป.๖/๔)

สงั คมศกึ ษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชน้ั ประถมศึกษาปที ่ี ๖

หน่วยการเรียนรู้ท่ี ๔
วัฒนธรรมและมารยาทไทย

สงั คมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ช้ันประถมศึกษาปีท่ี ๖

๑. วัฒนธรรมไทย

๑.๑ ความหมายและความสาคัญของวัฒนธรรม

วัฒนธรรม หมายถึง วิถีการดาเนินชีวิต ความคิด ความเช่ือ ค่านิยม
จารีต ประเพณี พิธีกรรม และภูมิปัญญา ซ่ึงกลุ่มชนและสังคมได้ร่วม
สร้างสรรค์สั่งสม ปลูกฝัง สืบทอด เรียนรู้ ปรับปรุง และเปลี่ยนแปลงให้เกิด
ความเจริญงอกงามทั้งด้านจิตใจและวัตถุ วัฒนธรรมไทยเป็นเอกลักษณ์ของ
ชาติไทยที่หล่อหลอมให้คนไทยมีความสามัคคีกัน และเป็นวิถีชีวิตท่ีปฏิบัติ
เพอ่ื ให้เกิดความสงบสขุ ในสังคม

สังคมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม ชั้นประถมศกึ ษาปที ่ี ๖

๑.๒ ประเภทของวฒั นธรรม วัฒนธรรมแบ่งออกเป็น ๔ ประเภท ดังนี้

๑. คตธิ รรม เป็นส่ิงท่ีสมาชิกในสังคม
นามาใช้เป็นหลักในการดาเนินชีวิตเกี่ยวกับ
คุณธรรม จริยธรรม เช่น ความซื่อสัตย์
ความเมตตากรณุ า ความกตัญญกู ตเวที

สงั คมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรม ช้นั ประถมศึกษาปที ่ี ๖

๒. วัตถุธรรม เป็นสิ่งประดิษฐ์ท่ี
คิ ด ค้ น ข้ึ น เ พื่ อ น า ม า ใ ช้ ป ร ะ โ ย ช น์ ใ น
ชีวิตประจาวัน เช่น ท่ีอยู่อาศัยเครื่องมือ
เครือ่ งใช้ เส้อื ผ้าเครื่องนุง่ ห่ม ยานพาหนะ

สังคมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม ช้ันประถมศกึ ษาปีท่ี ๖

๓. นิติธรรม เป็นสิ่งที่กาหนดข้ึน
เพ่ือให้สังคมเกิดความเป็นระเบียบเรียบร้อย
มี ค ว า ม ป ล อ ด ภั ย ใ น ชี วิ ต แ ล ะ ท รั พ ย์ สิ น
เช่น การเคารพกฎหมาย การปฏิบัติตาม
กฎระเบียบ ขอ้ บงั คับ

สงั คมศกึ ษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ่ี ๖

๔. สหธรรม เป็นส่ิงที่แสดงถึงแนวทาง
ป ฏิ บั ติ ใ น ก า ร อ ยู่ ร่ ว ม กั บ ผู้ อื่ น ใ น สั ง ค ม
เพ่ือให้อยู่ร่วมกันในสังคมได้อย่างมีความสุข
เชน่ จารตี ประเพณี มารยาทในการเขา้ สังคม

สังคมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม ชั้นประถมศกึ ษาปีท่ี ๖

๑.๓ การเปลยี่ นแปลงวัฒนธรรมตามกาลเวลาท่มี ผี ลต่อตนเองและสงั คมไทย

มนุษย์ได้มีการสร้างสรรค์วัฒนธรรมต่าง ๆ ข้ึนเพ่ือใช้ในการดาเนินชีวิต
วัฒนธรรมต่าง ๆ จึงมีการเปล่ียนแปลงไปตามกาลเวลา วัฒนธรรมดั้งเดิมท่ีไม่
ส อ ด ค ล้ อ ง กั บ ก า ร ด า เ นิ น ชี วิ ต จ ะ ถู ก ล ะ เ ล ย แ ล ะ ป รั บ ป รุ ง เ ป ล่ี ย น แ ป ล ง
เพอื่ ให้เหมาะสมและสอดคล้องกบั การดาเนินชวี ติ ของคนในยคุ ปัจจุบนั

