RGD Part 3

REKA BENTUK GRAFIK DIGITAL l TINGKATAN 5 MODUL 6 l REKA BENTUK PENERBITAN MEJA (DESKTOP PUBLISHING)

Proses pre-press Cadangan jenis penjilidan yang bersesuaian Info
INFO Menarik
Pre-press biasanya digunakan dalam industri percetakan untuk merujuk semua dengan hasil karya penerbitan meja
kegiatan pencetakan setelah pesanan daripada pelanggan diterima. Panduan pemilihan jenis
Pre-press ialah proses penyediaan fail digital sebelum proses cetakan. Penjilidan merupakan proses menyusun, menjahit dan melekatkan penjilidan
helaian kertas sehingga helaian menjadi banyak dan membentuk
Proses yang berlaku semasa pre-press sebuah buku. Penjilidan memainkan peranan
menghantar fail digital untuk dicetak. penting dalam penampilan dan
Kebiasaannya, syarikat percetakan mempunyai jabatan pre-press yang mengkaji Seterusnya, buku yang telah dihasilkan memerlukan bahan prestasi buku yang ingin dicetak.
fail digital pelanggan semula dan membuat penyesuaian dengan mesin percetakan yang sesuai untuk membuat muka depan dan belakang. Bahan Proses memilih jenis penjilidan
mereka. yang diperlukan dalam proses menjahit atau mengikat buku terbaik untuk cetakan buku
Proses ini dijalankan untuk memastikan hasil cetakan yang dihasilkan adalah ialah kertas dan kain. Bahan ini digunakan untuk meningkatkan bergantung pada beberapa faktor,
sama dengan fail digital yang diberikan oleh pelanggan. daya tarikan atau daya tahan buku tersebut. iaitu:
Crop mark atau trim mark merupakan garisan rujukan di penjuru kertas supaya
mesin pencetak boleh mengenal pasti kawasan kertas yang perlu dipotong atau Kepentingan penjilidan adalah untuk menjadikan buku • Fungsi buku.
dipangkas. sebuah naskhah yang kelihatan baik, tahan lama dan kemas. • Jumlah halaman.
• Kualiti persembahan yang
Crop mark membantu hasil cetakan menjadi lebih kemas dan seragam. Jenis penjilidan
Perfect Binding diinginkan.
• Anggaran percetakan.

Rajah 6.10 Penerangan proses pre-press • Perfect binding ialah penjilidan popular dengan menggunakan pelekat
untuk menggabungkan helaian kertas menjadi buku.
Aktiviti asas semasa proses pre-press
• Pelekat yang kuat digunakan pada tulang belakang untuk mengikat
1 Periksa fail digital dengan teliti untuk membetulkan sebarang masalah yang boleh kulit buku dengan halaman.
menghalang dokumen daripada dicetak.
• Kebiasaannya digunakan untuk laporan korporat, buku katalog, brosur
produk, manual dan majalah.

• Menggunakan kualiti kulit muka depan dan belakang yang lembut.

• Kelebihan penjilidan ini ialah:

- Persembahan yang berkualiti tinggi.
- Tulang belakang yang sangat kuat dan tahan lama.
- Boleh dicetak pada tulang belakang.
- Sesuai untuk jangka masa pendek.

2 Membuat semakan teks sama ada terdapat kesalahan ataupun tidak sebelum dicetak.

3 Case Binding

4 Membuat cetakan pertama bagi melihat ton warna yang dihasilkan selepas cetakan. • Case binding ialah pilihan penjilidan buku premium. Setiap elemen
buku ini direka untuk ketahanan dan kualiti.
SIMILBAAS
• Biasanya digunakan untuk buku mewah (coffee table book) dengan
Fasa-fasa yang berlaku jumlah halaman antara 30 – 400 halaman.
dalam proses pre-press
• Kertas dilekatkan pada tulang belakang dengan menggunakan gam.
kod QR • Menggunakan kualiti kulit muka depan dan belakang yang keras.
• Kelebihan penjilidan ini ialah:
320
- Persembahan yang berkualiti tinggi.
- Kualiti penjilidan lebih kuat dan tahan lama.

