มอดูลอุปกรณ์ประกอบตู้จ่ายไฟหลัก วิชาการติดตั้งไฟฟ้า 1

มอดูลอปุ กรณ์ประกอบตู้จา่ ยไฟหลกั
วชิ าการตดิ ตงั้ ไฟฟ้า 1

ผู้จดั ทา นายวนั ชัย ปล้องเงนิ

คำนำ
มอดูลการสอนวิชา “การติดต้ังไฟฟ้า 1” รหัสวิชา 30104-2001 จัดทาขึ้นเพ่ือใช้เป็น
แนวทางในการจัดการเรียนการสอน วิชา การติดต้ังไฟฟ้า 1 ตามหลักสูตรประกาศนียบัตรวิชาชีพ
ชน้ั สูง (ปวส.) พทุ ธศกั ราช 2563 ของสานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา โดย ประกอบดว้ ย
เนอ้ื หาเกย่ี วกบั อุปกรณป์ ระกอบตจู้ า่ ยไฟหลัก (MDB) การตดิ ต้ังและประกอบต้จู า่ ยไฟหลกั MDB
สาหรับมอดูลการสอนรายวิชาน้ี ผู้จัดทาได้ทุ่มเทกาลังกาย กาลังใจและเวลาในการศึกษา
ค้นคว้า ทดลอง เพ่ือให้เกิดประสิทธิภาพต่อการเรียนการสอน และการจัดการเรียนการสอนตาม
แนวทางหลกั ปรัชญาของเศรษฐกจิ แบบพอเพยี ง
ท้ายท่ีสุดนี้ ผู้จัดทาขอขอบคุณผู้ท่ีสร้างแหล่งความรู้ และผู้ท่ีมีส่วนเกี่ยวข้องต่าง ๆ ซึ่งเป็น
ส่วนสาคัญที่ทาให้มอดูลการสอนวิชา การติดตั้งไฟฟ้า 1 เสร็จสมบูรณ์เป็นท่ีเรียบร้อย และหาก
ผใู้ ชพ้ บข้อบกพรอ่ งหรอื มขี ้อเสนอแนะประการใด ขอไดโ้ ปรดแจง้ ผจู้ ดั ทาทราบด้วย จกั ขอบคุณยิ่ง

วนั ชยั ปล้องเงิน
ผจู้ ดั ทา

สำรบัญ

คานา หนำ้
สารบญั
คาชีแ้ จงในการใช้มอดูลสาหรับนักเรียน ก
หลกั การและเหตุผล ข
สมรรถนะประจาหนว่ ย 1
เรอ่ื งทจี่ ะศึกษา 2
จุดประสงค์ทวั่ ไป 2
จุดประสงคเ์ ชงิ พฤติกรรม 2
แบบทดสอบก่อนเรียน 2
เฉลยแบบทดสอบก่อนเรียน 2
3
ด้านความรู้ (ทฤษฎี) 1 4

กจิ กรรมท่ี 1 5

ด้านความรู้ (ทฤษฎี) 2 8

กิจกรรมที่ 2 9

เฉลยกจิ กรรมที่ 1 10

เฉลยกจิ กรรมท่ี 2 11
แบบทดสอบหลังเรียน
เฉลยแบบทดสอบหลังเรยี น 12
13
14

คำช้แี จงในกำรใช้มอดูลสำหรบั นักเรียน

การใชบ้ ทเรยี นมอดูลให้เกดิ ประสทิ ธิภาพต่อการจัดกจิ กรรมการเรยี นการสอนไดอ้ ย่างสูงสดุ นักเรยี นควร
ปฏบิ ัตดิ งั นี้

๑. กำรเตรยี มตัวของนักเรยี น
๑.๑ ศึกษาบทเรยี นมอดลู ล่วงหน้าก่อนที่จะปฏบิ ตั ิงานกิจกรรมเพอื่ ให้มีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับ
จุดประสงคข์ ้อปฏบิ ตั ิ
๑.๒ กำรวำงแผนกำรเตรยี มอุปกรณ์กำรเรียนรู้
๒. ดาเนินการจัดกจิ กรรมการปฏบิ ัติกิจกรรมให้มีความรคู้ วามเข้าใจ
๒.๑ ศกึ ษาแนวทางการปฏิบตั กิ จิ กรรมให้มีความเข้าใจ
๒.๒ ปฏิบตั ิกจิ กรรมลาดับข้นั ตอนที่กาหนด

