ထကုိ ဲသ့ ႔ေို သာ ဆုးိ ဝါး၍ စစ္ရာဇဝတ္မအႈ ထိေျမာကေ္ သာ ျပစ္မႀႈ ကးီ တရပအ္ ား
ထိထိေရာကေ္ ရာက္ စုစံ မး္ စစေ္ ဆးျခင္း၊ အနည္းဆးံု အားျဖင့္ သက္ေသခခံ ်က္မ်ား
စုေဆာင္းျခငး္ တအုိ႔ ား ႏိငု ္ငံအေနျဖင့္ ျပဳလပု ရ္ န္ တာဝန္ရွိ သည။္ သုိ႔မသွ ာ လအူ႔ ခြင္အ့ ေရးအား
ကာကြယေ္ စာင့္ေရွာကျ္ ခင္း၊ တးို တက္ေအာင္ လပု ္ေဆာငျ္ ခငး္ ရေႈ ထာင့္မွေန၍ မႈခင္းကို
သငတ့္ ငေ့္ လ်ာက္ပတ္စြာ ထထိ ေိ ရာကေ္ ရာက္ အေရးယေူ ဆာငရ္ ြကႏ္ ငို မ္ ည္ ျဖစသ္ ည္။
ထုအ႔ိ ျပင္ တုိငး္ ျပည္အေဆာကအ္ အုံမ်ား ျပဳျပငေ္ ျပာငး္ လဲ ဖြဲ႔စည္းႏုိငေ္ ရးအတြက္လည္းေ
ကာငး္ ၊ စစရ္ ာဇဝတမ္ ႈ က်ဴးလြနခ္ ံရ၍ ထခိ ကုိ န္ စ္နာသြားသမူ ်ား အတြက္ တရားမ်ွ တမႈ
ရရေိွ ရးကိုလညး္ ေကာငး္ ဥးီ တညႏ္ ုိင္ပါသည္။
သု႔ရိ ာတြင္ ျမနမ္ ာႏငို ္ငအံ မ်ိဳးသား လူအ႔ ခြငအ့္ ေရးေကာမ္ ရငွ ္သည္ တိုင္ၾကားသ၏ူ
သေဘာဆႏၵကို မရယဘူ ဲ တငို ၾ္ ကားခ်ကႏ္ ွင့္ပတသ္ က္၍ ျမန္မာစစ္တပအ္ ား
သတငး္ ေပးခဲသ့ ည္။ ယငး္ သုျ႔ိ ပဳျခငး္ ျဖင့္ ျမနမ္ ာစစတ္ ပသ္ ည္ အဆိုပါ ျပစမ္ ႀႈ ကီးကို ဖးုံ ကြယ္ခြင့္
ရခဲ့သည္သာမက တငုိ ္းၾကားသူ တရားလအို ား ျပစ္မကႈ ်ဴးလြနသ္ ူ ဘဝသကုိ႔ ်ေရာက္ ေစရန္
လပု ္ႀကဇံ ာတ္လမး္ တခုကလုိ ညး္ ဖန္တီးခြင့္ရခဲ့သည။္
ျမနမ္ ာႏုငိ င္ အံ မ်ဳိ းသား လ႔အူ ခြငအ့္ ေရးေကာမ္ ရငွ ္၏ သတင္းကုိ ရရွိၿပီးေနာက္ ၂၀၁၂
ခုႏစွ ္ ေအာကတ္ ဘုိ ာ ၃၀ ရကေ္ န႔ ရက္စြဲျဖင့္ ေပးပု႔ေိ သာ ေျမာက္ပငုိ း္ တုငိ း္ စစဌ္ ာနခ်ဳပ္ တုိငး္ မွဴး၏
ညနႊ ၾ္ ကားခ်ကအ္ ရ ဗုိလမ္ ွဴးႀကးီ ေဇာ္မင္း၊ ဗလို ္မဴွ းဇာနည္မငး္ ပုကိ ္ႏွင့္ ဗိလု မ္ ွဴးတင့ႏ္ ိငု ဝ္ ငး္ တ႔ို
ပါဝငသ္ ည့္ စုံစမး္ စစေ္ ဆးေရး ခံုအဖြဲက႔ ို ဖြဲ႔စည္းေစခဲ့သည။္ ထ႔ုိေနာက္ အဆိပု ါ ခံုအဖြဲ႔သည္
အျခားအခ်က္မ်ားအျပင္ ၎တ႔ို၏ ထင္ျမငခ္ ်က္ကို ေအာက္ပါအတငုိ ္း ခ်မွတ္ခဲသ့ ည္။
"သကေ္ သမ်ား၏ ထြကဆ္ ိခု ်က္အရ ဖားကန္႔ၿမိဳ႕နယ္၊ ဆြတင္ ို္ငယ္ န္ေက်းရြာတြင္
ဦးဘရနေ္ ရာွ င္ ၏သမးီ အသက္ ၁၄ႏွစအ္ ရြယ္ ဂ်ာဆုငိ ္းအိနသ္ ည္
ဆြတ္ငိငု ္ယန္ေက်းရြာအနးီ တြင္ ကခ်ငအ္ မ်ဳိ းသား လြတ္ေျမာက္ ေရးတပ္ ေကအိုင္ေအ
သပူ နု အ္ ဖြဲက႔ ခမရ ၃၈၉ စစေ္ ၾကာင္းအား ဗံးု ခြဲတိကု ္ခကုိ ရ္ ာ၌ ဗုးံ ဆန္ထမိ နွ ၿ္ ပးီ
ကြယ္လြနသ္ ြားခဲ့သည။္ "
44
ဖခင္ျဖစသ္ အူ ား ျပစမ္ ဆႈ ိငု ရ္ ာအရ အေရးယူ တငို ္တနး္ ျခငး္
ေျမာက္ပငုိ ္းတငို ္းစစ္ဌာနခ်ဳပ္ တုိင္းမဴွ း၏ ညနႊ ္ၾကားခ်က္အရ ၂၀၁၃ ခႏု ွစ၊္
ေဖေဖာ္ဝါရလီ ၊ ၂၀ ရကေ္ န႔တြင္ စံုစမ္းစစေ္ ဆးေရးခအုံ ဖြဲ႔ကိုယ္စား ဗုိလ္မဴွ းဇာနည္မငး္ ပုိကသ္ ည္
ဦးဘရနေ္ ရာွ င္အေပၚဖားကန္ၿ႔ မဳိ ႕ရဲစခန္းတြင္အမဖႈ ြင့္တိုငတ္ န္းခဲ့သည္။ျပစမ္ ႈဆုိငရ္ ာဥပေဒပဒု မ္
၂၁၁ အရ နစ္နာေစရန္အႀကံႏငွ ့္ ျပစမ္ ႈက်ဴးလြနေ္ ၾကာငး္ မမွန္စြပစ္ ြဲျခငး္ အမျႈ ဖင့္ ျဖစသ္ ည္။
ဗုိလ္မွဴးဇာနညမ္ ငး္ ပိုက္ (ၾကညး္ ၃၃၁၆၉၊ စစဥ္ ီးစးီ မွဴး(ဒတု ယိ တနး္ )စစ္ဆငေ္ ရး၊
ေရွ႕တန္းအမတွ (္ ၃) စစဗ္ ်ဴ ဟာအဖြဲ၊႔ အေနာကေ္ ျမာက္တိငု ္းစစဌ္ ာနခ်ဳပ္)၏ တငုိ ္ၾကားခ်ကမ္ ွာ
ေအာကပ္ ါအတငို ္း ျဖစသ္ ည္။
၁။ ၂၀၁၂ခႏု စွ ၊္ စက္တငဘ္ ာလ (၁၃) ရက္ေန႔တြင္ ေကအိုင္ေအ(ကခ်င္)ေသာင္း
က်နး္ သမူ ်ားမွ တပမ္ ေတာ္ စစေ္ ၾကာင္းအား အေဝးထနိ း္ စနစသ္ ုးံ မငုိ း္ ျဖင့္ စတင္ေဖာက္ခြဲ
တုိကခ္ ိုက္ခဲ့သည့္ ျဖစ္စဥ္တြင္ မဂ်ာဆငို ္းအမိ ္(၁၄)ႏွစ္ (ဘ)ဥးီ ဘရနေ္ ရွာင(္ ၉)တနး္
အထကတ္ န္းေက်ာင္း(ဖားကန႔္) မုိင္း စထိမနွ ၍္ ေသဆးုံ ခဲပ့ ါသည္။
၂။ အထကပ္ ါျဖစစ္ ဥ္အား စစုံ မး္ စစေ္ ဆးခဲ့ရာတြင္ ၂၀၁၂ ခုႏွစ၊္ စကတ္ ငဘ္ ာလ
(၁၃) ရက္ေန႔ ၀၀ ၀၅ အခ်နိ ခ္ န္႔တြင္ ေရွ႕တနး္ အမတွ ္ (၃၈၉) ေျချမနတ္ ပ္ရငး္ သည္
နယ္ေျမရငွ ္းလငး္ ရန္ ခန္႔မနွ း္ (မပည) ေကေဂ်- ၂၉၃၇၃၄ ေနရာမွ စတငထ္ ြကခ္ ြာခဲၿ့ ပးီ
ဆြတင္ ငုိ ္ယနရ္ ြာ ခနမ႔္ ွနး္ (မပည) ေကေဂ်- ၃၀၂၃၆၃ ေနရာသုိ႔ ၁၅ ၅၀ အခ်ိ္န္ ေရာကရ္ ွိစဥ္
ေကအုိငေ္ အ(ကခ်င္) ေသာငး္ က်န္းသမူ ်ားက ရမီ ုမုငိ ္း(၃)လးုံ စတငေ္ ဖာကခ္ ြဲၿပးီ အိနာဂါ/
လကန္ က္ ငယမ္ ်ားျဖင့္ ပစခ္ တတ္ ကုိ ္ခို္က္ခဲ၍့ မဂ်ာဆိုငး္ အနိ ္ (၁၃)ႏစွ (္ ဘ) ဦးဘရန္ေရွာင္ (၉)
တန္း ေက်ာငး္ သမူ ်ား မိငု း္ စထမိ ွန္ ေသဆုံးခဲ့ ေၾကာင္း အမမႈ နွ ေ္ ပၚေပါက္ခဲ့ပါသည္။
၃။ သ႔ုိရာတြင္ ေသဆးုံ သူမဂ်ာဆုငိ း္ အိန္၏ဖခငျ္ ဖစ္သူ ဦးဘရနေ္ ရွာင္၊
ႏငုိ ္ငသံ ားစိစစ္ေရးကဒ္ အမတွ ္ ၁/ မကန(ႏငုိ ္) ၀၈၆၀၅၄၊ ေမာဝ္ မ္းရပက္ ြက၊္ အပု ္စ(ု ၁)
ဆြတင္ ုငိ ္ယန္ေက်းရြာ၊ ဖားကန႔္ၿမဳိ ႕နယမ္ ွ မဂ်ာဆုိငး္ အိန္ ေသဆံုး ရျခငး္ သည္ ၂၀၁၂ ခႏု ွစ္
စက္တငဘ္ ာလ (၁၃) ရကေ္ န႔တြင္ တပမ္ ေတာ္စစ္ ေၾကာငး္ အား ေကအုိင္ေအ(ကခ်င္)အဖြဲ႔
မွ အေဝးထိနး္ စနစသ္ ုးံ မငို ္းျဖင့္ ေဖာက္ခြဲတကုိ ္ခိကု ္ခဲ့မႈေၾကာင့္ မငုိ း္ စထမိ နွ ္ ေသဆုးံ ရျခ
ငး္ ျဖစေ္ သာလ္ ည္းတပ္မေတာ္ သားမ်ားမွ အေၾကာင္းမဲ့ ပစခ္ တခ္ ဲေ့ ၾကာင္း ျမန္မာႏုိင္ငံ
လ႔ူအခြင့္အေရးေကာ္မရွင္အဖြဲ႔သိ႔ု မမွန္မကန္ လိမ္လညတ္ ုငိ ္ ၾကားခဲ့ပါသည္။
၄။ သို႔ျဖစပ္ ါ၍ မမွနမ္ ကနလ္ မိ လ္ ညတ္ ုိငၾ္ ကားသူ ဦးဘရန္ေရာွ င၊္ ႏငို ္ငံသားစစိ စ္ေရးကဒ္
အမွတ္ ၁/မကန(နုငိ ္) ၀၈၆၀၅၄ ကိုငေ္ ဆာင္သူအား လအုိ ပ္သလအုိ ေရးယေူ ပးပါရန္
45
တငို ၾ္ ကားပါသည္။
၂၀၁၃ ခုႏွစ၊္ ေဖေဖာ္ဝါရလီ ၂၅ ရကေ္ နတ႔ ြင္ ဖားကန္႔ၿမိဳ႕နယ္ တရားရးုံ ၊ တရားသူႀကးီ
ဥးီ ေဇာ္ေဇာ္ထြန္းက တိုင္ခ်ကက္ ုိ လကခ္ ခံ ဲ့သည။္ ထေို႔ နာက္ ဗလို မ္ ွဴးဇာနည္မင္းပကို ္မာွ
ျပည္သူဝ႔ န္ထမ္းအေနျဖင့္ တာဝနအ္ ရ ေဆာင္ ရြက္ျခင္းျဖစ္သည္ဟု အေၾကာင္းျပကာ
တုငိ ၾ္ ကားသအူ ား စစ္ေဆးျခင္းမျပဳဘဲ ဦးဘရနေ္ ရာွ ငအ္ ား ျပစ္မဆႈ ငို ္ရာ ဥပေဒ ပုဒ္မ ၂၁၁ ျဖင့္
အေရးယရူ န္ ဆုးံ ျဖတခ္ ဲသ့ ည။္ ထ႔ေို နာက္ သမၼနစ္ ာထုတ၍္ ဥးီ ဘရန္ေရွာင္အား တရားရုးံ သ႔ို
လာေရာက္ရန္ ဆငေ့္ ခၚသည။္
အစပငုိ း္ တြင္ ၎၏သမးီ ကုိ သတၿ္ ပီးေနာက္ အမႈကိဖု ံးု ကြယ္ရန္
ႀကိဳးစားလ်က္ရေိွ သာ ျမနမ္ ာစစ္တပ္အရာရိွ မ်ား၏ ရန္ကုေိ ၾကာက၍္ ဦးဘရန္ေရာွ င္သည္
ေျပးလာႊ းပနု ္းေရာွ ငေ္ နခဲသ့ ည။္ သု႔ရိ ာတြင္ ၎၏ မတိ ္ေဆြမ်ား၊ ရြာသူရြာသားမ်ား၊
ေဒသခလံ ူထအု သင္းအဖြဲ႔မ်ား၊ ဘာသာေရးေခါငး္ ေဆာင္မ်ား တ႔ုကိ တရားမွ်တမႈအတြက္
တကို ္ပြဲ ဝငရ္ န္ ၎အား အားေပးခဲသ့ ည။္ ဤအမႈသည္ တုိငး္ ရငး္ သားေဒသမ်ား၊ အထူးသျဖင့္
ကခ်ငျ္ ပည္နယအ္ တြင္း ျဖစ္ပြားလ်ကရ္ ေိွ သာ စစရ္ ာဇဝတ္မႈမ်ားႏွင့္ ဆကစ္ ပေ္ နေသာေၾကာင့္
ျဖစ္သည။္ အကယ၍္ ဥးီ ဘရနေ္ ရာွ င၏္ အမအႈ ား ေအာငျ္ မငစ္ ြာ ခခု ံႏိုင္မည္ဆုိပါက
အမနွ ္တရားကို ေဖာ္ထုတႏ္ ိုင္မည။္ ေနာင္တြင္ ေပၚေပါက္ႏုငိ ္မည့္ စစ္ရာဇဝတမ္ ႈမ်ား ကလုိ ည္း
တားဆီးႏိုငပ္ ါ မည။္ သိုျ႔ ဖစ္၍ လထူ ုသည္ ဦးဘရနေ္ ရာွ ငအ္ ား စတငေ္ ထာက္ခံအားေပးမႈ
ျပဳလာခဲ့ၾကသည္။ ဥပေဒအေထာက္အကျူ ပဳသည့္အေနျဖင့္ ေရ႕ွ ေနအပု စ္ ု တစကု လည္း
တရားရုးံ တြင္ ဥးီ ဘရနေ္ ရွာင္အား ခုခံကာကြယေ္ ပးရန္ ကတိျပဳခဲၾ့ ကသည္။ ၂၀၁၃ ခႏု စွ ္ ဧၿပလီ
၈ ရက္ေန႔တြင္ ဦးဘရန္ေရာွ င္က ဖားကနၿ႔္ မိဳ႕နယ္ တရားရးံု သု႔ိ တကေ္ ရာကခ္ ဲရ့ ာ အာမခံ
ရရိွခဲ့သည။္
တရားခြငတ္ ြင္ တရားလုိ ဗိလု မ္ ဴွ းဇာနညမ္ ငး္ ပိကု ္က ၂၀၁၂ခႏု ွစ၊္ ေအာက္တဘုိ ာ
၃၀ ရကေ္ န႔ ရက္စြဲျဖင့္ ေျမာကပ္ ုိငး္ စစဌ္ ာနခ်ဳပ္ တငုိ ္းမွဴး 76 ထံမေွ န၍ စံုးစမ္းစစေ္ ဆးခရုံ ုးံ
ဖြဲ႔စညး္ စစေ္ ဆးရန္ ညႊနၾ္ ကားခ်က္ ရရွိခဲ့ေၾကာငး္ ႏွင့္ ၎အရ ဗလုိ ္မဴွ းႀကးီ ေဇာမ္ င္း(ၾကည္း
၂၀၁၃၉)၊ ဗိုလမ္ ဴွ းႀကးီ တင္ႏ့ ိငု ္ဝငး္ (ၾကည္း ၃၀၈၈၉)၊ ဗုလိ မ္ ွဴးႀကီး ဇာနည္မငး္ ပိုက္ (ၾကည္း
၃၃၁၉၆) တု႔ိပါဝင္ေသာ ခုအံ ဖြဲက႔ ုိ ဖြဲ႔စညး္ စစေ္ ဆးခဲေ့ ၾကာငး္ ထြက္ဆခို ဲ့သည။္ ၎က
၂၀၁၂ခႏု စွ ္၊ စက္ တငဘ္ ာလ ၁၃ ရက၊္ နံနက္ ၃ နာရခီ ြဲ အခ်ိနတ္ ြင္ ေျချမန္တပရ္ င္း အမတွ ္
(၃၈၉)မွ စစ္ေၾကာငး္ သည္ ဆြတင္ ုိင္ယန္ ရြာအတြငး္ သုိ႔ ဝငလ္ ာၿပးီ ေနာက္ အခ်င္းျဖစသ္ ည့ေ္ န႔
76 ထုိစဥက္ ေျမာကပ္ ိုငး္ တုိငး္ စစ္ဌာနခ်ဳပ္ တိုငး္ မွဴးအျဖစ္ တာဝန္ထမ္းေဆာငခ္ ဲသ့ မူ ွာ ဗိလု ခ္ ်ဳပ္ ထြန္းထြနး္ ေနာငျ္ ဖစသ္ ည။္
46
ညေန ၄ နာရီ အခ်နိ ထ္ ိ အဆုိပါရြာအတြငး္ တြင္ ရိွေနခဲ့ေၾကာင္း ဝန္ခံခဲ့သည။္
ေက်ာင္းသူမေလး ဂ်ာဆုငိ ္းအနိ ္ ေသနတ္ပစ္ခတ္ ခခံ ဲ့ရသည္ေ့ နရာတြင္
ျမန္မာအစိးု ရတပႏ္ ငွ ့္ ကခ်ငအ္ မ်ိဳး သားလြတေ္ ျမာက္ေရး တပမ္ ေတာ(္ ေကအိုင္ေအ)
တပ္တို႔အၾကား တကုိ ပ္ ြဲျဖစပ္ ြားခဲေ့ ၾကာင္း ဟူသညက္ ုိ အထကပ္ ါ ျမနမ္ ာစစ္ တပအ္ ရာရွိ
သံးု ဥးီ မလွ ြဲ၍ မည္သည့ေ္ ဒသခံ လြတ္လပ္သည့္အရပသ္ ား လူထသု ကေ္ သ တဥးီ တေလမ်ွ
ထြကဆ္ ခို ဲ့ျခင္း မရိွပါ။ ကခ်ငအ္ မ်ဳိ းသားလြတ္ေျမာက္ေရး တပမ္ ေတာ္ (ေကအိုငေ္ အ)
က ေထာငသ္ ည့္ မငုိ း္ ဗံးု စထမိ ွန္ ၍ ေက်ာငး္ သမူ ေလး ဂ်ာဆငို း္ အနိ ္ ေသဆံုးခဲ့ေၾကာင္းျဖင့္
မ်ကျ္ မင္သက္ေသ တဦးတေလကမို ွ် တရားရံးု ေရွ႕တြင္ ထြက္ဆုိ စစ္ေဆးႏငို ္ခဲ့ျခင္း မရွပိ ါ။
အမစႈ စေ္ ဆးသည့္ အေတာအတြင္း တရားခြင္တြင္ အေၾကာက္တရား
ဖနတ္ ီးထားခဲ့သည။္ သာဓကအေန ျဖင့္ စစတ္ ပက္ ဖြဲစ႔ ညး္ ေပးခဲ့သည့္ စုစံ မး္ စစေ္ ဆးေရးခုရံ ုံး၏
ဥကၠဌျဖစ္သူ ဗုိလ္မဴွ းႀကးီ ေဇာ္မင္းက ဖားကန္ၿ႔ မဳိ ႕နယ္ တရားရံးု သ႔ို ၂၀၁၃ ခႏု ွစ္၊ ဇလူ ုငိ လ္ ၁၅
ရက္ေနတ႔ ြင္ လာေရာကအ္ စစ္ခံရာ၌ သူ၏ခါးတြင္ ပစၥတေုိ သနတက္ ုိ ခ်တိ ္ဆြဲထားခဲ့သည။္
လက္နက္ကငုိ ေ္ ဆာငထ္ ားသည့္ ၎၏ကိုယရ္ ေံ တာမ္ ်ားကလညး္ ရုံးအတြငး္ ၌ ၎ကုိ ဝန္းရံ
လ်က္ ရွိေနခဲ့သည။္ ဤသုိ႔ လက္နက္ကုိငေ္ ဆာင္ၿပးီ တရားခြင္တြင္ စစ္ေဆးမႈ ခယံ ူျခင္းအား
တရားရုးံ ကလည္း တားျမစ္ ခဲျ့ ခငး္ မရိပွ ါ။
ဗိုလမ္ ဴွ းႀကီး ေဇာမ္ ငး္ နွင့္ ဗလို ္မွဴး ဇာနည္မငး္ ပိကု တ္ ု႔၏ိ ထြက္ဆိုခ်က္အရ
၎တိုစ႔ ံစု မး္ စစ္ေဆး ခံုရုံးအဖြဲ႔ ဝင္ သးံု ဥးီ လးုံ သည္ စးုံ စမး္ စစ္ေဆးရန္အတြက္ မခႈ ငး္ ျဖစပ္ ြားရာ
ေနရာသိပ႔ု င္ တႀကမိ ္တခါမ်ွ မေရာကရ္ ိွခဲ့ၾကပါ။ ဂ်ာဆငုိ း္ အနိ ္ ပစ္ခတ္ခံခဲရ့ သည့္ ေနရာႏငွ ့္
ဗးုံ ေပါက္ကြဲခဲသ့ ည့ေ္ နရာ မည္မ်ွ ကြာေဝးေၾကာင္းကိုပင္ ၎တ႔ို မသိရခွိ ဲ့ ၾက။ ဂ်ာဆိငု ္းအနိ ္
ပစ္ခတ္ခံခဲရ့ သညေ့္ နရာႏွင့္ ဗးုံ ေပါကက္ ြဲခဲ့သည့္ေနရာမာွ အေတာပ္ င္ အလမွ ္းကြာေဝးပါသည။္
ဆြက္ငုိင္ယန္ ေက်းရြာအနးီ တြင္ အေဝးထနိ ္းစနစသ္ ံးု မငို း္ ကုိ အသးုံ ျပဳ၍
ကခ်င္အမ်ိဳးသားလြတ္ေျမာကေ္ ရး တပ္မေတာ္ (ေကအုိင္ေအ)က ျမန္မာအစုးိ ရစစတ္ ပ္
ခမရ (၃၈၉)၏ စစ္ေၾကာငး္ အား တိကု ္ခိုက္ ခ္ ဲသ့ ည္ကို မညသ္ ည့္ အရပသ္ ားရြာသား
မ်ကျ္ မင္သကေ္ သကမ်ွ ေထာက္ခံထြက္ဆိုခဲျ့ ခင္းမရိွ။ ယငး္ ႏွင့္ ဆန႔္က်ငစ္ ြာပင္ ျမနမ္ ာအမ်ိဳးသား
လ႔အူ ခြင့အ္ ေရးေကာ္မရငွ ္သိ႔ု တိုင္ၾကားစာ တငသ္ ြငး္ ခဲသ့ ည့္ ကြယလ္ ြနသ္ ူ ဂ်ာဆငိ္ု ္းအိန္၏ဖခင္
ဥးီ ဘရနေ္ ရွာင္၏ ထြက္ဆခို ်ကက္ ို ရြာသား ၂၁ ဦးက လက္မတွ ေ္ ရးထိုး ေထာကခ္ ံခဲ့ၾကသည္။
47
ဂ်ာဆငုိ ္းအိနသ္ ည္ ကခ်င္အမ်ိဳးသားလြတေ္ ျမာကေ္ ရး တပ္မေတာ္(ေကအုိင္ေအ)
သူပနု အ္ ဖြဲ႔က ေထာင္ သည့္ မိုငး္ စ ထိမနွ ခ္ ဲေ့ ၾကာင္းျဖင့္ တရားလို ဗလို ္မဴွ းဇာနည္မင္းပုိက္က
ထြကဆ္ ုခိ ဲ့ေသာလ္ ည္း မညသ္ ည့္ မိုင္းအစအ န တခတု ေလကုိမ်ွ သက္ေသခံခ်ကအ္ ျဖစ္
တရားရးုံ တြင္ တငသ္ ြငး္ ခဲ့ျခင္း မရွိပါ။ ဦးဘရနေ္ ရာွ င္၏ ထြကဆ္ ိခု ်က္အရ ဆလုိ ွ်င္
ေသနတက္ ်ည္ဆဟံ ာ ဂ်ာဆငိ္ု း္ အိန္ ဝမး္ ဗုကိ ္အတြငး္ မွာ ဒဏရ္ ာအေတာ္မ်ားမ်ား
ရသြားေစတယ္။ က်ည္ဆံ က အသူ းံု ခုကုိ ထသိ ြားတယ။္ ” ဟု ဖားကနေ႔္ ဆးရုံ ဆရာဝနက္
ေျပာဆုိခဲ့ေၾကာင္း သရိ သည္။ သိျ႔ု ဖစ၍္ ဂ်ာဆိငု း္ အနိ ္ သည္ ျမန္မာအစိုးရစစတ္ ပ္၏ ခမရ (၃၈၉)
မွ စစသ္ ားတဥးီ က ပစလ္ ိကု ေ္ သာ ေသနတ္ဒဏရ္ ာျဖင့္ ေသဆုံးခဲ့ေၾကာင္း ထင္ရွားသည္။
ကြယလ္ ြနသ္ ြားခဲသ့ ည့္ ဂ်ာဆုိင္းအိနႏ္ ွငအ့္ တူ ျပစ္မကႈ ်ဴးလြန္ခံခဲ့ရသည့္
ေနရာတြင္ ရွေိ နခဲ့ၾကေသာ ေက်ာင္း သမူ ေလး ေလးဦးႏငွ ့္ ဆရာမ ေဒၚနနဆ္ နတ္ ိ႔သု ည္
မ်ကျ္ မင္သကေ္ သမ်ား ျဖစ္ၾကသညအ့္ ျပင္ ျမနမ္ ာစစ္တပ္မွ စစ္ သား၏ ေသနတ္ႏငွ ့္
ခ်နိ ရ္ ြယ္ျခငး္ ခခံ ဲ့ၾကရသူမ်ားလည္းျဖစ္သျဖင့္ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္ျခငး္ ခခံ ဲ့ၾကရသမူ ်ားလညး္
ျဖစသ္ ည္။ ျပစမ္ ႈက်ဴးလြနၿ္ ပးီ ေနာကတ္ ြင္ ျမန္မာစစ္တပ္၏ ေနာက္ဆကတ္ ြဲ ျပဳမမူ သႈ ည္ ၎တ႔ို၏
စိတ္ေခ်ာက္ခ်ားမႈ ေဝဒနာအား ပု၍ိ ဆးုိ ဝါးေစခဲ့သည္။ ၎တ႔ုိအား ေက်းရြာအျပင္ ေတာတြငး္ ရိွ
ေဝးလံေသာ ေနရာတြင္ စခန္းခ်ထားေသာ ျမန္မာစစ္ တပ္၏ တပ္စခန္း တေနရာသ႔ုိ ေခၚသြားၿပးီ
စစ္အရာရိွမ်ားက စစ္ေဆးေမးျမနး္ ခဲ့သည။္ ထအုိ ခ်ိနမ္ ွစ၍ ၎တ႔သို ည္ မည္သည္စ့ ကားမွ်
ဖြင္ဟ့ ေျပာဆို ရဲၾကေတာျ့ ခငး္ မရဘွိ ဲ ၿငိမသ္ က္သြားခဲ့ၾကသည။္
48
ျမနမ္ ာႏငို င္ ံတြင္ သကေ္ သမ်ားကို အကာကြယေ္ ပးသည့္ ဥပေဒ မရပိွ ါ။ ပို၍
အေရးႀကးီ သညမ္ ွာ ျပစ္မေႈ ၾကာင္း အရ တရားစြဲဆုိရာတြင္ သက္ေသမ်ားအေနျဖင့္
လက္စားေခ်ခံရမည္ကုိ မေၾကာကရ္ ြ႕ံ ဘဲ လံၿု ခဳံ စြာႏွင့္ အမွနတ္ ရားကုိ ေဖာထ္ တု ္ႏငုိ္ ္မည္ ဟူေသာ
စတိ ္ခစံ ားမမႈ ်ား ရႏိွ ုိငမ္ ညအ့္ ဆငထ့္ ိ ႏိငု င္ ေံ တာ္က သက္ေသမ်ားအား ေငြေရးေၾကးေရး အရ၊
ေထာက္ပံ့ပို႔ေဆာင္မႈအရ၊ ရပု ္ဝတၳဳအရ၊ စိတပ္ ုိင္းဆုိငရ္ ာအရ ပံ့ပးုိ ေထာက္ကူႏငို မ္ ည့္ ယႏၱရား
မတည္ရျိွ ခငး္ ျဖစ္သည္။
ကာခ်ဳပ္ မင္းေအာငလ္ ငိႈ ႏ္ ငွ ့္ ျပည္ေထာင္စႀု က့ံခငို ္ေရးႏွင့္ဖြ႔ံၿဖဳိ းေရးပါတီဥကၠဌ
သမတၼ ဥးီ သနိ ္းစနိ တ္ ု႔ိ ဥးီ ေဆာင္ ၾကသည့္ လက္ရအိွ စိးု ရသည္ ျပစ္မကႈ ်ဴးလြန္ခံရသူမ်ားႏွင့္
သက္ေသမ်ား၏ အသကရ္ ွင္သန္ခြင္၊့ အေျခခလံ ြတ္လပ္ ခြင္ႏ့ ငွ ့္ လုၿံ ခံဳမအႈ ခြင့္အေရးမ်ားကုိ
မ်က္ကြယ္ျပဳလ်က္ ရိသွ ည။္ ထအုိ႔ ျပင္ အျပညျ္ ပည္ဆိငု ္ရာ လ႔ူအခြင္အ့ ေရး ေၾကညာစာတမး္
အပဒုိ ္ ၁၀၊ ၁၁ ႏငွ ့္ အမ်ားျပညသ္ ႏူ ငွ ့္ ႏငို င္ ံေရးအခြင့အ္ ေရးဆိငု ရ္ ာ ႏုိငင္ တံ ကာ သေဘာတစူ ာခ်ဳပ္
အပဒုိ ္ (၁၄) တတိ႔ု ြင္ ျပဌာနး္ ထားသည့္ တရားမွ်တေသာ စစ္ေဆးၾကားနာမႈ ခံစားပုငိ ္ခြင့္ 77
အားျငင္းဆုျိ ခငး္ လည္း ျဖစ္သည။္
ျမန္မာႏိုငင္ ံသည္ အမ်ားျပညသ္ ႏူ ွင့္ ႏိုင္ငေံ ရးအခြင္အ့ ေရးဆုငိ ္ရာ ႏုငိ ္ငံတကာ
သေဘာတစူ ာခ်ဳပ္အား လက္ မွတ္ေရးထိုး အတည္ျပဳထားျခင္း မရိွေသာ္လညး္ ယင္းအပုိဒ္
၁၄ ပါ အခြင့္အေရးသည္ ႏငုိ ္ငံတကာ ဓေလ့ထုံးတမ္း ဥပေဒ78 သေဘာေဆာင္သျဖင့္
အဆုပိ ါ ႏငုိ င္ တံ ကာ သေဘာတူစာခ်ဳပ္အား လကမ္ ွတ္ေရးထိုး အတညျ္ ပဳထားျခငး္
မရိသွ ည့္ ႏုငိ ္ငမံ ်ားအေပၚသိုလ႔ ညး္ သကေ္ ရာက္သည္။79 အျပညျ္ ပညဆ္ ုိငရ္ ာ
လအူ႔ ခြင့္အေရးေၾကညာစာတမ္း အပုဒိ ္ ၁၀ႏွင့္ ၁၁ ပါ ျပဌာန္းခ်ကမ္ ်ားသညလ္ ညး္
အလားတျူ ဖစ္သည။္
အာဏာပငို ္မ်ား၏ လက္တံ႔ုျပနမ္ ကႈ ုိ ေၾကာက္ရံြ႕ျခငး္ သည္
သကေ္ သမ်ားအၾကားတြငသ္ ာ
တရားစြဲဆို အေရးယူႏိငု ေ္ ရး ရိွေနျခင္းမဟုတ္ ပါ။ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္ သမူ ်ားအား
ႀကိဳးပမ္းရာတြင္ ျပစ္မႈက်ဴးလြနခ္ ံရသူမ်ားႏွင့္ ၎တို႔၏
77 The right to fair trail
78 Customary International Law
79 David Fisher, Prof. of International Law, Faculty of Law, Stockholm University, Sweden commented as follows:
῎Although Burma is not a party to the ICCPR, the right to a fair trial and the minimum guarantees in Article 14 have
in all likelihood the status of customary international law and thus bind even states which are not parties to the ICCPR.
