ผู้สูงวัยใช้ชีวิตตามเเนวคิดจิตวิทยาเชิงบวก

วิธีด�ำเนินกิจกรรม

วิธีด�ำเนินกิจกรรม เนื้อหา/สื่อ/อุปกรณ์
ขั้นน�ำ
1. วิทยากรน�ำผู้สูงอายุท�ำกิจกรรมเพ่ือเตรียม

ความพร้อม
2. วิทยากรชี้แจงขั้นตอนการท�ำกิจกรรมให้

ผู้สูงอายุฟังอย่างละเอียด
ขั้นด�ำเนินกิจกรรม
3. วิทยากรให้ผู้สูงอายุแบ่งกลุ่ม กลุ่มละ

ประมาณ 5 คน
4. วิทยากรให้ผู้สูงอายุจินตนาการถึงความหวัง

ครั้งส�ำคัญในชีวิตต่อไปข้างหน้า เช่น
ความหวังในการมีสุขภาพท่ีดี ความหวังใน
การมีรายได้เพิ่มมากข้ึน ความหวังในการได้
อยู่พร้อมหน้าครอบครัว เป็นต้น

ผู้สูงวยั ใชช้ วี ติ ตามแนวคิดจิตวทิ ยาเชงิ บวก 49

วิธีด�ำเนินกิจกรรม เน้ือหา/ส่ือ/อุปกรณ์
5. วิทยากรให้ผู้สูงอายุในกลุ่มร่วมจัดจัดแผ่น 1. กระดาษเทาขาว
2. ข้อมูลส�ำหรับจัดแผ่นป้าย
ป้ายนิทรรศการเพื่อให้ข้อมูลที่เก่ียวข้อง
เพ่ือให้ความหวังนั้นประสบความส�ำเร็จ นิทรรศการ
เช่น นิทรรศการท่ีให้ข้อมูลเกี่ยวกับการดูแล 3. กระดาษสี
สุขภาพ นิทรรศการเกี่ยวกับการประกอบ 4. สี
อาชีพที่เหมาะสมกับวัยผู้สูงอายุ เป็นต้น 5. ดอกไม้กระดาษ

ส�ำหรับตกแต่ง
6. กาวลาเท็ก
7. กาวสองหน้า

6. วิทยากรให้ผู้สูงอายุส่งตัวแทนของแต่ละกลุ่ม
ออกมาน�ำเสนอแผ่นป้ายนิทรรศการของ
ตนเอง เม่ือน�ำเสรอเสร็จแล้วให้ติดแผ่นป้าย
นิทรรศการดังกล่าวไว้ในห้องเรียนของ
ผู้สูงอายุ

7. วิทยากรสรุปบอกแนวทางการท�ำให้บรรลุ
ความหวังตามที่ต้ังไว้ พร้อมทั้งกระตุ้นให้
ผู้สูงอายุบอกได้ว่าหากไม่บรรลุตาม
ความหวังนั้น จะมีวิธีการปรับเปลี่ยน
ความหวังนั้นอย่างไร

50 ผสู้ ูงวัย ใชช้ วี ิตตามแนวคิดจติ วทิ ยาเชิงบวก

วิธีด�ำเนินกิจกรรม เนื้อหา/ส่ือ/อุปกรณ์
ขั้นสรุป
8. วิทยากรให้ผู้สูงอายุสะท้อนถึงส่ิงท่ีได้จาก

การท�ำกิจกรรมในวันนี้ และเน้นย้�ำให้น�ำไป
ใช้ในชีวิตประจ�ำวัน

การประเมินผล

1. สงั เกตจากการมสี ่วนร่วมในกิจกรรม
2. สงั เกตจากผลงาน

ผู้สงู วยั ใช้ชีวิตตามแนวคิดจติ วทิ ยาเชิงบวก 51



กิจกรรมที่ 6

หอคอยแห่งความหวัง

53

54

กิจกรรมที่ 6

เรื่อง “หอคอยแห่งความหวัง”

ค�ำชี้แจง

1. กิจกรรมน้ีเป็นกิจกรรมที่สามารถใช้ส�ำหรับส่งเสริมการใช้ชีวิตตาม
แนวคิดจติ วทิ ยาเชิงบวกให้กบั ผูส้ ูงอายุ