หลักกำรและเหตผุ ล

ตู้ควบคุมไฟฟ้าท่ีจะกล่าวถึงต่อไปน้ี หมายถึงตู้เมนของระบบจ่ายไฟฟ้าหรือท่ีเรียกว่าตู้ MDB (Main
Distribution Board) หรอื ตสู้ วิตชบ์ อรด์ (Switch Board) ทาหน้าที่ควบคุมการจ่ายไฟฟ้าในอาคาร (Indoor) หรอื
ในโรงงาน จึงถือว่ามีความสาคัญต่อการใช้พลังงานไฟฟ้าเป็นอย่างมากกล่าวคือ ถ้าหากว่าแรงดันตกหรือมีค่าต่า
เกินค่าท่ีกาหนดไว้ (Undervoltage) ก็จะตัดวงจรทันทีเป็นการป้องกันความเสียหายที่จะเกิดขึ้นในรูปแบบ
โดยเฉพาะโหลดประเภทมอเตอร์ นอกจากน้ียังสามารถตรวจเชค็ คา่ กระแสไฟฟา้ ได้อกี ดว้ ย

สมรรถนะอำชีพประจำหน่วย

1. อธบิ ายและตดิ ตัง้ อปุ กรณ์ประกอบต้จู า่ ยไฟหลัก (MDB)

เร่ืองทีจ่ ะศกึ ษำ

1. อุปกรณ์ประกอบตจู้ า่ ยไฟหลัก (MDB)
2. การติดตัง้ อุปกรณแ์ ละประกอบตูจ้ า่ ยไฟหลัก (MDB)

จุดประสงค์ทั่วไป

1. เพ่อื ให้รแู้ ละเข้าใจเก่ียวกับอุปกรณ์ประกอบตู้จา่ ยไฟหลกั (MDB) (ด้านความร)ู้
2. เพื่อให้มที ักษะในการตดิ ต้งั อปุ กรณ์และประกอบตู้จา่ ยไฟหลัก (MDB) (ดา้ นทกั ษะ)
3. เพื่อใหเ้ หน็ คุณค่าการของประกอบตจู้ า่ ยไฟหลกั (MDB) (ด้านเจตคติ)
4. เพ่ือมีจิตสานึกที่ดีเกี่ยวกับติดตั้งอุปกรณ์และประกอบตู้จ่ายไฟหลัก (MDB) (ด้านคุณธรรม จริยธรรม/

บรู ณาการเศรษฐกจิ พอเพียง)

จุดประสงค์เชงิ พฤตกิ รรม

1. อธิบายอุปกรณ์ประกอบตจู้ า่ ยไฟหลกั (MDB) ได้ (ดา้ นความรู้ความจา)
2. ฝึกติดตั้งอุปกรณ์และประกอบตู้จ่ายไฟหลัก (MDB) ได้ (ด้านทกั ษะ)
3. ชีแ้ จงการติดต้ังอปุ กรณแ์ ละประกอบตจู้ า่ ยไฟหลกั (MDB) ได้ (ด้านจติ พิสยั )
4. กาหนดขนาดของเซอร์กิจเบรกเกอรไ์ ด้ (ดา้ นจติ พสิ ยั )
5. เลอื ก Air Circuit Breaker ได้ (ด้านจิตพิสยั )

แบบทดสอบก่อนเรยี น

1. อุปกรณ์ชนดิ ใดทาหนา้ ท่ตี รวจสอบระดบั แรงดนั ไฟฟ้าในตคู้ วบคุม
ก. ซเี ลก็ เตอร์สวิตช์
ข. เฟสโปรเทคช่นั
ค. บัสบาร์
ง. เคเบลิ้ ไทร์

2. ซีที (CT) ทาหน้าท่ีอะไร
ก. ใชต้ ่อสาย
ข. ใชม้ ดั สาย
ค. ลดกระแสใหเ้ หมาะกับแอมมเิ ตอร์
ง. ใช้เปน็ หลอดสญั ญาณ

