การเพาะเลี้ยงจระเข้ CROCODILE AQUACULTURE

หรือไมมีเชื้อก็ได ขึ้นอยูกับลักษณะของพอแมพันธุและการเล้ียงดู นอกจากน้ีอัตราการฟกตัวจะสูงหรือต่ำ ขึ้นอยูกับ
ความชำนาญของผูฟกอีกดวย ในกรณีน้ีจำเปนตองมีพอแมพันธุที่มีประสิทธิภาพในการผสมติดสูงและใหไขปริมาณมาก
ทั้งน้ี จำตองคัดเลือกจระเขต้ังแตเปนวัยรุนท่ีมีประวัติมาจากพอแม โดยทราบแนชัดวาใหผลผลิตดี การนำมาเขาคู
ในระยะเปนวัยรุนเล้ียงในบอ ดว ยอตั ราสว นตัวผูตอตัวเมยี เทา กบั หน่ึงตอหนง่ึ เทาน้นั จะลดอัตราความเสยี หายจากการ
ตอสูกัดกัน และยังเพิ่มอัตราการผสมติดใหมากขึ้น แตท้ังน้ีตองมีพื้นท่ีพอเหมาะแกจระเขสองตัว เพื่อหลบหลีกกันได
เมื่อมีบอผสมพันธุแลวยอมตองมีตูฟกไขท่ีมีประสิทธิภาพ น่ันคือสามารถปรับอุณหภูมิและรักษาอุณหภูมิไดแนนอน
ท่ีอุณหภูมิ 31 - 32 องศาเซลเซียส อีกท้ังยังมีความช้ืนท่ีสูงเพียงพอ คือ 99% ข้ึนไป หลังจากลูกจระเขฟกเปนตัว
ออกมาแลว ควรเตรียมบออนุบาลที่ถูกสุขลักษณะเพื่อรองรับลูกจระเข โดยเนนถึงการรักษาความสะอาดพื้นผิวเรียบ
และปรับอุณหภูมิน้ำใหอยูที่ 32 องศาเซลเซียส อัตราการรอดตายจะสูงข้ึน ลูกจระเขที่รอดจะแข็งแรงและมีผลผลิต
เพียงพอสงออกสูตลาด กรณีน้ีผูท่ีจะลงทุนจึงควรมีทุนมากพอที่จะหมุนเวียนในระยะยาวในชวงแรกอาจไดผลตอบแทนชา
จนกวาจะมีความชำนาญในการจัดการท่ีถูกตอง ท้ังในดานการจัดสภาวะแวดลอมใหเหมาะสมและความชำนาญในการ
เพาะฟก จงึ จะไดผลผลิตท่สี งู คุม กบั การลงทุน

3 | การเลี้ยงครึ่งวงจร วิธีน้ีเหมาะสำหรับผูท่ีมีเงินลงทุนสูงและต้ังใจทำธุรกิจดานอุตสาหกรรมจระเข

โดยตรง ทั้งน้ีเพราะจะตองมีท้ังพอแมพันธุเพื่อขยายพันธุ ระบบฟกไข ระบบอนุบาล และระบบขุนท่ีครบถวน
และมีประสิทธิภาพสูง จึงจะใหผลผลิตคือจระเขที่ไดขนาด มีหนังคุณภาพดี ซ่ึงจำเปนตองมีโรงเชือดและชำแหละ
ท่ถี กู ตองตามกรรมวิธเี พอ่ื ใหส ามารถสง หนงั จระเขส โู รงฟอกหนงั หรือสงเปน หนังดิบแชเกลือสูตางประเทศตอ ไป

4 | การเล้ียงครบวงจร วงจรการเลี้ยงจระเขก็คลายกันกับวงจรการเล้ียงปศุสัตวอ่ืน ๆ จะตางกันก็เพียง

รายละเอียดปลีกยอยเทาน้ัน หากจะขยายความแลวการเล้ียงครบวงจรของอุตสาหกรรมจระเขก็เร่ิมจากมีพอแมพันธุ
เพาะเล้ียงลูก ขุนจระเขรุนไดขนาดเขาเกณฑเพื่อเชือดและลอกหนัง มีกิจการสงออกหนังดิบ ฟอกหนังและ
ทำผลิตภัณฑจากหนังจระเข เนื้อจระเข นอกจากนี้ยังสามารถผลิตอาหารอ่ืนมาเล้ียงจระเขไดเองดวย แตก็มีบาง
โครงการท่ีตองการเพาะลกู จระเขไดแลวจึงสงไปยงั ลูกคา หรือเกษตรรายยอ ย ทำหนาท่ีรบั จา งเล้ียงภายใตเง่ือนไขและ
กฎเกณฑ ดวยเทคโนโลยีจากฟารมแม เพ่ือใหไดคุณภาพที่เหมาะสม เม่ือถึงขนาดแลวก็ขายกลับไปยังฟารมแมดวย
ราคาประกัน ทำลกั ษณะเดยี วกับธุรกจิ ฟารม ไกแ ละฟารมสกุ ร

5 | ฟาร์มจระเข้เพื่อการท่องเท่ียว เปนฟารมจระเขที่มีวัตถุประสงคทำเพ่ือการทองเที่ยวเปนหลัก

กลาวคือมีจระเขหลายขนาดอยางละไมมากนัก เพ่ือใหนักทองเท่ียวชม จำนวนจระเขในฟารมมักจะคงท่ี เล้ียงไปเร่ือย ๆ
เงินทุนท่ีใชจายมักจะเนนหนักไปในดานของการตบแตงสถานที่ และจะมีสวนของการจัดสวน สวนของการให
ความบันเทงิ หรอื สวนสนุกเขามาเกี่ยวของดว ย

6 | ฟาร์มจระเข้แบบผสมผสาน เปนฟารมจระเขที่เปนท้ังฟารมเล้ียงและฟารมเพาะพันธุ ลูกจระเขท่ีได

จากการเพาะพันธุอาจจะเลี้ยงไวทั้งหมด ในลักษณะจระเขขุน หรืออาจทำในลักษณะแบงลูกจระเขใหลูกฟารมซื้อไปเล้ียง
และเมื่อโตข้ึนก็รับซ้ือคืนมาเพื่อนำกลับมาใชประโยชนตอไป ในขณะเดียวกันก็เปดเปนสถานท่ีทองเท่ียวดวยการทำ
ฟารม จระเขล ักษณะนค้ี วรจะเปนแบบคอยเปนคอยไป ซง่ึ จะกินระยะเวลานาน แตเงนิ ลงทุนจะใชไมมากนกั เมื่อพรอ ม
ในสว นไหนกเ็ นน ในสวนนั้น แลว คอย ๆ ขยายใหใหญข้นึ แตหากลงทนุ ในครงั้ เดียวจะใชท นุ สงู มาก

- 44 -

เร่ืองที่ 2

การคัดเลอื กพื้นท่ีเลีย้ งจระเข้

การคัดเลอื กพ้นื ทที่ ่เี หมาะสมสำหรับการเล้ียงจระเข
ควรพิจารณาปจจัยทเ่ี กีย่ วของ (Nipon, 2554) ดงั ตอไปน้ี

1 | อย่ใู กลแ้ หล่งอาหารทใ่ี ช้เลยี้ งจระเข้

สามารถจัดอาหารมาใชเล้ียงจระเขไดอยางเพียงพอ ท้ังนี้เนื่องจากจระเขเปนสัตวกินเนื้อเปนอาหาร
ไมกินพืช อาหารสำเร็จรูปท่ีทำมาจากพืชถึงแมจระเขจะกินได แตการยอยก็ไมสามารถทำได ทำใหผูเลี้ยงตองหา
อาหารจำพวกเนื้อสัตวเทานั้นใหจระเขกิน ซ่ึงถาอยูในแหลงท่ีมีอาหารประเภทน้ีมากและราคาถูก เชน ฟารมไกและ
โรงเชือด ก็จะประหยัดไปไดมากทีเดยี ว

2 | มแี หล่งน้ำดี

จระเขใชชีวิตอยูในน้ำตอวันแลวกินเวลากวาคร่ึงหน่ึง โดยใชน้ำเปนเคร่ืองปรับอุณหภูมิรางกายที่สูง
ใหต ่ำลง และผสมพันธใุ นน้ำ ตามธรรมชาติจระเขอาศัยทอ งน้ำเปนสถานท่หี าอาหารทส่ี ำคัญท่สี ุด ดังนน้ั น้ำจงึ ควรมีอยู
อยางพอเพียง เชน อยูติดคลอง แมน้ำ ก็จะประหยัดและสะดวกมาก แตหากมีบริเวณน้ำจำกัด ก็ตองหาทางใชน้ำ
บาดาลหรือน้ำประปา ซ่ึงทนุ กจ็ ะสงู เพ่มิ ขน้ึ ดว ย และตองตรวจคณุ ภาพนำ้ กอ นวา เหมาะสมทีจ่ ะนำมาใชเล้ียงไดห รอื ไม

3 | มเี สน้ ทางคมนาคมและไฟฟา้ เข้าถึง

เสนทางคมนาคมหรือถนนซอยนั้น อาจไมจำเปนตองลาดยาง เพราะมีไวเพ่ือการลำเลียงอาหารหรือ
วัสดุอุปกรณซ่ึงก็มีไมมาก หรือนอยกวาสัตวชนิดอ่ืน ที่สำคัญตองเปนพ้ืนท่ีที่ไมต่ำเกินไปเพ่ือปองกันเวลาน้ำทวมและ
จระเขห ลบหนีออกจากบอได

4 | ไม่อยู่ใกลช้ ุมชน โรงงานอุตสาหกรรม

เนื่องจากรบกวนการดำรงชวี ติ ของจระเข และอาจหลุดรอดเปน อันตรายแกชมุ ชนได

- 45 -

3เร่ืองที่

ประเภทบอ่ เลย้ี งจระเข้

หลักการในการสรา้ งบ่อจระเข้ ส่งิ ท่ตี อ งรแู ละคำนึงเปน หลักการในการสรางบอเลยี้ งจระเข คือ

1 | จดั ให้มจี ำนวนจระเขอ้ ยไู่ ด้ในปริมาณทเี่ หมาะสมกับขนาดของบอ่ หรือสถานทเ่ี ล้ียง

การเล้ียงจระเขอยางแออัดเกินไปจะทำใหจระเขอยูอยางไมปกติสุข เกิดการแกงแยงอาหาร ตอสู
เกิดนำ้ เสยี หรอื เกดิ โรคตดิ เชอ้ื แพรระบาดได

2 | พ้นื บ่อไมห่ ยาบหรอื ล่ืนเกินไป

เนื่องจากจระเขเปนสัตวท่ีคลานบนดินและใตน้ำ โอกาสสัมผัสกับพื้นจึงมีเกือบตลอดเวลา อาจทำให
หนังทองจระเขเกิดรอยขีดขวน จนเกิดบาดแผลและมีการติดเช้ือได ผูเล้ียงจึงไมควรมองขามขอน้ีไป เพราะราคาหนัง
จะตกลงพ้ืนซเี มนตขดั เรยี บจงึ มขี อ ดีในแงนี้มาก

3 | มรี ม่ เงา

จระเขใชแสงแดดเปนแหลงใหความรอน และหากความรอนสูงเกินความตองการ จึงจำเปนตอง
หลบแดดโดยอาศัยรมเงา ซ่ึงอาจเปนรมไม หลังคาแฝก มานกรองแสง ฯลฯ อกี ท้งั ยงั เปน เงาใหเกิดความเย็นบนพน้ื ผิว
ที่จระเขนอนดวย การเลี้ยงจระเขนั้น บอเลี้ยงควรมีแสงแดดสองถึงตลอดเวลา ซึ่งจะชวยฆาเช้ือแบคทีเรียตาง ๆ
ในน้ำได แตไมควรสองจนทำใหน้ำรอน เพราะอากาศที่รอนมากเกินไป จะทำใหจระเขเครียด สงผลใหเกิดอาการปวย
อาจเปนอนั ตรายได ถา เปน พ้นื ท่แี ดดแรงๆ อาจปลูกตนไมยนื ตน เอาไวก ลางบอจระเขไ ดเ ชน กัน

4 | มรี ะดับน้ำไม่ลกึ และทำความสะอาดง่าย

บอจระเขควรเปนบอซีเมนตทั้งบอ มีสวนท่ีเปนบกและน้ำ 1:1 ระดับน้ำไมลึกเกินไปเพื่อเปนการ
ประหยัดน้ำ และมีทอระบายน้ำท่ีระบายน้ำไดสะดวกรวดเร็วเพ่ือเปนการประหยัดเวลาในการทำความสะอาด
คุณภาพน้ำสำหรับการเพาะเลี้ยงจระเขน้ัน ถาน้ำเสียจะทำใหหนังจระเขถูกทำลายได จึงควรหมั่นเปลี่ยนถายน้ำ
ใหส ะอาดตามสมควร ในชวงที่เปล่ียนถายน้ำน้ันก็ควรจะเก็บเศษอาหาร เชน พวกเศษกระดูก คุณภาพนำ้ ท่ดี ี ก็ชวยให
จระเขเ ติบโตไดอ ยา งแขง็ แรง และสมบูรณ (กษิดิศ, ม.ป.ป)

- 46 -

การแบ่งประเภทบอ่ เลีย้ งตามวัตถุประสงค์

การสรางบอจระเขในแบบตางๆ ที่จะกลาวตอไปน้ีไมจำเปนที่
จะตองมีท้ังหมด ข้ึนอยูกับจุดประสงค เงินทุนและนโยบายการเล้ียง เชน
อาจสรางเปนบอขนาดเล็กกอนในชวงตนๆ ของการเล้ียงและเมื่อจระเข
โตข้ึนและมีเงินทุนพอ ก็อาจเร่ิมสรางบอเพ่ิมเติมตามความเหมาะสม
หรืออาจจะสรางบอท่ีเปนบอรวมแบบขนาดเดียว ใชเลี้ยงจระเขไปได
ทกุ ขนาดเลยก็ได (Nipon, 2554)

ภาพท่ี 10 บ่ออนุบาลลกู จระเข้ 1 | บ่ออนุบาล ใชสำหรับอนุบาลลูกจระเขในระยะแรก

ขนาดอายุ 1 - 3 เดือน ซึ่งอาจเปนลูกจระเขท่ีเพาะพันธุขึ้นมาไดในฟารม
หรือเปนลูกจระเขท ี่เพิ่งซื้อหามาเลี้ยง ควรเปนบอซีเมนตข ัดมันท้ังพื้นบอและ
ผนังบอขนาดบอเริ่มต้ังแต 1x1 เมตร จนถึง 2x2 เมตร หรือ 3x3 เมตร
ข้ึนอยูกับความจำเปนไมตายตัว ผนังบอสูงไมเกิน 1 เมตร ใหสวนท่ีเปนน้ำ
และบกในอัตรา 50 : 50 โดยตรงกลางบอจะยกเปนพื้นหรือลาดสูงขึ้น
ดานขางโดยรอบเปนสวนท่ีเปนน้ำ ใหมีระดับน้ำสูงประมาณ 6 - 10
เซนติเมตร สวนกลางบอที่ยกเปนลานสูงกวาระดับน้ำ ก็เพื่อใหลูกจระเข
ข้ึนมานอนพักอาศัย บออนุบาลนี้ตองเปล่ียนน้ำท่ีเล้ียงทุกวัน และตอง
รักษาความสะอาดอยตู ลอดเวลา

2 | บ่อเล้ียงจระเข้เล็ก เปนบอสำหรับเลี้ยงลูกจระเขท่ีผานการอนุบาลมาแลว อายุ 3 เดือนข้ึนไป

หรือใชเล้ียงจระเขตั้งแตอายุ 3 เดือนถึง 1 ป ลักษณะบอเปนคอนกรีตพื้นขัดมนั มีกำแพงเหมือนบออนุบาล มีสัดสวน
น้ำและบก 50 : 50 เชนกัน แตมีขนาดบอท่ีใหญกวา เชน อาจกวางยาวต้ังแต 4x4 เมตร เพ่ือใหสามารถปลอย
ลูกจระเขลงเล้ียงไดประมาณ 20 ตัวตอบอ หรือใหญข้ึนไปกวานั้นอีกข้ึนอยูกับจำนวนของจระเขที่จะเล้ียง อาจเปน
8x8 เมตร หรือ 10x10 เมตรก็ได สว นท่ีเปนพ้ืนซีเมนตยกสูงอาจอยูตรงกลางบอ หรือเปนสวนบกครึ่งบอ และเปน สว นน้ำ
ครึง่ บอก็ได แตสว นที่เปนนำ้ จะตองมคี วามลกึ มากกวา บอ อนบุ าล คือ ลึกต้ังแต 50 - 70 เซนติเมตร

