ศาสตราจารย์ สัญญา ธรรมศักดิ์ 1

ศาสตราจารย สัญญา ธรรมศกั ด์ิ

ประวัติ

ศาสตราจารยสัญญา ธรรมศักด์ิ เกดิ เมอ่ื วันศกุ รท่ี 5 เมษายน
พ.ศ. 2450 ทีจ่ ังหวดั ธนบุรี เปนบตุ รคนสุดทอ งในจาํ นวน 3 คน
บดิ าช่ือ มหาอาํ มาตยตรี พระยาธรรมสารเวทยว เิ ศษภกั ดี ศรี
สัตยวัตตา พิริยพาหะ (ทองดี ธรรมศักด์ิ) มารดาช่ือ คุณหญิง
ชืน้ ธรรมสารเวทยฯ สมรสกับ ทา นผหู ญิงพงา ธรรมศกั ดิ์ (เพ็ญ
ชาติ) มบี ุตรดว ยกนั 2 คน คอื นายชาตศิ กั ดิ์ ธรรมศักดิ์ และนาย
แพทยจกั รธรรม ธรรมศักด์ิ ประธานคณะกรรมการบรหิ าร ศูนย
คุณธรรม (องคก ารมหาชน) และอดีตผอู ํานวยการสาํ นักงาน
พระพทุ ธศาสนาแหงชาติ

การศกึ ษา

เขาศกึ ษาขั้นตนทีโ่ รงเรียนทวีธาภเิ ศก เมือ่ พ.ศ. 2456 จากนน้ั จึง

ยายไปศึกษาตอ ที่โรงเรียนอัสสัมชัญ เมือ่ พ.ศ. 2457 และสาํ เร็จช้ัน 6
องั กฤษ (มธั ยมบรบิ ูรณ) พ.ศ. 2468
เขา ศกึ ษาทีโ่ รงเรยี นกฎหมายกระทรวงยตุ ิธรรมเปน เวลา 3 ป และ
สาํ เร็จเปนเนตบิ ณั ฑติ
เมือ่ พ.ศ. 2471
สอบแขงขันไดคะแนนสงู สดุ ไดรบั ทนุ เลา เรียน "รพีบญุ นธิ ิ" พ.ศ.
2472 ไปศึกษาวชิ ากฎหมายตอ ในประเทศองั กฤษ ทีส่ าํ นักมดิ
เด้ลิ เทมเปล (The Middle Temple) เปนเวลา 3 ป และสอบไลไดตาม
หลักสูตรเปนเนตบิ ณั ฑิตอังกฤษ (Barrister-at-Law) เมือ่ พ.ศ. 2475

การทํางาน

การดํารงตําแหนง องคมนตรี
ศาสตราจารยสญั ญา ธรรมศักดไิ์ ดรบั การโปรดเกลา ฯ แตงต้งั เปนองคมนตรี เม่ือวันท่ี
18 มิถนุ ายน พ.ศ. 2511[4] เร่อื ยมาจนกระทง่ั ถึงวันท่ี 14 ตลุ าคม พ.ศ. 2516 ทา นกราบ
บังคมทลู ลาไปดาํ รงตําแหนง นายกรัฐมนตรี ตอ มาหลงั จากทานพน จากตําแหนง
นายกรฐั มนตรีแลว จึงไดร ับการโปรดเกลาฯ แตงต้ังเปนองคมนตรีอกี คร้ัง เมือ่ วันที่ 26
มีนาคม พ.ศ. 2518 พรอ มกบั บคุ คลอื่น ๆ อกี 11 คน[5] ตอ มา หมอมหลวงเดช สนทิ วงศ
ประธานองคมนตรถี ึงแกอสัญกรรมในวันท่ี 8 กันยายน พ.ศ. 2518 ตาํ แหนง ประธาน
องคมนตรีจึงวา งลง พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธเิ บศร มหาภมู พิ ลอดลุ ยเดชมหาราช
บรมนาถบพติ รมีพระบรมราชโองการโปรดเกลา ฯ แตงตั้ง ศาสตราจารยสญั ญา ธรรม
ศกั ดิ์ เปนประธานองคมนตรี เมือ่ วันท่ี 5 ธันวาคม พ.ศ. 2518[6] ทา นดํารงตําแหนงน้ี
เรอื่ ยมาจนถึงวนั ท่ี 4 กันยายน พ.ศ. 2541 จงึ พนจากตําแหนง ประธานองคมนตรี โดย
ทา นขอลาออกเองเนือ่ งจากปญ หาสุขภาพ[7] พลเอกเปรม ตณิ สลู านนทจ ึงไดร บั โปรด
เกลาฯ เปนประธานองคมนตรีสบื มา