Similar guarantees are also enshrined in Arts. 10-11 of the Universal Declaration of Human Rights.῎
49
လူမအႈ ဖြဲ႔အစည္းမ်ားအား ဥးီ ေဆာင္ႏငို ဖ္ ြယ္ ရွသိ ညဟ္ ု ေမ်ွ ာလ္ င့္ရေသာ လြတလ္ ပ္သည့္
ဥပေဒအသုိငး္ အဝိငု ္း အတြငး္ တြင္ပါ တညလ္ ်က္ရသိွ ည္။ ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာႏုငိ ္ငံ
တဝွမး္ လုံးတြင္ အစိးု ရအာဏာပုငိ မ္ ်ားက က်ဴးလြန္ ေသာေၾကာင့္ က်ဴးလြန္ခရံ သမူ ်ားအတြက္
ျပစမ္ ဆႈ ္ိုငရ္ ာအရ တရားမရႈ ွာေဖြေပးသည့္ သတိရၱ ေွိ သာ ေရ႕ွ ေနအေရအ တြက္မာွ အေတာ္ပင္
နညး္ ပါး လသွ ည္။ ကခ်ငျ္ ပညန္ ယ္တြင္ ပိ၍ု နညး္ ပါသည္။
အဆိုးဆုးံ မာွ ျမနမ္ ာစစ္တပ္မွ စစ္သားမ်ားက ျပင္းထန္ဆးို ဝါးလေွ သာ
ရာဇဝတမ္ ႈႀကီးမ်ား က်ဴးလြနေ္ ၾကာင္း စြပစ္ ြဲခ်က္မ်ား ထြကေ္ ပၚလာသညအ့္ ခါတုိ္ငး္ တြင္
ရဲတပဖ္ ြဲ႔ စစံု မ္းစစ္ေဆးေရး အရာရိွမ်ားႏငွ ့္ အစုးိ ရအမလႈ ိုက္ ေရ႕ွ ေန မ်ားသည္
စံုစမး္ စစေ္ ဆးျခငး္ ႏငွ ့္ တရားစြဲဆုိ အေရးယျူ ခင္းမ်ားအား မညသ္ ည့္အခါတြငမ္ ွ်
တက္တကၾ္ ကြၾကြ လုပေ္ ဆာငမ္ ႈ မျပဳၾကျခင္းျဖစသ္ ည္။ ထကို ဲ့သုိ႔ က်ယ္က်ယျ္ ပန္႔ျပန္႔
ျဖစ္ပြားလ်ကရ္ ေိွ သာ အားနည္းခ်က္ေၾကာင္ပ့ င္။ ျမနမ္ ာစစ္တပ္က ဆယစ္ ႏု စွ အ္ ခ်ဳိ ႕ၾကာမွ်
ခစံ ားလ်က္ရိွေသာ ျပစမ္ ကႈ ်ဴးလြန္ၿပးီ ေနာက္ လြတၿ္ ငမိ ္းခြင့ရ္ သည့္ အေျခအေန 80
ေပၚေပါက္တညရ္ ွေိ စျခင္းျဖစသည္။
ကခ်င္ျပညန္ ယ္အပါအဝင္ ျမန္မာႏငိ္ု ္ငံ တဝမွ း္ လးုံ ရိွ တငို ္းရင္းသားေဒသမ်ားတြင္
စစ္ရာဇဝတ္မႈ ျဖစ္ပြားက်ဴး လြနခ္ ဲ့ေၾကာငး္ ျဖင့္ သသံ ယျဖစ္ဖြယရ္ ိေွ သာ မခႈ ငး္ ေပါင္း
ေျမာက္မ်ားစြာ ရွခိ ဲ့သည္။ ယေန႔အခ်နိ ္ထိလည္း ရိဆွ ဲပငျ္ ဖစ္ သည။္ ေဒသအဆင္၊့
ေဒသႀကးီ အဆင့္ႏွင့္ ႏုိင္ငတံ ကာအဆငရ့္ ွိ အမ်ိဳးမ်ိဳးေသာ လအ႔ူ ခြင့္အေရး အဖြဲအ႔ စညး္ မ်ားသည္
အစီရင္ခခံ ်က္မ်ားကုိ ေထာက္ရလႈ ်ွ င္ ျပစမ္ ႈက်ဴးလြန္ၿပီးေနာက္ လြတၿ္ ငိမး္ ခြင့္ရသည့္
အေျခအေနသည္ စညး္ မ်ဥ္းတခု သဖြယ္ တညလ္ ်က္ရေွိ နသည။္
ျပစ္မကႈ ်ဴးလြနခ္ ရံ ၍ မေက်နပသ္ ျဖင့္ တငို ္တန္းေသာ ဖခင္၏ဘဝမွ
ျပစ္မႈက်ဴးလြနေ္ ၾကာငး္ စြပ္စြဲခံရသူဘဝသု႔ိ က်ေရာက္သြားခဲ့ရေသာ ဦးဘရန္ေရာွ င္၏
ျဖစ္ရပသ္ ည္ ျပစမ္ ကႈ ်ဴးလြနၿ္ ပးီ ေနာက္ လြတၿ္ ငိမ္းခြင္ရ့ သည့္ အေျခအေန အား ပု၍ိ
ဆိးု ဝါးသြားေစသည္။ လြတ္လပ္မႏႈ ငွ ့္ ခိုငက္ ်ညမ္ ႈ ကင္းမဲလ့ ်က္ရွေိ သာ ျမနမ္ ာႏငို ္ငံ
အမ်ဳိ းသားလအ႔ူ ခြင္အ့ ေရး ေကာ္မရွင္ထမံ ွ သတငး္ ေပါကၾ္ ကားမကႈ ို ေထာက္ျခင္းျဖင့္
၎သည္ တုိငး္ ျပည္လၿံု ခဳံ ေရး အေဆာက္အအျုံ ဖစ္ေသာ ျမန္မာစစတ္ ပ္ႏွင့္ ပလု ငး္ တူ ဗးူ ဆိ႔ု
ပူးေပါင္းႀကစံ ညၾ္ ကသူမ်ားအေနျဖင့္ ရပ္တညလ္ ်က္ရေွိ ၾကာင္း ရည္ညနႊ ္းေနသည္။
80 Impunity 50
ျမနမ္ ာႏိုင္ငံ အမ်ိဳးသားလူအ႔ ခြင့္အေရး ေကာမ္ ရွင္၏ အျပဳအမသူ ည္
တငုိ း္ ရငး္ သားမ်ားအတြက္ ႀကီးမားစြာ စးို ရမိ ္ဖြယ္ အေၾကာင္းအရငး္ တခု ျဖစ္သည္။ ပုိ၍
အေရးႀကီးသညမ္ ာွ လကေ္ တြအ႔ ားျဖင့္ ျမနမ္ ာစစတ္ ပ္ ေခါငး္ ေဆာင္ မ်ားအပါအဝင္
အစုးိ ရအာဏာပငို ္မ်ား ခံစားလ်ကရ္ ွိေသာ ျပစ္မႈက်ဴးလြနၿ္ ပးီ ေနာက္ လြတၿ္ ငမိ း္ ခြငရ့္ သည့္
အေျခအေန အား လက္ေတြ႔အားျဖင့္ အားျဖည့္ေပးရာေရာကသ္ ည။္ ထကုိ ဲ့သု႔ိ ျမနမ္ ာႏုိ
င္ငံအမ်ဳိ းသားလအ႔ူ ခြင့္အေရး ေကာမ္ ရွင္၏ ကုယိ ္က်ငတ့္ ရားႏငွ ္မ့ ညီေသာ ျပဳမမူ ႈသည္
တငုိ ္းရငး္ သားလနူ ညး္ စုမ်ား၏ ထိလြယခ္ ုကိ ္လြယ္ အေျခအေနအား ပု၍ိ ဆုိးဝါးသြားေစသည။္
စစ္ရာဇဝတမ္ မႈ ်ား ပိုမိုက်ဴးလြန္ေစရန္ ဦးတညသ္ ြားေစသည္။ ၎တအိ႔ု နက္ တခမု ွာ
၂၀၁၅ ခုနွစ္၊ ဇန္နဝါရလီ ၁၉ ရက္ေန၌႔ ျမနမ္ ာစစတ္ ပ္က က်ဴးလြန္သညဟ္ ု စြပစ္ ြဲခရံ သည့္
မႈခင္းႀကးီ ေပၚေပါက္လာျပန္ျခငး္ ျဖစသ္ ည္။ ငယရ္ ြယေ္ သာ ကခ်ငအ္ မ်ိဳးသမီး ခရစယ္ ာန္
လပု ္အားေပး ဆရာမေလးႏွစဥ္ ီးတအ႔ို ား မဒု မိ ္းက်င့၊္ ႏွိပ္စက္ ညွဥ္းပနး္ ၊ သတျ္ ဖတ္သြားခဲေ့ သာ
ရာဇဝတမ္ ႈႀကီးျဖစသ္ ည။္
စစရ္ ာဇဝတ္မမႈ ်ားတြင္ စထံ ားေလာက္သည့္
လိငပ္ ငုိ း္ ဆိငု ရ္ ာ ပထမ အၾကမး္ ဖက္မႈ 81
ျမန္မာႏုိ္င္ငတံ ြင္ ဒီမိကု ေရစီ အသြင္ကးူ ေျပာငး္ ေရးဟူ၍ အေပၚယံ အေျပာင္းအလဲအား
၂၀၁၀ ခုႏစွ မ္ ွ စတင္ခဲသ့ ည။္ ယငး္ မေွ နာက္ပငို း္ တြင္ ကခ်င္ျပည္ နယ္တြင္ ျမနမ္ ာစစ္တပ္မွ
စစ္သားမ်ားက က်ဴးလြနေ္ ၾကာင္းျဖင့္ စြပ္စြဲခရံ ေသာ စစ္ရာဇဝတ္မေႈ ျမာက္သည့္
မခႈ ငး္ မ်ားအနက္ စထံ ားေလလ့ ာေလာကဖ္ ြယ္ လငိ ပ္ ္ိငု း္ ဆ္ငို ္ရာ ပထမဆုးံ အၾကမ္းဖကမ္ မႈ ာွ
ဆြမ္လြတရ္ ြယဂ္ ်ား မႈခငး္ ျဖစ္သည္။ ၂၀၁၁ ခုႏွစ၊္ ေအာကတ္ ိုဘာလ ၂၈ ရကေ္ နတ႔ ြင္
81 ကယို ေ္ ရးအက်ဥး္ ဆြမ္လြတရ္ ြယဂ္ ်ား
အမည္ ၂၈ ႏစွ ။္
အသက္
က်ား/မ မ
လူမ်ဳိ း ကခ်င္
ကးို ကြယသ္ ည့ဘ္ ာသာ ခရစယ္ ာန္
မဘိ အမည္ ဆြမ္လြတလ္ +မရန္ဖန္ေမ်ွ ာ။္
အလုပ္အကငို ္ ေတာငယ္ ာ။
သားသၼးီ လြမ္းေနာ (တစႏ္ ွစ္သားအရြယ္)။
ခငပ္ ြန္းအမည္ ေဒါငလ္ ြမ္း(victim)+ ဆြမလ္ ြတ္ရြယ္ဂ်ား။
အသက္ ၃၁ ႏစွ ။္
ေယာက္ကထးီ အမည္ ေဇေဒါင္။
အသက္ ၇၀ ႏွစ။္
ေနရပ္လပိ ္စာ ကခ်င္ျပည္နယ၊္ မိးု ေမာကၿ္ မဳိ ႕နယ္၊ ခငို ပ္ န္ရြာ၊
က်ဴးလြန္သူ Mu Bum တြင္ အေျခစုကိ ္ေသာ ျမန္မာအစးုိ ရတပ္ ခမရ ၃၂၁ (ေရေႊ ညာင္ပင္)။
51
ျဖစ္ပြားခဲ့ သည။္ ဤမခႈ ငး္ ႀကးီ တြင္ ျပစမ္ ႈက်ဴးလြန္သူမ်ားအား တရားစြဲဆို အေရးယူႏိုငခ္ ဲျ့ ခငး္
မရေိွ သာေၾကာင့္ ျမန္မာစစတ္ ပမ္ ွ ပဂု ဳၢိ လမ္ ်ားသည္ ကခ်င္ျပည္နယအ္ တြင္းတြင္ ေနာက္ထပ္
စစ္ရာဇဝတ္မႈႀကီးႏစွ ္ခကု ို ဆကလ္ ကက္ ်ဴးလြနရ္ န္ ေနွာင့္ေႏးွ ျခင္းမရိွခဲၾ့ က။ တမမႈ ာွ ၂၀၁၂ခုႏွစ၊္
စက္တငဘ္ ာ ၁၃ရက္ေနတ႔ ြင္ ျဖစပ္ ြားခဲသ့ ည့္ ဂ်ာဆုိငး္ အိန္အမႈ ျဖစ္ သည။္ ေနာကတ္ မမႈ ွာ
၂၀၁၅ ခႏု စွ ္၊ ဇနန္ ဝါရီလ ၁၉ ရကေ္ နတ႔ ြင္ ျဖစပ္ ြားခဲသ့ ည့္ ကခ်ငဆ္ ရာမ ေလးႏွစ္ဦးအား
သတ္ျဖတခ္ ဲသ့ ည့္ အမျႈ ဖစ္သည္။
၂၀၁၁ ခုႏစွ ၊္ ေအာကတ္ ိုဘာ ၂၈ ရကေ္ န႔၊ နံနကပ္ ုိင္းတြင္ ဆြမလ္ ြတရ္ ြယ္ဂ်ား၊
သမူ ၏ခငပ္ ြနး္ ႏွင့္ သမူ ၏ ေယာကမၡ (ေယာက်ာ္ း) ခငုိ ပ္ န္ရြာအနးီ ရွိ ေျပာင္းဖးူ ခငး္ ထဲတြင္
အလုပ္လုပေ္ နၾကစဥ္ မုဘြမ္ေတာင္ေပၚအေျခစိုက္ စစ္သားသးံု ဥးီ ၎တု႔ထိ ံ
ေရာက္ရိွလာခဲ့သည။္ စစ္သားမ်ားက ၎တု႔ကိ ုိ ေသနတ္ႏွငခ့္ ်ိန္ရြယလ္ ်က္ "စကားမေျပာ
ၾကနဲ႔။ ငါတေုိ႔ မး တဲေ့ မးခြန္းေတြကုိ ေျဖ။" ဟုေျပာသည။္ ထေ႔ုိ နာက္ စစ္သားမ်ားသည္
ဆြမ္လြတရ္ ြယ္ဂ်ား တိမ႔ု သိ ားစု ပုငိ ္ဆငုိ သ္ ည့္ ေျပာငး္ ဖူး ကလီ ို (၃၀)ခန႔အ္ ား သမိ ္းယူၿပးီ
၎တု႔ိ စစ္စခနး္ ရွိရာ မဘု ြမ္သိ႔ု သယ္သြားေပးရန္ လင္မယားႏွစဥ္ းီ အား ခို္ငး္ ေစသည။္
အသက္အရြယႀ္ ကးီ ေသာ ေယာကမၡ (ေယာက်္ား) ျဖစ္သူအား ပစညၥ း္ သယခ္ ုငိ ္း ျခင္း မျပဳဘဲ
၎တ႔ုႏိ ွင္အ့ တူ လကို ပ္ ါရန္သာ အမနိ ေ႔္ ပးခဲ့သည။္ ေသနတႏ္ ငွ ့္ခ်ိန္ရြယ္၊ ၿခိမး္ ေျခာက၊္
ခင္ုိ း္ ေစျခင္း ခရံ ေသာ ရြာသ၊ူ ရြာသား သုံးဦးသည္ လြနစ္ ြာေၾကာက္လန္႔ေနၾကသျဖင့္
မျငင္းဆနရ္ ဲၾက။ သယ္ပိုးၾကၿပီး ျမန္မာစစသ္ ားမ်ား၏ တပ္စခန္းအေျခစုိက္ရာ မဘု ြမေ္ တာင္
သို ဥ့ ီးတညထ္ ြက္ခြာလာခဲၾ့ ကသည္။
52
လမး္ တြင္ ဇနီးျဖစ္သူ ဆြမလ္ ြတ္ရြယ္ဂ်ားက ခငပ္ ြန္းကို ထြက္ေျပးရန္ ေျပာေသာလ္ ညး္
အခြင့မ္ သာခဲပ့ ါ။ လမ္းတဝက္ အေရာကတ္ ြင္ စစသ္ ား ၃ ေယာက္ေစာင့ေ္ နသည္ကို
ေတြ႔ရသည။္ ထေို နရာတြင္ က်င္းတးူ ရာ အေပါကမ္ ်ား ရွိေနသညက္ ို ေတြ႔ရေသာေၾကာင့္
ေဒါင္လြမး္ ကုိ "နငK္ IA စစသ္ ားဘဲ။ ဒီက်ငး္ ေတြကုိ နငဥ္ းီ ေဆာငၿ္ ပးီ တူးထားတာ မဟုတလ္ ား"
ဟစု ြပစ္ ဲြၾကသည္။ ေဒါငလ္ ြမး္ က "ကြ်န္ေတာ္စစသ္ ားမဟတု ပ္ ါဘူး၊ ဒကီ စိ ၥႏွင့္ ပတ္သတၿ္ ပးီ
ကြ်န္ေတာက္ ုိယ္တုိငလ္ ညး္ ဘာမွ မသပိ ါဘူး" ဟု ေျပာျပေသာ္လညး္ ေဒါင္လြမး္ ႏွင့္ အေဖျဖစသ္ ူ
ဦးေဇေဒါင္ကုိ ပလငုိ ္းႀကိဳးျဖင့္ ပူးခ်ညၿ္ ပးီ ေရ႕ွ မွ ေလွ်ာက္ခုိင္းသည။္ ေဒါင္လြမ္း၏ဇနးီ ကုိမူ
ေနာကတ္ ြင္ ေလ်ွ ာကခ္ ိုင္းသည္။
ႀကဳးိ ျဖင္ခ့ ်ညထ္ ားသညဆ္ ိေု သာလ္ ည္း ေျဖရနလ္ ြယ္ကူေသာေၾကာင့္
ႀကဳိ းကုိေျဖကာ ေဒါငလ္ ြမ္းက ဖခငအ္ ား "အေဖ ကၽြန္ေတာ္ ထြက္ေျပးမယေ္ နာ္" ဟု
သတေိ ပးတုိးတုိးေလးေျပာသည္။ အေဖက "ႀကဳိးေျဖၿပီလား" ဟု ေမး သညက္ ုိ မတုန္ ့ျပန္အားဘဲ
တစခ္ ါတည္း ထြက္ေျပးေတာသ့ ည။္ အေဖျဖစ္သလူ ည္း သားေနာက္ ေျပးလုကိ သ္ ြားသည္
ကို ျမန္မာစစ္သားမ်ား ျမငလ္ ုိကေ္ သာေၾကာင့္ သူတုသ႔ိ ားအဖေနာက္သို႔ ေသနတ္နငွ ့္
လိုကပ္ စေ္ တာသ့ ည။္
ထိအု ခ်နိ တ္ ြင္ KIA တပသ္ ားမ်ားက ေသနတသ္ ၾံ ကားရေသာေၾကာင့္ အသလံ ာရာဘက္
ကို ေသနတျ္ ဖင့္ ျပန္ပစသ္ ည္။ ဤတြင္ ေဒါငလ္ ြမး္ သားအဖကုိ ျမန္မာစစသ္ ားမ်ားက
လုကိ မ္ ပစ္ေတာဘ့ ဲ ျပန္လညွ ့္လာလုိကၾ္ ကသည။္
ေဒါငလ္ ြမး္ တ႔ုိ သားအဖထြကေ္ ျပးခ်ိန္တြင္ ဇနီးျဖစသ္ ရူ ြယဂ္ ်ားမာွ စစသ္ ားမ်ားၾကားတြင္
ေျပာင္းဖးူ ထမး္ ရင္း က်နေ္ နခဲ့သျဖင့္ထြက္ေျပးရနအ္ ခြင့္ မရခဲေ့ ပ။ ျမနမ္ ာစစသ္ ားမ်ားသည္
ေျပာငး္ ဖူး ၄ ထမး္ စာကို ေငြေပးမညဟ္ ု ေျပာကာသမိ ္းယူသြားခဲျ့ ခငး္ ျဖစသ္ ည္။
သရ႔ုိ ာတြင္ ယခအု ခ်နိ အ္ ထိ က်သင္ေ့ ငြ မေပးရုသံ ာမက ၄င္းတုိ႔ ဖမ္းေခၚသြားခဲ့ေသာ
ဆြမလ္ ြတ္ရြယ္ဂ်ားကိလု ညး္ ျပန္မလႊတ္ေပးခဲ့ဘဲ ၄င္းတို စ့ ခနး္ မွာသာ ခ်ဴပ္ထားခဲ့သည။္
မရြယဂ္ ်ား အဖမ္းခံရၿပီး ၃ရက္ အၾကာ ေအာက္တဘို ာလ ၃၁ ရက္ေန တ့ ြင္
လအ႔ူ ခြင့္အေရးခ်ဳိ းေဖာကခ္ ံရမႈမ်ားအားမတွ တ္ မး္ တင္ေနေသာအမ်ိဳးသမးီ အဖြဲ့တစ္ခသု ည္Wa
Ra ေတာငေ္ ပၚမေွ န၍ အစိးု ရစစ္သားမ်ား ရရွိ ာ မဘု ြမ္ေတာင္ဖကသ္ ုိ႔ မွနေ္ ျပာင္းျဖင့္ၾကည့္ရကႈ ာ
ေတြျ႔ မင္ခဲသ့ ည္မ်ားကို ေျပာျပသည္။
53
"ကြ်န္မတ႔ုိ မွနေ္ ျပာင္းနဲ႔ အစိးု ရစစသ္ ားေတြ စခန္းခ်ထားတဲ့ ေနရာကို ၾကညလ့္ ုကိ ေ္ တာ့
မဆြမလ္ ြတ္ရြယ္ဂ်ားကုိ စစသ္ ားႏွစဥ္ ီး အျပင္ကုိ ဆဲြထုတ္ၾကၿပးီ တစ္ေယာကၿ္ ပီး တစ္ေယာက္
ျမင္မေကာင္းေအာင္ ကိငု တ္ ြယ္ ထပိ ါးရိကပါး လုပ္၊ ေပြ ့ဖက္တာေတြ လုပ္ေနတာကို
ေအာက္တိုဘာလ ၃၁ ရက္ေန႔ ေတြ႔ရတယ။္ ႏဝုိ င္ဘာ ၁ ရကေ္ န႔က မရြယဂ္ ်ား ေနပစူ ာလံေႈ နတနု း္
စစ္သားေလးေယာက္အထဲကိုျပန္ေခၚသြင္းလိကု ္တာကုလိ ဲေတြလ႔ ိုက္ရတယ။္ အဲဒါတင္မကဘဲ
အဝတအ္ စားလည္း လဲမေပးဘဲ စစ္ဝတစ္ ံု ဝတ္ခိငု း္ ထားတာကို ျမငေ္ တြ႔ခဲ့ရတယ္။
ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ အဲဒေီ တာင္ေပၚမာွ ဘယ္အမ်ိဳးသမီးကမုိ ွ် မေတြ ရ့ ေတာဘ့ ူး။"
ႏုိ၀ငဘ္ ာလ(၁) ရက္ေနတ႔ ြင္ မရြယဂ္ ်ား အမိ သ္ ားမ်ားက လြယ္ဂ်ယ္ၿမဳိ ႕ အေျခစကုိ အ္ စးုိ ရ
စစ္တပ္တစခ္ ု ျဖစ္သည့္ ခမရ (၃၂၁) မွ ဗလို ္မးႈ ေဇာမ္ ်ဳိ းထြနး္ ထံ မရြယဂ္ ်ားအားလႊတေ္ ပးပါရန္
ေတာင္းဆိုခဲ့သည။္ ထိုစစ္တပ္က ေနာကတ္ စ္ရက္ ႏ၀ုိ ငလ္ ာလ ၂ရက္ေန႔တြင္
လႊတ္ေပးမည္ဟုကတေိ ပးခဲသ့ ည္။ ထေို႔ ၾကာင့္ ေနာက္တစ္ေန႔၌ မဘု ြမေ္ တာငေ္ ျခရင္းတြင္
သြားေစာငေ့္ နေသာလ္ ည္း တစေ္ နသာကနု သ္ ြားသည။္ မရြယဂ္ ်ား၏ အရိပ္အေရာင္ပင္
မျမငခ္ ဲ့ရေပ။
ႏ၀ုိ င္ဘာလ (၄) ရကေ္ နတ႔ ြင္ မရြယ္ဂ်ား၏ ေယာကၡမ (ေယာက္်ား) က ကခ်င္ျပညန္ ယ္
၀နၾ္ ကးီ ခ်ဳပ္ထံ တုငိ ္ၾကားစာပို႔ ေပးခဲ့ပါသည္။ မိတၱဴအား ေျမာကပ္ ိငု း္ တငုိ ္း စစဌ္ ာနခ်ဳပ္ ႏငွ ့္ နယ္
စပ္လၿုံ ခံဳေရး၀နၾ္ ကးီ ဌာနတ႔အို ား ေပးပုိ ့ခဲ့သည္။
ေအာက္တဘုိ ာလ ဒတု ယိ အပတတ္ ြင္ ထိုအစုိးရစစတ္ ပ္မွ ထြကေ္ ျပးလြတေ္ ျမာကလ္ ာ
ေသာ အတင္းအဓမၼ လပု အ္ ားေပး ေစခငုိ း္ ခရံ သူမ်ားက သတူ ို႔ ထြက္ေျပးလာေသာ
စခနး္ ထဲတြင္ အမ်ိဳးသမီးမ်ား က်န္ေနခဲ့ေၾကာင္း။ တဦးမွာ ကခ်ငအ္ မ်ိဳးသမီးျဖစ္ျပီး၊ က်န္သည့္
သံုးဥးီ မွာ ရမွ ္းႏွင့္ ပေလာင္ အမ်ဳိ းသမီးမ်ားျဖစ္ေၾကာငး္ ၊ ထိအု မ်ိဳးသမီးမ်ားကုိ အစိုးရ
စစ္သားမ်ားက ညတုငိ း္ အလိုမတူ အဓမျၼ ပဳက်င့္ၾကေၾကာငး္ ျဖင့္ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈ
မတွ ္တမ္းစုေဆာငး္ သူမ်ားအား သတငး္ ေပးခဲ့သည္။
တရားရံုးသုိ တ့ ငုိ ္ၾကားျခငး္
မရြယ္ဂ်ား၏ခငပ္ ြန္းျဖစ္သူ ကိေု ဒါငလ္ ြနး္ သည္ သူဇနီး၏ အမႈကို တရားရုံးသိ႔ု ဇနန္ ၀ါရလီ
၂၇ရက္ေန႔ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္တြင္ တငုိ ္ၾကားၿပီး ထုအိ မကႈ ို ၂၃ရက္ ေဖေဖာ၀္ ါရလီ ၌ ေနျပည္ေတာ္
တရားလတႊ ေ္ တာ္တြင္ ၾကားနာခဲ့သည။္ 54
ထုိအမႈၾကားနာခ်ိန္တစေ္ လ်ွ ာက္လုးံ တြင္ မရြယဂ္ ်ား၏ခင္ပြန္းအား တရားရးုံ သို႔
ေပးမ၀ငခ္ ဲေ့ ပ။ ခမရ ၃၂၁ စစ္ သားတစေ္ ယာက္ကသို ာ အမႈ မနွ ္ကန္မႈရွမိ ရိွ
စစ္ေဆးရနေ္ ပး၀ငခ္ ဲ့သည။္ ထစို စသ္ ားက သူတုစ႔ိ စ္တပ္တြင္ ဤအမည္ ႏငွ ့္ အမ်ိဳးသမးီ မရိပွ ါဟု
ျငင္းဆိုခဲ့သည။္ ထအို မႈကိုေနာကထ္ ပ္ႏွစပ္ တအ္ ၾကာတြင္ တစႀ္ ကမိ ္ျပနၾ္ ကားနာမညဟ္ ု ဆို
ကာ ရံုးခ်ိနး္ ေပးခဲ့သည္။ ႏစွ ပ္ တ္ၾကာၿပးီ ေနာက္ တရားရုးံ က ထအို မကႈ ုိ ပယ္ခ်လိကု ္ ေၾကာငး္
မရြယဂ္ ်ား၏ခငပ္ ြနး္ ျဖစသ္ ူထံ အေၾကာင္းၾကားစာသာ ေရာက္လာခဲ့သည္။
မရြယဂ္ ်ား၏ အိမ္သားမ်ားအေနႏငွ ့္ အမကႈ ို အမွန္မေပၚမခ်ငး္
ဆက္လုပ္ေဆာငသ္ ြာမည္ဟု ေျပာသည္။ လတ္တေလာအေျခအေနတြင္ ကိေု ဒါင္လြမ္းမာွ
ကခ်င္ဒုကၡသည္ စခန္းတြငေ္ နထိုငလ္ ်က္ရၿွိ ပီး သတူ ႔ုိ၏ သမးီ ေလးမာွ သမူ ၏အဖိးု အဖြားမ်ားႏငွ ့္
တရတု ္ျပညန္ ယစ္ ပ္၌ ေနထုိင္လ်ကရ္ ိသွ ည။္
စစရ္ ာဇဝတ္မမႈ ်ားတြင္ စံထားေလာက္သည့္ လငိ ပ္ ငုိ း္ ဆုငိ ရ္ ာ
တတိယအၾကမ္းဖက္မႈ
ျမန္မာႏ္ိငု ္ငတံ ြင္ ဒမီ ကုိ ေရစီ အသြငက္ ူးေျပာင္းေရးဟ၍ူ ၂၀၁၀ ခႏု စွ မ္ ွ
စတင္ခဲ့ၿပးီ ေနာက္ပုငိ ္းတြင္ ကခ်င္ျပည္နယႏ္ ွင့္ ရမွ ္းျပညန္ ယမ္ ်ားအတြင္း ျဖစပ္ ြားခဲသ့ ည့္
အမေႈ ပါင္းအေျမာက္အမ်ားအနက္ ယခုအမမႈ ာွ ရမွ း္ ျပညန္ ယတ္ ြင္ ထင္ရာွ းစြာ ျဖစပ္ ြားခဲ့ၿပးီ
စစရ္ ာဇဝတမ္ ႈေျမာကေ္ သာတတယိ လငိ ပ္ ငို ္းဆငို ရ္ ာအၾကမ္းဖကမ္ ႈျဖစသ္ ည။္ ကခ်ငျ္ ပညန္ ယတ္ ြင္
ျဖစ္ပြားခဲသ့ ည့္ အထက္ပါလငိ ္ပုိင္ း္ ဆိုငရ္ ာ အၾကမ္းဖက္မႈနွစ္ခုႏွင့္ အလားတူပင၊္ ျမန္မာစစ္တပ္မွ
စစ္သားမ်ားက က်ဴးလြန္ေၾကာင္း ေပၚေပါက္သည့္ ျပစ္မႈျဖစသ္ ည။္
အထက္ပါ ျဖစ္ပြားခဲသ့ ည့္ လိငပ္ ု္ငိ း္ ဆိငု ရ္ ာ အၾကမး္ ဖက္မႈႀကးီ ႏစွ ခ္ ုတြင္
ျပစ္မကႈ ်ဴးလြနခ္ ဲ့သူမ်ားအား အေရး မယဘူ ဲ ရညရ္ ြယခ္ ်က္ရိွရိွ ဥပကၡာျပဳထားခဲၾ့ ကသျဖင့္ ၅
လၾကာၿပီးေနာကတ္ ြင္ ရမွ ္းျပညန္ ယ၌္ ေနာကထ္ ပ္ စစ္ရာဇ ဝတမ္ တႈ ခုကို က်ဴးလြန္ရဲခဲၾ့ ကျခင္း
ျဖစ္သည္။ ရွမ္းျပညန္ ယ၌္ ထပ္မံျဖစပ္ ြားခဲ့သည့္ မခႈ ငး္ တြင္ ျမန္မာစစ္တပ္အရာရိွ မ်ားသည္
ျပစ္မႈက်ဴးလြနခ္ ရံ သူ မသိ ားစမု ်ားအား ေလ်ာ္ေၾကးေပးျခင္း၊ ျပစမ္ ကႈ ်ဴးလြန္သည့္ ၎တ႔၏ုိ စစ္
