บัญชีครัวเรือน

คำนำ
หนังสืออิเล็กทรอนิกส์ ( e book ) นีจ้ ดั ทำขนึ้ เพ่อื ประกอบกำรเรยี นรู้เก่ยี วกับ

กำรบญั ชีครวั เรอื น ผจู้ ัดทำไดร้ วบรวมขอ้ มูลเกยี่ วกับแหล่งเรียนรู้อน่ื ๆในเว็บไซต์
หรือตำมหนังสอื อ่ืนๆ เพื่อใหผ้ ู้อำ่ นไดม้ ีควำมรู้ ควำมเข้ำใจเนือ้ หำมำกย่ิงขึ้น นำเสนอ
ในรูปแบบทีน่ ่ำสนใจ มภี ำพตัวอย่ำงประกอบเพอื่ ให้เห็นภำพจรงิ และเขำ้ ใจเน้ือหำมำกย่งิ ขึน้
ผู้จดั ทำหวังเป็นอยำ่ งย่ิงว่ำจะเป็นประโยชน์แกผ่ ู้อำ่ นไมม่ ำกกน็ อ้ ย

คณะผจู้ ดั ทำ

หวั ข้อ หน้าท่ี
 บญั ชีครัวเรือน 2
 ประโยชน์ของการทาบญั ชีครัวเรือนรายรับรายจา่ ย 6
 หลกั การจดั บญั ชีรายรับรายจา่ ย 11
 สว่ นประกอบของการทาบญั ชีรายรับ-รายจา่ ย 17
 ขนั้ ตอนการทาบญั ชีรายรับ-รายจา่ ย 21
 การสรุปบญั ชีรายรับ-รายจา่ ย 25
 บรรณำนกุ รม 27



บญั ชีครัวเรือน

2

บญั ชีครวั เรือน

กำรทำบัญชีครัวเรือนเป็นกำรจดบันทึกรำยรับรำยจำ่ ยประจำวันของครัวเรือน และสำมำรถนำข้อมูล
มำวำงแผนกำรใชจ้ ำ่ ยเงินในอนำคตได้อยำ่ งเหมำะสม ทำให้เกิดกำรออม กำรใช้จ่ำยเงินอยำ่ งประหยดั คุ้มค่ำ ไม่
ฟ่มุ เฟือย ดังนน้ั กำรทำบญั ชีชีครัวเรอื นมีควำมสำคัญดังน้ี

1.) ทำให้ตนเองและครอบครวั ทรำบรำยรบั รำยจำ่ ย หนีส้ นิ และเงนิ คงเหลือในแตล่ ะวัน

รายรับ หรือ รายได้ คือ เงิน หรือสินทรัพย์ที่วัดมูลค่ำได้ ที่ได้รับจำกกำรประกอบอำชีพ หรือ
ผลตอบแทนที่ได้รับจำกกำรให้ผู้อ่ืนใช้สินทรัพย์ หรือ ผลตอบแทนจำกกำรลงทุนในรูปแบบต่ำงๆ เช่น รำยได้
จำกค่ำจ้ำงแรงงำน เงินเดือน ดอกเบี้ยรับจำกเงินฝำกธนำคำร หรือ จำกเงินให้กู้ยืม รำยได้จำกกำรขำยสินค้ำ
หรอื บริกำร เป็นต้น

รายจ่าย หรือ ค่าใช้จ่าย คือ คือ เงิน หรือสินทรัพย์ที่วัดมูลค่ำได้ ท่ีจ่ำยออกไปเพ่ือให้ได้สิ่งตอบ
แทนกลบั มำ ส่ิงตอบแทนอำจเป็นสินค้ำหรือบรกิ ำร เช่น คำ่ อำหำร ค่ำน้ำคำ่ ไฟฟ้ำ (ค่ำสำธำรณปู โภค) คำ่ นำ้ มัน
ค่ำหนังสือตำรำ เป็นต้น หรือรำยจ่ำย อำจไม่ได้รับส่ิงตอบแทนคือสินค้ำหรือบริกำรก็ได้ เช่น เงินบริจำคเพ่ือ
กำรกุศล เงินทำบญุ ทอดกฐิน ทอดผำ้ ป่ำ เปน็ ตน้

หน้สี นิ คอื ภำระผูกพันทต่ี อ้ งชดใชค้ ืนในอนำคต กำรชดใชอ้ ำจจ่ำยเปน็ เงนิ หรอื ของมีคำ่ ท่ีครอบครัว
หรือตนเองมีอยู่ หน้ีสินเป็น เงินหรือสิ่งของที่มีค่ำที่ครอบครัวหรือตนเองได้รับมำจำกบุคคลหรือแหล่งเงิน
ภำยนอก เช่น กำรกู้ยืมเงินจำกเพ่ือนบ้ำน กำรกู้ยืมเงินจำกกองทุนต่ำงๆ กำรซ้ือสินค้ำหรือบริกำรเป็นเงินเช่ือ
กำรซอื้ สนิ ทรัพยเ์ ปน็ เงินผอ่ นชำระ หรือกำรเชำ่ ซ้ือ เป็นต้น

เงินคงเหลือ คือ เงิน หรือ ทรัพย์สินที่วัดมูลค่ำได้ หลังจำกนำรำยรับลบด้วยรำยจ่ำยแล้วปรำกฏ
รำยรับมำกกวำ่ รำยจ่ำยจะทำให้มเี งินคงเหลอื หรือในหลกั ทำงบญั ชีเรยี กว่ำ กำไร แต่หำกหลงั จำกนำรำยรับลบ
ด้วยรำยจ่ำยแล้วปรำกฏว่ำรำยจ่ำยมำกกว่ำรำยรับจะทำให้เงินคงเหลือติดลบหรือทำงบัญชีเรียกว่ำขำดทุน
น่ันเอง

2.) นำข้อมูลกำรใช้จ่ำยเงินภำยในครอบครัวมำจัดเรียงลำดับควำมสำคัญของรำยจ่ำย และวำงแผน
กำรใช้จ่ำยเงิน โดยพิจำรณำแต่ละรำยกำรในแต่ละวันมีรำยจ่ำยใดท่ีมีควำมสำคัญมำก และรำยจำ่ ยใดไม่จำเป็น
ให้ตัดออก เพ่ือให้กำรใช้จ่ำยเงินภำยในครอบครัวมีพอใช้และเหลือเก็บเพ่ือกำรออมทรัพย์สำหรับใช้จ่ำยส่ิงที่
จำเป็นในอนำคต บัญชีครัวเรือนถือเป็นส่วนสำคัญในกำรปฏิบัติตำมแนวเศรษฐกิจพอเพียง โดยยึดหลัก 3 ข้อ
คือ การพอประมาณ ถ้ำรู้รำยรับรำยจ่ำย ก็จะใช้แบบพอประมำณ แต่ มีเหตุผล รู้ว่ำรำยจ่ำยใดจำเป็นไม่
จำเปน็ และเม่ือเหลือจำกใช้จ่ำยกเ็ ก็บออม น่ันคือภูมิคุ้มกัน ที่เอำไว้คมุ้ กันตวั เรำและครอบครัว บัญชีครัวเรอื น
สำมำรถจดั ได้หมด จงึ นบั วำ่ มปี ระโยชน์มำก

3

กำรบญั ชี (ACCOUNTING) มีคำนิยำมต่ำง ๆ กันใช้กันมำกได้แก่คำนยิ ำมของสมำคมผู้สอบบญั ชี
อนญุ ำตของประเทศสหรฐั อเมรกิ ำ (AMERICAN OF CERIFICATED PUBLICACCOUNTANTS) ซ่ึงกลำ่ วไวว้ ำ่
กำรบัญชี หมำยถึง กำรจดบันทกึ กำรจำแนก กำรสรุปผลและกำรรำยงำนเหตุกำรณ์เกีย่ วกับกำรเงิน โดยใช้
หนว่ ยเปน็ เงินตรำ รวมท้ังกำรแปลควำมหมำยของผลกำรปฏิบตั ดิ งั กลำ่ วดังกล่ำว