3. วงจรกาลงั ในตู้ควบคุม นิยมใช้สายไฟฟา้ ชนิดใด
ก. VAF
ข. VCT
ค. NYY
ง. THW

4. ข้อใดไม่ใชโ่ ค้ดสีของหลอดไฟสญั ญาณ
ก. เขียว
ข. ชมพู
ค. แดง
ง. เหลือง

5. อปุ กรณช์ นดิ ใดใชส้ าหรับเข้าปลายสายเพือ่ ต่อเข้ากับบัสบาร์
ก. เทอรม์ ินอล
ข. หางปลา
ค. ไส้ไก่
ง. Expension Bolt

6. อปุ กรณ์ชนดิ ใดใชป้ รับเลือกเพอ่ื วดั แรงดนั ไฟฟ้า
ก. ซเี ลก็ เตอร์โวลต์
ข. Push Button Switch
ค. Pilot Lamp
ง. Frequency Meter

7. อุปกรณ์ชนิดใดใช้รองรบั บสั บารไ์ ม่ให้สัมผัสกับตู้ควบคมุ
ก. ลูกถว้ ยหรอื Insulator
ข. แป้นไม้
ค. เทปพนั สาย
ง. ผดิ ทุกข้อ

8. ตู้ MDB หรอื ตสู้ วิตช์บอรด์ ทาหน้าที่ตามข้อใด
ก. ใชค้ วบคุมระบบไฟฟ้า
ข. ศูนยก์ ลางการจา่ ยโหลด
ค. เปน็ แผงจ่ายไฟรวม
ง. ผดิ ทุกข้อ

9. บสั บาร์ทาจากวัสดชุ นดิ ใด
ก. ตะกว่ั
ข. อะลูมเิ นียม
ค. ดีบกุ
ง. ทองแดง

10. ข้อใดคือหน้าทข่ี องหลอดไฟสญั ญาณ (Pilot Lamp)

ก. วดั แรงดันที่รับเขา้ มาในตู้ควบคมุ
ข. แสดงสัญญาณใหร้ ้วู ่ามีระดบั แรงดันจา่ ยเขา้ มาในตู้ควบคุม
ค. ใช้ ปิด- เปดิ วงจรควบคุม
ง. ผิดทุกข้อ

เฉลยแบบทดสอบก่อนเรยี น

ข้อ 1 ขอ้ 2 ข้อ 3 ข้อ 4 ขอ้ 5 ข้อ 6 ข้อ 7 ข้อ 8 ข้อ 9 ขอ้ 10
คค ง ขขกก ง ง ข

ด้ำนควำมรู้ (ทฤษฎ)ี 1

1 อปุ กรณ์ประกอบตู้จำ่ ยไฟหลัก

อุปกรณ์ที่ใช้ติดต้ังภายในตู้ควบคุมมีหลายชนิด ประกอบด้วย ซีเล็กเตอร์สวิตช์เฟสโปรเทคเตอร์ หม้อแปลง
กระแสไฟฟ้า หลอดไฟสญั ญาณ เซอร์กิตเบรกเกอร์ โวลต์มเิ ตอร์ แอมมิเตอร์ วตั ต์มิเตอร์ เพาเวอรแ์ ฟกเตอร์มิเตอร์
เครอ่ื งวัดความถี่ กโิ ลวตั ต์อาวรม์ ิเตอร์ ฟวิ ส์ สายไฟฟ้า บัสบาร์ ขวั้ ต่อสาย และเคเบ้ิลไทร์ เปน็ ต้น

1.1 ซีเลก็ เตอร์สวิตช์ (Selector Switch)
เป็นสวิตช์ที่สามารถปรับได้หลายตาแหน่ง จึงนามาใช้เป็นสวิตช์เลือกย่านวัดกระแสและวัดแรงดัน โดยการ

ต่อเข้ากับแอมมิเตอร์และโวลต์มิเตอร์ ดังน้ันจึงเรียกว่า ซีเล็กเตอร์แอมป์ (Ammeter Selector) และซีเล็กเตอร์
โวลต์ (Voltmeter Selector) ตามลาดบั

ซีเล็กเตอร์แอมป์ เป็นสวิตช์ที่ปรับได้ 3 ย่านวัด คือ 1, 2, 3 เพื่อตรวจวัดกระแสของสายเมนใน
เฟส R, S, T ตามลาดับ ดงั รูปที่ 3.3 ก.