ဘကဆ္ ငုိ ္ ရာ ပုဂၢိဳလမ္ ်ားအား ေပ်ာေ့ ျပာင္းသည့္ အေရးယမူ မႈ ်ားျပဳျခငး္ တိ႔ုျဖင့္ ျပစမ္ ကႈ ်ဴးလြနမ္ ႈကုိ
ဝနခ္ ံခဲၾ့ ကသည။္ ေအာကတ္ ြင္ ေဖာျ္ ပသည့္ အမျႈ ဖစစ္ ဥ္ အေသးစတိ မ္ ွာ ရမွ ္းလူအ႔ ခြငအ့္ ေရးအဖြဲ႔
82က အဓကိ စေု ဆာင္းတငဆ္ ကခ္ ဲ့ျခငး္ ျဖစ္သည။္
82 The contacts of the Shan Human Rights Foundation (SHRF) are as follows:
Website - www.shanhumanrights.org; E.mail - [email protected]
၂၀၁၅ခႏု စွ ၊္ ဇြနလ္ ၆ ရက္ေနတ႔ ြင္ ရမွ း္ ျပညေ္ တာင္ပုိငး္ ဟိုပုံးၿမိဳ႕နယ္အတြင္း၌ အသက္ ၂၈နစွ ္
အရြယ္ ရွမ္းအမ်ဳိ းသမီးတဥးီ အား မုဒမိ ္းက်င့၊္ လယု က္၊ သတျ္ ဖတ္ခရံ ၿပးီ ေနာက္ ေသဆံေု နသညက္ ုိ
ေတြရ႔ သည္။ သက္ေသခံ ခ်ကမ္ ်ားအရ ျပစ္မကႈ ်ဴးလြန္သမူ ာွ အနီးရွိ ေျချမနတ္ ပရ္ င္း အမွတ္
(၂၄၉) တပစ္ ခနး္ မွ ျမန္မာစစ္သားမ်ား ျဖစသ္ ည္။
ပထမပုငိ း္ တြင္ျငငး္ ဆခို ဲေ့ သာလ္ ည္းေဒသတြင္းရိွျမန္မာစစဘ္ ကဆ္ ုိငရ္ ာအရာရမွိ ်ားသည္
အဆပို ါျပစမ္ ႈ အတြက္ ၎တ႔စုိ စသ္ ားမ်ားအနက္ တဦးကုိ ဖမ္းဆးီ ခဲသ့ ည္။ ၎အား
အမ်ားေရွ႕တြင္ ရကုိ ႏ္ ကွ ခ္ ဲ့သည။္ ေသဒဏေ္ ပး မည္ဟုလညး္ ေၾကညာခဲသ့ ည္။ အေရွ႕ပိုငး္ တငုိ း္
တုငိ ္းမဴွ း ဗုလိ ္ခ်ဳပေ္ အးဝင္းကိယု ္တိုင္ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္ခရံ ၍ ေသဆုးံ သြားသ၏ူ ခင္ပြန္းသညအ္ ား
ေတာငး္ ပနရ္ န္ ေတာငႀ္ ကီးသို႔ ေရာက္လာခဲ့သည္။ ေငြေၾကးႏငွ ့္ အစားအေသာက္မ်ား လည္း
ေပးအပခ္ ဲ့သည္။
Sai Hor Hseng +66 (0) 62- 941-9600 (English, Shan)
Sai Kheun Mai
+66 (0) 94-638-6759 (English5,6Burmese)
ကြမး္ တုံ ဘုနး္ ေတာၾ္ ကးီ ေက်ာငး္
လိင္ပငို ္းဆိုင္ရာ အၾကမး္ ဖက္မမႈ ်ား က်ဴးလြနႏ္ ုိငသ္ ည့္ အေၾကာင္းရင္းတရပ္မွာ
တငုိ း္ ရငး္ သားျပညန္ ယ္ မ်ား တဝမွ း္ လုံးတြင္ ျမန္မာစစ္တပ္ အေရအတြက္ မ်ားျပားစြာ
ခ်ထားျခငး္ ေၾကာငျ့္ ဖစသ္ ည။္ ပဋပိ ကမၡ ်ားအားႏိုင္ငံေရးနညး္ လမး္ ျဖင့္ညိွႏႈိ္င္းအေျဖရာွ နိငု ေ္ စရန္
ျမန္မာစစ္တပသ္ ည္ တုိငး္ ရငး္ သားေဒသမ်ားတြင္ တပ္အေရအ တြကက္ ို ေလ်ွ ာ့ခ်ရမည္အ့ စား
ဟပို ံုးၿမိဳ႕နယ္ကဲ့သုိ႔ အပစအ္ ခတရ္ ပစ္ ဲထားသည့္ ေဒသအတြငး္ မာွ ပင္ ၎တ႔၏ုိ စစတ္ ပ္
မ်ားအား ဆကလ္ ကထ္ ားရသိွ ည့အ္ ျပင္ စစ္အေျခစိုက္စခနး္ မ်ား တည္ေဆာက္လ်ကရ္ ွသိ ည။္
လငိ ္ပုငိ ္းဆငို ရ္ ာ အၾကမ္းဖကမ္ မႈ ်ား က်ဴးလြနႏ္ ိုငသ္ ည့္ ေနာက္ထပ္
အေၾကာင္းရင္းတရပ္မွာ လကရ္ ိွ ၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပအုံ ေျခခဥံ ပေဒ ေအာက္တြင္
ျမန္မာစစတ္ ပ္သည္ လူထ၏ု လမႊ ္းမိုးမေႈ အာက္မွ ကင္းလြတ္ေနျခငး္ ျဖစ္သည္။ သုျ႔ိ ဖစ္၍
ျမန္မာစစတ္ ပ္သည္ ၎တုိ႔ ျပစမ္ ႈက်ဴးလြန္ေသာ္လည္း အေရးယူခံရျခငး္ မရိႏွ ုိင။္
ဟူသညအ့္ ေပၚ ယၾုံ ကည္မႈ ရလ်ကရ္ ွၾိ ကသည။္ ယငး္ အား ၎တိ႔၏ု စစ္စခန္းမွ မီတာ ၆၀ မွ်သာ
ကြာေဝးေသာ ေက်းရြာငယ္ေလးမွာ ပင္ မုဒိမး္ က်င္၊့ လသူ တသ္ ည့္ ျပစ္မႈကုိ က်ဴးလြနရ္ ဲျခင္းက
သကေ္ သျပလ်က္ရွသိ ည။္
57
ျမန္မာစစတ္ ပ္က လိငပ္ ိုငး္ ဆုိင္ရာအၾကမး္ ဖကမ္ ႈ က်ဴးလြနသ္ ည့္ ျပႆနာကို
အေရးတႀကီးထား ကုငိ တ္ ြယ္ ႏငုိ ္ေရးအတြက္ ျမနမ္ ာအစးို ရအေနျဖင့္ စစ္ေရးထိးု စစမ္ ်ား
ရပဆ္ ုငိ ္းရန္၊ တငို း္ ရင္းသားေဒသမ်ားမွ ၎တ၏ို႔ တပမ္ ်ား အား စတင္ဆုတ္ခြာရန၊္ ႏွင့္
စစ္တပ္မ်ားအား အရပ္ဘက္ဆိုငရ္ ာ၏ ထိနး္ ခ်ဳပမ္ ႈေအာက္တြင္ ထားႏု္ငိ ္ေရး၊ ျပညတ္ ြငး္ စစ္
ရပစ္ ဲေစမည့္ ႏိငု င္ ံေရးအေျပာငး္ အလဲမ်ား ျဖစေ္ ပၚလာေရးတိ႔ုအတြက္ ေတြ႔ဆုံေဆြးေႏြးရန္
တအ႔ို ား ရွမ္းလအ႔ူ ခြင့္ အေရးအဖြဲက႔ ေတာင္းဆုိသည။္
မခႈ င္းဆုိငရ္ ာ အေသးစိပမ္ ်ား
မခႈ င္းဆိုင္ရာ အေသးစပိ မ္ ်ား
ျပစ္မကႈ ်ဴးလြနခ္ ရံ သမူ ွာ ရမွ ္းျပည္ေတာင္ပငို း္ ၊ ဟိပု ံးု ၿမိဳ႕နယ္ မုံးလန္း ေက်းရြာအပု စ္ ၊ု
ဝန္နားေတာငေ္ က်းရြာ တြင္ ေနထငုိ ္သူ အသက္ ၂၈နွစ္အရြယ္ ရမွ း္ အမ်ိဳးသမးီ နန္းခတု ္
ျဖစသ္ ည္။ သမူ သည္ လယ္သူမတဥးီ ျဖစ္ၿပီး အသက္ ၁၃ႏွစ္အရြယ္ သားတဥးီ ရွသိ ည။္
သမူ ၏သားမာွ ေဒသတြငး္ ရိ္ွ ကြမ္းတုံ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္းတြင္ ကိရု ငဝ္ တလ္ ်က္ ရိသွ ည္။
၂၀၁၅ ခႏု ွစ၊္ ဇြန္လ ၆ ရကေ္ နတ႔ ြင္ အလုပ္လုပ္ရန္ သူမ၏ ေျပာင္းခငး္ သုိ႔ ထြက္သြားခဲသ့ ည။္
မြန္းလြဲပိင္ု း္ တြင္ အိမ္အျပနလ္ မး္ ၌ ဝတၳဳပစညၥ း္ ကပလ္ ွဴရန္ ကြမ္းတုံ ဘုန္းေတာႀ္ ကးီ ေက်ာင္းသု႔ိ
ဝငေ္ ရာက္ခဲ့သည။္ သရိ႔ု ာတြင္ ညေန ၅ နာရခီ န္႔ ေရာက္သည္အ့ ခ်နိ ္ထိ သူမသည္
အိမျ္ ပန္မေရာကခ္ ဲ့။ သမူ ၏ခင္ပြနး္ ျဖစသ္ ူ စုငိ း္ ကဝမိ ွာ မ်ားစြာစိတပ္ လူ ာခဲ့ သည္။ သ၏ူ
ေယာကမၡ ျဖစ္သူ ပနဲ၏အမိ ္တြင္ သြားရွာေသာလ္ ည္း မေတြ႔ခဲ့။ ထုိေ႔ ၾကာင့္ ၎တိႏု႔ ွစဥ္ ီးသည္
နနး္ ခုတအ္ ား ရွာေဖြရန္ သမူ ေျပာင္းခငး္ သုိ႔ သြားေနက် လမ္းအတငုိ ္း အတူတကြ
သြားေရာက္ခဲၾ့ ကသည။္
ညေန ၆ နာရီခန္႔တြင္ ကြမး္ တုံဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္းႏငွ ့္ ဝမ္နေခါင္ ရြာအၾကား၌
နနး္ ခုတ၏္ အေလာငး္ အား၎တု႔ိေတြရ႔ ွိခဲ့ၾကသည။္ သူမသည္ေျမျပငေ္ ပၚတြင္အဝတဗ္ လာျဖင့္
လဲေလ်ာငး္ လ်က္ရွိၿပးီ သမူ ၏ထမီမွာ လည္မ်ဳိ တြင္ ရစ္ပတ္ထားလ်ကရ္ သိွ ည။္ သူမ၏
ေမးေစ့ႏွင့္ လည္ပငး္ ေနာက္တြင္ မာေက်ာေသာ အရာဝတၳဳတချု ဖင့္ ရုကိ ္နက္ထားခံရသည့္
ဒဏရ္ ာမ်ားရွသိ ည။္ တကုယိ ္လံးု လည္း ေသြးမ်ားဖုးံ လ်ကရ္ ွိသည္။သမူ ၏ ညာဘကန္ ားမွာ
လညး္ နားဆြဲကုိ ဆြဲျဖဳတထ္ ားမေႈ ၾကာင္စ႔ ုတ္ျပတ္လ်က္ရသွိ ည။္ သူမသယ္ယသူ ြားခဲသ႔ ည္
ျမနမ္ ာေငြ က်ပ္တသိနး္ ႏွစ္ေသာငး္ မာွ လည္း လုယကျ္ ခင္းခရံ ၿပီးျဖစသ္ ည။္ သမူ ၏အေလာငး္
အားေတြရ႔ သည္ ေနရာမာွ ကြမး္ တံု ဘုန္းေတာႀ္ ကးီ ေက်ာငး္ တဘကရ္ ွိ ျမန္မာစစ္တပ၏္
ခမရ (၂၄၉) စခန္းထိုငထ္ ားေသာ ကြမ္းတုံဘနး္ ေတာႀ္ ကးီ ေက်ာငး္ မွ မီတာ ၆၀ ခနသ္႔ ာ
ကြာေဝးေသာေနရာ ျဖစ္သည္။ 58
နန္းခုတ၏္ မိခင္က နနး္ ခတု ၏္ ရပု အ္ ေလာင္းအား အဝတ္ျဖင႔္ ဖံုးအပု ္ခဲ႔သည္။ နန္းခတု ္၏
ခငပ္ ြနး္ သည္ စုိငး္ ကဝိက သြားေရာက္အေၾကာင္းၾကားသျဖင႔္ ရြာသူႀကီးႏငွ ္႔ ရြာသားမ်ား
မခႈ င္းျဖစ္ေနရာ ကုိ စစေ္ ဆးရန္ ေရာက္လာၾကသည။္ အေလာင္းအနးီ တဝုိက္တြင္ စစ္ဖနိ ပ္ရာ
အေျမာကအ္ မ်ားကို ရြာသားမ်ား ေတြ႔ခဲ႔ၾကသည္။ ေသြးႏွင္႔ ဆံပင္မ်ား ကပလ္ ်ကရ္ ေိွ သာ
တုတ္တေခ်ာငး္ ကလို ညး္ အနီးတဝကို တ္ ြင္ ေတြ႔ၾကရသည။္ အဆုိပါတတု ္မွာ စစ္စခန္း၏
အမးုိ ေဆာက္ရာတြင္ အသုံးျပဳလ်ကရ္ ိွသည႔္ တုတ္အမ်ဳိ းအစားျဖစ္သည္။နနး္ ခတု က္ ုိငေ္
ဆာင္သညစ္႔ ကို ခ္ ငး္ သံုးဓားမွာ သူမ အေလာငး္ အနးီ ေျမေပၚတြင္ စကုိ ္လ်ကရ္ သိွ ည။္
ယငး္ ဓားတြငလ္ ည္း ေသြးမ်ားစြနး္ ေပေနသည္။ အဆိုပါဓားအား သမူ ၏ နားရြကမ္ ွ နားကပက္ ုိ
ျဖဳတ္ရန္ အသံုးျပဳခဲ႔ေၾကာင္း ထငရ္ ာွ းသည။္
ေနာက္တေန႔ ၂၀၁၅ ခႏု ွစ္ ဇြန္လ ၇ရကေ္ န႔တြင္ ကြမ္းတဘုံ ုန္းေတာႀ္ ကးီ ေက်ာင္းမွ
သဃံ ာမ်ားႏငွ ့္ မိုင္းလန္း ေက်းရြာအပု စ္ ု ေကာမ္ တတီ ုအ႔ိ ပါအဝင္ စစု ေု ပါငး္ လူဥးီ ေရ ၂၀ ခန္႔က
ခမရ (၂၄၉) အေျခစုိက္စခန္း၏ တပ္မွဴးျဖစသ္ ူ ဗလို မ္ ွဴးေက်ာထ္ ကအ္ ား ဘရု ားေက်ာင္းသုိ႔
ေခၚခဲ့ၾကသည။္ ဗုိလမ္ ဴွ းေက်ာ္ထက္သည္ စစ္သားႏွစ္ဦးႏွင္အ့ တူ ေရာက္ရွိ လာခဲသ့ ည။္
ေက်းရြာေကာ္မတဝီ ငမ္ ်ားက ဤရာဇဝတမ္ ကႈ ို စစ္သားမ်ား က်ဴးလြနသ္ ညဟ္ ၍ူ
သံသယရိွေၾကာငး္ ျဖင့္ ေျပာဆုခိ ဲ့သည္။ သိ႔ုရာတြင္ ဗိုလမ္ ွဴးေက်ာထ္ ကက္ ျငငး္ ဆခို ဲ့သည။္
ထေုိ န႔ညေန ၃ နာရခီ နတ႔္ ြင္ နန္းခတု ၏္ မိသားစုႏငွ ့္ ရြာသားမ်ားက သူမ၏ အေလာငး္ အား
59
သၿဂႋဳလ္ရန္ စီစဥ္ခဲၾ့ ကသည္။
ဗိလု ္မွဴးေက်ာ္ထကက္ ၎တိ႔ု၏ စစသ္ ားမ်ား ဤအမႈႏငွ ့္ မပတ္သကေ္ ၾကာင္းျဖင့္
ျငငး္ ဆုိခဲ့သည္အ့ ေပၚ ေဒသအတြငး္ ရွိ သံဃာေတာ္မ်ားႏငွ ့္ ရြာသားမ်ားက လကမ္ ခံခဲ့ၾက။ ဇြန္လ
၈ ရက္ေန႔တြင္ မုိင္းတန္ေက်းရြာအပု စ္ ရု ွိ ခမရ (၂၄၉)၏ ပငမ္ စခန္းကုိ ကြပက္ ဲသည့္တပမ္ ဴွ း
ဗိုလ္မဴွ း ေဝယၿံ ငိမး္ သူရနိ သ္ ည္ အဆပို ါအမကႈ ို ေျဖရငွ ္းေဆာင္ ရြကရ္ န္ ေရာက္လာခဲ့သည။္
စုစံ မး္ စစေ္ ဆးၿပီးေနာက္ ဇြန္လ ၉ ရကေ္ န႔တြင္ ဗုလိ မ္ ွဴးေဝယၿံ ငမိ ္းသရူ ိနက္ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္
ခရံ သူ၏ ေဆြမ်ဳိ းသားခ်င္းမ်ားႏငွ ့္ အျခားရြာသားမ်ားအား ကြမ္းတုံဘနု ္းေတာ္ၾကီးေက်ာငး္
အေျခစကို ္စခန္းသ႔ုိ ဆငေ့္ ခၚခဲ့သည။္ ၎က ေတာင္းပနစ္ ကား ေျပာၾကားသညအ့္ ျပင္
ျပစမ္ ကႈ ်ဴးလြန္သည့္ စစသ္ ားအား ဖမး္ ဆီးထားၿပီျဖစ္ေၾကာင္းႏွင့္ ၎အား
ေသဒဏေ္ ပးမညျ္ ဖစေ္ ၾကာင္း သတင္းေပးေျပာၾကားခဲသ့ ည။္ တရားခကံ ုိ ၎တိ႔၏ု
ေရ႕ွ တြင္ ေခၚလာၿပီး ျပင္းထန္စြာ ရိကု ႏ္ ွက္ျပခဲ့သည။္ နားကပ္ႏွင့္ ေငြမ်ားအားလည္း
နနး္ ခုတ္ခင္ပြန္းသည္၏ လကဝ္ ယသ္ ိ႔ု ျပန္လည္ေပးအပခ္ ဲသ့ ည္။
၂၀၁၅ ခႏု စွ ၊္ ဇြန္လ ၁၁ ရက္ေန႔တြင္ ေတာင္ႀကးီ မွ ျမန္မာစစ္တပ္၏ အေရွ႕ပုငိ ္းတငို း္
တိုင္းမွဴး ဗလုိ ္ခ်ဳပ္ေအး ဝင္းသည္ အျခားစစအ္ ရာရိွ ၁၀ဥးီ ခန္႔ လိုက္ပါလ်က္ စစ္ထရပက္ ား
ႏစွ ္စးီ ျဖင့္ ကြမ္းတံု ဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္းသ႔ို ေရာကလ္ ာခဲ့ၾကသည္။ ၎က နန္းခုတ္၏
ခငပ္ ြန္းသည္ စိငု ္းကဝိႏွင့္ အျခားေဒသခံ ရြာသားမ်ားအား ဘုနး္ ေတာႀ္ ကးီ ေက်ာင္းသ႔ုိ
60
ဖိတေ္ ခၚခဲသ့ ည္။ စငုိ း္ ကဝအိ ား ေတာင္းပန္ၿပီး ဆန္ ၁၅အိတ္၊ အာလးူ ၂အတိ ္၊ ၾကက္တြန္
၂အိတ္၊ စားသုးံ ဆီ ၁၆.၆ လတီ ာႏငွ ့္ ျမန္မာေငြ က်ပ္ ၅.၃ သန္းတအုိ႔ ား ေပးအပ္ခဲသ့ ည္။ ၂၀၁၅
ခႏု စွ ္၊ ဇြနလ္ ၁၂ ရကေ္ နတ႔ ြင္ ကြမး္ တုဘံ နု ္းေတာၾ္ ကီးေက်ာငး္ အနီး စခန္းရွိ စစသ္ ားအားလံးု အား
အဆပို ါေဒသမွ ေရႊ႕ေျပာငး္ ခငို း္ လိုက္ၿပးီ က်ဳိ င္းခနး္ ေက်းရြာရိွ အျခားစစ္ေၾကာင္းမွ
စစသ္ ားသစမ္ ်ားအား ေခၚသြငး္ အစားထိးု ခဲသ့ ည္။
၂၀၁၅ ခုႏစွ ္၊ ဇြန္လ ၂၃ ရကေ္ န႔တြင္ ရြာသားမ်ားသည္ နနး္ ခုတ္အတြက္ ပုိမုိႀကီးမားေသာ
စ်ာပနကို က်ငး္ ပခဲသ့ ည္။ အဆပုိ ါ စ်ာပနအား မည္သည့္ အစိုးရအာဏာပုိင္မွ် တကေ္ ရာက္ခဲ့ျခင္း
မရွ။ိ ၎၏ဇနးီ သည္ အသတခ္ ံရ၍ ကြယ္လြနသ္ ြားခဲခ့ ်နိ မ္ စွ ၿပီး စငုိ း္ ကဝိသည္ စိတပ္ ိုင္းဆငုိ ရ္ ာ
ျပငး္ ထန္စြာ ခံစားခဲ့ရသျဖင့္ ယခုအခ်ိန္တြင္ ေဆးဝါးကသု မကႈ ို ခယံ ူေနရလ်ကရ္ သိွ ည္။
ဝမန္ ားေခါငသ္ ည္ အိမေ္ ျခ ၂၅ လုးံ ခန႔သ္ ာ ရွိေသာ ေက်းရြာတရြာျဖစသ္ ည္။
ကြမ္းတုံ ဘုရားေက်ာင္းႏွင့္ ကပ္လ်ကရ္ ေိွ သာ စစ္တပ္အေျခစကို ္ စခနး္ ကို လြန္ခဲသ့ ည့္ ႏွစ္
ႏစွ ္ဆယ္ေက်ာ္ကတညး္ က တညေ္ ဆာက္ခဲ့ျခင္းျဖစ္ သည္။ ပုံမွနအ္ ားျဖင့္ စစသ္ ား ႏွစ္ဆယ္ခန္႔
စခနး္ ခ်လ်က္ရွိသည္။ သံုးလလ်ွ င္ တႀကမိ ္ခန႔္ အျခားေဒသမွ စစသ္ ားမ်ား လူလဲကာ လဲႊေျပာငး္
တာဝနယ္ ူေလရ့ သွိ ည္။
ရြာသားမ်ား၏ ထြက္ဆိုခ်ကအ္ ရ ျပစမ္ မႈ က်ဴးလြန္မီ ရကသ္ တၱပတမ္ ်ားအတြငး္
ဗိလု ္မဴွ းေက်ာထ္ က၏္ စစ္သားမ်ားသည္ ေဒသခံမိနး္ ကေလးမ်ားအား ေက်းရြာတဝကုိ တ္ ြင္
ေတြ႔ဆုသံ ညအ့္ ခါတုင္ိ း္ ဆြဲလား၊ ရမး္ လား၊ ဖက္လား၊ နမ္းလားျဖင့္ လငိ ္ပငို ္းဆငုိ ္ရာအရ
ေႏာွ ကယ္ ကွ ္မမႈ ်ား ျပဳခဲၾ့ ကသည။္
နိဂးုံ ခ်ဳပ္ သးုံ သပခ္ ်က္
ျမန္မာနငိ္ု င္ ံသည္ နငို ္ငံတကာဥပေဒအရ တာ၀နမ္ ်ားကုိ ခ်ဳိ းေဖါက္လ်ွ က္ရေွိ န
ေခ်ျပီ။ လမူ ်ိဳးတုံးသတျ္ ဖတ္မ၊ႈ စစ္ရာဇ၀တမ္ ၊ႈ လသူ ားဆန္က႔ ်ငျ္ ပစ္မႈ နွင့္
တုိင္းရငး္ သားမ်ားကုိ ပ်က္ျပဳန္းေစမႈမ်ားျဖစ္သည့္ နုိင္ငတံ ကာ အဆင့္ရိွ ေသာ
ျပစမ္ ၾႈ ကီးမ်ားမွ အကာအကြယ္ေပးနုိင္ရန္မွာ ျပညတ္ ြငး္ ဥပေဒျပဌာနး္ ခ်က္မ်ား
သက္သကက္ သုိ ာအသးုံ ျပဳရံုမ်ွ နငွ ့္ မရေတာပ့ ါ။ ယင္းတု႔နိ ငွ စ့္ ပလ္ ်ွ ဥ္း၍ နုငိ ္ငအံ ေနျဖင့္
နငုိ ္ငတံ ကာဥပေဒျပဌာနး္ ခ်က္မ်ားကို ကးုိ ကားလ်က္ မမိ ၏ိ နုငိ င္ ံသားမ်ားအား
ကာကြယ္ေစာင့ေ္ ရာွ က္မႈျပဳရန္ တာ၀နရ္ ွသိ ည္။
61
နိုငင္ ံအတြငး္ ရွိ စစ္မွနေ္ သာ လထူ အု သင္းအဖြဲ႔ မ်ားအေနျဖင့လ္ အူ႔ ခြင့အ္ ေရးကုိ
တိးု တက္ကာကြယ္ေပးနုငိ ေ္ ရး ရႈေဒါင့္မေွ န၍၊ အထူးသျဖင့္ နငုိ ္ငံတကာ စံထားခ်က္ျဖစသ္ ည့္
“အကာအကြယျ္ ပဳရနတ္ ာ၀န”္ ကုိ အဓကိ ထားကာ၊ ဤအေျခအေနကုိ
အေရးယေူ ဆာငရ္ ြက္နုငိ ္ရန္ စုေပါငး္ ၾကိဳးပမ္းသင့္ၾကပါသည္။ အကာအကြယ္ျပဳရန္တာ၀န္
(Responsibility to Protect) (RtoP) ဟသူ ည္မွာ ေအာက္ပါအတုိင္းျဖစသ္ ည။္
၂၀၀၅ ခုနစွ ္ ကုလသမဂၢ အေထြေထြညီလာခံ၌ အစုးိ ရနငွ ့္ တငုိ း္ ျပည္အၾကီးအကဲမ်ား ကမာ႔ၻ
ထိပ္သးီ ေခါငး္ ေဆာင္မ်ားတကေ္ ရာက္သည့္ အဆင့္ျမင့မ္ ်က္နာွ စံညု ီ အစညး္ အေ၀းတြင္
လမူ ်ိဳးတုးံ သတျ္ ဖတ္မ၊ႈ စစရ္ ာဇ၀တ္မ၊ႈ လူသားဆန္ က့ ်ငျ္ ပစ္မႈ နငွ ့္ တုိငး္ ရငး္ သားမ်ားကို
ပ်က္ျပဳန္းေစမႈမ်ား83 မွေန၍ လထူ ုမ်ားအားအကာအကြယ္ျပဳရန္ တာ၀န္ရွသိ ညဟ္ ု
သေဘာတညူ ခီ ဲၾ့ ကသည။္ ဤပုငိ ္းျဖတ္ခ်ကအ္ ား ကမာၻ ့ထိပ္သးီ အစည္းအေ၀းရလဒ္
စာတမး္ ၏ အပုိဒ္ ၁၃၈ နွင့္ ၁၃၉ တို တ့ ြင္ ေဖၚျပထားခဲသ့ ည။္
၄ငး္ အရ အထကေ္ ဖၚျပပါ နုငိ ္ငတံ ကာအဆင့ရ္ ိွ ျပစ္မၾႈ ကီးမ်ား က်ဴးလြန္ခံရျခင္းမွာ
လူထမု ်ားအား အကာ အကြယျ္ ပဳရန္ နငို ္ငတံ နုိငင္ ခံ ်င္းစီ တြင္ အဓိကအားျဖင့္
တာ၀နရ္ ိသွ ညဟ္ ု ရငွ း္ ျပထားသည။္ ယငး္ တာ၀နက္ ိုထမး္ ေဆာင္နုိင္စြမ္းရွိေစရန္
သက္ဆငို ရ္ ာနငို င္ မံ ်ားအား နိုငင္ တံ ကာအေနျဖင့္ အကူအညေီ ပးရန္ တာ၀န္ရသိွ ည။္
ဤတာ၀နက္ ုိ ထမ္းေဆာင္ရန္ နိငု ္ငတံ နငုိ ္ငံအေနျဖင့္ ပ်က္ကြကမ္ ည္ဆပုိ ါက ယငး္ သုိ႔
ပ်က္ကြက္မႈ ေၾကာင့္ အက်ဳိ းသကေ္ ရာကမ္ ႈခစံ ားရသူမ်ားအား အကာအကြယျ္ ပဳရနမ္ ွာ
နငို င္ တံ ကာတြင္ တာ၀န္ရွိသည္။
နုိင္ငံတကာ အဆင့ရ္ ွိမွားယြင္းေသာ ျပဳမူမမႈ ်ား84 ဆိငု ရ္ ာ ျပဌာနး္ ခ်ကမ္ ်ားအနက္ အပုဒိ ္
၄85 တြင္ ေအာကပ္ ါ အတုငိ ္းေဖၚျပထားသည္။
83 Genocide, War Crimes, Crimes against Humanity and Ethnic Cleansing
84 Responsibility of States for Internationally Wrongful Acts 2001 Text:
(Text adopted by the Commission at its fifty-third session, in 2001, and submitted to the General Assembly as a part of
the Commission’s report covering the work of that session. The report, which also contains commentaries on the draft
articles, appears in Yearbook of the International Law Commission, 2001, vol. II (Part Two). Text reproduced as it
appears in the annex to General Assembly resolution 56/83 of 12 December 2001, and corrected by document
A/56/49(Vol. I)/Corr.4.)
