คู่มือการตัดเย็บเครื่องแต่งการ โครงการพัฒนาและยกระดับผลิตภัณฑ์ OTOP ผ้าไทยและผ้าพื้นเมือง

ห น้ า | 48

6
5

5-6 ขดี เส้นฉากขนึ ไปยาวเท่ากบั 6 ซม. เป็นรอยตอ่ ปกี หมวกดา้ นขา้ ง

6
4

6-4 ขีดเส้นโค้งมาเจอกัน โดยให้มีรัศมีปีกหมวกด้านบนเท่ากับ 15.8 ซม.หรือเท่ากับแนวต่อตะเข็บ
ของชินข้างหมวก

ห น้ า | 49

6 4
5

2

2-4 ให้พับคร่ึง จากนนั ลอกแบบปีกหมวกจดุ ท่ี 2,5,6 และ 4 เพื่อแผ่สันทบจะไดป้ กี หมวกเต็มชนิ เรียบร้อย
**เม่ือลอกปีกหมวกเต็มช้ิน ปีกหมวกด้านบนจะมีรัศมีกว้างท้ังหมด 31.6 ซม. และปีกหมวกด้านล่าง
รัศมีกวา้ งท้งั หมด 43 ซม.

3.3.3 ขนั ตอนการเผอื่ เย็บและวางผา้

ชินหวั หมวก
- ตัดผา้ ไหม 1 ชนิ
- ตัดผา้ ซับใน 1 ชิน

ชินขา้ งหมวก
- ตดั ผ้าไหม 2 ชิน
- ตัดผา้ ซับใน 2 ชนิ

ชนิ ปกี หมวก
- ตัดผา้ ไหม 2 ชนิ
- ตัดผา้ ซบั ใน 2 ชนิ

- ชนิ หัวหมวก/ชนิ ข้างหมวก/ชนิ ปกี หมวก ให้เผอื่ เยบ็ 1 ซม. โดยรอบ
- ผา้ ไหมและผา้ ซับในแบบตัดของหมวกอันเดยี วกนั
- วางผา้ เกรนตามยาว หรอื ตามลายท่ตี อ้ งการ แตเ่ วลาวางจะต้องยดึ แนวเสน้ ด้ายพุ่งและแนวเส้นดา้ ยยนื
ใหต้ รงทุกครงั

ห น้ า | 50

1.3.4 ขันตอนการตัดเยบ็

ชนิ ผ้าไหม 1) น้าชินข้างหมวกเย็บต่อตะเข็บทังสองด้าน
ชินซบั ใน ทังชนิ ผา้ ไหมและซับใน

2) เจียนตะเขบ็ ออกใหเ้ หลอื ประมาน 7 มม.
3) รีดแบะตะเขบ็ ขา้ งให้เรียบรอ้ ย

ชินผ้าไหม 4) น้าชินปีกหมวกเย็บต่อตะเข็บทังสองด้าน
ชนิ ซบั ใน ทังชนิ ผ้าไหมและซับใน

5) เจียนตะเขบ็ ออกให้เหลือประมาน 7 มม.
6) รีดแบะตะเขบ็ ขา้ งใหเ้ รยี บร้อย

ชนิ ผา้ ไหม
7) กลดั เข็มหมดุ รอบหัวหมวกเขา้ กบั ชินขา้ งหมวก
และเยบ็ โดยรอบ
8) เจียนตะเขม็ ใหเ้ หลือ 0.5 ซม.

ชินซับใน

ห น้ า | 51

ชินผา้ ไหม ชินซบั ใน

9) กลบั ด้านรีดหวั หมวก ปดั ตะเขบ็ ไปทด่ี า้ นบนหัวหมวก และเย็บทับคิวหัวหมวกหน่ึงตนี ผีหรอื 5 มม.
ทังชนิ ผา้ ไหมและผ้าซับใน

10) นา้ ชินปกี หมวกมาเย็บต่อกบั ชินขา้ งหมวกด้านล่าง
ทงั ชนิ ผา้ ไหมและผ้าซบั ใน

11) เจียนตะเข็บออกให้เหลอื ประมาน 7 มม.
12) รดี ปดั ตะเข็บขึนไปท่ีตัวหมวก และเยบ็ ทับคิวหวั หมวก

หนงึ่ ตนี ผหี รือ 5 มม. ทงั ชนิ ผ้าไหมและผา้ ซับใน

13) นา้ หมวกผ้าไหมและซบั ในกลดั เข็มหมดุ ทปี่ ลายหมวก
โดยวางผา้ ถูกชนกนั

14) เวน้ ชอ่ งส้าหรบั กลบั หมวกอออกมาประมาณ 10 ซม.
15) จากนันน้าหมวกที่กลัดไว้มาเยบ็ ประกอบรอบปกี หมวก

ให้เรียบร้อย
16) เจียนตะเข็บออกใหเ้ หลอื ประมาน 3-4 มม.