2. กิจกรรมน้ีเหมาะสมส�ำหรับผู้สูงอายุ ที่มีอายุกลุ่มติดสังคม และกลุ่ม
ติดบา้ น ทม่ี อี ายุตง้ั แต่ 60-69 ปี และสามารถร่วมกิจกรรมได้

3. ผู้สูงอายุสามารถน�ำสมาชิกในครอบครัวไม่จ�ำกัดอายุ มาท�ำกิจกรรม
ร่วมได้ 1 คน

4. กจิ กรรมนสี้ อดคลอ้ งกบั แนวคดิ การสง่ เสรมิ จติ วทิ ยาเชงิ บวก (Positive
Psychology) ของ ของลูธานศ์และคณะ (Luthans et al., 2007)
ดา้ นความหวัง (Hope)

5. ระหว่างการท�ำกิจกรรมควรมีผู้ช่วยวิทยากรประจ�ำกลุ่ม คอยให้
ความช่วยเหลือ/ให้ค�ำปรึกษาแกผ่ ู้สงู อายุ

6. เวลาท่ีใช้ในการท�ำกิจกรรมประมาณ 3 ช่ัวโมง ท้ังนี้วิทยากรต้อง
วางแผนให้เหมาะสมกับจ�ำนวนผู้เข้าร่วมกิจกรรม และความพร้อมใน
การเรยี นรู้ของผูเ้ ขา้ รว่ มกจิ กรรมด้วย

ผสู้ งู วยั ใชช้ วี ติ ตามแนวคดิ จติ วิทยาเชิงบวก 55

วัตถุประสงค์

1. เพอ่ื เสริมสรา้ งให้ผู้สูงอายมุ ีความอุสาหะตอ่ เปา้ หมาย
2. เพื่อเสริมสร้างให้ผู้สูงอายุสามารถปรับแนวทางท่ีมุ่งสู้เป้าหมายเพื่อ

ความส�ำเร็จ

อุปกรณ์

1. กระดาษปร๊ฟู
2. สี

สาระส�ำคัญ

การมีความเช่ือ ความศรัทธา จะท�ำให้ผู้สูงอายุมีจิตใจท่ีเข้มแข็งและมี
ความหวัง เชน่ เชื่อว่าชวี ติ มชี ว่ งขึ้นและลง วันนี้มีปญั หามากมาย ไม่ว่าจะเปน็ ปัญหา
สุขภาพ ปัญหาในครอบครัว ปัญหาเศรษฐกิจ หรือปัญหาอื่น ๆ หากอดทนและ
พยายามแกไ้ ข วนั ขา้ งหนา้ ตอ้ งดขี นึ้ เพราะเราเชอ่ื วา่ เราตอ้ งผา่ นมนั ไปใหไ้ ด้ นอกจาก
นอ้ี าจใช้ความศรัทธาทางศาสนามาช่วยทำ� ใหเ้ ราใจเยน็ และมสี ติข้นึ กไ็ ด้

56 ผ้สู งู วัย ใชช้ วี ติ ตามแนวคิดจติ วทิ ยาเชิงบวก

วิธีด�ำเนินกิจกรรม

วิธีด�ำเนินกิจกรรม เนื้อหา/ส่ือ/อุปกรณ์
ขั้นน�ำ 1. กระดาษปรู๊ฟ
1. วิทยากรน�ำผู้สูงอายุท�ำกิจกรรมเพื่อเตรียม 2. สี

ความพร้อม
2. วิทยากรชี้แจงข้ันตอนการท�ำกิจกรรมให้

ผู้สูงอายุฟังอย่างละเอียด
ขั้นด�ำเนินกิจกรรม
3. วิทยากรให้ผู้สูงอายุแบ่งกลุ่ม กลุ่มละ