321

REKA BENTUK GRAFIK DIGITAL l TINGKATAN 5 MODUL 6 l REKA BENTUK PENERBITAN MEJA (DESKTOP PUBLISHING)

Saddle Stitching Mencetak dan melaksanakan proses kemasan

• Saddle stitching ialah satu kaedah pengikatan yang paling Jenis bahan cetakan seperti kertas merupakan satu daripada Ilustrasi 6.3 Contoh buku mewah
biasa dan murah serta digunakan untuk buku yang nipis. perkara yang perlu diambil perhatian apabila fail dihantar kepada
pencetak untuk kerja mencetak dan melaksanakan proses SIMILBAAS
• Proses penyediaannya adalah dengan melipat kepingan ingin dihasilkan bersesuaian dengan hasil karya.
kertas bersama-sama dan memasukkannya melalui garis Jenis kertas
lipatan buku. Contohnya, buku mewah (coffee table book) perlu dicetak
di atas art paper yang mempunyai permukaan licin. Hal ini untuk kod QR
• Minimum halaman yang diperlukan ialah empat dan maksimum menimbulkan kesan mewah dan membuatkan pembaca tertarik
ialah 64 halaman. untuk terus membelek buku tersebut.

• Oleh sebab saddle stitching memerlukan halaman dilipat, Proses press
maka jumlah halaman untuk buku mestilah dalam gandaan
empat. Selepas pre-press, proses seterusnya dalam percetakan
ialah press. Percetakan akan diteruskan apabila fail digital
• Penggunaan jenis penjilidan saddle stitching ini sesuai untuk melepasi tahap pre-press dan pembuatan plat percetakan.
buku program, surat khabar, majalah, komik dan risalah. Tugas yang dijalankan semasa proses press ini merangkumi:

Spiral Binding 1 Menyediakan bahan yang ingin digunakan bagi Ilustrasi 6.4 Proses memasukkan kertas
hasil percetakan seperti kertas, kad, fabrik, ke dalam mesin pencetak
• Spiral binding ialah satu pilihan penjilidan yang popular. kanvas dan lain-lain.
• Menawarkan pelbagai jenis aplikasi cetak dan sangat digemari
2 Meletakkan plat pencetak dan mengambil
kerana reka bentuk dan kemampuannya yang sederhana tetapi cetakan percubaan untuk memastikan semuanya
nampak bergaya untuk buku yang mempunyai halaman sedikit. diletakkan dengan betul.
• Spiral binding berfungsi dengan baik untuk pelbagai saiz buku.
• Kebiasaannya penjilidan ini digunakan untuk buku arahan, buku 3 Memeriksa kuantiti dakwat pada mesin pencetak
masakan, direktori dan lain-lain lagi. dan memastikan warna dihasilkan dengan betul
• Kelebihan penjilidan ini ialah:
- Boleh dibuka 360 darjah dan dilipat rata. Ilustrasi 6.5 Proses penambahan dakwat
- Pilihan ekonomi untuk penggunaan jangka pendek.
- Gegelung plastik atau dawai yang tahan lama. 4 Menjaga kualiti percetakan yang dihasilkan
- Boleh memuatkan pembahagi indeks. semasa menjalankan percetakan.

Wire-O 5 Mencari masalah yang mungkin berlaku seperti
kertas tersekat untuk mengelakkan pembaziran
• Penjilidan wire-o sama seperti spiral binding tetapi penampilannya masa.
lebih kemas dan cantik. Ilustrasi 6.6 Proses memeriksa kualiti cetakan

• Dapat memuatkan halaman dan sisipan dengan ketebalan yang 323
berbeza-beza, termasuk pembahagi atau tab indeks.

• Digunakan untuk karya penerbitan yang formal, teratur dan
profesional.

• Kelebihan penjilidan ini ialah:
- Tidak mempunyai halaman yang minimum.
- Boleh dibuka 360 darjah.
- Boleh memuatkan pembahagi indeks
- Sangat sesuai untuk buku bawah 200 halaman.

322

REKA BENTUK GRAFIK DIGITAL l TINGKATAN 5 MODUL 6 l REKA BENTUK PENERBITAN MEJA (DESKTOP PUBLISHING)

Dalam percetakan digital, plat percetakan Proses post-press

6 tidak perlu ditukar seperti kaedah percetakan Selepas proses press, hasil karya yang sudah dicetak secara digital akan melalui proses post-press.
konvensional. Oleh itu, masa percetakan lebih Proses post-press sangat penting dalam membantu menentukan rupa, bentuk dan tekstur akhir karya
pendek dan kos percetakan digital lebih murah. yang dicetak.