17) ดึงหมวกออกมาจากชว่ ง และน้าไปรดี พบั ให้ซับในหลบ
อยดู่ ้านในปกี หมวกไม่ให้โผล่ออกมา

18) เย็บทับคิว 1 ตีนผรี อบปีกหมวก
19) ใชด้ ้ายคสู่ อยซอ้ นดา้ ยช่องท่เี ว้นไวใ้ หเ้ รียบร้อย

ห น้ า | 52

3.4 ผา้ คลุมไหล่

3.4.1 การเตรียมผ้า 6
1) รดี กันหดผา้ ไหม จากนนั อดั ผา้ กาวบาง (ผ้ากาวเจลซ่)ี ใหเ้ รยี บร้อย
2) ซับในผา้ คอตตอนซาติน ให้รีดผ้าเพอ่ื กันหดให้เรียบร้อย

3.4.2 ขันตอนการสร้างแบบและแยกแบบตัด

5

ชนิ้ ท่ี 1 ชน้ิ ที่ 2 ชนิ้ ท่ี 3

12 3 4

1) ผ้าคลุมไหล่ตวั นอก
1-2 วัดเขา้ ไป 38 ซม. เปน็ ความยาวชายชินของผ้าไหมลาย
2-3 วัดออกไปเท่ากับ 94 ซม. เปน็ ความยาวสว่ นกลางของผา้ ไหมพนื
3-4 วัดออกไป 38 ซม. เป็นความยาวชายชินของผา้ ไหมลาย
1-5 และ 6-4 วัดขึนไปเทา่ กับ 40 ซม. เป็นความกว้างของผ้าไหม
5-6 ขดี เสน้ ฉากหากัน
**โดยผา้ คลุมไหลจ่ ะมชี ้นิ งานท้ังหมด 3 ช้ิน ดังรูป

ห น้ า | 53

2) ผ้าคลุมไหลช่ นิ ซบั ใน ช้นิ ที่ 3
- สรา้ งกรอบสเ่ี หลยี่ มทมี่ คี วามกว้าง 40 ซม. และความยาวทังหมด 110 ซม.

ช้ินท่ี 1 ช้นิ ท่ี 2

3) แยกแบบตดั ผ้าคลุมไหลต่ วั นอก ดังนี
- แยกแบบชนิ งานออกเป็น 3 ชนิ ดงั นี ชินท่ี 1 และ 3 คอื ผา้ ไหมลาย ชนิ ที่ 2 คือผา้ ไหมพืน
**โดยแบบตดั ผา้ คลุมไหล่ชนิ ซบั ในจะใช้เป็นผนื เดยี วไมต่ ดั ต่อ

3.4.3 ขนั ตอนการเผื่อเยบ็ และวางผ้า

ชิน้ ที่ 2 สว่ นกลางใชผ้ า้ พ้ืน ช้นิ ที่ 1 และ 3 สว่ นเชิงใช้
ผา้ ลาย

ช้ินซับในเตม็ ชน้ิ

- ชนิ สว่ นของผ้าคลุมไหลท่ งั ตวั นอกและซับใน เผื่อเย็บ 1 ซม. โดยรอบ
- การวางผ้าไหมพนื สามารถวางเกรนผา้ ตามยาวหรือตามริมผ้าไดเ้ ลยเนือ่ งจากใช้ความยาว
เป็นจ้านวนมาก
- การวางผ้าไหมลายสามารถวางไดท้ งั เกรนตามยาวและเกรนตามขวาง ตามทิศทางของลายที่ตอ้ งการ