85 Article 4, ῎Conduct of organs of a State῎
1. The conduct of any State organ shall be considered an act of that State under international law, whether the organ ex-
ercises legislative, executive, judicial or any other functions, whatever position it holds in the organization of the State,
and whatever its character as an organ of the central Government or of a territorial unit of the State.
2. An organ includes any person or entity which has that status in accordance with the internal law of the State.
62
တိငု း္ ျပည္ယႏရၱ ားမ်ား၏ ျပဳမူေဆာင္ရြက္မႈ
(၁) တငုိ း္ ျပည္ယႏရၱ ားတရပ၏္ ျပဳမူေဆာင္ရြကမ္ ႈကုိ တုိငး္ ျပည္၏ ျပဳမူေဆာင္ရြက္မႈ
အေနျဖင့္ နငို ္ငံတကာဥပေဒအရ စဥ္းစားရမည္။ တငုိ ္းျပည္၏ ယႏရၱ ားသည္ ဥပေဒျပဳေရး၊
အပု ခ္ ်ဳပ္ေရး၊တရားစီရငေ္ ရးသ႔ိုမဟတု ္အျခားလုပင္ နး္ တာ၀နက္ ိုေဖၚေဆာင္သညျ္ ဖစေ္ စ၊
တငုိ း္ ျပည္၏ ဖြဲစ႔ ညး္ မႈတြင္ မည္သည့အ္ ဆင့္ ေနရာတြင္ ရသိွ ည္ျဖစေ္ စ ဗဟိုအစုးိ ရသုိ႔
မဟုတ္တငို း္ ျပည္ ေဒသဆိငု ္ရာ အစပိ ္အပိငု ္းတရပ၏္ ယႏၱရားအ သြငလ္ ကၡဏာအေန
ျဖင့တ္ ည္ရိွသညျ္ ဖစ္ေစ၊အႀကဳံ းဝငသ္ ည္။
(၂) ယႏရၱ ားတြင္ တုိငး္ ျပည္၏ ျပည္တြငး္ ဥပေဒနွင့္ အညီ အဆင္ရ့ ွိေသာ
မ်ကျ္ မင္ထငရ္ ာွ းျဖစတ္ ည္ေနေသာ အရာ တရပ္ရပျ္ ဖစ္ေစ၊ လပူ ုဂၢိဳလ္ တဦးဥးီ ျဖစ္ေစ၊
အၾကဳံ း၀င္သည္။
နိငု ္ငံတကာ အဆငရ့္ မိွ ာွ းယြင္းေသာ ျပဳမမူ မႈ ်ားဆုငိ ရ္ ာ ျပဌာန္းခ်ကမ္ ်ားအနက္ အပိဒု ္
၃၂ တြင္လညး္ ေအာကပ္ ါအတငို ္းျပဌာန္းထားသည။္
ျပညတ္ ြငး္ ဥပေဒမ်ား မသက္ဆိုငျ္ ခငး္
ဤအပုငိ း္ နငွ ့္ စပ္လ်ဥ္း၍ တာ၀န္ရိမွ အႈ ား လိုကန္ ာရန္ ပ်က္ကြကျ္ ခငး္ အတြက္
တာ၀န္ရိေွ သာ နိုငင္ သံ ည္ ၄ငး္ ၏ ျပည္တြငး္ ဥပေဒျပဌာနး္ ခ်က္မ်ားအေပၚ က်ိဳးေၾကာငး္ ျပ
ကိုးကားနိုင္ခြငမ့္ ရိ။ွ
ထိေရာက္ေသာ စံုစမ္းစစေ္ ဆးမႈ ျပဳနိငု ေ္ ရးအတြက္ ကခ်ငန္ ွစ္ျခင္းခရစ္ယနအ္ ဖြဲ႔
ခ်ဳပ္၏ ၾကိဳးပမ္းအားထုတမ္ ႈမ်ား
ေကာင္းခါးရာဇ၀တ္မႀႈ ကီး နွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ ယခုထကပ္ ၿုိ ပးီ ထေိ ရာက္ေသာ
စုံစမ္းစစ္ေဆးမမႈ ်ားျပဳနုိငေ္ စ ေရး အတြက္ ေကဘစီ ီ စုံစမး္ ေရးအဖြဲသ႔ ည္ ၂၀၁၅ ခနု ွစ္
ဇလူ ိငု ္လ (၂) ရကေ္ န႔တြင္ သမၼတဥးီ သိနး္ စိနထ္ ံ စာေပးပ႔ိုကာေအာကပ္ ါ လုပ္ပငို ခ္ ြင့္ နငွ ့္
တာ၀နမ္ ်ားေတာငး္ ခံခဲသ့ ည္။
63
ကခ်င္နွစျ္ ခင္း ခရစ္ယနအ္ ဖြဲ ခ့ ်ဳပ္ (KBC) စုံစမ္းစစေ္ ဆးေရး အဖြဲ ့၏
လပု ္ပငုိ ္ခြငမ့္ ်ား
(၁)မမိ တိ ုိသ့ င့ေ္ လ်ာသ္ ညဟ္ ုယဆူ သည့္ဘာသာေရးေခါငး္ ေဆာငမ္ ်ား၊ဥပေဒပညာရငွ မ္ ်ား၊ေရ႕ွ
ေနမ်ား၊ အျခားကြ်မး္ က်ငသ္ ပူ ညာရွငမ္ ်ား၊ လူထုအသင္းအဖြဲ က့ ယုိ စ္ ားလွယမ္ ်ားပါ၀ငေ္ စလ်ွ က္
လြတလ္ ပ္သည့္ စံုစမး္ စစ္ေဆးေရးအဖြဲ ့ဖြဲ ့စည္းျခင္းအေပၚ တရား၀ငအ္ သအိ မွတျ္ ပဳမႈရယခူ ြင့္။
(၂) အမနွ ္တရားေဖၚထုတ္နုိင္ေရးအတြက္ အရပသ္ ား၊ စစသ္ ား၊ ရဲ နွင့္ အစိးု ရအာဏာပိုင္မ်ား
အပါအ၀င္ အမႈနွင့္ ပတ္သကေ္ သာသကေ္ သမွန္သမွ်ကို လြတ္လပစ္ ြာ နွင့္ နည္းလမး္ တက်
စစေ္ ဆးခြင္။့
(၃) ဤအမႈကို ကငုိ ္တြယေ္ ဆာင္ရြကရ္ ာတြင္ ရဲတပဖ္ ြဲ အ့ ေနျဖင့္ မခႈ ငး္ ျဖစပ္ ြားရာေနရာရိသွ
ကေ္ သခံခ်ကမ္ ်ားအား ရဲလက္စြဲ နငွ ့္ အညီ စေု ဆာင္းျခင္း၊ သမိ း္ ဆည္းျခငး္ ၊ ထတု ပ္ ိးု ျခင္း၊
ခ်ိတ္တဆံ ပိ ္ခတ္နွိပ္ျခင္း၊ ရဲစခနး္ မွတ္ပတံု င္တြင္ နည္းလမ္းတက် မတွ ္ပုံတင္ျခင္း၊သက္ဆိုင္ရာ
သို ့ပုိ ေ့ ဆာင္ျခငး္ ၊ သကဆ္ ုငိ ္ရာမွ စနစတ္ က်ေဆာငရ္ ြက္ျခငး္ ရွမိ ရ၊ွိ သကေ္ သခံပစညၥ ္းမ်ားကို
တစလ္ ကမ္ ွ တစ္လက္သို ့ကူးေျပာင္းျခင္း ရိမွ ရ၊ိွ နွင့္ DNA အေျဖသည္ လပု ထ္ ံုးလပု ္နည္းအဆ
င့္ဆင့္နငွ အ့္ ညီ နညး္ လမ္းတက် စစ္စစ္မနွ မ္ ွန္ ရရွိ ထားေသာ ခိငု ္လသံု ည့္ အေျဖဟတု မ္ ဟတု ္
စသည္တို ့နငွ စ့္ ပလ္ ွ်ဥး္ ၍ စစေ္ ဆးခြင့။္
(၄) စစေ္ ဆးမႈမ်ားအားလးုံ တြင္ ဗြီဒယီ မို တွ တ္ မ္း၊ အသံမွတတ္ မး္ နွင့္ ဓါတပ္ မုံ တွ တ္ မး္ မ်ား
စနစ္တက်ရယခူ ြင၊့္ ထိမး္ သမိ း္ ခြင့္။
(၅) အမွတအ္ သား သက္ေသခံခ်က္မ်ား (Documentary Evidence) နွင့္ ေဆးဘက္ဆငုိ ရ္ ာ
သက္ေသ ခခံ ်က္မ်ားတို န့ ွင့္ စပ္လွ်ဥ္း၍ နငို င္ တံ ကာမွ ကြ်မ္းက်ငသ္ ူ ပညာရွငမ္ ်ား၏
အကအူ ညိီကို ရယူခြင။့္
(၆) စစေ္ ဆးလုိက္ေသာ သက္ေသမ်ား အနက္ KBC စစုံ မ္းစစ္ေဆးေရး အဖြဲ ့မွ ေထာက္ခံတငျ္ ပ
ေသာ သကေ္ သမ်ား၏ လံျု ခဳံ မႈအတြက္ လိုအပေ္ သာ အကအူ ညီမနွ ္သမွ်ကုိ ရယခူ ြင့္ (Witness
Protection)။
(၇) KBC စစံု မ္းစစ္ေဆးေရးအဖြဲ ့ သြားေရာကစ္ စ္ေဆးသည့္ ခရးီ စဥမ္ ်ားအတြင္း သတင္းမီဒယီ ာ
အဖြဲ ့မ်ား လကုိ ပ္ ါခြင့္။
(၈) KBC စံစု မး္ စစ္ေဆးေရးအဖြဲ က့ တညဆ္ ဲ ျပညတ္ ြငး္ ဥပေဒမ်ားျဖစေ္ သာ ျပစ္မဆႈ ုိင္ရာ
ဥပေဒ၊ ျပစမ္ ဆႈ ိငု ရ္ ာက်ငထ့္ ုံးဥပေဒ၊ သကေ္ သခဥံ ပေဒ၊ ရဲလကစ္ ြဲ၊ ၁၉၅၉ ခုနွစ္ တပမ္ ေတာ္
အကဥ္ ပေဒ စသည္မ်ားနငွ အ့္ ညီ စုေဆာငး္ ရရွထိ ားေသာ သကေ္ သခံခ်က္မ်ားအေပၚ
64
အေျခခံ၍ နည္းလမး္ တက်တငျ္ ပခ်ကမ္ ်ားအား အစိုးရက လ်စလ္ ်ဴရႈမထားဘဲ အေရးယေူ ဆာ
င္ရြကသ္ ြားမညျ္ ဖစ္ေၾကာငး္ အာမခခံ ်က္ ရယူခြင။့္
(၉) လအို ပေ္ သာ၊ အမနႈ ွင့္ စပ္ဆငုိ ေ္ သာ သတငး္ အခ်က္အလကမ္ ်ားအား
သက္ဆုငိ ရ္ ာ အစုးိ ရအာဏာပိငု ္ မ်ားထမံ ွ ေတာငး္ ခံရယူခြင။့္ လပု ္ငန္းစဥ္ကုိ
ဆက္လက္ေဆာငရ္ ြက္နုငိ ေ္ ရးအတြက္ ေကဘစီ ီ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရး အဖြဲ၏႔ အထက္ပါ
ေျခလွမး္ သည္ သတိၱရွ၊ိ က်ိဳးေၾကာင္းဆေီ လ်ာ္၊ တရား၀ငရ္ ုံမက အခ်ိန္ကိကု လ္ ည္း ျဖစသ္ ည္။
သုိ ရ့ ာတြင္ ကမံ ေကာင္းစြာပင္ အစးို ရသည္ ေကဘီစီ ၏ ေမတာၱ ရပ္ခံခ်က္အား ယခအု ခ်ိနအ္ ထိ
မတနု ္ ျ့ ပန္ေသးပါ။
တိငု ္းျပည္အေဆာကအ္ အုံပိငု း္ ဆငို ္ရာ ထိန္းခ်ဳပမ္ မႈ ်ား
ျမနမ္ ာစစတ္ ပ၊္ ရဲတပ္ဖြဲ၊႔ တရားစီရင္ေရး၊ အစုိးရအာဏာပိငု မ္ ်ားႏငွ ့္ ျမနမ္ ာအမ်ဳိ းသား
လအူ႔ ခြငအ့္ ေရး ေကာ္ မရငွ ္တ႔ိုသည္ အထူးသျဖင့္ ျမန္မာစစ္တပက္ က်ဴးလြန္ဆဲျဖစေ္ သာ
ဆုိးဝါးျပင္းထနသ္ ည့္ရာဇဝတမ္ ႀႈ ကီးမ်ားႏငွ ့္စပလ္ ်ဥး္ ၍ႀကရံ ာပါမ်ားျဖစလ္ ်က္ရၾွိ ကေခ်ၿပ။ီ ယငး္ ၏
ဆးုိ က်ဳိ းသက္ေရာက္မအႈ ေနျဖင့္ မ်ားေသာအားျဖင့္ ျမနမ္ ာႏငို င္ ံ၏ တငို ္းရင္းသားေဒသမ်ားတြင္
လအူ႔ ခြင့္အေရးခ်ဳိ းေဖာကမ္ ႀႈ ကီးမ်ား စနစတ္ က် က်ယ္က်ယျ္ ပနျ္႔ ပန႔္ ျဖစပ္ ြားလ်က္ရွိသည္။
ေကာင္းခါးရာဇဝတ္မႀႈ ကးီ အား သာမန္ျပစ္မႈတရပ္အျဖင့သ္ ာ သေဘာမထားသင္ပ့ ါ။
ႏငို ္ငံတကာအေနျဖင့္ ဥပကာၡ ျပဳထားရန္ မသင့္ေသာ စစရ္ ာဇဝတ္မႈႀကးီ ျဖစ္သည။္
အကယ၍္ လအူ႔ ခြင့အ္ ေရးအေျခခံမွ တရားစြဲဆို အေရး ယူျခင္းအား ထထိ ေိ ရာကေ္ ရာက္
ေဆာင္ရြက္ႏုငိ မ္ ည္ဆုပိ ါက ေနာင္တြင္ အလားတျူ ပစ္မႈမ်ား မျဖစပ္ ြားေစရန္ ကာ ကြယ္
တားဆီးႏုငိ ပ္ ါမည။္ ထ႔ိျု ပင္ တငုိ ္းျပညအ္ ေဆာက္အအုံပငုိ ္းဆုငိ ္ရာ ျပဳျပငေ္ ျပာငး္ လဲေရး
ဆသီ လ႔ုိ ညး္ တစံတု ရာ ဥးီ တည္သြားႏငို ပ္ ါသည္။
တညဆ္ ဲ တငို ္းျပညအ္ ေဆာက္အအမံု ်ားအား ျပဳျပငေ္ ျပာငး္ လဲမႈ မလုပ္ေဆာင္ပါမူ
ျမနမ္ ာႏငုိ င္ ံတြင္ လ႔ူအခြင့္ အေရး ဟသူ ညမ္ ွာ စတိ က္ ူးယဥ္မ်ွ သာ ျဖစ္ပါမည္။
၂၀၀၈ ဖြဲစ႔ ည္းပအံု ေျခခံဥပေဒအရ အရပ္ဘက္ဆိုငရ္ ာ တရား လြတေ္ တာ္ခ်ဳပ၏္
ႀကီးၾကပမ္ ႈေအာကတ္ ြင္ မရေွိ သာ စစဘ္ ကဆ္ ိငု ရ္ ာ တရားရုးံ အား ဖြဲ႔စညး္ ခြင့္ ျပဳထားသည။္
အလြတသ္ တငး္ ေထာက္ျဖစ္ေသာ ကိပု ါႀကီးအမႈတြင္ ျမနမ္ ာစစ္တပ္က ၎အား ဖမး္ ဆးီ ကာ
ႏွိပစ္ ကည္ ွဥး္ ပနး္ သတ္ျဖတ္ခဲသ့ ည္။ ယင္းအမအႈ ား အရပဘ္ က္ဆိင္ု ရ္ ာ တရားစီရငေ္ ရးသ႔ို
65
လဲႊအပျ္ ခင္းမျပဳဘဲ စစ္ခရုံ ုံးက စစေ္ ဆးစီရင္ ခဲ့သည္။
စငစ္ စ္အားျဖင့္ အလြတ္သတငး္ ေထာက္ ကုိပါႀကးီ အေပၚ ျမန္မာစစတ္ ပက္
က်ဴးလြနသ္ ည့္ ျပစမ္ ႈသည္ စစရ္ ာဇဝတ္မႈ ျဖစသ္ ည။္ အရပသ္ ားသတငး္ ေထာကတ္ ဦးအား
စစ္ဘက္ဆငို ္ရာက က်ဴးလြနသ္ ည့္ ျပစ္မျႈ ဖစ္သျဖင့္ ျပစမ္ ကႈ ်ဴးလြန္ ေၾကာင္း စြပ္စြဲခံရသူ
စစသ္ ားႏစွ ္ဥးီ အား စစ္ခံရု းံု တြင္ မစစဘ္ ဲ အရပဘ္ က္ တရားရုံးသု႔ိ လဲႊေျပာင္းစစေ္ ဆးရန္
ဥပေဒ ေၾကာငး္ အရ ေလ်ွ ာက္ထားခ်က္အား စစဘ္ ကဆ္ ုငိ ရ္ ာ တရားရးုံ က ၁၉၅၉ ခုႏစွ ္
တပမ္ ေတာ္အက္ ဥပေဒ ပုဒ္မ ၇၂ ကိကု ိးု ကားလ်က္ ပယခ္ ်ခဲျ့ ခငး္ ျဖစ္သည္။
၁၉၅၉ ခုႏစွ ္ တပ္မေတာအ္ က္ ဥပေဒ ပဒု ္မ ၇၂ တြင္ ေအာက္ပါအတငုိ း္ ျပဌာန္းထားသည။္
ဤဥပေဒကို လကုိ ္နာရသူတဥးီ သည္၊ စစ္ဘက္ဥပေဒကုိ မလုိကန္ ာသူတဥးီ အား၊
လူသတမ္ ကႈ ုိေသာ၎္ ၊ လေူ သမႈကုိေသာ္၎၊ မဒု မိ ္းမကႈ ုိေသာ္ ၎၊ က်ဴးလြန္ျခငး္ မွာ -
(က) တန္းျပည္စ့ စ္မထႈ မ္းခ်နိ ္တြင္၊ သတုိ႔ ညး္ မဟုတ္
(ခ) ျပည္ေထာင္စျု မန္မာႏုိငင္ ံျပင္ပရွိ ေနရာတခခု ုတြင၊္ သတ႔ို ည္းမဟုတ္
(ဂ)ႏိငု င္ ံေတာ္သမတကအမိန္႔ေၾကာ္ျငာစာျဖင့္၊ဤကိစအၥ လုငိ႔ ာွ ၊သိီးျခားေဖာ္ျပထားေသာ
နယ္စပ္ စစ္စခနး္ တြင၊္ က်ဴးလြနျ္ ခငး္ မဟုတလ္ ်ွ င၊္ ဤအက္ဥပေဒအရျဖစ္ေသာ
ျပစ္မတႈ ခခု ုကုိ က်ဴးလြန္သညဟ္ ု မမတွ ္ယူရ။ ထ႔ျို ပင္ ထျုိ ပစမ္ ႈက်ဴးလြန္သအူ ား
စစ္တရားရံုးက စစ္ေဆးစရီ င္ျခင္း လညး္ မျပဳရ။
အဆုိပါဥပေဒျပဌာန္းခ်ကအ္ ားေျပာင္းျပန္အားျဖင့္ေအာကပ္ ါအတုိင္းအဓပိ ာၸ ယဖ္ ြင့္ဆႏို ငို သ္ ည။္
ဤဥပေဒကို လကုိ န္ ာရသူတဦးသည္၊ စစ္ဘကဥ္ ပေဒကို မလကုိ န္ ာသူတဦးအား၊
လသူ တမ္ ႈကုိေသာ္၎၊ လေူ သမႈကုိေသာ္၎၊ မုဒိမ္းမႈကုိေသာ္ ၎၊ က်ဴးလြနျ္ ခငး္ မွာ -
(က) တနး္ ျပည့္စစ္မႈထမ္းခ်နိ ္တြင္၊ သတိ႔ု ညး္ မဟုတ္
(ခ) ျပညေ္ ထာငစ္ ုျမန္မာႏိုငင္ ျံ ပင္ပရွိ ေနရာတခုခတု ြင၊္ သိတု႔ ည္းမဟုတ္
(ဂ)ႏိုငင္ ံေတာ္သမတကအမိန႔ေ္ ၾကာျ္ ငာစာျဖင၊့္ ဤကစိ အၥ လုိ႔ငာွ ၊သးီိ ျခားေဖာ္ျပထားေသာ
နယစ္ ပ္ စစ္စခန္းတြင၊္ က်ဴးလြနလ္ ်ွ င၊္ ဤအကဥ္ ပေဒအရျဖစေ္ သာ ျပစ္မႈတခုခကု ို
က်ဴးလြနသ္ ည္ ဟု မွတယ္ ရူ မည။္ ထိ႔ုျပင္ ထိုျပစမ္ ကႈ ်ဴးလြန္သအူ ား စစ္တရားရးုံ က
66
စစေ္ ဆးစရီ ငရ္ မည။္
အထကေ္ ဖာ္ျပပါ စစတ္ ရားရးံု ျဖင့္ စစေ္ ဆးႏငုိ ္သည့္ အေျခအေနသံးု ရပ္အနက္
ပုိဒခ္ ြဲ(က)ႏွင့္(ဂ) တြင္ ေဖာ္ျပ ထားေသာ "တနး္ ျပည့္ စစ္မႈထမ္းခ်ိန"္ ႏငွ ့္ "နယ္စပစ္ စစ္ ခနး္ "
ဟေူ သာေဝါဟာရမ်ားမာွ အျငင္းပြားဖြယ္ျဖစသ္ ည။္ ၁၉၅၉ ခုႏစွ ္ တပမ္ ေတာ္ အက္ဥပေဒသည္
ျမနမ္ ာႏိုင္ငတံ ြင္ လြတ္လပ္ေရးရၿပီးခ်နိ မ္ စွ ၍ ၁၉၆၂ ခုႏစွ ္ စစ္တပ္အာ ဏာသိမး္ သည့္
အခ်ိနအ္ ထိ တညရ္ ခွိ ဲ့ေသာ ၁၉၄၇ ခုႏစွ ္ ဖြဲစ႔ ည္းပံအု ေျခခဥံ ပေဒ ေအာက္တြင္ ေပၚေပါက္လာခဲ့
သည့္ ဥပေဒျဖစ္သည။္
ယခုေထာက္ျပသည့္ "တန္းျပည့္ စစမ္ ထႈ မး္ ခ်ိန္" ႏွင့္ "နယစ္ ပစ္ စ္စခန္း"
ဟေူ သာ ေဝါဟာရႏစွ ခ္ သု ည္ အျငင္းပြားဖြယ္ ျဖစ္ေသာလ္ ညး္ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္
ဖြဲ႔စညး္ ပုအံ ေျခခံဥပေဒေအာကတ္ ြင္ ႀကးီ မားသည့္ ျပႆနာမေပၚခဲ့ပါ။ အဘယေ္ ၾကာင္ဆ့ ုိ္ေသာ္
၁၉၄၇ခုႏစွ ္ ဖြဲ႔စည္းပံအု ရ တညရ္ ွိခဲေ့ သာ တရားစရီ င္ေရးသည္ လြတ္လပ္၊ ဘကမ္ လုိက္၊
ထကျ္ မက္ ခဲ့သည္အ့ ျပင္ ၁၉၅၉ ခုႏွစ္ တပမ္ ေတာအ္ ကဥ္ ပေဒ ပဒု မ္ ၂၁၁ အရ86 စစ္ဘက္ဆငို ရ္ ာ
အယူခံတရားရံုး87 သည္ အရပဘ္ က္ဆိုငရ္ ာ တရားလတႊ ေ္ တာခ္ ်ဳပ္၏ တုကိ ရ္ ိကု ္ႀကီးၾကပမ္ ႈ
ေအာကတ္ ြင္ ရိွခဲေ့ သာေၾကာင့္ျဖစသ္ ည္။
ဒီမုိ ကေရစ၏ီ အေျခခံအုတ္ျမစ္ျဖစၿ္ ပီး ၁၉၄၇ ခႏု စွ ္ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ ေအာက္တြင္
က်င့္သးုံ ခဲ့သည့္ အရပ္သားလူထု၏ လႊမ္းမိးု မႈ သေဘာတရား အရ88 ျမန္မာစစ္တပ္၏
လူအ႔ ခြင့အ္ ေရး ခ်ဳိ းေဖာကမ္ မႈ ်ားအား လြတလ္ ပ္၊ ဘကမ္ လုိက္၊ ထကျ္ မကခ္ ဲ့သည့္
တရားစီရငေ္ ရးက သိသာေလာက္ေသာ အဆင့္အထိ ထနိ း္ ခ်ဳပႏ္ ုငိ ခ္ ဲ့ သည္။ သိ႔ရု ာတြင္
ယငး္ ထိနး္ ခ်ဳပ္ႏုိင္မမႈ ွာ ျမနမ္ ာမဟတု သ္ ည့္ တု္ိငး္ ရငး္ သားလူမ်ဳိ းမ်ား ေနထိုင္ၾကသည့္
86 အခန္း(၁ရ) အယခူ ံျခင္းမ်ား။
၂၁၁။ ။ စစ္ဘကအ္ ယခူ ံ တရားရံုးတရံးု ရွရိ မည္။ ထိစု စ္ဘက္အယခူ ံ တရားရံးု ၏ တရားသူႀကးီ မ်ားသည္ ေအာက္ပါအတိငု း္
ျဖစ္ရမည။္
(က) ႏိုငင္ ံေတာတ္ ရားဝန္ႀကးီ ခ်ဳပ္က၊ ဤကစိ အၥ လငုိ ွာ တရားလတႊ ္ေတာခ္ ်ဳပ္ တရားဝနႀကီးမ်ားထဲမွ အခါအားေလ်ာ္စြာ
ေရြးခ်င္ေသာ တရားလြႊတေ္ တာ္ တရားဝန္ႀကးီ မ်ား။
(ခ) ႏိငု ္ငံေတာ္တရားဝနႀ္ ကီးခ်ဳပက္ ၊ ဤကိစၥအလ႔ိငု ာွ တပမ္ ေတာရ္ ွိ ဒုတယိ ဗိုလမ္ ဴွ းႀကီးအဆင့ေ္ အာက္ မနိမ့္ေသာ
အရာရမိွ ်ားထဲမွ အခါအားေလ်ာစ္ ြာ ေရြးခ်ယ္ေသာ အရာရိွမ်ား၊ ထ႔ိုျပင္
(ဂ) အစိုးရ အမထႈ မ္းမဟတု သ္ ည့္ ဥပေဒကၽြမး္ က်င္သမူ ်ားထဲမွ ႏိငု င္ ံေတာ္ တရားသႀူ ကးီ ခ်ဳပ္က ခန္အ႔ ပ္သမူ ်ား။
87 Courts-Martial Appeal Court
၁၉၅၉ ခုႏွစ္ တပမ္ ေတာ္အက္ဥပေဒ ပုဒမ္ ၃ (ည)အရ “စစဘ္ က္အယခူ ံတရားရံုး” ဆိုသည္မာွ ဤအက္ဥပေဒ၏ အခဏ္း
၁၇ အရ၊ ဖြဲစ႔ ညး္ အပေ္ သာ စစဘ္ က္အယူခံ တရားရံးု ကုိ ဆလုိ ိသု ည္။
88 Civilian supremacy 67
ေတာင္တနး္ ေဒသမ်ားသ႔ို ေရာက္သည့္အထမိ ူ အားေကာငး္ စြာ သက္ေရာက္မႈ မရွိခဲ့ပါ။
၁၉၆၂ ခႏု စွ ္ စစတ္ ပ္ အာဏာသမိ ္းၿပီးခ်နိ ္မွစ၍ အရပ္သားလူထု၏ လမႊ း္ မုးိ မႈ
သေဘာတရားအား စစဘ္ က္ ဆိုင္ရာ၏ လႊမ္းမုးိ မျႈ ဖင့္ အစားထးို လာခဲ့သည္မာွ ယခအု ခ်နိ ထ္ ိ
ျဖစ္သည။္ ယင္းေနာကခ္ ံတြင္ ၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပုအံ ေျခ ခဥံ ပေဒ ေပၚေပါကလ္ ာခဲျ့ ခင္းျဖစ္သည။္
မေကာငး္ သည့္ အက်ဳးိ သက္ေရာကမ္ အႈ ေနျဖင့္ အျခားအခ်က္မ်ားအျပင္ စစခ္ ရုံ ုးံ မ်ား89
သည္ လြတလ္ ပ္ေသာ စစ္ဘကဆ္ ငို ရ္ ာ တရားရးုံ မ်ား90 အေနျဖင့္ အရပဘ္ ကဆ္ ငုိ ရ္ ာ
တရားလႊတ္ေတာ္ ခ်ဳပႏ္ ွင့္ ယဥွ ၿ္ ပဳိ ငက္ ာ တည္ရလွိ ာခဲသ့ ည္။ 91
အဆုးိ ဆးံု အေနျဖင့္ သးံု သပေ္ တြ႔ရိရွ သညမ္ ွာ ၁၉၅၉ ခုႏွစ္ တပမ္ ေတာ္အက္ဥပေဒ
ပုဒ္မ ၂၁၁ အရ အပႏ္ ငွ း္ ထားေသာ စစဘ္ က္ဆုိင္ရာ အယခူ တံ ရားရးုံ ၏ အခြငအ့္ ာဏာအား
လက္ေတြအ႔ ရ ရပု ္သိမး္ လ္ုကိ ျ္ ခငး္ ျဖစသ္ ည။္ ၎အစား ၂၀၀၈ ခႏု စွ ္ ဖြဲ႔စည္းပုံအေျခခဥံ ပေဒ
၃၄၃(ခ)92 ႏငွ ့အ္ ညီ အယူခံစရီ င္ပိငု ္ခြင့္ အာဏာအား တပမ္ ေတာ္ ကာကြယ္ေရး ဥးီ စးီ ခ်ဳပ္က
က်င့သ္ ုံးလိကု သ္ ည္။သျို႔ ဖစ္၍၂၀၀၈ဖြဲစ႔ ညး္ ပေံု အာကတ္ ြင္ျမနမ္ ာစစ္တပ၏္ အဆင္အ့ သးီ သးီ က
က်ဴးလြန္ဆဲျဖစ္ေသာ ျပငး္ ထန္ဆုိးဝါးသည့္ ရာဇဝတ္မႈႀကီးမ်ား အဆင္ေ့ ရာက္သည္အထိ
လူ႔အခြင္အ့ ေရး ခ်ဳိ းေဖာကမ္ ႈႀကီးမ်ားအား မညသ္ ည့္တိငု း္ ျပည္အေဆာက္အအုံ တခုတေလကမ်ွ
ဥပေဒအရ အေရးယူ ေဆာငရ္ ြက္ ႏိုင္ျခင္း မရိွပါ။
ဤဥပေဒေဘာင္ ေနာက္ခံကို အာရံုထားလ်က္ အလြတသ္ တင္းေထာက္
ကိပု ါႀကီးအမႈအျပင္ ေဒသခံ တိုငး္ ရငး္ သားမ်ားအၾကားႏငွ ့္ တငို း္ ရင္းသားျပညန္ ယမ္ ်ားတြင္
ျဖစ္ပြားလ်က္ရိေွ သာ ဆးို ဝါးသည့္ လ႔အူ ခြင့္အေရး ခ်ဳိ းေဖာက္မႀႈ ကးီ မ်ားအား စိစစ္ရန္
လိအု ပပ္ ါသည္။
89 Courts-Martial
90 Independent military Tribunals
