มอดูลมอดูลอุปกรณ์ประกอบตู้จ่ายไฟหลัก

มอดลู อุปกรณป์ ระกอบตู้จ่ายไฟหลัก

วิชา การติดตัง้ ไฟฟา้ 1
ผ้จู ัดทา นายวันชยั ปล้องเงนิ

ตำแหน่ง ครูพิเศษสอน

วทิ ยำลยั สำรพดั ช่ำงจนั ทบุรี

สำนกั งำนคณะกรรมกำรกำรอำชีวศึกษำ

คานา

มอดูลการสอนวิชา “การติดตั้งไฟฟ้า 1” รหัสวิชา 30104-2001 จัดทาขึ้นเพ่ือใช้เป็น
แนวทางในการจัดการเรียนการสอน วิชา การติดตั้งไฟฟ้า 1 ตามหลักสูตรประกาศนียบัตรวิชาชีพ
ช้ันสูง (ปวส.) พุทธศกั ราช 2563 ของสานกั งานคณะกรรมการการอาชวี ศึกษา โดย ประกอบด้วย
เนอ้ื หาเกย่ี วกบั อุปกรณ์ประกอบตจู้ า่ ยไฟหลัก (MDB) การตดิ ตัง้ และประกอบตจู้ า่ ยไฟหลัก MDB

สาหรับมอดูลการสอนรายวิชานี้ ผู้จัดทาได้ทุ่มเทกาลังกาย กาลังใจและเวลาในการศึกษา
ค้นคว้า ทดลอง เพ่ือให้เกิดประสิทธิภาพต่อการเรียนการสอน และการจัดการเรียนการสอนตาม
แนวทางหลักปรัชญาของเศรษฐกจิ แบบพอเพียง

ท้ายท่ีสุดน้ี ผู้จัดทาขอขอบคุณผู้ท่ีสร้างแหล่งความรู้ และผู้ท่ีมีส่วนเกี่ยวข้องต่าง ๆ ซึ่งเป็น
ส่วนสาคัญที่ทาให้มอดูลการสอนวิชา การติดต้ังไฟฟ้า 1 เสร็จสมบูรณ์เป็นท่ีเรียบร้อย และหาก
ผู้ใช้พบข้อบกพร่องหรือมีข้อเสนอแนะประการใด ขอได้โปรดแจ้งผจู้ ดั ทาทราบด้วย จกั ขอบคณุ ยิง่

วนั ชัย ปลอ้ งเงิน
ผ้จู ัดทา

สารบัญ

คานา หนา้
สารบัญ
คาชแี้ จงในการใช้มอดูลสาหรับนักเรียน ก
หลกั การและเหตผุ ล ข
สมรรถนะประจาหน่วย 1
เรื่องทจ่ี ะศึกษา 2
จุดประสงค์ทั่วไป 2
จดุ ประสงค์เชงิ พฤติกรรม 2
แบบทดสอบกอ่ นเรียน 2
เฉลยแบบทดสอบก่อนเรียน 2
3
ด้านความรู้ (ทฤษฎี) 1 5

กิจกรรมท่ี 1 6

ด้านความรู้ (ทฤษฎี) 2 9

กจิ กรรมท่ี 2 10

เฉลยกิจกรรมที่ 1 11

เฉลยกจิ กรรมที่ 2 12
แบบทดสอบหลงั เรียน
เฉลยแบบทดสอบหลังเรยี น 13
14
15

คาชแี้ จงในการใชม้ อดลู สาหรับนกั เรยี น

การใชบ้ ทเรยี นมอดูลให้เกิดประสทิ ธภิ าพตอ่ การจดั กจิ กรรมการเรียนการสอนไดอ้ ยา่ งสูงสุดนักเรียนควร
ปฏบิ ตั ดิ ังนี้

๑. การเตรียมตัวของนักเรยี น
๑.๑ ศกึ ษาบทเรยี นมอดลู ล่วงหน้ากอ่ นที่จะปฏบิ ัติงานกจิ กรรมเพ่ือให้มคี วามรู้ความเข้าใจเกี่ยวกบั
จดุ ประสงคข์ ้อปฏิบัติ
๑.๒ การวางแผนการเตรยี มอปุ กรณ์การเรยี นรู้
๒. ดาเนินการจดั กิจกรรมการปฏบิ ตั กิ จิ กรรมให้มคี วามรคู้ วามเขา้ ใจ
๒.๑ ศกึ ษาแนวทางการปฏบิ ตั กิ จิ กรรมให้มคี วามเขา้ ใจ
๒.๒ ปฏบิ ตั กิ ิจกรรมลาดบั ขั้นตอนที่กาหนด