ภาพที่ 11 บอ่ เลี้ยงจระเขเ้ ลก็

- 47 -

3 | บอ่ เลย้ี งจระเข้วยั รุ่น

เม่ือเลี้ยงลูกจระเขในบอเล้ียงจระเขเล็กเจริญเติบโตข้ึนมากแลว หากยังเล้ียงตอไปในบอดังกลาวจะทำให
จระเขเกิดอาการเครียด เพราะอยูกันอยางหนาแนน อาจแยงอาหารและทำรายกันจนเกิดความเสยี หาย ดังนั้นจึงตอง
ทำการยายบอ หากประสงคเล้ียงนอยตัว ก็เพียงสรางบอปูนใหมีของบอสูงขึ้นประมาณ 1 เมตรครึ่ง ถึง 2 เมตร
กวาง 4 - 5 เมตร ยาว 8 - 10 เมตรก็ได โดยสรางบอน้ำตรงกลางบอขนาด 1/3 ของบอ อีก 2/3 ทำเปนลานซีเมนต
สูงมาข้ึนเล็กนอย เพื่อใหจระเขไดมีพ้ืนท่ีอยูไดทั้งบนบกและในน้ำ แตถาตองการปลอยจระเขลงเล้ียงเปนจำนวน
มากกวาน้ี ก็สรางบอใหมีขนาดใหญข้ึนก็ได เชน 1 - 2 ไร แตบอใหญเชนน้ีอาจไมจำกัดวาจะสรางสวนท่ีเปนบกวาอยู
บริเวณใดของบอ แตโดยมากจะเวนสวนบกไวบริเวณดานขางของบอดานที่ติดกับขอบบอ 1 - 3 เมตร สำหรับให
จระเขนอนพัก และสวนที่เปนพื้นท่ีน้ำ ถาบอใหญมาก ๆ อาจไมจำเปนตองเทพ้ืนคอนกรีต เวนแตวาบอไมใหญนัก

และพรอมท่ีจะลงทุน นอกจากน้ีความลึก
ของน้ำในบอก็ควรจะลึกมากข้ึนกวาบอ
จระเขเล็ก ท้ั งน้ี อาจท ำให ใน บ อลึ ก
1 - 1.5 เมตร หรือ 2 เมตรก็ได โดยตอง
สามารถรักษาระดับน้ำไวดวย และส่ิงที่
ขาดไมไดในการสรางบอเล้ียงจระเขก็คือ
ควรปลูกตนไมไวในบริเวณบอ เพ่ือใชเปน
รมเงาสำหรับใหจระเขไดข้ึนมาพักผอน
อาศยั หลบความรอ นได

ภาพท่ี 12 บอ่ เล้ียงจระเขว้ ยั รุน่

- 48 -

4 | บ่อเลี้ยงจระเข้ขนาดใหญ่ บอเลี้ยงจระเขขนาดใหญอาจมีพ้ืนที่ต้ังแต 2 - 4 ไรขึ้นไป ซ่ึงสามารถปลอย

เลี้ยงจระเขลงเลี้ยงไดประมาณ 200 ตัว ภายในบริเวณของบอเลี้ยงขนาดนี้อาจไมจำเปนตองเทคอนกรีตท่ีสวนใดของบอ
แมกระท่ังบรเิ วณดานขาง ๆ บอ แตก็ยงั คงจัดสัดสวนใหมีบริเวณสวนท่ีเปนบกและน้ำตามความเหมาะสม ทำขอบบอ
หรือกำแพงใหสูงขึ้นไมต ำ่ กวา 2 เมตร ความลึกของนำ้ ไมต ่ำกวา 1.5 เมตร

ภาพที่ 13 บอ่ เลย้ี งจระเข้ขนาดใหญ่

5 | บ่อพ่อแม่พันธุ์ ใชสำหรับเล้ียงพอแมพันธุโดยเฉพาะ เปนบอดินหรือบอคอนกรีตก็ได สรางใหพิเศษ

กวาบออ่ืน ๆ เพื่อใหแมจระเขมีความรูสึกปลอดภัยและมีบรรยากาศท่ีสงบ อาจสรางเปนบอผนังคอนกรีตสูง 1.5 - 2 เมตร
กวาง 4 - 5 เมตร ยาว 8 - 10 เมตร ใหมีสวนบกท่ีเปนพ้ืนดิน และสวนท่ีเปนน้ำมีความลึกลาดลงไปจากระดับ
50 เซนติเมตร เพื่อจะใหจระเขนอนพักผอน จนถึงความลึก 1.5 - 2 เมตร เพ่ือใหจระเขไดอาศัยน้ำลึกเปนที่ผสมพันธุกัน
รวมท้ังกบดานในเวลาที่ตองการ บริเวณบอผสมพันธุตองไมรอน มีรมเงาใหจระเขไดหลบพักอาศัยและวางไข หรือถา
ปลอยใหมีหญาข้ึนดวยก็ดี แตถาเห็นวาบริเวณบอไมคอยมีบรรยากาศเหมาะสม อาจตองทำบอดินตอไปดานทายบอ
เพ่ิมเติม โดยมีชองทางใหจระเขเดินเขาออกหองหรือบอนี้ได บางที่ทำเปนบอขนาด 3 x 3 เมตร เปนสี่เหลี่ยมหรือ
วงกลมตอออกไป วัตถุประสงคเพื่อจะใหแมจระเขมีความรูสึกวาเปนสถานท่ีที่ปลอดภัยตอการวางไข จระเขจะเขาไป
วางไขในบรเิ วณนี้ เพราะไมตอ งคอยระแวงอันตรายวา จะทำใหไ ขไดร บั ความเสยี หาย

ภาพท่ี 14 บ่อพอ่ แมพ่ ันธุแ์ ละทวี่ างไข่

- 49 -

6 | บ่อเลี้ยงจระเข้ขุน เหมาะสำหรับการลงทุนทำฟารมจระเขขุนซึ่งเปนการทำฟารมจระเขที่ลงทุนนอย

ดูแลงาย และเปนท่ีนิยมกันมากในปจจุบัน การทำฟารมจระเขขุนไมจำเปนตองใชบอหลายขนาดเพราะเพียงแตนำ
ลกู จระเขขนาดเดียวกันเทา ๆ กันมาเลย้ี งใหไดขนาดแลวสงไปจำหนา ย กอนนำจระเขร นุ ใหมขนาดเลก็ เทากบั รนุ แรกๆ
มาเล้ียงหมุนเวียนกันไปอีก ขนาดของบอเล้ียงจระเขขุน ใชเล้ียงจระเขท่ีอายุไมเกิน 3 เดือน เร่ิมกินอาหารเองแลว
และมีความยาวประมาณ 35 - 40 เซนติเมตร ซึ่งเปนลูกจระเขท่ีฟารมเพาะเล้ียงขายใหกับลูกฟารม บอท่ีลูกฟารม
ควรเตรียมสำหรับลูกจระเขนี้ ควรจะมีขนาดกวาง 2 เมตร ยาว 2.5 เมตรและสูง 1 เมตร สามารถเลี้ยงลูกจระเขได
ประมาณ 25 ตัว หากมีความจำเปนที่จะตองเล้ียงใหหนาแนนกวานี้ก็สามารถทำได โดยแบงคร่ึงบอช่ัวคราวดวยไม
หรือกระเบ้ืองแผนเรียบเปน 2 บอ เลี้ยงลูกจระเขบอละ 25 ตัว รวมเปน 50 ตัว เมื่อลูกจระเขมีความยาว
60 เซนตเิ มตร จะมพี ฤติกรรมนอนทบั กนั นอ ยลง สามารถทจ่ี ะแยกลูกจระเขลงบอทม่ี ีขนาดใหญขนึ้ ได

การเตรียมบ่อง่าย ๆ ในการเล้ียงจระเข้ 200 ตัว สำหรับผู้ไม่เคยเลี้ยงมาก่อน และเพื่อใหส รา งบอทีเดียว
สามารถเล้ียงไดตั้งแตเล็กจนโต ไมตองสรางบอขนาดเล็ก กลาง ใหญ ใหสิน้ เปลือง โดยสรางบอ ขนาดกลางเพียงอยางเดียว
จำนวน 4 บอ ขนาดของบอคิดจากคาเฉล่ียของอัตราความหนาแนนของจระเขขนาด 200 - 250 เซนติเมตร
เมอ่ื ตองการเลีย้ งจระเข 200 ตัว พื้นท่ีในการเล้ียงเทากับ 160 ตารางเมตร แบงเปน 4 บอ แตละบอ มพี ื้นที่ 40 ตารางเมตร
หรือบอขนาด 4x10 เมตร

ในชวงแรกลูกจระเขยังมีขนาดเล็กอยู มักชอบนอนทับกัน หากแตละบอใสลูกจระเขจำนวน 50 ตัว ก็จะทำให
อัตราการตายของลูกจระเขสูงได แตละบอควรก้ันดวยผนังกั้นช่ัวคราว ใหเปนบอเล็ก 2-5 บอ เพื่อเลี้ยงลูกจระเขบอละ
10 - 25 ตวั ซง่ึ จะทำใหลูกจระเขเ จริญเติบโตดี เมือ่ เลย้ี งลกู จระเขโตข้ึนมีขนาด 60 เซนติเมตรขึ้นไป ก็เอาผนังก้ันออก
ใหเปนบอ เดยี ว สามารถเลี้ยงลูกจระเขไดโตขนาด 250 เซนตเิ มตร ไดโ ดยไมต อ งยายจระเขไปเล้ียงในบอใหญข้นึ ใหย ุงยาก

การท่ีแบงบอใหเปนบอขนาดกลาง 4 บอ บอละ 40 ตารางเมตร แทนท่ีจะเปนบอขนาดใหญ 160 ตารางเมตร
เพยี งอยา ง 1 บอ กเ็ พื่อจะไดส ามารถทำการคัดขนาดของจระเขใ นระหวา งการเลีย้ งได (Nipon, 2554)

หากผูเลี้ยงตองการใชประโยชนของบอเล้ียงใหเต็มที่ เพื่อเปนการลดตนทุนในชวงลูกจระเขเลก็ ๆ ก็สามารถ
เล้ียงจำนวนมากกวานี้ได โดยบอแตละบอสามารถแบงกั้นช่ัวคราวใหเปนบอเล็ก ๆ เล้ียงลูกจระเขได 200 ตัว ดังนั้น
จึงสามารถเลี้ยงลูกจระเขไดในชวงแรกถึง 800 ตัว เม่ือลูกจระเขโตข้ึน ก็ทยอยแบงขายใหผูอื่นนำไปเล้ียงหรือ
ทยอยสรางบอ ใหมข นึ้ ภายหลงั เมอื่ มีเงินทนุ เพมิ่ ขน้ึ ก็ได (Nipon, 2554)

สำหรับผูที่อยูในแหลงท่ีมีอาหารสำหรับจระเขทุกขนาดจำนวนมากและมีความตองการซื้อลูกจระเขเขามา
เล้ียงในฟารมทุก ๆ ป เม่ือจระเขโตไดขนาด จะสามารถมีจระเขขายคืนไดทุกปเชนกัน ทำใหมีรายไดอยางตอเนื่อง
กค็ วรจะมบี อเลยี้ งสำหรับจระเขเลก็ กลาง ใหญ ดวย โดยปแรกสรางเฉพาะบอ จระเขข นาดเลก็ เมือ่ จระเขโตขน้ึ ก็สรา ง
บอสำหรับจระเขกลางและใหญ บอจระเขเล็กก็ใชรับลูกจระเขเล็กรุนใหมตอไป ทำใหผูเล้ียงสามารถคอย ๆ ลงทุน
ขยายฟารมได (Nipon, 2554)

- 50 -

4ตอนที่
อาหารและการให้

ลูกจระเข้ระยะฟักออกจากไข่ใหม่ ๆ จะยังไมกินอาหาร มักนอนนิ่งเคลื่อนไหวนอย จึงใชพลังงานนอย จากระยะน้ี
จงึ ไมจำเปนตอ งใหอ าหารทุกวัน ถาการใหอาหารแตละคร้ัง
เนือ่ งจากยังมไี ขแดง (Yolk) เหลืออยใู นทองพอทีจ่ ะเล้ียง จระเขสามารถกินไดอิ่มท่ัวถึงทุกตัวแลวอาจใหอาหารประมาณ
ตัวเองไปไดประมาณ 5 - 7 วัน เม่ือไขแดงถูกนำไปใชหมด 5 - 7 วัน หรอื 10 วันตอครั้งก็ได ซึง่ การใหอาหารนี้ควร
ลูกจระเขก็จะเริ่มหิวและกินอาหาร อาหารที่ใชเลี้ยงลูก ใหในเวลาเย็น เนื่องจากจระเขจะออกหากินในเวลากลางคืน
จระเขในระยะแรกน้ีสวนใหญจะใชอาหารประเภทเนื้อ สวนในเวลากลางวัน ตอนเชาหรือเย็นมักนอนอาปากผ่ึงแดด
เชน กุง ลูกปลา ลูกกบ ลูกเขียดตัวเล็กๆ หรือจะใชปลาทู บนลานบอและจะแชอยูในน้ำ เม่ือมีแดดจัดหรืออากาศ
ปลานิล โดยแลเอาแตเนื้อแลวหัน่ เปน ช้นิ เล็กๆ ถา เปนกุง รอ นจะไมห าอาหารกินแตอยา งใด (Nipon, 2554)
ก็ตองแกะเปลือกหุมตัวออกกอน และห่ันเปนช้ินเล็ก ๆ ทัศนคติที่วา่ “จระเข้คอื ถังขยะมีชวี ิต” ขณะนี้เกษตรกร
เชนกนั แลว ใหก นิ วันละคร้งั ในเวลาเย็น (Nipon, 2554) หรือผูที่สนใจคงตองเปล่ียนแปลงความคิดใหมไดแลว
มีเกษตรกรหลายรายคิดวาจระเขกินอะไรก็ได สามารถ
เมื่อลูกจระเขแข็งแรงและสามารถกินอาหารไดเอง กนิ ไกไดท้ังตัวโดยไมตอ งถอนขนออก อาหารจะเนาเสยี ก็
จึงเลิกปอนอาหารใหกิน ลูกจระเขจะกินอาหารเองประมาณ ไมเปนไร ซ่ึงทั้งหมดนี้เปนความเขาใจผิดของเกษตรกร
3 - 5 % ของนำ้ หนกั ตวั โดยจะออกมากินอาหารในชวงเวลา หลายทาน โดยเฉพาะอาหารที่มีเสนใย เชน ขนไก ยาง
กลางคืนเปนสวนใหญ เน่ืองจากเปนชวงที่สงบเงียบไมมี ถุงพลาสติก ฯลฯ จะทำใหกระเพาะอาหารของจระเข
คนรบกวน สำหรับปริมาณอาหารท่ีใหในแตละวันน้ันก็ตอง ไมสามารถยอยอาหารไดเต็มที่ และอาจเปนสาเหตุที่ทำ
สงั เกตจากอาหารท่ีเหลือเปนเกณฑพิจารณา คือถาลูกจระเข ใหจระเขตายไดในท่ีสุด จึงควรระมัดระวังอยางย่ิงสำหรับ
กินอาหารหมดก็คอย ๆ เพิ่มอาหารใหมากข้ึน ถาเหลือมาก เกษตรกรผเู ลี้ยงจระเข การวางแผนและจดั การใหอ าหาร
ก็ใหลดปริมาณลดลงจนพอเหมาะพอดี เพราะถาหากมี จึงมีความจำเปนอยางมาก อาหารที่สด สะอาด และ
เศษอาหารเหลือตกคางในบอจะเปนเหตุทำใหน้ำเนาเสียงาย ปราศจากสารพษิ เทา นนั้ ท่ีเหมาะสมทสี่ ดุ สำหรบั จระเข
ตองเสียเวลาในการเก็บกวาดเศษอาหารและเปล่ียน
ถา ยน้ำในบอ ลูกจระเขท่ีไดกินอาหารเต็มสวนทองจะดอู วน การให้อาหาร ถาหากใหอาหารอยางใดอยางหนึ่งตลอดเวลา
ปอม และมีการเจริญเติบโตเปน ไปตามปกติ (Nipon, 2554)
อาจทำใหขาดสารอาหารบางอยางได เชน การใหปลาสด
เม่ือเล้ียงลูกจระเขจนมีอายุไดประมาณ 6 เปนอาหารหลัก อาจจะทำใหเกิดภาวะขาดวิตามินอี และทำให
เดือน จึงเปลี่ยนเปนการใหปลาทั้งตัวเปนอาหาร สวน เกิดโรคไขมันอักเสบหรือไขมันเหลืองได เน่ืองจากวิตามินอีใน
ใหญจะใชปลาทูและปลานิล เพราะสามารถหาไดงาย เนื้อปลาจะสลายตัวเร็วมาก เปนตน ดังน้ัน จึงจำเปนตองให
เล้ียงไปจนถึงอายุ 2 ป การใหอาหารก็ยงั คงใหวันละครงั้ ใน อาหารอ่ืนเสริม เชนไก หรือวิตามินอดี วย โดยในชวงขนุ (อายุต้ังแต
ตอนเย็น คร้ันเม่ืออายุจระเขมีอายุ 2 ปขึ้นไปแลว ก็จะ 1 ปขึ้นไป) อาหารเสริมที่ดี คือ ตับ (อยางนอยเดือนละ 3 คร้ัง)
เปล่ียนเปนการใหซ่ีโครงไกและหมูสวนท่ีเปนมันเปน และควรมกี ารถายพยาธิอยางนอ ย 1 ครงั้ /6 เดือน (ยศพงษ 2551)
อาหารเลี้ยง หรือในฟารมท่ีมีไกหรือหมูตายก็สามารถ
นำไปใชเล้ียงเปนอาหารจระเขได เนื่องจากจระเขเปนสัตวท่ี

