วัดส่งเสริมสุขภาพ วัดพระธาตุขิงแกง 65

วั ด ส่ ง เ ส ริ ม สุ ข ภ า พ วั ด พ ร ะ ธ า ตุ ขิ ง แ ก ง อ . จุ น จ . พ ะ เ ย า | 48

หมวด 5 : ศลิ ปะ รว่ มจติ (วญิ ญาณ)

คุณสมบัติ รายละเอียดกจิ กรรมทปี่ ระเมนิ

5. ศิลปะ รว่ มจติ (วิญญาณ) 5.1 สง่ เสริมการศกึ ษาธรรมะและสนบั สนุนใหเ้ ปน็
- ดารงรักษา สืบสาน ศิลปะ วัฒนธรรม แหล่งศกึ ษาหาความรหู้ รือเป็นแหลง่ ดงู าน
ประเพณแี ละภูมิป๎ญญา
- กิจกรรมทีเ่ ออ้ื ตํอการอนุรักษ์ 1. เป็นแหลงํ ศกึ ษาหาความร๎ู แหลงํ ดูงาน
ทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละ สง่ิ แวดลอ๎ ม ดา๎ นสงํ เสรมิ สขุ ภาพ วัฒนธรรมประเพณี
และการจัดการสง่ิ แวดล๎อม เชํน พิพิธภัณฑ์
หนงั สอื เอกสาร นทิ รรศการ พุทธศิลป์

2. สงํ เสรมิ การศกึ ษาธรรมะ เชํน เขา๎ คําย
คุณธรรม บรรยายธรรมะ บวชสามเณรภาค
ฤดรู ๎อน ปาฐกถาธรรมประจาวนั พระ เปน็ ตน๎

- พระครูนิปุณพัฒนกิจ รองเจ๎าคณะอาเภอจุน/เจ๎าอาวาสวัดพระธาตุขิง แกง พร๎อมด๎วย
คณะกรรมการวัดและคณะกรรมการหมํูบ๎านให๎การต๎อนรับวําท่ีร๎อยตรีตระกูล โทธรรม รองผ๎ูวํา

ราชการจงั หวดั ปต๎ ตานี และนายพรพนา แสนการณุ ผอู๎ านวยการสานกั งานพระพุทธศาสนาจงั หวัด
ปต๎ ตานี เน่ืองในโอกาสท่ีนาประชาชนในพื้นท่ี 5 จังหวัดชายแดนภาคใต๎เดินทางมาศึกษาดูงานท่ี
ชุมชนคุณธรรมวดั พระธาตุขิงแกง ในกิจกรรมแลกเปล่ียนเรียนร๎ูวิถีพุทธ และสังคมพหุวัฒนธรรม

ตํางถิน่ รนุํ ที่ 1 ตามโครงการสํงเสรมิ สังคมสันตสิ ขุ อยํเู ย็นเปน็ สขุ ในพนื้ ที่ 5 จงั หวัดชายแดนภาคใต๎
โดยสานักงานรองเจา๎ คณะภาค 18 รวํ มกบั สานักงานพระพุทธศาสนาแหํงชาติ

วั ด ส่ ง เ ส ริ ม สุ ข ภ า พ วั ด พ ร ะ ธ า ตุ ขิ ง แ ก ง อ . จุ น จ . พ ะ เ ย า | 49
- ผตู๎ รวจราชการ กรมการศาสนา กระทรวงวฒั นธรรม เข๎าศกึ ษาดงู าน วดั พระธาตุขิงแกง ดา๎ น

บรหิ ารการจัดการ กิจกรรมเผยแพรพํ ระพทุ ธศาสนาผาํ นกจิ กรรมตํางๆ เชนํ การจดั เทศกาลต๋าน
ประทปี ตนี กา บชู าแมํกาเผอื ก 100,000 ดวง, การจัดกจิ กรรมสงํ เสรมิ สุขภาพชมุ ชนคุณธรรมสูํ
ชมุ ชนสขุ ภาพยั่งยนื , กิจกรรมชมุ ชนคณุ ธรรมต๎นแบบ เป็นตน๎