จำกควำมหมำยขำ้ งต้น กลำ่ วโดยสรุปไดว้ ำ่ กำรทำบญั ชรี ำยรับ-รำยจำ่ ย หมำยถึง กำรจดบันทึก
รำยกำรข้อมลู ด้ำนกำรเงนิ ของกำรปฏิบัตงิ ำน ทง้ั ท่เี กี่ยวกบั รำยกำรที่รับเข้ำมำและรำยกำรที่ตอ้ งจำ่ ยออกไป
เพ่ือให้มีข้อมลู ที่เกีย่ วข้องทำงดำ้ นกำรเงิน ตลอดจนผลของกำรดำเนินงำนน้นั ไวว้ ่ำคงเหลือเงนิ หรอื ไม่ จำนวน
เท่ำไร และเปรียบเทยี บผลกำรดำเนินกิจกำรวำ่ ไดก้ ำไร หรือขำดทุนเพียงไร

 จำกสภำวะสังคมปัจจุบันที่เต็มไปด้วยกระแสวัตถุนิยม และควำมฟุ่มเฟือย ฟุ้งเฟ้อ จนทำให้
คนไทยหลงเดินทำงผิดไปตำมกระแสนิยมจนกลำยเป็นปัญหำ โดยเฉพำะปัญหำหน้ีสินที่ไม่มี
วัน จบส้ิน อย่ำงไรก็ตำมคนไทยยังมีทำงออก ซึ่งกำรจะดำรงชีวิตให้อยู่รอดภำยใต้สังคมใน
ปัจจุบัน แนวทำงหน่ึงท่ีประชำชนไทยควรยึดถือคือกำรพ่ึงตนเอง รู้จักควำมพอประมำณ
และไม่ประมำท ตำมแนวปรัชญำ “เศรษฐกิจพอเพียง” ของพระบำทสมเด็จพระเจ้ำอยู่หัวที่
ทรงมองเห็นถึงควำมสำคัญของกำรสร้ำงภูมิคุ้มกันให้กับตัวเอง รู้จักควำมพอมีพอกิน พอมี
พอใช้ คำนึงถึงหลกั เหตุผลและกำรประมำณตนเอง พร้อมกับทรงเตือนสติประชำชนคนไทย
ไมใ่ ห้ประมำท โดยเฉพำะกำรใช้จำ่ ยเงินอันเปน็ ปจั จัยสำคญั ในกำรดำเนินชวี ิต

 บัญชีครัวเรือน มิไดห้ มำยถึง กำรทำบัญชีหรอื บันทกึ รำยรับรำยจ่ำยประจำวนั เทำ่ น้ัน แตอ่ ำจ
หมำยถึงกำรบันทึกข้อมูลด้ำนอื่น ๆ ในชีวิต ในครอบครัว เป็นต้น ของเรำได้ด้วย เช่น บัญชี
ทรัพย์สิน พันธ์ุพืช พันธ์ุไม้ ในบ้ำนเรำในชุมชนเรำ บัญชีควำมรู้ควำมคิดของเรำ บัญชีผู้ทรง
คุณ ผูร้ ู้ในชุมชนเรำ บัญชีเด็กและเยำชนของเรำ บัญชีภมู ิปัญญำด้ำนต่ำง ๆ ของเรำ เป็นต้น
หมำยควำมวำ่ สิ่งหรือเรือ่ งรำวต่ำง ๆ ในชวี ิตของเรำ เรำจดบันทกึ ได้ทุกเรอ่ื ง หำกประชำชน
ทุกคนจดบันทึกจะมีประโยชน์ต่อตนเอง ครอบครัว ชุมชนและประเทศ จะเป็นแหล่งเรียนรู้
ครอบครวั เรียนรู้ ชมุ ชนเรยี นรู้ และประเทศเรียนรู้กำรเรยี นรู้เปน็ ทีม่ ำของปัญญำ ปญั ญำเป็น
ท่ีมำของควำมเจริญท้งั กำย สังคม ใจ และจิตวิญญำณของมนุษยจ์ ะเหน็ วำ่

 กำรทำบัญชี หรือกำรจดบันทึกน้ีสำคัญยิ่งใหญ่มำก บุคคลสำคัญในประเทศหลำยท่ำนเป็น
ตัวอย่ำงที่ดีของกำรจดบันทึก เช่น ท่ำนพุทธทำส ในหลวง และสมเด็จพระเทพ ล้วนเป็นนัก
บันทึกทั้งส้นิ

 กำรบันทึก คือ กำรเขียน เมื่อมีกำรเขียนย่อมมีกำรคิด เมื่อมีกำรคิดย่อมก่อปัญญำ แก้ไข
ปัญหำได้โดยใชเ้ หตุผลวเิ ครำะหพ์ ิจำรณำ ไดถ้ กู ต้อง นน่ั คือ ทำงเจริญของมนุษย์

4

 กำรทำบัญชคี รวั เรือนในด้ำนเศรษฐกจิ หรือกำรบนั ทึกรำยรับรำยจ่ำยท่ีทำงรำชกำรพยำยำม
สง่ เสรมิ ให้ประชำชนไดท้ ำกัน นัน่ เป็นเร่ืองกำรบันทกึ รำยรับรำยจำ่ ยประจำวันประจำเดือน
ว่ำ มีรำยรับจำกแหล่งใดบ้ำง จำนวนเทำ่ ใด มีรำยจำ่ ยอะไรบำ้ ง จำนวนเทำ่ ใด ในแต่ละวนั
สัปดำห์ เดือน และ ปี เพ่ือจะได้เห็นภำพรวมวำ่ ตนเองและครอบครวั มีรำยรบั เท่ำใด
รำยจำ่ ยเทำ่ ใด คงเหลือเท่ำใด หรือ เงนิ ไม่พอใชเ้ ท่ำใด คือ รำยจำ่ ยมำกกว่ำรำยรับ
และสำรวจว่ำรำยกำรใดจ่ำยน้อยจำ่ ยมำก จำเป็นนอ้ ยจำเป็นมำก จำเปน็ น้อย อำจลดลง
จ่ำยเฉพำะท่จี ำเปน็ มำก เช่น ซ้อื กบั ขำ้ ว ซอื้ ยำ ซื้อเสอื้ ผ้ำ ซ่อมแซมบำ้ น กำรศกึ ษำ เปน็ ต้น

เมื่อนำรำยรับ รำยจ่ำย มำบวกลบกันแล้วขำดดุลเกินดุลไปเท่ำใด เมื่อเห็นตัวเลข จะทำให้
เรำคิดได้วำ่ ส่ิงไม่จำเป็นนั้นมีมำกหรือน้อยสำมำรถลดไดห้ รือไม่ เลกิ ไดไ้ หม ถ้ำไม่ลดไมเ่ ลิกจะเกิดอะไร
กบั ตวั เอง ครอบครัว ชุมชน และประเทศ หำกเรำวำงแผนกำรรบั กำรจ่ำยเงนิ ของตนเองได้ เท่ำกบั ว่ำ
รู้จักควำมเป็นคนได้พฒั นำตนเอง ให้เป็นคนมเี หตุมีผล เป็นคนรู้จักพอประมำณ เป็นคนรักตนเอง รัก
ครอบครัว รักชุมชน และรักประเทศชำติมำกขึ้นจึงเห็นได้ว่ำ กำรทำบัญชีครัวเรือน ในเรื่องรำยรับ
รำยจ่ำย ก็คือวิถแี ห่งกำรเรียนรู้เพื่อพัฒนำชีวิต ตำมปรัชญำเศรษฐกิจพอเพียง นั่นเอง เพรำะปรัชญำ
เศรษฐกจิ พอเพยี ง คอื ปรัชญำชีวติ ท่ีถกู ตอ้ งเหมำะสม พอดี สอดคล้องถกู ต้องตำมกฎธรรมชำติที่มีทั้ง
ควำมเป็นเอกภำพและดุลยภำพอยเู่ สมอ

ตัวอยำ่ งตำรำงบัญชรี ำยรับ-รำยจำ่ ย

วนั /เดอื น/ปี รายการ รายรบั รายจา่ ย คงเหลอื

รวม

ตำรำงบญั ชรี ำยรับ
รำยจ่ำย ดทู ำง่ำยใชม่ ยั้
ละ่ ทกุ คน ง้นั ตอ่ ไปพวก
เรำไปดูควำมรู้เกย่ี วกบั
บญั ชคี รวั เรอื นกนั เพม่ิ
ดกี ว่ำ

