Kingdom animalia

KINGDOM
ANIMALIA

KINGDOM ANIMALIA

Kingdom Animalia

อาณาจักรสัตว์เป็นหนึ่งใน 5 อาณาจักรของส่ิงมีชีวิตท่ีมีทั้งหมดในโลก คาดกัน
ว่ามีจำนวนมากกว่า 1.5 ล้านชนิด และประมาณ 97% ของสัตว์ ทั้งหมดเป็นสัตว์ไม่มี
กระดูกสันหลัง (Invertebrate) ที่เหลือ 3% เป็นสัตว์มีกระดูกสันหลัง (Vertebrate)
โดยสัตว์ท่ีมีจำนวนชนิดมากที่สุดในโลก คือ แมลง (พบแล้วมากกว่า 6 แสนชนิด)
ส่วนสัตว์ที่มีขนาดใหญ่ที่สุดได้แก่สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม นักสัตววิทยาได้จำแนกกลุ่ม
ของสัตว์ออกเป็น 32 ไฟลัม (จากการคาดคะเนแล้วจำนวน 32 ไฟลัมนี้เป็นสัตว์ท่ี่มี
ชีวิตรอดมาจากยุคโบราณเมื่อ 600 ล้านปีก่อน ซึ่งรวมๆ แล้วน่าจะมีส่ิงมีชีวิตไม่ต่ำ
กว่า 100 ไฟลัม) สัตว์แต่ละไฟลัมจะมีลักษณะเฉพาะท่ี่แตกต่างกัน

การจำแนกจากลักษณะรูปร่างและหน้าที่การทำงานของโครงสร้างสัตว์
ศึกษาได้จากข้อมูลอ่ื่น ๆ เช่น ข้อมูลด้านชีวเคมี และวิวัฒนาการความรู้เก่ี่ยวกับสัตว์
ยุคโบราณจะได้จาก "ซากดึกดาบรรพ์" (fossil) เน่ื่องด้วยสภาพภูมิศาสตร์และสภาพ
ภูมิอากาศมีการเปล่ี่ยนแปลงตลอดเวลาอิทธิพลของสภาพแวดล้อมเหล่านี้มีผลต่อ
วิวัฒนาการของสิ่งมีชีวิตทั้งในด้านการแพร่กระจาย การเจริญเติบโต สิ่งมีชีวิตที่
สามารถปรับตัวให้สอดคล้องกับสภาพแวดล้อมได้จะสามารถสืบพันธ์ุมีลูกหลาน ต่อ
ไปพวกที่ปรับตัวไม่ได้อาจสูญพันธ์ุไป (การเปลี่ยนแปลงสภาพของเปลือกโลกที่รุนแรง
มาก ๆ มีผลให้สิ่งมีชีวิตสูญพันธ์ุเป็นจำนวนมากได้)

สิ่งมีชีวิตในอาณาจักรนี้ที่เป็นที่รู้จักค่อนข้างมากมีอยู่ 12 ไฟลัม คือ
1. ไฟลัมพอริเฟอรา (Phylum Porifera) [Major]
2. ไฟลัมไนดาเรีย (Phylum Cnidaria) [Major]
3. ไฟลัมทีโนฟอร์ (Phylum Ctenophore) [Minor]
4. ไฟลัมแพลทีเฮลมินเทส (Phylum Platyhelminthes) [Major]
5. ไฟลัมโรติเฟอรา (Phylum Rotifera) [Minor]
6. ไฟลัมเนมาโทดา (Phylum Nematoda) [Major]
7. ไฟลัมแอนเนลิดา (Phylum Annelida) [Major]
8. ไฟลัมมอลลัสกา (Phylum Mollusca) [Major]
9. ไฟลัมอาร์โทรโพดา (Phylum Arthropoda) [Major]
10. ไฟลัมเอชิโนเดอร์มาตา (Phylum Echinodermata) [Major]
11. ไฟลัมเฮมิคอร์ดาตา (Phylum Hemichordata) [Major]
12. ไฟลัมคอร์ดาตา (Phylum Chordata) [Major]

*** Major หมายถึง Major phylum คือกลุ่มท่ีมีสมาชิกมากกว่า 5,000 ชนิด
Minor หมายถึง Minor phylum ซึ่งมีสมาชิกน้อยกว่า 5,000 ชนิด

เกณฑ์ที่ใช้ในการจำแนกหมวดหมู่ของอาณาจักรสัตว์

1. ลักษณะโครงสร้างภายนอก หากมีลักษณะเหมือน ๆ กันจัดไว้กลุ่มเดียวกัน
2. เนื้อเยื่อสัตว์ บางชนิดยังไม่แยกเนื้อเยื่อออกเป็นชั้น ๆ เช่น ฟองน้ำสัตว์ บางพวก
มีเนื้อเยื่อ 2 ชั้น (Diploblastic) บางพวกมีเนื้อเยื่อ 3 ชั้น (Triploblastic)