ซเี ล็กเตอร์โวลต์ เปน็ สวติ ชท์ ป่ี รบั ได้ 6 ย่านวดั คือ
R – N เปน็ การวัดเทยี บแรงดนั ระหวา่ งเฟส R กบั นวิ ตรอล (N)
S – N เป็นการวดั เทยี บแรงดันระหวา่ งเฟส S กบั นิวตรอล (N)
T – N เปน็ การวัดเทียบแรงดนั ระหว่างเฟส T กับนวิ ตรอล (N)
R – S เปน็ การวัดเทยี บแรงดันระหวา่ งเฟส R กบั เฟส S
S – T เป็นการวดั เทียบแรงดันระหว่างเฟส S กับเฟส T
T – R เป็นการวดั เทียบแรงดันระหว่างเฟส T กบั เฟส R

1.2 เฟสโปรเทคเตอร์ (Phase Protector)

โดยท่วั ไปจะถกู เรยี กหลายชื่อ เช่น Protective Relay หรอื Phase Monitor หรือ Monitoring Relay ทา
หนา้ ท่เี ปน็ รีเลย์ป้องกนั ความผิดปกติที่จะเกดิ ข้นึ ในระบบไฟฟา้ อนั เนือ่ ง

มาจากแรงดนั ไฟฟ้าตก แรงดันไฟฟ้าเกนิ ไฟขาดหายไปบางเฟส เฟสซีแควนซผ์ ิด และแรงดนั ไฟฟ้า

ไม่สมดลุ มรี ายละเอียดดงั นี้
- ปอ้ งกันวงจรเนอ่ื งจากแรงดันไฟฟ้ามาไมเ่ ทา่ กัน (Voltage Asymmetry)
- ปอ้ งกนั วงจรเน่อื งจากแรงดันไฟฟา้ มาผิดเฟส (Incorrect Phase Sequence)
- ป้องกนั วงจรเนอ่ื งจากแรงดันไฟฟ้าขาดเฟส (Phase Failure หรอื Phase Loss)
- ปอ้ งกนั แรงดันต่า / สงู กว่าระดบั ปกติ (under/overvoltage)

1.3 หมอ้ แปลงกระแสไฟฟำ้ (Current Transformer ; CT.)
เป็นหม้อแปลงประกอบเคร่ืองวัดไฟฟ้า ทาหน้าที่ลดกระแสท่ีใช้งานจริงซ่ึงมีกระแสสูงให้มีค่าลดต่าลง

เหมาะสมกบั แอมมเิ ตอร์ โดยมพี กิ ัดกระแสด้านเอาต์พุต (Rated Secondary Current)

มาตรฐานเทา่ กับ 5 A แยกตามพิกดั กาลังเป็นโวลต์ – แอมแปร์ (VA) หรอื ทเ่ี รยี กวา่ Burden ดงั น้ี

Burden 10 VA มหี ลายขนาด คือ 10/5, 20/5, 30/5, 40/5, 50/5, 60/5, 100/5,
150/5,200/5, 250/5, 300/5, 400/5

Burden 15 VA มหี ลายขนาด คือ 400/5, 500/5, 600/5, 800/5

Burden 20 VA มีหลายขนาด คือ 1000/5, 1200/5, 1500/5, 2000/5, 2500/5,
3000/5,4000/5

1.4 หลอดไฟสญั ญำณ (Pilot Lamp)

เป็นหลอดไฟท่ีใช้แสดงการทางานของระบบ ถ้าหากว่าหลอดไฟสัญญาณติดสว่างแสดงว่ามีแรงดันไฟฟ้า
จากภายนอกจ่ายเข้ามายังตู้ควบคุม สาหรับโค้ดสีของหลอดไฟสัญญาณประกอบด้วยสีแดง (Red) เขียว (Green)
เหลือง (Yellow) น้าเงิน (Blue) และ สีขาว (White)พิกัดแรงดันใช้งานทั่วไปคือ 220/6.3 V, 380/6.3 V,
220/18 V และ 380/18 V นั่นคือภายในจะใช้หม้อแปลงลดแรงดันให้ต่าลง เหมาะสมกับขนาดของหลอดไส้ท่ี
ใช้งาน

1.5 เซอรก์ ิตเบรกเกอร์ (Circuit Breaker ; CB.)
เซอรก์ ติ เบรกเกอร์ทตี่ ิดตง้ั ไวภ้ ายในตู้ควบคุมไฟฟา้ จะทาหนา้ ท่ปี ้องกันความเสยี หายท่ีอาจจะเกดิ ขน้ึ ในแต่