Menjalankan penyelenggaraan dan pembersihan Dalam percetakan digital, proses post-press terdiri daripada beberapa subproses yang akan
dilakukan bergantung pada jenis tugasan yang diterima. Beberapa proses dalam post-press percetakan
7 plat pencetak secara berkala supaya proses press digital adalah seperti berikut:
berjalan dengan lancar dan kualiti percetakan
digital terjamin. Ilustrasi 6.7 Proses penyelenggaraan Pemotongan (cutting)
plat pencetak Satu daripada proses post-press yang biasa digunakan untuk
semua jenis percetakan. Bagi proses pemotongan, mesin yang
Tugas yang dijalankan semasa proses press bagi cetakan digital tidak jauh berbeza dengan proses digunakan dikenali sebagai mesin pemotong kertas (guillotine).
press Mesin ini ialah mesin khas yang digunakan untuk memotong
kuantiti yang sedikit dan masa yang lebih cepat. Langkah yang terlibat dalam proses press bagi cetakan untuk kuantiti yang banyak. Mesin ini berbeza dari segi
cetakan digital adalah seperti berikut: saiz, ciri, kemampuan, kapasiti dan susunan.
Proses pemotongan menggunakan kaedah die cut merujuk
angkah • Setelah pemeriksaan mesin, dakwat proses memotong kertas kepada pelbagai bentuk. Proses die Ilustrasi 6.10 Proses pemotongan kertas
cut menggunakan gabungan penggelek dan plat pemotong bagi
1 dan kertas dilakukan, proses memberi tekanan kepada pisau pemotong untuk membuat bentuk
mencetak karya secara digital akan dengan menggunakan garis yang kemas di atas kertas atau kad.
dimulakan.
LL
LL• Fail karya perlu dipastikan Lipatan (folding)
menggunakan format yang betul Proses ini dilakukan selepas proses cetakan dan pemotongan.
untuk memastikan hasil cetakan Sebelum proses lipatan, scoring atau creasing akan dilakukan
karya yang berkualiti. angkah untuk mengelakkan kertas daripada renyuk atau tidak rata.
• Kertas yang akan dicetak akan Scoring atau creasing akan membantu proses lipatan menjadi
2 mudah mengikut jenis lipatan yang dikehendaki dengan menekan
kertas untuk memberikan jalur dan garisan lipatan. Antara jenis
diletakkan dalam kedudukan yang lipatan yang biasa digunakan ialah lipatan jenis half fold, tri-fold,
rata di papan mesin pencetak tanpa Z-fold, gate fold, double gate fold, accordion fold, parallel fold
sebarang lipatan. Sekiranya terdapat dan map fold. Ilustrasi 6.11 Proses lipatan kertas
Ilustrasi 6.8 Mesin plotter
lipatan, hasil cetakan akan menjadi
angkah herot. Penjilidan (binding)
Sebelum proses penjilidan dilakukan, proses laminasi (laminate)
3 akan dilakukan pada kertas supaya karya penerbitan kelihatan
• Apabila fail dihantar kepada mesin, kemas, tahan lama dan warna tidak pudar. Proses laminasi
mesin pencetak akan memulakan
proses cetakan. Kertas yang siap nipis untuk membalut kertas atau kad yang telah dicetak. Antara
dicetak akan dikeluarkan dari plat jenis laminasi ialah matt, gloss, silk, hot, cold dan stamping.
dengan berhati-hati.
angkah Proses penjilidan melibatkan tiga langkah utama iaitu
4 mengumpulkan, menyusun dan memasukkan.
• Langkah terakhir ialah pemeriksaan • Helaian karya yang telah dicetak dikumpulkan antara tiga Ilustrasi 6.12 Proses penjilidan kaedah
kualiti cetakan. Kualiti akan dilihat perfect binding
dari aspek warna, dakwat dan hingga lapan inci.
cetakan sama dengan fail yang • Helaian karya tersebut digabungkan dan disusun mengikut Ilustrasi 6.13 Contoh buku yang
dihantar atau tidak. dihasilkan dengan percetakan digital
susunan yang betul.
Ilustrasi 6.9 Mesin pencetak digital • Karya yang sudah siap digabungkan akan dijilidkan 325

SILA IMBAS menggunakan beberapa kaedah seperti perfect binding, saddle
stitching atau spiral binding.
324