พวกที่มีเนื้อเยื่อ 3 ชั้น แบ่งออกเป็นกลุ่มย่อยได้โดยใช้ช่องว่างลำตัว
(Coelom; coel =ช่องว่าง)

ก. พวกที่ไม่มีช่องว่างในลำตัว (Acoelomate) คือ ไม่มีช่องว่างในชั้น
ของเนื้อเยื่อหรือระหว่างชั้นของเนื้อเยื่อ ได้แก่ หนอนตัวแบน

ข. พวกที่มีช่องว่างเทียมในลำตัว (Pseudocoelomate; pseudo =
เทียม) คือ ช่องว่างที่ไม่ได้อยู่ในเนื้อเยื่อชั้นกลาง (Mesoderm) ช่องว่างนั้นอาจอยู่
ระหว่างเนื้อเยื่อชั้นนอก (Ectoderm) กับเนื้อเยื่อชั้นกลาง หรืออยู่ระหว่างเนื้อเยื่อ
ชั้นกลางกับเนื้อเยื่อชั้นใน (Endoderm) สัตว์ในกลุ่มนี้ได้แก่ หนอนตัวกลม บางพวก
มีเนื้อเยื่อ 2 ชั้น ได้แก่ หนอนตัวกลม โรติเฟอร์ (Rotifer)

ค. พวกที่มีช่องว่างที่แท้จริง (Coelomate) หมายถึง สัตว์ที่มีช่องว่างอยู่
ระหว่างเนื้อเยื่อชั้นกลาง (mesoderm) ได้แก่ กุ้ง ปู แมลง หอย ไส้เดือนดิน และ
สัตว์มีกระดูกสันหลัง เป็นต้น
3. สมมาตร (Symmetry) การแบ่ง 2 ซีกที่มีลักษณะเหมือนกันเรียกว่า สมมาตร
แบ่งได้ 2 ชนิด คือ

ก. สมมาตรแบบครึ่งซีกหรือแบบด้านข้าง (Bilateral Symmetry) สัตว์
พวกนี้ผ่าได้ในแนวเดียวเท่านั้น ที่ให้ซีกซ้ายและซีกขวาเหมือนกัน พบใน ไส้เดือนดิน
หอย สัตว์ที่มีขาเป็นปล้อง (Arthropod) หนอนตัวกลม หนอนตัวแบน และสัตว์มี
กระดูกสันหลังทุกชนิด

ข. สมมาตรแบบรัศมี (Radial Symmetry) แบ่งตามรัศมีแล้วได้
สมมาตรทุกครั้ง สัตว์เหล่านี้จะมีรูปโคน (Cone Shape) หรือรูปกรวยหรือรูปจาน
ได้แก่ แมงกะพรุน ไฮดรา หวีวุ้น
4. โครงร่างแข็งหรือกระดูก (skeleton) บางชนิดมีโครงร่างแข็งอยู่นอกร่างกาย
(Exoskeleton) เช่น กุ้ง ปู บางชนิดมีโครงร่างแข็งอยู่ภายในร่างกาย
(Endoskeleton) เช่น สัตว์มีกระดูกสันหลัง
5. การมีปล้อง (Segmentation) ที่เกิดจากเนื้อเยื่อชั้นกลางสัตว์ที่ไม่มีปล้อง ได้แก่
ฟองน้ำแมงกะพรุน เป็นต้น ส่วนสัตว์ที่มีปล้อง ได้แก่ ไส้เดือนดิน อาร์โทรพอด
(Arthropod) คอร์เดท (Chordate)
6. ทางเดินอาหาร ทางเดินอาหารของสัตว์สามารถใช้เป็นเกณฑ์แบ่งกลุ่มสัตว์ได้

ก. ใช้ช่องทางเดินน้ำแทนทางเดินอาหาร (Spongocoel) พบในฟองน้ำ
ข. ทางเดินอาหารที่มีทางเข้าออกทางเดียวกันช่องว่างนี้เรียกว่าช่องแกส
โตรวาสคูลาร์ (Gastrovascular Cavity) ทำหน้าที่ย่อยอาหาร ลำเลียง หายใจ และ
ขับถ่าย ได้แก่ ไฮดรา ปะการัง แมงกะพรุน
ค. ทางเดินอาหารชนิดสมบูรณ์มีทางเข้าทางหนึ่งและทางออกอีกทาง
หนึ่ง ทำหน้าที่ย่อยอาหารอย่างเดียว ส่วนใหญ่พบในสัตว์ที่มีสมมาตรชนิดครึ่งซีก
ยกเว้นหนอนตัวแบน
7. การสืบพันธุ์ มีการสืบพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศในสัตว์ชั้นต่ำ เช่น ฟองน้ำ ไฮดรา
แมงกะพรุน ในสัตว์ชั้นสูงจะมีการสืบพันธุ์โดยอาศัยเพศ
8. การเปลี่ยนแปลงของบลาสโทพอร์ (Blastopore) บลาสโทพอร์ที่เกิดในระยะแก
สตรูลา (Gastrula) ของตัวอ่อน จะมีการเปลี่ยนแปลง 2 แบบ คือ แบบโพรโทสโท
เมีย (Protostomia) คือพวกที่บลาสโทพอร์เจริญไปเป็นปาก และแบบดิวเทอโรสโท
เมีย (deuterostomia) คือพวกที่บลาสโทพอร์เจริญไปเป็นทวารหนัก

