รามเกียรติ์ ตอนนารายณ์ปราบนนทก

ขอบคุณภาพจาก : Ink Brothers : สมุดวาดโขนรามเกียกี รติ์ รามเกียกี รติ์ รามเกียกี รติ์ เกียกี รติ์ ตอน ชั้ชั้ชั้ น ชั้ นมัมั มั ธ มั ธยมศึศึศึ ก ศึ กษาปีปีปี ที่ ปี ที่ ที่ที่ ๒ นารายณ์ณ์ณ์ณ์ณ์ปณ์ณ์ณ์ ราบนนทก

หนังสือเรียนเล่มนี้เป็น ป็ ส่วนหนึ่งของรายวิชา 366307 ภาษาและเทคโนโลยีดิยีดิจิทัล เพื่อการพัฒนานวัตกรรม มีเป้าหมายในการจัดทำ เพื่อให้ผู้เรียนได้เรียนรู้และเข้าใจ ตามมาตรฐานการเรียนรู้ตามตัวชี้วัดของหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พ.ศ. 2551 ซึ่งส่งผลต่อการเรียนรู้ของนักเรียน สมรรถนะด้านต่าง ๆ รวมถึงผู้เรียนยัง สามารถนำ ความรู้ ข้อคิดไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำ วันได้ โดยเนื้อหาของวรรณคดี และวรรณกรรมถือเป็นสิ่งสำ คัญ เนื่องจากเป็นภาพสะท้อนของมนุษย์ในอดีต สะท้อน ความเป็นสังคม ขนบธรรมเนียมและประเพณี วัฒนธรรมต่าง ๆ ที่ดำ เนินเรื่องราวได้ อย่าย่งสมบูรบูณ์ ทำ ให้ผู้เผู้รียนสามารถมองเห็นถึงความงามด้านวรรณศิลป์ไป์ด้อย่าย่งลงตัว ซึ่งการจัดทำ หนังสือเล่มนี้ก็นำ มาจากหนังสือเรียน รายวิชาพื้น พื้ ฐานภาษาไทยวรรณคดี วิจักษ์ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 ตามหลักสูตร แกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พ.ศ. 2551 ของกระทรวงศึกษาธิการ ในหน่วยการเรียนรู้ที่ 4 บทละครเรื่องรามเกียรติ์ ตอน นารายณ์ปราบนนทก เนื่องจากผู้จัผู้ จัดทำ เห็นว่าเป็น ป็ เรื่องที่น่าสนใจและน่าติดตาม อีกทั้ง เนื้อหายังมีความสอดคล้องกับตัวชี้วัดของหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พ.ศ. 2551 ผู้จัดทำ ขอขอบคุณ อาจารย์ราชการ สังขวดี เป็นอย่างยิ่ง ที่ได้ให้คำ แนะนำ และ คำ ปรึกษา เพื่อเป็นแนวทางในการจัดทำ หนังสือเล่มนี้ จนสำ เร็จลุล่วงไปได้ด้วยดี และหวังว่าหนังสือเล่มนี้จะเป็นประโยชน์แก่ผู้อ่าน คณะผู้จัดทำ คำ นำ

สารบัญ คำ นำ สารบัญ บทที่ 1 ประวัติความเป็นมา ความเป็นมา ผู้แต่ง ลักษณะคำ ประพันธ์ บทที่ 2 รามเกียรติ์ ตอน นารายณ์ปราบนนทก เรื่องย่อ รามเกียรติ์ เรื่องย่อ ตอน นารายณ์ปราบนนทก บทที่ 3 บทละครน่ารู้ บทที่ 4 ตัวละครสำ คัญ

สารบัญ บทที่ 5 คุณค่าวรรณคดี คุณค่าด้านวรรณศิลป์ คุณค่าด้านเนื้อหาเเละสังคม บทที่ 6 เกร็ดความรู้และข้อคิด เกร็ดความรู้ คำ ศัพท์ในบทเรียน ข้อคิดที่ได้ แบบฝึกหัด QR CODE Animation นารายณ์ปราบนนทก บรรณานุกรม คณะผู้จัดทำ

บทที่ที่ ที่ที่ 1 ประวัวั วั ติ วั ติ ติ ค ติ ความเป็ป็ป็นป็มา ขอบคุณภาพจาก : WorawitNu PhotoBook

รามเกียรติ์ของไทยได้รับเค้าเรื่องมาจาก "มหากาพย์รามายณะ" ของอินเดีย ซึ่งเผยแพร่มายังประเทศไทยไม่ต่ำ กว่า 900 ปี มีการ สันนิษฐานว่า พ่อค้าชาวอินเดียเป็นผู้นำ มาเผยแพร่ในประเทศไทย โดยการถ่ายทอดรูปแบบมุขปาฐะ คือเป็นการเล่าเรื่อง "พระราม" ความเป็นมา เรื่องรามเกียรติ์ของไทยมีมาตั้งแต่สมัยอยุธยา ในสมัยกรุงธนบุรี สมเด็จ ด็ พระเจ้าจ้กรุงรุธนบุรีบุไรี ด้ทด้รงพระราชนิพนินธ์สำธ์ สำหรับรั ให้ลห้ะครหลวงเล่นล่ ต่อมาในสมัยรัตนโกสินทร์ พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก มหาราช (รัชกาลที่ 1) ทรงเห็นว่าเป็นเรื่องที่ให้ความเพลิดเพลินและ ยังยัให้คห้ติธติรรม จึงจึโปรดเกล้าล้ฯ ให้พห้ระบรมวงศานุวนุงศ์แศ์ละข้าข้ราชบริพริาร ช่วยกันแต่ง ส่วนพระองค์มีพระบรมราชานุเคราะห์ในการตรวจแก้ไข บางตอนทรงพระราชนิพนธ์เอง ทรงพระราชนิพนธ์ครบถ้วนสมบูรณ์ เมื่อ พ.ศ. 2340 มีจำ นวน 116 เล่มสมุดไทย ภาพจิตรกรรมฝาผนังที่วัดพระแก้ว เรื่อง รามเกียรติ์ 2