5

ข้อควรระวงั

 ข้อควรระวังในกำรจัดทำบัญชีครัวเรือน คือ ลืมบันทึกบัญชี ทำให้ขำดควำมต่อเนื่องในกำร
บันทึก และส่งผลให้ไม่อยำกบันทึก ผู้จัดทำเข้ำใจผิดในรำยกำรบัญชี ไม่เข้ำใจรำยกำรท่ีเป็น
รำยรับ จึงไม่ไดบ้ นั ทกึ บญั ชี เช่น ลกู สง่ เงินมำให้พอ่ แม่สำหรบั ใช้จ่ำยทุกวันส้นิ เดือน แต่พ่อแม่
ไม่ได้บันทึกบัญชีรำยรับเนื่องจำกเข้ำใจว่ำเงินท่ีได้รับมำน้ันมิได้เกิดจำกกำรประกอบอำชีพ
ของตนเองหรือ เข้ำใจผิดรำยกำรหน้ีสินแต่บันทึกว่ำเป็นรำยรับ ทำให้มิได้เก็บเงินไว้สำหรับ
จ่ำยชำระหน้ีในอนำคต เช่น ยืมเงินจำกเพ่ือนบ้ำนมำใช้จ่ำยภำยในครอบครัว ถึงแม้จะได้รับ
เงินมำแต่รำยกำรดังกล่ำวไม่ถือว่ำเป็นรำยรับเนื่องจำกตนเองมีภำระผูกพันท่ีต้องชดใช้ใน
อนำคต ซึ่งอำจต้องชดใช้เงินต้นพร้อมด้วยดอกเบี้ยด้วย จำกสำเหตุดังกล่ำวอำจทำให้
ครอบครัววำงแผนกำรใช้จำ่ ยเงินผิดพลำด

 ส่วนข้อผิดพลำดอีกประกำรหน่ึงคือ กำรเขียนช่ือรำยกำรผิด กำรบันทึกตัวเลขผิด กำรบวก
หรือกำรลบจำนวนเงินผิดอำจเกิดจำกกำรลืมจดบันทกึ รำยกำรบัญชี หรือบันทึกรำยกำรซ้ำๆ
กันหลำยรำยกำร ปัญหำดังกล่ำวแก้ไขโดยกำรคำนวณจำนวนเงินกระทบยอดเงินคงเหลือใน
บัญชีกับยอดเงินฝำกธนำคำรที่ครอบครัวมีอยู่จริง หรือยอดเงินท่ีเก็บไว้สำหรับใช้จ่ำยจริง
หำกพบว่ำยอดเงินคงเหลือในบัญชีเท่ำกับยอดเงินคงเหลือในบัญชีเงินฝำกธนำคำร แสดงว่ำ
กำรจัดทำบัญชีถูกต้อง แต่หำกกระทบยอดแล้วยอดเงินทั้งสองไม่เท่ำกันอำจเกิดจำกกำร
บนั ทึกบญั ชผี ิดพลำด หรือเงนิ สดของครอบครัวสูญหำย

6

ควำมเกยี่ วข้องระหว่ำงบัญชคี รวั เรอื นกบั เศรษฐกิจพอเพียง

ควำมเกีย่ วข้องระหวำ่ งบญั ชีครัวเรือนและเศรษฐกจิ พอเพียง เนื่องจำก
ผู้จัดทำบัญชคี รวั เรอื นจะสำมำรถทรำบถึงรำยได้และค่ำใชจ้ ่ำยของตนและ
ครอบครัว จึงสำมำรถ วำงแผนกำรใชจ้ ่ำยต่อไปไดอ้ ย่ำงรอบคอบ เกิดควำม
พอประมำณในกำรใช้จำ่ ย สำมำรถลดคำ่ ใชจ้ ำ่ ยที่ไมจ่ ำเป็น ทำใหเ้ กดิ กำร
ประหยดั และกำรออม และหำกมกี ำรใชจ้ ่ำยเทำ่ ท่ีมกี จ็ ะไม่กอ่ ใหเ้ กิดหนสี้ ิน
จงึ สำมำรถแกไ้ ขปัญหำ หนสี้ นิ ได้อยำ่ งยัง่ ยืน เป็นผลใหเ้ กิดภูมิคุ้มกนั ท่ีดีใน
กำรรับกำรเปลี่ยนแปลงทำงกำรเงนิ ท่อี ำจเกิดขน้ึ ในอนำคต หำกเกดิ กำรตก
งำนหรืออบุ ัตเิ หตุทท่ี ำให้ไม่สำมำรถหำรำยไดม้ ำเลยี้ งชพี ตนเองและ
ครอบครวั ได้ กำรบันทึกบญั ชีครัวเรือน จึงสำมำรถทำใหผ้ ้บู ันทึกเกิด
คณุ สมบตั ิ 3 ข้อ คือ
1. ควำมพอประมำณในกำรใชจ้ ำ่ ย
2. มีเหตุมีผลในกำรตัดสนิ ใจใช้จำ่ ย ใชจ้ ่ำยอย่ำงรอบคอบ และระมัดระวัง
3. กอ่ ใหเ้ กิดภูมิคุ้มกนั ท่ีดีในกำรรบั กำรเปล่ยี นแปลงทำงกำรเงนิ ที่อำจ
เกดิ ข้ึนในอนำคต
ซ่งึ เป็นไปตำมคณุ ลักษณะสำคญั 3 ประกำรในองค์ประกอบของเศรษฐกิจ
พอเพยี ง
โดยอยู่ภำยใต้ 2 เงื่อนไข คือ
1. ควำมรู้ในกำรจัดทำบัญชคี รวั เรอื น กำรวิเครำะห์รำยได้และคำ่ ใช้จ่ำยท่ี
ได้บนั ทึกไว้
2. คุณธรรม คือกำรดำเนินชีวติ ด้วยควำมอดทน และใชส้ ติปญั ญำในกำร
ดำเนินชีวติ ผ้บู นั ทกึ บัญชคี รวั เรอื นสำมำรถทำให้เกดิ ควำมพอเพียงหรือ
พอประมำณกบั ตนเอง อยไู่ ด้อย่ำงพอกิน พอใชไ้ ม่เดอื ดร้อน เปน็ กำรยดึ
ทำงสำยกลำง โดยเม่ือทำอะไรกต็ ำมให้พอเหมำะพอควรและมีเหตุมผี ล
ประโยชน์ที่ ไดร้ ับจำกกำรบันทกึ บญั ชีครัวเรอื นดงั กลำ่ วข้ำงต้น ใหผ้ ล
สอดคลอ้ งกบั ควำมหมำย คุณสมบตั แิ ละเง่ือนไขทเี่ ป็น



8

ประโยชน์ของการทาบัญชคี รัวเรือน รายรบั -รายจา่ ย

1. เพ่อื ทรำบวำ่ ตอนนี้ รำยรบั มำกกว่ำ รำยจำ่ ย หรอื น้อยกวำ่
กำรท่ีเรำมรี ำยรับมำกกว่ำรำยจำ่ ย เรียกว่ำ สภำพคลอ่ งเปน็ บวก หรือมี Survival ratio มำกกว่ำ 1
แสดงว่ำมีโอกำสในกำรก่อหน้ีสินต่ำ แต่หำกมีรำยจำ่ ยมำกกว่ำรำยรบั เรยี กวำ่ สภำพคลอ่ งเป็นลบ
หรือมี Survival ratio นอ้ ยกกวำ่ 1 แสดงวำ่ มีโอกำสในกำรกอ่ หนส้ี ูง
หลำยคนอำจเคยไดย้ ินคำว่ำ “ชักหนำ้ ไม่ถงึ หลงั ” ซง่ึ มกั จะเกิดกบั คนทีม่ ีเงนิ สภำพคล่องต่ำ หรือ มี
รำยจำ่ ยมำกกว่ำรำยได้ จนต้องนำเงินเก็บออกมำใช้ และเงินเก็บนั้นหมดไป เป็นจุดเรมิ่ ต้นของกำรเกดิ
หนส้ี ิน