- 51 -

ตอนท่ี 5 โรคและการควบคุม
โรคของจระเขมี 2 ประเภท คือ โรคที่ไมไ่ ด้เกดิ จากการตดิ เชือ้ และ โรคทเี่ กิดจากการติดเช้ือ
(ศนู ยว ิจยั และพัฒนาการเพาะเลี้ยงสัตวน ้ำชายฝง เขต 6, 2562)

1. โรคทไ่ี ม่ไดเ้ กิดจากการติดเช้อื มสี าเหตุจาก

1.1 | สภาพแวดล้อมไม่เหมาะสม
เชน อุณหภูมิ เน่ืองจากจระเขเปนสัตวเลือดเย็น อุณหภูมิภายในจะเปล่ียนตามสภาพอากาศ ถาอุณหภูมิเกิน

39 องศาเซลเซียส จะทำใหตายได คุณภาพน้ำ ควรเปล่ยี นน้ำในบอเล้ียงบอยๆ สภาพบอเลย้ี งตองมีเน้อื ที่เพียงพอ
โดยคำนวณจากสตู รพื้นที่ตอตัว = ความยาวจระเข x 3 เทาของความยาวจระเข นอกจากน้ันตองมีรมเงาและมีพื้นท่ีน้ำ
อยา งนอ ย 2 ใน 3 ของบอ จำนวนจระเขใ นบอตอ งไมห นาแนน จนเกนิ ไป
1.2 | อาหารไมเ่ หมาะสม

เชน ถาใหโปรตีนหรือเคร่ืองในสัตวมากเกินไปจะทำใหสัตวเปนโรคเกาท มีอาการเคลื่อนไหวชาจนขยับตัวไมได
และตายโดยไมทราบสาเหตุ โรคขาดวิตามนิ และขาดแรธาตเุ พราะสัดสว นอาหารไมเหมาะสม
1.3 | อาการแคระแกรน

อาจเกดิ จากพนั ธุกรรม ความผดิ ปกตแิ ตกำเนิด สภาพแวดลอ ม อาหาร และโรคติดเช้ือ ซงึ่ เกย่ี วเนือ่ งกนั
1.4 | อาการพกิ ารแตก่ ำเนิด

เชน หลังคด หางดวน ฯลฯ เกิดจากพันธุกรรมการฟกไขไมเหมาะสมหรือไดรับสารพิษซ่ึงอาจถายทอดมา
จากพอแมห รอื ปนมากับน้ำ

2. โรคท่เี กดิ จากการติดเชอ้ื มสี าเหตุจาก

2.1 | เช้อื ไวรสั
ทำใหตับและลำไสอักเสบ ควรรักษาอุณหภูมิบออนุบาลใหเหมาะสม หม่ันรักษาความสะอาด ใชคลอรีน

2 - 4 ppm. หรอื ดางทับทิม 10 ppm. เปน นำ้ ยาฆาเช้อื และผสมยาปฏชิ ีวนะลงในอาหาร
2.2 | เชือ้ แบคทเี รีย

ถาติดเชื้อในกระแสเลือดจะทำใหตายแบบเฉียบพลัน ปอดบวม ตาอักเสบ เมื่อพบตัวปวยตองรีบแยกออก
และทำความสะอาดและฆาเช้ือในบอเดมิ และทำการรักษาโดยใชยาปฏชิ ีวนะ นอกจากน้นั ยังพบการติดเช้ือดอ้ื ยา
ที่กอใหเกิดโรคคลามีเดียใน จระเขน้ำจืด ซ่ึงเกิดจากเชื้อคลามีเดียสายพันธุใหม พบครั้งแรกในประเทศไทย
(ลดาวลั ย และคณะ, 2558)
2.3 | เช้อื รา

ทำใหเกิดโรคปอดบวม และผิวหนังอักเสบ รักษาโดยใหยากินพวกนิสตาติน หรือคีโตโคนาโซล รวมกับการ
ทายามโิ คนาโซลบนผวิ หนัง และอาบน้ำดา งทับทมิ 10 ppm.
2.4 | พยาธิ

ไดแก ปลิงควาย ซ่ึงมักอาศัยอยูในชอ งปากของจระเข รักษาไดโดยใชปูนขาวละลายน้ำในบอ พยาธใิ นปอด
ใชยาไอโวเม็คติน ฉีดเขา กลา มเนอื้ ในอตั รา 200 มิลลิกรัมตอนำ้ หนักตัว 1 กโิ ลกรัม

- 52 -

- 53 -

- 54 -

- 55 -

ขน้ั ตอนกระบวนการผลติ เร่มิ ตน้ จากการเพาะพันธ์จุ ระเข้

โดยเฉล่ียแลวจะนำจระเขที่มีอายุประมาณ 2 ป 6 เดือน ภาพโดย Petr Ganaj จาก Pixabay
ถึง 3 ป ซ่ึงจะมีขนาดเสนความกวางรอบอก 55 เซนติเมตร

ความยาวประมาณ 170 - 180 เซนติเมตร เขาสูกระบวนการ
ชำแหละได ผลิ ตภั ณ ฑ เน้ื อจระเข และนำหนั งมาฟอกย อม

ไดหนังจระเขเพ่ือเขาสูการผลิตภัณฑจากหนังจระเข โดยมี

2 กระบวนการหลัก คือ การเตรียมช้ินสวนประกอบ และ
การเย็บประกอบเปน ผลติ ภัณฑ (เทคโนโลยีชาวบาน, 2560)

การจบั และการขนส่ง

1 | การจับบังคับจระเขตองใชว ิธีการท่เี หมาะสม และสอดคลองตามหลักสวัสดิภาพสัตวขององคการสุขภาพ

สตั วโลก (World Organisation for Animal Health; OIE)1/ เพอ่ื ใหม ีความปลอดภยั ตอ ผปู ฏิบัตงิ านและจระเข

2 | การเคล่ือนยายจระเขตอ งดำเนินการอยา งระมัดระวังเพื่อปองกันอันตรายและเหตฉุ ุกเฉินทอี่ าจจะเกิดข้ึน

ระหวางการขนสงมีการขนสงอยางถูกสขุ ลักษณะตามหลักสวัสดิภาพสัตวของ OIE รวมท้ังมีการดำเนินการเปน ไปตาม
พระราชบัญญัติโรคระบาดสัตว พ.ศ. 2558 พระราชบัญญัติสงวนและคุมครองสัตวปา พ.ศ. 2562 และพระราชกำหนดการ
ประมง พ.ศ. 2558 และ ทแี่ กไ ขเพม่ิ เตมิ พ.ศ. 2560

การชำแหละ

การผลิตมีขั้นตอนปฏิบัติงานอยางถูกสุขลักษณะไมกอใหเกิดการปนเปอน มีการทำความสะอาด ควบคุม
อุณหภูมิ ตรวจสอบคุณภาพ และคัดแยกผลิตผลที่ไมเหมาะสมตอการบริโภค สวนที่นำไปบริโภคตองมีการดูแลให
ปลอดภัยสำหรับการนำไปบรโิ ภค มีการชบ้ี ง ระบรุ นุ ทผี่ ลติ แหลง ท่ีมา พรอ มบันทึกเพอื่ ใหส ามารถตามสอบได

1 | การตรวจรบั และเตรยี มจระเข้กอ่ นชำแหละ

• ตองตรวจสอบชนิดและจำนวนของจระเขท ่ีรับเขาโรงเชอื ดใหตรงกับหนังสือแบบแจงเคลื่อนยายจระเข
หรอื เอกสารหลักฐาน เพ่ือใหทราบแหลงทม่ี าและเปน ประโยชนในการตามสอบ

• ควรพักจระเขเ พอ่ื ลดความเครยี ดกอ นเขาสูกระบวนการฆา
• ตองตรวจพินิจ เพ่ือคัดเลือกเฉพาะจระเขที่มีสุขภาพแข็งแรง ไมแสดงอาการผิดปกติ หรือมีรอยโรค
(lesion) เขา สูกระบวนการฆา

1/ OIE. Terrestrial Animal Health Code. 2019. Chapter 7.1.4. Killing of reptiles for their skins, meat and other products.

- 56 -

2 | การฆา่ จระเข้

• ทำความสะอาดจระเขทกุ ตัวกอนเขา ฆา
• ทำใหจระเขหมดความรูสึกหรือสลบ เพื่อระงับความเจ็บปวดระหวางทำการฆาดวยวิธีท่ีเหมาะสมกับ
ขนาดของจระเข เชน การใชกระแสไฟฟา และตอ งมีการตรวจสอบวาจระเขหมดความรูสกึ อยางสมบรู ณ
ตัวอยางขอ มลู การพิจารณาเกณฑว ัดประสิทธภิ าพของวธิ ีทำใหสลบและวิธีฆา มีดังน้ี

• ไมม ีการตอบสนองของรูมานตาตอ แสงหรอื วตั ถุท่เี คลื่อนไหว
• ไมม กี ารเคลอ่ื นไหวของตาเพ่อื ตอบสนองตอ วัตถุหรือการเคลอ่ื นไหว
• ไมมีการกะพริบตาหรือการตอบสนองของหนังตาท่ีสาม (nictitating membrane) เม่ือถูกสัมผัส

หรอื แตะที่กระจกตา
• ไมม ีการเปด หรอื ปด เปลอื กตาตามธรรมชาติ
• ไมแสดงพฤติกรรมตอบสนองเพอ่ื ปองกันตัว
• ไมมีการเคล่อื นไหวของลนิ้
นอกจากเกณฑขา งตนแลว สามารถตรวจสอบปฏกิ ิรยิ าเพ่ือยนื ยนั การตายได ดงั นี้
• ไมต อบสนองตอส่ิงเราเม่ือถูกกระตุนบรเิ วณหวั ท่บี ง ชถี้ งึ ทำงานของสมอง
• หยุดหายใจ
• หัวใจหยุดเตนอยางถาวร (ทัง้ นี้ อาจพบการเตนของหัวใจในจระเขทเ่ี พง่ิ ตายแลวได) จงึ ไมค วรใชการ

เตน ของหัวใจเปนตวั บง ช้ีการตายเพยี งอยา งเดยี ว

3 | การนำเลอื ดออก

ตอ งทำอยางสมบูรณและเร็วที่สุด เพ่ือลดการทำใหเ ลือดคั่ง เชน ใชว ิธีปลอ ยใหเ ลอื ดไหลตามแรงโนมถวง
หรืออาจใชอ ุปกรณชวย หากมีการเก็บเลือดเพ่อื การบริโภคตอ งใชวธิ ีท่ถี ูกสุขลักษณะ

4 | ทำให้จระเขต้ ายดว้ ยวธิ กี ารณุ ยฆาต

โดยใชอุปกรณ เคร่ืองมือ ที่สอดคลองตามหลักสวัสดิภาพสัตวของ OIE เชน การใชมีดปลายแหลมแทง
บรเิ วณทายทอยเพือ่ ตดั การเช่อื มตอ ระหวางสมองกับไขสนั หลงั อยางสมบรู ณ

5 | วิธกี ารชำแหละ

5.1 มีพ้ืนที่และวิธีการชำแหละท่ีเหมาะสมสำหรับแยกช้ินสวนตางๆ ออกจากจระเข ไดแก หนัง เนื้อ
อุงตีน เครอ่ื งใน และหวั รวมทัง้ มีวธิ ีการเก็บอยางถกู สุขลกั ษณะเพ่อื ปองกันการปนเปอน

5.2 มีการตรวจคุณภาพระหวางชำแหละ ตามหลักวชิ าการโดยผูท่ีมีความรู ความสามารถและไดรับการ
ยอมรับจากหนวยงานที่มีอำนาจหนาท่ี ในกรณีท่ีพบรอยโรคหรือมีลักษณะท่ีไมเหมาะสมตอการบริโภค ใหแยกออก
จากกระบวนการผลติ สำหรับการบรโิ ภค และมีการบนั ทึกทุกครั้ง

5.3 หากพบรอยโรคที่สงสัยวา เปนโรคระบาดตามกฎหมายวาดวยโรคระบาดสัตวใหแจงตอพนักงานเจาหนาท่ี
5.4 ลางจระเขหลังขั้นตอนการนำเครื่องในออกเพื่อลางเอาส่ิงสกปรกท่ีมองเห็นดวยตาเปลาและคราบ
เลือดออก และปองกนั การกระจายของเชื้อจุลินทรีย

- 57 -

5.5 หากการผลิตไมตอเนื่อง เชน มีการหยุดพักหรือชำแหละไมไดทันเวลา ใหมีการจัดการผลิตผลที่มี
วัตถุประสงคสำหรับการบริโภค เพ่อื ใหม ่นั ใจวาอณุ หภูมิใจกลางผลติ ผลไมสงู กวา 10 oC2/

5.6 แยกอุปกรณท่ีใชแตละขั้นตอน และแยกภาชนะสำหรับใสผลิตผลเพื่อปองกันการปนเปอน มีการทำ
ความสะอาดและฆาเช้ือดวยวธิ ีการและความถ่ีอยา งเหมาะสม

5.7 มีการระบรุ นุ ผลิตผลเพื่อใหสามารถตามสอบได

6 | วิธกี ารตัดแตง่

6.1 พ้นื ท่ตี ัดแตง ตอ งสะอาด แยกเฉพาะจากพน้ื ทีฆ่ าและแยกหนัง
6.2 การตัดแตงตองทำดวยความรวดเร็ว หากการดำเนนิ การไมตอ เนื่อง ตองควบคุมอุณหภมู ิใจกลางของ
เนื้อและชิน้ สว นจระเข ใหไ มสงู กวา 10 °C
6.3 ทำความสะอาดอปุ กรณท ่ีใชทุกคร้งั ทั้งกอ นและหลงั การปฏิบัตงิ าน และระหวา งการปฏิบัติงานเปน ระยะ
6.4 ผปู ฏิบตั งิ านตัดแตง ตอ งปฏบิ ัติงานอยางถกู สขุ ลักษณะ
6.5 หามไมใหผไู มม ีสวนเก่ียวขอ งกบั การปฏบิ ตั ิงานเขาไปในบรเิ วณพนื้ ทต่ี ัดแตง

7 | การบรรจแุ ละการเกบ็ รกั ษา

7.1 พน้ื ที่บรรจุ ตอ งแยกเปน สัดสว น สะอาด และถูกสขุ ลักษณะ
7.2 การบรรจุตองกระทำดว ยความรวดเรว็ ปฏบิ ัตอิ ยา งถูกสุขลักษณะ ไมกอใหเกิดการปนเปอนและตอง
ควบคุมอณุ หภูมใิ จกลางผลติ ผล ใหไ มส ูงกวา 10 oC
7.3 ภาชนะบรรจุ ตองทำจากวัสดุที่เหมาะสม
สะอาด สามารถปองกันการปนเปอน ไมสงผลกระทบตอ
คณุ ภาพและความปลอดภัยอาหาร
7.4 ระบุชื่อผูผลิตและวันเดือนปหรือรุนของการ
ผลิต บนภาชนะบรรจุเพอ่ื ใหส ามารถตามสอบได
7.5 การเก็บรักษาผลิตผลกอนการจำหนาย
ตองทำอยางถูกสุขลักษณะ มีการควบคุมอุณหภูมิให
เหมาะสมกับการกำหนดอายกุ ารเกบ็ รักษาผลติ ผล

2/ oC เปนสัญลกั ษณส ำหรบั หนว ยอนุพทั ธ (derived units) ในระบบเอสไอ (International System of Units; SI) ท่ีใชแทนคำวา
“องศาเซลเซยี ส (degree celsius)”

- 58 -

8 | การปอ้ งกนั การปนเป้อื นของจลุ ินทรีย์

8.1 มีการจำกัดและควบคุมบุคคลท่จี ะเขาไปในบริเวณโรงเชอื ด
8.2 บุคคลที่เขาพื้นที่ชำแหละ และตัดแตง ตองปฏิบัติตามระเบียบดานสุขลักษณะของสถาน
ประกอบการ เชน กำหนดใหส วมชดุ กนั เปอ นและรองเทา ท่ีสะอาดกอนเขาพืน้ ที่
8.3 ควรทำความสะอาดภาชนะ เครื่องมือและอุปกรณ ใหสะอาดอยางทั่วถึงโดยเฉพาะเคร่ืองมือและ
อุปกรณทสี่ ัมผัสโดยตรงกับผลตผิ ล ตองมกี ารฆาเช้อื ตามความจำเปนหลังใชง าน

- 59 -

ภาพท่ี 15 การเจาะดดู เลอื ดจระเข้

ภาพท่ี 16 การชำแหละจระเข้

ภาพที่ 17 หนงั จระเขห้ มกั เกลอื

- 60 -

กระบวนการฟอกยอ้ มหนงั การฟอกยอมหนงั จระเขแบงออกเปน 3 ข้ันตอน คือ

1 | การเตรียมหนังก่อนฟอก Beam house process เปนการกำจัดสวนท่ีไมตองการออกจากหนังหมัก
เกลือ เชน เศษเน้ือ กระดูก เกล็ด พังผดื และเตรียมหนังใหพรอมที่จะฟอก โดยการแชนำ้ ปูนกัดเกล็ดออกดวยซัลไฟด
ขูดพังผืด แลหนัง ลางน้ำปูน และบมหนัง น้ำเสียท่ีเกิดจากขั้นตอนกรรมวิธีน้ีมีฤทธิ์เปนดางอยางแรง และมีส่ิงเจือปน
คือ เศษหนัง เกล็ด ขน ซึ่งเปนสารจำพวกโปรตีนและไขมัน ตลอดจนสารเคมีที่ใชไดแก ปูนขาว สารจำพวกสบู เกลือ
แอมโมเนีย อลั คาไลน ซลั ไฟด และยาฆา เช้อื