3 พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช มีพระนามเดิมว่า ด้วงหรือทองด้วง เสด็จพระราชสมภพเมื่อวันที่ 20 มีนาคม พ.ศ. 2279 พระองค์เป็นบุตรคนที่ 4 ของพระอักษรสุนทรศาสตร์หรือสมเด็จพระปฐม บรมมหาชนก (ทองดี) กับพระอัครชายา (หยกหรือดาวเรือง) พระองค์เป็นพระมหากษัตริย์ไทยรัชกาลที่ 1 ในราชวงศ์จักรี ทรงขึ้น ครองราชย์เมื่อวันที่ 6 เมษายน พ.ศ. 2325 ขณะพระชนมายุ 45 พรรษา ถึง 7 กันยายน พ.ศ. 2352 ตลอดรัชกาลพระองค์ทรงทำ สงครามทั้งกับ พม่าและปราบหัวเมืองต่าง ๆ ทรงสร้างระเบียบการปกครอง ทรงฟื้นฟู พระพุทธศาสนา ศิลปะศาสตร์ และอักษรศาสตร์ รวบรวมชำ ระกฎหมาย ตราสามดวงจนสมบูรณ์ และพระองค์ยังเป็นกวี โดยทรงพระราชนิพนธ์ วรรณคดีไว้หลายเรื่อง ได้แก่ บทละคร เรื่องรามเกียรติ์ ดาหลัง อุณรุท อิเหนา นิทานอิหร่านราชธรรม กฎหมายตราสามดวง และกลอนนิราศ เรื่องรบพม่าที่ท่าดินแดง ผู้แต่ง พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช

จุดมุ่งหมายในการแต่ง พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชทรงพระราชนิพนธ์ขึ้นด้วย เหตุผลหลายประการ ได้แก่ 1. ใช้เป็นบทละครใน 2. ทรงเกรงว่าจะสูญหายไป 3. เพื่อปลุกให้ประชาราษฎรกล้าหาญ 4. เพื่อให้มีเรื่องรามเกียรติ์ฉบับสมบูรณ์ 5. เพื่อแสดงให้เห็นว่าธรรมะย่อมชนะอธรรม 6. เพื่อให้มีความซื่อสัตย์ สุจริตต่อบิดบิามารดา 7. เพื่อให้เห็นตัวอย่างของความไม่เที่ยงแท้ของสิ่งต่าง ๆ ในโลก ลักษณะคำ ประพันธ์ บทละครในเรื่องรามเกียรติ์แต่งด้วย กลอนบทละคร กลอนบทละคร เป็นคำ ประพันธ์ชนิดหนึ่ง แต่งขึ้นเพื่อใช้ในการแสดง ละคร หลักเกณฑ์ในการแต่งโดยทั่วไปเหมือนกับการแต่งกลอนสุภาพ แต่ละวรรคมีคำ ตั้งแต่ 6-9 คำ การนับกลอนบทละครจะนับเป็นคำ กลอน คือ 2 วรรค เท่ากับ 1 คำ กลอน โดยกลอนบทละครนี้ต้องอาศัยทำ นอง ขับร้องและเครื่องดนตรีประกอบ แต่งเสร็จต้องนำ ไปซักซ้อมปรับปรุง ดังนั้นจำ นวนคำ ของแต่ละวรรคจึงไม่เท่ากัน ขึ้นอยู่กับจังหวะขับร้อง เป็นสำ คัญ 4

5 หลักในการแต่งกลอนบทละคร คำ ในวรรคหนึ่ง มีได้ตั้งแต่ 6-9 คำ แต่ที่นิยมมักเป็น 6-7 คำ เพราะเข้าจังหวะและทำ นองร้องได้ดี สัมผัส ให้ถือหลักเกณฑ์ของกลอนสุภาพเป็นหลัก เพราะกลอนบทละคร เป็นกลอนผสม ในบทหนึ่งอาจจะมี กลอน6 กลอน7 กลอน8 หรือกลอน9 ผสมกันตามจังหวะ ถ้าวรรคไหนใช้กลอนอะไรก็ใช้สัช้สัมผัสตามหลักกลอนนั้น วรรคแรกหรือวรรคสดับของบทละคร นิยมใช้ คำ นำ หรือคำ ขึ้นต้น เพื่อขึ้นความใหม่หรือเปลี่ยนทำ นองร้องใหม่ คำ นำ ใช้ตั้งแต่ 2-4พยางค์ แต่ต้องนับเป็นหนึ่งวรรคเต็ม เพราะเวลาร้องต้องเอื้อนเสียงร้องให้ยาว มีจังหวะเท่ากับวรรคธรรมดา 1 2 3 เสียงวรรณยุกต์ท้ายวรรค ที่นิยมในกลอนสุภาพ ในกลอนบทละคร ไม่เคร่งครัด เพราะต้องอาศัยทำ นองร้องและเพลงปี่พาทย์เป็นสำ คัญ 4

ตัตั ตัตั วอย่ย่ ย่ย่ างแผนผัผั ผัผังกลอนบทละคร เมื่มื่ มื่มื่ อนั้นั้ นั้นั้ น พระตรีรีรีรีภพลบโลกเรืรืรืรืองศรีรีรีรี ไสยาสน์น์น์น์เหนืนืนืนืออาสน์น์น์น์รูรูรูรูจีจีจีจียัยัยัยังที่ที่ ที่ที่สุสุสุสุวรรณพลัลัลัลับพลา ตรึรึรึรึกไปในการรณยทธ์ธ์ธ์ธ์พระทรงครุรุรุรุฑแสนโสมนันันันัสสา ด้ด้ด้ด้วยได้ด้ด้ด้วงใจอสุสุสุสุรา ทศพัพัพัพักตร์ร์ร์ร์นั้นั้ นั้นั้ นมาไว้ว้ว้ว้กักักักับกร (รามเกีกีกีกียรติ์ติ์ ติ์ติ์ : รัรัรัรัชกาลที่ที่ ที่ที่ 1) คำ นำ 6

เมื่อนั้น ใช้สำ หรับ ตัวละครเอกของเรื่อง เช่น ตัวเอกหรือกษัตริย์ บัดนั้น ใช้สำ หรับ ตัวละครที่เป็นตัวรอง และเสนาเป็นกลอนผสม คือ กลอน6, กลอน7, กลอน8, หรือกลอน9 ผสมกัน ตามจังหวะ เช่น อำ มาตย์หรือตัวละครธรรมดา มาจะกล่าวบทไป ใช้สำ หรับ ขึ้นความใหม่หรือตอนใหม่ นอกจากนั้นยังมีการขึ้นต้นด้วยวลี ตั้งแต่ 2 คำ ถึง 4 คำ หรืออาจมากกว่าก็ได้ การขึ้ขึ้ ขึ้ขึ้นต้ต้ ต้ต้ นกลอนบทละคร ตัตั ตัตั วอย่ย่ ย่ย่ าง เมื่มื่ มื่มื่ อนั้นั้ นั้นั้ น พระอิอิอิอิศวรบรมรัรัรัรังสรรค์ค์ค์ค์ เห็ห็ ห็ห็ นนนทกโศกาจาบับับับัลย์ย์ย์ย์พระทรงธรรม์ม์ม์ม์ให้ห้ห้ห้คิคิคิคิดเมตตา บับับับัดนั้นั้ นั้นั้ น คำคำคำคำแหงหนุนุนุนุมานชาญสมร รัรัรัรับรองป้ป้ป้ป้องกักักักันประจัจัจัจันกร วานรโถมถีถี ถีถี บด้ด้ด้ด้วยฤทธา ฯ มาจะกล่ล่ล่ล่าวบทไป ถึถึถึถึงเทพไทเรืรื รืรื องศรีรี รีรี อัอัอัอันสถิถิถิถิตถ้ำถ้ำถ้ำถ้ำธารคีคี คีคี รีรี รีรี มีมี มีมี ทิทิทิทิพยโสตนันันันัยนา 7