หลักการและเหตุผล

ตู้ควบคุมไฟฟ้าที่จะกล่าวถึงต่อไปนี้ หมายถึงตู้เมนของระบบจ่ายไฟฟ้าหรือที่เรียกว่าตู้ MDB (Main
Distribution Board) หรือตู้สวิตชบ์ อร์ด (Switch Board) ทาหนา้ ท่คี วบคมุ การจ่ายไฟฟ้าในอาคาร (Indoor) หรอื
ในโรงงาน จึงถือว่ามีความสาคัญต่อการใช้พลังงานไฟฟ้าเป็นอย่างมากกล่าวคือ ถ้าหากว่าแรงดันตกหรือมีค่าต่า
เกินค่าท่ีกาหนดไว้ (Undervoltage) ก็จะตัดวงจรทันทีเป็นการป้องกันความเสียหายที่จะเกิดข้ึนในรูปแบบ
โดยเฉพาะโหลดประเภทมอเตอร์ นอกจากนยี้ ังสามารถตรวจเช็คค่ากระแสไฟฟ้าได้อีกดว้ ย

สมรรถนะอาชีพประจาหน่วย

1. อธิบายและติดตั้งอุปกรณป์ ระกอบตู้จ่ายไฟหลัก (MDB)

เร่อื งที่จะศึกษา

1. อปุ กรณป์ ระกอบตูจ้ า่ ยไฟหลัก (MDB)
2. การตดิ ตัง้ อุปกรณ์และประกอบตู้จ่ายไฟหลัก (MDB)

จุดประสงคท์ ั่วไป

1. เพือ่ ให้รู้และเข้าใจเก่ยี วกบั อปุ กรณ์ประกอบตจู้ า่ ยไฟหลัก (MDB) (ด้านความรู้)
2. เพอ่ื ใหม้ ที ักษะในการตดิ ตงั้ อุปกรณ์และประกอบต้จู า่ ยไฟหลัก (MDB) (ดา้ นทกั ษะ)
3. เพอื่ ใหเ้ ห็นคุณค่าการของประกอบตู้จา่ ยไฟหลัก (MDB) (ด้านเจตคติ)
4. เพ่ือมีจิตสานึกท่ีดีเกี่ยวกับติดตั้งอุปกรณ์และประกอบตู้จ่ายไฟหลัก (MDB) (ด้านคุณธรรม จริยธรรม/

บูรณาการเศรษฐกิจพอเพียง)

จุดประสงคเ์ ชงิ พฤติกรรม

1. อธิบายอปุ กรณ์ประกอบตู้จา่ ยไฟหลกั (MDB) ได้ (ดา้ นความรคู้ วามจา)
2. ฝึกตดิ ตงั้ อุปกรณ์และประกอบตจู้ ่ายไฟหลัก (MDB) ได้ (ด้านทักษะ)
3. ชแ้ี จงการติดตงั้ อปุ กรณแ์ ละประกอบตูจ้ ่ายไฟหลกั (MDB) ได้ (ด้านจติ พสิ ัย)
4. กาหนดขนาดของเซอร์กิจเบรกเกอรไ์ ด้ (ดา้ นจิตพสิ ัย)
5. เลือก Air Circuit Breaker ได้ (ด้านจติ พิสัย)

แบบทดสอบกอ่ นเรียน

1. อุปกรณ์ชนิดใดทาหนา้ ท่ตี รวจสอบระดับแรงดันไฟฟ้าในต้คู วบคุม
ก. ซเี ล็กเตอรส์ วติ ช์
ข. เฟสโปรเทคชนั่
ค. บสั บาร์
ง. เคเบ้ิลไทร์

2. ซที ี (CT) ทาหนา้ ท่ีอะไร
ก. ใช้ต่อสาย
ข. ใชม้ ดั สาย
ค. ลดกระแสให้เหมาะกับแอมมเิ ตอร์
ง. ใชเ้ ป็นหลอดสญั ญาณ