2 | การฟอกหนัง Tanning process การฟอกคือการเปลี่ยนสภาพหนังสัตวดิบที่เนาเปอยได ไปเปนหนัง
สำเรจ็ ซ่ึงคงตวั กวา ไมเนาเปอ ย มีความทนทานตอสภาพอากาศและน้ำรอ น วิธที ีน่ ิยมใชฟอกหนงั จระเขมี 2 วธิ คี ือ การ
ฟอกโครม ซ่ึงอาศัยโครเมียม และการฟอกฝาด ซงึ่ อาศัยแทนนินหรือสารสังเคราะหมาเปนตัวฟอก ทั้งน้กี ารฟอกโครม
เปน ที่นยิ มกวา เนื่องจากใชเ วลาการฟอกสน้ั สารเคมีราคาถูก หนังทฟี่ อกแลว ทนตอความรอนและความชื้นดีกวา

3 | การฟอกซ้ำ Finishing process ยอมสีใหน้ำมันและการตกแตงหนัง การฟอกซ้ำมักจะทำกับหนังที่ไดมาจาก
การฟอกโครม โดยทำเพ่ือปรับปรุงคุณภาพหนังใหตรงกับความตองการของตลาด สารเคมีที่ใชอาจเปนโครม แทนนิน
หรือซินแทน (ซ่ึงเปนสารสังเคราะหข้ึน) ก็ได ขั้นตอนการยอมสีแตกตางกันไปตามชนิดของสีที่ใชยอม ปกติจะใชกรด
ฟอรมกิ ปรบั สภาพกอนการยอมดว ยสีและชว ยตรึงใหสตี ิดหนัง ซง่ึ ตอ งอาศยั อุณหภูมสิ ูง มักใชไอนำ้ มาทำใหหนังยอ มรอนขน้ึ

เคล็ดลับสำคัญของหนังจระเขคุณภาพอยูที่
เทคนิคการฟอกและการยอมสี ซ่ึงเปนสวนท่ีทำใหได
หนังท่ีมีความแตกตางของผิวสัมผัส ซ่ึงแบงออกไดเปน
หลายประเภท เชน Matt, Glazing, Nubuck, Jeans,
Himalaya ชวยใหหนังมีความสวยคงทน มีอายุการใช
งานท่ียาวนานเม่ือฟอกสเี สร็จแลว จะไดหนังจระเขท่มี สี ี
สวยละเอียดสมำ่ เสมอท้ังผนื

ภาพท่ี 18 หนังจระเข้ย้อมสี ภาพที่ 19 หนงั จระเข้ฟอกสี

- 61 -

กระบวนการออกแบบและตดั เย็บ

เครื่องหนังจระเข้ ถือเปนราชาแหงเครื่องหนัง

ระดับโลก สำหรับผูท่ีหลงใหลในผลิตภัณฑเคร่ืองหนัง
โดยเฉพาะเคร่ืองหนัง Exotic ยอ มทราบดีวาหนงั ทไ่ี ดรับความนิยม
ตลอดกาลและมีมูลคาสูงที่สุด คือ “หนังจระเข” เคร่ืองหนัง
จระเขในประเทศไทยนิยมทำตามแบบที่เปนท่ีนิยมของคนท่ัวไป
มีสวนนอยท่ีออกแบบเอง เน่ืองจากหนังจระเขมีความพิเศษ
ตรงที่แตละสวนจะมีความแตกตางกันมาก การนำไปใชจงึ ตอง
ใหเหมาะกับดีไซนและการใชงาน ข้ันตอนการผลิตเครื่องหนัง
จระเขเร่ิมจากการออกแบบโดยดีไซนเนอรที่มีประสบการณ
ออกแบบเคร่ืองหนังจระเข หรืออาจแกะแบบจากเคร่ืองหนัง
แบบมาตรฐาน เสรจ็ แลว นำแบบซงึ่ สว นใหญจะนยิ มใชกระดาษ
ปอนดแข็งเพื่อใหมีความแข็งแรงใชไดบอยคร้ังมาทาบกับหนัง
จระเขเพื่อตัดหนังตามแบบที่วางไว เมื่อไดรูปทรงหนังจระเข
ตามแบบและจำนวนชิ้นท่ีตองการแลวจึงนำมาข้ึนรูปเคร่ืองหนัง
จระเข ซึ่งแบงเปน 2 ประเภทคือแบบสองมิติ เชน เข็มขัด และ
สามมิติ เชน กระเปาใสธนบัตร กระเปาถือ อาจสามารถแบง
เครื่องหนังเปน 2 ประเภทตามการใชงาน คือ เพื่อถือ เชน
กระเปา หรือเพือ่ สวมใส เชน เข็มขดั รองเทา และเส้ือหนังจระเข ภาพท่ี 20 การออกแบบเครื่องหนงั จระเข้

การแบง ประเภทเครือ่ งหนังนนั้ เนื่องจากความชำนาญของชางฝมือมีความสำคญั กับคุณภาพของเครอื่ งหนัง
จระเขมาก เพราะหนังจระเขมีราคาสูง ตนทุนของเคร่ืองหนังจระเข 70 - 80% คือหนังจระเขนั่นเอง เนื่องจากจระเข
สายพันธุไทยมีช่ือเสียงระดับโลกในเร่ืองลวดลายที่สวยงามโดดเดน มีคุณภาพใชทำผลิตภัณฑเครื่องหนังระดับโลก
ตา งกับหนังจระเขไคแมนที่มีความแข็ง เพราะมีกระดูกใตผวิ หนัง ขณะที่ผวิ หนังของจระเขนำ้ จืดมีความออนนุมและยืดหยุนกวา
มีความทนทานสูง อายุการใชงานยาวนานเหมาะกับการผลิตเปนกระเปา รองเทา เข็มขัด เส้ือผา หรือแมแตเฟอรนิเจอร
หนังของจระเขแตละสวนมีมูลคาแตกตางกัน โดยสวนท่ีแพงท่ีสุดคือ “หนังทอง” (Belly skin) ถัดมาคือ
“หนงั กระดกู ” (Hornback skin) และ “หนงั หลงั ” (Backstrap) ซงึ่ ใหค วามงดงามเฉพาะตัวที่แตกตางกนั

นอกจากวัตถุดิบชั้นเลิศแลว งานดีไซนที่โดดเดน เปนส่ิงที่ชวยขับเนนใหคุณคาและความงามของผลิตภัณฑ
เปลงประกายมากขึ้น เชนเดียวกับเพชรแทท่ีตองไดรับการเจียระไนโดยชางอัญมณีผูชำนาญ เน่ืองจากหนังจระเขแท
แตละผืน มีลายของหนังแบบเฉพาะตัวท่ีไมมีวันซ้ำกัน เพราะ DNA ของจระเขแตละตัวแตกตางกัน รวมทั้งสวนของ
หนังท่ีแตกตางกันของจระเข 1 ตัวก็สามารถสรางแรงบันดาลใจท่ีหลากหลายใหกับศิลปนผูออกแบบ บางครั้งงานใน
ขั้นตอนนี้อาจใชเวลาหลายเดือนในการคิดสรางสรรคผลงานท่ีพิเศษ เพราะผลิตภัณฑทุกชิ้นท่ีนำเสนอออกไป จะไมได
เปนเพยี งแคข าวของเคร่ืองใชเทานัน้ แตน ่นั คอื “ผลงานศิลปะที่สามารถนำไปใชไดใ นชีวิตจริง”
เม่ือแบบของดีไซนเนอรเสร็จสมบูรณ กระบวนการตอไปคือ ทำภาพฝนใหเปนจริง น่ันคือการทำแพทเทิรน
เพ่ือข้ึนรูปผลิตภัณฑตามท่ีไดออกแบบไว ยิ่งการออกแบบมีความซับซอนมากเทาไหร ชางทำแพทเทิรนผูมาก
ประสบการณจะย่ิงลงลึกในทุกรายละเอียด ใสใจในการคัดสรรวัตถุดิบ และองคประกอบทุกช้ิน เพื่อทำใหแพทเทิรน
ออกมาเหมอื นกบั แบบทีว่ างไวมากท่สี ุด

- 62 -

การเตรียมช้นิ ส่วนและการเยบ็ ประกอบช้นิ สว่ น

เม่ือไดหนังจระเขท่ีเหมาะสมแลว ชางตัดเย็บ
จะตัดหนังตามแพทเทิรน ซ่ึงผูตัดตองมีความชำนาญใน
การตัดท่ีแมนยำใหไดหนังพอดีกับแบบ รูจักการวางลาย
ตอลายของหนังจระเขแตละสวนใหสวยงามเหมาะกับ
การใชทำช้ินสวนตางๆ โดยมีเศษเหลือใหนอยที่สุด
เพราะทุกสวนของผืนหนังจระเขมีมูลคา การตัดเย็บ
ผลิตภัณฑตามแพทเทิรน ชางจะตองรูจักวิธีดัดโคง ตัด ตอก
เย็บ บุ เจาะ ที่ใหทง้ั ความสวยงาม พถิ พี ิถนั ประณตี แข็งแรง
โดยไมทำลายหนงั จระเข หรือทำใหล ายของหนังเสียหาย

ในกระบวนการของการตัดเย็บ มีการผสมผสาน
ท้ังการเย็บดวยมือและการใชจักร ข้ึนกับความซับซอนของ
ตนแบบและวัสดุที่ใชประกอบ ตองอาศัยประสบการณ
ความใสใจละเอียดออนและมีความรอบคอบอยางสูง
ผลติ ภัณฑแ ตล ะช้ินจึงนับเปนงานฝม อื ทม่ี คี ณุ คาสมราคา

กระบวนการตรวจสอบคณุ ภาพ ภาพท่ี 21 การเย็บประกอบชิ้นสว่ นเคร่อื งหนงั จระเข้

เม่ือตัดเย็บเรียบรอย ผลิตภัณฑทุกชิ้นจะตองผา นการตรวจสอบคุณภาพในทุกรายละเอียด ท้ังการรับน้ำหนัก
ทดสอบ การใชงานสวนประกอบตา งๆ วาอยูในสภาพพรอ มใช ความเรยี บรอยของการตัดเย็บทกุ ฝเข็ม ทุกรอยตะเข็บ
ความเรียบเนียนในทุกๆ รอยตอ ซึ่งนับเปนสวนสำคัญอยางย่ิงในการสรางความม่นั ใจวาผลิตภัณฑทุกชิน้ ท่ีนำเสนอตอ
ผบู ริโภคจะตอ งเปน ผลงานที่สวยสมบรู ณแบบเทานั้น

วิธดี ูแลรักษาผลิตภัณฑ์จากหนังจระเข้

เพ่ือยืดอายุการใชงานของผลิตภัณฑจากจระเขและรักษาความสวยงามใหคงสภาพไดอยา งยาวนาน มีวิธีการ
ดูแลทสี่ ะดวกแนะนำ ดังนี้

1 | ควรเกบ็ ในที่แหง ไมอ ับชน้ื ไมโ ดนแสงแดดเพราะอาจทำใหสีซดี จาง
2 | กระเปา หนังจระเข ยง่ิ ใชบอยหนังจะยิ่งสวยขึ้น เพราะหนังมคี วาม Sensitive กับอุณหภูมิ สวนทโ่ี ดนมือ
สมั ผัส จะใหสที ่เี ขมขึน้ ทำใหเ กิดสีท่เี ปนเอกลักษณเฉพาะตวั ของผใู ช
3 | หลังการใชงาน เพื่อปองกันริ้วรอยและคราบสกปรก ควรเช็ดเบาๆ ดวยผาแหงที่สะอาดกอนเก็บไมควร
นำครมี ทำความสะอาดหนงั ประเภทอ่ืนมาใชรวม เพราะอาจทำใหเกิดรอยดางได
4 | กรณีทีผ่ ลติ ภัณฑโ ดนน้ำ หรอื ละอองฝน ควรใชผ าแหงซบั เบาๆ ไมค วรถู หากโดนน้ำทีเ่ ปย กชมุ สามารถใช
ไดรเ ปาชว ย โดยเวนระยะหางจากกระเปา พอสมควร ควรเปา สลับหยดุ เพ่อื ไมใหห นงั โดนความรอนมากเกนิ ไป

- 63 -

ภาพโดย Engin Akyurt จาก Pixabay

ตอนที่ 2 ผลผลติ

1 | จำนวนผ้ปู ระกอบกิจการจระเข้

ป 2563 จำนวนผูประกอบกิจการจระเขในประเทศไทยมีประมาณ 1,478 ราย แบงเปนประเภทผูเพาะเล้ียง
จระเขทั้งหมด 47 ราย โดยผูประกอบกิจการเพาะเลี้ยงจระเขมีมากที่สุดในภาคตะวันออก (23 ราย) และภาคกลาง (8 ราย)
และมีผูเพาะเล้ียงจำนวนนอยที่สุดในภาคเหนือ (2 ราย) ตามลำดับ ผูประกอบกิจการการคาจระเขมีจำนวนมากที่สุด
ในภาคกลาง (207 ราย) ภาคตะวันออก (87 ราย) และมีผูคาจำนวนนอยที่สุดในภาคเหนือ (19 ราย) ตามลำดับ
ผูครอบครองจระเขมีมากท่ีสุดในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ (363 ราย) ภาคใต (200 ราย) และมีผูครอบครองจำนวน
นอ ยที่สดุ ในภาคตะวันตก (44 ราย) ตามลำดับ (ตารางที่ 1)

ตารางท่ี 1 จำนวนผู้ประกอบกิจการจระเข้ในประเทศไทย ปี 2563

ภาค ผู้เพาะเลย้ี ง ผคู้ ้า ผคู้ รอบครอง
(ราย) (ราย) (ราย)
ภาคเหนือ 2 19 51
ภาคกลาง 8 207 168
ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ 6 65 363
ภาคตะวนั ตก 3 40 44
ภาคตะวันออก 23 87 132
ภาคใต 5 55 200
47 473 958
รวม

หมายเหตุ ขอมูล ณ ธนั วาคม 2563

- 64 -

2 | จำนวนจระเข้ในประเทศไทย

ป 2563 จำนวนจระเขในประเทศไทยท้ัง 77 จังหวัด มีประมาณ 1,319,395 ตัว โดยจำแนกเปนจระเขจากการ
เพาะเลี้ยง 205,887 ตัว คิดเปนรอยละ 15.60 ของจำนวนจระเขทั้งหมด เปนจระเขจากกิจการการคา 791,186 ตัว
คิดเปนรอยละ 59.97 ของจำนวนจระเขท้ังหมด เปนจระเขจากการครอบครอง 322,322 ตัว คิดเปนรอยละ 24.43
ของจำนวนจระเขทั้งหมด โดยจระเขจากการเพาะเลี้ยงมีจำนวนมากที่สุดในภาคกลาง ภาคตะวันออก และภาค
ตะวันออกเฉียงเหนือ ตามลำดับ จำนวนจระเขจากกิจการการคามีจำนวนมากที่สุดในภาคกลาง ภาคตะวันออก และ
ภาคตะวันตกตามลำดับ และจระเขจากการครอบครอง มีจำนวนมากที่สุดในภาคตะวันออก ภาคกลาง และภาค
ตะวันออกเฉยี งเหนอื ตามลำดบั (ตารางที่ 2)

ตารางที่ 2 จำนวนจระเข้ในประเทศไทย ปี 2563

ภาค เพาะเลย้ี ง (ตัว) คา้ (ตวั ) ครอบครอง (ตัว)

ภาคเหนือ 145 1,894 2,520
312,567 90,237
ภาคกลาง 82,495 16,648 61,855
178,988 27,404
ภาคตะวันออกเฉียงเหนอื 39,565 278,513 104,617
2,576 35,689
ภาคตะวันตก 18,932 791,186 322,322
1,319,395
ภาคตะวนั ออก 64,367

ภาคใต 383

รวม 205,887

รวมท้ังหมด

หมายเหตุ ขอ มลู ณ ธนั วาคม 2563

3 | ผลผลติ จากจระเขท้ ส่ี ามารถสง่ ส่ตู ลาด

จระเขเปนสัตวเศรษฐกิจคร่ึงน้ำครึ่งบกชนิดหนึ่งที่มีมูลคาตอตัวสูง เน่ืองจากอวัยวะสามารถนำมาใชประโยชน
ไดทุกสว น โดยเฉพาะหนงั เนื้อ และเลอื ดท่มี ีราคาสูงมาก ปจจุบนั จระเขท ี่มกี ารเลีย้ งเพือ่ การคาในไทยสวนมากจะเปน
จระเขน้ำจืด เน่ืองจากสามารถเพาะพันธุงาย และเลี้ยงงายในแหลงน้ำจืดทั่วประเทศ มีความตานทานโรคสูง และ
ทำผลิตภณั ฑเ ครื่องหนังไดค ุณภาพสงู (เทคโนโลยชี าวบา น, 2560)

ผลผลิตจากจระเขทสี่ ามารถสง สตู ลาด (กองวจิ ยั และพฒั นาประมงนำ้ จืด, ม.ป.ป.) ไดแ ก