REKA BENTUK GRAFIK DIGITAL l TINGKATAN 5

AAkt KTIVITI Inkuiri Kemahiran Rumusan
Abad ke-21

Tajuk: Lawatan ke Kilang Percetakan REKA BENTUK PENERBITAN MEJA
Objektif: Menjelaskan proses percetakan. (DESKTOP PUBLISHING)
Bahan dan peralatan: Kamera, buku catatan, pen dan peralatan lain yang bersesuaian.
Cara pelaksanaan: Asas Penerbitan Meja Pengolahan Idea Karya Penghasilan Karya
Penerbitan Meja Penerbitan Meja
1Langkah
Penerbitan meja ialah proses Kajian lapangan berdasarkan perisian penerbitan meja
• Buat satu lawatan ke kilang cetak berhampiran dengan dan penyuntingan bagi tujuan keperluan penerbitan meja Terdapat beberapa bahagian
sekolah anda. penerbitan bahan bacaan • Jenis karya penting dalam perisian
seperti poster, risalah dan buku. • Media penerbitan meja penyuntingan seperti Page,
2Langkah • Perkakasan dan perisian Tools Panel, Control Panel,
Contoh karya penerbitan Rulers, Panels dan Workspaces.
• Di kilang cetak, dapatkan maklumat mengenai semua meja penerbitan meja
proses yang terlibat semasa pre-press, press dan • Jenis bahan Penetapan dokumen
post-press. • Katalog • Kad ucapan • Tema • Saiz halaman dan margin
• Proses kemasan • Grid dan lajur
• Kumpulkan juga foto bagi setiap proses. • Kalendar • Kepala surat • Halaman utama (master page)
Melakar reka letak teks dan • Palet warna
3Langkah • Majalah • Surat khabar imej • Stail perenggan
• Lakaran kecil
• Buat laporan hasil lawatan dalam bentuk buku bersaiz • Risalah • Poster • Lakaran kasar Penyediaan fail untuk
A5 sebanyak 16 muka surat dengan menggunakan • Lakaran komprehensif proses pre-press
perisian komputer yang bersesuaian. • Buku • Kad menu • Pre-press
Penghasilan mekap contoh • Press
4Langkah • Kad nama • Sijil karya penerbitan meja • Post-press
• Dibina untuk memberikan
• Penilaian akan dilakukan oleh guru berdasarkan Keperluan perkakasan dan Cadangan jenis penjilidan
maklumat yang lengkap dan reka letak yang menarik. perisian penerbitan meja gambaran awal karya atau model yang bersesuaian dengan
• Komputer dari segi keseimbangan rupa, hasil karya penerbitan
• Buku laporan yang terbaik dan kreatif akan dikira • Pengimbas bentuk dan warna. meja
sebagai pemenang. • Kamera digital • Boleh dibina mengikut saiz • Perfect binding
• Pencetak sebenar atau bukan saiz sebenar. • Case binding
• Kebiasaannya, dihasilkan • Saddle stitching
LATIHAN Perbandingan penerbitan setelah lakaran idea mendapat • Spiral binding
meja persetujuan pelanggan. • Wire-O
2. Nyatakan proses yang terlibat semasa pre-press.
3. Terangkan perbezaan penjilidan perfect binding dengan wire-o. Media cetak Media elektronik Mencetak dan
4. Berikan dua contoh tugas yang terlibat semasa proses press. • Alat atau saluran komunikasi • Alat atau saluran komunikasi melaksanakan proses
5. Sebuah agensi kerajaan telah melantik anda sebagai pereka letak bagi menyediakan kemasan hasil karya akhir
yang berupa bahan cetakan yang menggunakan alatan penerbitan
laporan tahunan. Cadangkan jenis penjilidan dan jenis kertas yang sesuai untuk laporan elektronik. • Pemotongan (cutting)
tahunan agensi kerajaan tersebut. • Pendekatan penyampaian • Penyampaian maklumat • Lipatan (folding)
maklumat melalui media melalui media elektronik. • Penjilidan (binding)
326 cetak. • Fail disimpan dalam bentuk
salinan lembut (softcopy).
• Fail disimpan dalam bentuk • Boleh dikemas kini bila-
salinan keras (hardcopy). bila masa tanpa berlaku
pembaziran.
• Perlu dicetak semula apabila
fail dikemas kini.

327

Refleksi FAHAM TIDAK FAHAM Pengukuhan

Ref. L.P

Tandakan ( ) pada tahap penguasaan anda. Jawab semua soalan.
Selepas mempelajari modul ini, saya dapat: 1. Penerbitan meja merujuk _________________________.