ละวงจร โดยสามารถเลือกใชต้ ามความเหมาะสม สาหรับระบบไฟฟ้าขนาดใหญ่อาจจะติดต้ังแอรเ์ ซอรก์ ติ เบรกเกอร์
ซึ่งเปน็ ท่นี ิยมทั่วไป

1.6 โวลต์มิเตอร์

ใชส้ าหรบั วดั แรงดันไฟฟ้า ซง่ึ ถูกปรับเลือกจากซีเล็กเตอร์โวลต์ โวลต์มเิ ตอรท์ ใ่ี ชต้ ดิ ต้งั จะเป็นชนิดติดต้ังบน
Panel Board ยา่ นวดั 0 – 500 V จึงสามารถต่อเข้าโดยตรง (Direct)กับแรงดนั ไฟฟา้ โดยไมเ่ ปน็ อนั ตรายกับโวลต์
มิเตอร์

1.7 แอมมเิ ตอร์ (Ammeter)

ใช้สาหรับวัดกระแสไฟฟ้าซ่ึงถูกปรับเลือกจากซีเล็กเตอร์แอมป์จะเป็นชนิดท่ีใช้ติดตั้งบน Panel Board
เช่นเดียวกับโวลต์มิเตอร์ย่านวัด 0 – 200 A หรือ 0 – 300 A หรือย่านอ่ืน ๆ เม่ือนาไปวัดกระแสอาจจะต่อวัด
โดยตรง (Direct) หรือต่อรวมกับ CT กไ็ ด้ตามความเหมาะสม

1.8 วตั ตม์ เิ ตอร์ (Wattmeter)

ใช้สาหรับวัดกาลังไฟฟ้าที่ใช้งานในระบบ (True Power) มีหน่วยเป็นกิโลวัตต์(kilowatt ; kW) ในกรณีท่ี
ใชก้ าลังไฟฟ้าไมม่ ากนกั อาจจะไม่ตดิ ตั้งวตั ตม์ เิ ตอร์ท่ีตคู้ วบคมุ กไ็ ด้

1.9 เพำเวอร์แฟกเตอรม์ ิเตอร์ (Power Factor Meter ; cos φ)
ใช้วัดค่าเพาเวอร์แฟกเตอร์ (หรอื ตัวประกอบกาลัง) ของระบบ ในกรณที ใ่ี ช้ไฟฟ้าไม่มากนักอาจจะไม่ติดต้ัง

เพาเวอร์แฟกเตอรท์ ี่ตู้ควบคุมก็ได้

1.10 เครอ่ื งวดั ควำมถ่ี (Frequency Meter ; Hz)
ใช้วัดค่าความถ่ีของระบบไฟฟ้าโดยทั่วไปนิยมใช้เครื่องวัดความถ่ีแบบเข็มชี้และแบบก้านสั่น สเกลความถ่ีอยู่
ในชว่ ง 45 – 55 Hz

1.11 กโิ ลวตั ต์อำวร์มเิ ตอร์ (kilowatt hour Meter ; kWh)
ใช้วัดพลังงานไฟฟ้าในระบบ ทั้งระบบ 1 เฟส 2 สาย และ 3 เฟส 4 สาย โดยจะติดตั้ง kwh วัดพลังงาน

ไฟฟ้าในกรณีทใ่ี ชก้ ระแสไฟฟ้าจานวนมากเทา่ นน้ั

1.12 ฟิวส์ (Fuse)
ฟิวส์ทใ่ี ช้ในตคู้ วบคมุ หรือตู้สวิตช์บอรด์ เป็นฟิวสช์ นิดหลอดแก้วหรือฟวิ สก์ ระปุก

1.13 สำยไฟฟำ้ (Electric Wire)
สายไฟฟ้าท่ีใช้กับวงจรกาลัง (Power Circuit) คือสาย THW ส่วนสายวงจรควบคุมหรือสายคอนโทรล