2. เพอ่ื ทรำบว่ำคำ่ ใชจ้ ำ่ ยมำจำกสว่ นไหนมำกทส่ี ุด
หำกเรำไม่เคยทำบัญชรี ำยจ่ำยเลย เรำจะไม่ทรำบว่ำคำ่ ใชจ้ ่ำยของเรำไปอยสู่ ่วนไหนบ้ำง คำ่ กนิ คำ่
เดินทำง หรือคำ่ สันทนำกำร ทำให้กำรบรหิ ำรจัดกำรเงนิ ทำไดย้ ำกและมีโอกำสที่จะใชเ้ งินเกนิ ตวั
เพรำะเรำจะใชไ้ ปเร่อื ย ๆ โดยไม่มีกรอบ ยกตัวอย่ำงเช่น กินกำแฟทุกวนั (รวมเสำร์-อำทติ ย)์ วนั ละ 2
แกว้ (เชำ้ แก้ว บำ่ ยแกว้ ) เฉล่ียแลว้ วันละ 160 บำท หน่ึงเดือน คอื 4,800 บำท หนง่ึ ปี คือ 57,600
บำท หำกเรำลดกำรทำนกำแฟเป็นวนั ละแกว้ เรำจะมีเงินเกบ็ 28,800 บำทต่อปี สมมติว่ำเรำนำเงิน
กอ้ นน้ีไปลงทุนในกองทนุ รวมหนุ้ ในไทยเปน็ ระยะเวลำ 5 ปตี ่อเน่อื งกนั (เฉลี่ยผลตอบแทนท่ี 6%) จะ
ทำใหเ้ รำมีเงินเก็บรวมประมำณ 162,000 บำท ถ้ำ 10 ปี จะมีค่ำเทำ่ กับประมำณ 380,000 บำท คิด
วำ่ เงนิ ก้อนนมี้ ำกหรือนอ้ ย?

3. เป็นหนงึ่ เครื่องมือทีช่ ว่ ยระงบั ควำมตอ้ งกำรที่ไมจ่ ำเปน็
เมอื่ เรำมีกำรจดรำยจ่ำยทุกวนั นน่ั จะทำให้เรำเหน็ คำ่ ใช้จำ่ ยทแ่ี ทจ้ ริงเปน็ “ตัวเลข” เมื่อเรำตอ้ งซื้อ
หรอื อยำกได้อะไร จะทำให้เรำใช้ควำมคดิ หรือเหตุผลในกำรตดั สินใจมำกขน้ึ พูดง่ำย ๆ คอื เป็น
เคร่อื งมอื ที่ช่วยทำใหเ้ รำแยก Need กบั Want ออกจำกกนั ไดง้ ำ่ ยขึน้ หรืออีกวธิ หี น่งึ นอกจำกกำรทำ
บญั ชรี ำยจ่ำย คอื กำรกำหนดงบประมำณในกำรใชจ้ ่ำยในแตล่ ะหมวด เช่น คำ่ กนิ ห้ำมเกินวนั ละ 300
บำทตอ่ วนั หรือ 9,000 บำทตอ่ เดือน, คำ่ Shopping เดอื นละ 1,000 บำท ถ้ำเดือนไหนใชเ้ กินอกี
เดือนต้องใช้ให้
นอ้ ยลง

9

4. เพือ่ ใหเ้ ห็นไลฟส์ ไตลข์ องกำรดำเนนิ ชวี ติ ของเรำ
เมือ่ เรำจดบญั ชรี ำยรับรำยจ่ำยเป็นประจำ เปรียบเสมือนกำรจดบนั ทึกกจิ กรรมชวี ติ ของเรำไปด้วย วำ่
เรำมกั ชอบทำอะไร กินอะไร ซื้ออะไร ท่ีไหน เมื่อไร และรำคำเท่ำไร เมอื่ มองในมมุ กำรวำงแผน
กำรเงนิ หรอื กำรบริหำรกำรเงินจะมำชว่ ยกำหนดวธิ ีเก็บเงนิ วิธกี ำรลงทนุ รวมถึงอัตรำเงินเฟอ้ ที่จะ
นำมำใชใ้ นกำรวำงแผน
กำรเงิน

5. เป็นหนง่ึ เคร่ืองมือในกำรฝึกวนิ ัย และใช้ในกำรวำงแผนกำรเงิน
ถำ้ อยำกหุน่ ดีต้องมวี นิ ัยในกำรออกกำลังกำย แตถ่ ้ำอยำกมีเงินใชจ้ นวันตำยต้องมีวนิ ัยในกำรออมและ
บริหำรเงนิ เช่นกัน เมื่อเรำทำบญั ชีรำยรับรำยจำ่ ย เรำจะรู้สถำนะกำรเงนิ ของตัวเอง, จดั กำรรำยจ่ำยได้
ดีขนึ้ และเข้ำใจไลฟ์สไตล์ ซ่งึ จะส่งผลให้เรำอยำกเกบ็ เงนิ และบริหำรเงินให้งอกเงยอยำ่ งดีและ
เหมำะสมท่สี ดุ อย่ำงสม่ำเสมอ ทำให้เรำเกดิ “วินยั ” ทำงด้ำนกำรเงินที่ดีอย่ำงไมร่ ู้ตัว

หรอื
1. ทำใหท้ รำบฐำนะกำรเงินในกำรปฏิบตั งิ ำน
2. ใชใ้ นกำรประกอบกำรวำงแผนกำรทำงำนหรือในกำรใช้จ่ำยเงิน
3. ใชใ้ นกำรติดตำมกำรทำงำนด้ำนต่ำงๆ
4. ทำให้ทรำบปัญหำในกำรทำงำนและแก้ไขทนั
5. ใช้รำยงำนผลกำรดำเนนิ งำน
6. ใชเ้ ปน็ ข้อมลู รำยจำ่ ยปรับลดค่ำใช้จำ่ ยเพอ่ื ให้เหลือเงินหรือได้กำไรเพ่มิ ขนึ้
7. นำวธิ กี ำรจัดทำบัญชไี ปใช้ในชีวติ ประจำวัน
และที่ทุกท่ำนได้รบั ชมกนั มำคือประโยชนใ์ นกำรทำบญั ชีรำยรบั -รำยจ่ำยนะครบั สำหรับ

หวั ข้อต่อไปทุกท่ำนจะได้รบั ควำมรเู้ กี่ยวกับกำรทำบญั ชรี ำยรับ-รำยจำ่ ยเพิ่มขน้ึ อีกห้ำมพลำด
เลยนะครบั ทุกคน

10

ควำมเกี่ยวข้องระหว่ำงบัญชีครวั เรือนกบั เศรษฐกจิ พอเพียง

องคป์ ระกอบของเศรษฐกิจพอเพียง รงค์ ประพันธ์พงศ์
(2550, หนำ้ 34) ได้กล่ำวถึงองค์ประกอบของเศรษฐกิจพอเพียง
ไวว้ ำ่ ปรัชญำ เศรษฐกจิ พอเพียง มุ่งเนน้ ทำงสำยกลำง หรือแบบ
มชั ฌิมำปฏปิ ทำตำมหลกั พุทธศำสนำ คำนิยำมเศรษฐกิจ
พอเพยี ง ประกอบดว้ ย 3 คณุ ลักษณะทเ่ี ปน็ ห่วงสอดรอ้ ย
ประสำนกันเพื่อนำไปสู่กำรปฏิบัติไดแ้ ก่
1. ควำมพอประมำณ หมำยถงึ ควำมพอดี ไม่น้อยเกินไปและไม่
มำกเกนิ ไป โดยไม่เบยี ดเบียนตนเอง และผ้อู ่นื เช่น กำรผลติ
และกำรบรโิ ภคที่อย่ใู นระดบั พอประมำณ
2. ควำมมีเหตุผล หมำยถงึ กำรตดั สินใจเกย่ี วกับระดับของ
ควำมพอเพียงนัน้ จะต้องเป็นไปอย่ำง มีเหตผุ ล โดยพจิ ำรณำ
จำกเหตุปัจจยั ทเ่ี กี่ยวข้อง ตลอดจนคำนงึ ถึงผลที่คำดว่ำจะ
เกดิ ขนึ้ จำกกำรทำน้ัน ๆ อย่ำง รอบคอบ
3. กำรมีภมู ิคุ้มกันทดี่ ใี นตวั หมำยถงึ กำรเตรียมตวั ให้พร้อมรบั
ผลกระทบและกำรเปลย่ี นแปลงด้ำน ตำ่ ง ๆ ที่จะเกดิ ข้ึน โดย
คำนงึ ถึงควำมเปน็ ไปได้ของสถำนกำรณ์ตำ่ ง ๆ ที่คำดว่ำจะ
เกิดขึ้นในอนำคตท้ังใกล้และ ไกล