91 ၂၀၀၈ခႏု စွ ္ ဖြဲ႔စည္းပအံု ေျခခဥံ ပေဒ ပုဒ္မ ၂၉၃။ ။ ႏိုငင္ ံေတာ္၏ တရားစရီ ငေ္ ရးဆုငိ ္ရာ ရံုးမ်ားကုိ ေအာက္ပါအတိုငး္
ဖြဲစ႔ ည္းသည္ -
(က) ျပည္ေထာငစ္ လု ႊတ္ေတာခ္ ်ဳပ္၊ တုိင္းေဒသႀကီး တရားလႊတ္ေတာခ္ ်ဳပ္မ်ား၊ ျပည္နယ္တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္မ်ား၊
ကိယု ပ္ ုိင္အပု ္ခ်ဳပခ္ ြငရ့္ တငို း္ တရားရးုံ မ်ား၊ ကိယု ္ပိငု ္အုပခ္ ်ဳပခ္ ြင့္ရေဒသ တရားရံးု မ်ား၊ ခရငို တ္ ရားရံုးမ်ား၊ ၿမိဳ႕နယတ္ ရားရုးံ မ်ား၊
ဥပေဒအရ တညေ္ ထာင္ေသာ အျခား တရားရံုးမ်ား၊
(ခ) စစဘ္ က္ဆုိ္င္ရာ တရားရံုးမ်ား၊
(ဂ) ႏငုိ ္ငေံ တာ္ဖြဲ႔စည္းပအုံ ေျခခံဥပေဒဆငုိ ္ရာ ခရုံ ံးု မ်ား။
92 ၂၀၀၈ ဖြဲစ႔ ညး္ ပုံအေျခခဥံ ပေဒ ပဒ္ု မ ၃၄၃ (ခ)။ ။ စစ္ဘကဆ္ ငုိ တ္ ရားစီရငရ္ ာတြင္ -
(ခ) တပ္မေတာက္ ာကြယေ္ ရး ဥးီ စးီ ခ်ဳပ၏္ အဆံုးအျဖတ္သည္ အၿပးီ အျပတျ္ ဖစသ္ ည။္
68
၁၉၅၉ ခုႏွစ္ တပ္မေတာ္အကဥ္ ပေဒအရ (အဆိပု ါဥပေဒကို လုကိ ္နာရသ)ူ
စစသ္ ားတဦးသည္ တနး္ ျပည့္ စစ္မထႈ မး္ ခ်ိနအ္ တြငး္ အထက္ေဖာျ္ ပပါ ျပစမ္ မႈ ်ားအား
(အဆပုိ ါဥပေဒကုိ မလကုိ ္နာရသည္)့ အရပ္သားတဥးီ အေပၚ က်ဴးလြန္ေသာ္လညး္ ၎အား
စစ္ခရံု ံုးတြငသ္ ာ စရီ ငရ္ ပါမည္။ ၁၉၅၉ ခနု စွ ္ တပ္မေတာ္အကဥ္ ပေဒ ပဒု မ္ ၃(က) အရ
တနး္ ျပည္စ့ စ္မထႈ မး္ ခ်နိ ္ ဟေူ သာ ေဝါဟာရကို ေအာက္ပါအတုိ္င္း အဓပိ ၸာယ္ ဖြင္ဆ့ ုထိ ားသည။္
ပဒု မ္ ၃(က)။ ။ "တန္းျပညစ့္ စ္မႈထမ္းခ်ိန္" ဆိသု ည္မွာ၊ ဤအကဥ္ ပေဒကို
လကို ္နာသူတဦးႏငွ ့္ သက္ဆိငု ္ ေစရာ၌ ေအာက္ပါအတုိငး္ ၊ ထိသု ူပါဝင္ေဆာငရ္ ြကသ္ ညအ့္ ခ်ိ
န္ကုိ ဆလုိ သို ည။္
(၁) ရန္သူႏွင့္ၿပဳိ ငဆ္ ိုင္ တိုကပ္ ြဲဆင္ႏဲႊေနေသာ တပ္ဖြဲ႔တဖြဲ႔တြင၊္ တြဲဘက္ထားသည့္
အခ်ိန္၊သ႔ိုတည္းမဟတု ္ ပါဝငသ္ ည့္အခ်ိန္၊ သို႔တည္းမဟတု ္
(၂) ရန္သကူ လးုံ ဝေသာ္၎၊ တစတိ ္တေဒသေသာ္၎၊ သိမ္းပကုိ ထ္ ားေသာ
တိငု ္းျပညတ္ ျပည္၌ ျဖစ္ေစ၊ ေနရာတခ၌ု ျဖစေ္ စ၊
တကို ပ္ ြဲဆင္ႏဲႊေနသည္အ့ ခ်ိန၊္ သ႔ိုတည္းမဟတု ္ ယငး္ ကဲသ့ ႔ိုေသာ တိုင္းျပည္ တျပည္သုိ႔
ျဖစေ္ စ၊ ေနရာတခသု ျ႔ုိ ဖစ္ေစ၊ စစခ္ ်ီတက္ရာ၌ ပါဝင္သည့အ္ ခ်နိ ၊္ သိုတ႔ ညး္ မဟုတ္
(၃) ႏုငိ င္ ံျခား ႏုငိ င္ ံတခကု ို သိမ္းပကုိ ထ္ ားေသာ တပ္ဖြဲတ႔ ဖြဲ႔တြင္ တြဲဘကထ္ ားသည္အ့ ခ်နိ ္၊
သတိ႔ု ညး္ မဟုတ္ ပါဝငသ္ ည့္အခ်နိ ္။
စငစ္ စ္အားျဖင့္ အလြတသ္ တင္းေထာက္ ကုိပါႀကီးအား တုိက္ပြဲျဖစပ္ ြားရာ၊
စစဆ္ ငေ္ ရးမ်ား ဆင္ႏဲႊလ်ကရ္ ိွရာ နယ္ေျမအတြင္း ဖမး္ ဆီးခဲျ့ ခင္း မဟတု ္ပါ။ အဆုိပါ နယ္ေျမတြင္
လက္နကက္ ုိင္ပဋိပကမၡ ်ား ျဖစပ္ ြားျခင္းမရိပွ ါ။ သိ႔ုရာတြင္ တန္းျပညစ့္ စ္မႈထမ္းခ်ိနအ္ တြင္း
စစသ္ ားမ်ားက ကပို ါႀကးီ အား ဖမး္ ဆးီ ခဲျ့ ခငး္ ျဖစေ္ ၾကာင္း ျဖင့္ စစ္ခရုံ းုံ းက စရီ ငခ္ ်ကခ္ ်ခဲ့သည။္
စစဘ္ ကဆ္ ငို ္ရာ စစ္ေဆးစရီ ငမ္ ႈ ျပဳခဲသ့ ည္။ အဆိပု ါ စရီ ငခ္ ်က္ကုိ မဖ်ကသ္ မိ း္ ပါက ၎သည္
စီရငထ္ းံု သေဘာေဆာင္သြားပါမည။္ ႏငုိ ္ငံတဝမွ း္ လုးံ အထူးသျဖင့္ ေဒသခံတငုိ း္ ရင္းသား
နယေ္ ျမမ်ားႏငွ ့္ တ္ိငု ္းရင္းသား ျပည္နယမ္ ်ားသည္ ယငး္ ခရံု ုံး၏ အဆံုးအျဖတအ္ ေပၚ
အေျချပဳလ်က္ မေကာင္းသည့္ အက်ိဳးသက္ ေရာကမ္ ႈမ်ား ခံစားရပါမည။္
အဘယေ္ ၾကာင္ဆ့ ုေိ သာ္ ျမနမ္ ာစစ္တပမ္ ွ စစ္ဘကဆ္ ုငိ ရ္ ာ ပုဂဳၢိ လ္မ်ားအေနျဖင့္
အရပသ္ ားလထူ ုအေပၚ စစ္ ရာဇဝတ္မႈ၊ လူသားဆန႔က္ ်င္ျပစ္မ၊ႈ လူမ်ိဳးတံုး သတျ္ ဖတမ္ ၊ႈ
တိငု း္ ရငး္ သားမ်ား ပ်က္သဥု း္ ေစမႈ ဟူသည့္ ႀကီးမားျပင္း ထန္ေသာ ရာဇဝတမ္ ႀႈ ကီးမ်ားအပါအဝင္
69
မည္သညျ့္ ပစမ္ ႈကုိ က်ဴးလြန္သည္ျဖစ္ေစ စစ္ခရံု းံု သ႔ိုမဟုတ္ စစဘ္ က္ဆုိင္ ရာ တရားရးံု ကသာ
စရီ ငဆ္ းံု ျဖတ္ပါေတာ့မည။္ တရားစရီ င္စစ္ေဆးမႈ အတမု ်ား ဖန္တီးကာ ျပစမ္ ႈက်ဴးလြန္သမူ ်ား
အား တရားရွင္ သုိ႔မဟတု ္ တရားေသ လႊတေ္ ပးၾကပါေတာမ့ ည။္
ဤဥပေဒေၾကာငး္ ေနာက္ခအံ ရဆုိပါမူ ေကာငး္ ခါး ရာဇဝတ္မႈႀကးီ တြင္
ေအာင္ၿဖဳိ းမငး္ ႏငွ ့္ အျခားစစသ္ ားမ်ား အား တရားခမံ ်ားအေနျဖင့္ ေဖာထ္ တု ႏ္ ္ိုင္ေစကာမူ
၎တိ႔အု ား စစဘ္ က္ဆိငု ္ရာ တရားစီရင္ေရးေအာကတ္ ြငသ္ ာ ထားရိစွ စ္ေဆးၿပီး
တရားေသ လတႊ ္ပစ္ပါလိမ့မ္ ည္။ စစခ္ ံရု းုံ သု႔မိ ဟတု ္ စစ္ဘက္ဆုိင္ရာ တရားရုးံ မ်ားက
အျမင္ဆ့ းုံ စီရင္ပိုငခ္ ြင့အ္ ာဏာ ရယထူ ားသည့္ ဤျပညတ္ ြငး္ ဥပေဒေဘာင္ေအာက္တြင္
ျပစ္မကႈ ်ဴးလြနခ္ ံရေသာ အရပသ္ ား လူထုမ်ားအတြက္ တရားမႈကုိ မညသ္ ည္အ့ ခါတြငမ္ ွ
ေဖာ္ေဆာင္ႏငို ္မည္ မဟတု ပ္ ါ။ အက်ိဳးဆက္အေနျဖင့္ ျမန္မာစစတ္ ပသ္ ည္
တႏုငိ င္ လံ ံုးတြင္ အားအေကာငး္ ဆးုံ အေဆာကအ္ အံု ျဖစ္သြားပါမည။္ ရဲတပ္ဖြဲ႔၊
တရားစရီ င္ေရး၊ တိုငး္ ျပညလ္ ုံၿခဳံ ေရး တပဖ္ ြဲမ႔ ်ားႏွင့္ အစိုးရဌာနဆငို ရ္ ာမ်ား အားလးံု သည္
ျမနမ္ ာစစ္တပ္၏ေအာကသ္ ိ႔ု က်ေရာက္ဆဲ၊ ဆကလ္ ကက္ ်ေရာက္ေနေတာမ့ ည္မာွ
ေသခ်ာလ်က္ရပွိ ါသည္။
အထးူ သျဖင့္ ၂၀၀၈ ဖြဲစ႔ ညး္ ပံုအေျခခဥံ ပေဒႏငွ ့္အညီ ႏုငိ င္ ေံ တာ္လုၿံ ခဳံ ေရး
ဟသူ ည္ကို အေၾကာင္းျပလ်က္ ျမန္မာစစ္တပ္အရာရမိွ ်ားက ေပးအပ္သည့္ အမိန္မ႔ ်ားအား
လုိက္နာေနရေသာေၾကာင့္ ျမနမ္ ာႏငို င္ ရံ ဲတပ္ဖြဲ႔ အေနျဖင့္ သမာသမတ္က်စြာ
ရပ္တညႏ္ ုငိ ္ျခငး္ မရပွိ ါ။ အထူးသျဖင့္ တုိငး္ ရငး္ သား ေဒသမ်ားတြင္ အရပ္သားလထူ ုအေပၚ
ဆန္႔က်င္က်ဴးလြန္ၾကသည့္ ျပစ္မႀႈ ကီးမ်ားႏွင့္ စပလ္ ်ဥ္း၍ ျဖစသ္ ည္။ ပိ၍ု ဆိုးသညမ္ ွာ
ျမန္မာစစ္တပ္ေခါင္းေဆာင္မ်ား သည္ ၎တိ႔၏ု စစအ္ ရာရမိွ ်ားအား စစယ္ နူ ေီ ဖာင္းခၽြတေ္ စကာ
ရဲတပ္ဖြဲ႔တြင္ အဆင့္ျမင့္ ရဲအရာရႀွိ ကးီ မ်ားအေနျဖင့္ ေျပာငး္ လဲ တာဝနထ္ မ္းေဆာငေ္ စျခင္း
ျဖစသ္ ည။္
ရမွ ္းျပည္နယရ္ ဲတပ္ဖြဲ႔တြင္ ျပည္နယ္မွဴးႏငွ ့္ ဒတု ိယျပညန္ ယမ္ ွဴးမ်ားအေနျဖင့္ အဆငျ့္ မင့္
တာဝန္ယထူ ားၾက သည့္ ပုဂၢိဳလ္မ်ားသည္ စစတ္ ပမ္ ွ ေျပာင္းလာၾကသမူ ်ားျဖစ္ေၾကာင္း
သရိ သည။္ 93 ရမွ ္းျပည္နယ၊္ မူဆယၿ္ မိဳ႕နယ္တြင္ ေကာငး္ ခါး ရာဇဝတ္မႀႈ ကီး ျဖစ္ပြားခဲေ့ သာအခါ
စစတ္ ပ္မွ ေျပာငး္ လဲတာဝနထ္ မ္းေဆာငလ္ ာၾကသည့္ ရဲအရာရွႀိ ကီး မ်ားက မႈခငး္ ျဖစပ္ ြားရာ
ေဒသအတြငး္ တာဝနထ္ မ္းေဆာင္လ်က္ရွိေသာ ရဲမ်ားအား အမနိ ေ႔္ ပး ညနႊ ၾ္ ကားမမႈ ်ား ျပဳခဲ့
ၾကသည။္ သာမန္ရဲမ်ားမာွ ၎တ၏႔ို အမနိ အ႔္ ား နာခံရံမု ွလြဲ၍ မညသ္ ႔ိုမ်ွ မတတ္ႏုိင္ၾက။
93 KBC စုံစမး္ စစေ္ ဆးေရးအဖြဲ႔ဝင္ သကိ ာၡ ေတာရ္ ဆရာဦးေဇာရ္ ာ၏ ေျပာၾကားခ်က္။
70
မၾကာခင္ကပင္ စစ္ဘက္မေွ န ၍ အျခားတုငိ ္းျပညအ္ ေဆာကအ္ အမံု ်ားသို႔ အလားတေူ ရြ႕ေျပာငး္
တာဝနထ္ မ္းေဆာင္မႈမ်ားအား တရားစီရငေ္ ရး နယ္ပယ္အထိ ခ်ဲ႕ထြင္လာခဲသ့ ည။္
ဤတြင္ ေရ႕ွ ေနႀကးီ မ်ားက ႏုငိ ္ငံအဝွမ္းတြင္ ဖဲႀကဳိ းဝါ လႈပရ္ ာွ းမႈ ေဖာ္ေဆာင္၍
စတင္ကန္က႔ ြက္လာၾကသည္။
ႏိငု င္ တံ ကာ လူသားခ်ငး္ စာနာေထာကထ္ ားမႈ ဥပေဒကုိ အသံးု ျပဳမႈ
ႏငို ္ငတံ ကာ လ႔ူအခြင္အ့ ေရး ဥပေဒမ်ားကဲသ့ ုိ႔ မဟတု ဘ္ ဲ ႏငို င္ တံ ကာလူသားခ်ငး္
စာနာေထာကထ္ ားသည့္ဥပေဒအား အေျခအေနမ်ားအားလံးု တြင္အသုံးျပဳ၍မရပါ။ႏငို င္ တံ ကာ
လသူ ားခ်ငး္ စာနာေထာကထ္ ားမႈ ဥပေဒကုိ အသုံးျပဳႏငို ရ္ နအ္ တြက္ ႀကဳိ တင္လုအိ ပခ္ ်ကမ္ ာွ
သကဆ္ ိုင္ရာႏိငု ္ငတံ ြင္ လကန္ က္ကိုင္ ပဋိပကၡတည္ရိွမႈ 94 ျဖစ္သည။္ ျမန္မာႏုိင္ငံႏငွ ္စ့ ပ္လ်ဥး္ ၍
ဤအေျခခမံ ွ သးံု သပလ္ ်ွ င္ ျပည္တြငး္ လက္နက္ကငို ္ ပဋပိ ကမၡ ာွ ၁၉၄၈ခႏု စွ ္ လြတလ္ ပေ္ ရး
ရၿပီးကတညး္ က တည္ရွလိ ာခဲ့သည။္
တုငိ း္ ရင္းသားလကန္ က္ကငုိ ္ အဖြဲအ႔ စည္းမ်ားက တဘက၊္ သမတၼ ဦးသိန္းစိနေ္ ခ
ါင္းေဆာငသ္ ညအ့္ စိုးရက တဘကတ္ ု႔ိ ေဆြးေႏြးပြဲထိုင္၍ တႏငုိ ္ငလံ ုံး ပစ္ခတတ္ ကို ခ္ ္ကုိ မ္ ႈ
ရပ္စဲေရးသေဘာတစူ ာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ဆႏုိ ုငိ ရ္ န္ ႀကဳိ းပမ္းေန မကႈ ုိ ေထာက္ျခင္းအားျဖင့္
ျမန္မာႏိငု င္ တံ ြင္ လက္နက္ကငို ္ပဋပိ ကမၡ ်ား ဆက္လက္ျဖစပ္ ြားလ်က္ရေိွ ၾကာင္း ျငင္း၍
မရႏုငိ ေ္ သာ အခ်ကျ္ ဖစသ္ ည။္ အဆိုပါ သေဘာတူညီခ်က္၏ အပုိဒ္ ၁(က)တြင္
တျပညလ္ ံုး အပစ္အခတရ္ ပ္စဲ ၿပီးေနာက္ ဖက္ဒရယ္ျပညေ္ ထာင္စု တည္ေဆာက္ရန္
ႀကဳိ းပမး္ ရာတြင္ တငုိ ္းရငး္ သားလူမ်ဳိ းမ်ား၏ အခြင္အ့ ေရးႏွင့္ ကိယု ္ပုငိ ျ္ ပဌာနး္ ခြငက့္ ို
အသိအမွတျ္ ပဳသည္အ့ ေနျဖင့္ ေဖာျ္ ပထားသည္။
အလားတစူ ြာပင္ ကိုယ္ပငုိ ္ျပဌာနး္ ခြင့ရ္ ေရး တုိက္ပြဲဝင္ၾကေသာ စစပ္ ြဲမ်ားသည္
ျပညတ္ ြင္းလက္နကက္ ငို ္ ပဋိပကၡ၏ အမ်ိဳးအစားတရပအ္ ျဖစ္ တညရ္ သွိ ည္။
ယငး္ တ႔မုိ ာွ ႏိုင္ငံတကာ လကန္ ကက္ ငို ပ္ ဋပိ ကတၡ ြင္ အသုံးျပဳ ေသာ စစဥ္ ပေဒမ်ား၏
လႊမး္ မုိးမေႈ အာက္တြင္ ရသွိ ညဟ္ ၍ူ တျဖည္းျဖည္းႏွင့္ စဥ္းစားလာၾကသည။္ -------
--- ၁၉၇၃ ခႏု စွ တ္ ြင္ ကလု သမဂၢ အေထြေထြညလီ ာခံ ဆံုးျဖတ္ခ်ကအ္ မွတ္ ၃၁၀၃
အရ ကိုယ္ပိငု ္ ျပဌာန္းခြင့္ ရေရးအတြက္ တုိက္ပြဲဝငၾ္ ကေသာ စစ္ပြဲမ်ားတြင္ ဂ်ငန္ ီဗာ
သေဘာတူညီခ်က္အား အသံုးခ်သင့္ ေၾကာင္း ရွငး္ လငး္ စြာ အသိအမတွ ္ ျပဳခဲ့သည။္ သိျု႔ ဖစ၍္
94 International humanitarian law by Sandesh Sivakumaran, University of Nottingham; International Hu-
man Rights Law published by Oxford University Press, 2010; P. 526.
71
အဆပုိ ါ ပဋိပကၡမ်ားအား ႏိုငင္ ံတကာ အသြင္ ေဆာင္သည္အ့ ေနျဖင့္ စဥး္ စားသင့္သည။္ 95
တႏုိင္ငံလံးု ပစ္ခတ္တုကိ ္ခ္ုိက္မႈ ရပ္စဲေရးကုိ ဦးတည္ႀကဳိ းပမး္ လ်ကရ္ ွိေသာလ္ ညး္
တျပည္လံးု တြင္ တငို း္ ရင္း သားလက္နကက္ ုငိ ္ အဖြဲအ႔ စည္း (၂၁) ဖြဲမ႔ ွ် ရသွိ ည္အ့ နက္ (၈) ဖြဲက႔ သာ
လကမ္ ကွ ္ေရးထိးု ခဲ့သျဖင့္ တႏုငိ ္ငလံ ံးု အ တိုငး္ အတာ မေဆာင္ပါ။ အကယ၍္ တႏုိင္ငံလံုးရိွ
လကန္ ကက္ ငို ္တုငိ း္ ရင္းသား အဖြဲ႔အစညး္ မ်ားအားလုံးက လက္ မတွ ေ္ ရးထုးိ ၾကေစဦးေတာ့
ထုိသေဘာတစူ ာခ်ဳပသ္ က္သက္ တညရ္ ိွရုမံ ်ွ ျဖင့္ ျပညတ္ ြငး္ လကန္ က္ကိုင္ ပဋိပကမၡ ်ား
ခ်ဳပ္ၿငမိ ္းသြားမည္ မဟုတပ္ ါ။ အဘယေ္ ၾကာငဆ့္ ေို သာ္ အစးုိ ရသည္ ကခ်င္အမ်ဳိးသား
လြတေ္ ျမာကေ္ ရးအဖြဲ႔ (ေကအငို ္အ)ို ၊ ရမွ ္းျပည္တးုိ တက္ေရးပါတီ (အက္စ္အက္စပ္ ပီ )ီ တ႔ႏုိ ွင့္
အလားတူ ယခင္က ခ်ဳပ္ဆုခိ ဲေ့ သာ စာခ်ဳပ္မ်ား အား ခ်ိဳးေဖာက္ကာ ေကအငုိ အ္ ုိ အဖြဲ႔ဝင္မ်ားအား
သတျ္ ဖတျ္ ခင္း၊ ရွမး္ ျပည္တုးိ တက္ေရးပါတအီ ား ထးုိ စစမ္ ်ား ျပန္ လညဆ္ ငႏ္ ဲႊျခင္း စသည္တ႔ို
ျပဳခဲ့ေၾကာငး္ ေတြ႔ရသည္။
အျငင္းပြားေသာ ျပဳမမူ သႈ ည္ လက္နကက္ ုငိ ပ္ ဋပိ ကၡႏွင့္ လံုေလာက္စြာ ဆကစ္ ပ္မႈ ရိမွ ရိွ
ဆးုံ ျဖတ္ရာတြင္ အျခားအခ်ကမ္ ်ားအျပင္ တရားရးံု ေတာ္အေနျဖင့္ ေအာက္ပါတိ႔ုကုိ
ထည့သ္ ြင္းစဥ္းစားရပါမည။္ ျပစမ္ ႈက်ဴး လြန္သသူ ည္ လက္နကက္ ငို စ္ ြဲ တိုကပ္ ြဲဝငသ္ ျူ ဖစသ္ ည္
ဟူေသာအခ်က္၊ ျပစမ္ ႈက်ဴးလြန္ခံရသသူ ည္ လက္နက္ကငို ္စြဲ တုိကပ္ ြဲဝငသ္ မူ ဟုတ္
ဟူေသာအခ်က၊္ ျပစ္မကႈ ်ဴးလြန္ခံရသသူ ည္ ဆန႔္က်င္ဘက္ အင္အား စု၏ အဖြဲဝ႔ င္ျဖစသ္ ည္
ဟေူ သာအခ်က္၊ ျပဳလုပ္ေဆာင္ရြကမ္ ႈသည္ အဆးံု စြနရ္ ညမ္ ွနး္ ခ်က္အေနျဖင့္ စစေ္ ရး
လႈပရ္ ာွ းမကႈ ို ပ့ပံ ုးိ ထမး္ ေဆာငေ္ ပးရန္ ဟေူ သာအခ်က္၊ ျပစမ္ ကႈ ်ဴးလြနသ္ ူအေနျဖင့္
တရားဝင္ တာဝနထ္ မ္း ေဆာငေ္ နစဥအ္ တြငး္ သိမ႔ု ဟုတ္ တစိတတ္ ပငို း္ တာဝနထ္ မ္းေဆာ
င္ေနစဥအ္ တြငး္ ျပစ္မႈကို က်ဴးလြန္သည္ ဟေူ သာအခ်က။္ 96
95 War crimes in internal armed conflicts, by Eve La Haye, Cambridge University Press, 2008; P. 14
96 The ICTY Appeals Chamber in the Kunarac case; Ibid P. 111
In determining whether or not the act in question is sufficiently related to the armed conflict, the Trial Chamber may
take into account, inter alia the following factors: the fact that the perpetrator is a combatant; the fact that the victim
is non-combatant; the fact that the victim is a member of the opposing party; the fact that the act may be said to serve
the ultimate goal of a military campaign; and the fact that the crime is committed as part of or in the context of the
perpetrator`s official duties.
72
ႏွိပစ္ က္ညဥွ း္ ပန္းမႈ
ဤေကာငး္ ခါးရာဇဝတ္မႈႀကးီ တြင္ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္သူအျဖစ္ သံသယရွခိ ရံ သူမ်ားသည္
လကန္ က္ကိငု ္စြဲ တုကိ ပ္ ြဲဝင္သမူ ်ား ျဖစသ္ ည။္ ျပစမ္ ကႈ ်ဴးလြနခ္ ရံ သူမ်ားသည္ လက္နကက္ ုိင္စြဲ
တကုိ ပ္ ြဲဝင္သူမ်ား မဟတု ္ၾက။ ျပစမ္ ႈ က်ဴးလြနခ္ ံရသူ ဆရာမေလးႏွစ္ဦးအား သတျ္ ဖတျ္ ခငး္ မျပဳမီ
ရက္စကစ္ ြာ ႏွပိ ္စကည္ ွဥး္ ပန္းခဲၾ့ ကသည္။ မည္သုိ႔ေသာ အေျခအေနေအာကတ္ ြင္
ရေိွ စကာမူ ႏိွပစ္ က္ညွဥ္းပန္းမကႈ ုိ တားျမစသ္ ည။္ ႏိုငင္ ံတကာဥပေဒအရ jus cogens ဟူ
ေသာ စံထားခ်ကေ္ အာက္တြင္ က်ေရာကေ္ သာေၾကာင့္ျဖစ္သည။္ ၎သည္ ေယဘုယ်
ႏုငိ ္ငံတကာဥပေဒ၏ ခ်ကခ္ ်င္းလကုိ န္ ာရန္ ေတာင္းဆိုေသာ စထံ ားခ်က္ျဖစသ္ ည္။
ဆုလိ ုိသညမ္ ွာ ႏိွပစ္ က္ညွဥ္းပနး္ မကႈ ို တားျမစ္ျခင္းအား ခ်က္ခ်င္းလုိက္နာရမည္ ဟူသည့္
စံထားခ်ကျ္ ဖစသ္ ည။္ ယငး္ စံထားခ်က္အား ၁၉၉၀ ခုႏစွ မ္ ်ားကတညး္ က စတင၍္
ႏုငိ ္ငတံ ကာက လက္ခအံ သအိ မတွ ျ္ ပဳခဲ့သည။္ ႏပိွ စ္ ကည္ ဥွ ္းပနး္ မကႈ ုိ တားျမစ္သည့အ္ ေပၚ
မညသ္ ည္ျ့ ခြငး္ ခ်ကမ္ ်ွ ျပဳ ခြင္မ့ ရိွ။ သုိျ႔ ဖစ၍္ ယင္းတားျမစ္ခ်က္မ်ဳိ းအား ႏုိင္ငတံ ကာဥပေဒအရ
jus cogens ဟူေသာ စံထားခ်ကေ္ အာကတ္ ြင္ က်ေရာကသ္ ညဟ္ ု ဆလို ျို ခငး္ ျဖစသ္ ည္။
73
ႏိုငင္ ံမ်ားအေနျဖင့္ အတအိ လင္းသေဘာတူညီခ်က္ ျပဳသည္ျဖစေ္ စ၊ မျပဳသညျ္ ဖစေ္ စ၊ jus
cogens စံထား ခ်က္အား ေလးစားလိုကန္ ာရန္ တာဝန္ရွိသည။္ ဥပမာအားျဖင့္ ႏုိငင္ ံ ၅၀
သိမ႔ု ဟတု ္ အလားတူ ႏိုငင္ မံ ်ား သည္ ႏပွိ စ္ ကည္ ွဥ္းပန္းမကႈ ို ဆန္႔က်ငသ္ ည့္ ကုလသမဂၢ၏
ႏိငု ္ငံတကာ သေဘာတစူ ာခ်ဳပ9္ 7 ဝငႏ္ ငို ္ငံမ်ား မဟတု ေ္ သာလ္ ည္း ႏပိွ ္စက္ညွဥး္ ပနး္ မႈကို
တားျမစ္သည့္ ျပဌာနး္ ခ်က္ေအာက္တြင္ တည္ရွသိ ည္။ ၎တိုအ႔ ေနျဖင့္ ေဒသဆိုင္ရာ
သုိ႔မဟုတ္ အထူးဓေလထ့ းုံ စံမ်ားျဖင့္လညး္ ေကာငး္ ၊ ႏိုငင္ တံ ကာသေဘာတစူ ာခ်ဳပ္မ်ား
ျဖင္လ့ ည္းေကာင္း ႏပိွ ္စကည္ ဥွ ္းပနး္ မႈကို တားျမစသ္ ည့္ ျပဌာနး္ ခ်က္မွေန၍ ရုပသ္ မိ ္းခြင့္မရွိ။
တူညီေသာ စံထားခ်က္မ်ား အပ္ႏငွ း္ ထားျခငး္ မရွသိ ည့္ ေယဘုယ် ဓေလထ့ းံု တမ္းဆိုင္ရာ
စညး္ မ်ဥး္ မ်ားျဖင့လ္ ည္း ရုပ္ သိမ္းခြငမ့္ ရိွ။ 98
97 UN Convention Against Torture (UNCAT)
98 States are bound by jus cogens norm whether or not they have expressly consented to them. For example, the
50 or so states that are not parties to the UNCAT remain subject to the prohibition of torture: they cannot derogate from
it through international treaties, through local or special customs, or even ‘through general customary rules not endowed
with the same normative force’.