(Control Circuit) จะใชส้ าย VSF

1.14 บสั บำร์ (Bus bar)
บัสบารท์ ามาจากแผ่นทองแดง (Copper ; Cu) มีความบรสิ ุทธขิ์ องทองแดงไมน่ ้อยกว่าร้อยละ 98 สาหรบั บัส
บารอ์ ะลูมิเนียมก็ไม่ตา่ กว่าร้อยละ 98 เช่นกัน ในตคู้ วบคมุ ไฟฟ้าจะนยิ มใชบ้ สั บาร์แทนการใช้สายไฟ เนือ่ งจาก
ติดต้ังง่ายและรับกระแสได้มากกว่า ขนาดหรือพื้นที่หน้าตัดจะขึ้นอยู่กับการออกแบบ บนเส้นตัวนาบัสบาร์จะ
ถูกเจาะให้เป็นรูเพ่ือให้สามารถจับยึดสายไฟฟ้าได้อย่างมั่นคงแข็งแรง โดยท่ัวไปจะเข้าปลายสายด้วยหางปลา
เพ่ือเพิ่มพ้ืนท่ีการสัมผัสกับตัวนาบัสบาร์ สาหรับการจับยึดบสั บาร์เข้ากับตู้ควบคุมจะใช้ลูกถ้วยบัสบาร์ Epoxy
Insulator Polyester มีทั้งแบบกลมและแบน ขนาดกระแสของบัสบาร์จะพิจารณาความสามารถในการ
นากระแสตามขนาดพ้ืนที่หน้าตัดเช่นเดียวกับสายไฟฟ้า แต่จะมีลักษณะเป็นแผ่นส่ีเหล่ียม และตามมาตรฐาน
DIN ไดก้ าหนดขนาดกระแสสาหรับบัสบาร์ทองแดง และบสั บาร์อะลูมิเนยี ม

1.15 ข้ัวตอ่ สำย (Terminal)
ใชเ้ ปน็ ข้ัวตอ่ สายนวิ ตรอลภายในตคู้ วบคุม และใช้เป็นหลักต่อสายของวงจรควบคุม(Control Circuit)

กิจกรรมที่ 1

คำส่งั จงตอบคำถำมต่อไปนี้
1. จงบอกยา่ นของซเี ล็กเตอร์โวลทป์ ลบั 6 ย่าน

........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
2. จงบอกหน้าทข่ี องเฟสโฟเทคชั่น
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................

ดำ้ นควำมรู้ (ทฤษฎ)ี 2

2. กำรติดต้ังอุปกรณแ์ ละประกอบตจู้ ำ่ ยไฟหลัก (MDB)
แบง่ หน้าท่ีตามแผนกงานได้ดงั นี้
1. แผนกบัสบาร์ เป็นแผนกแรกของการประกอบตู้จ่ายไฟหลัก โดยรับผิดชอบการติดต้ังเซอร์กิตเบรก

เกอรแ์ ละบสั บาร์ยอ่ ย
2. แผนกคอนโทรล ทาหน้าที่ในการติดต้ังอุปกรณ์ทางด้านแรงดันต่า เช่น เครื่องวัดค่าต่างๆ แมกเนติก

คอนแทกเตอร์ รีเลย์ โอเวอรโ์ หลด Timer Fuse control , Push Button ,Lamp เป็นต้น
3. แผนกควบคมุ คณุ ภาพ จะมหี น้าที่รบั ผิดชอบการตรวจเช็คอปุ กรณ์ ได้ทาตามแบบท่ีวศิ วกรกาหนด

2.1 แผนกบสั บำร์

แผนกบัสบาร์เป็นแผนกแรกของการประกอบตู้ควบคุมไฟฟ้าโดยรับผิดชอบติดตั้งเซอร์กิตเบ รกเกอร์และ
บสั บาร์ย่อยในส่วนของแผนกบสั บาร์สามารถแบง่ ออกเปน็ 2 สว่ นดังน้ี

1) ติดต้ังอุปกรณ์ มีหน้าที่รับผิดชอบ ติดตั้งเซอร์กิตเบรกเกอร์และบัสบาร์ ดังรูปท่ี 4.21 - 4.24 คือการ
ข้ึนโครงตู้ติดต้ังเซอร์กิตเบรกเกอรย์ อ่ ย ติดตั้งลกู ถว้ ยรับบสั บาร์ ตดิ ตั้งเซอร์กิตเบรกเกอร์