3. วงจรกาลังในตู้ควบคุม นิยมใช้สายไฟฟ้าชนิดใด
ก. VAF
ข. VCT
ค. NYY
ง. THW

4. ขอ้ ใดไม่ใชโ่ คด้ สีของหลอดไฟสญั ญาณ
ก. เขยี ว
ข. ชมพู
ค. แดง
ง. เหลอื ง

5. อุปกรณช์ นิดใดใชส้ าหรับเข้าปลายสายเพือ่ ต่อเข้ากบั บัสบาร์
ก. เทอร์มินอล
ข. หางปลา
ค. ไส้ไก่
ง. Expension Bolt

6. อุปกรณช์ นดิ ใดใชป้ รบั เลอื กเพ่ือวัดแรงดันไฟฟ้า
ก. ซเี ลก็ เตอร์โวลต์
ข. Push Button Switch
ค. Pilot Lamp

ง. Frequency Meter
7. อปุ กรณช์ นดิ ใดใชร้ องรบั บัสบาร์ไมใ่ หส้ มั ผัสกบั ต้คู วบคุม

ก. ลูกถ้วยหรอื Insulator
ข. แป้นไม้
ค. เทปพนั สาย
ง. ผดิ ทุกข้อ

8. ตู้ MDB หรอื ตู้สวิตช์บอรด์ ทาหนา้ ทต่ี ามข้อใด
ก. ใชค้ วบคมุ ระบบไฟฟ้า
ข. ศนู ยก์ ลางการจ่ายโหลด
ค. เปน็ แผงจา่ ยไฟรวม
ง. ผดิ ทุกข้อ

9. บสั บาร์ทาจากวสั ดชุ นดิ ใด
ก. ตะก่ัว
ข. อะลูมเิ นียม
ค. ดบี ุก
ง. ทองแดง

10. ข้อใดคือหน้าทข่ี องหลอดไฟสัญญาณ (Pilot Lamp)

ก. วดั แรงดันท่ีรบั เข้ามาในตู้ควบคมุ
ข. แสดงสญั ญาณใหร้ ู้วา่ มีระดับแรงดันจ่ายเข้ามาในตู้ควบคุม
ค. ใช้ ปิด- เปดิ วงจรควบคุม
ง. ผดิ ทกุ ข้อ

เฉลยแบบทดสอบก่อนเรยี น

ข้อ 1 ขอ้ 2 ขอ้ 3 ข้อ 4 ขอ้ 5 ขอ้ 6 ข้อ 7 ข้อ 8 ขอ้ 9 ขอ้ 10
คค ง ขขกก ง ง ข

ด้านความรู้ (ทฤษฎี) 1

1 อปุ กรณป์ ระกอบตจู้ ่ายไฟหลัก

อุปกรณ์ที่ใช้ติดต้ังภายในตู้ควบคุมมีหลายชนิด ประกอบด้วย ซีเล็กเตอร์สวิตช์เฟสโปรเทคเตอร์ หม้อแปลง
กระแสไฟฟ้า หลอดไฟสญั ญาณ เซอรก์ ิตเบรกเกอร์ โวลตม์ เิ ตอร์ แอมมเิ ตอร์ วตั ต์มิเตอร์ เพาเวอรแ์ ฟกเตอร์มิเตอร์
เคร่อื งวัดความถี่ กิโลวตั ตอ์ าวร์มิเตอร์ ฟิวส์ สายไฟฟา้ บสั บาร์ ขัว้ ต่อสาย และเคเบล้ิ ไทร์ เปน็ ต้น

1.1 ซีเล็กเตอรส์ วติ ช์ (Selector Switch)
เป็นสวิตช์ที่สามารถปรับได้หลายตาแหน่ง จึงนามาใช้เป็นสวิตช์เลือกย่านวัดกระแสและวัดแรงดัน โดยการ

ต่อเข้ากับแอมมิเตอร์และโวลต์มิเตอร์ ดังนั้นจึงเรียกว่า ซีเล็กเตอร์แอมป์ (Ammeter Selector) และซีเล็กเตอร์
โวลต์ (Voltmeter Selector) ตามลาดบั

ซีเล็กเตอร์แอมป์ เป็นสวิตช์ที่ปรับได้ 3 ย่านวัด คือ 1, 2, 3 เพื่อตรวจวัดกระแสของสายเมนใน
เฟส R, S, T ตามลาดบั ดงั รปู ที่ 3.3 ก.