การอ่อ่ อ่อ่ านกลอนบทละคร 8 การอ่านกลอนบทละคร ควรอ่านเป็นจังหวะ โดยมีช่วงจังหวะหยุดสั้น ๆ ภายในแต่ละวรรค ดังนี้ ถ้าคำ ในวรรคมี 7 คำ ควรอ่านเป็นจังหวะ ooo/oo/oo หรือ oo/oo/ooo เช่น พระอิศวร / บรม / รังสรรค์ รับรอง / ป้องกัน / ประจันกร ถ้าในวรรคมี 8 คำ ควรอ่านเป็นจังหวะ ooo/oo/ooo เช่น อันทหาร / ทั้งสอง / นัคเรศ ถ้าคำ ในวรรคมี 9 คำ ควรอ่านเป็นจังหวะ ooo/ooo/ooo เช่น นางมณโฑ / เยาวยอด / เสน่หา

บทที่ที่ ที่ที่ 2 รามเกีกี กียกี รติ์ติ์ ติ์ติ์ ตอนนารายณ์ณ์ณ์ปณ์ ราบนนทก

เริ่มด้วยกล่าวสดุดีแนวพระราชดำ ริในการทรงพระราชนิพนธ์ รามเกียรติ์ แล้วจึงเข้าสู่เนื้อเรื่องตั้งแต่หิรันตยักษ์ม้วนแผ่นดิน พระนารายณ์อวตารลงมาปราบ ต่อมาเป็นเรื่องกำ เนิดวงศ์พระราม กำ เนิด ทศกัณฐ์ กำ เนิดเหล่าวานร กำ เนิดนางมณโฑ กำ เนิดอินทรชิต นนทกาล ถูกพระอิศวรสาปให้เป็นควายชื่อทรพา นางไกยเกษีใช้แขนสอดเพลารถ ของท้าวทศรถคราวรบกับปทูตทันต์จนได้รับพร แล้วกล่าวถึงการประสูติ พระราม พระพรต พระลักษมณ์ และพระสัตรุด ซึ่งเป็นอวตารของ พระนารายณ์ ตลอดจนเทพอาวุธและบัลลังก์นาค ฝ่ายนางมณโฑก็ให้ กำ เนิดสีดาซึ่งเป็นอวตารของพระลักษมี ครั้นพิเภกทำ นายว่าสีดาจะเป็น กาลกิณีแก่กรุงลงกา ทศกัณฐ์จึงให้ใส่ผอบลอยน้ำ ไป ครั้นพระชนกฤๅษีเก็บผอบได้จึงเลี้ยงนางเป็นพระธิดา ภายหลัง พระรามยกศรได้จึงได้อภิเษกกับนาง จากนั้นท้าวทศรถเตรียมจะ ราชาภิเษกให้พระรามครองกรุงศรีอยุธยา แต่นางไกยเกษีกลับขอให้ พระพรตโอรสของนางขึ้นครองราชย์แทน และให้พระรามเดินป่า 14 ปี พระราม พระลักษมณ์ และนางสีดาจึงออกเดินป่าไปด้วยกัน ครั้นนาง สำ มนักขามาพบพระรามก็หลงรัก เข้าทุบตีนางสีดา จึงถูกพระลักษมณ์ตัด หูตัดจมูกเพื่อลงโทษ นางสำ มนักขากลับไปฟ้องทศกัณฐ์ผู้เป็นพี่ชาย แล้วแกล้งกล่าวชมความงามของนางสีดาจนทศกัณฐ์หลงใหล ออกอุบาย ให้มารีศแปลงเป็นกวางทองล่อพระราม พระลักษมณ์ออกจากอาศรม แล้ว ลักพาสีดาไปไว้ที่กรุงลงกา เรื่องย่อ รามเกียรติ์ 1 10

เมื่อพระราม พระลักษมณ์กลับมาไม่พบนางสีดาก็รู้ว่าเสียที จึง ออกติดตาม ระหว่างทางพบนกสดายุแจ้งข่าวสีดาถูกทศกัณฐ์ลักพาไป กรุงลงกา ต่อมาพระราม พระลักษมณ์ได้หนุมานและสุครีพมาเป็นทหาร เอก จากนั้นต้องฆ่าพาลีตามคำ สาบานที่พาลีให้ไว้กับพระอิศวร แล้วได้ กองทัพวานรมาช่วยพระรามสืบหาสีดา โดยส่งหนุมาน องคต ชมพูพาน ไปยังกรุงลงกาก่อน เมื่อทหารเอกทั้งสามกลับมาแล้ว พระรามจึงยกทัพ เคลื่อนพลไป ฝ่ายทศกัณฐ์ฝันร้าย พิเภกแนะนำ ให้ส่งนางสีดาคืน ทศกัณฐ์กริ้ว โกรธขับไล่พิเภกออกจากเมือง พิเภกจึงมาขอสวามิภักดิ์พระราม จากนั้น พระรามให้จองถนนข้ามไปยังกรุงลงกา แล้วเกิดรบพุ่งกันหลายครั้ง ฝ่าย พระรามมีพิเภกคอยทูลแก้ไขกลศึกของพวกยักษ์ ทศกัณฐ์จึงเป็นฝ่าย พ่ายแพ้และต้องสูญเสียชีวิตไมยราพผู้เป็นหลานกับกุมภกรรณน้องชาย ทำ ให้ทศกัณฐ์เศร้าโศกเสียใจเป็นอันมาก อินทรชิตผู้เป็นโอรสรักจึง อาสาออกรบ แต่ในที่สุดก็ต้องถูกพระลักษมณ์แผลงศรสิ้นชีวิต เรื่องย่อ รามเกียรติ์ 2 11