2) เตรียมบัสบาร์ รับผิดชอบการตัดบัสบาร์ ดัดบัสบาร์ พ่นสีบัสบาร์ ดังรูปที่ 4.25 - 4.30 คือการตัดบสั
บาร์, เจาะรบู ัสบาร์, พ่นสีบสั บาร์, ติดต้ังบสั บาร์ R, S, T, N ภายในตู้

2.2 แผนกคอนโทรล

แผนกคอนโทรลจะทาหน้าท่ีในการติดต้ังอุปกรณ์ทางด้านแรงดันต่า เช่น เครื่องวัดค่าต่าง ๆ แมกเนติก
คอนแทกเตอร์ รเี ลย์ โอเวอร์โหลด Timer Fuse control, Push Button, Lamp เปน็ ตน้

1) ขั้นตอนการปฏิบัติงานในส่วนของคอนโทรล การเตรียมราง Wireduct การติดต้ังราง Wireduct ในตู้
จ่ายไฟหลกั เปน็ การป้องกันไม่ให้สายไฟเกดิ การชารดุ เสียหายอีกท้ังเพ่ือความเป็นระเบียบและสวยงาม

2) การเตรียมสายคอนโทรล การเตรียมสายคอนโทรล ทาการวัดความยาวของสาย เพ่ือนาไปตัดและย้า
หางปลา กอ่ นทจ่ี ะทาการต่อสายเขา้ กบั อุปกรณ์ เช่น ฟวิ ส์ บรภิ ณั ฑ์ต่าง ๆ บริภณั ฑเ์ ครือ่ งวดั

3) การเดินสายเข้าชุดอุปกรณ์และสาย POWER การเดินสายเข้าอุปกรณ์จะปฏิบัติตามแบบ Wiring ท่ี
วิศวกรไดอ้ อกแบบมา

กจิ กรรมท่ี 2

คำสัง่ จงตอบคำถำมตอ่ ไปนี้
1. จงยกตัวอยา่ งอปุ กรณท์ ่ีติดบนแผงคอนโทรล

........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................

2. จงบอกขั้นตอนการเตรียมสายคอนโทรล
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................

เฉลยกจิ กรรมท่ี 1

1. จงบอกยา่ นของซีเล็กเตอร์โวลทป์ ลบั 6 ย่าน
ตอบ
ซีเล็กเตอรโ์ วลต์ เปน็ สวติ ชท์ ี่ปรับได้ 6 ยา่ นวัด คอื
R – N เปน็ การวดั เทียบแรงดันระหว่างเฟส R กบั นิวตรอล (N)
S – N เป็นการวัดเทียบแรงดันระหว่างเฟส S กับนิวตรอล (N)
T – N เปน็ การวัดเทียบแรงดันระหวา่ งเฟส T กบั นวิ ตรอล (N)
R – S เป็นการวัดเทยี บแรงดันระหว่างเฟส R กบั เฟส S
S – T เปน็ การวัดเทยี บแรงดันระหว่างเฟส S กับเฟส T
T – R เปน็ การวัดเทียบแรงดันระหว่างเฟส T กบั เฟส R

2. จงบอกหน้าท่ขี องเฟสโฟเทคช่ัน
ตอบ
โดยท่ัวไปจะถูกเรียกหลายชื่อ เช่น Protective Relay หรือ Phase Monitor หรือ
Monitoring Relay ทาหน้าท่ีเป็นรีเลย์ป้องกันความผิดปกติท่ีจะเกิดข้ึนในระบบไฟฟ้า อันเนื่องมาจาก
แรงดันไฟฟ้าตก แรงดันไฟฟ้าเกิน ไฟขาดหายไปบางเฟส เฟสซีแควนซ์ผิด และแรงดันไฟฟ้า ไม่สมดุลมี
รายละเอยี ดดังน้ี
- ปอ้ งกนั วงจรเน่ืองจากแรงดนั ไฟฟา้ มาไม่เทา่ กนั (Voltage Asymmetry)
- ปอ้ งกนั วงจรเน่ืองจากแรงดนั ไฟฟา้ มาผิดเฟส (Incorrect Phase Sequence)
- ป้องกันวงจรเนื่องจากแรงดันไฟฟ้าขาดเฟส (Phase Failure หรอื Phase Loss)
- ปอ้ งกันแรงดันตา่ / สงู กวา่ ระดบั ปกติ (under/overvoltage)