หลกั ในการจดั ทาบัญชีรายรับ-รายจ่าย

12

หลักในการจัดทาบัญชรี ายรับ-รายจา่ ย

หลกั กำรทำบญั ชีรำยรับรำยจ่ำย มีดังน้ี
1. รำยรบั เปน็ ขอ้ มูลทไ่ี ด้รบั เงนิ เขำ้ มำจำกกำรดำเนนิ งำน เช่น คำ่ ห้นุ เงนิ กู้ กำรขำยผลผลิต หรือกำร

ใหบ้ ริกำรในด้ำนต่ำงๆเป็นตน้

2. รำยจำ่ ย เป็นข้อมลู รำยจำ่ ยท้ังหมดที่ได้มำจำกกำรประกอบกจิ กำรน้นั ๆ เช่น คำ่ ขนส่ง ค่ำวัตถุดิบ ค่ำ
น้ำมัน คำ่ จ้ำงแรงงำน ค่ำเช่ำร้ำนหรืออำจจะเปน็ ค่ำน้ำค่ำไฟทีใ่ ชใ้ นกำรดำเนินงำนท้งั หมด เปน็ ตน้

3. เงินคงเหลือ ไดม้ ำจำกผลตำ่ งของรำยรับกบั รำยจ่ำยทีน่ ำมำหักลบกัน

หลักการบันทึกทางบญั ชี
หลกั กำรบนั ทึกบญั ชีครัวเรอื นคืออำจจะเริ่มจำกกำรมองรวมภำพใหญ่ก่อนวำ่ ในเดือนหน่งึ ๆ หรือปีหน่ึงๆ มี
รำยกำรอะไร ดังนี้
– รำยกำรคำ่ ใช้จ่ำยใหญ่ๆ อะไรบ้ำง ที่ค่อนข้ำงคงท่ี เชน่ หรือเงินค่ำเรยี นหนังสือบุตร หรือเงินค่ำวตั ถุดิบใน
กำรผลิตสินค้ำ เช่น ค่ำปุ๋ย คำ่ พันธุพ์ ชื และมรี ำยกำรย่อยๆ ที่เกดิ ประจำวนั อะไรบ้ำง เชน่ ค่ำอำหำร ค่ำน้ำค่ำ
ไฟฟ้ำ (ค่ำสำธำรณูปโภค) คำ่ น้ำมัน เงินทำบุญทอดกฐนิ ทอดผำ้ ป่ำ เป็นต้น
– หนส้ี นิ ก็เป็นค่ำใช้จ่ำยรำยกำรใหญท่ เี่ ป็นภำระผูกพันทีต่ ้องชดใชค้ นื ในอนำคต ได้แก่ คำ่ ดอกเบ้ยี เงนิ ท่ีไปกู้
และตอ้ งใช้คนื รำยเดือนหลำยปี จำกกำรกยู้ ืมเงนิ จำกเพื่อนบ้ำน จำกกองทุน หรือธนำคำรต่ำงๆ หรือ กำรซ้ือ
ของด้วยเงินเช่ือ กำรดว้ ยเครดติ หรือด้วยเงินผอ่ นชำระหรือกำรเช่ำซื้อ กำรจำนำ จำนอง ขำยฝำก เปน็ ต้น
– เงนิ คงเหลือ คือ เงนิ หรือทรัพย์สินที่วัดมูลคำ่ ได้ หลังจำกนำรำยรบั หกั รำยจำ่ ยแล้ว ถำ้ รำยรบั มำกกวำ่
รำยจำ่ ย จะเกดิ เงินคงเหลือ หรือในหลกั ทำงบญั ชเี รยี กว่ำ “กำไร” แต่หำกหลังจำกนำรำยรับหกั รำยจ่ำยแลว้
พบว่ำ รำยจำ่ ยมำกกวำ่ รำยรับจะทำใหเ้ งินคงเหลือตดิ ลบ หรอื ทำงบัญชเี รียกวำ่ “ขำดทุน”นน่ั เอง

13

ตวั อยา่ งรายรับครัวเรือน

1. ขำยผลติ จำกกำรทำนำ ทำไร่ ฯ
2. ขำยสตั วเ์ ล้ียง เชน่ หมู ววั เป็ด ไก่ ฯ
3. ขำยผลติ ภณั ฑจ์ ำกงำนหตั ถกรรม
4. กำรคำ้ ขำยสินคำ้ ซื้อมำ/ขำยอำหำร
5. กำรขำยพชื /สัตว์ หำจำกแหลง่ ธรรมชำติ
6. ค้ำจำ้ งจำกำรทำงำนหรือใหบ้ รกิ ำร
7. เงินเดือน เบีย้ เลีย้ ง คำ่ คอมมชิ ชน่ั
8. เงนิ สงเครำะหแ์ ละสวัสดกิ ำรต่ำงๆ
9. รำยไดจ้ ำกกำรขำย/ใหเ้ ช่ำ ท่ีดิน บำ้ น ฯ
10. รำยรบั จำกดอกเบ้ยี เงินกู้/ดอกเบ้ยี ธนำคำรฯ
11. รำยได้จำกกำรเสย่ี งโชค
12. เงนิ ทีไ่ ด้รบั จำกกำรกยู้ ืม
13. เงนิ ที่ลกู หลำน ญำติพนี่ ้อง สง่ มำให้
14. เงนิ ทผี่ อู้ ืน่ ช่วยงำนตำ่ งๆ
15. เงนิ /ลำภลอยที่มคี นมำนำให้เปน็ กรณีพิเศษ

14

ตัวอย่างรายจ่ายครวั เรือน

หมวดท่ี 1 : คา่ ใช้จ่ายในการประกอบอาชีพ

1.1. คำ่ จ้ำงแรงงำน
1.2. คำ่ เช่ำ/ซ้ือวสั ดอุ ุปกรณ์ หรือลงทุนเครื่องมือ ฯ
1.3. คำ่ โดยสำร รถ เรือ รถไฟ ฯ ค่ำแสตมป์ ไปรษณีย์ ฯ
1.4. คำ่ นำ้ มันเชอ้ื เพลงิ พำหนะ เดินทำง/ประกอบอำชพี
1.5. ค่ำป๋ยุ ชีวภำพ หรอื อินทรีย์ ฯ
1.6. ค่ำปยุ๋ เคม/ี ฮอร์โมน ฯ
1.7. ยำฆำ่ แมลง ยำปรำบศัตรพู ืช
1.9. เงินสด เงินดำวน์ หรือเงนิ ผอ่ น เพ่ือซื้อยำนพำหนะ
1.8 ค่ำเมล็ดพนั ธุ์
1.10. ซ้ือสนิ คำ้ มำจำหน่ำย

หมวดที่ 2 : คา่ อาหาร

2.1. ขำ้ วสำรทกุ ชนดิ
2.2. เนื้อสัตวบ์ ก สัตวน์ ้ำ แมลง และสตั วอ์ ืน่ ๆ ท่ีใชเ้ ปน็ อำหำร
2.3. ผักสด และผลไมส้ ดต่ำงๆ รวมทง้ั พริก หัวหอม กระเทียมฯ
2.4. ไข่สด เช่น ไขเ่ ป็ด ไข่ไก่ ไขน่ กกระทำ ฯ
2.5. เครื่องเทศ เชน่ พรกิ ไทย กำนพลู ขมนิ้ ฯ
2.6. อำหำรแหง้ อำหำรกระป๋อง อำหำรหมักดอง อำหำรสำเรจ็ รูป ฯ
2.7. อำหำรสำเร็จที่ซือ้ จำกรำ้ น เชน่ ข้ำวผดั กว๋ ยเต๋ียว ขนมหวำน ฯ
2.8. นำ้ ด่มื สะอำด เช่นน้ำแร่ นำ้ โพลำลิส ฯ