สงั คมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชน้ั ประถมศึกษาปีที่ ๖

การแตง่ กาย

อดีต

ในอดตี ผ้หู ญิงนงุ่ โจงกระเบนคาดผ้าแถบ
ผชู้ ายนงุ่ โจงกระเบนไมส่ วมเส้อื

สงั คมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม ชั้นประถมศกึ ษาปที ่ี ๖

การแตง่ กาย

ปัจจุบัน

ในปัจจบุ นั ผู้หญิงสวมกระโปรงหรอื กางเกง
ผู้ชายสวมกางเกงและผกู เน็กไทในโอกาสต่าง ๆ

สังคมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม ชั้นประถมศกึ ษาปที ่ี ๖

การรบั ประทานอาหาร

อดีต

ในอดตี ผคู้ นรบั ประทานอาหารโดยใชม้ อื เปบิ

สงั คมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรม ช้นั ประถมศกึ ษาปที ่ี ๖

การรบั ประทานอาหาร

ปัจจบุ ัน

ในปัจจบุ ันผูค้ นสว่ นใหญ่รับประทานอาหารโดยใช้ช้อนสอ้ ม

สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ช้นั ประถมศึกษาปที ่ี ๖

๓. การเลอื กรบั และใช้ขอ้ มลู ข่าวสารท่เี หมาะสม

ข้อมูลข่าวสารที่ถ่ายทอดหรือกนาาเรสนเ ปอมลาจ่ี ยานกแแหลป่งลข้องมวูลัตฒ่างนๆธทร่ีมรีอมยู่มตากามมายกแาลละมเ ีววิธลีกาาร
นาเสนอทห่ี ลากหลายส่ิงสาคญั มทีสคี่ าวรเนหาตมุสาพาิจคาญัรณาดในงั กนา้ีรเลอื กรับ และใชข้ อ้ มลู ข่าวสาร มีดงั น้ี

สงั คมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม ชัน้ ประถมศกึ ษาปีท่ี ๖

๑. ความก้าวหนา้ ทางวทิ ยาศาสตร์
และเทคโนโลยี มนุษย์ได้มีการคิดค้น
สิ่งประดิษฐ์ใหม่ ท่ีมีประโยชน์เพ่ิมมาก
ขึ้นอยู่ตลอดเวลา เพื่ออานวยความ
สะดวกในการดาเนินชีวิต

สังคมศกึ ษา ศาสนา และวัฒนธรรม ช้ันประถมศึกษาปีที่ ๖

อย่างไรก็ตามความก้าวหน้าทางวิทยาศาสตร์
และเทคโนโลยีมีทั้งข้อดีและข้อเสีย เช่น ไอเสียจาก
รถยนต์หรือเครื่องยนต์ทาให้เกิดมลพิษในอากาศ ซ่ึง
เป็นสาเหตุที่ทาให้อุณหภูมิโลกเพ่ิมสูงขึ้น และส่งผล
กระทบตอ่ สงิ่ มชี วี ิตตา่ ง ๆ บนโลก

สงั คมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม ชัน้ ประถมศกึ ษาปีท่ี ๖

รถยนต์ทาให้การเดนิ ทางสะดวกรวดเร็ว

สงั คมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชั้นประถมศกึ ษาปีท่ี ๖

๓. การเลือกรบั และใช้ข๒้อม. ลูกขา่ารวแสพารรท่กเี่ หรมะาจะาสยมทางวัฒนธรรมการเปลี่ยนแปลง
ในสังคมส่วนใหญ่เกิดจากการแพร่กระจายทางวัฒนธรรม

ข้อมูลข่าวสารท่ีถ่าจยาทกอดภหารยือนนาอเกสนเขอม้าามจาาใกนแหสลัง่งคขม้อมทูลตา่าใงหๆ้เกทิดี่มสีอ่งิยู่มตา่ากงมาๆย ดแลังะนมี้ ีวิธีการ

นาเสนอท่หี ลากหลายสิง่ สาคญั ท่คี วรนามาพิจารณาในการเลอื กรบั และใชข้ ้อมลู ข่าวสาร มดี ังน้ี