ทศกัณฐ์ขอร้องให้บรรดาญาติมิตรยกทัพออกรบกับทัพของพระราม หลายครั้ง แต่ก็กลับเป็นฝ่ายพ่ายแพ้และต้องสูญเสียชีวิตทหารยักษ์เป็นอัน มาก แม้ในที่สุดทศกัณฐ์เชิญท้าวมาลีวราชซึ่งมีวาจาสิทธิ์มาตัดสินข้อพิพาท ด้วยหวังว่าท้าวมาลีวราชจะเข้าข้างตนเอง ครั้นท้าวมาลีวราชพิพากษาให้ส่ง นางสีดาคืน แต่ทศกัณฐ์ไม่ยินยอม ออกรบกับพระรามอีก พระรามแผลงศร แต่ไม่สามารถสังหารทศกัณฐ์ให้ตายได้ จนหนุมานต้องลวงไปเอากล่อง ดวงใจทศกัณฐ์ซึ่งฝากไว้ที่ฤๅษีโคบุตรมาทำ ลาย พระรามจึงแผลงศรสังหาร ทศกัณฐ์สำ เร็จ และได้นางสีดาคืน จากนั้นสีดาขอลุยไฟเพื่อพิสูจน์ให้เห็นถึงความบริสุทธิ์ของตนเอง ต่อมาพระรามก็ได้ทำ พิธีราชาภิเษกขึ้นครองราชสมบัติที่กรุงศรีอยุธยา และ ปูนบำ เหน็จให้เหล่าทหารหาญ โดยให้สุครีพครองเมืองขีดขิน หนุมานครอง เมืองนพบุรี และพิเภกครองกรุงลงกาสืบต่อไป ครั้นอยู่ต่อมานางมณโฑให้กำ เนิดไพนาสุริยวงศ์ซึ่งเป็นลูกของ ทศกัณฐ์ที่ติดท้องของนางมา แต่พิเภกเข้าใจผิดคิดว่าเป็นลูกของตน ภายหลังวรณีสูรพี่เลี้ยงแอบบอกไพนาสุริยวงศ์ให้รู้ว่าใครคือพ่อที่แท้จริง ไพนาสุริยวงศ์จึงลอบไปขอให้สหายของพ่อชื่อท้าวจักรวรรดิมาช่วยแก้แค้น ท้าวจักรวรรดิยกทัพบุกลงกาและจะประหารชีวิตพิเภก แต่ไพนาสุริยวงศ์ขอ ชีวิตไว้เพราะถือว่าพิเภกเคยเลี้ยงดูตนมา ท้าวจักรวรรดิจึงให้ขังพิเภกไว้ เรื่องย่อ รามเกียรติ์ 3 12

ท้าวจักรวรรดิอุปภิเษกไพนาสุริยวงศ์ขึ้นครองกรุงลงกา ฝ่าย อสุรผัดหลานพิเภกออกติดตามหาหนุมานผู้เป็นพ่อเพื่อขอความช่วยเหลือ เมื่อพระรามทรงทราบเรื่องจึงให้พระพรต พระสัตรุดยกทัพไปช่วยพิเภก จนสำ เร็จ จากนั้นกล่าวถึงพระรามออกประพาสป่ากับพระลักษมณ์ นาง อดูลปีศาจญาติทศกัณฐ์ปลอมมาเป็นนางกำ นัลของนางสีดา ขอให้สีดา เขียนรูปทศกัณฐ์ แล้วนางก็เข้าสิงในรูปทำ ให้ลบไม่ออก เมื่อพระรามกลับ มาพบรูปซึ่งสีดาแอบซ่อนไว้ก็โกรธ ให้พระลักษมณ์นำ สีดาไปประหาร แต่พระลักษมณ์ฆ่านางไม่ตายจึงปล่อยไป สีดาไปอาศัยอยู่กับฤๅษีจน ประสูติพระมงกุฎ ต่อมาฤๅษีชุบพระลบให้นางอีกองค์หนึ่ง เมื่อเจริญวัยขึ้น คราว หนึ่งพระมงกุฎพระลบประลองศรถูกต้นรังใหญ่เสียงดังสนั่น พระราม ได้ยินเสียงนั้น จึงคิดกระทำ พิธีปล่อยม้าอุปการ ให้พระพรต พระสัตรุด และหนุมานตามม้าไป พระมงกุฎพระลบจับม้าอุปการได้จึงนำ ไปขี่เล่น หนุมานจะจับสองกุมารแต่จับไม่ได้ พระพรต พระสัตรุดต้องมาช่วยจึง สามารถจับพระมงกุฎได้ แล้วนำ กลับไปกรุงศรีอยุธยา ต่อมาพระลบมาช่วยพระมงกุฎหนี พระรามต้องยกทัพตามมาสู้ รบกัน จึงทราบว่าพระมงกุฎ พระลบเป็นโอรส แล้วงอนง้อขอคืนดีกับนาง สีดา แต่นางไม่ยอม พระรามทำ อุบายลวงทำ ให้นางยิ่งโกรธหนีไปอยู่เมือง บาดาล พิเภกทูลขอให้พระรามออกเดินป่าเพื่อสะเดาะเคราะห์อีก 1 ปี เรื่องย่อ รามเกียรติ์ 4 13

ระหว่างเดินป่าก็ได้รบชนะยักษ์อีกหลายครั้งกว่าจะกลับคืนเมือง สุดท้ายพระอิศวรต้องเกลี้ยกล่อมให้พระรามกับนางสีดาคืนดีกันแล้วจึง จัดพิธีอภิเษกให้อีกครั้งหนึ่ง กล่าวถึงท้าวคนธรรพ์นุราชยกทัพไปตีเมือง ไกยเกษของพระอัยกาพระพรต พระรามจึงสั่งให้พระพรต พระสัตรุด พระมงกุฎ และพระลบยกทัพไปปราบและสามารถตีเมืองไกยเกษคืนได้ ตอนท้ายจะเป็นการสรรเสริญพระราม กล่าวถึงพระราชประสงค์ในการ ทรงพระราชนิพนธ์รามเกียรติ์ และเวลาที่ทรงพระราชนิพนธ์ เรื่องย่อ รามเกียรติ์ 5 14

เรื่องย่อ รามเกียรติ์ ตอน นารายณ์ปราบนนทก นนทกเป็นยักษ์ มีหน้าที่ล้างเท้า เทวดาซึ่งจะเข้าเฝ้า พระอิศวร อยู่ที่เชิงเขาไกรลาส เทวดาเหล่านั้น ชอบข่มเหงนนทก เป็นประจำ บ้างลูบหัว บ้างตบหัว จนหัวของนนทก โล้นเกลี้ยง 15