ประมาณ 5 คน
4. วิทยากรให้ผู้สูงอายุในกลุ่มช่วยกันสร้าง

หอคอยจากดินน้�ำมันและไม่จ้ิมฟันให้มี
ลักษณะท่ีมั่นคง และสูงที่สุดเท่าที่จะท�ำได้
(ให้เวลาประมาณ 30 นาที)
5. วิทยากรให้ตัวแทนผู้สูงอายุแต่ละกลุ่มน�ำ
หอคอยของตนเองมาวางเรียงไว้บนโต๊ะหน้า
ห้อง และให้ตัวแทนดังกล่าว ช่วยกันพัด
หอคอยพร้อม ๆ กัน เพื่อดูว่าหอคอยของ
กลุ่มไหนแข็งแรงที่สุด และสูงท่ีสุด จะเป็น
กลุ่มชนะ

ผู้สูงวัย ใช้ชีวิตตามแนวคดิ จติ วทิ ยาเชิงบวก 57

วิธีด�ำเนินกิจกรรม เน้ือหา/ส่ือ/อุปกรณ์
6. การสร้างหอคอยในรองท่ีสอง วิทยากรแจก

กระดาษหนังสือพิมพ์ และสก๊อตเทปใส่ให้กับ
ผู้สูงอายุในปริมาณท่ีเท่ากัน แล้วให้ผู้สูงอายุ
ช่วยกันสร้างหอคอที่ม่ันคง และสูงท่ีสุดเท่าท่ี
จะท�ำได้ (ให้เวลาประมาณ 30 นาที)
7. วิทยากรให้ตัวแทนผู้สูงอายุแต่ละกลุ่มน�ำ
หอคอยของตนเองมาวางเรียงไว้หน้าห้อง
และให้ตัวแทนดังกล่าว ช่วยกันพัดหอคอย
พร้อม ๆ กัน เพื่อดูว่าหอคอยของกลุ่มไหน
แข็งแรงที่สุด และสูงที่สุด จะเป็นกลุ่มชนะ
8. วิทยากรให้กลุ่มท่ีชนะ หรือกลุ่มท่ีรอบแรก
ไม่ประสบความส�ำเร็จแต่ประสงความส�ำเร็จ
ในรอบท่ีสอง เล่าถึงการวางแผนในการสร้าง
หอคอย และมีการปรับแนวทางอย่างไรให้
หอคอยของตนเอง สูงที่สุดและมีความแข็ง
แรงท่ีสุด
ข้ันสรุป
9. วิทยากรให้ผู้สูงอายุสะท้อนถึงส่ิงที่ได้จากการ
ท�ำกิจกรรมในวันนี้ และเน้นย้�ำให้น�ำไปใช้ใน
ชีวิตประจ�ำวัน

58 ผู้สงู วยั ใชช้ วี ติ ตามแนวคิดจิตวทิ ยาเชิงบวก

การประเมินผล

1. สังเกตจากการมีส่วนรว่ มในกจิ กรรม
2. สงั เกตจากผลงาน

ผสู้ งู วัย ใช้ชีวิตตามแนวคิดจิตวิทยาเชงิ บวก 59



กิจกรรมที่ 7

แลกเปลี่ยนเรียนรู้

61

62

กิจกรรมที่ 7

เร่ือง “แลกเปลี่ยนเรียนรู้”

ค�ำช้ีแจง

1. กิจกรรมน้ีเป็นกิจกรรมที่สามารถใช้ส�ำหรับส่งเสริมการใช้ชีวิตตาม
แนวคิดจติ วิทยาเชงิ บวกให้กบั ผู้สูงอายุ

2. กิจกรรมน้ีเหมาะสมส�ำหรับผู้สูงอายุ ที่มีอายุกลุ่มติดสังคม และกลุ่ม
ติดบ้าน ทม่ี ีอายตุ ้งั แต่ 60-69 ปี และสามารถร่วมกิจกรรมได้

3. ผู้สูงอายุสามารถน�ำสมาชิกในครอบครัวไม่จ�ำกัดอายุ มาท�ำกิจกรรม
รว่ มได้ 1 คน

4. กจิ กรรมนส้ี อดคลอ้ งกบั แนวคดิ การสง่ เสรมิ จติ วทิ ยาเชงิ บวก (Positive
Psychology) ของ ของลูธานศ์และคณะ (Luthans et al., 2007)
ด้านการฟ้ืนพลงั (Resilience)

5. ระหว่างการท�ำกิจกรรมควรมีผู้ช่วยวิทยากรประจ�ำกลุ่ม คอยให้
ความช่วยเหลือ/ให้ค�ำปรกึ ษาแก่ผู้สงู อายุ