สงั คมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรม ชนั้ ประถมศกึ ษาปีที่ ๖

สงั คมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรม ชั้นประถมศกึ ษาปีท่ี ๖

๑.๔ แนวทางการธารงรกั ษาวัฒนธรรมไทย

วัฒนธรรมอันดีงามของชาติไทยเป็นส่ิงที่ส่ังสมและสืบทอดต่อกันมาจน
กลายเป็นเอกลักษณ์ของชาติ ดังนั้น การอนุรักษ์วัฒนธรรมจึงเป็นส่ิงท่ีมี
ความจาเปน็ อย่างย่ิง แนวทางการธารงรกั ษาวัฒนธรรมไทย มีดังนี้

สงั คมศกึ ษา ศาสนา และวัฒนธรรม ช้ันประถมศกึ ษาปที ี่ ๖

๑. ส่งเสริมการแลกเปล่ียนวัฒนธรรมระหว่างชุมชนต่าง ๆ เพื่อสร้าง
ความสมั พนั ธ์ท่ีดีระหว่างกันและกนั

๒. รณรงค์เพื่อสร้างความรู้และความเข้าใจให้แก่ประชาชนว่าวัฒนธรรม
ไทยเป็นสมบตั ิของคนไทยทุกคนทตี่ ้องชว่ ยกนั อนุรักษใ์ ห้คงอยสู่ บื ไป

สงั คมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรม ช้ันประถมศกึ ษาปีท่ี ๖

๓. ส่งเสริมและสนับสนุนส่ือมวลชนใหม้ ีบทบาทในการเผยแพร่วัฒนธรรมให้
มากย่ิงขนึ้

๔. ส่งเสริมและสร้างปราชญ์ชาวบ้าน เพื่อให้โอกาสในการแสดงความรู้
ความสามารถด้านภูมิปัญญาไทยอย่างเต็มท่ี มีการยกย่องประกาศเกียรติ
คุณในลักษณะต่าง ๆ

สังคมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม ชั้นประถมศกึ ษาปที ่ี ๖

๕. ส่ ง เ ส ริ ม แ ล ะ ส นั บ ส นุ น ใ ห้ เ กิ ด เ ค รื อ ข่ า ย วั ฒ น ธ ร ร ม ท้ อ ง ถ่ิ น
เ พื่ อ ก า ร สื บ ท อ ด ม ร ด ก แ ล ะ พั ฒ น า ภู มิ ปั ญ ญ า ข อ ง ช า ว บ้ า น ที่ มี อ ยู่
ในทอ้ งถ่นิ ต่าง ๆ พรอ้ มท้ังจดั กิจกรรมทางวัฒนธรรมไทยอยา่ งตอ่ เนือ่ ง

สงั คมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรม ช้ันประถมศกึ ษาปที ่ี ๖

๖. รวบรวมวัฒนธรรมทอ้ งถ่ินใหม้ าอยู่ในแหล่งเดียวกัน ซึ่งจะเป็นประโยชน์
ต่อการศึกษาวัฒนธรรมท้องถ่ิน ประชาชนจะได้เห็นคุณค่าและ
ความสาคัญของวัฒนธรรมท้องถิ่น ซ่ึงจะทาให้เกิดความภาคภูมิใจและ
รว่ มกันรักษาเอกลกั ษณ์ทางวัฒนธรรมของท้องถน่ิ ใหค้ งอยูต่ อ่ ไป

สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ช้นั ประถมศกึ ษาปที ่ี ๖

การสง่ เสรมิ ภมู ิปญั ญาการป้นั ของคนในทอ้ งถิ่น

สงั คมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ช้ันประถมศึกษาปีท่ี ๖

การเขา้ รว่ มประเพณแี หเ่ ทยี นพรรษาของทอ้ งถน่ิ

สงั คมศกึ ษา ศาสนา และวัฒนธรรม ช้ันประถมศึกษาปีท่ี ๖

จดั ทำ E- book
โดย

นำงสำวอุดมลักษณ์ ลำเลศิ
เนือหำจำก สถำบนั พัฒนำคณุ ภำพวิชำกำร (พว.)

สังคมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม ชนั้ ประถมศึกษาปที ่ี ๖