9. การเจริญในระยะตัวอ่อน ในสัตว์พวกโพรโทสโทเมียมีการเจริญของตัวอ่อน 2
แบบ คือ แบบที่มีตัวอ่อน (Larva) ระยะโทรโคฟอร์ (Trochophore) เรียกว่าพวก
โลโฟโทรโคซัว (Lophotrochozoa) และกลุ่มที่มีการลอกคราบ (Ecdysis) ระหว่าง
การเจริญเติบโต เรียกว่าพวกเอกไดโซซัว (Ecdysozoa)

วิวัฒนาการของอาณาจักรสัตว์
1.ไฟลัมพอริเฟอรา (Phylum Porifera)

สัตว์ในไฟลัมนี้มีลักษณะเด่นคือมีcollar cell (choanocyte) ที่ช่วยดักจับ
อาหารได้แก่ฟองน้ำพบทั้งในน้ำจืดและน้ำเค็มมีลำตัวเป็นโพรงกลวงอยู่กลางลำตัว
รอบๆลำตัวของฟองน้าจะมีรูพรุนเป็นช่องให้น้าเข้าไปภายในเมื่อโตเต็มที่แล้วจะไม่
เคลื่อนที่

ภาพการรวมกลุ่มของเซลล์ฟองน้ำ
(ที่มาภาพ : http://www.biologie.uni-hamburg.de/b-online/

library/onlinebio/ BioBookDiversity_7.html)

ลักษณะสำคัญของสัตว์ใน Phylum Porifera

- เป็นสัตว์ที่มีวิวัฒนาการต่ำสุด และ ไม่มีเนื้อเยื่อแท้จริง (Parazoa)
- ตัวเต็มวัยเกาะกับที่ จึงไม่มี nervous system และ sense organ
- มีทั้งอาศัยในน้ำจืดและน้ำเค็ม
- มีสีสดใส (แดง ส้ม เหลือง ม่วง) เกิดจากรงควัตถุที่อยู่ในเซลล์ผิว
- ฟองน้ำที่มีรูปร่างซับซ้อนน้อยที่สุดจะมีสมมาตรรัศมี แต่ฟองน้ำส่วนใหญ่
ไม่มีสมมาตร
- จะสร้าง Gemmule (แตกหน่อ) เวลาสภาวะแวดล้อมไม่เหมาะสม
- มีโครงร่างแข็งค้ำจุน (Spicule ที่เป็นหินหรือแก้ว , Spongin ที่เป็น
เส้นใยโปรตีน)

2.ไฟลัมไนดาเรีย(PhylumCnidaria)

สัตว์ที่มีลำตัวกลวง สัตว์ในไฟลัมนี้มีลักษณะเด่นคือมีเข็มพิษ (nematocyte) มี
ทางเดินอาหารแบบไม่สมบูรณ์ (มีรูเปิดรูเดียว) มีช่องว่างกลางลำตัว
(Gastrovascular cavity) ได้แก่ ไฮดรา แมงกะพรุน ดอกไม้ทะเล ปะการัง และ
กัลปังหา

ภาพที่ 33 สมมาตรแบบรัศมีของไนดาเรีย
(ที่มาภาพ : http://biology.unm.edu/ccouncil/Biology_203

/Summaries/ SimpleAnimals.htm)

ลักษณะสำคัญของสัตว์ใน Phylum Coelenterata

- ร่างกายประกอบด้วย เนื้อเยื่อ 2 ชั้นคือ Epidermis เเละ Gastrodermis
- ระหว่างชั้นเนื้อเยื่อมีสารคล้ายวุ้นเรียกว่า Mesoglea เเทรกอยู่
- ลำตัวกลวงลักษณะเป็นถุงตันมีช่องเปิดช่องเดียวเรียกว่า gastrovascula
cavity ทำหน้าที่เป็นทางเดินอาหารอาหารเข้าเเละกากอาหารออกทางช่องเปิด
เดียวกัน
- มีหนวดอยู่รอบปากเรียกว่า เทนทาเคิล ( tentacle ) ใช้สำหรับจับเหยื่อ
- ที่หนวดมีเซลล์สำหรับต่อยเรียกว่า cnidocyte เเละมีเข็มสำหรับต่อยเรียกว่า
nematocyst
- มีวงจรชีพสลับ
- สืบพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศ โดยการแตกหน่อ
- มี 2 เพศในตัวเดียวกัน