3.1 จระเขม้ ีชีวติ ตลาดของจระเขมีชีวิต คอื เลี้ยงแลวขายจระเขท ่ยี ังมชี ีวิตอยู มสี ขุ ภาพสมบูรณ แขง็ แรง
3.1.1 ลูกพันธุ ผูเลี้ยงจะเล้ียงจนกระท่ังไดขนาดตามตองการ เพ่ือขายไปใหผูอ่ืนเล้ียง โดยจะขายที่ขนาด

ความยาว 30 เซนตเิ มตร
3.1.2 จระเขร นุ มีขนาดความยาวประมาณ 70 - 80 เซนตเิ มตร บางคร้ังยาวถงึ 1 - 1.2 เมตร
3.1.3 พอ แมพันธุ ผูซื้อจะซอื้ ไปเพอ่ื ผสมพนั ธุ ราคาจะสูง ทงั้ น้ตี ามแตต กลงกนั
3.1.4 สงโรงเชือด สงขายจระเขท่ียังมีชีวิตอยู เน่ืองจากขีดความสามารถไมพอท่ีจะทำเอง รับซื้อที่ขนาด

ตัวยาว 1.8 เมตร

- 65 -

3.2 จระเขเ้ ชอื ด
3.2.1 ขายทั้งตัว ไมม กี ารชำแหละแตประการใด
3.2.2 ขายซาก โดยจะเอาเครอื่ งในและหนังออกเทาน้ัน
3.2.3 ขายเนอื้ สดแชแข็งชำแหละเปน สวนๆ
3.2.4 ขายเนือ้ อบแหง
3.2.5 หนังของจระเข มกั ขายเปน หนังดิบแชเกลอื สงไปยงั โรงฟอกหนงั
เมื่อเทียบกับปริมาณการใชหนังจระเขทั่วโลกแลว ในแตละปใชกันอยูประมาณ 1 - 2 ลานผืน จะเห็น

ไดวา ปริมาณลูกจระเขที่เกิดข้ึนในแตละปมีจำนวนไมมาก สามารถแทรกเขาไปในตลาดโลกได ซ่ึงการเขาไปมีสวนแบง
การตลาดมากขึ้นไดน้ัน (เทคโนโลยีชาวบา น, 2551) มีปจ จัยสำคัญอยูท ี่

1) คณุ ภาพหนงั สวย
2) ราคาท่สี ามารถสกู ับตลาดโลกได
3) สามารถแกปญ หาการกดี กนั ทางการคา

- กฎหมายภายในประเทศของคคู า
- ปฏบิ ตั ิตามเงอื่ นไขสากล เชน GAP, GMP, HACCP
4) เพิ่มมูลคาจากหนงั ดบิ เปนหนงั ฟอก หรือผลติ ภณั ฑ
- เลอื ดของจระเข มีบางแหลง รบั ซ้ือพรอ มทง้ั ตวั ซาก เพือ่ นำไปใชเปน สมนุ ไพรสกดั เปนตัวยารักษาโรคตางๆ
- เครื่องใน จะขายไปพรอมกับตัวซาก หรืออาจนำกลับไปเปนสวนผสมคลุกเคลากับอาหาร
เพ่ือเลี้ยงจระเขไ ด

อุตสาหกรรมขายช้ินส่วนจระเข้มีการขยายตลาดมากข้ึนเรื่อย ๆ (เดลินิวส, 2550) เพราะวามูลคา
ของจระเขหนึ่งตัวเมื่อนำไปแยกช้ินสวนเพื่อการคาท่ีถูกกฎหมายแลวจะไดราคาสูงมาก คือเกือบจะทั้งตัวของจระเข
สามารถนำไปขายไดราคาดีจะมีสวนท่ีเหลือท้ิงขายไมไดก็คือ ซี่โครงและกระดูกสันหลังเทาน้ัน ดวยเหตุน้ี
มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตรจึงพยายามคิดหาวิธีท่ีจะนำช้ินสวนเหลือทิ้งเหลาน้ีมาใชใหเกิดประโยชนสูงสุด ดีกวา
การนำไปท้ิงใหเสียเปลา โดยพบวาในกระดูกจระเขมีกรดอะมโิ นปริมาณสูงถึง 17 ชนิดดวยกัน อีกทั้งยังมี กรดอะมิโน
คอลลาเจนชนิดไฮดรอกซีโพรลีนและไฮดรอกซีไซลีนจำนวนมากที่มีคุณสมบัติดูดซึมเขาสูรางกายไดอยางรวดเร็ว
ทำใหรูสึกสดชื่น หายเพลีย หายเครียด และรางกายสามารถนำไปซอมแซมเนื้อเย่ือรางกายสวนที่สึกหรอไดทันที
ซ่ึงเม่ือเทียบกับซุปไกสกัดจะไมมีกรดอะมิโนคอลลาเจนเหลานี้เหมือนซุปจระเข สวนคอลลาเจนก็จะชวยบำรุง
ทำใหผิวกระชับ ชุมชื้น และชวยใหแผลหายเร็วขึ้น ซุปจระเขสกัดมีอายุเก็บรักษาไดนาน 3 ป มีกลิ่นและรสชาติ
เหมือนซุปสกัดทั่วๆไป และสำหรับสวนเน้ือท่ีแลออกมาจากซี่โครงก็จะนำไปทำเปนเนื้อจระเขหยอง มีโปรตีนสูง
รสชาติก็เหมือนหมูหยองทั่วไป นอกจากน้ันสวนกระดูกอื่นๆที่เหลือก็จะนำไปผานกระบวนการทำใหนิ่มและนำมาทำ
เปนผงบรรจุในแคปซูลเปนผลิตภัณฑกระดูกผง พบวาเปนแคลเซียมท่ีดูดซึมและละลายไดดีในกระเพาะอาหาร
มีประโยชนส ำหรบั รักษาโรคไขขอ อกั เสบ

- 66 -

3.3 หนงั จระเข้

การสงออกผลิตภัณฑจากจระเขที่มีมูลคาสูงท่ีสุดคือ หนังและเครื่องหนังจระเข โดยเฉพาะกระเปาหนัง

จระเขเปนผลิตภัณฑที่ทำรายไดเขาประเทศมากที่สุด โดยมียอดจำหนายอยูท่ีกวา 4,500 ลานบาท การสงออก

ผลิตภัณฑจากหนังจระเขยังมีอุปสรรคทางดานการกีดกันทางการคาอยูบาง ถึงแมจะไมมีกำแพงภาษีเหมือนในอดีต

แตมาตรฐานตางๆ ท่ีประเทศคูคามี ทำใหการสงออกทำไดยากขึ้น เชนมาตรฐานดานความสะอาด มาตรฐานดาน

ความปลอดภัยและมาตรฐานดานส่ิงแวดลอม เปนตน ส่ิงท่ีสำคัญที่สุดคือคุณภาพหนังจระเข ซ่ึงเกษตรกรจำเปนตอง

ศึกษาวธิ ีการเลีย้ งจระเขใ หไ ดห นงั ที่มีคณุ ภาพเพอ่ื ใหเ ปนทตี่ องการของตลาดโลก ปญหาดานคณุ ภาพหนังจระเขท ่ีพบบอย ไดแก

• หนังมีปัญหาไขมันอักเสบ โดยปกติไขมัน

อักเสบจะสงผลกระทบโดยตรงกับเนื้อจระเขเพราะ

นำมาใชประโยชนไมไดเพราะมีกลิ่นเหม็นคาวกวาปกติ

แตผลทางออมก็คือไขมันท่ีบริเวณใกลผิวหนังดานในทำให

ผิวหนังบริเวณนั้นเสียหายดวย โดยเฉพาะบริเวณโคนหาง

และใตคางซึ่งจะไดรับผลกระทบกอน แตหากจระเขตัวนั้น ภาพโดย Engin Akyurt จาก Pixabay
อาการรุนแรงจะทำใหหนังหนาทองเสียหายดวย โดยจะเกิด

อาการอักเสบทุกสวนของรางกายที่มีไขมันอยู อาจทำให • แผลสดจากการขนส่งและความเครียด

เน้อื เนา หนงั เสยี เปน ดางท่วั ท้ังผนื ใชป ระโยชนไ มได การขนสงเปนระยะทางไกลจะทำใหมีการกระแทกเกิดขึ้นกับ

• หนังย่น หนังหนาทองยนตามเกล็ดพบได จระเขตัวลาง ๆ มากที่สุด ปกติพบปญหาท่ีหาง และ

บอยท่ีสุด โดยมีสาเหตุมาจากการจับรัดกระสอบที่แนน บางครงั้ พบวา เกล็ดหนา ทอ งเปด ดวย ปญ หานี้พบไดไ มบอย

เกินไป หรือบางทีเกดิ จากจระเขตัวนั้นมีหนังหนาทอ งนมิ่ อาจ • รอยน้ำกัดหนัง ท่ีผานมาพบปญหาน้ำกัด

เน่ืองมาจากไดรับแสงแดดนอยหรือขาดวิตามินดีและ หนังไมบอย แตปจจุบันน้ีพบบอยขึ้นมากโดยเฉพาะหนัง

วิตามินอี นอกจากนั้นหนังออนแอและหนังบางยังเปน อีก จระเขจากการเล้ียงในบอเดี่ยว อาจเกิดจากจระเขแชน้ำ

สาเหตุหนึ่งดวย บางทีบางครั้งขณะชำแหละจะมองไม เปนเวลานาน และน้ำไมสะอาด หรือมาจากแหลงน้ำดิบ

เห็นหนังยนแตจะเห็นไดชัดเมื่อนำหนังท่ีชำแหละแลวมาแช คุณภาพต่ำ นำ้ ท่ีเปนปญ หายังมาจากบอที่ขดุ ใหมอ ีกดว ย

และปนในนำ้ เกลือ การช็อตดว ยไฟฟาขณะจับจะชว ยใหลด จากการตรวจวิเคราะหน้ำพบวามีความกระดางไมมาก

การสัมผัสรุนแรงจากหนาหนังและพ้ืนบอเน่ืองจากการ นัก ไมกรอย ไมมีฤทธ์ิเปนกรดหรือดาง แตสาเหตุใดจึง

ดิน้ รนของจระเข จึงชวยลดปญหาหนงั ยนได กดั กรอนผิวหนังจระเขนนั้ ยังไมมีรายงานทแ่ี นชดั ซึ่งตอง

• หนังช้ำ หนังหนาทองมีรอยช้ำเปนจ้ำๆ สีดำ ทำการศึกษาตอไป จระเขท่ีอยูในน้ำเนาเสียตลอดเวลา

คลำ้ ในอดีตมีสาเหตุมาจากการกดจับอยางรุนแรงเพราะ อาจทำใหเกิดปญ หานี้ไดดวยเชนกัน เพราะหาก

ไมไดใชการช็อตดวยไฟฟา ปจจุบันมีการนำเทคนิคช็อต เกษตรกรรายใดไมเคยเปล่ียนถายน้ำหรือใสยาฆาเช้ือ

ดวยไฟฟาเขามาชวยทำใหปญหาน้ีลดนอยลงไปอีก เดือนละหนึ่งคร้ังจะทำใหสิ่งปฏิกูลและเศษอาหารเปน

สาเหตุหนึ่งเกิดจากการขนสงเปนระยะทางไกลๆ ขณะ สาเหตุใหน้ำเนาและมีฤทธิ์กัดกรอนหนังจระเขในท่ีสุด

รถวิ่งหนังจระเขจะถูกกระแทกที่เดิมซ้ำๆ เปนเวลานาน การลดเชื้อในน้ำของเกษตรกรบางรายอาจใช EM ได

ซง่ึ จะพบไดบอ ยบริเวณหนังทอ งใกลส ะดือ เพ่อื รกั ษาสภาพนำ้

- 67 -

มาตรฐานเกรดหนังจระเข้

การตเี กรดหนังจระเข จะพิจารณาตำหนิบริเวณผิวลำตัวดานลาง
คอื ต้งั แตบริเวณคาง สวนพน้ื ทอ ง และบรเิ วณโคนหาง
เกรด A หมายถึงผิวหนังบริเวณคาง สวนพ้ืนทอง และบริเวณ
โคนหางทัง้ 4 สว น ไมมี “ตำหน”ิ ใดๆ เลย
เกรด B หมายถึงผิวหนังบริเวณคาง สวนพ้ืนทอง และบริเวณ
โคนหางมี “ตำหน”ิ เล็กๆ ตนื้ ๆ 1-2 จุด ในเพียงหนึ่งสวน
เกรด C หมายถึงผิวหนังบริเวณคาง สวนพื้นทอง และบริเวณ
โคนหางมี “ตำหนิ” มากกวาเกรด B และกระจายในบริเวณ
มากกวาหนง่ึ สวนในสี่สว น

ภาพโดย Sarah Richter จาก Pixabay

“ตำหน”ิ หมายถงึ รอยแผลเปน รอยแผลใหมจากการจับ/การขนสง รอยน้ำกัด รอยยนท่ีหนาหนัง รอยช้ำ

สีดำคลำ้ กระดูกในเกลด็ และรอยทเี่ หน็ เดน ชัดทั้งบนเกล็ดและรองเกล็ด ทง้ั หมดนส้ี งผลตอหนงั ฟอกท้ังส้นิ

ตัวอยางเชน รอยแผลเปนจะยังคงเห็นไดชัด
ในหนังที่ถอดเกล็ดแลว รอยน้ำกัดจนทะลุลึกลงไปใน
หนังแทจ ะทำใหมองเหน็ เกล็ดเปนรูพรุนเล็กๆ รอยยน ที่หนา
หนังยังคงยนตอไปจนถึงหนังฟอก รอยช้ำสีดำคล้ำทำให
หนังฟอก ติดสีไมสม่ำเสมอเพราะลักษณะทางกายภาพของ
หนาหนังเปลี่ยนไปอยางส้ินเชิงซึ่งอาจทำใหหนังฟอก
เปนขุยดวย กระดูกในเกล็ดจะทำใหหนังติดสีไมเทากัน
โดยจะเห็นเปนสีออนกวาตรงบริเวณกระดูกกลางเกล็ด
รอยท่ีรองเกล็ดถึงแมวาจะเล็กนอยแตจะเห็นไดชัดข้ึนใน
หนงั ฟอกแลว และไมสามารถแกไขหรือปด บงั ได
(ยศพงษ 2551)

- 68 -

- 69 -

1เรอ่ื งท่ี

หว่ งโซ่การผลิตจระเข้
การค้าขาย | TRADE

ปจ จุบนั ประเทศไทยเปน
ประเทศท่ีมีการเพาะเล้ียงจระเข
จ ำน ว น ม าก ทั้ งเพ่ื อ ก ารค า
การจัดแสดง หรือ แมแตเปน
สัตวเล้ียง ผลิตภัณฑที่ผลิตจาก

หนังจระเขของประเทศไทยเปน

ที่ยอมรับและตองการของตลาด ภาพโดย Josch13 จาก Pixabay
ร ะ ห ว า ง ป ร ะ เท ศ จ ำ น ว น ม า ก
สามารถสรางอาชีพและรายได
แกผูเพาะเล้ียง และผูประกอบการ
จระเข โดยการส งออกใน ป
พ.ศ.2560 มีมูลคาประมาณ

3,800 ลานบาท และจากขอมูลการสำรวจในประเทศมีผูท่ีไดรับอนุญาตใหเพาะพันธุคาและครอบครอง จำนวน

มากกวา 1,200 ราย มีจระเขท่ีเพาะเล้ียงไมต่ำกวา 1 ลานตัว ปจจุบันมีคูแขงทางการคาของไทยเกิดข้ึนมาก
จึงจำเปนตองมีการสงเสรมิ และพัฒนาศักยภาพการเลี้ยง และการผลักดันธุรกิจการสงออกจระเขของไทยในตลาดโลก
ควบคูกับการอนุรักษ รวมท้ังกำหนดแนวทางการกำกับดูแลการเพาะเลี้ยงจระเขใ หเปนไปตามขอกำหนดของกฎหมาย
และอนุสัญญาท่ีเกี่ยวของ กระทรวงเกษตรและสหกรณ โดยกรมประมง จึงรวมกับผูประกอบการเพาะเลี้ยงจระเข
จัดการประชุมดังกลาว เพื่อถายทอดองคความรูและขอมูลดานการอนุรักษการเลี้ยงโรคระบาดท่ีเกิดกับจระเข และ
แนวทางการกำกับดูแลการเพาะเลี้ยงจระเขใหเปนไปตามกฎหมายท่ีกำหนด เพื่อเปนการสงเสริมอุตสาหกรรมจระเข
ตลอดสายการผลิต ทั้งนี้ การเพาะเลี้ยงจระเขทุกชนิด ถูกกำหนดใหเปนกิจการเพาะเลี้ยงสัตวน้ำควบคุม

ตามพระราชกำหนดการประมง พ.ศ.2558 ทางรัฐบาลมุงหวังที่จะผลักดันใหการเพาะเล้ียงจระเขและอุตสาหกรรม

ตอเนื่อง ตลอดสายการผลิตเติบโตและมีความเขมแข็งย่ิงขึ้น สามารถตอบสนองตอความตองการของตลาด
ทีก่ ำลงั เตบิ โตสตู ลาดการคา ระหวางประเทศอยา งมศี ักยภาพ (สำนกั ขา วกรมประชาสมั พนั ธ, 2560)