ซเี ลก็ เตอร์โวลต์ เป็นสวติ ช์ท่ปี รับได้ 6 ย่านวดั คือ
R – N เปน็ การวัดเทียบแรงดันระหว่างเฟส R กับนิวตรอล (N)
S – N เป็นการวดั เทยี บแรงดันระหว่างเฟส S กับนวิ ตรอล (N)
T – N เปน็ การวดั เทยี บแรงดันระหว่างเฟส T กับนิวตรอล (N)
R – S เป็นการวัดเทยี บแรงดันระหวา่ งเฟส R กับเฟส S
S – T เปน็ การวดั เทยี บแรงดันระหวา่ งเฟส S กับเฟส T
T – R เปน็ การวดั เทียบแรงดนั ระหว่างเฟส T กบั เฟส R

1.2 เฟสโปรเทคเตอร์ (Phase Protector)

โดยท่ัวไปจะถูกเรยี กหลายช่ือ เชน่ Protective Relay หรือ Phase Monitor หรือ Monitoring Relay ทา
หน้าท่เี ป็นรีเลยป์ อ้ งกนั ความผิดปกตทิ ่จี ะเกิดขนึ้ ในระบบไฟฟา้ อันเนื่อง

มาจากแรงดนั ไฟฟา้ ตก แรงดันไฟฟา้ เกิน ไฟขาดหายไปบางเฟส เฟสซแี ควนซผ์ ิด และแรงดนั ไฟฟ้า
ไม่สมดลุ มีรายละเอียดดังนี้

- ปอ้ งกันวงจรเนอ่ื งจากแรงดันไฟฟา้ มาไมเ่ ท่ากนั (Voltage Asymmetry)
- ป้องกันวงจรเน่ืองจากแรงดนั ไฟฟา้ มาผิดเฟส (Incorrect Phase Sequence)
- ปอ้ งกนั วงจรเนอื่ งจากแรงดนั ไฟฟ้าขาดเฟส (Phase Failure หรอื Phase Loss)
- ปอ้ งกนั แรงดันต่า / สูง กวา่ ระดบั ปกติ (under/overvoltage)

1.3 หมอ้ แปลงกระแสไฟฟา้ (Current Transformer ; CT.)
เป็นหม้อแปลงประกอบเคร่ืองวัดไฟฟ้า ทาหน้าท่ีลดกระแสที่ใช้งานจริงซึ่งมีกระแสสูงให้มีค่าลดต่าลง

เหมาะสมกบั แอมมเิ ตอร์ โดยมพี กิ ัดกระแสด้านเอาต์พุต (Rated Secondary Current)

มาตรฐานเทา่ กับ 5 A แยกตามพิกดั กาลังเป็นโวลต์ – แอมแปร์ (VA) หรือทเี่ รยี กว่า Burden ดงั นี้

Burden 10 VA มหี ลายขนาด คือ 10/5, 20/5, 30/5, 40/5, 50/5, 60/5, 100/5,
150/5,200/5, 250/5, 300/5, 400/5

Burden 15 VA มหี ลายขนาด คือ 400/5, 500/5, 600/5, 800/5

Burden 20 VA มีหลายขนาด คือ 1000/5, 1200/5, 1500/5, 2000/5, 2500/5,
3000/5,4000/5

1.4 หลอดไฟสญั ญาณ (Pilot Lamp)

เป็นหลอดไฟท่ีใช้แสดงการทางานของระบบ ถ้าหากว่าหลอดไฟสัญญาณติดสว่างแสดงว่ามีแรงดันไฟฟ้า
จากภายนอกจ่ายเข้ามายังตู้ควบคุม สาหรับโค้ดสีของหลอดไฟสัญญาณประกอบด้วยสีแดง (Red) เขียว (Green)
เหลือง (Yellow) น้าเงิน (Blue) และ สีขาว (White)พิกัดแรงดันใช้งานท่ัวไปคือ 220/6.3 V, 380/6.3 V,
220/18 V และ 380/18 V นั่นคือภายในจะใช้หม้อแปลงลดแรงดันให้ต่าลง เหมาะสมกับขนาดของหลอดไส้ท่ี
ใช้งาน