ห น้ า | 54

3.4.4 ขนั ตอนการตัดเย็บ

- นา้ ผ้าพนื เยบ็ ประกอบกบั ผา้ ลายท่ชี ายทงั สองดา้ น นา้ ไปรีดแบะตะเข็บ
- น้าผ้าคลมุ ไหลต่ ัวนอกเยบ็ ประกอบชินซับใน โดยเหลอื ช่องไว้ประมาน 8-10 ซม. ใชส้ า้ หรับกลบั ผา้ คลุมไหล่
- เจียนตะเข็บให้เหลอื ประมาน 5 มม. และบริเวณชอ่ งสา้ หรบั กลบั ใหเ้ หลอื ไว้ 1 ซม. เพือ่ จะได้พับสอยสะดวก
- รีดพบั ตะเข็บโดยรอบ กลับผา้ คลมุ ไหล่ออกด้านนอก
- จากนันรดี พบั ผ้าคลมุ ไหล่ไมใ่ หซ้ บั ในโผล่ออกมา และสอยปิดชอ่ งว่างทเี่ วน้ ไว้ และเยบ็ ทับควิ 1 ตีนผี

ห น้ า | 55

3.5 กระเป๋า

3.5.1 การเตรียมผา้
1) รีดกนั หดผา้ ไหม จากนันอัดผ้ากาวแขง็ ให้เรียบร้อย
2) ซบั ในผ้าคอตตอนซาตนิ ใหร้ ดี ผา้ เพ่อื กนั หดให้เรียบร้อย

3.5.2 ขนั ตอนการสรา้ งแบบและแยกแบบตดั

ปากกระเปา๋ 4
3

ตะเข็บข้าง 1) ตวั กระเป๋าชนิ นอกและซบั ในก่งึ กลางตัวกระเปา๋
1-2 เท่ากับความกว้างกน้ กระเป๋าเท่ากับ 23.5 ซม.

จะได้เป็นเสน้ กน้ กระเป๋า
1-3 และ 2-4 เทา่ กับความสงู ของกระเป๋าเท่ากับ 40 ซม.

จะได้เปน็ เสน้ กงึ่ กลางตวั หนา้ และตะเข็บขา้ ง
3-4 ขีดเส้นฉากหากนั จะไดเ้ ปน็ เสน้ ปากกระเปา๋

1 ก้นกระเปา๋ 2

ห น้ า | 56

ตะเ ็ขบข้าง - วัดจากตะเขบ็ ขา้ งเข้าไป 6.5 ซม.
- วดั จากก้นกระเปา๋ ขนึ ไป 6.5 ซม.
- ขดี เส้นฉากเปน็ เส้นแนวฐานกระเป๋าและเสน้ รดี ขา้ ง
กระเปา๋ ดงั รปู

6.5 ซม. กน้ กระเป๋า

2.5 ซม.

เส้นรีดข้างกระเป๋า - วัดจากเสน้ รีดขา้ งกระเปา๋ เดิมเข้า 2.5 ซม.
- จากนันขดี เส้นรีดข้างกระเป๋าใหมล่ งมาทีม่ ุมของฐาน
กระเปา๋ ดงั รูป

1 ซม.

- วัดจากมมุ ปากกระเป๋าขึน 1 ซม.ทงั สองขา้ ง
- จากนันขดี เส้นตะเขบ็ ข้างใหม่ไปหาจดุ พบั รดี
ขา้ งกระเปา๋ ดงั รูป

2.5 ซม. ห น้ า | 57
5 ซม.
2) ก้าหนดต้าแหนง่ ตอกตาไก่
- วัดจากเส้นรดี ขา้ งกระเป๋าเขา้ ไป 5 ซม.
- วดั จากปากกระเป๋าลงมา 2.5 ซม.

- พบั เสน้ กึ่งกลางกระเป๋า แผส่ นั ทบลอกเสน้ ตามแบบ
ตดั ออกมาให้เต็มชินใหค้ รบทุกจุด
** ชินซับในสามารถใชแ้ บบตัดกระเปา๋ เตม็ ชินดงั รปู ภาพ
ไดเ้ ลย

- จากแนวเสน้ ฐานกระเป๋าดังรูปภาพ วัดขึนไป 7.5 ซม.
ขีดเสน้ ฉาก จะไดส้ ่วนตดั ต่อระหวา่ งผา้ พนื และผา้ ลาย

7.5 ซม.