- 70 -

แหล่งรบั ซ้อื -ขายจระเข้

1 | พ่อค้าและนายหนา้ คา้ จระเข้

พอคาและนายหนาคาจระเข จะตระเวนรับซ้ือจระเขตามฟารมเล็ก และฟารมขนาดกลางเพ่ือ
นำไปสงตอยังโรงงานหรือฟารม ตลอดจนโรงเชือดใหญ ๆ ตอไป รวมถึงการขยายพันธุและพอแมพันธุแกผู
เริม่ เล้ียงดว ย ดงั นั้น จึงมกั ซ้อื ขายจระเขมชี วี ติ

2 | เจ้าของระบบลูกเล้า

ไดแก ฟารมผูขายลูกจระเขใหแกเกษตรกรท่ีรับเล้ียงในลักษณะสมาชิกหรือลูกเลา จากน้ัน
เม่ือครบตามกำหนดหรอื ไดข นาด จึงขายกลับสูแ หลงทม่ี าตามแตจะตกลงกัน

3 | ฟารม์ จระเข้ขนาดใหญค่ รบวงจร

ตอ งการจระเขไปเพอ่ื เสริมปริมาณการผลติ ของตน

4 | สง่ ออก

ปจ จบุ ันการสงออกมักเปน รปู หนังดิบหมกั เกลอื ซ่ึงอนาคตจะเปนการสง ออกในรูปหนังฟอกและ
ผลติ ภณั ฑสำเร็จรูป แตทั้งน้ีจำเปน ตองพัฒนาเทคโนโลยีการฟอกใหไดม าตรฐานโลกกอน โดยที่ขณะเดียวกัน
จะตองเพ่ิมปริมาณการผลิตหนังที่อยูในเกรดที่ดี มีคุณภาพสูงตลอดจนปริมาณเพียงพอสนองตอตลาด
ตางประเทศได ท้ังน้ีเพราะการทำสัญญาคาขายหนังจระเขระหวางประเทศตองมีปริมาณมากพอที่จะสงให
ลูกคาไดในระยะเวลาหลายปจัดเปน สัญญาผูกพันระยะยาว นอกจากนี้ผูท่ีจะสงผลผลิตจากจระเขออกไป
ตางประเทศได จำเปนตองไดรับการอนุญาตจากสวนราชการและองคกรไซเตส โดยผลผลิตจระเขเหลาน้ัน
ตองมาจากแหลง ท่ไี ซเตสจดทะเบยี นรบั รอง

- 71 -

2เรอื่ งท่ี

กฎระเบียบทเ่ี กย่ี วขอ้ ง

กฎระเบยี บและแนวทางกำกบั ดแู ลกจิ การการเพาะเล้ยี งจระเข ประกอบดว ย

กฎหมายภายในประเทศ

1 | พระราชบญั ญัติสงวนและคุ้มครองสตั ว์ป่า พ.ศ. 2562

ซ่งึ เดมิ ใชพระราชบัญญตั สิ งวนและคมุ ครองสัตวป า พ.ศ. 2535
ชนิดสัตวจ ระเขท ่คี วบคุม มี 3 ชนิด ไดแ ก

12 3

ตะโขง จระเข้น้ำจดื จระเขน้ ำ้ เคม็

(Tomistoma schlegelii) (Crocodylus siamensis) (Crocodylus porosus)

เปนกฎหมายท่คี วบคมุ การเพาะพันธุ การคา และการครอบครองภายในประเทศ

2 | พระราชกำหนดการประมง พ.ศ. 2558 และท่ีแก้ไขเพิม่ เตมิ

ชนิดสัตวจระเขที่ควบคุม ทุกชนิดใน Crocodilia เชน จระเขน้ำจืด (Crocodylus siamensis) จระเขน้ำเค็ม
(Crocodylus porosus) จระเขแมนำ้ ไนล (Crocodylus niloticus) และตะโขงอนิ เดยี (Gavialis gangeticus) เปน ตน

อนสุ ัญญาระหวา่ งประเทศ/กฎหมายระหวา่ งประเทศ

อนุสัญญาวาดวยการคาระหวางประเทศซ่ึงชนิดสัตวปาและพืชปา
ท่ีใกลส ญู พันธุ (CITES) เปนอนุสญั ญาทค่ี วบคมุ การคาระหวางประเทศ

- 72 -

- 73 -

1เรือ่ งที่

การพฒั นามาตรฐานการเลยี้ ง

การพัฒนามาตรฐานการเล้ียง การชำแหละจระเขไทยเพ่ือการสงออกและการสรางความ

เช่ือม่ัน ในเร่ืองการอนุรักษจระเขในพื้นที่ธรรมชาติของประเทศไทยแกประเทศคูคาผลิตภัณฑจากจระเขในระดับ
นานาชาติ แมวาในแตละป ประเทศไทยมีการเพาะเลยี้ งจระเขไดจำนวนมาก แตพบวา ยังมีปริมาณไมเพียงพอกับ
ความตองการตลาดโลกในการผลิตหนังจระเขจึงทำใหเห็นโอกาสของเกษตรกรไทยที่จะสงผลิตภัณฑจากจระเข
ออกขายในตลาดระดับนานาชาติไดอีกเปนจำนวนมาก หากแตพบวาการเล้ียงและการผลิตจระเขของประเทศไทยนั้น
ยังขาดองคความรูและมาตรฐานในการเล้ียงและการผลิตอยางมาก ทำใหเกิดความสูญเสียในการผลิตจระเข
มาอยางตอเน่ือง อีกท้ังประเทศไทยยังไมสามารถสงผลิตภัณฑจากจระเขเขาสูประเทศคูคาท่ีสำคัญในหลาย ๆ
ประเทศได เน่อื งจากประเทศคคู าเหลาน้ันยังมมี าตรการการกีดกันทางการคาโดยอาศัยขอกำหนดในอนสุ ัญญาวา
ดวยการคาระหวางประเทศซึ่งชนิดสัตวปาและพืชปาท่ีใกลสูญพันธุ หรือไซเตส (CITES) ท่ียังไมอนุญาตให
ประเทศไทยสงออกจระเขน้ำจืดไดอยางอิสระ สรางความยุงยากอยางมากแกผูสงออก โดยใหเหตุผลวาประเทศ
ไทยมีจระเขในธรรมชาตินอยมาก ดังนั้น แนวทางการเพาะพันธุและการเลี้ยงจระเขท่ีเหมาะสมของประเทศไทย
ถูกพัฒนาขึ้น เพ่ือตองการยกระดับมาตรฐานอุตสาหกรรมการเลี้ยงจระเขของไทย โดยใชหลักวิชาการท่ีถูกตอง
ในการจัดการสุขภาพสัตวและหลักสวัสดิภาพสัตวท่ีดี การมีมาตรฐานการปฏิบัติที่ดีสำหรับโรงเชือดชำแหละ
จระเข ทำใหสามารถไดผลิตภัณฑจ ากจระเขท่ีมีคณุ ภาพท่ีดีและปลอดภัยตอ ผูบรโิ ภค การอนุรักษแ ละเพ่มิ จำนวน
ประชากรจระเขสยามในธรรมชาติเปนการสรางความเชื่อม่ันแกประเทศคูคาใหยอมรับในอุตสาหกรรมการเล้ียง
จระเขของไทย ซ่ึงจะเปนผลดีตอการสงออกตอไป ตลอดจนการพัฒนาองคความรูตาง ๆ อาทิ เทคโนโลยีการ
ตรวจระบุพันธแุ ทของจระเข พัฒนาการตรวจโรคติดเชื้อ และพัฒนาวคั ซีนปองกันโรค เปนตน ก็เปนสวนหนึ่งใน
การสงเสรมิ ใหอตุ สาหกรรมการเล้ยี งจระเขข องไทย มปี ระสทิ ธิภาพอยา งยงั่ ยืน

(สำนกั งานการวจิ ัยแหง ชาต,ิ ม.ป.ป.)

- 74 -

การเล้ยี งจระเขใ้ นประเทศไทยยังไม่มีทิศทางและรูปแบบทแี่ นน่ อน

เปนไปในลักษณะตางคนตา งเลี้ยง เวลามีปญหากแ็ กไขปญหาเฉพาะหนา ขาดการวางแผนรวมกับหนวยงาน
ราชการ ทั้ง ๆ ท่ีจระเขเปนสัตวปาคุมครอง ที่อนุญาตใหเพาะเลี้ยงเพ่ือการคาได เก่ียวของกับกฎหมายหลายฉบับ
ทง้ั กฎหมายภายในประเทศและกฎหมายระหวางประเทศทำใหเ กดิ ปญหา (เทคโนโลยีชาวบาน, 2551) ดังน้ี

1 | ข้าราชการที่ต้องดูแลตามกฎหมาย หากขาดความรูความเขาใจอยางแทจริงถึงวิธีปฏิบัติการออกใบอนุญาต
ตา ง ๆ ใหกับผเู ลย้ี งจระเขก ็จะเปน ปญ หา

2 | ประชาชนผเู้ ลย้ี งจระเข้สับสน ไมทราบรายละเอียด วิธีการขออนญุ าต ทำใหเ สียคา ใชจ ายในการเดินเร่ือง
เดินทาง และเวลา อกี ทั้งกังวลใจในขอกฎหมายตา งๆ

3 | ควรกำหนดพื้นที่ในการเลี้ยงจระเข้ เชน ไมอยูในพ้ืนที่น้ำทวมซ้ำซาก เพราะเปนปญหาเม่ือน้ำทวม จระเข
หลดุ ออกสภู ายนอกฟารม

4 | เล้ียงเพ่ือใชป้ ระโยชน์
4.1 หนงั เพอื่ ทำผลติ ภณั ฑโดยไมสนใจเน้อื เพราะขายลำบาก เน้ือถกู นำไปใชเ ปนอาหารใหจระเขกิน
4.2 หนังและเนื้อ หนงั นำไปทำผลติ ภณั ฑ เน้ือขายใหค นบรโิ ภคเปนอาหาร โดยเฉพาะเพือ่ การสงออก
4.3 หนังและเนอ้ื เพื่อบริโภคในบางประเทศ เชน จนี นิยมรับประทานเนอื้ จระเขตดิ หนัง เพราะนอกจาก

ความอรอยของหนังแลว ยังม่นั ใจวา เปนเน้อื จระเขแ ทอ ีกดวย
4.4 ขายจระเขม ชี ีวิต อวัยวะภายใน เลือด กระดกู ฯลฯ

ดังน้ัน จะเห็นไดวา ถาปลอยใหตางคนตางเล้ียง ทิศทางการเลี้ยงก็จะไมแนนอน คือการเลี้ยงเพ่ือเอาหนังและเนื้อ
วิธีการเลี้ยงก็จะถูกกำหนดใหฟารมเลี้ยงจะตองไดรับ GAP กลาวคือ คุณภาพน้ำท่ีใชเลี้ยงตองอยูในเกณฑกำหนด
มีการบำบัดน้ำทิ้ง อาหารจระเขตองมาจากแหลงท่ีตรวจสอบได ปลอดภัย ฯลฯ โรงงานที่ชำแหละเนื้อและหนังตอง
ไดร บั GMP, HACCP แตส ำหรับผทู เ่ี ล้ียงเพ่ือเอาหนังอยางเดียวก็บอกวา เขาไมใชเน้ือ ดังน้ัน ไมตองคำนึงถงึ เรื่อง GAP
เวลาชำแหละกช็ ำแหละขา งบอ ไมจ ำเปน ตองมี GAP, HACCP (เทคโนโลยีชาวบาน, 2551)

การวางแผนการเลี้ยงจระเขใ้ หม้ ีระบบที่ดีเป็นสง่ิ สำคัญตอ่ การพัฒนาทยี่ ั่งยืน (เทคโนโลยชี าวบาน, 2551)

1 | ทุกฟารม ปฏบิ ตั ิเหมอื นกนั งา ยตอ การดแู ลของทางราชการ

2 | เม่ือมีการสงออกเนื้อจระเขไดกไ็ มมีปญหาวาเน้ือมาจากฟารม ทไ่ี ด GAP หรอื ไม การผลิตในโรงงานท่ีมี GMP,

HACCP หรือไม

หากมีมาตรการท่ีกำหนดแนนอนเพื่อปฏิบัติ เกษตรกรที่จะเล้ียงจระเขจะไดทราบแตแรกและดูวาสามารถ

ปฏิบัติไดหรือไม ตนทุนเปนอยางไร มิใชเลี้ยงไปแลวมีการออกมาตรการใหปฏิบัติ เชน เรื่องน้ำทิ้ง เรื่องที่มาของ

อาหาร เพ่ือใหเปนระบบ GAP ซึ่งอาจเปนการลำบากท่ีจะปฏิบัติและเปนการเพ่ิมตนทุน แตหากไมมีการกำหนดท่ี

แนนอน หนวยราชการก็ควรจัดระดับฟารม เพ่ือเปน ระดับ A | ฟารมมี GAP โรงผลิตมี GMP, HACCP
มาตรฐานใหทราบกันท่ัวไปโดยกำหนดระดับของฟารม ระดบั B | ฟารมมี GAP โรงผลิตมี GMP
(เทคโนโลยชี าวบาน, 2551) ดงั น้ี ระดับ C | ฟารมมี GAP โรงผลิตมี GMP หรอื ไมมโี รงผลติ

ระดับ D | ฟารมไมมี GAP

- 75 -

การพัฒนาการเลี้ยงจระเข้ให้เป็นไปตามแนวทางเศรษฐกิจพอเพียง ตองพยายามลดตนทุน

ตนทุนในการเล้ียงเปนส่ิงสำคัญ เพราะปลายทางคือหนัง ตองไปสูกับราคาตลาดโลก ซ่ึงบางแหงหนังจระเขมาจากการลา
หรอื เก็บไขและลูกจระเขมาเล้ียง ทำใหเขามีตนทุนในการผลิตลูกจระเขต่ำกวาประเทศไทย ตนทุนในการเลี้ยงจระเข
ในประเทศไทยจงึ เปน ปจจยั สำคัญมากตออนาคตจระเขไทย ซึ่งตนทุนการเล้ยี งประกอบดวย (เทคโนโลยชี าวบาน, 2551)

1 | ค่าใบอนญุ าตตา่ งๆ รวมทัง้ คา่ เดินทางในการติดต่อ

1.1 การขอใบอนุญาตครอบครองซึ่งมีอายุของใบอนุญาต 3 ป และใบอนุญาตคาซ่ึงมีอายุของใบอนุญาต 1 ป การขอ

ใบอนุญาตคร้ังเดียว และสามารถตออายุไดเมื่อใบอนุญาตหมดอายุ ไมตองขอใหม แตความไมเขาใจของเจาหนาที่และ

เกษตรกร เวลาขายจระเขแ ตละครั้งกต็ องขออนุญาตคาทกุ ครง้ั ทำใหเ สียคา ขอใบอนญุ าตคา โดยไมจำเปนเปนการสิ้นเปลอื ง

1.2 การเตรียมเอกสารไมครบเพราะไมทราบ ทำใหตองเดินทางไป
ขอใบอนุญาตหลายครั้ง ซึ่งบางแหงผูเลี้ยงจระเขจะตองเดินทางไป-กลับ หากเกษตรกรเลี้ยงจระเขจำนวนนอย
เชน 20 - 50 ตัว ตนทุนในการขอ
แตละคร้งั กวา 100 - 200 กิโลเมตร เพ่อื
• ยื่นคำขอ ใบอนุญาต คาใชจายในการเดินทาง
• เตรยี มเอกสารเพ่ิมเตมิ เพราะไมครบถว น กลับไปเตรยี มใหม หลายครั้ง เวลาท่ีเสียไปก็ถือวาเปน
• ไปรับใบอนุญาต ซึ่งบางครั้งมาตามนัด แตใบอนุญาตยังไมเสร็จ
ตนทุนที่สูง แตหากเลี้ยงจระเขหลาย

ตอ งไปรบั ใหม รอ ยตวั ก็ถือวาเปน ตน ทุนทีไ่ มสงู

• บางคร้งั ใบอนุญาตพมิ พผิด ตองกลับไปแกไ ขใหม

2 | ต้นทุนบ่อ สถานทีเ่ ล้ยี งจระเขค วรคำนึงถึง
• การเดนิ ทางสะดวก
ผูเลี้ยงควรไดรับขอมูลท่ีถูกตองกอนเร่ิมสรางบอ ผูท่ีเปนแหลงขอมูล • น้ำทวมถึงหรือไม
คอื ฟารม จำหนายลูกพนั ธุ และเจา หนา ทร่ี าชการ • สรา งบอ ไดถ ูกตอ งตามแบบ
• น้ำท่ใี ชเลย้ี งเหมาะสมหรอื เพยี งพอหรอื ไม
การสรางบอจระเขตองลงทุนสูง ควรใชเล้ียงเปนระยะเวลานาน • ตองบำบดั น้ำเสยี ทีป่ ลอ ยทิ้งหรือไม
จึงจะคุม ถาเลือกสถานท่ีไมเหมาะสมทำใหเกิดปญหา ตองสรางท่ีใหม • แหลงอาหารที่ใชเล้ียงจระเขเหมาะสมหรือไม
หรือตองแกไข ทำใหเปนการเพ่ิมทุน อีกท้ังถาไมไดกำหนดใหมีการ
บำบัดน้ำกอนทิ้ง ผูเล้ียงไมมีเนื้อท่ีเผ่ือไวแลว ทางราชการมากำหนด มีเพยี งพอหรือไม
ภายหลังวาตองมี ทำใหเกิดความยุงยากมากในการแกไข ดังนั้น เรื่อง
GAP มีความสำคัญ หากกำหนดนโยบายท่ีแนนอนได จะไดรูวาการเลี้ยง
สถานท่ี และการสรางบอ จะตองคำนึงถึงเงื่อนไขของ GAP ดวยหรอื ไม