3.ไฟลัมแพลทิเฮลมนิทิส (Phylum Platyhelminthes)

หนอนตัวแบนสัตว์ในไฟลัมนี้มีลักษณะเด่นคือใช้flame cell เป็นอวัยวะขับถ่าย
ของเสีย ได้แก่ พลานาเรีย พยาธิใบไม้ และพยาธิตัวตืดสัตว์พวกนี้ส่วนใหญ่ดำรงชีพ
เป็นปรสิตบางชนิด เช่น พลานาเรียที่ดำรงชีพแบบเป็นอิสระ

ลักษณะสำคัญของสัตว์ใน Phylum Platyhelminthes

- มีสมมาตรเป็นแบบครึ่งซีก (Bilateral symmetry)
- ไม่มีช่องว่างในลำตัว (Acoelomate animal) เนื่องจากเนื้อเยื่อชั้นกลางมีเนื้อ
เยื่อหยุ่นๆบรรจุอยู่เต็มไปหมด
- ไม่มีระบบหมุนเวียนโลหิต ไม่มีเส้นเลือด ไม่มีหัวใจ สารอาหารไปเลี้ยงเซลล์
โดยการแพร่จากทางเดินอาหารเข้าสู่เซลล์โดยตรง
- มีระบบทางเดินอาหารเป็นแบบไม่สมบูรณ์มีปากแต่ไม่มีทวารหนัก และใน
พวกพยาธิตัวตืดไม่มีทางเดินอาหาร
- มีระบบประสาทอยู่ทางด้านหน้าและแตกแขนงออกไปทางด้านข้างของ ลำตัว
- มีทั้งสองเพศในตัวเดียวกัน สามารถผสมพันธุ์ได้ภายในตัวเอง (Self
fertilization) และผสมพันธุ์ข้ามตัว (Cross fretilization)

4.ไฟลัมนีมาโทดา (Phylum Nematoda)

หนอนตัวกลมสัตว์ในไฟลัมนี้ ได้แก่ พยาธิตัวกลมต่างๆ เช่น พยาธิปากขอ พยาธิ
เส้นด้ายพยาธิไส้เดือน พยาธิโรคเท้าช้าง พยาธิแส้ม้า ตัวจี๊ด และไส้เดือนฝอย
ลักษณะสำคัญ ของสัตว์กลุ่มนี้ คือมีลาตัวกลมยาว หัวท้ายเรียว ไม่มีปล้อง มีเพศแยก
กัน ตัวเมียมักมีขนาดใหญ่กว่าตัวผู้

ลักษณะสำคัญของสัตว์ใน Phylum Nemetoda

- ลำตัวกลมยาวหัวท้ายเเหลม ไม่มีรยางค์
- มีเปลือกเป็นคิวติเคิลหนาปกคลุม
- สมมาตรครึ่งซีก
- มีทางเดินอาหารสมบูรณ์ มีทั้งปากเเละทวารหนัก
- ร่างกายมีเนื้อเยื่อ 3 ชั้น
- มีช่องลำตัวเทียม ( pseudocoelom ) อยู่ระหว่างมีโซเดิร์มเเละเอนโดเดิร์ม
ซึ่งมีของเหลวบรรจุอยู่เต็ม
- ระบบประสาท เป็นวงเเหวนรอบคอต่อกับเส้นประสาทที่ยาว
ตลอดลำตัว
- ไม่มีระบบไหลเวียนเลือดเเละระบบหายใจ
- การสืบพันธุ์เเบบอาศัยเพศ มีตัวผู้ตัวเมียคนละตัวกัน ไข่มีสารไคตินหุ้มจึง
ทนทานต่อสภาพเเวดล้อมได้ดี

5.ไฟลัมแอนเนลิดา (Phylum Annelida)

หนอนปล้อง สัตว์กลุ่มนี้มีลักษณะเด่นคือมีลำตัวเป็นปล้องเป็นพวกแรกที่มีกล้าม
เนื้อสองชุดทำงานแบบตรงกันข้าม (Antagonism) เป็นพวกแรกท่ี่มีระบบเลือดแบบ
ปิดมีอวัยวะขับถ่ายที่มีลักษณะคล้ายไตของสิ่งมีชีวิตชั้นสูง
ที่เรียกว่า metanephridia หายใจโดยใช้ผิวหนัง ได้แก่ ไส้เดือนดิน แม่เพรียงทากดูด
เลือดและปลิงน้ำจืด