ตวั กระเป๋าชนิ บน (ตวั นอก) - แยกแบบตัดแยกดงั รปู จะได้กระเปา๋ ชนิ นอก 2 ชนิ
ผา้ ไหมลาย ชินที่ 1 คือ ผา้ ไหมลาย 1 ชนิ และชินผ้าไหมพืน 1 ชิน

ตวั กระเปา๋ ชนิ ลา่ ง (ตัวนอก)
ผ้าไหมพนื ชินที่ 2

ห น้ า | 58

3.5.3 ขนั ตอนการเผอื่ เย็บ

ตัวกระเปา๋ ชินบน (ตวั นอก)
ผ้าไหมลาย ชินที่ 1

ตัวกระเป๋าชนิ ลา่ ง (ตวั นอก)
ผา้ ไหมพนื ชินที่ 2

**ก้นกระเปา๋ ไมเ่ ผื่อเย็บ วางผ้าสนั ทบ**

ตวั กระเป๋าเต็มชนิ (ซบั ใน)

- กน้ กระเปา๋ ชนิ ลา่ งของผ้าตัวนอกจะไม่เผอ่ื เยบ็ เน่อื งจากวางผ้าสันทบ
- แต่ส่วนอืน่ ใหเ้ ผอ่ื เยบ็ 1 ซม. โดยรอบ

ห น้ า | 59

3.5.4 ขันตอนวางผา้ และตัดผ้า

- ชนิ งานกระเปา๋ ทังตัวนอกและซบั ควรวางผ้าเกรนตามยาว แต่หากลายผ้าทีน่ ้ามาใช้มอี ยู่ในเกรนตามขวาง
ก็สามารถวางแบบตัดกระเปา๋ ไดเ้ ช่นเดียวกนั

3.5.5 ขนั ตอนการตัดเย็บ

1) กระเป๋าตัวนอก
- ตอ่ ชินส่วนกระเปา๋ บนกับก้นกระเปา๋ เยบ็ ยา้
ชนิ งานใหเ้ รียบร้อย รีดปัดตะเขบ็ ลงด้านลา่ ง
และเย็บทบั ควิ 1 ตีนผีทังสองฝ่งั

ห น้ า | 60

2.5 ซม. แนวก้นกระเป๋าชนิ ตวั นอก 2.5 ซม. แนวกน้ กระเป๋าชนิ ซบั ใน

- น้ากระเปา๋ มาเยบ็ ต่อตะเขบ็ ข้างทงั ชินตัวนอกและซับใน
** ชนิ ซบั ในให้เหลอื ชอ่ งวา่ งสา้ หรับกลับกระเปา๋ 1 ขา้ ง โดยเผื่อช่องกวา้ งประมาน 8-10 ซม.
- ตดั กน้ กระเปา๋ ดังรูป โดยพบั ครง่ึ กระเป๋า วัดจากตะเข็บข้างกระเปา๋ เขา้ ไป 5.5 ซม.
- วัดจากก้นกระเปา๋ ขนึ ไป 5.5 ซม. ตีกรอบสีเหล่ียม ตัดมุมกน้ กระเป๋า ดังรปู

- รีดแบะตะเข็บข้างทังสองข้าง ของชินตัวนอก
และซับใน

- เยบ็ ตัดกน้ กระเป๋ากวา้ งประมาน 1 ซม. โดยมี
ความกว้างก้นกระเป๋าทงั หมด 13 ซม.
** ทังชินตัวนอกและซับใน **

ห น้ า | 61

- นา้ ชินกระเปา๋ ทงั ตวั นอกและซับในประกอบ
ด้านถกู ชนกัน เย็บวนปากกระเปา๋ โดยรอบ

- กลบั กระเป๋าออกมาทางชนิ ซับใน และนา้ ไปเยบ็ ทบั ควิ ปดิ ปากชอ่ ง
- นา้ กระเป๋าไปรีบพบั ปากให้ชนิ ซบั ในหลบเขา้ ไป
- เย็บทับคิวปากกระเป๋า 1 ตนี ผี โดยรอบ
- และนา้ กระเปา๋ ไปรดี ให้เป็นทรงตามแบบตัด ดงั รปู
- เจาะตาไก่ตามต้าแหน่งแบบตัดทก่ี ้าหนดไว้ทงั หมด 8 จุด
- ร้อยสายผา้ เกลียวไหมตามความยาวทตี่ อ้ งการ และเหลอื ความยาวประมาณ 15-20 ซม. ส้าหรบั ผูกปม
เพ่ือล็อคสายบรเิ วณดา้ นข้าง
- ใส่ตุม้ เกบ็ ปลายเชอื กทงั 8 จดุ ใหเ้ รยี บรอ้ ย