เรื่องย่อ รามเกียรติ์ ตอน นารายณ์ปราบนนทก นนทกที่แค้นใจมาก จึงไปทูลขอพรจาก พระอิศวรให้ประทาน นิ้วเพชรแก่ตน มีฤทธิ์เมื่อชี้ผู้ใด ผู้นั้นจะตาย พระอิศวร ก็ประทานพรให้ เพื่อเป็นรางวัล ที่นนทกทำ หน้าที่ ด้วยความรับผิดชอบ 16

เรื่องย่อ รามเกียรติ์ ตอน นารายณ์ปราบนนทก เมื่อได้นิ้วเพชร นนทกก็ชี้นิ้วสังหาร เทวดาทุกตน ที่มาแกล้งตน เสียสิ้น พระอินทร์จึง นำ ความทูลพระอิศวร พระอิศวรทรงทราบ ก็กริ้วจึงขอให้ พระนารายณ์ ไปปราบนนทก 17

เรื่องย่อ รามเกียรติ์ ตอน นารายณ์ปราบนนทก พระนารายณ์ได้ แปลงเป็นนางฟ้าผู้ งดงาม นามว่า "สุวรรณอัปสร" เมื่อนนทกเห็นเข้า ก็คิดผูกพัน รักใคร่ นางฟ้า พระนารายณ์ที่ แปลงกายจึงออกอุบาย ให้นนทกรำ ตาม ท่าทางต่าง ๆ 18

เรื่องย่อ รามเกียรติ์ ตอน นารายณ์ปราบนนทก นางสุวรรณอัปสร จึงกลับร่างเป็น พระนารายณ์ เหยียบนนทกไว้ เพื่อจะสังหาร ท่าสุดท้าย เป็นท่านาคาม้วยหาง คือต้องใช้นิ้วชี้ขา ตนเอง เมื่อนนทกชี้ ไปถูกขา ขาของ นนทกก็หัก และล้มลง 19

เรื่องย่อ รามเกียรติ์ ตอน นารายณ์ปราบนนทก พระนารายณ์ จึงตรัสว่า "ชาติหน้าให้ นนทกมีสิบหน้า ยี่สิบมือ" นนทกเห็นดังนั้น จึงกล่าวว่า ตนนั้นมีสองมือ หรือจะสู้สี่มือได้ 20

เรื่องย่อ รามเกียรติ์ ตอน นารายณ์ปราบนนทก เมื่อตรัสแล้ว ก็ตัดเศียรนนทก กระเด็นไป แล้ว พระนารายณ์ก็เสด็จ คืนยังเกษียรสมุทร โดยประทับบนหลัง พระยาอนันตนาคราช ส่วนพระองค์ จะเป็นเพียงมนุษย์ ที่มีสองมือ สู้กับนนทก 21

บทที่ที่ ที่ที่ 3 บทละครน่น่ น่ า น่ ารู้รู้รู้รู้

ตัวอย่าง บทละคร 1 ชมความงามของ นางสุวรรณอัปสร เหลือบเห็นสตรีวิไลลักษณ์ พิศพักตร์ผ่องเพียงแขไข งามโอษฐ์งามแก้มงามจุไร งามนัยน์เนตรงามกร งามถันงามกรรณงามขนง งามองค์ยิ่งเทพอัปสร งามจริตกิริยางามงอน งามเอวงามอ่อนทั้งกายา ถึงโฉมองค์อัครลักษมี พระสุรัสวดีเสน่หา สิ้นทั้งไตรภพจบโลกา จะเอามาเปรียบไม่เทียบทัน เมื่อนนทกได้เห็นนางอัปสรที่มีรูปโฉมงามเกินกว่าใคร หน้าผ่องใสเหมือน พระจันทร์ ปากสวย ผมสวย ตาสวย มือสวย สวยเหมือนนางฟ้า สวยอย่างที่หาใคร เปรียบไม่ได้ ก็หลงรักหลงชอบนางอัปสรทันที 23

ตัวอย่าง บทละคร 2 ท่ารำ ของนางสุวรรณอัปสร เทพนมปฐมพรหมสี่หน้า สอดสร้อยมาลาเฉิดฉิน ทั้งกวางเดินดงหงส์บิน กินรินเลียบถํ้าอำ ไพ อีกช้านางนอนภมรเคล้า ทั้งแขกเต้าผาลาเพียงไหล่ เมขลาโยนแก้วแววไว มยุเรศฟ้อนในอัมพร ลมพัดยอดตองพรหมนิมิต ทั้งพิสมัยเรียงหมอน ย้ายท่ามัจฉาชมสาคร พระสี่กรขว้างจักรฤทธิรงค์ ฝ่ายว่านนทกก็รำ ตาม ด้วยความพิสมัยใหลหลง ถึงท่านาคาม้วนหางวง ชี้ตรงถูกเพลาทันใด ฯ นางอัปสรร่ายรำ ในท่าต่างๆ 18 ท่า ได้แก่ เทพนม ปฐม พรหมสี่หน้า สอดสร้อยมาลา เฉิดฉิน กวางเดินดง หงส์บิน กินรินเลียบ ช้านางนอน ภมรเคล้า แขกเต้าเข้ารัง ผาลาเพียง ไหล่ เมขลาล่อแก้ว มยุเรศฟ้อน ลมพัดยอดตอง พรหมนิมิต พิสมัยเรียงหมอน มัจฉาชม สาครพระสี่กรขว้าง ถึงท่านาคาม้วนหางวง ด้วยฤทธิ์เดชนิ้วเพชรของนนทกทำ ให้นนทก ขาหักล้มลง 24

ตัวอย่าง บทละคร 3 ที่มาของนนทกนิ้วเพชร บัดนั้น นนทกผู้มีอัชฌาสัย น้อมเศียรบังคมแล้วทูลไป จะขอพรเจ้าไตรโลกา ให้นิ้วข้าเป็นเพชรฤทธี จะชี้ใครจงม้วยสังขาร์ จะได้รองเบื้องบาทา ไปกว่าจะสิ้นชีวี ฯ เมื่อนั้น พระสยมภูวญาณเรืองศรี ได้ฟังนนทกพาที ภูมีนิ่งนึกตรึกไป ไอ้นี่มีชอบมาช้านาน จำ จะประทานพรให้ คิดแล้วก็ประสิทธิ์พรชัย จงได้สำ เร็จมโนรถ ฯ นนทกอ้างว่า เพื่อป้องกันตนเองถูกรังแก จึงขอพรว่า “ให้นิ้วข้าเป็นเพชรมีฤทธิ์ที่สามารถชี้ ใครก็ตาย จะได้เป็นข้ารับใช้ ไปกว่าจะสิ้นชีวิต” ครั้นพระอิศวรได้รับฟังความทุกข์ใจของนนทกและการถวายสัตย์ปฏิญาณต่อหน้าเบื้องพระพักตร์ ว่า “จะทำ หน้าที่ด้วยความสัตย์สุจริตและด้วยความจงรักภักดีด้วยความเมตตาพระอิศวรจึงประทานพรให้” 25