15

2.9. น้ำอดั ลม ชำ กำแฟ เครื่องดื่มเกลือแร่ ฯ
2.10. นมทกุ ชนิด โอวลั ตนิ ไมโล โกโก้ น้ำผลไม้
2.11. ขนมขบเคี้ยว ขนมกรุบกรอบ ลูกอม
2.12. คำ่ ขนมที่ใหเ้ ดก็ ไปโรงเรียนรำยวนั /รำยเดอื น
2.14. เหล้ำ เบียร์ ยำดอง ไวน์ กระแช่ สำโท
2.15. ค่ำเช้ือเพลิงในกำรหงุ ต้ม เชน่ แก๊ส ถำ่ น ฟืน ฯลฯ

หมวดท่ี 3 : ยา – สขุ ภาพอนามัย

3.1. ยำแกป้ วด
3.2. ยำรักษำโรคอ่นื ๆ
3.3 ยำหรอื อุปกรณค์ ุมกำเนิด
3.4. คำ่ รกั ษำพยำบำลท้ังทส่ี ถำนอี นำมัย โรงพยำบำล และคลนิ กิ
3.5. ยำสูบ บหุ รี่ หมำก ยำนัตถ์ุ ฯลฯ
3.6. จ่ำยเบย้ี ประกันชีวติ เบย้ี ประกนั สุขภำพ และเบ้ยี ประกนั ภัย

หมวดท่ี 4 : เส้ือผ้า เคร่ืองแตง่ กาย และเคร่ืองประดบั

4.1. เสื้อผ้ำ เคร่อื งแต่งกำย และเครื่องนอน
4.2. ค่ำใชจ้ ำ่ ยในกำรเสริมสวย เชน่ ตดั ผม ดดั ผม ย้อมผม เครอื่ งสำอำง ฯ

หมวดท่ี 5 : ทอ่ี ยู่อาศยั

5.1. เงินสด เงนิ ดำวน์ หรอื เงินผ่อน เพื่อซ้อื /เช่ำทีด่ นิ ฯ
5.2. ซ่อมแซม ต่อเติมหรือปลูกบำ้ น หรือปรับปรงุ บริเวณบ้ำน/ท่ดี ิน
5.3. เงินสด เงนิ ดำวน์ และเงินผอ่ น เพอ่ื ซื้อ/ซ่อมเครือ่ งใชใ้ นบ้ำน ฯ
5.4. ของใช้ประจำวนั เช่น สบู่ ยำสีฟนั ของเดก็ เล่น ฯ

16

5.5. ค่ำไฟฟ้ำ
5.6. คำ่ น้ำประปำ
5.7. คำ่ โทรศัพท์ทัง้ ครวั เรอื น รำยเดอื น/ค่ำบัตรเติมโทรศัพท์
5.8. ค่ำหนงั สอื พิมพ์ หนงั สือ นติ ยสำร
5.9. ค่ำภำษตี ำ่ งๆ เช่น ภำษีบำรุงทอ้ งที่ ทดี่ นิ ปำ้ ย ร้ำนค้ำ ฯ

หมวดที่ 6 : คา่ ใช้จา่ ยเพ่ือการลงทนุ งานสังคม และเพ่ือพกั ผ่อนหยอ่ นใจ

6.1. ฝำกธนำคำร ซ้ือพนั ธบตั ร ฝำกสหกรณอ์ อมทรัพย์ ออกเงนิ กู้
6.2. จำ่ ยดอกเบย้ี และเพ่ือใช้หน้เี งินกู้ เงินยืม เงินแชร์
6.3. เงินทำบญุ หรอื บรจิ ำค
6.4. เงนิ ช่วยงำนหรอื เงินใสซ่ อง เช่น งำนแต่งงำน งำนศพ งำนบวช ฯ
6.5. คำ่ ใชจ้ ่ำยในกำรจัดงำนแต่งงำน/งำนศพ บวชนำค ขึน้ บ้ำนใหม่ ฯ
6.6. จ่ำยพักผ่อนหย่อนใจ เช่น คำ่ แผน่ ซดี ี คำ่ ตั๋วดหู นงั ดนตรี ฯ
6.7. ซอื้ สัตว์เล้ียง เช่น สนุ ขั นก ปลำ ฯ หรอื ไมด้ อกไม้ประดับ
6.8. เงนิ เดือนหรอื เงินที่สง่ ไปชว่ ยเหลือญำตใิ นครอบครวั ท่ีอยู่ท่ีอนื่
6.9. เงนิ เสยี ไปโดยไม่เตม็ ใจ เช่น ทำเงินหำย ถูกลักขโมย ถูกปรบั ฯ
6.10. เงนิ ท่ีจำ่ ยเพ่ือกำรเสย่ี งโชค เชน่ ซ้ือหวย ล็อตเตอร่ี สลำกกนิ แบ่งฯ
6.11. เงินเสี่ยงดวงในรูปแบบต่ำงๆ

หมวดท่ี 7 : คา่ ใช้จา่ ยในการศกึ ษา

7.1. ค่ำเทอม คำ่ เรียนพิเศษ คำ่ กิจกรรมพิเศษ
7.2. ค่ำอุปกรณ์กำรเรยี น เชน่ เครอ่ื งเขยี น สมุด หนังสอื เรยี น กระเป๋ำ ฯ
7.3. ค่ำชดุ นกั เรียน ชดุ พละ ชุดลกู เสอื เนตรนำรี ยุวกำชำด

ส่วนประกอบ
ของการทาบัญชี
รายรับ-รายจ่าย

18

ส่วนประกอบหลักของการทาบญั ชี รายรบั -รายจา่ ย

สว่ นประกอบหลกั ของการทาบญั ชี รายรับ-รายจา่ ย มีดงั นี ้
1. ช่ือบญั ชี รายรับ-รายจา่ ย
2. วนั เดือนปี ท่ีเกิด รายรับ-รายจา่ ย
3. รายการรับเงิน
4. รายการจ่ายเงิน
5. ยอดคงเหลือ
6. ยอดรวมรายรับและรายจา่ ยทงั้ หมด
1. ช่ือบญั ชี รายรับ-รายจา่ ย

วนั /เดอื น/ปี รายการ รายรบั รายจา่ ย คงเหลอื

รวม 2. วนั เดือนปี ท่ีเกิด รายรับ-รายจา่ ย
วนั /เดอื น/ปี
รายการ รายรบั รายจา่ ย คงเหลอื

รวม

19

3. รายการรับเงิน

วนั /เดอื น/ปี รายการ รายรบั รายจา่ ย คงเหลอื

รวม 4. รายการจา่ ยเงิน
วนั /เดอื น/ปี
รายการ รายรบั รายจา่ ย คงเหลอื

รวม 5. ยอดคงเหลือ
วนั /เดอื น/ปี
รายการ รายรบั รายจา่ ย คงเหลอื

รวม

20

6.ยอดรวมรายรับและรายจา่ ยทงั้ หมด

วนั /เดอื น/ปี รายการ รายรบั รายจา่ ย คงเหลอื

รวม

ตำรำงด้ำนบนจะแสดงให้
ทกุ คนได้เหน็ ตำแน่งของ
สว่ นประกอบหลักกำรในทำ
บญั ชีตำ่ งๆนะครับ