การดํารงตําแหนงนายกรฐั มนตรี

ศาสตราจารยสญั ญา ธรรมศักด์ิ ไดร ับพระบรมราชโองการแตง ตงั้ ให
ดาํ รงตําแหนงนายกรฐั มนตรเี มอื่ วนั ที่ 14 ตุลาคม พ.ศ. 2516[9] เวลา
19.00 น. ในเหตกุ ารณ 14 ตลุ า หลังจากถวายบังคมลาออกของ
จอมพลถนอม กติ ติขจร ซ่ึงขณะน้ันทา นดํารงตําแหนงอธกิ ารบดี
มหาวทิ ยาลยั ธรรมศาสตรและองคมนตรีอยู หลังจากไดม ปี ระกาศ
แตง ต้ังไป กลมุ ผชู มุ นุมบางสว นไดโหร อ งดวยความดใี จ แตบ างสวนก็
ยงั ไมป กใจเชื่อ และการปะทะกันกย็ ังตอ เน่อื งอยู ในเวลา 23.15 น.
ทา นไดก ลาวคาํ ปราศรัยจากหอพระสมุด ในพระตําหนักจติ รลดา
รโหฐาน โดยผานทางสถานวี ทิ ยุกระจายเสยี งแหงประเทศไทยและ
โทรทศั นร วมการเฉพาะกจิ แหง ประเทศไทย

ผลงานทางวชิ าการ

1. รายงานการรว มประชุมสมั มนาของสหประชาชาติ ณ กรงุ โตเกยี ว ประเทศญีป่ ุน.
กรุงเทพฯ : กระทรวงยตุ ธิ รรม, 2503.

2. ศาสตราจารยสัญญา ธรรมศักด์ิ กับ 14 ตลุ าคม’ 16. กรุงเทพฯ : สองศยาม, 2534.
3. หนทางสูความสําเร็จของนกั กฎหมาย. กรุงเทพฯ : วิญูชน, 2534.
4. การอภิปรายเรอื่ งคณุ คา ของวชิ ากฎหมาย, บทบณั ฑติ ย. 26 (1 – 2 ) : 49-84.

(พฤษภาคม, 2512)
5. ความสําเรจ็ ในชวี ติ , ดลุ พาห. 38 (1) : 49-66. (มกราคม - กมุ ภาพนั ธ, 2534)
6. คําชแี้ จงความเขา ใจในพระราชบญั ญัติจัดตง้ั ศาลแขวงและวิธพี ิจารณา ความ

อาญาในศาลแขวง พ.ศ. 2499, ดุลพาห. 38 (1) : 13-39. (มกราคม – กุมภาพันธ,
2534)
7. คาํ แถลงการณวธิ กี ารออกหนังสอื นติ ยสารกระทรวงยตุ ิธรรม, ดุลพาห. 38 (1) :
11-12. (มกราคม – กมุ ภาพันธ, 2534)
8. คําบรรยายเร่อื งลักษณะของเจา ของศาลตามหลกั วชิ าการ, ดุลพาห. 38 (1) :
40-48. (มกราคม – กุมภาพนั ธ, 2534)

ผูนาํ เสนอ

กวนิ ธดิ า กนั ทะคาํ ชน้ั มัธยมศึกษาป
ที่ 3/1 เลขที่13