74
လ႔ူအခြင့အ္ ေရးႏွင့္ ျပည္တြငး္ စစ္ အျပနအ္ လွန္ဆကစ္ ပ္မႈ
ျမနမ္ ာႏိုငင္ ႏံ ွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ ယခအု ခ်နိ တ္ ြင္ မလိုအပ္ဖြယအ္ ေျခအေနတရပ္
ျဖစေ္ ပၚလ်က္ရွသိ ည္။ ယင္းမာွ (အျခားအခ်က္မ်ားအျပင္) ႏုိင္ငေံ ရးပုငိ း္ ႏွင့္ သကဆ္ ုိငသ္ ည္
ဟူသညက္ ုိ အေၾကာငး္ ျပလ်က္ ႏိငု င္ ံတကာ လူ႔အခြင္အ့ ေရး အဖြဲအ႔ စညး္ မ်ားသည္
ျပည္တြင္းစစ္ဆုငိ ရ္ ာ ျပႆနာရပမ္ ်ားအေပၚ စတိ ္ဝငစ္ ားမႈ မျပၾကျခငး္ ျဖစ္သည။္ သ႔ိုျဖင့္
၎တုိ႔သည္ ၿငမိ ္းခ်မ္းမႈ ရွာေဖြသည့္ ျဖစ္စဥ္တရပ္သ႔ို ဦးတည္သြားႏိငု ဖ္ ြယ္ရိွေသာ
(တိုင္းရင္းသား လကန္ က္ကိုင္အ ဖြဲအ႔ စညး္ မ်ားႏွင့္ လက္ရိွအစးုိ ရတ႔ုအိ ၾကား) လတ္တေလာ
ဘကႏ္ ွစဘ္ က္ေဆြးေႏြးပြဲမ်ားမွ ကငး္ ကြာေနလ်က္ရိွ သည္။
စငစ္ စအ္ ားျဖင့မ္ ူ ဘက္တဘကတ္ ြင္ တဥးီ ခ်ငး္ လြတလ္ ပ္မႏႈ ွင့္အခြငအ့္ ေရး၊
အျခားဘက္တဘက္တြင္ ေဒသခံ တိငု ္းရငး္ သားမ်ားအပါအဝင္ တိငု း္ ရငး္ သားေပါငး္ စုံ
လူမ်ဳိ းအသီးသီးတု၏ိ႔ ကိုယပ္ ိုင္ျပဌာနး္ ခြင့္ဆငို ရ္ ာ စုေပါငး္ အခြင္အ့ ေရးတုက႔ိ ုိ
အသိအမတွ ္ျပဳသည့္ ေနာကခ္ ံတြင္ ျပညတ္ ြင္းစစက္ ုိ မၿငမိ ္းသတ္ႏုငိ ပ္ ါက လူ႔အခြင္အ့ ေရး
ခ်ဳိ းေဖာကမ္ ႈမ်ား ဆကလ္ ကတ္ ညရ္ ိေွ နမည္ျဖစသ္ ည။္ ဒမီ ုကိ ေရစီေရး အငအ္ ားစုမ်ား၊
တငို ္းရငး္ သားပါတမီ ်ားႏွင့္ ခုခံစစ္ ဆင္ႏႊဲလ်က္ရွိ ေသာ တငုိ း္ ရငး္ သားအဖြဲအ႔ စညး္ မ်ား
တုိ႔အပါအဝင္ ႏုိငင္ ံေရးအင္အားစမု ်ားသညလ္ ည္း ျပညတ္ ြင္းစစႏ္ ွငဆ့္ ကစ္ ပ၍္ လူ႔အခြင့္အေရး
အေပၚ အေလးအနက္ ထတု ေ္ ဖာမ္ ျႈ ပဳရာတြင္ အားနညး္ ေနဆဲျဖစ္သည။္
ယင္းကို သကေ္ သအေနျဖင့္ ေတြျ႔ မငႏ္ ုိင္သညမ္ ွာ တစ္ႏငို ္ငလံ းုံ ပစခ္ တ္တိကု ခ္ ္ကို မ္ ႈ
ရပ္စဲေရးစာခ်ဳပ္ ခ်ဳပဆ္ ို ႏုိင္ေရးအတြက္ အဆပို ါ ဘက္ႏွစဘ္ က္ ေဆြးေႏြးပြဲမ်ား
က်ငး္ ပခဲသ့ ညမ္ ွာ ႏွစတ္ ခ်ိဳ႕မ်ွ ၾကာခဲ့ၿပီျဖစ္ေသာ္လညး္ မည္ သည့္ ဘက္တဘက္ဘက္ကမွ်
လ႔အူ ခြင့္အေရး ျပႆနာမ်ားႏွင့္ စပလ္ ်ဥး္ ၍ေသာ္လည္းေကာငး္ ၊ အသြင္ကးူ ေျပာငး္ ေရးကာလ
တရားမ်ွ တမရႈ ွာေဖြေရး ဆုငိ ္ရာတႏို႔ ငွ ့္ စပလ္ ်ဥ္း၍ေသာလ္ ညး္ ေကာင္း၊ ထုတ္ေဖာ္ေဆြးေႏြးမႈ
မျပဳခဲ့ၾကျခင္း ျဖစသ္ ည္။
အုပ္စုလကုိ ္အေပၚ က်ဴးလြန္မႈမဟုတေ္ သာလ္ ညး္ တစဥ္ းီ ခ်င္းအေပၚ က်ဴးလြနခ္ ံရမႈ
မွန္သမ်ွ မ်ားအနက္တြင္ ေကာငး္ ခါး ရာဇဝတ္မႈႀကးီ သည္ အဆုိးဝါးျပင္းထနဆ္ ုးံ ျဖစသ္ ည။္
ယင္းအေပၚ သုံးသပ္ခ်ကမ္ ွာ ျပညတ္ ြငး္ စစ္ ေနာက္ ခႏံ ငွ ့္ ဆက္စပႏ္ ုိင္မွသာ ျပည့္စံုႏငို ပ္ ါသည္။
ေကာငး္ ခါးေက်းရြာ တည္ရိသွ ညေ့္ နရာမာွ ကခ်င္ျပည္နယအ္ တြငး္ မပါ ဝင။္ ရွမ္းျပည္နယ္
ေျမာက္ပငို ္းတြင္ ရေွိ သာ္လည္း ကခ်င္အမ်ိဳးသားလြတေ္ ျမာက္ေရးတပမ္ ေတာ္
75
ေကအိုင္ေအတ၏႔ုိ တပမ္ ဟာ(၄) နယ္ေျမအျဖစ္ သတ္မတွ ထ္ ားေသာ ေနရာျဖစသ္ ည။္
ယငး္ မာွ သမိုငး္ ေၾကာငး္ ေနာကခ္ ေံ ပၚတြင္ အေျချပဳရုံသာမက အဆပို ါ နယ္ေျမမ်ားအတြင္း
လက္ေတြ႔အားျဖင့္ ကခ်င္လူထုမ်ားလည္း အေျခစိုကေ္ နထိငု ္လ်က္ ရိၾွ က ျခငး္ ေၾကာင့္ျဖစ္သည။္
အထက္ပါေျမပုသံ ည္ ေကာငး္ ခါးေက်းရြာ၏ တည္ရိွမကႈ ို ေဖာည္ နႊ ္းသည။္
ေကာငး္ ခါးေက်းရြာသည္ ၎ထက္ မ်ားစြာ ပိ၍ု ႀကးီ မားေသာ နမေ့္ တာင္းႏငွ ့္
မုန္းေပၚေက်းရြာအပု စ္ မု ်ား အၾကားတြင္ တညရ္ သိွ ည္။ စးီ ပြားေရးရႈ ေထာငမ့္ ွ ၾကည့္မည္ဆုိလ်ွ င္မူ
ဤေဒသတဝမွ ္းလံုးသည္ တက္ို ရ္ ိကု ္အားျဖင့္ ဆြဲေဆာငမ္ ႈမရွိပါ။ သုိ႔ရာတြင္ စစ္ေရးအ ရမူ
ျမနမ္ ာစစ္တပအ္ တြက္ အေရးပါေသာ ေနရာျဖစသ္ ည။္ မနု ္းေပၚ၏ အေရွ႕ေျမာကဘ္ က္တြင္
ေကအငုိ ္အုိတပ္မ ဟာ (၄) ၏ အစပိ ္အပငုိ ္းျဖစေ္ သာ တပ္တခ်ိဳ႕ အေျချပဳ လပႈ ္ရွားရာ
ေဒသမ်ားသိ႔ု ထုိးစစဆ္ ငေ္ သာအခါမ်ားတြင္ မးုံ ေပၚႏွင့္ အနီးတဝို္က္တြင္ လူသူအငအ္ ား၊
စားနပ္ရကိ ာၡ ၊ လက္နကႏ္ ွင့္ ခဲယမး္ မးီ ေက်ာကမ္ ်ား စေု ဆာငး္ ျဖညဆ့္ ည္း ၿပီး ေနာကမ္ သွ ာ
ထိုးစစ္ဆငႏ္ ငုိ ္ေသာေၾကာင့္ ျဖစသ္ ည္။
ေျမျပန္႔ေဒသမွ တက္လာေသာ အဓကိ လမ္းေၾကာငး္ သည္ မေံု ပၚသ႔ုိ ေရာကရ္ ွိေစရန္
နမေ့္ တာင္းႏငွ ့္ ေကာင္းခါးကုိ ျဖတရ္ နလ္ ိအု ပ္သည။္ သု႔ျိ ဖစ္၍ ေကာင္းခါးေက်းရြာသည္
76
ငယရ္ ြယ္ေသာလ္ ည္း မဟာဗ်ဴဟာအရ ၾကညလ့္ ်ွ င္ ပထဝဝီ ငအ္ ေနအထားအရ အေရးပါသည။္
၎အျပင္ ေကာငး္ ခါးေက်းရြာ၏ ထူးျခားမမႈ ာွ ေက်းရြာလူဥးီ ေရ၏ အမ်ားစုႀကီးမွာ
ကခ်ငလ္ မူ ်ဳိ းမ်ားျဖစေ္ နျခင္းပင။္ ထိေ႔ု ၾကာင့္ ျမန္မာစစတ္ ပေ္ ခါင္းေဆာငမ္ ်ား အေနျဖင့္
၎ေက်းရြာလူထုမ်ားသည္ ေကအုငိ ္ေအႏွင့္ ေကအိငု အ္ ိုတအ႔ုိ ား ေထာကခ္ ၾံ ကသူမ်ားဟု
စုိးရိမႏ္ ိုငဖ္ ြယ္ရွိသည။္
ဆယစ္ ႏု စွ ေ္ ပါငး္ (၆) စေု က်ာ္ ျဖစ္ပြားခဲသ့ ည့္ ျပညတ္ ြင္းစစအ္ တြငး္ တြင္ ထင္ရာွ းေသာ
အခ်ကမ္ ာွ အုပ္စးို သူ အဆက္ဆက္ (အဓိကအားျဖင့္ စစ္ေခါငး္ ေဆာင္မ်ား)သည္ ထးို စစ္မ်ား
ဆင္ႏဲႊရာတြင္ ျဖတေ္ လးျဖတ္စနစက္ ို က်င့သ္ ုံး ခဲၾ့ က၊ ယခုအခ်ိန္ထိ က်ငသ့္ ံုးေနၾကျခင္းျဖစ္သည။္
ေထာက္ပ့ေံ ရး၊ လမ္းပမး္ ၊ ဆက္သြယ္ေရး၊ သတငး္ တုိအ႔ ား သူပနု ္တပမ္ ်ား မရရွေိ စရန္
ျဖတေ္ တာကထ္ ားျခငး္ ကို ဆုလိ သုိ ည္။ ၎တု႔သိ တမ္ တွ ္ထားသည့္ မဟာဗ်ဴဟာ ေဒမ်ား
အတြငး္ သပူ ုနက္ ုိ အေထာကအ္ ပံ့ ျပဳသည့္ လူထုမ်ားမရွိပါက သပူ နု တ္ ပမ္ ်ား ရပ္တည္ရငွ သ္ နခ္ ြင့္
မရရႏိွ ို္င္ ေစရန္ ျဖစ္သည။္
သမၼတ ဦးသနိ း္ စနိ ႏ္ ွင့္ ကာခ်ဴပ္ မင္းေအာင္လႈိငတ္ ႔ုိက ယေနအ႔ ခ်ိနထ္ ိ
က်င့သ္ ံးု လ်ကရ္ ွိေသာအဆိုပါမဟာဗ်ဴဟာေအာက္တြင္တုငိ း္ ရင္းသားလမူ ်ဳိ းအသီးသးီ တုိ႔သည္
အဆံုးမရိွအတဒိ ကု မၡ ်ားခစံ ားေနၾကရလ်ကရ္ သိွ ည။္ အက်ဳိ းဆကအ္ ေနျဖင့္ရမွ ္းျပည္တပမ္ ေတာ္
ေျမာကပ္ ုိင္းႏငွ ့္ ေကအငုိ အ္ ို တပမ္ ဟာ (၄)တို႔ စိးု မိုးလႈပ္ရွား လ်က္ရွိ ေသာ ေဒသမ်ားအတြငး္
ေက်းရြာစုစုေပါင္းအနက္ တဝက္နးီ ပါးခန႔္မာွ အတငး္ အဓမၼ ေရႊ႕ေျပာင္းျခငး္ ခၾံ ကရသည။္
ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာေသာ ေဒသခံျပညသ္ မူ ်ားသည္ ဒုကသၡ ည္မ်ားအျဖစလ္ ည္းေကာင္း၊
ျပညတ္ ြင္းအေျခတက် မေန ထုိင္ႏိငု ၾ္ ကသမူ ်ား အျဖစလ္ ည္းေကာငး္ ၊ က်ေရာက္သြားၾကရ
သည။္
ေကအိငု ္အုိ တပမ္ ဟာ(၄)ႏငွ ့္ တုိက္ရိုက္ ယကွ ႏ္ ြယလ္ ်က္ရွသိ ည့္ အေၾကာငး္ ရပတ္ ခုမွာ
လကရ္ ိအွ စုးိ ရ၏ သေဘာထားႏငွ ့္ စပဆ္ ိငု သ္ ည။္ သိသာစြာ ေတြရ႔ သည္မွာ
ကာခ်ဳပ္မင္းေအာငလ္ ငိႈ သ္ ည္ရမွ ္းျပည္ေျမာကပ္ ငို း္ ၌ေကအုိငအ္ ုိတပမ္ ဟာ(၄)တညရ္ ေွိ နမႈအား
ႏွစ္ၿမိဳ႕ပံုမရျခငး္ ျဖစသ္ ည္။ ေကအငုိ အ္ ုိ တပ္မဟာ (၄)သည္ ရွမး္ ျပည္ တပမ္ ေတာေ္ ျမာကပ္ ိုငး္ ၊
တအနး္ (ပေလာင)္ အမ်ဳိ းသား လြတ္ေျမာက္ေရး တပမ္ ေတာ၊္ ရခုိင္တပ္မေတာ္ႏငွ ့္ ကိးု ကန္႔
အဖြဲ႔ဟု လူသိမ်ားသည့္ MNDAA တု႔ႏိ ငွ ့္ နီးကပစ္ ြာ ပးူ ေပါင္းေဆာင္ရြက္ လ်ကရ္ သွိ ညဟ္ ု
သံသယရိပွ ံေု ပၚသည။္ ရခငုိ ္ျပည္နယ္မွ လာေသာ သဘာဝဓါတေ္ ငြ႔ ပိုကလ္ ိုငး္ သည္
အဆိပု ါအဖြဲ႔မ်ား ထိနး္ ခ်ဳပ္ထားရာ နယ္ေျမမ်ားကုိ ျဖတ္ သန္းၿပးီ ေနာက္ တရုတ္ျပည္
77
ယနူ န္ျပည္နယ၏္ ၿမဳိ ႕ေတာ္ခြနး္ မနိ သ္ ႔ုအိ ေရာက္ သြယတ္ န္းထားသျဖင့္ ဓါတေ္ ငြပ႔ ကို ္ လငုိ္ ္း၏
လံၿု ခံဳေရးကုိ စုးိ ရိမဖ္ ြယ္လညး္ ရပွိ ံေု ပၚသည္။
ယင္းႏငွ စ့္ ပလ္ ်ဥ္း၍ ထငထ္ ငရ္ ာွ းရာွ းေတြႏ႔ ုိ္ငသ္ ညမ္ ာွ ၂၀၁၅ခုႏစွ ၊္ ၾသဂုတလ္ ၂၅
ရကတ္ ြင္ ကာခ်ဳပမ္ ငး္ ေအာငလ္ ငိႈ ္က ကိုးကန႔အ္ ဖြဲက႔ ို ကညူ ီသည္ဟေူ သာ စြပစ္ ြဲခ်ကျ္ ဖင့္
တအနး္ (ပေလာင)္ အမ်ိဳးသား လြတ္ေျမာက္ေရး တပမ္ ေတာက္ ိသု ာမက ေကအငုိ ္အို
တပမ္ ဟာ(၄)ကပို ါလကန္ က္ခ်ရမည္ဟုေၾကညာခဲျ့ ခငး္ ျဖစ္သည။္ ဤနည္းအားျဖင့္ေကအိုင္အုိ
တပမ္ ဟာ(၄)သည္ ျမနမ္ ာစစဘ္ က္ဆိုငရ္ ာ အာဏာပိငု ္ မ်ား၏ ပစမ္ ွတျ္ ဖစလ္ ာခဲ့သည္။
ထု႔ေိ ၾကာင့္ ေကအိငု အ္ ုိ တပမ္ ဟာ(၄)အား ေခ်မႈနး္ ႏင္ို ္ေရးအတြက္ တပ္မဟာ(၄)၏ တပ္မ်ားအား
တနညး္ တဖုံ အေထာက္အပံ့ ေပးႏိင္ု ္သညဟ္ ု ယူဆရေသာ ေဒသခံကခ်ငေ္ က်းရြာမ်ားအေပၚ
ျဖတေ္ လးျဖတ္စနစ္ က်င္သ့ ုးံ လာခဲ့သည္။ ေကာငး္ ခါး ရာဇဝတမ္ ႀႈ ကီးအား လက္ရွိအစးုိ ရႏွင့္
ျမနမ္ ာစစ္တပမ္ ်ားသည္ စနစ္တက် ရညရ္ ြယ္ခ်က္ရွရိ ျိွ ဖင့္ က်ဴးလြနၾ္ ကဖြယ္ ရသိွ ည္။
၎အျပင္ လက္ရိအွ စးုိ ရအေနျဖင့္ ကခ်ငလ္ ူငယ္မ်ားက ေကအိုင္အ၏ုိ ဦးေဆာငမ္ အႈ ား
တနည္းတဖံုျဖင့္ တေျဖးေျဖးပု၍ိ ပိ၍ု ေထာက္ခံလာၾကသညက္ ို ရႈစမိ ့္ပမံု ရ။ ထမုိ ွ်
ျပင္းထန္ဆိးု ဝါးေသာ ျပစ္မႀႈ ကီးကုိ က်ဴးလြန္ျခငး္ မာွ အထူးသျဖင့္ ကခ်င္လူငယမ္ ်ားအတြငး္
အေၾကာကတ္ ရားကုိ ဖန္တးီ လုိေသာေၾကာင္လ့ ညး္ ျဖစပ္ ုံရသည။္ အေၾကာက္ တရား
ဖနတ္ ီးလုိသည့္ သာဓကအေနျဖင့္ ေကအုိင္အို ဗိလု ္သင္တနး္ ေက်ာင္းရွရိ ာသုိ႔ လကန္ က္ႀကးီ ျဖင့္
ခ်နိ ရ္ ြယ္ ပစခ္ တေ္ သာေၾကာင့္ ဗိုလ္ေလာင္းလငူ ယ္ (၂၃) ဦး က်ဆုံးခဲရ့ သည့္ ျဖစရ္ ပ္ကို
ေလ့လာႏိုင္ ္သည။္
မညသ္ ႔ုိရိေွ စကာမူ အျငငး္ မပြားေသာ အခ်ကျ္ ဖင့္ ေတြ႔ျမငရ္ သည္မာွ
ျပည္တြငး္ စစႀ္ ကီး ဆက္လကျ္ ဖစ္ပြားေန သမ်ွ ကာလပတလ္ ုံး ျပင္းထန္သည့္ လ႔အူ ခြင့္အေရး
ခ်ိဳးေဖာက္မႈႀကးီ မ်ားအား ေရွာင္လဲႊ၍ မရႏိ္ုင္ ဟေူ သာအခ်က္ပင္။ တခ်နိ တ္ ညး္ တြင္
ျပညတ္ ြငး္ စစရ္ ပ္စဲရန္ ႀကဳိ းပမး္ ေနသည့္ အေတာအတြင္း မညသ္ ႔ိေု သာ အေၾကာငး္ ျပခ်က၊္
မညသ္ ႔ို ေသာ အေျခအေနေအာကတ္ ြင္ ရွိေစကာမူ လ႔ူအခြင့္အေရး ခ်ဳိ းေဖာက္က်ဴးလြန္
မႈမ်ားအား မညသ္ ည့္ဘကတ္ ဘက္ကမ်ွ မက်ဴးလြနသ္ ငပ့္ ါ။
78
ျမန္မာႏငို င္ ံတြင္ ျပည္တြငး္ စစ္ႏငွ ့္ဆကစ္ ပလ္ ်က္ လ႔ူအခြင့္အေရးကို
ကာကြယ္ႏငိ္ု ေ္ စရန္ ေထာက္ခတံ ငျ္ ပခ်က္မ်ား
ပစခ္ တတ္ ိ္ုကခ္ ္ိုကမ္ ႈ ရပစ္ ဲေရးစာခ်ဳပတ္ ြင္ ႏိငု္ ္ငံတကာက အသအိ မတွ ျ္ ပဳထားေသာ
လအ႔ူ ခြငအ့္ ေရးအား ကာကြယေ္ စာင္ေ့ ရွာကႏ္ ိုင္ေရးႏွင့္ တုိးျမွငလ့္ ာႏငုိ္ ္ေရးအတြက္
ေဖာည္ ႊနး္ သည့္ ရငွ း္ လငး္ ေသာ သေဘာတူညခီ ်က္မ်ား ပါဝငသ္ င့္ပါသည္။ ယင္းရႈေထာငမ့္ ွ
ၾကည့္လွ်င္ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ေအာက္တဘို ာ ၁၅ ရကေ္ နက႔ တုငိ း္ ရင္းသားလက္ နက္ကုိင္အဖြဲ(႔ ၈)
ဖြဲႏ႔ ွင့္ အစိးု ရတိ႔ု ခ်ဳပ္ဆိခု ဲ့သည့္ တႏငို င္ လံ ုံး ပစ္ခတတ္ ုကိ ခ္ ိက္ု မ္ ႈ ရပစ္ ဲေရးစာခ်ဳပ္ဟသူ ည္မာွ
လက္နကက္ ိငု ္ ပဋပိ ကၡမ်ားႏငွ ဆ့္ က္စပ္၍ ေပၚေပါက္လာသည့္ အျငင္းပြားမႈမ်ားအား
ေျဖရွင္းေပးေရးႏွင့္ လူသားခ်ငး္ စာနာေထာက္ထားမႈဆိုငရ္ ာ ျပႆနာမ်ားအား
ကိငု ္တြယ္ေဆာင္ရြက္ေရးတိအု႔ ား မဆထုိ ားႏွင့္။ သာမနအ္ ေျခအေန ကုိပငလ္ ွ်င္
ေျဖရငွ ္းေျပလညေ္ အာင္ လပု ္ေဆာင္ႏုငိ ္မည့္ အေနအထားအား မေတြ႔ရပါ။
လအ႔ူ ခြငအ့္ ေရး
အစးုိ ရအေနျဖင့္ လကန္ က္ကိုင္ပဋိပကၡမ်ားႏငွ ့္ သကဆ္ ုိင္သည္ဥ့ ပေဒမ်ားႏငွ ့္
လအ႔ူ ခြငအ့္ ေရးဆိငု ္ရာ ဥပေဒ မ်ားအေပၚတြင္ အေျခခံလ်က္ ေပၚေပါကတ္ ည္ရွိလာေသာ
ႏငို င္ ံတကာ သေဘာတူစာခ်ဳပအ္ ရ တာဝနမ္ ်ားအား ရွငး္ လင္းစြာ လုိကန္ ာရနလ္ အို ပ္သည္။
လကမ္ ွတေ္ ရးထးို ခ်ဳပဆ္ ိသု ည့္ သေဘာတညူ ီခ်က္တြင္ အစိုးရအေနျဖင့္ လအ႔ူ ခြငအ့္ ေရးမ်ားကုိ
မက်ဴးလြန္ရသုံ ာမက လ႔အူ ခြင့အ္ ေရး ခ်ဳိ းေဖာက္မႈမ်ား မျဖစ္ပြားေစေရးအတြက္ ကာကြယရ္ န္
တာဝန္ရိွေၾကာင္းကုိ အတအိ က် ထညသ့္ ြငး္ ေဖာ္ ျပရပါမည။္
ပဋပိ ကမၡ ်ား ျဖစ္ပြားေနသညအ့္ ေတာအတြငး္ ကေလးမ်ားအားအသုးံ ျပဳေၾကာင္းႏငွ ့္
လိင္ပုိငး္ ဆငို ္ ရာအၾကမ္းဖက္မႈမ်ား ျပည္လ့ ်ွ မး္ လ်က္ရွိေၾကာင္း အစရီ ငခ္ ံခ်က္မ်ား
အေျမာကအ္ မ်ား ထြက္ေပၚခဲ့ ၿပးီ ျဖစ္သည။္ သ႔ုိျဖစ္၍ ဤပစ္ခတ္တကုိ ခ္ ကို မ္ ႈ
ရပစ္ ဲသည့္အဆင့တ္ ြငပ္ င္ အမ်ဳိ းသမးီ ႏွင့က္ ေလးမ်ားအား အကာအကြယ္ေပးေရးဆုိငရ္ ာ
ျပဌာန္းခ်က္မ်ား ပါရရွိ ပါမည။္ ဥပမာအားျဖင့္ ကေလးစစသ္ ားမ်ား အားလးံု အား စစသ္ ားအျဖစ္မွ
ခ်ကခ္ ်င္းရပဆ္ ိုငး္ ရပါမည။္ ၎တု႔ိ၏ မိဘမ်ားထသံ ို႔ ျပနလ္ ည္ပေ႔ို ဆာင္ရပါမည။္ သိမ႔ု ဟုတ္
မိသားစုႏငွ ့္ ျပနလ္ ည္ေပါင္းစညး္ ေနထငုိ ္ႏုိင္ေရးအတြက္ ျပနပ္ မု႔ိ ႈကုိ ဆငို း္ ငထံ့ ားစဥ္အတြငး္
ကေလးမ်ားအား ျပနလ္ ညျ္ ပဳျပင္ ထနိ ္းသမိ း္ ေရး လုပင္ န္းမ်ား ေဖာ္ေဆာင္ေပးရပါမည။္
79
စစ္ေဘး စစ္ဒဏ္ခရံ သူမ်ားအတြက္ လုံေလာကေ္ သာ အကာအကြယမ္ ်ားအား
ဤတြင္ထည့္သြငး္ သင့္သည။္ တုငိ း္ ရငး္ သား လကန္ က္ကိငု ္အဖြဲအ႔ စည္းမ်ားသည္ ႏိုငင္ 99ံ ကဲ့သုိ႔
ႏိငု င္ တံ ကာဥပေဒေအာက္တြင္ ပုံစတံ က် စည္းေႏာွ င္မမႈ ရိေွ သာလ္ ညး္ ၎တ႔ိုသည္လညး္
အဆပုိ ါဥပေဒမ်ားႏငွ ့္ အခြငအ့္ ေရးမ်ားကုိ ေလးစားလိုကန္ ာရန္ တာဝနရ္ သိွ ည္။
အေရးႀကးီ ေသာ ကြာဟခ်ကတ္ ရပအ္ ျဖစ္ ေတြျ႔ မင္ရသညမ္ ာွ အရပ္သား လထူ မု ်ားအား
တကုိ ္ခ္ုကိ ္မႈကို တားျမစျ္ ခင္းႏွင့္ အပစ္ရပ္ထားစဥအ္ တြငး္ လအ႔ူ ခြငအ့္ ေရးခ်ဳိ းေဖာက္မႈ
က်ဴးလြနျ္ ခင္းတ႔ုိ အၾကားတြငျ္ ဖစ္သည။္ အရပသ္ ားျဖစေ္ စ၊ တပပ္ ုိင္းဆငို ္ရာ ပုဂၢိဳလျ္ ဖစ္ေစ
အဆုပိ ါ က်ဴးလြနမ္ ႈမ်ား ျပဳပါက ခ်ကခ္ ်ငး္ လ်ငျ္ မနစ္ ြာအေရးယူ ေဆာငရ္ ြကႏ္ ုိင္ေစရန္ စာခ်ဳပခ္
်ဳပဆ္ ုသိ ည့္အဖြဲအ႔ စည္းမ်ားတြင္ တာဝနရ္ ိမွ ႈကုိ ရွင္းလင္းစြာ ေဖာ္ျပထားရပါမည။္
ဤစာခ်ဳပအ္ ရ တည္ေထာင္မည့္ ေစာငၾ့္ ကည့္ေရး အဖြဲ႔မ်ားသည္ အထးူ သျဖင့္
ဤစာခ်ဳပက္ သတမ္ တွ ထ္ ား သည့္ ေဒသမ်ားအတြငး္ လအ႔ူ ခြင့္အေရး အေျခအေနမ်ားကုပိ ါ
ေစာင့္ၾကညသ့္ ြားမည္ ျဖစေ္ ၾကာင္းႏွင့္ လ႔အူ ခြငအ့္ ေရး ခ်ိဳးေဖာက္က်ဴးလြန္ခရံ သူမ်ားအား
လိုအပေ္ သာအကူအညမီ ်ား ေပးအပ္သြားမညျ္ ဖစ္ေၾကာင္း စာခ်ဳပတ္ ြင္ ေဖာ္ျပရပါမည။္
လူသားခ်င္းစာနာေထာက္ထားမဆႈ ိငု ရ္ ာ အကူအညီ
တစႏ္ ငုိ င္ ံလုံး ပစခ္ တ္တုိက္ခုကိ ္မႈ ရပစ္ ဲေရးသေဘာတူစာခ်ဳပ္တြင္