ลักษณะสำคัญของสัตว์ใน Phylum Annilida
- มีลำตัวกลมยาวเป็นปล้องๆ มองเห็นภายนอกเป็นวงเเละภายในมีเนื้อเยื่อกั้น

ระหว่างปล้องเรียกว่า เซปตา ( septa )
- เเต่ละปล้องมีอวัยวะ คือ เดือย ( saeta ) 4 คู่ เนฟริเดีย ( อวัยวะขับถ่าย )1 คู่

เส้นประสาท 3 คู่ ทางเดินอาหารเเละช่องลำตัวส่วนหนึ่ง ยกเว้นปล้อง
- ที่มีหัวที่ซึ่งมีอวัยวะสำคัญ ( สมอง คอหอย หัวใจ )
- ร่างกายมีสมมาตรครึ่งซีก
- มีเนื้อเยื่อ 3 ชั้น
- มีช่องลำตัวเเท้จริง ( coelom ) ซึ่งเป็นช่องลำตัวในเนื้อเยื่อมีโซเดิร์ม
- ระบบประสาทประกอบด้วยปมสมองที่หัว 1 คู่ และเส้นประสาทใหญ่ด้านท้อง

ภาพลักษณะของสัตว์ในไฟลัมแอนเนลิดา (ที่มา : สสวท., 2548.หน้า 214)

6.ไฟลัมอาร์โทรโปดา (Phylum Arthropoda)

สัตว์ในไฟลัมอาร์โทโพดาเป็นสัตว์ที่มีจำนวนมากที่สุดในโลกลำตัวเป็นปล้องและ
รยางค์เป็นข้อๆ มีหน้าที่ต่างๆกัน เช่น ว่ายน้ำ เดินและรับความรู้สึก มีเปลือกแข็งหุ้ม
ลำตัว (Exoskeleton) ทำด้วยสารไคทินที่สร้างมาจากเซลล์ผิวชั้นนอก เพื่อป้องกัน
อันตรายให้กับร่างกาย ได้แก่ แมงดาทะเล แมงป่อง กิ้งกือ ตะขาบ ผีเสื้อ กุ้ง เห็บ
เหา เพรียงหินไรแดง

ลักษณะสำคัญของสัตว์ใน Phylum Arthropoda

- มีลำตัวเป็นปล้องและมีรยางค์เป็นข้อๆต่อกัน (jointed appendage) ยื่น
ออกมาจากแต่ละปล้องของลำตัว

- มีจำนวนชนิดมากที่สุดในอาณาจักรสัตว์ ประมาณว่ามีถึงกว่า 9 แสนชนิดที่
มนุษย์เราได้ค้นพบ

- สามารถอาศัยอยู่ได้ในแทบทุกสภาพภูมิประเทศบนโลก นับว่าประสบความ
สำเร็จในการดำรงชีวิตบนโลกเป็นอย่างมาก เห็นได้จากการที่เราพบสัตว์เหล่านี้ได้
แทบทุกหนทุกแห่ง ทุกฤดูกาล และพบเป็นจำนวนมาก

- มีโครงสร้างของร่างกายที่แข็งแรง
- มีระบบประสาทที่เจริญดี มีอวัยวะรับความรู้สึกหลายชนิด
- มีการแบ่งสัดส่วนของร่างกายเป็นข้อปล้องชัดเจน 3 ส่วน คือ
หัว (Head) อก (Thorax) และท้อง(Abdomen)
- ระบบหมุนเวียนเป็นระบบเปิด ประกอบไปด้วยหัวใจ เลือด และแอ่งเลือด
(Hemocoel)

7.ไฟลัมมอลลัสกา (Phylum Mollusca)

สัตว์ในไฟลัมนี้ ได้แก่ หมึกและหอยชนิดต่างๆ เป็นสัตว์ที่มีลาตัวอ่อน นุ่ม มี
แผ่นเท้าด้านบนคลุมด้วยกล้ามเนื้อ เรียกว่า Mantle ทำหน้าที่สร้างเปลือกพวก
หินปูนมาห่อหุ้ม เป็นสัตว์พวกแรกที่มีหัวใจใช้ในการสูบฉีดโลหิต ได้แก่ หอย หมึก
ทาก ลิ่นทะเล