ตัวอย่าง บทละคร 4 ทศกัณฐ์ถือกำ เนิด เมื่อนั้น ฝ่ายนางรัชดามเหสี องค์ท้าวลัสเตียนธิบดี เทวีมีราชบุตรา คือว่านนทกมากำ เนิด เกิดเป็นพระโอรสา ชื่อทศกัณฐ์กุมารา สิบเศียรสิบหน้ายี่สิบกร อันน้องซึ่งถัดมานั้น ชื่อกุมภกรรณชาญสมร องค์พระบิตุเรศมารดร มิให้อนาทรสักนาที ฯ - นนทกเกิดเป็นทศกัณฐ์ โอรสของท้าวลัสเลียนกับรางรัชดาแห่งกรุงลงกา - ส่วนพระนารายณ์ตามอวตารมาเกิดพระราม โอรสของท้าวทศรถกับนางเกาสุริยา แห่งกรุงอโยธยา 26

บทที่ที่ ที่ที่ 4 ตัตั ตั ว ตั วละครสำสำสำสำคัคั คั ญ คั ญ

พระอิอิ อิศอิ วร พระอิศวร เป็นเทพเจ้าสำ คัญองค์หนึ่ง มีพระกายสีขาว แต่พระศอมีสีนิลเพราะเคย ดื่มยาพิษ มีพระเนตรถึง 3 ดวง ดวงที่สามอยู่กลางพระนลาฏ ซึ่งตามปกติจะหลับอยู่ เนื่องจากดวงที่ 3 นี้ มีอานุภาพร้ายแรงมาก หากลืมขึ้นเมื่อใดจะเผาผลาญทุกอย่างให้มอด ไหม้ได้ และยังมีพระจันทร์ครึ่งซีกอยู่เหนือตาที่สาม อาวุธประจำ พระองค์คือ ตรีศูล ธนู คทา บางทีถือบ่วงบาศ บัณเฑาะว์ และสังข์ พาหนะประจำ พระองค์ คือ โคอุสุภราช มีพระอุมาเป็นพระมเหสี ทั้งสองพระองค์ประทับอยู่ในวิมาน ณ เขาไกรลาส พระอิศวรมีพระนามเรียกต่างๆ เช่น มเหศวร พระตรีศุลี พระศุลี พระศิวะ พระอิศรา พระสยมภู เจ้าภพไตร เจ้าสามภพ เจ้าจอมไกรลาส พระทรงโคอาสน์ พระทรงโคเผือก เจ้าจอมผาเผือก พระตรีเนตร พระอิศโรโมลี เป็นต้น 28

พระนารายณ์ณ์ ณ์ณ์ พระนารายณ์ เป็นเทพเจ้าฝ่ายปราบปราม มีพระกายสีดอกตะแบก(สีม่วง) และมี 4 กร อาวุธประจำ พระองค์คือ ตรี คทา จักร สังข์ บางครั้งถือธนูและพระขรรค์ พาหนะ ประจำ พระองค์คือครุฑ ที่สถิตของพระนารายณ์เรียกว่า ไวกูณฐ์ อยู่ในเกษียรสมุทร (ทะเลน้ำ นม) และประทับบนบัลลังค์นาคชื่อพระยาอนันตนาคราช พระมเหสีคือ พระลักษมี พระนารายณ์นั้นจะอวตารปราบยุคเข็ญอยู่เป็นนิจ เช่น อวตารเป็นพระราม เพื่อปราบทศกัณฐ์ พระนารายณ์มีพระนามเรียกต่างๆ กัน เช่น พระสี่กร ศรีสังข์กร พระกฤษณะ จตุรภุช จตุรหันถ์ วิษณุ ไกรสพ วาสุเทพ หริ พระทรงสังข์ พระธราธร พระสังขกร เป็นต้น 29

นางสุสุ สุ ว สุ วรรณอัอั อัปอัสร นางสุวรรณอัปสร เป็นนางฟ้าจำ แลงขององค์พระนารายณ์ เมื่อครั่งที่นนทกใช้นิ้วเพชร ที่ได้พรจากพระอิศวรไล่ชี้เทวดาจนเทวดาล้มตาย พระอิศวรจึงให้พระนารายณ์มา ปราบนนทก ซึ่งพระนารายณ์ได้แปลงร่างเป็นนางสุวรรณอัปสร นางฟ้าที่สวยที่สุด นนทกพบนางสุวรรณอัปสรจึงหลงรักและรำ ท่าต่างๆ ตามนาง จนถึงท่า "นาคา ม้วนหาง" นิ้วเพชรจึงชี้ใส่ขาตนเองจนล้มลง นางสุวรรณอัปสรจึงคืนร่างเป็น พระนารายณ์ดังเดิม แล้วสังหารนนทกในที่สุด 30

นนทก นนทก เป็นยักษ์ที่ทำ หน้าที่ล้างเท้าเทวดาอยู่ที่เชิงบันไดเขาไกรลาส ถูกเหล่า เทวดากลั่นแกล้งลูบหัว ตบหัวบ้าง ถนอมผมบ้าง จนหัวล้าน นนทกมีความโกรธ แค้นมาก จึงเข้าเฝ้าพระอิศวรทูลขอพรให้มีนิ้วเป็นเพชร สามารถชี้ให้ผู้ใดตายก็ได้ จากนั้นนนทกก็ใช้นิ้วเพชรชี้เทวดาจนตายเกลื่อน พระนารายณ์จึงต้องไปปราบนทก 31

เหล่ล่า ล่ า ล่ เทวดา เหล่าเทวดา กลั่นแกล้งลูบหัว ตบหัวบ้าง ถอนผมบ้าง จนหัวล้าน นนทกมีความ โกรธแค้นมาก จึงเข้าเฝ้าพระอิศวรทูลขอพรให้มีนิ้วเป็นเพชร สามารถชี้ให้ผู้ใด ตายก็ได้ จากนั้นนนทกก็ใช้นิ้วเพชรชี้เทวดาจนตายเกลื่อน พระนารายณ์จึงต้อง ไปปราบนทก 32