3 | ลักษณะการเลยี้ ง

• เล้ียงบ่อรวม ตนทุนจะต่ำ เพราะหน่ึงบอเล้ียงจระเขหลายตัว และการดูแลจัดการงาย ประหยัดพลังงานแต
หนังจะไมส วย จึงขายไดในราคาถกู และหาตลาดยาก

• เลี้ยงบ่อเด่ียว ตนทุนคาบอสูง เพราะหนึ่งบอใสจระเข 1 ตัว การใหอาหาร ทำความสะอาดบอจะเสียเวลา
มากกวา และจระเขจะโตชากวาบอเลี้ยงรวม ทำใหมีตนทุนในการเลี้ยงสูงกวา แตหนังที่ไดมีคุณภาพดีกวา ทำใหได
ราคาท่สี ูงกวาและขายไดงายกวาบอรวม (เทคโนโลยีชาวบา น, 2551) โดยสรางบอเด่ียวขนาดกวาง 1 เมตร ยาว 1.80
เมตร สงู 1.20 เมตร ควรมตี ะแกรงปด ฝาบอ และขัดมันดานในบอทั้งหมด (ยศพงษ, 2551)

- 76 -

4 | ตน้ ทุนลูกพันธุ์

เกษตรกรควรซ้ือลูกพันธุจากแหลงท่ีเชื่อถือได โดยขอขอมูลจากหนวยราชการ เพราะถาไดลูกพันธุท่ีดีจะสูญเสียนอย
โตเร็ว ทำใหตนทุนในการเลี้ยงต่ำลง รวมทั้งควรคำนึงถึงการรับซื้อจระเขคืน มีการรับซื้อคืนตามท่ีตกลงกันไวจริง
หรือไม

5 | ต้นทนุ ค่าอาหาร

ปจจุบันการเล้ียงจระเขคอนขางมีปญหา แตเดิมใชไกตายตามเลาเปนอาหารสำหรับเลี้ยงจระเข ซ่ึงสามารถหาไดงาย
มีคนหามาสงเปนประจำ ราคาถูก แตเม่ือเกิดปญหาโรคไขหวัดนกขึ้น ไกตายเหลาน้ันตองทำลายหามเคลื่อนยาย ทำ
ใหผ ูเล้ียงหาอาหารไดย ากขึน้ และราคาแพงขึ้น ทำใหตนทุนการเลี้ยงสูงขน้ึ กวาเมื่อกอ น ดังนนั้ หากมีการวิจัยเพอ่ื ผลิต
อาหารสำเร็จรูปสำหรับจระเขได จะทำใหการเลี้ยงจระเขสะดวกข้ึน และมีตนทุนท่ีแนนอนข้ึนกวาการใชอาหารสดท่ี
หายากและราคาไมแนนอน

6 | ความรู้ในการเลี้ยง

ฟารมใหญ และหนวยราชการเปนแหลงความรูกับเกษตรกร
เพอ่ื ใหเล้ียงไดดีและโตเร็ว

7 | การทำประวัตจิ ระเข้

การทำเคร่ืองหมายจระเขเพ่ือติดตามและตรวจสอบประวัติ
สามารถทำไดหลายวิธี เชน การตัดเกล็ดหางจระเข การติด Tag
การฝง ไมโครชิป แตละวิธีมีขอดีและขอดอ ยตางกันไป แตวิธีท่ีไดผลดี
และมีราคาถูกคือ “การตัดเกล็ดหางจระเข” ซึ่งเหมาะสำหรับการ
ทำประวัติและควบคุมจระเขในประเทศ สวนการใช Tag หรือ
ไมโครชปิ มกั จะทำในจระเขมชี วี ติ ท่สี งขายระหวางประเทศ

8 | ภาษอี น่ื ๆ จากทอ้ งถิน่

• ภาษสี ัตวนา รงั เกียจ
• ภาษที ดี่ ินและสง่ิ ปลกู สราง

องคการบริหารสวนตำบล (อบต.) บางแหงพยายามจะเก็บภาษีในทุกรูปแบบ และก็พยายามมองวาจระเขเปน
สตั วนารังเกยี จ เมอื่ เล้ียงแลวตองมีการเกบ็ ภาษีสัตวน ารงั เกียจโดยเรียกเก็บทกุ ป และบอเลี้ยงจระเข อบต. กพ็ ยายาม
ตีความเปนโรงเรือนเพื่อเก็บภาษีโรงเรือน โดยไมคำนึงวาเปนอาชีพประมง เกษตรกรรม เชนเดียวกับการเล้ียงปลา
และกุง ไมไดมีกำไรมากมาย แตละ อบต. ก็มีการกำหนดและเก็บแตกตางกันไป ไมมีหลักเกณฑแนนอน ดังน้ัน
หนวยราชการท่ีเก่ียวของกับเกษตรกรรมควรเขามามีบทบาทในการออกกฎตางๆ เพ่ือชวยเหลืออาชีพเกษตรกรรม
ประมง และใหเปนหลักเกณฑเดียวกันทัง้ ประเทศ มีหลกั การที่ถูกตอง มิใหทองถน่ิ ตีความตาง ๆ กัน เรียกเก็บแพง ๆ
เปนการเพ่ิมตนทุนการผลิต จะเห็นไดวา การเลี้ยงจระเขเปนอาชีพที่ใชระยะเวลานานอยางนอยประมาณ 2 - 4 ป
จึงจะขายได เพราะฉะนั้นผูเล้ียงจึงตองดูศักยภาพของตนวาเหมาะสมที่จะเล้ียงเปนอาชีพหลักหรืออาชีพเสริม
เพราะตลอดระยะเวลาท่ีเล้ียงจะมีแตรายจาย ไมมีรายรับ และตองดูปจจัยอ่ืนๆ เชน อาหาร น้ำ ที่ดิน แรงงาน
อยใู นตน ทุนต่ำหรอื ไม (เทคโนโลยีชาวบาน, 2551)

- 77 -

ภาพโดย youhoh จาก Pixabay

การครอบครองและจดทะเบียนฟาร์มจระเข้

เกษตรกรที่ตองการครอบครอง ทำฟารมเพาะพันธุ และคาขายจระเข ตองดำเนินการเปนไปตาม
พระราชบญั ญัติสงวนและคุมครองสตั วป า พ.ศ. 2562 และตามขอกำหนดของพระราชกำหนดการประมง พ.ศ. 2558
ผูที่จะครอบครอง ทำฟารมเพาะพันธุ และคาจระเขนั้น ตองไดรับอนุญาตจากกรมประมง กอนการดำเนินการ
โดยติดตอขอรายละเอียดไดที่สำนักงานประมงจังหวัด หรือกองบริหารจัดการทรัพยากรและกำหนดมาตรการ
กรมประมง เพ่ือการปฏิบัตทิ ี่ถกู ตอ งตามกฎหมายและระเบียบปฏิบตั ติ างๆ ตอไป

นอกจากนี้ยังมี มาตรฐานการปฏิบัติทางการเพาะเล้ียงสัตวน้ำท่ีดีสำหรับฟารมเลี้ยงจระเข (มกษ. 7700-
2559) เพื่อใหผลิตผลจระเขของไทยมีคุณภาพ ไดมาตรฐาน ปลอดภัยสำหรับผูบริโภค และเปนไปตามเกณฑกำหนด
ของประเทศคูคา โดยมาตรฐานสินคาเกษตรน้ีครอบคลุมขอกำหนดในการปฏิบัติทางการเพาะเลี้ยงสัตวน้ำท่ีดีของ
ฟารมเล้ียงจระเข ตั้งแตหลังฟกออกจากไข การเล้ียง จนถึงการจับและการดูแลหลังการจับกอนการขนสงออกจาก
ฟารม ยกเวนขั้นตอนการเพาะฟก และการอนุบาล เพื่อใหไดจระเขที่มีคุณภาพดี เพื่อการคาและปลอดภัยสำหรับ
ผูบริโภค โดยคำนึงถึงสุขภาพ และสวัสดิภาพสัตว ความเปนมิตรตอสิ่งแวดลอม และความรับผิดชอบตอสังคม
(สำนักงานมาตรฐานสนิ คาเกษตรและอาหารแหงชาต,ิ 2559)

- 78 -

เรือ่ งท่ี 2 การกีดกันทางการคา้

ภาพโดย Егор Камелев จาก Pixabay

ประเทศไทยเป็นแหล่งเพาะเล้ียงจระเข้ท่ีใหญ่ที่สุดในโลก มีฟารมเลี้ยงจระเขที่ข้ึนทะเบียนกับ

กรมประมงอยูประมาณ 47 ฟารม และมีจำนวน 28 ฟารมท่ีไดขึ้นทะเบียนตามขอกำหนดของอนุสัญญา CITES
ใหทำธุรกิจสงออกสินคาที่เกี่ยวกับจระเขได และมีผูเล้ียงรายยอยอยู ประมาณ 473 ราย มีจำนวนประชากรจระเข
ทั่วประเทศไทยประมาณ 8 แสนตัว สินคาที่สามารถผลิตไดจากจระเขมีท้ังเน้ือ หนัง (หนังจระเขขนาด 1 เมตร
จะมีราคาประมาณ 1,000 – 4,000 บาท) และแมกระทั่งเลือดจระเขที่มีทำวิจัยเพ่ือผลิตเปนผลิตภัณฑเสริมอาหาร
ตามพระราชบัญญัติสงวนและคุมครองสัตวปา พ.ศ. 2562 จระเขน้ำจืดพันธุไทย และจระเขน้ำเค็ม เปนสัตวปา
คุมครองตามกฎหมายไทยท่ีกฎหมายยินยอมใหมีการเพาะเลี้ยงในเชิงพาณิชย และจระเขที่มาจากการเพาะเล้ียง
ในเชิงพาณิชยจะไมอยูภายใตการคุมครองตามพระราชบัญญัติการคา จระเขที่มาจากการเพาะเลี้ยงเชิงพาณิชยถือวา
ถกู ตอ งตามกฎหมาย หนว ยงาน Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna
and Flora (CITES) สังกัด United Nations ระบุช่ือจระเขน้ำจืดพันธุไทย (Crocodylus siamensis) จระเขน้ำเค็ม
(Crocodylus porosus – crocodylidae) และตะโขง (Tomistoma schlegelii – Gavialidae) ที่พบในประเทศไทยไวใน
Appendix I เปนชนิดพันธุท่ีหามทําการคา-ระหวางประเทศ ท้ังนี้ยกเวนมีการขอข้ึนทะเบียนฟารมเพาะพันธุ
เพ่ือการคากับสำนักเลขาธิการ CITES วาสามารถทำการเพาะเล้ียงไดจนถึงรุนท่ี 2 จระเขเพาะเล้ียงตั้งแตรุนที่ 2
เปนตนไป สามารถไดรับการปฏิบัติเหมือนสัตวตาง ๆ ที่มีรายชื่ออยูใน Appendix II คือสามารถเขาสูการคาระหวาง
ประเทศไดภายใตการควบคุมของ CITES ปจจุบันมีฟารมจระเขในประเทศไทยท่ีไดรับการรับรองอยางเปนทางการ
จาก CITES ปจจุบันมีฟารมจระเขในประเทศไทยที่ไดรับการรับรองอยางเปนทางการจาก CITES ใหสามารถสงออก
หนังดิบ หนังฟอก และผลิตภัณฑจากจระเขที่เกิดจากการเพาะเลี้ยงไดอยางถูกตองตามกฎหมาย เพื่อใหแนใจวาเปน
จระเขท่มี าจากฟารม เล้ียง เพอื่ การพาณิชยจ ระเขทีถ่ กู นำมาผลิตเปนสนิ คาน้ีจะตองมีการฝง ไมโครชพิ

(สำนักงานสงเสริมการคา ในตางประเทศ นครลอสแอนเจลิส, 2554)

- 79 -

การบริโภคหนังและเน้ือจระเข้ในประเทศไทย ยังนอยอยู CITES) แ ล ะ Australian crocodile (C. porosus
ตลาดหลักของสินคาจึงเปนการสงออกไปยังตางประเทศ ถูก ESA - Endangered Species Act - ระบุวาเปนสัตว
จ ร ะ เข ไท ย ไม ส า ม า ร ถ ส ง อ อ ก ไป ยั ง ป ร ะ เท ศ ส ห รั ฐ ฯ ถูกคุกคามอันตราย-threatended) การนำเขาจะตอง
เนื่องจากสหรัฐฯ ยังไมแกกฎระเบียบที่กระทำไวต้ังแตป กระทำภายใตกฎระเบียบตางๆท่ีมีกำหนดไวสำหรับแตละ
ค.ศ. 1976 เพื่อใหสอดคลองและยอมรับกฎระเบียบของ CITES ประเภทของจระเข เชนอาจจะตองมีใบอนุญาตการคาจาก
และยังกำหนดใหจระเขสายพันธุ Crocodylus siamensis CITES หรือใบอนุญาตนำเขาจากหนวยงาน U.S. Fish
ซงึ่ เปนสายพันธุท่ีเลี้ยงกันมากท่ีสุดในประเทศไทย และอยูใน and Wildlife Service ห รือ ใบ อ นุ ญ าต ส งอ อ ก จ าก
Appendix I ของ CITES วาเปนสัตวท่ีใกลสูญพันธและ ประเทศตนสังกัดสินคา เปนตน (สำนักงานสงเสริมการคา
หามนำเขาสหรัฐฯ เพื่อวัตถุประสงคทางการคา ประเทศ ในตา งประเทศนครลอสแอนเจลิส, 2554)
ผูนำเขาสินคาไทยหลายประเทศนำสินคาไทยไปผลิตเพ่ิม
มูลคาเปนรองเทา กระเปาใสเอกสาร กระเปาถือ กระเปาสตางค ผูผ ลิตหนังจระเขไทยบางสวนตองขายหนังจระเข
และเข็มขัด สงออกไปจำหนายในตลาดสหรฐั ฯ หากผูผลิต หมักเกลือ ซึ่งเปนหนังดิบไปยังตางประเทศ ซึ่งไดราคา
และผูสงออกสามารถสงสินคาตรงเขาสหรัฐฯ ไดจะเปน นอยกวาหนังฟอก เน่ืองจากไมสามารถหาท่ีฟอกหนัง
การขยายตลาดสงออกและเพิ่มรายไดใหแกผปู ระกอบการไทย จระเขในประเทศได เพราะโรงฟอกหนังสวนใหญจะไมรับ
ดังน้ันจึงจำเปนตองมีการดำเนินการหารือกับหนวยงาน ฟอกหนังจระเขจากผูเลี้ยงท่ัวไป ดังน้ัน หากภาครัฐ
U.S. Fish & Wildlife Service (FWS) ถึงวิธีการที่จะทำให สามารถหาโรงฟอกหนังจระเขจากผูเลี้ยงอ่ืน ๆ ก็จะเปน
ประเทศไทยสามารถสงออกผลติ ภัณฑจากจระเขเ ขาตลาด การชวยเพิ่มมูลคาใหกับหนังจระเขไทย หรือมีการขอ
สหรัฐฯได เทาท่ีผานมายังไมมีการยื่นคำรองเพื่อขอยก ยกเวนภาษีหรือลดหยอนภาษีสำหรับหนังจระเขท่ีสงไป
จระเขส ายพันธุ Crocodylus siamensis ออกจากรายชื่อ ฟอกในตางประเทศ แลวนำกลับเขามาในประเทศไทย
สัตวสูญพันธุของ FWS (สำนักงานสงเสริมการคาใน เพื่อขายหรือทำผลิตภัณฑ ซึ่งเปนการเพ่ิมมูลคาใหกับ
ตางประเทศ นครลอสแอนเจลิส, 2554) เนื่องจากประเทศไทย หนังจระเขไทยดวย เนื้อจระเขปลอมเปนอีกปญหาหนึ่ง
ยังไมเขาเกณฑของมาตรฐานส่ิงแวดลอมที่กำหนดไว ท่ีทำใหลูกคากลัว ไมกลาซ้ือเนื้อจระเขจากประเทศไทย
โดย CITES ผูประกอบการฟารมจระเขไทยรวมกับภาครัฐ โดยท่ัวไปเนื้อจระเขปลอมสวนใหญจะใชเนื้องูและเน้ือ
เพ่ิมปริมาณจระเขในธรรมชาติใหเขาเกณฑท่ีจะลดบัญชี ตะกวด เน้ือปลามาทำเปนเนื้อจระเขตากแหงปลอม
สัตวป าใกลสูญพนั ธขุ อง CITES ลงมาอยูบัญชี 2 กอ นเทาน้ัน หากทางภาครัฐสามารถตรวจคุณภาพของเนื้อวาเปนเนื้อ
จงึ จะย่ืนคำรอ งขอนำเขา สหรฐั อเมรกิ าได (ยศพงษ, 2549) จระเขจริงหรือปลอมได ก็จะสามารถสรางความม่ันใจ
ใหกับผูซื้อไดและไมเสียชื่อเสียงประเทศไทย เม่ือมองภาพ
ปจจุบันประเทศสหรัฐอเมริกาอนุญาตการนำเขา ปญหาและการแกไขการเลี้ยงจระเขของประเทศไทยแลว
ห นั งจระเขเฉพ าะท่ี เป น Alligator mississipiensis, จะเห็นวา หากมีการจัดระบบและเพ่ิมประสิทธิภาพ
Crocodylus navaeguinea (จระเขนิ วกีนี ), C. porosus การทำงานแลว สามารถท่ีจะลดตนทุนการเลี้ยงลงได
(จากปาปวนิวกินี), Caiman crocodilus, Cuvier’s Dwarf ทำใหเกษตรกรผูเลี้ยงจระเขมีรายไดจากการเลี้ยงจระเข
Caiman Paleosuchus palpebrosus, Schneider’s เปนอาชีพเสริมหรืออาชีพหลัก และสามารถขยายการ
Smooth-fronted Caiman P.trigonatus, C.niloticus เล้ียงใหกวางขวางข้ึน ตลาดหนังและเนื้อของจระเขไทยก็
(เ ฉ พ า ะ จ า ก Zimbabwean) Nile crocodile จะกวางขวางมากข้ึนและไดราคาดีดวย (เทคโนโลยี
(Crocodylus niloticus ถูกระบุไวใน Appendix II ของ ชาวบา น, 2551)