ျပညတ္ ြငး္ ေနရင္းရပရ္ ြာ စြနခ႔္ ြာၾကရသူ မ်ားႏငွ ့္ စပ္လ်ဥ္း၍ ေဖာ္ျပထားသည္မ်ားမာွ ဝိုးတုးိ ဝါးတား
တကိ ်မႈမရပွိ ါ။ ယံၾု ကည္မႈႏငွ ့္ ပိုငး္ ျဖတ္မကႈ ို ေဖာ္ျပႏိုငေ္ စေရး အတြက္ ျပညတ္ ြင္းေနရငး္ ရပ္ရြာ
စြနခ္႔ ြာၾကရသမူ ်ား ႏငွ စ့္ ပလ္ ်ဥ္း၍ တကိ ်သည့္ အဓိပၸယ္ဖြင့္ဆမုိ ႈျပဳရန္ လုအိ ပ္သည့္ အျပင္
၎တို႔ႏငွ စ့္ ပလ္ ်ဥ္းသည့္ အကူအညီမ်ားအား မည္သ႔ုိမည္ပုံ ပူးေပါငး္ ေဆာငရ္ ြက၍္ ေပးအပ္သြား
မည္ျဖစ္ ေၾကာငး္ ကို ပမုိ အို ေသးစိတ္ ေဖာ္ျပရန္ လပုိ ါသည္။
အပစခ္ တရ္ ပစ္ ဲေရး စာခ်ဳပ္ျဖစသ္ ညအ့္ ားေလ်ာ္စြာ အေျခခအံ ခြင့အ္ ေရးမ်ား
(Bill of Rights) ႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ ရွင္းလငး္ စြာ ေဖာ္ျပရန္မလြယ္ကူပါ။ သ႔ုိရာတြင္
အေရးေပၚအေျခအေနႏငွ ့္ ၿငမိ ္းခ်မး္ မကႈ ာလ ဟူသည္တ႔ိကု ို မခြဲျခားဘဲ ကေလးမ်ား၊
အမ်ဳိ းသမးီ မ်ားႏငွ ့္ သက္ႀကးီ ရြယအ္ ုိမ်ား ကဲသ့ ိ႔ု ထလိ ြယ္ခကုိ ္လြယေ္ သာ လအူ ပု စ္ ုမ်ားအား
99 State 80
ဦးစားေပးကာ လကန္ က္ကုိင္ပဋိပကၡေၾကာင့္ ထိခုိကခ္ စံ ားၾကရသမူ ်ား အား အထူးျပဳလ်က္
အရပသ္ ားမ်ား၏ အခြင့အ္ ေရးမ်ားကုိ ကာကြယေ္ စာငေ့္ ရာွ ကေ္ ပးရန္မာွ စာခ်ဳပလ္ ကမ္ တွ ္
ေရးထးို ၾကသည့္ အဖြဲအ႔ စည္းမ်ား၏ တာဝနျ္ ဖစ္ေၾကာငး္ ရွငး္ လင္းစြာ ေဖာ္ျပထားရပါမည္။
အရပသ္ ားျပည္သလူ ထူ ၏ု ေကာင္းက်ဳးိ စးီ ပြားသည္ ဤစာခ်ဳပ္၏ ဗဟခုိ ်က္မ ျဖစသ္ င္သ့ ည္။
ဥပေဒစးို မးုိ ေရးကို အေကာငအ္ ထည္ေဖာ္ ေဆာင္ရြက္ျခင္းျဖင့္ လက္နက္ကငို ပ္ ဋပိ ကၡ၏
မေကာငး္ က်ဳိ းကုိ သက္ေရာက္ခံစားရသည့္ စစ္ေဘးသင့္ ေဒသမ်ားရွိ လထူ မု ်ား၏
လၿုံ ခံဳမကႈ ို အာမခံခ်က္ ေပးႏငုိ ္သည့္ အေျခအေနမ်ား အား ဘက္ႏစွ ဘ္ ကလ္ ံုးက
အထူးသျဖင့္ ဖန္တးီ ေပးရပါမည္။ သ႔မို သွ ာ ျပည္တြင္းေနရင္းရပရ္ ြာ စြန႔ခ္ ြာၾကရသူမ်ား၏
ျပနလ္ ည္ေနရာခ်ထားေရးႏငွ ့္ ဒကု သၡ ည္မ်ား ေနရင္းျပနႏ္ ုိငေ္ ရးတအ႔ုိ တြက္ ထေိ ရာကစ္ ြာ
ပပ့ံ ိုးရာေရာက္ပါမည။္
ျပညတ္ ြငး္ ႏွင့္ ႏငုိ င္ တံ ကာ NGOs မ်ား၏ အခန္းက႑
အပစအ္ ခတ္ေခတရၱ ပစ္ ထဲ ားျခင္းမာွ မတရားအသးုံ ျပဳမႏႈ ငွ ့္လကစ္ ားေခ်တကုိ ခ္ ကုိ္ မ္ မႈ ်ား
အပါအဝင္ ဖႏိ ိပွ မ္ ႈအေျမာက္အမ်ားႏငွ ့္ ပုမံ နွ ္ျပစ္မႈဆုိင္ရာ ျပဳမူမမႈ ်ားအတြက္ အခြင့္ေကာငး္ ကုိ
ဖြင့္ေပးထားရာ ေရာကႏ္ ုိငသ္ ည္။ သေဘာတူစာခ်ဳပ္သည္ ဤသညက္ ို ထင္ဟပရ္ န္ လပုိ ါသည္။
အပစ္အခတ္ ရပ္စဲထားစဥအ္ တြင္း လအ႔ူ ခြင့္အေရးခ်ဳိ း ေဖာက္မမႈ ်ား (ဥပမာ လိင္ပငုိ း္ ဆုိငရ္ ာ
အၾကမ္းဖကမ္ ႈ၊ သသံ ယျဖင့္ ဖမ္းဆီးမ၊ႈ ဖမး္ ဆးီ ထား စဥအ္ တြငး္ ႏွိပစ္ က္ညွဥ္း ပမး္ မႈ သ႔မုိ ဟုတ္
ေပ်ာက္ဆးုံ သြားမမႈ ်ား) တ႔ုႏိ ငွ ့္စပ္ လ်ဥ္း၍ မညသ္ ု႔ိ ေဆာငရ္ ြကၾ္ ကမည္နညး္ ။
ယငး္ ႏွင့စ္ ပလ္ ်ဥ္း၍ စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ဆုၾိ ကမည့္ အငအ္ ားစမု ်ားအေပၚ
အာရုံထားႏုငိ ္ရန္ နည္းလမး္ တရပ္မွာ NGOs မ်ားႏွင့္ ၎တုိ႔၏ ေစာင့္ၾကည္မ့ ႈ
အခနး္ က႑ကို ထည့္သြင္းေဖာျ္ ပျခင္းျဖစ္သည္။ ယငး္ အတြက္ ႀကဳိ တငလ္ ုအိ ပ္ခ်က္ မွာ
ႏိငု ္ငအံ စုိးရအေနျဖင့ျ္ ဖစေ္ စ၊ တုငိ ္းရင္းသားလက္နကက္ ငုိ ္ အဖြဲအ႔ စညး္ မ်ား အေနျဖငျ့္ ဖစေ္ စ
ဘကႏ္ စွ ္ဘကလ္ ုးံ အေနျဖင့္ အရပသ္ ားလထူ ုမ်ား၏ လြတ္လပစ္ ြာ ထတု ေ္ ဖာ္ေျပာဆုခိ ြငႏ့္ ငွ ့္
လြတလ္ ပ္စြာ ေရႊ႕ေျပာငး္ သြားလာခြင့္မ်ား အား အသအိ မွတျ္ ပဳရမည္ ျဖစသ္ ည္။ ယင္းသည္
ေရွ႕တြင္ေဖာ္ျပထားသကဲသ့ ႔ုိ တငုိ း္ ရငး္ သားလက္နကက္ ငုိ ္ အဖြဲ႔အစည္းမ်ား ထိနး္ ခ်ဳပ္ထားသည့္
ေဒသမ်ားအတြင္း ဥပေဒစးုိ မုးိ ေရး အေကာင္အထည္ေဖာမ္ ႈႏွင့္ ဆက္စပ္လ်က္
ရိသွ ည္။
81
ျပစ္မႈဆငို ္ရာအရ တာဝနခ္ ံမႈကုိ ရွာေဖြျခငး္
ျပစ္မႈဆုငိ ရ္ ာအရ တာဝနခ္ မံ ႈကုိ အတိအက်ထည့္သြငး္ ေဖာ္ျပ သေဘာတူညီမႈ ရရိွရန္မွာ
ဤအဆင့္တြင္ ႏိုငင္ ေံ ရးအရ ျဖစႏ္ ိုင္ေခ် နညး္ ပါသည။္ သရ႔ုိ ာတြင္ မေဝးလွသည့္ အနာဂတတ္ ြင္
ယငး္ ကို ေဖာ္ေဆာငရ္ န္ လိပု ါသည္။ ျပစ္မႈဆုိငရ္ ာအရ တာဝန္ခံမအႈ ား အေလးထားရန္
ေဆြးေႏြးပြဲျဖစစ္ ဥ္မ်ားအတြင္း ထပ္ခါထပ္ခါ ေဖာ္ထတု ျ္ ခငး္ ျဖင့္ ဥပေဒစးို မုးိ ေရးကို
ပ့ံပုိးေပးရာေရာကပ္ ါသည္။ ယငး္ သို႔ျပဳ ျခင္းျဖင့္ တိုငး္ ရင္းသားေဒသမ်ားတြင္ အထူးသျဖင့္
ျဖစ္ပြားလ်က္ရိေွ သာ ႀကီးမားသည့္ ျပစ္မႈႀကီးမ်ား ထပခ္ ါထပခ္ ါ မျဖစ္ေစရန္ တစံုတရာေသာ
အတုငိ း္ အတာအထိ ကာကြယဟ္ န္႔တားရာ ေရာကႏ္ ငုိ္ ပ္ ါသည။္ ႏငို င္ ံတကာ လအ႔ူ ခြငအ့္ ေရး
ဥပေဒမ်ားအား ျပငး္ ထန္စြာ ခ်ဳိ းေဖာက္ျခင္း သည္လညး္ ေကာင္း၊ ႏငုိ ္ငတံ ကာျပစမ္ ႈဆုိငရ္ ာ
မ်ားတြငလ္ ညး္ ေကာငး္ ႏငို င္ အံ စးုိ ရမ်ားသည္ ႏုငိ ္ငတံ ကာအရ တာဝန္ ရမိွ ေႈ အာကတ္ ြင္
က်ေရာကသ္ ညမ္ ွာ ၾကာရညွ ္ခဲ့ၿပျီ ဖစသ္ ည။္ တိုင္းရငး္ သားလကန္ ကက္ ုငိ အ္ ဖြဲအ႔ စညး္ မ်ားတြင္
လညး္ အဆပို ါတာဝန္မ်ား ရိပွ ါသည္။
ဥပေဒစုိးမုိးေရးကို အားျဖစ္ေစသည့္ ခ်ဥ္းကပျ္ ခငး္ ျပဳၾကမညဆ္ ပို ါက
ဘက္ႏွစ္ဘကလ္ ံုး အေနျဖင့္ အက်ဳိးခံ စားၾကရပါသည္။ ႏုငိ င္ ံတကာအရ တာဝန္ရမိွ ႈမ်ားကုိ
ေဖာ္ေဆာငျ္ ခငး္ အားျဖင့္ လက္ရိွအစုးိ ရသစသ္ ည္ ယခင္က စစအ္ စးို ရမ်ားႏငွ ့္
ကြဲျပားျခားနားေၾကာင္း သကေ္ သျပႏငုိ ္ပါသည္။ အျပဳသေဘာေဖာေ္ ဆာင္သည့္
ခ်ဥး္ ကပျ္ ခငး္ ျဖင့္ တုငိ ္းရင္းသားလက္နက္ကုိင္ အဖြဲ႔အစညး္ မ်ား၏ ဂဏု သ္ ိကၡာကလို ညး္
ျမင့တ္ ကေ္ စပါသည။္ ၄င္းတို ့အေနျဖင့္ လ႔အူ ခြင္အ့ ေရး ခ်ဳိ းေဖာက္က်ဴးလြန္မႈႀကီးႏွင္စ့ ပ္လ်ဥး္ ၍
အခ်က္အလက္ ရွာေဖြေရး အတြက္ ႀကိဳးပမး္ မႈမ်ားအား ကူညျီ ခင္း၊ ျပစမ္ ကႈ ်ဴးလြနခ္ ရံ သူမ်ားႏငွ ့္
သက္ေသမ်ားအတြက္ လံုၿခဳံ မကႈ ိေု စာင့္ေရာွ က္ေပးျခငး္ ၊ မွတတ္ မ္းတငေ္ ရးလုပ္ငန္းမ်ားကုိ
ပံ့ပးုိ ေပးျခငး္ ၊ ျပစ္မႈက်ဴးလြနမ္ ႈ ဆိုငရ္ ာသကေ္ သ အေထာကအ္ ထား မ်ားကို
ထနိ း္ သမိ ္းေပးျခငး္ တ႔ိုအား ႀကိဳးပမး္ ေဖာ္ေဆာင္သင္ပ့ ါသည္။
82
စစ္ရာဇဝတ္မႈမ်ားအား အထူးသျဖင့္ အေရးယူေဆာငရ္ ြက္ႏငုိ ေ္ ရးအတြက္ သးီ သန႔္
တငျ္ ပခ်က္
ျမန္မာႏငုိ င္ တံ ြင္ ဆးို ဝါးလေွ သာျပစ္မႈၾကးီ မ်ား၊ အထူးသျဖင့္ ျမနမ္ ာႏိငု င္ ကံ
လက္မတွ ္ေရးထးုိ အတညျ္ ပဳထားေသာ ၁၉၄၉ ခုႏစွ ၊္ ၾသဂတု လ္ ၁၂ ရက္ေန႔၊
ဂ်နီ ဗီ ာကြနဗ္ ငး္ ရွငး္ ကုိ ျပငး္ ထန္စြာ ခ်ဳိ းေဖာက္ရာေရာကသ္ ည့္ ျပစ္မႀႈ ကီးမ်ားက်ဴးလြန္ခံ
ရသမူ ်ားအေနျဖင့္ တရားမွ်တမႈကုိ ရွာေဖြရနမ္ ာွ အခြင့္အလမး္ လြန္စြာ နည္းပါးလြန္းလွသည္။
လြန္ခဲ့ေသာကာလမွစ ၍ ယခုမ်ကေ္ မွာက္အခ်ိနထ္ ိ တည္လ်က္ရိွေသာ ျမနမ္ ာစစဘ္ ကဆ္ ုငိ ရ္ ာ
အာဏာပိငု ္အဆကဆ္ က္၏ သေဘာထား ႏငွ ့္ ရပတ္ ည္လပု ေ္ ဆာငမ္ မႈ ်ားက ယငး္ ကုိ
ရညည္ ႊနး္ သက္ေသခံလ်ကရ္ ွိသည္။
တခ်နိ တ္ ည္းတြင္ ထင္ရာွ းေသာ အခ်ကမ္ ာွ အဆပို ါ ႏိငု ္ငတံ ကာ
ျပစမ္ ႀႈ ကးီ မ်ားအဆင့္အထိ ႀကးီ မားလေွ သာ မတရားျပဳမမူ ႀႈ ကီးမ်ားႏွင့္စပ္လ်
ဥ္း၍ ျပညေ္ ထာငစ္ ႏု ငုိ င္ ံအတြငး္ အေျခစိကု ေ္ နထငို ္လ်က္ရွေိ သာ ေဒသခတံ ငို း္ ရငး္
သားမ်ားအပါအဝင္ တိုငး္ ရင္းသားလူမ်ဳိ း အသီးသးီ ၊ ၎တ႔ကုိ ုိ ကိယု စ္ ားျပဳသည္အ့ ေနနငွ ့္
လကန္ ကက္ ငုိ ္စြဲ တုကိ ္ပြဲဝင္ လ်ကရ္ ိွၾကေသာ စစမ္ ွန္သည့္ လထူ ုအသငး္ အဖြဲ႔မ်ားက
ၿငိမသ္ က္ေနသမ်ွ ကာလပတ္လံးု သမ႔ို ဟတု ္ တြန႔ဆ္ ုတ္တြန႔္ ဆုတ္ႏငွ ့္
လႈပရ္ ွားေနသမ်ွ ကာလပတ္လုံး ႏငုိ ္ငံတကာက ၎တ၏ိ႔ု အသအံ ား ထိေရာက္စြာ မၾကားႏုငိ ပ္ ါ။
အက်ိဳးဆက္အ ေနျဖင့္ ႏငို င္ ံတကာ၏ အာရုးံ စးူ စုိက္မ၊ႈ ပူးေပါင္းေဆာငရ္ ြကမ္ တႈ ု႔ိအား
အနည္းငယမ္ ွ်သာ ေမ်ွ ာ္လငႏ့္ ုငိ ္ပါမည္။
ယင္းကိုေက်ာလ္ ာႊ းႏငုိ ရ္ နမ္ ာွ သတငး္ ဌာနမ်ားအေနျဖင့္စစံု မး္ စစေ္ ဆးမကႈ အို ေျခခေံ သာ
သတင္းအတတ္ ပညာ100 ကို အသးုံ ျပဳသည့္ ႀကဳိ းပမ္းမမႈ ်ား ရငွ သ္ န္လာသငပ့္ ါသည္။
အဆိပု ါ ျပငး္ ထနဆ္ းုိ ဝါးလွေသာ ရာဇဝတမ္ ႀႈ ကးီ မ်ားႏငွ ့္ စပ္လ်ဥး္ ၍ တရားမွ်တမႈ
ရာွ ေဖြရန္ ပိငု း္ ျဖတထ္ ားၾကေသာ စစမ္ ွန္ေသာ လထူ ုအသငး္ အဖြဲ႔မ်ား၊ ေရွ႕ေနႀကးီ မ်ားႏွင့္
ဥပေဒပညာရငွ မ္ ်ား၊ အမ်ိဳးသမီးအခြင့္အေရးဆငို ရ္ ာ အဖြဲ႔အစညး္ မ်ား၊ ဘာသာေရး
ေခါင္းေဆာင္မ်ား၊ လမူ ႈအဖြဲ႔ အစည္း ေခါငး္ ေဆာငမ္ ်ား၊ ေဒသခံ လအ႔ူ ခြင့္အေရး
လႈပရ္ ာွ းတကၾ္ ကြသမူ ်ား၊ ႏိုင္ငံေရး အင္အားစမု ်ား တ႔ိအု ေနျဖင့္ ပုိမုိ ၍ ႏုိးၾကားတက္ၾကြ၊
အခ်ငး္ ခ်ငး္ စုစည္းမမႈ ်ားျပဳ၊ လကရ္ ွအိ စုးိ ရ အာဏာပိငု ္မ်ား၏ တရားမ်ွ တမႈမရေိွ သာ ၿခမိ ္းေျခာက္
မႈမ်ားအား ပယ္ရွားႏငုိ ္ေရးအတြက္ စေု ပါင္းကာ နည္းလမး္ မ်ား ရာွ ေဖြသငၾ့္ ကပါသည။္ အဆပို ါ
100 Investigative Journalism 83
ရည္မနွ း္ ခ်က္အတြက္ ႏိ္ုးေဆာ္သည္သ့ ေဘာျဖင့္ ဤပဏာမအစီရငခ္ ံစာက တစုတံ ရာ
အေထာကအ္ ပ့ျံ ပဳႏုိငရ္ န္ ေမ်ွ ာမ္ နွ ္းပါသည။္ ဤသည္ မာွ ဘကတ္ ဘကျ္ ဖစ္သည္။
အျခားဘကတ္ ဘကတ္ ြင္ အကာအကြယ္ျပဳရနတ္ ာဝန္စံထားခ်က1္ 01၊ တေလာကလံုး
ဆိငု ္ရာ စီရင္ပိုင္ခြင့္ အယူအဆ102 ႏွင့္ လကေ္ တြ႔မ်ားအပါအဝင္ ႏိုငင္ တံ ကာ လ႔ူအခြင့အ္ ေရး
ဥပေဒမ်ား၊ ႏုငိ ္ငတံ ကာ ျပစ္မႈဆုငိ ္ရာ ဥပေဒႏွင့္ လသူ ားခ်ငး္ စာနာေထာကထ္ ားသည့္
ဥပေဒမ်ားကိုကုိးကားလ်က္ႏုငိ င္ ံတကာအေနျဖင့္လညး္ ထကို ဲ့သိ႔ုေသာဆိုးဝါးျပငး္ ထန္လသွ ည့္
ျပစမ္ ႀႈ ကးီ မ်ားအား အေရးယူေဆာင္ရြက္ရန္ တာဝန္ရွိပါသည။္ ယငး္ တိ႔ုမွာ သက္ဆိုငရ္ ာ
အခ်ဳပအ္ ျခာအာဏာပုငိ ္ ႏငုိ င္ တံ ခု၏ အမ်ိဳးသားနယ္နမိ ိတ္ေဘာင1္ 03 ကုိ ေက်ာ္လြန္ေနေသာ
ေၾကာငလ့္ ညး္ ျဖစ္သည။္
တရားမႈ၊ လြတ္လပမ္ ႈ၊ လသူ ားဂုဏ္သကိ ၡာ၊ လသူ ားတန္ဖုးိ ၊ အထးူ သျဖင့္
လူ႔အခြင့အ္ ေရးတိကု႔ ုိ မ်က္ကြယျ္ ပဳ လ်က္ ႏုငိ ္ငေံ ရးအာဏာရိွသမူ ်ားႏွင့္
လက္တြဲရပ္တည္၊ သမ႔ို ဟတု ္ ၎တိ႔ုႏငွ ့္ အၾကည္ဆိုကေ္ ရး မဝူ ါဒကသုိ ာက်င့္သုံး
လ်ကရ္ ွေိ သာ ႏိငု ္ငံတကာအဝနး္ အဝို္ငး္ အမ်ားစုႀကးီ အေနျဖင့္ ၎တ႔၏ို မဝူ ါဒမ်ားကုိ
ျပနလ္ ညသ္ းံု သပ္သင့္သည္။ ျပဳျပငေ္ ျပာင္းလဲသင္ပ့ ါသည္။
အကယ္၍သာ ႏုိင္ငံအတြငး္ တြင္ လူထုစြမး္ အားေပၚ အေျခခံ၍
စစု ညး္ ညညီ ႊတ္သညအ့္ သံကို ဖနတ္ းီ ႏုငိ မ္ ည္ ဆိပု ါက အဆုပိ ါ ဆးို ဝါးျပငး္ ထန္ေသာ
ျပစ္မႀႈ ကးီ မ်ားအား ႏုိင္ငတံ ကာတြင္ အေရးယူေဆာင္ရြကရ္ န္ နည္းလမ္းအခ်ဳိ ့ ရွိပါသည္။
ကလု သမဂၢ လအ႔ူ ခြငအ့္ ေရးေကာင္စီတြင္ တင္သြင္းျခငး္ ၊ တေလာကလံးု ဆိုင္ရာ စီရငပ္ ိငု ခ္ ြင့္အာ
ဏာ အယအူ ဆကုိ လကခ္ ံက်င့သ္ ုးံ သည့္ ႏုိင္ငံအခ်ဳိ ႕ကုိ အေျခခံလ်က္ လပႈ ္ရာွ းေဆာင္ရြကျ္ ခငး္ ၊
အေမရကိ န္ျပည္ ေထာငစ္ တု ြင္ ႏပွိ စ္ က္ညဥွ း္ ပန္းမႈ ျပဳခံရသူမ်ားအား ကာကြယ္ေပးသည့္
ဥပေဒ104 ႏငွ ့္ ႏိငု င္ ံျခားသားမ်ား တရားမနစန္ ာမႈ အေရးယူေဆာင္ရြက္ႏင္ို ္ေရးဥပေဒ105
တ႔ုိအရ ျပစ္မကႈ ်ဴးလြနသ္ ူမ်ားအား အေမရိကနျ္ ပည္ေထာင္စတု ြင္ တရားမေၾကာငး္
ျဖင့္ တရားစြဲဆုိအေရးယူျခငး္ အစရိသွ ည္တို႔ျဖစ္သည။္ အျခား နညး္ လမး္ တရပမ္ ာွ
ဂ်ီနီဗာ ကြန္ဗင္းရငွ း္ ကုိ ထပ္ေလာငး္ ျဖည္စ့ ြက္ေသာ လုပထ္ ံးု လပု န္ ည္း အပိုဒ္
101 R2P norms 84
102 The concepts of universal Jurisdiction
103 The national boundary
104 Torture Victims Protection Act
105 Alien Tort Statue
(၉၀)106 ပါ ျပဌာန္းခ်က္အရ ႏုငိ င္ ံတကာ လသူ ားခ်င္းစာနာ ေထာက္ထားမႈဆိုင္ရာ
အခ်က္အလက္စေု ဆာင္းသည့္ေကာ္မရငွ 1္ 07 သု႔ိ ဤစစရ္ ာဇဝတမ္ ႈႀကီးမ်ားႏငွ ့္စပလ္ ်ဥး္ ၍ စစံု မး္
စစေ္ ဆးေပးရန္ ေမတၱာရပခ္ ံႏိုငသ္ ည္။
ဂ်နီ ဗီ ာကြန္ဗငး္ ရငွ ္းကုိ ထပေ္ လာငး္ ျဖည္စ့ ြကေ္ သာ လုပထ္ ံုးလုပန္ ညး္ အပဒို ္ (၉၀)အရ
အဆုိပါ ေကာမ္ ရွင္က လကခ္ ံ၍ စံစု မ္းစစေ္ ဆးျပဳႏိငု ္ရနမ္ ာွ သက္ဆုိင္ရာ စာခ်ဳပ္ဝငႏ္ ုိငင္ ံ၏
သ႔ိမု ဟုတ္ စာခ်ဳပဝ္ င္မဟုတေ္ သာ (အျခားႏုိင္ငံ၏) သေဘာတညူ ီမရႈ ရနမ္ ာွ
ႀကဳိ တင္လုိအပ္ခ်ကျ္ ဖစသ္ ည္။ အဆိုပါ ျပဌာန္းခ်က္အရ ကြနဒ္ ူးဇ1္ 08 မခႈ င္းတြင္ အကယ္၍
အေမရကိ နႏ္ ငုိ င္ ကံ သေဘာတညူ မီ ညဆ္ ပို ါကIHFFCအေနျဖင့္စစံု မ္းစစ္ေဆးပငို ခ္ ငြ ရ့္ သွိ ည။္
အလားတပူ င္ ေကာငး္ ခါး ရာဇဝတ္မႈႀကီးအပါအဝင္ ထင္ရွားေသာ စစ္ရာဇဝတမ္ ႀႈ ကးီ မ်ား
ႏငွ စ့္ ပ္လ်ဥး္ ၍ ျမန္မာႏငို ္ငကံ သေဘာတူ လ်ွ င္ IHFFC က စုစံ မး္ စစ္ေဆးႏုိင္သည။္
ႏုငိ ္ငံတကာ လသူ ားခ်ငး္ စာနာေထာကထ္ ားသည့္ ဥပေဒတြင္ IHFFC ထံမွ စစုံ မး္ စစေ္ ဆးရန္
ေမတၱာရပခ္ ပံ ိငု ခ္ ြင္မ့ ာွ မညသ္ ႔ထူ တံ ြင္ရွိ ေၾကာငး္ အတိအက်ေဖာ္ျပထားျခငး္ မရိပွ ါ။ သ႔ျုိ ဖစ္၍
စာခ်ဳပဝ္ င္ မဟုတေ္ သာလ္ ညး္ မည္သ၊ူ မည္သည့္အဖြဲ႔ အစည္းမဆုိ စုံစမ္းစစေ္ ဆးေပးရန္
ေမတၱာရပ္ခကံ ာ တင္သြင္း ပုိင္ခြင့္ ရွပိ ုံေပၚသည္။ အခ်ဳပ္အားျဖင့္ဆလို ်ွ င္ ျမနမ္ ာႏိငု ္ငကံ
သေဘာတပူ ါက ေကာငး္ ခါးမႈႀကီးႏငွ စ့္ ပ္လ်ဥ္း၍ IHFFC အေနျဖင့္ စစုံ မး္ စစ္ေဆးေဆာငရ္ ြက္မႈ
ျပဳသင့္ပါသည္။109
106 The Article 90 (2) stipulates as follows:
(c) The Commission shall be competent to:
i) enquiry into any facts alleged to be a grave breach as defined in the Conventions and this Protocol or other seri
ous violation of the Conventions or this Protocol;
ii) facilitate, through its good offices, the restoration of an attitude of respect for the Convention or this Protocol;
(d) In other situations, the Commission shall institute an enquiry at the request of a Party to the conflict only with
the consent of the other Party or Parties concerned.