ลักษณะสำคัญของสัตว์ใน Phylum Mollusca

- ร่างกายจะแบ่งเป็น 3 ส่วนหลัก ได้แก่
1. head and foot
2. visceral mass
3. mantle, palium เกิด mantle cavity มีเหงือกภายใน
- สัตว์ในไฟลัมนี้มีลำตัวอ่อนนุ่ม บางชนิดอาจมีเปลือกแข็งหุ้มลำตัวเป็น CaCO3
- แยกเพศผู้-เมีย
- ส่วนใหญ่อาศัยอยู่ในน้ำทั้งน้ำจืดและน้ำทะเล มีอาศัยอยู่บนบกบ้าง
- อวัยวะในการแลกเปลี่ยนแก๊สประกอบด้วย
1. เหงือก (gill) อยู่ภายในช่องแมนเติล พบในมอลลัสทั่วไป
2. ผิวตัว ในทากทะเล (sea slug, nudibranch) ผิวตัวจะเปลี่ยนรูปไปเป็น
แขนงอยู่บนลำตัว เรียกว่า เซอราตา (cerata) หรือบางชนิดมีอยู่รอบทวารหนัก
(anal gill)
3. ช่องแมนเติลหรือปอด หอยฝาเดียวที่ขึ้นมาอยู่บนบกจะมีช่องแมนเติลที่มี
ผนังยื่นลงมากั้นเป็นห้อง มีของเหลวหล่อเลี้ยงในช่องนี้ทำให้สามารถแลกเปลี่ยนแก๊ส
ได้

9.ไฟลัมเอไคโนเดอร์มาตา (Phylum Echinodermata)

สัตว์ที่ผิวหนังมีหนามขรุขระ สัตว์กลุ่มนี้มีลักษณะเด่น คือ มีระบบน้ำ
(water vascular system) ใช้ลำเลียงสารต่างๆได้แก่ดาวทะเลเม่น ทะเล
เหรียญทะเล ปลิง ทะเล ดาวเปราะ ดาวขนนก สัตว์กลุ่มนี้อาศัยอยู่ในทะเล
ทั้งหมด เมื่อโตเต็มที่จะมีสมมาตรแบบรัศมีเป็นสัตว์ที่สามารถงอกอวัยวะที่
ขาดไป กลับมาทดแทนของเดิมได้ (Renegeration)

ลักษณะสำคัญของสัตว์ใน Phylum Echinoderm

- สมมาตรร่างกาย ตัวอ่อนเป็นเเบบครึ่งซีก ตัวเต็มวัยมีเมเเทมอร์โฟซิสกลาย
เป็นสมมาตรเเบบรัศมี

- ลำตัวเเบ่งเป็น 5 ส่วนหรือ ทวีคูณของ 5 ยื่นออกมาจากเเผ่นกลมที่เป็น
ศูนย์กลาง

- มีโครงร่างเเข็งภายใน มีเเผ่นหินปูนเล็กๆ ที่ยึดติดกันด้วยกล้ามเนื้อหรือผิวหนัง
ที่ปกคลุมอยู่บางชนิด

- มีเส้นประสาทเป็นวงเเหวนรอบปาก เเละเเยกเเขนงไปตามเเขน
- การเคลื่อนไหวใช้ระบบท่อน้ำ ( water vascula system ) ภายในร่างกาย
- การสืบพันธุ์ แบ่งเป็นเเบบอาศัยเพศโดยมีการปฎิสนธิภายนอก และ เเบบไม่
อาศัยเพศบางชนิด
เช่น การขาดของเเขนใดเเขนหนึ่ง ส่วนที่ขาดก็จะเจริญไปเป็นตัวเต็มอีกทีหนึ่ง

9.ไฟลัมคอร์ดาตา (Phylum Chordata)

สัตว์ที่มีแกนกลางของร่างกาย สัตว์ในไฟลัมนี้มีลักษณะร่วมกัน 4 ประการ คือ
1.แท่งโนโตคอร์ด (Notochord) อย่างน้อยชั่วระยะหนึ่งของชีวิต
2.มีไขสันหลังเป็นหลอดยาวอยู่ทางด้านหลัง (Dorsal)
3.มีอวัยวะสำหรับแลกเปลี่ยนก๊าซที่บริเวณคอหอย (หรืออาจเปลี่ยนแปลงไปเป็น
อวัยวะอื่น เช่นปอด)
4.ส่วนใหญ่มีหางอยู่ทางด้านท้ายของลำตัวถัดจากทวารหนัก

คุณสมบัติเฉพาะของ Phylum Chordata

- มีโนโตคอร์ด (Notochord) ซึ่งเป็นแกนค้ำจุนหรือพยุงกายเกิดขึ้นในระยะใด
ระยะหนึ่งของชีวิต
หรือตลอดชีวิต ในพวกสัตว์ชั้นสูงมีกระดูกอ่อนหรือกระดูกแข็งแทนโนโตคอร์ด

- มีไขสันหลังเป็นหลอดยาวกลวงอยู่ทางด้านหลัง (Dorsal hollow nerve
tube) เหลือทางเดินอาหารซึ่งแตกต่างจากสัตว์พวกไม่มีกระดูกสันหลัง ซึ่งมีระบบ
ประสาทอยู่ทางด้านท้อง(Ventral nerve cord) ใต้ทางเดินอาหารและเป็นเส้นตัน