- จดั คําย โครงการ “หนึง่ ใจ ให๎ธรรมะ” ณ วัดพระธาตุขงิ แกง อาเภอจุน จังหวดั พะเยา มีนกั เรียน ๕
โรงเรยี นในเขตอาเภอจนุ และมี ผ๎ูสูงอายุ ๙ ชุมชน เข๎ารํวมการอบรมในครงั้ น้ี 100 คน

วั ด ส่ ง เ ส ริ ม สุ ข ภ า พ วั ด พ ร ะ ธ า ตุ ขิ ง แ ก ง อ . จุ น จ . พ ะ เ ย า | 50
- จัดโครงการ บรรพชาและอุปสมบทพุทธทายาทพุทธศาสนา เพื่อเฉลิมพระเกียรติสมเด็จ

พระกนิษฐาธิราชเจ๎า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เนื่องในโอกาส
วันคล๎ายวันพระราชสมภพ เป็นประจาทุกปี (1 หมํูบ๎าน 1 พุทธทายาท เฉลิมพระเกียรติ)
ซง่ึ ได๎รับพระกรณุ าพระราชทานผ๎าไตรแดผํ บู๎ รรพชาและอปุ สมบท

- จดั คาํ ย โครงการ “พระพุทธศาสนา ธรรมะ กับธรรมชาติ ครง้ั ที่ 7” เน่ืองในสัปดาห์สงํ เสรมิ
พระพุทธศาสนา วันวิสาขบชู า ประจาปี 2564 ณ วดั พระธาตขุ ิงแกง อาเภอจุน จงั หวัดพะเยา
และปุาตะเคียนงาม ตาบลพระธาตุขงิ แกง

- จัดโครงการ “คาํ ยพทุ ธบตุ ร ๓ วนั ทฉ่ี ันตนื่ ” นกั เรยี น ม.๑ – ม.๓ และคณะครู โรงเรียนอนบุ าลจนุ
(บ๎านบวั สถาน) อาเภอจนุ จงั หวัดพะเยา และ “คํายพุทธบุตร ๓ วนั ที่ฉนั ตน่ื ” นักเรยี น ป.๔ – ม.๓
และคณะครู โรงเรยี นบ๎านหว๎ ยยางขาม อาเภอจนุ จังหวัดพะเยา ณ วดั พระธาตุขงิ แกง

วั ด ส่ ง เ ส ริ ม สุ ข ภ า พ วั ด พ ร ะ ธ า ตุ ขิ ง แ ก ง อ . จุ น จ . พ ะ เ ย า | 51
- จดั โครงการ “คาํ ยคุณธรรม พฒั นาศักยภาพแกนนาเด็กและเยาวชน TO BE NUMBER ONE

CAMP 7 พะเยา ลาพูน สํกู ารเปน็ เยาวชนท่เี กงํ และดี TO BE NUMBER ONE ประจาปี ๒๕๖4
ณ วัดพระธาตุขิงแกง อาเภอจนุ จงั หวัดพะเยา

- ได๎จัดโครงการ “หอ๎ งสมดุ พระพทุ ธศาสนา เพื่อน๎อง” ภายใตโ๎ ครงการการเผยแผํพระพทุ ธศาสนา
เชิงรกุ ในถน่ิ ทุรกนั ดาร โดยการสร๎างหอ๎ งสมดุ ใหก๎ ับโรงเรียน หรือชุมชนทีข่ าดแคลนห๎องสมดุ
ที่ด๎อยโอกาสในถ่ินทรุ กันดาร ป๎จจบุ ันสรา๎ งเครือขํายห๎องสมดุ พระพุทธศาสนาเพอ่ื นอ๎ ง สาเรจ็ แล๎ว
ไดแ๎ กํ โรงเรยี นบา๎ นน้ารนิ จังหวดั แมํฮองสอน

วั ด ส่ ง เ ส ริ ม สุ ข ภ า พ วั ด พ ร ะ ธ า ตุ ขิ ง แ ก ง อ . จุ น จ . พ ะ เ ย า | 52