ขนั้ ตอน
การทา
บัญชี
รายรับ
รายจ่าย

22

ขน้ั ตอนกำรทำบญั ชีรำยรับ รำยจ่ำย

1. หำสมุดบญั ชีทตี่ นเองชอบมำหนึ่งเล่ม
เม่อื เรำจะเรม่ิ ทำบัญชี ใหไ้ ปหำซ้อื สมดุ มำเลม่ หนงึ่ เอำแบบที่เรำชอบเพรำะจะอยู่กับเรำอีกระยะหนึ่ง ให้สมุด
เปน็ เหมอื นเพ่ือนทจี่ ะคอยเตือนเรำใหท้ ำกำรบันทกึ อย่ำงสม่ำเสมอเพือ่ สรำ้ งวินยั ในกำรจดบนั ทกึ และทำบัญชี
ได้สำเรจ็ ดว้ ยตนเอง รำคำไม่แพงมำก สำมำรถเปล่ียนได้ถ้ำต้องกำร
ซง่ึ กำรที่เรำหำสมดุ ทเี่ รำชอบมำทำบัญชนี น้ั จะทำให้เรำมีกำลังใจทจี่ ะ ทำบัญชรี ำยรับรำยจ่ำย มำกขน้ึ แต่ก็ไม่
ต้องเลือกซะแพงเกินไปนะ เพรำะพอใช้หมดเล่มแลว้ เรำก็ต้องทงิ้ อยดู่ ี แถมยังเพม่ิ ค่ำใชจ้ ำ่ ยสูงเกนิ ไปอกี ดว้ ย

2. แบ่งสมดุ บญั ชีด้านรับกบั ด้านจ่าย

เรำสำมำรถขดี เส้นแบง่ ด้ำนรับกบั ดำ้ นจ่ำยเพอื่ บนั ทึกบญั ชีคกู่ นั เขียนตรงช่องรำยกำรวำ่ รับ อีกดำ้ นหน่งึ วำ่ จ่ำย
เขยี นวนั ทไ่ี ว้ดำ้ นหน้ำและทำกำรบนั ทึกรำยกำรตำมทีเ่ กิดข้ึนจรงิ ไมย่ ำกเลย ทำง่ำย ๆ แต่มีประโยชนม์ ำกคะ่
ไมว่ ่ำจะซื้ออะไรก็มำลงรำยกำรและจำนวนเงิน และถำ้ ไดร้ บั เงินเขำ้ มำกบ็ นั ทึกรำยกำรพร้อมจำนวนเงินลงไป
ด้วยค่ะ แคน่ ้ีกจ็ ะทำใหเ้ รำไดร้ ู้ว่ำในแต่ละวันนัน้ เรำได้ใช้จ่ำยอะไรไปบ้ำง มำกน้อยแค่ไหน อะไรจำเปน็ ไมจ่ ำเป็น
และในเดือนนน้ั ๆ เรำไดร้ ำยรับรวมเทำ่ ไหร่ เมื่อนำมำคิดคำนวณกับคำ่ ใช้จำ่ ยแล้วกจ็ ะทำใหเ้ รำร้วู ่ำเรำใช้เงนิ
ฟมุ่ เฟอื ยไปมำกแค่ไหนน่นั เอง

3. การบนั ทึกบญั ชีทุกคร้ัง

กำรบนั ทึกบัญชตี อ้ งบนั ทกึ ทกุ ครั้งตำมควำมเป็นจริง เรำนำสมดุ บญั ชตี ิดตวั ไปดว้ ยและบันทกึ เลยจะทำให้เรำ
ติดเปน็ นิสยั ไมเ่ ผลอลืม เหมอื นเรำติดอะไรสักอยำ่ งแต่เป็นกำรติดกำรกระทำที่ดีมปี ระโยชน์ เปน็ กำรสรำ้ งวนิ ัย
ในตนเองแรก ๆ อำจจะยังไม่ชินแต่ขอให้ทำต่อเนอื่ งแล้วเรำจะรู้สึกขำดอะไรไปถำ้ ไม่ได้ลงบญั ชีค่ะ แต่อย่ำลมื
วำ่ จะต้องลงบัญชตี ำมควำมจรงิ ทุกครงั้ นะ

23

4. ปิ ดรายการบญั ชีประจาวัน

เมือ่ สนิ้ สุดวนั ให้ใชป้ ำกกำแดงขดี เสน้ ใต้ แล้วรวมยอดด้ำนรับและดำ้ นจำ่ ยทนี ้ีเรำรู้แล้วว่ำวนั น้จี ่ำยมำกวำ่ รบั
หรือรับมำกกวำ่ จำ่ ยกนั แน่ แล้วนำยอดคงเหลือยกไปวนั ต่อไปได้เลยค่ะ ทำอย่ำงนไี้ ปเรือ่ ย ๆ จนครบ 1 เดอื น
เรำกจ็ ะรู้ว่ำสดุ ท้ำยแล้วเรำมเี งินเหลอื เกบ็ หรือเปน็ หนี้เพ่ิม สมดุ บญั ชีดีแบบนี้นีเ่ อง เม่อื เรำรูแ้ ลว้ ว่ำเรำใชเ้ งนิ
อยำ่ งไรในเดอื นทแี่ ล้ว ทนี ้เี ดือนตอ่ ไปเรำกม็ ำปรับใหม่ โดยใช้จำ่ ยใหน้ ้อยลงและตัดสง่ิ ท่ีไม่จำเปน็ ออกไปซะ

5. รับรู้เงนิ คงเหลอื จากสมุดบญั ชี

เรำสำมำรถสรปุ เงนิ สดในมือไดจ้ ำกเงนิ คงเหลือจำกสมุดบัญชี เรำรูแ้ ลว้ วำ่ มเี งนิ เท่ำไร จะใช้ได้อีกเทำ่ ไร หรือ
ต้องประหยัด สมดุ บญั ชชี ว่ ยเรำได้เสมอ อยำ่ เพ่งิ ล้ำในกำรทำบัญชนี ะคะ ให้ทำไปเหมือนเปน็ กจิ วัตรของเรำท่ี
ตอ้ งทำทุกวันแลว้ จะรวู้ ำ่ สมุดบัญชที ่เี รำบนั ทกึ รำยกำรทุกวนั นนั้ เป็นเหมอื นสมดุ วำงแผนทำงกำรเงินใหเ้ รำเป็น
อย่ำงดเี ลยค่ะ ใครท่ยี งั ไมม่ สี มุดบญั ชรี ำยรับรำยจ่ำยเปน็ ของตวั เอง รีบด่วนเลยนะคะ

6. วางแผนใช้จ่ายเงนิ จากสมดุ บญั ชี

เรำเห็นตวั เลขทุกรำยกำรแล้ว เรำกส็ ำมำรถวำงแผนกำรเงินของเรำไดแ้ ล้ว วันไหนฟุ่มเฟือยเรำก็จะรู้อำรมณ์
ของเรำดว้ ยช่วยวำงแผนไดร้ อบดำ้ นเลย บำงคนรูต้ ัววำ่ ถำ้ อำรมณน์ ้ีต้องซื้อของเยอะ ก็จะทำกำรควบคมุ ตัวเอง
ได้ นี่คือประโยชน์ของกำรบนั ทกึ สมุดบญั ชี มนั ยอดเย่ียมมำกเลยค่ะ โดยเฉพำะคนที่มคี รอบครัวแล้ว กำรจด
บนั ทึกรำยรบั รำยจ่ำยจะช่วยบรหิ ำรกำรเงินในครอบครวั ได้ดีเลยทีเดยี ว

7. ทาเหมือนกนั ทุกวนั ลงบญั ชีจนครบ 1 เดอื น

ทำไปทุกวนั นะคะ ลงบญั ชรี บั จำ่ ยของตนเองทุกรำยกำร ทำจนครบ 1 เดือน ปดิ บญั ชรี ำยเดือนแลว้ ข้ึนเดือน
ใหม่ เหมอื นกับเปน็ เพื่อนของเรำไปตลอดชีวติ เพรำะหำกเรำไมบ่ ันทึกเรำจะไม่รู้และวำงแผนกำรเงินได้ยำก
มำก ถ้ำเรำมองเหน็ ข้อดเี รำจะไม่เบ่ือหน่ำยในกำรบนั ทกึ บัญชีคะ่