1.5 เซอรก์ ิตเบรกเกอร์ (Circuit Breaker ; CB.)
เซอรก์ ติ เบรกเกอร์ทตี่ ิดตง้ั ไวภ้ ายในตู้ควบคุมไฟฟา้ จะทาหน้าท่ปี อ้ งกนั ความเสียหายที่อาจจะเกดิ ข้ึนในแต่

ละวงจร โดยสามารถเลือกใชต้ ามความเหมาะสม สาหรับระบบไฟฟ้าขนาดใหญ่อาจจะติดต้ังแอร์เซอร์กติ เบรกเกอร์
ซึ่งเปน็ ท่นี ิยมท่ัวไป

1.6 โวลต์มิเตอร์

ใชส้ าหรบั วดั แรงดันไฟฟ้า ซง่ึ ถูกปรับเลือกจากซเี ล็กเตอร์โวลต์ โวลตม์ ิเตอรท์ ี่ใช้ตดิ ตั้งจะเป็นชนิดติดต้ังบน
Panel Board ยา่ นวดั 0 – 500 V จึงสามารถต่อเข้าโดยตรง (Direct)กบั แรงดันไฟฟา้ โดยไมเ่ ปน็ อนั ตรายกบั โวลต์
มิเตอร์

1.7 แอมมเิ ตอร์ (Ammeter)

ใช้สาหรับวัดกระแสไฟฟ้าซ่ึงถูกปรับเลือกจากซีเล็กเตอร์แอมป์จะเป็นชนิดท่ีใช้ติดต้ังบน Panel Board
เช่นเดียวกับโวลต์มิเตอร์ย่านวัด 0 – 200 A หรือ 0 – 300 A หรือย่านอื่น ๆ เมื่อนาไปวัดกระแสอาจจะต่อวัด
โดยตรง (Direct) หรือต่อรวมกับ CT กไ็ ด้ตามความเหมาะสม

1.8 วตั ตม์ เิ ตอร์ (Wattmeter)

ใช้สาหรับวัดกาลังไฟฟ้าที่ใช้งานในระบบ (True Power) มีหน่วยเป็นกิโลวัตต์(kilowatt ; kW) ในกรณีท่ี
ใชก้ าลังไฟฟ้าไมม่ ากนกั อาจจะไม่ตดิ ต้งั วัตตม์ เิ ตอร์ท่ีตคู้ วบคุมกไ็ ด้

1.9 เพาเวอร์แฟกเตอรม์ ิเตอร์ (Power Factor Meter ; cos φ)

ใชว้ ัดค่าเพาเวอร์แฟกเตอร์ (หรอื ตวั ประกอบกาลงั ) ของระบบ ในกรณีท่ีใช้ไฟฟ้าไม่มากนกั อาจจะไม่ติดต้ัง
เพาเวอรแ์ ฟกเตอร์ท่ตี คู้ วบคุมกไ็ ด้

1.10 เคร่ืองวดั ความถี่ (Frequency Meter ; Hz)

ใช้วัดค่าความถ่ีของระบบไฟฟ้าโดยทั่วไปนิยมใช้เครื่องวัดความถ่ีแบบเข็มช้ีและแบบก้านส่ัน สเกลความถ่ีอยู่
ในช่วง 45 – 55 Hz

1.11 กโิ ลวตั ต์อาวร์มเิ ตอร์ (kilowatt hour Meter ; kWh)

ใช้วัดพลังงานไฟฟ้าในระบบ ทั้งระบบ 1 เฟส 2 สาย และ 3 เฟส 4 สาย โดยจะติดตั้ง kwh วัดพลังงาน
ไฟฟา้ ในกรณที ่ใี ช้กระแสไฟฟ้าจานวนมากเท่านนั้

1.12 ฟิวส์ (Fuse)

ฟิวสท์ ่ใี ช้ในต้คู วบคมุ หรือตู้สวติ ชบ์ อร์ดเปน็ ฟวิ ส์ชนดิ หลอดแก้วหรือฟวิ ส์กระปกุ

1.13 สายไฟฟา้ (Electric Wire)
สายไฟฟ้าที่ใช้กับวงจรกาลัง (Power Circuit) คือสาย THW ส่วนสายวงจรควบคุมหรือสายคอนโทรล

(Control Circuit) จะใชส้ าย VSF

1.14 บัสบาร์ (Bus bar)