ทางวัดพระธาตขุ งิ แกงได๎สงํ พระสงฆ์ผมู๎ ีความรู๎ ออกเผยแผํพระพทุ ธศาสนาในโรงเรยี น
๓ ตาบล ๔ โรงเรียน ในเขตอาเภอจนุ จงั หวัดพะเยา ในฐานะครูพระสอนศีลธรรมในโรงเรยี น

ของ มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

วั ด ส่ ง เ ส ริ ม สุ ข ภ า พ วั ด พ ร ะ ธ า ตุ ขิ ง แ ก ง อ . จุ น จ . พ ะ เ ย า | 53

โครงการทาบญุ ตักบาตร รกั ษาศีล ฟง๎ ธรรม กิจกรรมพิเศษ ในวันสาคัญทางศาสนา วันนักขัตฤกษ์
และสถาบันพระมหากษัตรยิ ์ เพอ่ื สํงเสรมิ ใหพ๎ ทุ ธศาสนิกชนไดป๎ ฏบิ ัตติ ามหลัก ศีล สมาธิ ป๎ญญา
อยาํ งครบถ๎วน เพอื่ แสดงออกถึงความจงรักภัคดีตํอสภาบันชาติ ศาสนา และพระมหากษตั ริย์

และเพื่อให๎ประชาชนไดน๎ าหลกั ธรรมทางพระพุทธศาสนาไปปรบั ใช๎ในชีวิตประจาวนั

การแสดงธรรมเทศนาภายในวัดของพระภิกษุสามเณรในชํวงเข๎าพรรษา – ออกพรรษา

วั ด ส่ ง เ ส ริ ม สุ ข ภ า พ วั ด พ ร ะ ธ า ตุ ขิ ง แ ก ง อ . จุ น จ . พ ะ เ ย า | 54

การจดั กจิ กรรมในวันสาคญั ทางพระพุทธศาสนา และวันสาคญั อื่นๆ
วดั พระธาตุขงิ แกง ถอื วําเปน็ วัดศูนย์กลางของอาเภอจนุ ในการจัดกิจกรรมวนั สาคัญทางพระพทุ ธศาสนา

เชํน วนั มาฆบชู า, วนั วสิ าขบูชา, วันอาสาฬหบูชา, วนั เข๎าพรรษา, วันออกพรรษา
รวมถึงวนั สาคญั ของชาติ เชนํ วันเฉลมิ พระเกยี รติ, วันชาติ เป็นตน๎

มกี ิจกรรมหลักๆ คอื การปฏบิ ัตธิ รรม ทาบญุ ตักบาตร ไหวพ๎ ระ ฟง๎ ธรรม รกั ษาศลี เวยี นเทียน

วั ด ส่ ง เ ส ริ ม สุ ข ภ า พ วั ด พ ร ะ ธ า ตุ ขิ ง แ ก ง อ . จุ น จ . พ ะ เ ย า | 55

“ห้องสมุด พระพุทธศาสนา เพอื่ ชาวประชา”
วัดพระธาตุขิงแกง ได๎ใช๎พื้นท่ีกุฏิไม๎ใหญํ (กุฏิรับรอง) เป็นสถานท่ีจัดระบบห๎องสมุด มีห๎อง
คอมพิวเตอร์เพ่อื ใช๎ในการคน๎ หาขอ๎ มูล ซึ่งทางวัดพระธาตขุ งิ แกงได๎จดั หนังสอื มากกวํา 3,000 กวาํ เลมํ เพื่อ
ให๎บริการกับน๎องๆเยาวชน และประชาชนท่ัวไป แบํงเป็น 3 หมวดใหญํ คือ 1. หมวดทั่วไป 2. หมวด
พระพุทธศาสนา 3. หมวดการศึกษา “ห๎องสมุด พระพุทธศาสนา เพ่ือชาวประชา” ได๎นาระบบการจัด
หมวดหมํหู นังสอื (ดิวอี้) มาจดั เกบ็ หนังสอื ภายในห๎องสมุด ซง่ึ จะงํายตํอการค๎นหา มีระเบียบของห๎องสมุด มี
ขอ๎ กาหนด อยาํ งละเอยี ดชัดเจน และมกี ารเก็บสถติ ทิ กุ วันในระบบ สถิติผู๎ใช๎บริการ จากการลงทะเบียนเข๎า
ใชบ๎ ริการ ต้งั แตปํ ี 2555 – 2565 มผี ู๎ใชบ๎ ริการจานวน 34,574 รูป/คน