6. เวลาท่ีใช้ในการท�ำกิจกรรมประมาณ 3 ชั่วโมง ทั้งนี้วิทยากรต้อง
วางแผนให้เหมาะสมกับจ�ำนวนผู้เข้าร่วมกิจกรรม และความพร้อมใน
การเรยี นรู้ของผเู้ ข้าร่วมกจิ กรรมด้วย

ผู้สูงวยั ใชช้ ีวติ ตามแนวคิดจติ วิทยาเชงิ บวก 63

วัตถุประสงค์

1. เพ่ือส่งเสริมให้ผู้สูงอายุมีความสามารถเผชิญกับปัญหาและ
ความทกุ ข์ยาก

2. เพื่อส่งเสริมให้ผู้สูงอายุมีความสามารถกลับมาสู่สภาพเดิมหลังจาก
พบกบั ปัญหาและความทกุ ขย์ าก

อุปกรณ์

1. คลิปเกี่ยวกับคนที่เคยผ่านความยากล�ำบากแต่สุดท้ายก็ประสบ
ความสำ� เร็จ

สาระส�ำคัญ

เมื่อผู้สูงอายุต้องพบกับปัญหาที่หนักหนา อาจส่งผลให้ตามความต้องการ
หรือเป้าหมายท่ีตั้งไว้ไม่ได้ ดังน้ันจึงจ�ำเป็นต้องปรับเป้าหมาย หรือต้องยืดหยุ่น
ให้เป้าหมายเหมาะสมกับสถานการณ์ทีเ่ ปน็ อยู่ เชน่ มีเป้าหมายในการสรา้ งบ้านใหม่
แต่เมื่อประสบกับปัญหาด้านสุขภาพจึงต้องน�ำเงินส่วนนั้นมาใช้รักษาตนเองก่อน
เปา้ หมายเรื่องการสรา้ งบ้านคงต้องเลอ่ื นออกไปกอ่ น เป็นต้น ดังนั้นการจะตัดสินใจ
ทำ� อะไรกค็ วรไตรต่ รอง และถามตวั เองดว้ ยวา่ การตดั สนิ ใจนจี้ ะเกดิ ผลดี หรอื ผลเสยี
ต่อตัวเอง และคนทีอ่ ยู่รอบข้างหรอื ไม่ อยา่ งไร

64 ผสู้ งู วัย ใช้ชวี ติ ตามแนวคิดจิตวทิ ยาเชิงบวก

วิธีด�ำเนินกิจกรรม

วิธีด�ำเนินกิจกรรม เน้ือหา/สื่อ/อุปกรณ์
ขั้นน�ำ
1. วิทยากรน�ำผู้สูงอายุท�ำกิจกรรมเพื่อเตรียม

ความพร้อม
2. วิทยากรชี้แจงข้ันตอนการท�ำกิจกรรมให้

ผู้สูงอายุฟังอย่างละเอียด
ขั้นด�ำเนินกิจกรรม
3. วิทยากรให้ผู้สูงอายุดูคลิปเก่ียวกับคนท่ีเคย

ผ่านความยากล�ำบากแต่สุดท้ายก็
ประสบความส�ำเร็จ
4. วิทยากรให้ผู้สูงอายุยืนล้อมเป็นวงกลม
สองวง แล้วหันหน้าเข้าหากัน จับมือ
ซึ่งกันและกัน และบอกถึงแนวทางการสร้าง
ความสุขซึ่งกันและกัน
5. หลังจากบอกแนวทางการสร้างความสุขกับ
เพื่อนท่ีอยู่ตรงหน้าแล้ว ให้คนที่อยู่วงใน
ขยับไปด้านขวาเพื่อเปล่ียนคู่ แล้วผลัดกัน
บอกถึงแนวทางการสร้างความสุข
ซึ่งกันละกัน จนเวียนกลับมาครบ

ผูส้ ูงวยั ใชช้ ีวติ ตามแนวคดิ จติ วิทยาเชงิ บวก 65

วิธีด�ำเนินกิจกรรม เนื้อหา/สื่อ/อุปกรณ์
6. วิทยากรน�ำผู้สูงอายุนวดหน้าตนเอง เพื่อให้