บทที่ที่ ที่ที่5 คุคุ คุ ณ คุ ณค่ค่ ค่ า ค่ าวรรณคดีดี ดีดี

1. คุณค่าด้านวรรณศิลป์ เหลือบเห็นสตรีวิไลลักษณ์ พิศพักตร์ผ่องเพียงเเขไข งามโอษฐ์งามเเก้มงามจุไร งามนัยน์เนตรงามกร งามถันงามกรรณงามขนง งามองค์ยิ่งเทพอัปสร งามจริตกิริยางามงอน งามเอวงามอ่อนทั้งกายา อันซึ่งธุระของเจ้า หนักเบาจงเเจ้งให้ประจักษ์ ถ้าวาสนาเราเคยบำ รุงรัก ก็จะเป็นภักษ์ผลสืบไป ตัวพี่มิได้ลวนลาม จะถือความสิ่งนีี้นี่ไม่ได้ สาวสวรรค์ขวัญฟ้ายาใจ พี่ไร้คู่จะพึ่งเเต่ไมตรี บัดนั้น นนทกน้ำ ใจเเกล้วกล้า กริ้วโกรธร้องประกาศตวาดมา อนิจจาข่มเหงเล่นทุกวัน จนหัวไม่มีผมติด สุดคิดที่เราจะอดกลั้น วันนี้จะได้เห็นกัน ขบฟันเเล้วชี้นิ้วไป ลีลาในวรรณคดี 1. เสาวรจนี คือ (ชมโฉม ชมความงาม) การชมความงามทั้งของตัว ละครเเละสิ่งต่าง ๆ เมื่อนนทกเห็นนางสุวรรณอัปสร ก็ตกตะลึงในความงาม ถึงกับพรรณนาออกมา ดังความว่า 2. นารีปราโมทย์ คือ (บทเกี้ยวพาราสี) การเล้าโลมเกี้ยวพาราสีหรือพูด ให้เพลิดเพลิน โดยนนทกเกี้ยวนางสุวรรณอัปสร ดังความว่า 3.พิโรธวาทัง คือ (บทตัดพ้อต่อว่า หรือ บทโกรธ) ดังตอนที่นนทก ต่อว่าเทวดาที่เเกล้งตน ดังความว่า 34

พระองค์ผู้ทรงสักดาเดช ไม่โปรดเกศเเก่ข้าบทศรี กรรมเวรสิ่งใดดังนี้ ทูลพลางโศกีรำ พัน เหลือบเห็นสตรีวิไลลักษณ์ พิศพักตร์ผ่องเพียงเเขไข งามโอษฐ์งฐ์ามเเก้มงามจุไร งามนัยน์เนตรงามกร งามถันงามกรรณงามขนง งามองค์ยิ่งเทพอัปสร งามจริตกิริยางามงอน งามเอวงามอ่อนทั้งกายา อยู่บันไดไกรลาสเป็นนิจ สุราฤทธิ์ตบหัวเเล้วลูบหน้า บ้างให้ตักน้ำ ล้างบาทา บ้างถอนเส้นเกศาวุ่นไป จนผมโก๋นโล้นเกลี้ยงถึงเพียงหู ดูเงาในน้ำ เเล้วร้องไห้ ฮึดอัดขัดเเค้นเเน่นใจ ตาเเเดงดั่งเเสงไฟฟ้า ความงามด้านภาษา 4. สัลลาปังคพิสัย คือ (บทเศร้าโศก คร่ำ ครวญ พร่ำ เพ้อ อาลัยอาวรณ์) ในเรื่องกล่าวถึงตอนที่นนทกคร่ำ ครวญรำ พึงรำ พัน เมื่อเข้าเฝ้า พระอิศวร ดังความว่า 1. การซ้ำ คำ เช่น ตอนชมความงามของนางสุวรรณอัปสร มีการซ้ำ คำ เพื่อเน้นความหมายให้ห็นว่างามทุกส่วน โดยมีการเล่นคำ ซ้ำ คำ ว่า งาม ดังความว่า 2. การใช้คำ ให้เกิดจินตภาพ (อารมณ์สะเทือนใจ) ดังความว่า 35

พระอิศวร พระสยมภูวญาณ พระอิศราธิบดี เจ้าไตรโลกา พระนารายณ์ พระสี่กร พระจักรา พระหริวงศ์ โวหารภาพพจน์ จนผมโก๋นโล้นเกลี้ยงถึงเพียงหู ดูเงาในน้ำ เเล้วร้องไห้ ฮึดอัดขัดเเค้นเเน่นใจ ตาเเเดงดั่งเเสงไฟฟ้า ต้องสุบรรณเทวานาคี ดั่งพิษอสุนีไม่ทนได้ ล้มฟาดกลาดเกลื่อน บรรลัยไม่ทันพริบตา 3. การสรรคำ ที่สื่อความหมาย ถึงสิ่งเดียวกันมาใช้อย่างหลากหลาย หรือที่เรียกว่า คำ ไวพจน์ เช่น อุปมาโวหาร การเปรียบเทียบให้เห็นภาพ เช่น 36

2. คุณค่าทางด้านเนื้อหาและสังคม 2.1 การให้ความรู้เกี่ยวกับท่ารำ โดยสอดแทรกกับเนื้อเรื่องอย่างกลมกลืน ใช้ตัวละครในเรื่องอธิบาย ลักษณะของท่ารำ ต่าง ๆ ที่เรียกว่า “รำ แม่บท” หมายถึง ท่าที่เป็นหลักของการรำ หรือ แม่ท่าเป็นตำ ราท่ารำ ไทย 2.2 ความสัมพันธ์ระหว่างคนต่างฐานะ โดยให้ยึดหลักที่ว่าสังคมจะสงบสุข อยู่ได้หากคนเรามีน้ำ ใจต่อกัน ช่วย เหลือเกื้อกูล ไม่ข่มเหงน้ำ ใจกัน เรื่องระหว่างนนทกกับเหล่าเทวดา ก็จะไม่เกิดขึ้น 2.3 ความโกรธและความอาฆาตรุนแรง ทำ ให้นนทกขอนิ้วเพชร แล้วนำ มาใช้สังหารผู้ที่กลั่นแกล้งตน เป็นเหตุให้ เทวดาล้มตายเป็นจำ นวนมาก สร้างความปั่นป่วนให้เทวสังคม พระอิศวรจึงต้อง จัดการเรื่องราวให้คืนสู่สันติโดยเร็ว และนนทกต้องถูกสังหารเพราะความอาฆาตแค้น ของตนซึ่งทำ ให้ผู้อ่านเห็นว่า ความโกรธและความอาฆาตแค้นไม่ได้ก่อให้เกิด ประโยชน์แก่ผู้ใดเลย แต่สุดท้ายแล้วก็กลับมาทำ ร้ายตนเอง 2.4 สะท้อนให้เห็นถึงความเชื่อในเรื่องการกลับชาติมาเกิด ซึ่งเป็นความเชื่อ ของคนไทยตั้งแต่สมัยโบราณจนถึงปัจจุบัน 2.5 พฤติกรรมของการจองเวร ก่อให้เกิดการล้างแค้นที่ไม่สิ้นสุด 2.6 คติธรรมจากเรื่องนี้สามารถนำ ไปใช้ในการดำ รงชีวิตประจำ วันได้ เช่น การถูกรังแกจากผู้อำ นาจทำ ให้เกิดการแก้แค้น เมื่อผู้นั้น หมดความอดทนหรือแก้แค้นเมื่อมีโอกาส ทั้งยัง สะท้อนให้เห็นว่าการลุ่มหลง ในสตรีเพศอาจทำ ให้ขาดสติได้ 37