- มีช่องเหงือก (Gill slit) ในระยะใดระยะหนึ่งของชีวิต หรือตลอดชีวิตใน
พวหสัตว์มีกระดูกสันหลังชั้นสูง เช่น สัตว์ปีก สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมจะมีช่องเหงือก
ตอนเป็นตัวอ่อนเท่านั้น เมื่อโตขึ้นช่องเหงือกจะปิดส่วนปลามีช่องเหงือกตลอดชีวิต

- มีหางเป็นกล้ามเนื้อ (Muscular post anal tail)

ข้อสอบ

ข้อ 1 สัตว์ชนิดใดที่อยู่ใน Phylum Porifera

ก. ฟองน้ำ
ข. หนอนตัวกลม
ค. ไฮดรา
ง. ไส้เดือน

ข้อ 2 สิ่งมีชีวิตกลุ่มใดมีสมมาตรร่างกายแบบเดียวกัน

ก. ฟองน้ำ พลานาเรีย ดาวทะเล
ข. พลานาเรีย แมงกะพรุน หมึก
ค. ไส้เดือนดิน แมลงปอ พยาธิตัวตืด
ง. ดาวทะเล กัลปังหา ฟองน้ำ

ข้อ 3 Phylum Mollusca มีระบบหมุนเวียนเลือดแบบเปิด ยกเว้นข้อใด

ก. ปะการัง
ข. หมึก
ค. หนอนตัวแบน
ง. แมลง

ข้อ 4 ข้อใดไม่ใช่สมบัติของสิ่งมีชีวิตในอาณาจักรสัตว์

ก. เป็นสิ่งมีชีวิตหลายเซลล์
ข. ทุกชนิดดำรงชีวิตแบบ heterotroph
ค. ทุกชนิดมีการสืบพันธุ์แบบอาศัยเพศเท่านั้น
ง.มีเซลล์ยูคาริโอตเช่นเดียวกับพืช แต่ไม่มีคลอโรพลาส

ข้อ 5 สัตว์ชนิดใดต่อไปนี้อยู่ใน"Phylum Arthropoda"

ก. กบ
ข. ปู
ค. ปลาหมึก
ง. เม่นทะเล

ข้อ 6 ลักษณะเด่นของ Phylum Chordata ที่ไม่มีไฟลัมอื่นเหมือน คือข้อใด

ก. มี Notochord
ข. เป็น Eucoelomate
ค. เป็นผู้บริโภค
ง. เป็น Endoskeleton

ข้อ 7 Phylum Porifera มีลักษณะที่ไม่มีไฟลัมอื่น คือลักษณะในข้อใด

ก. มีเซลล์ 3 ชนิด คือ ammoebocyte/coanocyte/porocyte
ข. มีหนวดที่มีเข็มพิษอยู่ด้านใน
ค. มีทางน้ำเข้า ostium ทางน้ำออก osculumและมี spicule
ง. มีทางน้ำเข้า osculum ทางน้ำออก ostiumและมี spicule

ข้อ 8 ข้อใดเป็นลักษณะสำคัญของสัตว์ใน PhylumPorifera

ก. ไม่มีเนื้อเยื่อแท้จริง
ข. ไม่มีโครงร่างแข็งค้ำจุน
ค. มีสมมาตรเป็นแบบครึ่งซีก
ง. มีระบบทางเดินอาหารเป็นแบบไม่สมบูรณ์

ข้อ 9 สัตว์ในไฟลัมใด ที่มีช่องลำตัวเทียม

ก. Phylum Nematoda
ข. Phylum Annelida
ค. Phylum Echinodermata
ง. Phylum Chordata

ข้อ 10 สัตว์พวกใดที่มีส่วนหัวและอกเชื่อมรวมกันเรียกว่า Cephalothorax

ก. ปลิงทะเล ดาวเปราะ
ข. กุ้งกั้ง ปู
ค. หมึก หอย
ง. ปลิง แมลง

ข้อ 11 ไฟล้มใดมีจำนวนชนิดมากที่สุดในอาณาจักรสัตว์

ก. Phylum Echinodermata
ข. Phylum Chordata
ค. Phylum Arthropoda
ง. Phylum Mollusca

ข้อ 12 สัตว์ชนิดใดต่อไปนี้สืบพันธุ์ แบบอาศัยเพศ

ก. แมงกระพรุน
ข. แมงดาทะเล
ค. ดอกไม้ทะเล
ง. ไฮดรา

ข้อ 13 สัตว์ในกลุ่มใดที่มี สมมาตรแบบรัศมี

ก. ปะการัง ซีแอนีโมนี
ข. ปะการัง หนอนตัวกลม
ค. ซีแอนีโมนี หอย
ง. หนอนตัวกลม หนอนตัวแบน