เฉลยกจิ กรรมท่ี 2

3. จงยกตัวอย่างอุปกรณท์ ่ตี ดิ บนแผงคอนโทรล
ตอบ
แผนกคอนโทรล ทาหนา้ ท่ีในการติดต้งั อุปกรณท์ างด้านแรงดันตา่ เช่น เครื่องวดั ค่าตา่ งๆ
แมกเนติกคอนแทกเตอร์ รเี ลย์ โอเวอร์โหลด Timer Fuse control , Push Button ,Lamp เป็นต้น

4. จงบอกขนั้ ตอนการเตรียมสายคอนโทรล
ตอบ
การเตรยี มสายคอนโทรล
การเตรียมสายคอนโทรล ทาการวดั ความยาวของสาย เพื่อนาไปตัดและยา้ หางปลา
ก่อนทจี่ ะทาการต่อสายเขา้ กับอปุ กรณ์ เชน่ ฟิวส์ บริภณั ฑต์ า่ ง ๆ บริภัณฑเ์ คร่ืองวดั

แบบทดสอบหลังเรยี น

1. อปุ กรณ์ชนิดใดทาหน้าท่ีตรวจสอบระดบั แรงดนั ไฟฟ้าในตูค้ วบคุม
จ. ซีเล็กเตอรส์ วติ ช์
ฉ. เฟสโปรเทคชนั่
ช. บสั บาร์
ซ. เคเบ้ลิ ไทร์

2. ซีที (CT) ทาหนา้ ท่ีอะไร
จ. ใชต้ อ่ สาย
ฉ. ใช้มัดสาย
ช. ลดกระแสใหเ้ หมาะกบั แอมมิเตอร์
ซ. ใชเ้ ป็นหลอดสญั ญาณ

3. วงจรกาลงั ในตคู้ วบคุม นยิ มใช้สายไฟฟ้าชนิดใด
จ. VAF
ฉ. VCT
ช. NYY
ซ. THW

4. ขอ้ ใดไม่ใชโ่ ค้ดสขี องหลอดไฟสัญญาณ
จ. เขียว
ฉ. ชมพู
ช. แดง
ซ. เหลือง

5. อุปกรณช์ นิดใดใช้สาหรบั เข้าปลายสายเพ่อื ต่อเข้ากบั บัสบาร์
จ. เทอร์มินอล
ฉ. หางปลา
ช. ไส้ไก่
ซ. Expension Bolt

6. อปุ กรณ์ชนดิ ใดใช้ปรบั เลือกเพอ่ื วัดแรงดันไฟฟา้
จ. ซเี ล็กเตอรโ์ วลต์
ฉ. Push Button Switch
ช. Pilot Lamp
ซ. Frequency Meter

7. อุปกรณ์ชนดิ ใดใช้รองรบั บสั บาร์ไม่ใหส้ มั ผสั กบั ตคู้ วบคมุ
จ. ลูกถ้วยหรอื Insulator
ฉ. แปน้ ไม้
ช. เทปพันสาย
ซ. ผิดทุกข้อ

8. ตู้ MDB หรอื ตูส้ วติ ชบ์ อรด์ ทาหนา้ ท่ีตามข้อใด
จ. ใช้ควบคุมระบบไฟฟ้า
ฉ. ศนู ย์กลางการจา่ ยโหลด
ช. เปน็ แผงจ่ายไฟรวม
ซ. ผดิ ทุกข้อ

9. บสั บาร์ทาจากวสั ดุชนิดใด
จ. ตะกว่ั
ฉ. อะลูมเิ นียม
ช. ดบี กุ
ซ. ทองแดง

10. ข้อใดคือหน้าท่ขี องหลอดไฟสญั ญาณ (Pilot Lamp)

จ. วดั แรงดนั ที่รับเขา้ มาในตู้ควบคมุ
ฉ. แสดงสัญญาณใหร้ ู้ว่ามรี ะดับแรงดนั จ่ายเข้ามาในตู้ควบคุม
ช. ใช้ ปิด- เปิด วงจรควบคุม
ซ. ผิดทุกข้อ

เฉลย

ข้อ 1 ขอ้ 2 ขอ้ 3 ข้อ 4 ข้อ 5 ข้อ 6 ข้อ 7 ข้อ 8 ข้อ 9 ขอ้ 10
คค ง ขขกก ง ง ข