วั ด ส่ ง เ ส ริ ม สุ ข ภ า พ วั ด พ ร ะ ธ า ตุ ขิ ง แ ก ง อ . จุ น จ . พ ะ เ ย า | 56

“พิพธิ ภัณฑ์มีชวี ิต วิถีชาวนาไทย วัดพระธาตขุ งิ แกง”
เป็นพิพิธภัณฑ์ท่ีจัดแสดงเฉพาะเร่ืองเกี่ยวกับการทานา มีท้ังข๎อมูลทางวิชาการ และการลงมือ
ปฏิบัติจริง ตั้งแตํการเร่ิมทานาปลูกข๎าว จนถึงการเก็บเกี่ยวข๎าว การตั้งพิพิธภัณฑ์มีชีวิต วิถีชาวนาไทย
วัดพระธาตุขิงแกง เริ่มจากการนาพระ-เณร นักเรียนโรงเรียนห๎วยข๎าวก่าวิทยา ทานาปลูกข๎าวท่ีนาของ
วัดพระธาตุขิงแกง เมื่อการต้ังใจทา ตามวัตถุประสงค์ของกิจกรรมมีผ๎ูคนสนใจเป็นอยํางมาก ทางวัดพระ
ธาตุขิงแกงจึงได๎ต้ังพิพิธภัณฑ์มีชีวิต วิถีชาวนาไทย วัดพระธาตุขิงแกง ขึ้น โดยได๎รับพระมหากรุณาธิคุณ
จาก สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ๎า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ได๎พระราชทาน
พันธุ์ข๎าว “ธัญสิริน” เพ่ือใช๎ในการจัดแปลงสาธิตและนาผลผลิตจากพันธุ์ข๎าว ไปแจกจํายให๎กับชาวบ๎าน
ตอํ ไป พพิ ธิ ภัณฑ์มชี วี ติ วิถีชาวนาไทย วัดพระธาตขุ ิงแกง กอํ ต้ังข้ึนเม่ือวันท่ี 12 สิงหาคม พ.ศ.2555 โดย
มี ทาํ นกฤษศญพงษ์ ศิริ (ปลัดกระทรวงวัฒนธรรม) เป็นประธานในการเปิดพิพิธภัณฑ์ ตั้งแตํปี 2554 –
2565 มผี ๎ูใชบ๎ รกิ ารเข๎าเย่ยี มชมพพิ ิธภัณฑ์ จานวน 40,564 คน

วั ด ส่ ง เ ส ริ ม สุ ข ภ า พ วั ด พ ร ะ ธ า ตุ ขิ ง แ ก ง อ . จุ น จ . พ ะ เ ย า | 57

คณุ สมบตั ิ รายละเอียดกิจกรรมทปี่ ระเมนิ

5. ศลิ ปะ ร่วมจติ (วญิ ญาณ) 5.2 ประเพณวี ัฒนธรรม
- ดารงรักษา สืบสาน ศิลปะ วฒั นธรรม 1. สืบสานวัฒนธรรมประเพณแี ละภมู ปิ ๎ญญา
ประเพณแี ละภมู ิป๎ญญา เชนํ งานสงกรานต์ ลอยกระทง เขา๎ พรรษา
- กจิ กรรมท่เี อือ้ ตํอการอนุรักษ์ การจักสาน หตั ถกรรม เป็นต๎น
ทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละ สง่ิ แวดลอ๎ ม 2. กจิ กรรมสํงเสริมดา๎ นสขุ ภาพโดยใชภ๎ ูมปิ ๎ญญา
ชาวบา๎ น เชนํ การแพทย์แผนไทย สงํ เสริมการ
ใชส๎ มนุ ไพรในวดั และชมุ ชน