บสั บาร์ทามาจากแผน่ ทองแดง (Copper ; Cu) มคี วามบรสิ ทุ ธิข์ องทองแดงไม่น้อยกว่าร้อยละ 98 สาหรบั บัส
บาร์อะลูมิเนยี มก็ไม่ต่ากว่าร้อยละ 98 เช่นกนั ในตูค้ วบคมุ ไฟฟา้ จะนยิ มใช้บสั บารแ์ ทนการใช้สายไฟ เน่ืองจาก
ติดต้ังง่ายและรับกระแสได้มากกว่า ขนาดหรือพื้นท่ีหน้าตัดจะข้ึนอยู่กับการออกแบบ บนเส้นตัวนาบัสบาร์จะ
ถูกเจาะให้เป็นรูเพ่ือให้สามารถจับยึดสายไฟฟ้าได้อย่างมั่นคงแข็งแรง โดยทั่วไปจะเข้าปลายสายด้วยหางปลา
เพ่ือเพ่ิมพื้นท่ีการสัมผัสกับตัวนาบัสบาร์ สาหรับการจับยึดบสั บาร์เข้ากับตู้ควบคุมจะใชล้ ูกถ้วยบัสบาร์ Epoxy
Insulator Polyester มีทั้งแบบกลมและแบน ขนาดกระแสของบัสบาร์จะพิจารณาความสามารถในการ
นากระแสตามขนาดพ้ืนที่หน้าตัดเช่นเดียวกับสายไฟฟ้า แต่จะมีลักษณะเป็นแผ่นสี่เหลี่ยม และตามมาตรฐาน
DIN ได้กาหนดขนาดกระแสสาหรับบัสบารท์ องแดง และบัสบาร์อะลูมเิ นยี ม

1.15 ข้ัวต่อสาย (Terminal)

ใช้เปน็ ข้ัวต่อสายนวิ ตรอลภายในตู้ควบคุม และใช้เปน็ หลกั ต่อสายของวงจรควบคมุ (Control Circuit)

กจิ กรรมที่ 1

คาส่ัง จงตอบคาถามตอ่ ไปนี้
1. จงบอกย่านของซีเล็กเตอร์โวลทป์ ลับ 6 ย่าน

........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
2. จงบอกหนา้ ทข่ี องเฟสโฟเทคชน่ั
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................

ด้านความรู้ (ทฤษฎี) 2

2. การติดต้ังอุปกรณ์และประกอบต้จู ่ายไฟหลกั (MDB)
แบ่งหนา้ ทตี่ ามแผนกงานไดด้ งั นี้
1. แผนกบัสบาร์ เป็นแผนกแรกของการประกอบตู้จ่ายไฟหลัก โดยรับผิดชอบการติดต้ังเซอร์กิตเบรก

เกอรแ์ ละบสั บาร์ย่อย
2. แผนกคอนโทรล ทาหน้าท่ีในการติดตั้งอุปกรณ์ทางด้านแรงดันต่า เช่น เคร่ืองวัดค่าต่างๆ แมกเนติก

คอนแทกเตอร์ รีเลย์ โอเวอรโ์ หลด Timer Fuse control , Push Button ,Lamp เปน็ ต้น
3. แผนกควบคุมคุณภาพ จะมหี นา้ ที่รบั ผิดชอบการตรวจเชค็ อปุ กรณ์ ได้ทาตามแบบท่วี ิศวกรกาหนด

2.1 แผนกบัสบาร์

แผนกบัสบาร์เป็นแผนกแรกของการประกอบตู้ควบคุมไฟฟ้าโดยรับผิดชอบติดต้ังเซอร์กิตเบรกเกอร์และ
บสั บาร์ย่อยในสว่ นของแผนกบสั บารส์ ามารถแบง่ ออกเป็น 2 ส่วนดงั น้ี

1) ติดตั้งอุปกรณ์ มีหน้าท่ีรับผิดชอบ ติดต้ังเซอร์กิตเบรกเกอร์และบัสบาร์ ดังรูปท่ี 4.21 - 4.24 คือการ
ขึ้นโครงตู้ตดิ ตั้งเซอรก์ ิตเบรกเกอร์ยอ่ ย ติดต้งั ลูกถว้ ยรับบสั บาร์ ตดิ ต้งั เซอร์กิตเบรกเกอร์