เป็นอย่ำงไรบ้ำงคะ 7ขนั้ ตอนในกำรบันทึกบัญชรี ำยรบั รำยจำ่ ยด้วยตนเอง
อยำ่ งงำ่ ย เพยี งเรำทำทกุ วันอยำ่ งต่อเน่ืองสมุดบัญชีเลม่ นีจ้ ะช่วยเรำวำงแผน
ทำงกำรเงนิ ได้อยำ่ งมำกเลยทีเดียว ถ้ำถำมวำ่ หยดุ ได้มย้ั คำตอบคือถำ้ เรำหยุด
เรำจะไม่รู้ฐำนะทำงกำรเงนิ ของได้เลย มีประโยชนแ์ บบน้ีบันทึกย่อมดีกวำ่
แน่นอนแต่เพื่อให้เกดิ แรงจงู ใจในกำรทำบญั ชรี ำยรบั รำยจ่ำยมำกข้ึน จ้ะเป็น
อยำ่ งทบ่ี อกไปข้ำงต้นในขอ้ แรก คือกำรหำซ้ือสมุดหรอื ปำกกำทเ่ี รำถูกใจมำสัก
จำนวนหนงึ่ ทนี กี้ ำรทำบัญชีกไ็ ม่ใชเ่ รอ่ื งหนำ้ เบ่ือแล้วล่ะค่ะทุกคน

24

ควำมเกี่ยวข้องระหวำ่ งบญั ชีครัวเรือนกบั เศรษฐกจิ พอเพยี ง

นอกจำกคณุ ลักษณะ 3 ห่วงดังกล่ำวแลว้ สง่ิ สำคัญอีกอยำ่ งหนึ่ง
คอื กำรกำหนดเง่ือนไขไว้ 2 ประกำร เพื่อกำรตดั สินใจและ
ดำเนินกิจกรรมต่ำง ๆ ให้อย่ใู นระดับพอเพียงนนั้ ตอ้ งอำศัยท้ัง
ควำมรแู้ ละคณุ ธรรมเป็น พ้นื ฐำน นนั่ คือเง่ือนไขต่อไปน้ี เงือ่ นไข
ควำมรู้ ประกอบด้วย ควำมรอบรู้เก่ียวกับวิชำกำรตำ่ ง ๆ ที่
เกี่ยวข้องอย่ำงรอบด้ำน ควำม รอบคอบท่ีจะนำควำมรเู้ หลำ่ น้นั
มำพจิ ำรณำใหเ้ ชือ่ มโยงกัน เพื่อประกอบกำรวำงแผนและ
ระมัดระวงั ในข้นั ปฏิบัติ เงอ่ื นไขคุณธรรม ที่จะต้องเสริมสร้ำง
ประกอบด้วย มคี วำมตระหนักในคุณธรรม มีควำมซ่ือสตั ย์สจุ ริต
และมคี วำมอดทน มีควำมเพยี ร ใช้สติปัญญำในกำรดำเนนิ ชีวติ
อำจกลำ่ วไดว้ ำ่ ปรชั ญำเศรษฐกจิ พอเพยี งคอื ทำงสำยกลำงที่
ประกอบดว้ ย 3 ห่วง 2 เง่ือนไข
คอื 1 พอประมำณ 2 มเี หตุผล 3 มภี มู ิคุ้มกนั ทีด่ ีในตัว
2 เงอื่ นไข คือ 1 เงือ่ นไขควำมรู้ 2 เงอ่ื นไขคุณธรรม

การสรุปบัญชีรายรับ
รายจ่าย

26

บทสรุป

การจดั ทาบญั ชีครัวเรือน หรือ บญั ชีรายรับรายจ่ายน้ี ไม่ใช่เป็นแต่เพียงการจดบนั ทึกรายการต่างๆ ที่เป็น
เงินเท่าน้นั แต่ยงั เป็นการสร้างวนิ ยั ทางการเงิน สร้างความสามคั คีภายในครอบครัว รู้จกั ช่วยเหลือแบ่งปัน
กนั ในสงั คม มีการเรียนรู้ซ่ึงกนั และกนั ซ่ึงเกิดจากประสบการณ์ตา่ งๆ ที่ไดร้ ับจากการจดบนั ทึกขอ้ มูลท่ี
เป็นประโยชน์ ทาใหป้ ระชาชนทุกคนรู้จกั การบริหารจดั การดา้ นการเงิน และ การวางแผนการทางานทุก
อยา่ งเพ่ือใหบ้ รรลุเป้ าหมายได้ การทาบญั ชีครัวเรือนทาใหค้ รอบครัวมีความสุขใชช้ ีวติ โดยยดึ หลกั ความ
พอเพยี ง มีเหตุมีผล รู้จกั พ่งึ พาตนเอง มีความพอประมาณ การเงินมีสภาพคล่อง รู้จกั การเกบ็ ออม ทุกคนรู้
ถึงแหล่งท่ีมาของรายรับและการใชไ้ ปของค่าใชจ้ า่ ยในแต่ละวนั สามารถนาขอ้ มูลการใชจ้ ่ายมาวางแผน
บริหารการเงินในอนาคตได้

กำรจดั ทำบัญชีรำยรบั -รำยจ่ำย ตอ้ งมีกำรสรุปบญั ชเี ป็นข้นั ตอนสุดทำ้ ย ดังนี้

1. รำยรับมำกกว่ำรำยจ่ำย ซึ่งหกั เงนิ ค่ำหนุ้ เงนิ กู้ ท่ีใช้ในกำรลงทนุ แล้ว คือ กำไร
กำไร หมำยถึง รำคำสินคำ้ หรือบรกิ ำรทีข่ ำยได้เงินมำกกว่ำท่ีซอ้ื มำหรอื มำกกวำ่ ต้นทุนทล่ี งไว้

กำไร = รำคำขำย - ตน้ ทุน

2. รำยรับน้อยกวำ่ รำยจ่ำย ซ่งึ หกั เงินคำ่ หนุ้ เงินก้ทู ี่ใช้ในกำรลงทนุ แลว้ คอื ขำดทนุ

ขำดทนุ หมำยถงึ รำคำสนิ ค้ำหรือบริกำรทไ่ี ด้เงินนอ้ ยกว่ำท่ซี ้อื มำหรือนอ้ ยกวำ่ ต้นทนุ ทลี่ งไว้
ขำดทนุ = ตน้ ทุน - รำคำขำย

27

บรรณำนุกรม

https://sites.google.com/site/kruticha/bth-reiyn/ngan-thurkic/hnwy-thi-4-kin-xyu-xyang-
chlad/kar-banthuk-baychi-rayrab-ray-cay
https://www.myaccount-cloud.com/Article/Detail/87919
https://suffecon.com/2020/06/23/%E0%B8%9A%E0%B8%97%E0%B8%97%E0%B8%B5%E0%
B9%88-
15-%E0%B9%80%E0%B8%A3%E0%B8%B4%E0%B9%88%E0%B8%A1%E0%B8%81%E0%B8%
B2%E0%B8%A3%E0%B8%97%E0%B8%B3%E0%B8%9A%E0%B8%B1%E0%B8%8D%E0%B8%8
A%E0%B8%B5%E0%B8%84/
http://www.sattha.ac.th/thxxx/images/com/website/index.php?mode=lesson3
https://apps.hpc.go.th
https://sites.google.com/site/krunaweb/kar-tha-baychi-rayrab-ray-cay
https://sites.google.com/site/kroocherry/home/kar-baychi/baychi-khraw-reuxn/swn-prakxb-
sakhay-khxng-kar-cad-tha-baychi-khraw-reuxn-1
https://suffecon.com/2020/06/23/%E0%B8%9A%E0%B8%97%E0%B8%97%E0%B8%B5%E0%
B9%88-
14-%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%97%E0%B8%B3%E0%B8%9A%E0%B8%
B1%E0%B8%8D%E0%B8%8A%E0%B8%B5%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%B1%E0%B8%A
7%E0%B9%80%E0%B8%A3/
file:///D:/%E0%B9%80%E0%B8%A8%E0%B8%A3%E0%B8%A9%E0%B8%90%E0%B8%81%E0
%B8%B4%E0%B8%88%E0%B8%9E%E0%B8%AD%E0%B9%80%E0%B8%9E%E0%B8%B5%E0
%B8%A2%E0%B8%87.pdf