ประวัต

อาณาจักรรัตนโกสินทร์

ค ำน ำ หนังสือE-Bookนี้ จัดท าเพื่อให้ผู้อ่านได้ทราบข้อููลเกี่ยวกับ อาณาจักรรัตนโกสินทร์ หวังว่าทุกท่านจะได้ประโยชน์จากหนังสือ E-Book มน ี ้ ไม่น้อย

สำรบัญ 1. รัตนโกสินทร์ตอนต้น หน้า 2. 2. การเปล ี่ยนแปลงในสม ั ยร ั ชกาลท ี่4 หน้า 3. 3. การเปล ี่ยนแปลงในสม ั ยร ั ชกาลท ี่5 - การ เปล ี่ยนแปลงในสม ั ยร ั ชกาลท ี่6 หน้า 4. 4. การเปล ี่ยนแปลงการปกครอง ปี พ ุ ทธศ ั กราช 2475 หน้า 5. 5. บ ุ คคลสา ค ั ญในประว ั ตศ ิ าสตรไ์ ทยทม ี่ส ี่วน สร้างสรรค์วัฒนธรรม หน้า 7.

ประเทศไทยในปัจจุบัน อยู่ในยุคสูัยรัตนโกสินทร์ ซึ่งเริู่ต้นเูื่อวันที่ 6 เูษายน พ.ศ. 2325 หลังจาก สูเด็จเจ้าพระยาูหากษัตริย์ศึก ได้ปราบดาภิเษกขึ้น เป็นพระปฐูบรููหากษัตริย์ แห่งราชจักรีวงศ์ ประเทศไทยซึ่งแต่ก่อนเรียกว่า “สยาู” ได้ผ่านช่วงเวลาแห่งสงคราูในช่วง รัตนโกสินทร์ตอนต้น จนกระทั่งเผชิญกับลัทธิล่าอาณานิคูของชาติตะวันตก สยาูจ าต้อง ปรับเปลี่ยนประเทศตาูอย่างตะวันตก เหตุการณ์ส าคัญที่สุดคือ “การเลิกทาส” แู้สยาูจะไู่ ตกเป็นเูืองขึ้นของชาติตะวันตก ดังเช่นประเทศเพื่อนบ้าน แต่อิทธิพลของแนวคิดแบบตะวันตก ก็ได้เข้าูาก่อให้เกิดควาูเปลี่ยนแปลงทางการเูืองของสยาูในที่สุด คือการปฏิวัติ หรือการ เปลี่ยนแปลงการปกครองจากระบอบสูบูรณาญาสิทธิราชย์ ูาเป็นระบอบประชาธิปไตยอันูี พระูหากษัตริย์ทรงเป็นประูุขในปัจจุบัน 1

รัตนโกสินทร์ตอนต้น ด้านสังคู ูีระบบศักดินาเช่นเดียวกับสูัยอยุธยา ด้านวัฒนธรรู ูีการสังคายนาพระไตรปิฎก เรียกว่า พระไตรปิฎกฉบับทองใหญ่ ูีการสร้าง และบูรณะวัด ได้แก่ วัดพระศรีรัตนศาสดาราู วัดสุทัศนเทพวราราู วัดพระเชตุพนวิูลูัง คลาราู วรรณกรรูสา คญั ไดแ ้ ก่ราูเก ี ยรต ิ ์ ราชาธ ิ ราช สาูก ๊ ก ไกรทอง ด้านเศรษฐกิจ ูีการท าสนธิสัญญากับชาติตะวันตกฉบับแรก คือ “สนธิสัญญาเบอร์นี (Burney Treaty)” กับประเทศอังกฤษ เป็นสนธิสัญญาทางไูตรีและการค้า ูีการผูกปี้ ข้อูือจีน คือ ชาวจีนจ่ายเงินแทนการถูกเกณฑ์แรงงานไพร่ เกิดการเก็บภาษีรูปแบบใหู่ ใน สูัยรัชกาลที่ 3 เรียกว่า ระบบเจ้าภาษีนายอากร ด้านการเูืองการปกครอง น าแบบอย่างของระเบียบบริหารราชการแผ่นดินูาจากสูัย อยุธยา ูีการช าระ และรวบรวูกฎหูายขึ้นในสูัยรัชกาลที่ 1 เรียกว่า กฎหูายตราสาูดวง 2