เลือดลมเดินดี และผ่อนคลายความเครียด
ซึ่งเป็นการสร้างความสุขแบบง่าย ๆ ให้
ตนเองอย่างหนึ่ง
ข้ันสรุป
7. วิทยากรให้ผู้สูงอายุสะท้อนถึงส่ิงที่ได้จาก
การท�ำกิจกรรมในวันนี้ และเน้นย�้ำให้น�ำไป
ใช้ในชีวิตประจ�ำวัน

การประเมินผล

1. สังเกตจากการมีส่วนรว่ มในกิจกรรม

66 ผสู้ ูงวยั ใชช้ ีวิตตามแนวคิดจติ วทิ ยาเชิงบวก

ผสู้ ูงวยั ใชช้ ีวติ ตามแนวคิดจติ วทิ ยาเชงิ บวก 67



กิจกรรมท่ี 8

กูเกิล (google) ฟื้นพลัง

69

70

กิจกรรมท่ี 8

เร่ือง “กูเกิล (google) ฟื้นพลัง”

ค�ำช้ีแจง

1. กิจกรรมนี้เป็นกิจกรรมที่สามารถใช้ส�ำหรับส่งเสริมการใช้ชีวิตตาม
แนวคดิ จติ วิทยาเชิงบวกใหก้ ับผสู้ งู อายุ

2. กิจกรรมนี้เหมาะสมส�ำหรับผู้สูงอายุ ท่ีมีอายุกลุ่มติดสังคม และกลุ่ม
ตดิ บา้ น ที่มอี ายตุ งั้ แต่ 60-69 ปี และสามารถรว่ มกจิ กรรมได้

3. ผู้สูงอายุสามารถน�ำสมาชิกในครอบครัวไม่จ�ำกัดอายุ มาท�ำกิจกรรม
รว่ มได้ 1 คน

4. กจิ กรรมนส้ี อดคลอ้ งกบั แนวคดิ การสง่ เสรมิ จติ วทิ ยาเชงิ บวก (Positive
Psychology) ของ ของลูธานศ์และคณะ (Luthans et al., 2007)
ดา้ นการฟนื้ พลัง (Resilience)

5. ระหว่างการท�ำกิจกรรมควรมีผู้ช่วยวิทยากรประจ�ำกลุ่ม คอยให้
ความช่วยเหลอื /ใหค้ ำ� ปรกึ ษาแกผ่ ูส้ ูงอายุ

6. เวลาท่ีใช้ในการท�ำกิจกรรมประมาณ 3 ช่ัวโมง ท้ังน้ีวิทยากรต้อง
วางแผนให้เหมาะสมกับจ�ำนวนผู้เข้าร่วมกิจกรรม และความพร้อมใน
การเรยี นร้ขู องผเู้ ข้าร่วมกจิ กรรมด้วย

ผสู้ งู วัย ใช้ชีวิตตามแนวคิดจิตวทิ ยาเชิงบวก 71

วัตถุประสงค์

1. เพื่อส่งเสริมให้ผู้สูงอายุมีความสามารถเผชิญกับปัญหาและความทุกข์
ยาก

2. เพื่อส่งเสริมให้ผู้สูงอายุมีความสามารถกลับมาสู่สภาพเดิมหลังจาก
พบกบั ปัญหาและความทกุ ขย์ าก

อุปกรณ์

1. สมาร์ตโฟน (Smart Phone)

สาระส�ำคัญ

เมื่อผู้สูงอายุต้องพบกับปัญหาท่ีหนักหนา อาจส่งผลให้ตามความต้องการ
หรือเป้าหมายท่ีต้ังไว้ไม่ได้ ดังนั้นจึงจ�ำเป็นต้องปรับเป้าหมาย หรือต้องยืดหยุ่น
ใหเ้ ป้าหมายเหมาะสมกับสถานการณ์ทเ่ี ป็นอยู่ เชน่ มเี ปา้ หมายในการสรา้ งบา้ นใหม่
แต่เมื่อประสบกับปัญหาด้านสุขภาพจึงต้องน�ำเงินส่วนน้ันมาใช้รักษาตนเองก่อน
เปา้ หมายเรอ่ื งการสรา้ งบ้านคงตอ้ งเลือ่ นออกไปกอ่ น เปน็ ตน้ ดงั น้ันการจะตดั สินใจ
ทำ� อะไรกค็ วรไตรต่ รอง และถามตวั เองดว้ ยวา่ การตดั สนิ ใจนจี้ ะเกดิ ผลดี หรอื ผลเสยี
ตอ่ ตัวเอง และคนท่ีอยูร่ อบข้างหรอื ไม่ อยา่ งไร