2) เตรียมบัสบาร์ รับผิดชอบการตัดบัสบาร์ ดัดบัสบาร์ พ่นสีบัสบาร์ ดังรูปท่ี 4.25 - 4.30 คือการตัดบสั
บาร์, เจาะรูบัสบาร์, พน่ สีบัสบาร์, ติดตงั้ บสั บาร์ R, S, T, N ภายในตู้

2.2 แผนกคอนโทรล

แผนกคอนโทรลจะทาหน้าท่ีในการติดตั้งอุปกรณ์ทางด้านแรงดันต่า เช่น เครื่องวัดค่าต่าง ๆ แมกเนติก
คอนแทกเตอร์ รีเลย์ โอเวอรโ์ หลด Timer Fuse control, Push Button, Lamp เปน็ ต้น

1) ขั้นตอนการปฏิบัติงานในส่วนของคอนโทรล การเตรียมราง Wireduct การติดต้ังราง Wireduct ในตู้
จ่ายไฟหลัก เปน็ การป้องกันไม่ใหส้ ายไฟเกิดการชารดุ เสียหายอกี ทัง้ เพื่อความเป็นระเบยี บและสวยงาม

2) การเตรียมสายคอนโทรล การเตรียมสายคอนโทรล ทาการวัดความยาวของสาย เพื่อนาไปตัดและย้า
หางปลา กอ่ นท่จี ะทาการตอ่ สายเขา้ กบั อุปกรณ์ เช่น ฟิวส์ บริภัณฑ์ต่าง ๆ บริภัณฑ์เครื่องวดั

3) การเดินสายเข้าชุดอุปกรณ์และสาย POWER การเดินสายเข้าอุปกรณ์จะปฏิบัติตามแบบ Wiring ท่ี
วิศวกรไดอ้ อกแบบมา

กิจกรรมที่ 2

คาสัง่ จงตอบคาถามต่อไปน้ี
1. จงยกตวั อยา่ งอุปกรณ์ท่ีติดบนแผงคอนโทรล

........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................

2. จงบอกขั้นตอนการเตรียมสายคอนโทรล
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................

เฉลยกิจกรรมท่ี 1

1. จงบอกยา่ นของซีเล็กเตอรโ์ วลท์ปลบั 6 ย่าน
ตอบ
ซีเลก็ เตอร์โวลต์ เปน็ สวติ ช์ท่ีปรับได้ 6 ยา่ นวัด คือ
R – N เป็นการวดั เทียบแรงดันระหวา่ งเฟส R กับนวิ ตรอล (N)
S – N เปน็ การวดั เทียบแรงดันระหว่างเฟส S กับนิวตรอล (N)
T – N เปน็ การวัดเทียบแรงดันระหวา่ งเฟส T กบั นวิ ตรอล (N)
R – S เปน็ การวัดเทียบแรงดันระหว่างเฟส R กับเฟส S
S – T เปน็ การวดั เทยี บแรงดันระหวา่ งเฟส S กับเฟส T
T – R เป็นการวดั เทยี บแรงดันระหว่างเฟส T กบั เฟส R

2. จงบอกหน้าท่ขี องเฟสโฟเทคชั่น
ตอบ
โดยท่ัวไปจะถูกเรียกหลายชื่อ เช่น Protective Relay หรือ Phase Monitor หรือ
Monitoring Relay ทาหน้าที่เป็นรีเลย์ป้องกันความผิดปกติที่จะเกิดขึ้นในระบบไฟฟ้า อันเนื่องมาจาก
แรงดันไฟฟ้าตก แรงดันไฟฟ้าเกิน ไฟขาดหายไปบางเฟส เฟสซีแควนซ์ผิด และแรงดันไฟฟ้า ไม่สมดุลมี
รายละเอยี ดดังน้ี
- ปอ้ งกันวงจรเนื่องจากแรงดันไฟฟา้ มาไม่เท่ากัน (Voltage Asymmetry)
- ป้องกนั วงจรเนื่องจากแรงดันไฟฟา้ มาผดิ เฟส (Incorrect Phase Sequence)
- ป้องกนั วงจรเนื่องจากแรงดันไฟฟา้ ขาดเฟส (Phase Failure หรอื Phase Loss)
- ป้องกนั แรงดนั ต่า / สงู กวา่ ระดบั ปกติ (under/overvoltage)