การเปลย ี ่ นแปลงในสม ั ยร ั ชกาลท ี ่ 4 การศึกษาวิทยาการสูัยใหู่ การประกาศให้ขุนนางสวูเสื้อเข้า เฝ้า ทรงร่วูดืู่น ้าพิพัฒน์สัตยาในพระราชพิธีถือน ้าพิพัฒน์สัต ยา การปรับปรุงเส้นทางคูนาคูทั้งทางบก และทางน ้า ูีการ ลงนาูใน “สนธิสัญญาบาวริง (Bowring Treaty)” กับ ประเทศอังกฤษ โดยูีสาระส าคัญ ดังนี้ ยกเลิกระบบการผูกขาด การค้าโดยรัฐ ใหู้ีการส่งเสริูการค้าเสรี ให้ยกเลิกภาษีปากเรือ และภาษีอื่นๆ ที่ไทยเคยเรียกเก็บ แต่ให้เรียกเก็บเป็นภาษี ศุลกากรสินค้าขาเข้า ในอัตราไู่เกินร้อยละ 3แทน ให้สิทธิ สภาพนอกอาณาเขต แก่คนในบังคับของอังกฤษ จะแก้ไข สนธิสัญญาฉบับนี้ได้เูื่อเวลาผ่านไปแล้ว 10 ปี 3

การเปล ี ่ ยนแปลงในสม ั ยร ั ชกาลท ี ่ 5 การเลิกไพร่ การเลิกทาส การปฏิรูปการศึกษา การปฏิรูปการปกครอง ส่วนกลาง การปฏิรูปการปกครองส่วนภููิภาค การปฏิรูปการปกครอง ส่วนท้องถิ่น การเลิกธรรูเนียูหูอบคลานเข้าเฝ้า การเปล ี ่ ยนแปลงในสม ั ยร ั ชกาลท ี ่ 6 พระราชบัญญัติประถูศึกษา พ.ศ. 2464 การส่งเสริูอุดูการณ์ “ชาติ ศาสนา พระูหากษัตริย์” จัดตั้งเูืองจ าลองประชาธิปไตย หรือ ดุสิตธานี 4

การเปล ี ่ ยนแปลงการปกครอง ปี พ ุ ทธศ ั กราช 2475 สืบเนื่องจากในสูัยรัชกาลที่ 5 ของกรุงรัตนโกสินทร์ พระบาทสูเด็จพระ จุลจอูเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงส่งพระราชโอรส และบุตรหลานของขุนนางในราช ส านัก ไปศึกษาวิชาการด้านต่างๆ จากยุโรป เพื่อน าควาูรู้และวิทยาการแบบ ตะวันตก กลับูาพัฒนาประเทศชาติให้ก้าวทันนานาอารยประเทศ ในด้านการเูืองการปกครอง เริูู่ีแนวคิดของการเปลี่ยนแปลงการปกครองไปสู่ ระบอบประชาธิปไตย โดยปรากฏว่าล้นเกล้ารัชกาลที่ 7 ทรงให้ด าเนินการร่าง รัฐธรรูนูญ เพื่อเตรียูพระราชทานแก่ประชาชนชาวสยาู แต่ยังไู่ทันได้ พระราชทานก็เกิดการปฏิวัติเสียก่อน โดยนายทหารและนักเรียนนอกทุนหลวง กลุู่หนึ่ง ได้ร่วูกันวางแผนก่อการปฏิวัติ ยึดอ านาจจากพระูหากษัตริย์ในนาู ของ “คณะราษฎร” เูื่อวันที่ 24 ูิถุนายน พ.ศ. 2475 ซึ่งนับเป็นจุดเปลี่ยนครั้ง ส าคัญของสยาูประเทศ ที่เปลี่ยนการปกครองจาก “สูบูรณาญาสิทธิราช” ูา เป็น “ประชาธิปไตย” 5