72 ผ้สู ูงวัย ใช้ชวี ิตตามแนวคดิ จติ วิทยาเชิงบวก

วิธีด�ำเนินกิจกรรม

วิธีด�ำเนินกิจกรรม เน้ือหา/ส่ือ/อุปกรณ์
ขั้นน�ำ
1. วิทยากรน�ำผู้สูงอายุท�ำกิจกรรมเพื่อเตรียม

ความพร้อม
2. วิทยากรช้ีแจงข้ันตอนการท�ำกิจกรรมให้

ผู้สูงอายุฟังอย่างละเอียด
ขั้นด�ำเนินกิจกรรม
3. วิทยากรเชิญชวนให้ผู้สูงอายุเล่าถึง

ประสบการณ์ความยากล�ำบากในการใช้ชีวิต
ในวัยผู้สูงอายุ เช่น การเลือกรับประทาน
อาหาร การดูแลตนเองเบื้องต้น การติดต่อ
ส่ือสารกับลูกหลาน เป็นต้น
4. วิทยากรเกลิ่นน�ำว่าเทคโนโลยีสามารถช่วย
ให้ความรู้ในการช่วยลดความยากในการชีวิต
เช่น สามารถค้นหาวิธีการเลือกรับประทาน
อาหารส�ำหรับผู้สูงอายุ ค้นหาวิธีการดูแล
ตนเองเบื้องต้นของผู้สูงอายุ สามารถใช้
เทคโนโลยีติดต่อกับลูกหลานได้

ผู้สงู วยั ใช้ชวี ติ ตามแนวคดิ จิตวทิ ยาเชิงบวก 73

วิธีด�ำเนินกิจกรรม เน้ือหา/ส่ือ/อุปกรณ์
5. วิทยากรสอนให้ผู้สูงอายุรู้จักกับ google

และวิธีการใช้งาน
6. ผู้สูงอายุทดลองใช้งาน google ด้วย

การค้นหาข้อมูลเพ่ือช่วยให้ตนเองใช้ชีวิตได้
สะดวกยิ่งขึ้น
ข้ันสรุป
7. วิทยากรให้ผู้สูงอายุสะท้อนถึงสิ่งที่ได้จาก
การท�ำกิจกรรมในวันน้ี และเน้นย้�ำให้น�ำไป
ใช้ในชีวิตประจ�ำวัน

การประเมินผล

1. สังเกตจากการใช้ google

74 ผสู้ งู วยั ใชช้ ีวติ ตามแนวคิดจติ วิทยาเชิงบวก

รายการอ้างอิง

Luthans, F. & Youssef, C. M., Avolio, B. J. (2007). Psychological capital:
Developing the human competitive edge. Oxford, UK: Oxford
University Press.

ผู้สงู วัย ใช้ชวี ิตตามแนวคดิ จิตวทิ ยาเชิงบวก 75





ค‹มู ือการจดั กจิ กรรมน้เี ปนš เปนš วัตกรรมจากงานว�จัย
เร่�อง การส‹งเสรม� การใชชŒ วี ต� ตามแนวคดิ จ�ตวท� ยาเชิงบวกสำหรบั ผสŒู ูงอายุ
โดยใชคŒ รอบครวั และชมุ ชนเปนš ฐาน ในเขตเทศบาลเมอื งเขลางคน คร อ.เมอื งลำปาง จ.ลำปาง
(Promoting Positive Psychology for Elderly People through Families

and Communities Based in Khelang Nakhon Municipality,
Muang Lampang, Lampang)

งานวจ� ยั น้ีไดรŒ บั ทนุ สนับสนุนจาก สำนกั งานคณะกรรมการวจ� ยั แห‹งชาติ (วช.)