ข้อ 14 แมงกะพรุน ดอกไม้ทะเล จัดอยู่ในไฟลัมใด

ก. Phylum Chordata
ข. Phylum Nematoda
ค. Phylum Coelenterata
ง. Phylum Arthropoda

ข้อ 15 จิงโจ้เป็นสัตว์อยู่ในไฟลัมใด

ก. Phylum Chordata
ข. Phylum Echinodermata
ค. Phylum Nematoda
ง. Phylum Mollusca

ข้อ 16. สัตว์สามารถจำแนกออกเป็นประเภทใหญ่ๆ กี่ประเภท อะไรบ้าง

ก. 3 ประเภท ได้แก่ สัตว์มีกระดูกสันหลัง สัตว์ไม่มีกระดูกสันหลังสัตว์เลี้ยงลูกด้วย
นม
ข. 3 ประเภท ได้แก่ สัตว์มีกระดูกสันหลัง สัตว์ไม่มีกระดูกสันหลังสัตว์เลือดอุ่น
ค. 2 ประเภท ได้แก่ สัตว์มีกระดูกสันหลัง สัตว์ไม่มีกระดูกสันหลัง
ง. 2 ประเภท ได้แก่ สัตว์มีกระดูกสันหลัง สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม

ข้อ 17. Artificial system เป็นการจำแนกสิ่งมีชีวิตโดยอาศัยหลักการใด

ก. พิจารณาความสัมพันธ์ ทางวิวัฒนาการของสิ่งมีชีวิตและการมี
บรรพบุรุษร่วมกัน
ข. อาศัยหลักธรรมชาติ ลักษณะภายนอก ลักษณะภายใน พฤติกรรม
และนิเวศวิทยา
ค. พิจารณาลักษณะภายนอก ลักษณะภายใน เอมบริโอและลักษณะ
ทางชีวเคมี
ง. พิจารณาลักษณะภายนอกทั่วๆ ไปเท่าสังเกตได้ ลักษณะคล้ายกัน
จัดอยู่พวกเดียวกัน ลักษณะแตกต่างกันจัดแยกกันออกไป

ข้อ 18. ข้อใดคือหลักเกณฑ์ในการจำแนกสิ่งมีชีวิต

ก. ลักษณะที่อยู่อาศัย
ข. ลักษณะโครงสร้าง
ค. ลักษณะพฤติกรรม
ง. ลักษณะการดำรงชีวิตในระบบนิเวศน์

ข้อ 19. อาณาจักรของสิ่งมีชีวิตแบ่งได้เป็นกี่อาณาจักร

ก. 2 อาณาจักร
ข. 3 อาณาจักร
ค. 4 อาณาจักร
ง. 5 อาณาจักร

ข้อ 20. สัตว์ในไฟลัมมอลลัสกามีลักษณะอย่างไร

ก. มีสมมาตรตามรัศมี
ข. มีตัวอ่อนแบบโทรโคฟอร์
ค. เป็นสัตว์กลุ่มดิวเทอโรสโทเมีย
ง. มีทางเดินอาหารแบบไม่สมบูรณ์
จ. มีแมนเทิลทำหน้าที่สร้างเยื่อหุ้มลำตัว

เฉลย

1.ก. ฟองน้ำ
2.ค. ไส้เดือนดิน แมลงปอ พยาธิตัวตืด
3.ข. หมึก
4.ค. ทุกชนิดมีการสืบพันธุ์แบบอาศัยเพศเท่านั้น
5.ข. ปู
6.ก. มี Notochord
7.ค. มีทางน้ำเข้า ostium ทางน้ำออก osculum และมี spicule
8.ก. ไม่มีเนื้อเยื่อแท้จริง
9.ก. Phylum Nematoda
10.ข. กุ้งกั้ง ปู
11.ข. Phylum Chordata
12.ค. ดอกไม้ทะเล
13.ข. ปะการัง หนอนตัวกลม
14.ก. Phylum Chordata
15.ค. Phylum Nematoda
16.ก. 3 ประเภท ได้แก่ สัตว์มีกระดูกสันหลัง สัตว์ไม่มีกระดูกสันหลังสัตว์เลี้ยงลูก
ด้วยนม
17.ค. พิจารณาลักษณะภายนอก ลักษณะภายใน เอมบริโอและลักษณะ
ทางชีวเคมี
18.ง. ลักษณะการดำรงชีวิตในระบบนิเวศน์
19.ข. 3 อาณาจักร
20.ข. มีตัวอ่อนแบบโทร โคฟอร์

THANK
YOU

KINGDOM ANIMALIA