การปฏิวัติการปกครองในยุโรป โดยเฉพาะในฝรั่งเศส เป็น ต้นแบบที่คณะราษฎรน าูาปฏิบัติ แต่อย่างไรก็ตาู สถานการณ์ทางการเูืองในสยาููีควาูแตกต่างออกไป เนื่องจากเจตจ านงในการลู้ล้างการปกครองระบอบกษัตริย์ใน สยาู ไู่ได้เริู่จากฐานราก หรือจากประชาชน และประชาชน ไู่ไดู้ีส่วนร่วูในการยึดอ านาจครั้งนี้ แต่การปฏิวัติในสยาู เก ิ ดจากชนชนั้ กระฎ ุ ูพ ี ท่ีไดร ้ บัการศก ึ ษาแบบตะวนตกเพียง ั ไู่กี่คน การด าเนินการยึดอ านาจจึงต้องวางแผน โดยหลอกเอา ก าลังทหารูาใช้ปฏิบัติการ และควบคุูให้ประชาชนอยู่ใน ควาูสงบโดยใช้ตัวประกัน ต่อูาเูื่อปฏิวัติส าเร็จแล้ว คณะราษฎรได้เข้าเฝ้าขอ พระราชทานอภัยโทษ และขอพระราชทานรัฐธรรูนูญแห่ง ราชอาณาจักรสยาูฉบับแรก เรียกว่า “พระราชบัญญัติ ธรรูนูญการปกครองแผ่นดินสยาูชั่วคราว พุทธศักราช 2475” 6

บ ุ คคลสา ค ั ญในประว ั ตศ ิ าสตรไ์ ทยทม ี ่ ส ี่ วนสร ้ างสรรควัฒนธรรม ์ - พระเจ้าบรูวงศ์เธอ กรูหลวงวงษาธิราชสนิท ทรงศึกษาวิชาการแพทย์สูัยใหู่ - สูเด็จพระูหาสูณเจ้า กรูพระยาวชิรญาณวโรรส ทรงปรับปรุงการศึกษาของคณะ สงฆ์ให้ทันสูัย - สูเด็จพระเจ้าบรูวงศ์เธอ กรูพระยานริศรานุวัตติวงศ์ ทรงได้รับพระสูัญญานาูว่า นายช่างใหญ่แห่งกรุงสยาู เป็นผู้ออกแบบอุโบสถวัดเบญจูบพิตร - สูเด็จพระเจ้าบรูวงศ์เธอ กรูพระยาด ารงราชานุภาพ ทรงวางระเบียบแบบแผน ราชการส่วนกลาง ส่วนภููิภาค และส่วนท้องถิ่น ทรงศึกษาทางด้านประวัติศาสตร์ และ โบราณคดี ทรงเป็นคนไทยพระองค์แรก ที่ได้รับการยกย่องให้เป็นบุคคลส าคัญของโลก จาก “องค์การการศึกษา วิทยาศาสตร์ และวัฒนธรรูแห่งสหประชาชาติ” หรือ “ยูเนสโก (UNESCO)” 7

- หู่อูราโชทัย เป็นล่าูหลวงที่เดินทางไปกับคณะราชทูตไทย ที่เชิญพระราชสาสน์รวูถึง เครื่องูงคลราชบรรณาการ ไปถวายสูเด็จพระราชินีนาถวิกตอเรียแห่งอังกฤษ - สูเด็จเจ้าพระยาบรููหาศรีสุริยวงศ์ (ช่วง บุนนาค) เป็นผู้ทีู่ีควาูสนใจเรียนรู้ในวิทยาการ ใหู่ๆ จากตะวันตก - พระยากัลยาณไูตรี (ดร. ฟรานซิส บี แซร์/ Dr. Francis B. Sayre) เป็นผู้แทนรัฐบาล ไทย ไปเจรจาเพื่อแก้ไขสนธิสัญญากับต่างประเทศที่ไทยเสียเปรียบ ภายหลังสงคราูโลกครั้งที่ 1 สิ้นสุดลง - ศาสตราจารย์ศิลป์ พีระศรี เป็นผู้ทีู่ีควาูเชี่ยวชาญในศิลปกรรูแขนงประติูากรรู เป็นผู้ ก่อตั้งโรงเรียนประณีตศิลปกรรู ซึ่งในเวลาต่อูาได้รับการยกฐานะขึ้นเป็น ูหาวิทยาลัย ศิลปากร - พระยารัษฎานุประดิษฐ์ูหิศรภักดี (คอซิูบี้ ณ ระนอง) เป็นผู้ที่น ายางพาราูาปลูกครั้งแรกใน ประเทศไทยที่จังหวัดตรัง - หูอบลัดเลย์ (Dan Beach Bradley) เป็นผู้น าเอาวิชาควาูรู้วิทยาการสูัยใหู่ใน ด้านการแพทย์ และการพิูพ์จากตะวันตกเข้าูายังสยาู 8