บทที่ที่ ที่ที่ 6 เกร็ร็ ร็ ด ร็ ดความรู้รู้รู้แรู้ละข้ข้ ข้ อ ข้ อคิคิ คิ ด คิ ด

ทำ ไมต้อง ใช้นิ้วชี้ที่ ใช้เป็นนิ้ว เพชรได้ ? นิ้วชี้ เป็นนิ้วที่แสดงถึงอำ นาจ เมื่อเราจะสั่งใครเราก็จะใช้นิ้วชี้ ซึ่งนนทกนั้นไม่เคยได้สั่งผู้ใดมาก่อนเลยในชีวิตนี้ เพราะนนทกเป็นเพียงยักษ์ผู้ต่ำ ต้อย ที่ทำ หน้าที่ล้างเท้าเทวดา เพราะฉะนั้นนนทกจึงเลือกขอให้นิ้วชี้ของตน เป็นนิ้วเพชร เพื่อที่จะได้มีอำ นาจ อย่างเทวดาที่แกล้งตนบ้าง 39

พร ะลักษณ์ คือใคร ในชาติที่แล้ว ? พระลักษณ์ คือ สังข์และบัลลังก์ ของพระนารายณ์ อวตารมาเกิดเป็นพระอนุชา ต่างมารดาของพระราม 40

ท่า รำ ของนา งสุว ร รณอัปสร ถือได้ว่ามีความสำ คัญ เนื่องจากมีการกำ หนดให้เป็นรำ แม่บทเล็ก นั่นคือ ท่ารำ มาตรฐานหรือแม่ท่า เพื่อเป็น พื้นฐานในการรำ เพลงอื่น ๆ โดยชื่อท่ารำ ของนางสุวรรณอัปสร มีดังนี้ 1. เทพนม 2. ปฐม 3. พรหมสี่หน้า 4. สอดสร้อยมาลา 5.กวางเดินดง 6.หงส์บิน 7.กินรินเลียบถ้ำ 8. ช้านางนอน 9. ภมรเคล้า 10.แขกเต้าเข้ารัง 11.ผาลาเพียงไหล่ 12.เมขลล่อแก้ว 13. มยุเรศฟ้อน 14. ลมพัดยอดตอง 15. พรหมนิมิต 16.พิสมัยเรียงหมอน 17. มัจฉาชมสาคร 18.พระสี่กรขว้างจักร 19.นาคาม้วนหาง 41

ข้อคิดที่ได้ 1. การใช้อำ นาจอย่างมีคุณธรรม 2. การใช้สติปัญญาสำ คัญกว่าการใช้กำ ลัง 4. ไม่ควรโอ้อวดว่าตนเอง มีความสามารถเหนือผู้อื่น 5. ควรมีเมตตาต่อผู้อื่น จึงจะทำ ให้สังคมร่มเย็นเป็นสุข 6. วรรณคดีเป็นบทวิจารณ์ชีวิตที่ทำ ให้คนเรา เข้าใจชีวิตของเพื่อนมนุษย์ได้อีกทางหนึ่ง 3. รู้จักเอาใจเขามาใส่ใจเรา 42

เกษียร สมุทรหรือทะเลน้ำ นม ชื่อภูเขาที่เป็นที่ประทับของพระอิศวร ชาวสวรรค์พวกหนึ่ง มีความชำ นาญในวิชา คนตรีและขับร้อง ผมที่เกล้าเป็นจุกและประดับอย่างสวยงาม ตรัยตรึงศ์หรื่อดาวดึงส์ แปลว่า ๓๓ คือตรีศูล เป็นอาวุธสามงาม ปกติเป็นเทพ อาวุธของพระอิศวร นางฟ้า แผ่นดิน,โลก นาค คืองูใหญ่มีหงอน เป็นสัตว์ในนิยาย ใช้หมายถึงพระบาทของเทวดาหรือกษัตริย์ เป็นต้น ประมาท,ทำ ให้เป็นเหตุ พระนารายณ์ คำ ศัพท์ท้ายบท กระเษียรวารี ไกรลาส คนธรรพ์ จุไร ตรัยตรึงศา ตรี เทพอัปสร ธาตรี นาคี บท บงสุ์,บทศรี บังเหตุ พระหริวงศ์ คำ ศัพท์ ความหมาย 43

พระนารายณ์ ตามคติอินเดียว่ามีสี่กรถือสังข์ จักรคทาและธรณี ไฟกัลป์ หรือ ไฟบรรลัยกัลป์ ผลสำ เร็จ ชายาของพระนารายณ์ ในที่นี้คือ วิทยาธร ชาวสวรรค์พวกหนึ่งมี วิชาอาคม ได้ตามต้องงการ ครบทุกท่ารำ ครุฑ คือ พญานกในเทพนิยาย ชายาของพระพรหม คือคำ วา โสมนัยน์ หมายความว่า ยินดี ผู้มีพันตา หมายถึง พระอินทรเหป็นเทวราช ผู้เป็นใหญ่ในสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ หมายถึง ฟ้าผ่า ในที่นี้หมายถึงขั้นบันได คำ ศัพท์ท้ายบท พระองค์ทรงสังข์คทาธร ไฟกาล ภักษ์ผล ลักษมี วิทยา สำ เร็จมโนรถ สิ้นท่า สุบรรณ สุรัสวดี โสมนัสา หัสนัยน์ อสุนี อัฒจันทร์ คำ ศัพท์ ความหมาย 44

ร่างกาย ตา หน้าผาก คอ มือ ศีรษะ แบ่งภาคมาเกิดในโลก คำ ศัพท์ท้ายบท พระกาย พระเนตร พระนลาฏ พระศอ กร เศียร อวตาร คำ ศัพท์ ความหมาย 45

แบบฝึฝึฝึฝึ กหัหั หัหั ด