- ประเพณีอํานธรรมปลาชํอนขอนา้ ฟาู สายฝน

- ประเพณีจุดหลัวหิงไฟพระเจา๎

วั ด ส่ ง เ ส ริ ม สุ ข ภ า พ วั ด พ ร ะ ธ า ตุ ขิ ง แ ก ง อ . จุ น จ . พ ะ เ ย า | 58
- ประเพณสี รงน้าพระธาตุขงิ แกง แหํผ๎าหํมพระธาตุขิงแกง

- วัฒนธรรมการฟอู นเล็บ มชี ํางฟอู น มากกวํา ๕๐๐ คน ซึง่ ปหี น่งึ จะรวมตวั กนั ฟอู นแคํปลี ะ ๒ ครั้ง
คอื งานประเพณีสรงนา้ พระธาตขุ งิ แกง และงานถวายสลากภตั

- วดั พระธาตุขงิ แกงมกี ลุํมภมู ิป๎ญญา คือ กลมํุ ตะกร๎าลายดาว

วั ด ส่ ง เ ส ริ ม สุ ข ภ า พ วั ด พ ร ะ ธ า ตุ ขิ ง แ ก ง อ . จุ น จ . พ ะ เ ย า | 59
- จัดตง้ั ศูนยเ์ รยี นรเ๎ู ร่อื ง สมุนไพรพ้ืนบ๎านเพื่อการอนุรกั ษแ์ ละนาไปใชใ๎ นชีวิตประจาวนั ภายใน

วดั พระธาตขุ ิงแกง รวํ มกับ รพ.สต.พระธาตุขงิ แกง และกลํุมผู๎สงู อายตุ าบลพระธาตขุ งิ แกง

- กจิ กรรมตรวจสขุ ภาพในวัดทกุ วันศกุ ร์สุดทา๎ ยของเดือน

- กิจกรรม ป่๎นเพื่อแมํ “Bike for Mom” เพ่ือเปน็ การเฉลิมพระเกียรติ เพอื่ เป็นการสํงเสริมสุขภาพ
ของสมาชกิ ในการรํวมออกกาลงั กาย ทาใหส๎ ุขภาพรํางกายสมบูรณ์แขง็ แรง ปลูกฝ๎งให๎สมาชิกรัก
การออกกาลังกาย และเสริมสร๎างความมนี ้าใจเป็นนกั กีฬา

วั ด ส่ ง เ ส ริ ม สุ ข ภ า พ วั ด พ ร ะ ธ า ตุ ขิ ง แ ก ง อ . จุ น จ . พ ะ เ ย า | 60

คุณสมบตั ิ รายละเอียดกจิ กรรมที่ประเมิน

5. ศิลปะ ร่วมจติ (วิญญาณ) 5.3 ภมู ปิ ญั ญาการอนรุ ักษส์ ่ิงแวดลอ้ ม
- ดารงรักษา สบื สาน ศิลปะ วฒั นธรรม 1. สํงเสรมิ และปลกู จติ สานึกในการอนุรกั ษ์
ประเพณีและภมู ิปญ๎ ญา ส่ิงแวดล๎อมในชุมชน เชนํ เปน็ แกนนาการ
- กจิ กรรมท่เี ออื้ ตอํ การอนรุ กั ษ์ รณรงค์ ปลกู ผัก ปลอดสารพษิ ทาปุย๋ ชวี ภาพ
ทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละ ส่งิ แวดล๎อม บวชต๎นไม๎
2. สร๎างภาคีเครอื ขํายในการจัดกิจกรรมอนรุ ักษ์
สง่ิ แวดลอ๎ ม/การจดั กิจกรรมการเรยี นร๎ู
วถิ ีพุทธ