107 International Humanitarian Fact-Finding Commission (IHFFC)
http://www.ihffc.org/index.asp?Language=EN&page=home
108 Kunduz (အာဖဂန္နစတၥ နႏ္ ငုိ ္ငရံ ိွ ၿမဳိ ႕တၿမဳိ ႕ျဖစ္သည။္ ) ယင္းၿမိဳ႕အား အေမရိကန္ ေလတပ္က ဗံုးက်ဲတုကိ ္ခိကု ္ရာ
MSF က တညေ္ ထာငထ္ ားေသာ ေဆးရအုံ ား ထမိ ွနၿ္ ပီး လနူ ာႏွင့္ ဆရာဝန္ ႏစွ ္ဆယ္ေက်ာ္ေသဆံုးခဲ့သည။္ ယငး္ ကစိ ၥႏွင့္
စပလ္ ်ဥး္ ၍ MSF က (IHFFC) အား စံစု မး္ စစေ္ ဆးေပးရန္ ေတာင္းဆုိသည။္
109 A legal comment, provided by Dr. David Fisher, Prof. of International Law, Faculty of Law, Stockholm University,
Sweden, and also a member of Board of Director of the Legal Aid Network (LAN)
85
တရားမႏႈ ွင့္ အမနွ ္တရားကုိ ရာွ ေဖြသည့္ လပု င္ န္းစဥ္
ဆက္လက္ေဖာ္ေဆာငသ္ ြားရန္ ပငုိ ္းျဖတခ္ ်က္
ေကာငး္ ခါးရာဇဝတ္မႀႈ ကးီ ႏွင့္ စပလ္ ်ဥ္း၍ တရားမႈကုရိ ာွ ေဖြရန္
ကခ်င္ႏွစ္ျခငး္ ခရစယ္ ာနအ္ ဖြဲ႔ ခ်ဳပ္ (ေကဘစီ )ီ သည္ တပဥ္ ီးတြင္ သတိရၱ ိစွ ြာ
ရပ္တညေ္ ဆာင္ရြကသ္ ြားမညဟ္ ု ေမွ်ာလ္ ငပ့္ ါသည္။ ယင္းႏွငစ့္ ပ္ လ်ဥး္ ၍ ေမးျမန္းေသာအခါ
ေကဘစီ ၏ီ အေထြေထြအတြင္းေရးမွဴးျဖစသ္ ည့္အျပင္ စစုံ မ္းေရး အဖြဲ၏႔ အဖြဲ႔
ေခါငေ္ ဆာင္ျဖစ္သည့္ ေဒါက္တာ ဆမဆ္ ြန္ "ဘယေ္ လာကအ္ တငုိ ္းအတာထိ သတၱိရွရိ ပါမလဲ။၊
ဒီအမႈနဲ႔ ပတသ္ ကၿ္ ပးီ အေရးယူေဆာငရ္ ြကသ္ င့္တာ မွန္သမ်ွ ဆကလ္ ကေ္ ဆာင္ရြကသ္ ြားဖုိ႔
လုေံ လာက္တဲ့အဆငအ့္ ထိ ကၽြနေ္ တာ္တိုမ႔ ာွ သတရိၱ ိွပါတယ"္ ဟေု ျဖၾကားခဲ့သည္။
ကံမေကာငး္ စြာျဖင့္ ျပည္ေထာင္စုႀက့ံခုိ္င္ေရးႏွင့္ ဖြံ႔ၿဖဳိ းေရးပါတဦ ကၠဌ
သမၼတဦးသိနး္ စနိ သ္ ည္ ေကဘစီ ီ စုစံ မး္ ေရးအဖြဲ႔အား တစုံတရာေသာ
အခြငအ့္ ာဏာအပ္ႏငွ း္ ထားသည့္ အဖြဲ႔အစည္းတရပ္ အျဖစ္သုိ႔ ေျပာငး္ လဲခြင့္ျပဳရန္ ေကဘီစီ၏
ေမတၱာရပခ္ ံထားမႈအား လးုံ ဝပင္ ဥပကာၡ ျပဳလ်ကရ္ ိသွ ည။္ ေကဘီစီ စံုစမး္ ေရး အဖြဲအ႔ ေနျဖင့္
စကၠဴက်ားႀကးီ အျဖစသ္ ာ ရရထိွ ားသည့္ အဆင့္အေနအထားကုိ ေက်ာလ္ ာႊ းလ်က္ အမွန္တရား
ကုိ ေဖာထ္ ုတ္ႏုငိ ရ္ န္ ၎တု႔၏ိ သတရိၱ ိေွ သာ ပငုိ ္းျဖတခ္ ်ကႏ္ ငွ ့္အညီ မၾကာမကီ ာလမွာပင္
တစုတံ ရာထိ ေရာကစ္ ြာ တုနျ႔္ ပန္အေရးယူ ေဆာင္ရြကလ္ ိမမ့္ ညဟ္ ု ေမွ်ာ္လငသ့္ ည။္ ဤသည္ကုိ
ေစာငၾ့္ ကည့ရ္ ပါမည။္ အခ်ိနမ္ ာွ လညး္ လ်ငျ္ မနစ္ ြာ ကုနဆ္ းံု လွ်ကရ္ ိသွ ည။္ လြန္ခဲသ့ ည့္
ဆယစ္ ႏု စွ မ္ ်ားအတြင္း ျဖစပ္ ြားခဲ့သည့္ အျခားျပင္းထနဆ္ းို ဝါးလွေသာ ျပစ္မႀႈ ကးီ မ်ားအား
အခ်နိ ္ၾကာလာေသာအခါ လူထကု ေမေ့ မေ့ ပ်ာကေ္ ပ်ာက္ ျဖစသ္ ြားၾကသကဲသ့ ု႔ိ ဤေကာင္းခါး
ရာဇဝတ္မႈႀကးီ ကိုလညး္ လထူ ု၏ စတိ အ္ ေတြးမွ တေျဖးေျဖး ေပ်ာကက္ ြယသ္ ြားေစရန္
အစုိးရသည္ အခ်နိ ္ကို ဝယယ္ ူလ်ကရ္ သိွ ည္။
ကခ်င္အမ်ိဳးသမးီ အစည္းအရးုံ ထငို း္ ႏငုိ ္ငမံ ွ အမ်ိဳးသမီးလပႈ ရ္ ွားတကၾ္ ကြသမူ ်ား၏
ေအာက္ပါ ေတာငတ့္ ခ်က္မာွ မနွ ္ကန္ပါသည။္
"အရငတ္ ုန္းကေတာ့ ျမန္မာစစသ္ ားေတြ အစုိးရအာဏာပိငု ္ေတြ က်ဴးလြန္ၾကတဲ့
ကၽြန္မတလု႔ိ ႔အူ ခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႀႈ ကးီ ႀကီးႀကီးမားမားခံစား လိကု ္ရၿပီဆရို င္
ခရစယ္ ာနဘ္ ာသာဝင္ ယၾံု ကညၾ္ ကသေူ တြ အေနနဲ႔ အခ်င္းခ်ငး္ စုေဝးၾက၊
86
ဘုရားသခင္ဆမီ ွာ ဆေု တာင္းၾက၊ ခြင္လ့ တႊ လ္ ို္ကၾ္ က ဒီေလာက္နဲ႔ဘဲ ၿပီးသြားခဲ့တာပါဘဲ။
ဒါေပမယ့္ ဒေီ ကာငး္ ခါးမႈခငး္ ႀကီးမွာေတာ့ ျပစ္မႈက်ဴးလြနတ္ ဲသ့ ေူ တြအေပၚ တခခု ုေတာ့
ထထိ ိေရာက္ေရာက္ တုန႔ျ္ ပန္သငပ့္ ါတယ္။ အနညး္ ဆုးံ အားျဖငေ့္ တာ့ ဒီလူေတြဟာ
တရားမွ်တမႈကေန ေရာွ င္ထြက္မေျပးႏုငိ ဘ္ းူ ။ ျပစမ္ ႈက်ဴးလြန္ၿပးီ တဲ့ေနာက္
လြတၿ္ ငမိ ္းခြင္မ့ ရႏိုငဘ္ းူ ဆိုတာ သိသြားၾကေစခ်င္တယ။္ "
၂၀၁၅ ခႏု စွ ၊္ ၾသဂုတလ္ ၁၂ ရက္ေနတ႔ ြင္ ဥပေဒအေထာက္အကျူ ပဳကြနရ္ က္မွ
ေရ႕ွ ေနမ်ားသည္ ေကာင္းခါး ေက်းရြာမွ သက္ေသ (၆)ဦးအား ေတြဆ႔ ံစု စေ္ ၾကာ
ေမးျမနး္ ခဲ့ၾကသည္။ စစ္ေဆးမၿႈ ပးီ ဆုံးသည့္ေနာကတ္ ြင္ သကေ္ သ မ်ားက ၎တ႔ု၏ိ
ဘဝအေျခအေနကုိ ရငဖ္ ြငေ့္ ျပာျပၾကသည။္ မႈခင္းႀကီးျဖစ္ပြားၿပီးသညေ့္ နာက္တြင္ ေက်းရြာရွိ
အမ်ဳိ း သမီးမ်ားသည္ ၎တ၏ုိ႔ ေနအမိ ္မ်ားတြင္ မအပိ ရ္ ဲၾကေတာေ့ ၾကာငး္ ၊ ညေရာက္လ်ွ င္
အခ်ငး္ ခ်ငး္ စစု ည္းကာ အိမတ္ အမိ ္ သမို႔ ဟုတ္ ႏစွ အ္ ိမခ္ န္႔တြင္ အပိ စ္ က္ၾကေၾကာငး္ ၊ အလားတူ
ျဖစ္ရပ္ဆုိးမ်ဳိ းကို ေရာွ င္ရွားႏိုငရ္ နျ္ ဖစေ္ ၾကာင္း တျ႔ုိ ဖစ္သည။္
ဥပေဒအေထာကအ္ ကူျပဳကြန္ရက္မွ လူအ႔ ခြင့္အေရး ေရ႕ွ ေနတဦးျဖစ္သူ
ဥးီ ေအာငထ္ ူးက ေကာငး္ ခါးမႈခငး္ ႏငွ ့္ စပလ္ ်ဥး္ ၍ ေရွ႕မတုိးသာ ေနာကမ္ ဆုတသ္ ာ
ျဖစ္ေနသည္အ့ ေျခအေနကို ၎တအ႔ို ား ရငွ ္းျပသည္။ အကယ၍္ တစုတံ ရာေသာ
အခ်ိန္ကာလအတြင္း၌ ထိထိေရာကေ္ ရာက္ အေရးယေူ ဆာင္ရြက္မႈ မျပဳႏိုင္ပါက
တရားမွ်တမႈ ရွာေဖြေရး အရိွန္ က်ဆငး္ သြားႏုိင္၊ ထသို ုႀိ႔ ကဳိ းပမ္းမႈမ်ားမွာ အေျဖးေျဖးႏငွ ့္
ေပ်ာကက္ ြယ္သြားႏိုငေ္ ၾကာငး္ ဟ၍ူ ျဖစသ္ ည္။ဆကလ္ က၍္ ၎ကျမန္မာစစတ္ ပအ္ ရာရမွိ ်ားႏွင့္
ရဲတပဖ္ ြဲ႔ဝင္မ်ား၏ မတရားရုမံ ွ်မက ဥပေဒႏငွ ့ဆ္ န႔္က်ငသ္ ည့္ ျပဳမူမႈမ်ားကို ေဖာျ္ ပထားေသာ
သကေ္ သမ်ား၏ထြက္ဆုိခ်က္မ်ားႏွင့္ ဗြီဒယီ မုိ တွ တ္ မး္ မ်ားအား ၎တ႔ို၏ မူရင္းနာမည္မ်ား၊
ဓာတပ္ ုံမ်ားနွင္တ့ ကြပူးတြဲ အသံုးျပဳခြင့္ေပးရန္ ေမတာၱ ရပခ္ သံ ည။္
ယငး္ သ႔ုိ အသံုးျပဳ ခြငရ့္ မညဆ္ ိုပါက တရားမွ်တမရႈ ာွ ေဖြရနၾ္ ကဳိ းပမ္းမႈမ်ားကို
ပ့ံပုးိ ေပးရာေရာက္နုိင္၊ျပစ္မႈက်ဴးလြနၿ္ ပီးလြတၿ္ ငိမး္ ခြငရ့္ ေနသည့္အေျခအေနအဆုးံ သတႏ္ ္ိုငရ္ န္
အေထာက္အပျံ့ ဖစ္ႏ္ိုင၊္ သိ႔ုမဟုတ္ပါက ယင္းအေျခအေန ဆိးု သြမး္ သသံ ရာႀကးီ အား
ပ်ကစ္ းီ ေစမညမ္ ဟုတ္သျဖင့္ အလားတူ ျပစမ္ ႈႀကီးမ်ား သညလ္ ည္း အနာဂတ္တြင္ ဆကလ္ က္
ျဖစ္ပြားက်ဴးလြနဖ္ ြယရ္ ွေိ ၾကာင္း ရငွ း္ ျပသည္။
87
ထေုိ႔ နာက္ ဦးေအာင္ထူးက သက္ေသမ်ားအား ဆကလ္ က္၍
သတိလည္းေပးသည။္ အကယ၍္ ၄င္းတ႔ုိ ၏ အမွန္တရားကုိ ထြက္ဆခုိ ်ကမ္ ်ားနွင့္
ဗြီဒယီ ုိ မွတတ္ မး္ မ်ားကုိ အသုးံ ျပဳ ခြင္ေ့ ပးမည္ဆပုိ ါက လံုၿခံဳေရးအတြက္ စးို ရိမဖ္ ြယ္
အေျခအေနရွေိ ၾကာငး္ ၊ အဘယ္ေၾကာင့္ဆေို သာ္ ျမနမ္ ာႏုင္ိ ္ငံတြင္ သကေ္ သမ်ားအား
အကာအကြယ္ေပးေရးႏွင့စ္ ပလ္ ်ဥး္ ၍ မညသ္ ည့္အစအီ စဥ္မွ်မရွိ။ မည္သညဥ့္ ပေဒ
တခတု ေလမွ်လညး္ မရွသိ ျဖင့္ သက္ေသမ်ား၏ ကံၾကမာၼ မွာ ၎တ႔ု၏ိ လက္အတြငး္ တြင္
သာရေွိ နေသာေၾကာင့္ လြတ္လပစ္ ြာ ဆံုးျဖတ္ၾကေစလုိေၾကာငး္ အစရွသိ ျဖင့္
ရငွ ္းလငး္ သတေိ ပးခဲသ့ ည။္
ရက္အနညး္ ငယၾ္ ကာၿပီးေနာက္တြင္ အဆပို ါ သကေ္ သမ်ားက ၎တို၏႔
ထြက္ဆခို ်က္မ်ားႏွင့္ ဗီြဒယီ မုိ တွ ္ တမး္ မ်ားအား ဥပေဒအေထာကအ္ ကျူ ပဳကြန္ရကအ္ ား
အသံးု ခ်ခြင့္ေပးပါမည၊္ တရားမ်ွ တမကႈ ို ရာွ ေဖြေရးအတြက္ ယငး္ သုိ႔ေဆာငရ္ ြက္ရာတြင္
၎တရ႔ို ပ္တည္ ရွင္သန္ႏ္ုငိ ေ္ ရးအတြက္ လုိအပ္လာပါက တတႏ္ ိုင္ ္သမ်ွ ကညူ ီပံပ့ ုိးေစ
လိုေၾကာင္းျဖင့္ အေၾကာငး္ ျပန္လာသည။္
ေကာငး္ ခါးေက်းရြာေန လထူ ုမ်ားမာွ မ်ားေသာအားျဖင့္ ပညာမတတၾ္ ကပါ။
88
ဆငး္ ရဲႏြမး္ ပါးၾကသည။္ ေငြေၾကးႏွင့္ ႏု္ငိ င္ ံ ေရးအာဏာ ေနာက္ခံ ကင္းမဲ၊့ ၎တု၏႔ိ
လူအ႔ ဖြဲ႔အစညး္ ေလးမာွ ေသးငယလ္ ွေသာလ္ ညး္ ၎တ႔ိုသည္ လႈပ္ရွားရနု ္းကန္ရန္
ႏိုးၾကားလာၾကၿပးီ ေနာက္ တရားမ်ွ တ မႏႈ ငွ ့္ လအူ႔ ခြငအ့္ ေရးအတြက္ အတတူ ကြ
လကတ္ ြဲရပတ္ ည္လုကိ ၾ္ ကၿပီ ျဖစ္သည္။
89
ေနာက္ဆကတ္ ြဲ -
ဥကဌၠ
ျမနမ္ ာႏငုိ ္ငလံ ႕ူ အခြင္အ့ ေရးေကာ္မရွင္
အမွတ္(၂၇) ၊ ျပည္လမး္ ၊ လငိႈ ျ္ မိဳ႕နယ္
ရနက္ နု ျ္ မဳိ ႕။
ရကစ္ ြဲ - ေအာကတ္ ဘုိ ာ(၁) ရက္၊ ၂၀၁၂။
အေၾကာင္းအရာ။ ။ တပမ္ ေတာ္သားမ်ားမွ အျပစ္မဲ့ ကုးိ တနး္ ေက်ာင္းသူ မဂ်ာဆုိငး္ အိန္
အား အေၾကာငး္ မဲ့ ပစသ္ တမ္ ႈကို စံုစမ္းစစ္ေဆးေပးပါရန္
တငုိ ၾ္ ကားျခင္း။
ေလးစားစြာတငျ္ ပ ေလ်ွ ာကထ္ ားအပပ္ ါသည္ခငဗ္ ်ား -
ကၽြန္ေတာ၏္ အမညမ္ ွာ ဥးီ ဘရန္ေရာွ င(္ ဘ) ဦးေနာ္လငႈိ ္ ၊ ၁/မကန (ႏိုင္) ၀၈၆၀၅၂
ျဖစပ္ ါသည္။ ကၽြန္ေတာ္တု႕ိ မသိ ားစုသည္ ေမာွ ဝ္ မွ ္းရပက္ ြက္၊ အပု ္စု (၁) ဆြတင္ ုငိ ္ယနရ္ ြာတြင္
ေအးခ်မ္းစြာ လပု ္ကိငု စ္ ားေသာက္ ေနထငို ္ၾကပါသည္။ ကၽြနေ္ တာ္သမးီ မဂ်ာဆုငိ း္ အနိ လ္ ညး္
အ.ထ.က ( ဖားကန္႔) ေက်ာင္း၊ နဝမတန္း( ဃ ) တြင္ ပညာသငၾ္ ကားေနေသာ (၁၄) ႏွစ္အရြယ္
ေက်ာင္းသျူ ဖစ္ပါသည္။
(၁၃.၉.၂၀၁၂) ရကေ္ န႕နနံ က္ (၃း၀၀) နာရီခန္႕တြင္ ေမွာ္ဝွမး္ ကေလးဘက္မွ
ေျမာကပ္ ိုင္းတငုိ ္း လက္ေအာကတ္ ြင္ အေျခစိုက္ ္ တပရ္ ငး္ (၃၈၉) တပ္အင္းအား(၈၀)ခန္႕ရွိ
စစေ္ ၾကာင္းသည္ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ရြာတြင္ အရက္ေသစာမ်ား ေသာက္စားမူးရူးကာ အခ်င္းခ်ငး္
စကားမ်ားေနၾကပါသည္။
ညေန(၄း၀၀)နာရခီ န္႔တြင္ ဖားကန႔္ၿမဳိ ႕ဘကသ္ ို႔ ထြက္သြားရန္ ျပင္ဆင္ေနၾကၿပီး
ေရွ႕ေျပးအဖြဲ႕ တခ်ိဳ႕ထြက္ သြားသညက္ ို ေတြ႕ရသည္။ ထုအိ ဖြဲ႕မ်ားထြကသ္ ြားၿပီး
မနိ စ္အနည္းငယခ္ န႔္ အၾကာတြင္ ဗံးု ေပါက္ကြဲသံ ၾကားလုိက္ရ သည။္ ထိုေပါကက္ ြဲသံ
ၾကားရျပးီ ေနာက္တြင္ ျမန္မာ့တပမ္ ေတာ္သားမ်ားသည္ ရြာအတြင္း ေနရာတကာ ေတြသ႔ မွ်လ၊ူ
တိရိစာၦန္ႏွင့္ လူေနအိမ္မက်န္ အဆက္မျပတ္ ပရမ္းပတာ လက္နကႀ္ ကးီ /ငယ္ျဖင့္
ပစခ္ တၾ္ ကေတာသ့ ည။္
လကန္ ကႀ္ ကီး/ငယ္ ေပါက္ကြဲသံမ်ား ၊ ေျပးလႊားေအာဟ္ စသ္ ံမ်ား ၊ ငိုေၾကြးသမံ ်ားျဖင့္
90
ကမာၻ ပ်ကသ္ ကဲသ့ ပ႔ို င္ ျဖစ္ပါသည။္ မိမအိ ေနျဖငလ့္ ညး္ အနီးဆုးံ ပနု ္းကြယႏ္ ုငိ ေ္ သာေနရာတြင္
အကာအကြယ္ယူ ပုနး္ ခုိေနရပါသည္။ ေနာက္မသွ ိလုိက္ရသညမ္ ွာ ထုိပစ္ခတ္မသႈ ည္
ရန္သူတပ္မ်ားႏွင့္ အျပန္အလွန္ တကုိ ္ခုကိ ္ၾကသည့္ တိကု ္ပြဲ မဟတု ္ စစ္ေၾကာငး္ ရွစိ စသ္ ားမ်ားႏငွ ့္
ဗ်ဴဟာကုန္းရွိစစ္သားမ်ား အခ်င္းခ်င္း အျပန္အလနွ ္ပစ္ခတ္ၾကသည့္ တုကိ ္ပြဲျဖစ္ ေၾကာင္း
သိခဲရ့ သည္။
ဗ်ဴဟာကုန္းမွ ပစလ္ ိကု ္သည့္ လက္နကႀ္ ကးီ မ်ားသည္ ေက်ာငး္ ဆငး္ ခ်ိန္
ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ေက်ာင္းသား/ သူ မ်ားနငွ ့္ ေက်ာင္းႀကဳိ မိဘမ်ား ရွိေနရာတြင္ က်ေရာကက္ ာ
ထခိ ကို ဒ္ ဏ္ရာရသမူ ်ားစြာ ရခွိ ဲ့ၿပးီ ယခု ဖားကန္႔ ျပညသ္ ေူ ဆးရုးံ ႏငွ ့္ ျမစႀ္ ကးီ နား ျပည္သူေ႔ ဆးရတုံ ြင္
ေဆးကုသမႈမ်ား ခယံ ူလွ်ကရ္ ွိ ေနၾကပါသည။္
ထိုကဲသ့ ို႕ တပ္မေတာ္သားမ်ား စစေ္ ၾကာငး္ ထြက္လာခ်ိန္တြင္ မ- ဂ်ာဆငုိ း္ အနိ ္ႏွင့္
သငူ ယ္ခ်ငး္ မ်ား ဆရာမ- ေဒၚနန္ဆန္ ( အ.မ.က - မူၾကိဳ ) တို႕သည္ ေက်ာငး္ မအွ ျပန္ ျဖစ္သည။္
၁။ မ ဆိုငး္ မုငိ ္ (ဘ ) ဥးီ ဂမလ္ ႈိင္
၂။ မ ရြယႏ္ းူ (ဘ) ဦး နခန္းေဘာက္
၃။ မ ဂ်ာေဘာက္လု (ဘ) ဥးီ လဂနေ္ ဇာေ္ လာဒ့္
၄။ မ ဂ်ာမြနး္ မငုိ ္ (ဘ) ဦး လဂန္ ေဇာ္ေလာဒ့္
၅။ ဆရာမ-ေဒၚနန္ဆန္
တုိ႕သည္စစေ္ ၾကာင္းႏွင့္ ေတြ႔ေတြခ႔ ်င္း ၊ ဗုးံ ကြဲသံ ၊ ေသနတ္ပစ္သံမ်ားေၾကာင့္
ေၾကာကလ္ နတ႔္ ၾကား ျပာယာခတ္ကာ ညာဘက္လမ္းေဘး လေူ နအိမ္၏ အေနာက္ဘက္
မးုိ ကာျဖင့္ ကာရထံ ားေသာ မးီ ဖုိေခ်ာင္ အေဟာင္းတြင္ ပနု ္းကြယ္လွ်ကရ္ ွေိ နသည။္
ထပုိ နု း္ ကြယေ္ နေသာ ေနရာသုိ႕ တပမ္ ေတာ္သား တစ္ဥးီ မွ "ေတာက္ ေခါက"္ ဆဲဆိေု အာဟ္ စျ္ ပီး
ေသနတျ္ ဖင့္ ခ်ိနရ္ ြယက္ ာ "ထြက္ခဲ့' ဟု ေအာ္ေျပာေသာေၾကာင့္ မ-ဂ်ာဆိငု း္ အနိ န္ ွင့္
သငူ ယခ္ ်ငး္ မ်ား၊ ဆရာမတိသု႔ ည္ ပုန္းကြယလ္ ွ်က္ရိွေသာေနရာမွ ထြကလ္ ာေသာအခါ
ေက်ာင္းအျပနျ္ ဖစ္ေသာ ေၾကာင့္ ေက်ာင္းစိမ္း / ျဖဴ ဝတ္ထားသညက္ ုိ ေတြလ႔ ်ွ ကႏ္ ွင့္ ေသနတျ္ ဖင့္
ခ်ိန္ရြယက္ ာပစ္လိုကသ္ ည။္
ထပုိ စလ္ ုကိ ္ေသာ က်ည္ဆသံ ည္ မ-ဂ်ာဆငုိ ္းအနိ ္ ၏ တင္ပါးတြင္ထိသြား
သည္ကိုသငူ ယခ္ ်င္းမ်ားႏငွ ့္ ဆရာမ တ႔ုိ ေတြလ႔ ကို ္ရသည။္ ေသနတဒ္ ဏရ္ ာျဖင့္
ေပ်ာ့ေခြေနေသာ မ- ဂ်ာဆငို ္းအိနအ္ ား ၄ငး္ ၿခံဝငး္ တြင္ ပနု ္းခေို နေသာ ေယာက်္ားႏစွ ္ဥးီ ကုိ
အတင္းအဓမၶ ၿခိမ္းေျခာကေ္ ခၚယူ ထမ္းခုငိ ္းကာ ဆရာမႏငွ ္သ့ ူမ၏ သငူ ယ္ခ်င္းမ်ားႏွငတ့္ ကြ
စစ္ေၾကာငး္ မွဴး ဥးီ ေဇာ္မငး္ သန႕္ ရရိွ ာသ႔ုိ ေခၚေဆာငသ္ ြားေၾကာငး္ ဆရာမ-ေဒၚနနဆ္ န၏္
ေျပာျပခ်က္အရ သရိ ွခိ ဲ့ရပါ သည္။ ထိုသိ႕ု အခင္းျဖစ္စဥ္ ကၽြန္ေတာတ္ ုမ႔ိ ိသားစသု ည္
91
ကၽြနေ္ တာတ္ ႔ိုအမိ တ္ ြငး္ ပနု း္ ခုလိ ွ်ကရ္ ွိသည။္ မိမိအိမ္တြငး္ မိမပိ ုနး္ ခိေု နၾကေသာ ျပညသ္ ူမ်ားကို
ျမန္မာတပမ္ ေတာ္သားမ်ားမွ "အားလးုံ ထြက္ခဲၾ့ က" ဟုေအာဟ္ စေ္ ျပာကာ မနိ း္ မ ႏငွ ္က့ ေလးမ်ားကို
တစ္စု၊ ေယာက်္ားမ်ားကိတု စ္စု စုထားသည။္ ေယာက်ာ္ းအုပစ္ ုထဲ တပ္မေတာစ္ စ္သားမ်ားထဲမွ
တစ္ဦးက "ဦး ဘရနေ္ ရာွ င"္ ဆတို ာဘယသ္ ူလဲဟု ကၽြန္ေတာအ့္ ား ေခၚထုတသ္ ြားသည္။
က်န္ေနေသာသမူ ်ား အား "ဘာမမွ ဟတု ဘ္ ူး" မစုိးရမိ န္ ဲ႔ဟုေျပာကာ စစ္ေၾကာငး္ မဴွ းႏငွ ့္
ကၽြနေ္ တာသ့္ မီးရရိွ ာသို႔ ေရာကရ္ ွိသြားသည။္
ထေုိ နရာသုိ႕ ေရာကေ္ သာအခါ တင္ပါးတြင္ ေသနတဒ္ ဏ္ရာျဖင့္ ၿငီးတြားေနေသာ သမီးကို
ဆရာမ ေဒၚနန္ဆန္ မွျပဳစုေပးေနသည္ကို ေတြ႕ရသည။္ ဆရာမ ေဒၚ နန္ဆနက္ ကၽြန္ေတာက့္ ို
ေတြ႕ေသာအခါ ကခ်င္လို "သတူ ို႕ေဆးထိုးထားေပးတယ၊္ ေဆးလညး္ ထည့ထ္ ားေပးတယ"္
ဟေု ျပာပါသည္။ ကၽြနေ္ တာ္သည္ စစေ္ ၾကာငး္ မဴွ း အား ကၽြန္ေတာသ္ မီး၏ ဒဏ္ရာကို ေဆးရုတံ ြင္
အျမန္ဆံုးကုသေပးမည္ဟု ခြင့္ပနေ္ သာ္ "အခမု ရဘးူ စစ္ေၾကာင္း ထြက္သြားမွ ေဆးရုသံ ြားလုကိ "္
ဟု ကၽြနေ္ တာ့္အားေျပာပါသည္။
ေသနတ္ဒဏရ္ ာရရိျွ ပီး (၃) နာရခီ န္႕အၾကာမွ ဖားကနျ္႔ ပည္သူေ႔ ဆးရသံု ႔ို သြားရသည္။
ေဆးရေုံ ရာက္ေသာ အခါ ဖားကနေ႔္ ဆးရံု၊ ခြဲစိတ္ဆရာဝန္ ေဒါက္တာေက်ာ္ထြန္းဦးႏငွ ့္
သူနာျပဳဆရာမမ်ား ေသြးသြငး္ ၿပီး ခြဲစတိ က္ သု ေန ေသာ္လညး္ ေသြးဖိအား လုးံ ဝက်ဆငး္ သြားၿပးီ
ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ အသက္မကယ္ ႏုငိ ္ဘဲည (၉း၀၀)နာရီခန္႔တြင္ ကြယလ္ ြနသ္ ြားပါသည။္
ဆရာဝနက္ ကၽြန္ေတာအ္ ား" ဗကို ထ္ ဲမွာ က်ည္ဆံ အကနု ေ္ မလႊ ကုိ ္တယ္ေကာ ၊ အသူ မိ ္ (၃)
ေနရာမာွ ထသိ ြားတယ္ ၊ ကၽြနေ္ တာ္တ႔ို ႀကိဳးစားေပမယ့္ မရေတာ့ဘူး၊ စိတ္မေကာင္းပါဘးူ "
ဟုေျပာပါသည။္
ကၽြန္ေတာတ္ ုိ႔ မိသားစအု ေနႏငွ ့္ ယခကု ဲ့သိ႔ု အျပစ္မဲေ့ သာ ေက်ာင္းသူသမီးငယ္ကုိ
ခ်ိနရ္ ြယ္ပစ္ခတ္ခဲ့သလုိ ေနာကေ္ နာင္ မည္သည့္ ျပည္သူလူထကု ိမု ွ် ဥပေဒႏငွ မ့္ ညီညြတေ္ သာ
လုပရ္ ပ္မ်ိဳးမလပု ၾ္ ကရန္ တင္ျပလုပိ ါသည္။ တပမ္ ေတာ္သည္ ေက်ာငး္ သူ /သား မ်ားႏွင့္ ျပည္သကူ ုိ
ပစ္သည့္ တပမ္ ေတာမ္ ဟုတ္ဘဲ ျပည္သကူ ို ကာကြယသ္ ည့္ တပမ္ ေတာသ္ ာျဖစ္ေစလၿုိ ပးီ
မတညၿ္ ငမိ ္ေသာေဒသမ်ားတြင္ ယခုကဲသ့ ို႔ တရားဥပေဒမဲ့ ျပဳလပု မ္ ႈမ်ားကလုိ ည္း လံုးဝ
မရွေိ စလုိေတာပ့ ါ။
သ႕ို ျဖစ္၍ ကၽြန္ေတာ္၏သမးီ မ-ဂ်ာဆိငု ္းအနိ ္ အားအေၾကာငး္ မဲ့
ေသနတျ္ ဖငပ့္ စသ္ တခ္ ဲ့သည့္ တပ္မေတာ္ သားကိလု ညး္ စုစံ မး္ ေဖာထ္ ုတ္ၿပီး ဥပေဒႏငွ ့္အညီ
92
အေရးယေူ ပးႏိငု ္ပါရန္ ယုၾံ ကညအ္ ားကုိးစြာျဖင့္ တင္ျပအပပ္ ါသည္။
တင္ျပသ-ူ
( ဥးီ ဘရန္ေရာွ င္ )
၁/ မကန (ႏိုင္) ၀၈၆၀၅၂
ေမွာဝ္ ွမ္းရပက္ ြက္ ၊ အပု ္စု (၁) ဆြတင္ ငို ယ္ န။္
ဖားကန္ၿ႔ မိဳ႕။
(၁) ႏငို ္ငေံ တာသ္ မၼတ ၊ ႏုငိ ္ငေံ တာ္ သမတၼ ရးံု ၊ ေနျပညေ္ တာ။္
(၂) ကာကြယ္ေရး ဦးစီးခ်ဳပ၊္ ျမနမ္ ာ့တပ္မေတာ္ ၊ ေနျပည္ေတာ။္
(၃) ဥကၠဌ ၊ အမ်ဳိ းသားလႊတေ္ တာ္ ၊ အမ်ဳိ းသားလႊတ္ေတာ္ရုံး ၊ ေနျပညေ္ တာ္။
(၄) ဥကဌၠ ၊ ျပညသ္ ူ႕လႊတေ္ တာ္ ၊ ျပညသ္ ႕ူ လႊတ္ေတာရ္ ံုး ၊ ေနျပညေ္ တာ။္
(၅) ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ၊ ကခ်ငျ္ ပည္နယအ္ စုးိ ရအဖြဲ႕၊ ကခ်င္ျပညန္ ယ္။
(၆) လကခ္ ံ။
ပူးတြဲပါ -
( ၁) မ ဂ်ာဆုငိ ္းအနိ ္ ႏငွ သ့္ က္ဆငုိ ေ္ သာ အေထာက္အထားမ်ား
93
The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.
Justice_Delayed_Report_Burmese
Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search