6.1 Asas Penerbitan Meja A. percetakan bahan-bahan maklumat
B. penggunaan perisian untuk menghasilkan bahan promosi
Memberi contoh karya penerbitan meja. FAHAM TIDAK FAHAM C. penggunaan komputer untuk menghasilkan bahan media cetak
Menerangkan keperluan perkakasan dan perisian penerbitan FAHAM TIDAK FAHAM D.
meja.
Membanding beza penerbitan meja media cetak dan media bacaan seperti poster, risalah dan buku
elektronik. 2. Fail penerbitan meja boleh diedarkan melalui dua kaedah, iaitu secara edaran
6.2 Pengolahan Idea Karya Penerbitan Meja
Melaksanakan kajian lapangan berdasarkan keperluan ___________________.
penerbitan meja. A. risalah dan cetakan
Mencadangkan reka letak teks dan imej menerusi lakaran. B. elektonik atau massa
Menghasilkan mekap contoh (mock-up) karya penerbitan C. cetakan atau elektronik
meja. D. media sosial dan elektronik
6.3 Penghasilan Karya Penerbitan Meja 3. Perisian pemprosesan perkataan digunakan untuk ________________________________.
A. menaip, mengedit dan memeriksa ejaan atau tatabahasa teks
meja. B. menaip, memformat serta mencetak dokumen
Membuat penetapan dokumen, iaitu saiz halaman dan C. percetakan komersial atau pengedaran elektronik, termasuk PDF, slaid, surat, e-mel, e-buku
margin, grid dan lajur, halaman utama (master page), palet
warna dan stail perenggan. dan laman web
Menyisip dan menyusun teks dan imej dengan menggunakan D. percetakan profesional atau kegunaan penerbitan meja serta penerbitan elektronik dalam

Menghasilkan karya penerbitan meja dengan talian atau pada skrin
and footer), tajuk silang dan tajuk samping (crosshead 4. _____________________________ ialah proses menyalin idea kembali daripada lakaran kecil
and sidehead), pull-quote, pengengsotan (indentation),
penjajaran (alignment), wrapping, hyphenation dan drop cap. dengan lebih jelas dan mendalam.
Menyediakan fail untuk proses pre-press. A. Lakaran asli
Mencadangkan jenis penjilidan yang bersesuaian dengan B. Lakaran kecil
hasil karya penerbitan meja. C. Lakaran kasar
D. Lakaran komprehensif
karya akhir penerbitan. 5. Pre-press ialah proses __________________.
A. pemasangan dakwat dan laminasi
328 B. pemasangan kertas dan plat cetak
C. memindahkan fail digital ke plat percetakan
D. menentukan rupa dan bentuk produk dicetak

A. pre-press, press, post-press
B. pre-press, press, post-press
C. make ready process, cutting, creasing
D.
7. Dalam proses penerbitan meja, terdapat banyak perisian yang boleh digunakan mengikut fungsi
tersendiri. Senaraikan tiga contoh perisian yang digunakan untuk penyuntingan imej.
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………

329

8. Penerbitan meja boleh diedarkan melalui dua kaedah, iaitu media cetak atau media 14. Terangkan langkah-langkah untuk menghasilkan karya penerbitan meja dengan mengaplikasikan
elektronik. Terangkan perbezaan dan situasi persekitaran penggunaan kedua-dua bentuk header dan footer.
media tersebut.
……………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
9. Pada pendapat anda, apakah kebaikan media cetak dan media elektronik? Huraikan dan
nyatakan alasan anda. 15. Isikan tempat kosong dengan jawapan yang betul.
………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………… Crosshead Sidehead Indentation Wrapping
………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………… (a) ……………………………… ialah subtajuk yang terdapat dalam teks.
(b) ……………………………… ruang kosong pada baris pertama cetakan atau tulisan.
10. Setiap penghasilan karya memerlukan perancangan dan penelitian yang betul mengikut (c) Untuk mengelakkan teks terlindung oleh imej, teknik ……………………………… digunakan.
langkah-langkah yang telah ditetapkan. Pada pandangan anda, apakah kesan dan
kelemahan sekiranya pereka karya tidak mengikuti langkah-langkah tersebut? 16. Lengkapkan jenis penjilidan yang bersesuaian dengan hasil karya penerbitan meja.
……………………………………………………………………………………………………………………………………… Jenis penjilidan
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………

menyusun reka letak teks dan imej. Jelaskan ciri-ciri lakaran kecil. 17. Mengapakah pemilihan teknik-teknik penjilidan sesebuah penerbitan meja sangat penting?
……………………………………………………………………………………………………………………………………… Jelaskan implikasi yang bakal berlaku sekiranya pemilihan teknik penjilidan kurang tepat.
……………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
12. Pada pendapat anda, mengapakah proses kajian lapangan penting sebelum menghasilkan
karya penerbitan meja? 18. Terangkan tiga subproses yang terlibat semasa proses post-press.
……………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
13. Lengkapkan fungsi bahagian penting dalam perisian penyuntingan reka letak: ………………………………………………………………………………………………………………………………………

Item Fungsi 331
Page
Tools Panel
Rulers
Workspaces

330