- จัดต้งั ศูนย์การเรียนรู๎เกษตรพุทธะตามแนวปรชั ญาเศรษฐกจิ พอเพยี ง เพอ่ื ให๎คนในชุมชน เดก็

นกั เรียนเยาวชน เจ๎าหนา๎ ท่ี พนักงานในหนวํ ยงาน องคก์ ร และสถานศึกษาไดเ๎ รียนร๎แู ละรํวมกัน
ขบั เคลือ่ นหลักปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพยี งผํานการทาการเกษตร สวนสมุนไพร พรอ๎ มกบั ธรรมะ
หลักธรรม ไปดว๎ ยกนั และ ใหค๎ าปรกึ ษากับผ๎ูทีส่ นใจในเรือ่ งเกษตรทฤษฎีใหมํ หลกั ธรรม/ธรรมะ
ศกึ ษาสมนุ ไพรพ้นื บ๎าน มีการสาธิตการปลูกผกั ไฮโดรโปนกิ สป์ ลอดสารพษิ (การปลกู พืชไร๎ดิน)

วั ด ส่ ง เ ส ริ ม สุ ข ภ า พ วั ด พ ร ะ ธ า ตุ ขิ ง แ ก ง อ . จุ น จ . พ ะ เ ย า | 61

- กิจกรรม “โลกของปาุ ตะเคยี นงาม” เปน็ กิจกรรมแนะนา และทาความร๎ูจกั กับ ศนู ย์ศกึ ษาและ
อนรุ กั ษ์ปาุ ตะเคยี นงาม และเดนิ สารวจ ทากิจกรรมบวชปุาในพ้ืนท่ีทางเดินศึกษาธรรมชาติ ปุา
ตะเคียนงาม

- วัดพระธาตขุ ิงแกง มี “เครอื ขา่ ยทร่ี ว่ มแลกเปลย่ี นเรยี นร้แู ละถา่ ยทอดเทคนิครวมถึงประสบการณ์
ในการทางาน” จานวน ๗ วดั /ชุมชน/ชมรม คอื

วดั โรงเรยี น วดั แม่จั๊วะ
ปา่ กอ่ นา้ ริน จ.แพร่
จ.ลาพนู จ.แม่ฮอง
สอน
วัดบา้ นธาตุ
วัด อ.จุน
โปง่ แดง จ.พะเยา
จ.ลาพูน

วดั แม่ทะลาย
อ.จุน
จ.พะเยา

มหาวิทยาลยั
พะเยา
จ.พะเยา

วั ด ส่ ง เ ส ริ ม สุ ข ภ า พ วั ด พ ร ะ ธ า ตุ ขิ ง แ ก ง อ . จุ น จ . พ ะ เ ย า | 62

- วดั พระธาตขุ งิ แกง มีเครือขา่ ย “สง่ เสรมิ สุขภาพภายใต้วถิ พี ทุ ธในจงั หวดั ” จานวน ๒ วัด ๔
โรงเรียน รวมทงั้ ส้นิ ๖ ชมรม โดยมกี ารประชมุ และจดั นทิ รรศการแสดงผลงานรว่ มกัน ณ ศาลา
กลางจงั หวดั พะเยา ทุกปี

ชุมชนคณุ ธรรม โรงเรียนบา้ นธาตุขงิ แกง
วัดต้าม่อน อ.เมืองพะเยา
อาเภอจนุ

ชมุ ชนคณุ ธรรม พัฒนาศักยภาพ โรงเรียนพงศอ์ มั พรพทิ ยา
วัดดอนตนั อ.ดอกคาใต้ สมาชิกและแกน อาเภอจุน

นาเครอื ข่าย

จานวน ๔ แห่ง

โรงเรียนอนบุ าลจนุ โรงเรยี นหว้ ยข้าวกา่ วทิ ยา
อาเภอจนุ
โรงเรียนสง่ เสริมสุขภาพ เพชร 2

วั ด ส่ ง เ ส ริ ม สุ ข ภ า พ วั ด พ ร ะ ธ า ตุ ขิ ง แ ก ง อ . จุ น จ . พ ะ เ ย า | 63