เฉลยกิจกรรมท่ี 2

3. จงยกตัวอย่างอปุ กรณ์ท่ตี ิดบนแผงคอนโทรล
ตอบ
แผนกคอนโทรล ทาหน้าทีใ่ นการตดิ ตงั้ อุปกรณ์ทางด้านแรงดนั ตา่ เช่น เครื่องวดั ค่าตา่ งๆ
แมกเนติกคอนแทกเตอร์ รเี ลย์ โอเวอร์โหลด Timer Fuse control , Push Button ,Lamp เป็นต้น

4. จงบอกขน้ั ตอนการเตรียมสายคอนโทรล
ตอบ
การเตรียมสายคอนโทรล
การเตรยี มสายคอนโทรล ทาการวดั ความยาวของสาย เพ่ือนาไปตัดและยา้ หางปลา
ก่อนทจ่ี ะทาการต่อสายเขา้ กับอปุ กรณ์ เช่น ฟิวส์ บริภัณฑ์ต่าง ๆ บรภิ ัณฑ์เครื่องวดั

แบบทดสอบหลังเรียน

1. อุปกรณ์ชนิดใดทาหน้าทีต่ รวจสอบระดับแรงดนั ไฟฟ้าในต้คู วบคมุ
จ. ซีเล็กเตอรส์ วติ ช์
ฉ. เฟสโปรเทคชนั่
ช. บสั บาร์
ซ. เคเบ้ิลไทร์

2. ซที ี (CT) ทาหน้าท่ีอะไร
จ. ใช้ต่อสาย
ฉ. ใชม้ ดั สาย
ช. ลดกระแสให้เหมาะกับแอมมเิ ตอร์
ซ. ใชเ้ ป็นหลอดสญั ญาณ

3. วงจรกาลังในตคู้ วบคุม นิยมใชส้ ายไฟฟา้ ชนิดใด
จ. VAF
ฉ. VCT
ช. NYY
ซ. THW

4. ขอ้ ใดไม่ใชโ่ ค้ดสขี องหลอดไฟสญั ญาณ
จ. เขยี ว
ฉ. ชมพู
ช. แดง
ซ. เหลอื ง

5. อุปกรณ์ชนดิ ใดใชส้ าหรบั เข้าปลายสายเพือ่ ต่อเข้ากบั บัสบาร์
จ. เทอร์มนิ อล
ฉ. หางปลา
ช. ไส้ไก่
ซ. Expension Bolt

6. อุปกรณ์ชนดิ ใดใชป้ รบั เลือกเพ่อื วัดแรงดันไฟฟ้า
จ. ซเี ลก็ เตอร์โวลต์
ฉ. Push Button Switch
ช. Pilot Lamp

ซ. Frequency Meter
7. อปุ กรณช์ นดิ ใดใชร้ องรบั บัสบาร์ไมใ่ หส้ มั ผัสกบั ต้คู วบคุม

จ. ลูกถ้วยหรอื Insulator
ฉ. แป้นไม้
ช. เทปพนั สาย
ซ. ผดิ ทุกข้อ

8. ตู้ MDB หรอื ตู้สวิตช์บอรด์ ทาหนา้ ทต่ี ามข้อใด
จ. ใชค้ วบคมุ ระบบไฟฟ้า
ฉ. ศนู ยก์ ลางการจ่ายโหลด
ช. เปน็ แผงจา่ ยไฟรวม
ซ. ผดิ ทุกข้อ

9. บัสบาร์ทาจากวสั ดชุ นดิ ใด
จ. ตะก่ัว
ฉ. อะลูมเิ นียม
ช. ดบี ุก
ซ. ทองแดง

10. ข้อใดคือหน้าทข่ี องหลอดไฟสัญญาณ (Pilot Lamp)

จ. วดั แรงดันท่ีรบั เข้ามาในตู้ควบคมุ
ฉ. แสดงสญั ญาณใหร้ ู้วา่ มีระดับแรงดันจ่ายเข้ามาในตู้ควบคุม
ช. ใช้ ปิด- เปดิ วงจรควบคุม
ซ. ผดิ ทกุ ข้อ

เฉลยแบบทดสอบหลงั เรียน

ข้อ 1 ข้อ 2 ขอ้ 3 ขอ้ 4 ขอ้ 5 ขอ้ 6 ข้อ 7 ข้อ 8 ขอ้ 9 ขอ้ 10
คค ง ขขกก ง ง ข