- 80 -

เร่อื งที่ 3 การอนุรักษจ์ ระเข้

จระเข้ในประเทศไทย ถูกจัดอยูในประเภทสัตวปา

ใกลสูญพันธุบัญชี 1 และหามมีการลาจระเขจาก
ธรรมชาติเพ่ือการคาระหวางประเทศ ยกเวนทไ่ี ดม าจาก
การเพาะเล้ียงจากฟารมจระเขที่ขึ้นทะเบียนไวเทานั้น
ขอกำหนดหน่ึงของการขึ้นทะเบียนใหเพาะเล้ียงจระเข
โดยไซเตสไดน้ัน คือ การอนุรักษจระเขควบคูไปดวย
การเพาะเลี้ยงจระเขในฟารมมีความสำคัญกับการอนุรักษ
จระเขในประเทศไทยมาก เพราะเปนแหลงพันธุกรรม
พนั ธุแทท ี่สามารถนำกลบั คืนสูธ รรมชาติ ซ่ึงเปนวธิ ีอนุรักษ
จระเขทเี่ หมาะสมกับประเทศไทยทสี่ ุด (ยศพงษ, 2544)

จากการสำรวจอุทยานแหงชาติแกงกระจาน
อุทยานแหงชาติปางสีดา เขตหามลาสัตวปาเขาอางไน
เขตหามลาสัตวปาบึงบอระเพ็ด พ้ืนท่ีที่เหมาะสมที่สุด
คือ “อุทยานแหงชาติปางสีดา” จึงไดนำจระเขจากการ
เพาะเล้ยี งมาปรบั สภาพเตรยี มความพรอมตรวจพันธุแท
และตรวจสุขภาพกอ นปลอยคนื สูธรรมชาติ (ยศพงษ, 2549)

ป จ จุ บั น มี โ ค ร ง ก า ร น ำ จ ร ะ เข คื น สู ธ ร ร ม ช า ติ
ท่ีอยูระหวางดำเนินโครงการ มกี ารติดวทิ ยุติดตาม
เพ่ือสังเกตพฤติกรรม และอัตราการอยูรอด
รวมถึงศึกษางานทางดานสังคมศาสตรอีกดวย
โดยไดรับทุนวิจัยจากสำนักงานพัฒนาการวิจัย
การเกษตร (สวก.)

(ปานเทพและชลธร, 2561; ปานเทพ, 2562)

- 81 -

4เรื่องที่

การตลาดภายในประเทศ
และตา่ งประเทศ

สถานการณ์ของอุตสาหกรรมจระเข้ แมกระทั่งใชในการผลิตสินคาเคหะส่ิงทอสำหรับบาน
และรถยนต บริษัทผูผลิตย่ีหอ ดังระดับโลก เชน เฮอรเ มส
โดยรวมถือวาดี จะมีปญหาอยูบางชวงปลายป 2556 (Hermes), ช า แ น ล (Chanel), Balenciaga แ ล ะ
ที่ซบเซาเพราะเหตุการณ บานเมือง แตเมื่อการเมือง Mulberry เปนตน สนนราคาต้ังแต 20,000 - 40,000
คลี่คลาย เศรษฐกิจดีข้ึน สถานการณก็จะกลับมาดี เหรียญสหรัฐฯ และการลงทุนของบริษัท LVMH
เหมือนเดิม โดยเฉพาะเมือ่ เปด AEC ทำใหตลาดจระเข Moet Hennessy-LouisVuitton ผลิตสินคาแบรนด
และเครื่องหนังเติบโตขึ้นแนนอน แตอยางไรก็ตาม ลุยสวิตตองไดทุมเงินกวา 125 ลานเหรียญสิงคโปร
การเล้ียงจระเข มีความแตกตางจากการเลี้ยงสัตวน้ำ เพ่ือซื้อและถือครองหุน (รอยละ 51) บริษัท Heng
ท่ัวไป ทั้งวิธีการเลี้ยงและการตลาด ผูท่ีสนใจจะเลี้ยง Long International Ltd. ข อ ง สิ ง ค โ ป ร ซ่ึ ง เป น
จะตองหาขอมูลใหดี ขอคำแนะนำจากกรมประมงและ บรษิ ัทซัพพลายหนังจระเขฟอกแลวทีใ่ หญที่สุด 1 ใน 5
หาตลาดลวงหนาไวกอน เพราะฟารมที่ขายลูกจระเข ของโลก การลงทุนดังกลาวเพื่อเปนหลักประกัน
มา ไมไดหมายความวาจะซื้อจระเขขุนจากเราเสมอไป อุปทานหนังจระเขคุณภาพสูง การท่ีหนังจระเขมีราคา
อีกทั้งการเลี้ยงโดย ที่ตองหาซ้ืออาหารมาเล้ียงทุกวัน แพงมากเชนน้ี เน่ืองจากกระเปาหนงั จระเขคุณภาพสูง
ยอมมีตนทุนท่ีสูงจึงเหมาะสำหรับเกษตรกรที่มีผล อาจจะตองใชหนังจระเขถึงส่ีตัวในการผลิตกระเปา
พลอยไดจากสิ่งท่ีทำอยูมาเลี้ยงจระเข เชน ฟารมสุกร หนึง่ ใบ เพราะตองเลือกเอาเฉพาะหนังสวนทต่ี องการท่ี
ฟารม ไก เปน ตน (เกษตรโฟกสั , 2559) มีลวดลายตามตองการสินคา กลุมหนงั จระเข โดยหนัง
จระเขที่เปนท่ีตองการมากท่ีสุดในตลาดโลก คือ หนัง
อุตสาหกรรมการเล้ียงจระเขไทยและโอกาส สวนทอง และที่เปนหนังจระเขน้ำเค็ม (Crocodylus
ในตลาดสหรัฐความตองการของตลาดโลก หนังจระเข porosus) ท่ีเปนจระเขพ้ืนเมืองในเอเซียตะวันออก
เปนสินคา ท่ีถูกจดั เปนสนิ คาโภคภัณฑ ประเภทหนึ่งทม่ี ี เฉียงใตและออสเตรเลีย ท้ังนี้การบริโภคและความ
ความตองการในตลาดโลกสูงและมีราคาดี เพราะหนัง ตองการเฉพาะในตลาดสหรัฐฯนั้น มีการเพ่ิมข้ึนอยาง
(exotic skin) ที่สวยงามตามธรรมชาติหายาก จึงเปน สมำ่ เสมอ (อารวายทไี นน, 2554)
ท่ีตองการของตลาด สงผลใหราคาสงออกสูงแพง
ประกอบกับมีความแข็งแรงทนทานเหมาะสำหรับผลิต
เปนของใช เชน กระเปา รองเทา เข็มขัด หรือ

- 82 -

สำนักงานสงเสริมการคาในตางประเทศ ณ นครลอสแอนเจลิส (2554) รายงานวา ความตองการ
ในแตละปข้ึนอยกู ับตัวแปรหลายอยา ง รวมถงึ สภาวะเศรษฐกจิ และแนวโนมแฟชนั่ ในชวงสภาวะเศรษฐกิจ
ตกต่ำของสหรัฐฯความตองการบริโภคหนังจระเขอยูในสภาวะชะลอตัว ในขณะที่ความตองการบริโภค
เน้ือจระเข (Alligator) ยังคงเพ่ิมสูงขึ้น ปกติแลวสวนใหญจะขายเปนสินคาแชเยือกแข็งท้ังท่ียังติดกระดูก
ถอดกระดูกแลว หรือถอดกระดูกและทำใหนมิ่ นอกจากจะขายเปนช้ินเน้ือแลวยังมีการนำไปผลติ เพ่ิมมูลคา
เปนสนิ คาอนื่ ๆ เชน ไสก รอก หรอื เนอ้ื บดปน เปน กอน

สว นใหญของการบริโภคสินคา หนังจระเขในตลาดสหรัฐฯจะเปน สนิ คาสำหรับผูชาย เชน กระเปา
สตางคและรองเทาคาวบอย แตกตางจากการบริโภคในตลาดยุโรปสวนใหญจะเปนสินคาสำหรับผูหญิง
เชน กระเปาถือ ภาคธุรกิจและภาครัฐที่เกี่ยวของในสหรัฐฯ ทำความพยายามท่ีจะสรางภาพพจนสินคาที่
ทำจากหนังจระเขวามาจากระบบการผลิตที่ชวยอนุรักษค้ำจุนประชากรจระเข ซึ่งดูเหมือนวาจะประสบ
ผลสำเร็จสามารถสงผลกระทบในทางท่ีดีกับทัศนะคติของผูบริโภคสหรัฐฯกฎระเบียบการสงออก/การ
นำเขาของสหรัฐฯการสงออกและการนำเขาสินคาผลิตภัณฑจระเข อยูภายใตการควบคุมของกฎระเบียบ
ระหวางประเทศ และภายใตก ฎหมายของประเทศสหรัฐอเมริกา (อารวายทไี นน, 2554)

ธุรกิจจระเขมีแนวโนมที่ดีในการลงทุนเนื่องจากกลุมชาวจีน ชาวญี่ปุน และ ชาวเกาหลี ชื่นชอบ
เคร่ืองแตงกาย เครื่องประดับ ท่ีทำมาจากหนังจระเข ซ่ึงบงบอกถึงฐานะ และระดับความเปนอยู
นอกจากน้ี ยังมีกลุมที่ชอบกินเนื้อจระเข เลือดจระเข ซึ่งอวัยวะเกือบทุกสวนของจระเขอยูในรายชื่อ
วัตถุดิบท่ี ใชปรุงเพื่อบำรุงรางกายของกลุมยาบำรงุ กำลัง ดังนนั้ ความตองการจระเขจึงมคี วามตองการสูง
แตธุรกิจการเพาะเล้ียงจระเขอาจไมนิยมนักในประเทศไทย เพราะคนไทยมีความรูสึกกับจระเขใ นดานลบ
และหวาดกลวั (ประชาชาติธรุ กิจออนไลน, 2558)

จากขอมูลรายงานภาวะเศรษฐกิจอุตสาหกรรม ป 2561 และแนวโนมป 2562 ของสํานักงาน
เศรษฐกิจอุตสาหกรรม รายงานวา ในป 2561 อุตสาหกรรมการฟอกและตกแตงหนังฟอก มีการผลิตเพิ่มข้ึน
รอยละ 9.70 จากการผลิตเพื่อการสงออกและการขยายตัวของอุตสาหกรรมยานยนต สำหรับการผลิต
กระเปาเดินทางและรองเทามีการผลิตลดลง รอยละ 5.65 และ 2.49 ตามลำดับ สวนหนึ่งเปนผลจาก
ความตองการบริโภคสินคา แบรนดเนมขยายตัว สงผลใหมีสัดสวนการนำเขา สนิ คาจากตางประเทศเพ่ิมข้ึน
และผูป ระกอบการที่มีแบรนดของตัวเองไดเปล่ียนวิธีการผลิตโดยจางประเทศเพอื่ นบานผลติ แทนการผลิต
ในประเทศแนวโนม อุตสาหกรรมรองเทา และเครื่องหนัง ป 2562

การผลิตรองเทาและเครื่องหนัง ป 2562 คาดวา การฟอกและตกแตงหนังฟอกมีแนวโนมเพิ่มขึ้น
จากการผลิต เพ่ือการสงออก และการขยายตัวของอตุ สาหกรรมยานยนตเชนเดียวกับการผลติ ผลิตภัณฑ
กลุมกระเปาเดินทาง จะ ปรับตัวในทิศทางที่ดีข้ึน โดยเฉพาะการสงออกซึ่งชาวตางชาติมีความนิยมใน
ผลิตภัณฑเคร่ืองหนังของไทย และผลิตภัณฑหนัง Exotic เชน หนังงู หนังปลากระเบน และหนังจระเข
สว นการผลิตผลิตภณั ฑก ลุมรองเทา มีแนวโนมชะลอตวั จากผูประกอบการท่มี ีแบรนดของตวั เองไดเ ปลยี่ น
วิธีการผลิตโดยการจางประเทศเพ่ือนบานผลิตแทนการผลิตเอง เน่ืองจากมีตนทุนการผลิตท่ีต่ำกวา
ประเทศไทย อยางไรก็ตาม ยังมีปจจัยที่กระตุนการผลิต เชน มาตรการกระตุนการทองเท่ียวทั้งในตลาดจีน
และตลาดหลักอื่นๆ นโยบายกระตุนการจับจายของรัฐบาล และบัตรสวัสดิการแหงรัฐ ซ่ึงจะชวยสนับสนุน
การขยายตัวของเศรษฐกิจในป 2562 ได (สาํ นกั งานเศรษฐกิจอุตสาหกรรม, 2561)

- 83 -

- 84 -

เอกสารอ้างองิ

กมลศริ ิ พันธนียะ. สถาบนั วจิ ัยการเพาะเลี้ยงสตั วนำ้ ชายฝง สงขลา. (ม.ป.ป.). จระเขน ำ้ เคม็ .
http://www.nicaonline.com/index.php?option=com_content&view=article&id=551:2012-
02-22-03-38-38&catid=42:2012-02-20-03-00-29&Itemid=124. สบื คนเม่ือวนั ท่ี 24 มิถุนายน 2562.

กษดิ ิศ วรรณุรักษ. (ม.ป.ป.). แนวทางการเลยี้ งจระเข. https://board.postjung.com/1136290.
สบื คนเมื่อวันที่ 26 มิถนุ ายน 2562.

เกษตรโฟกัส. (2559). เกษตรนา ทำ จระเขส ัตวน ำ้ เศรษฐกจิ ที่นา จบั ตามอง. https://hardwareblogs.weebly.
com/blog/8058575. สบื คนเม่ือวนั ท่ี 24 มิถุนายน 2562.

กองวจิ ัยและพฒั นาประมงน้ำจดื . (ม.ป.ป.). การเพาะเลีย้ งจระเข. https://www.fisheries.go.th/if-suratthani/
1crocodile.htm. สืบคน เมือ่ วนั ท่ี 25 มิถนุ ายน 2562.

เดลนิ ิวส. (2550). ผลิตภัณฑจากจระเข. http://il258apiwat.blogspot.com/. สืบคนเม่ือวันที่ 25 มิถุนายน 2562.
เทคโนโลยีชาวบาน. (2551). เทคโนโลยกี ารประมง. แนวทางการเพาะเลี้ยงจระเข ตามแนวเศรษฐกิจพอเพียง.

http://info.matichon.co.th/techno/techno.php?srctag=05102010351&
srcday=2008/03/01&search=no สืบคน เมือ่ วันที่ 24 มิถนุ ายน 2562.
เทคโนโลยีชาวบาน. (2560). บรษิ ัท ศรรี าชาฟารม (เอเชยี ) จำกัด แหลงแปรรูปอาหารจากเน้อื จระเข และผลติ ภัณฑ
จากหนังจระเข ฝมอื คนไทย คณุ ภาพสสู ากล. https://www.technologychaoban.com/marketing/
/article_20148. สบื คน เมอ่ื วันท่ี 25 มิถุนายน 2562.
ประชาชาตธิ รุ กจิ ออนไลน. (2558). "ฟารมจระเข" ไมหวนั่ พิษเศรษฐกจิ สงนอกโต ธรุ กจิ ท่ียงั ไปไดส วย.
https://www.prachachat.net/news_detail.php?newsid=1440399948. สืบคนเมื่อวนั ที่ 26
มถิ นุ ายน 2562.
ปานเทพ รัตนากร. (2543). การเพาะเลี้ยงจะเขเ บ้ืองตน. https://www.ku.ac.th/e-magazine/ november43/
crocodile/. สบื คน เม่ือวันที่ 26 มิถุนายน 2562.
ปานเทพ รตั นากร. (2562). การปลอยจระเขคนื สธู รรมชาติ ณ อทุ ยานแหง ชาติปางสดี า
https://www.ku.ac.th/e-magazine/ november43/crocodile/. สบื คนเมือ่ วนั ท่ี 16 ตุลาคม 2562.
ปานเทพ รัตนากร และชลธร ชำนาญคิด (2561) การอนุรักษจระเขสยาม (Crocodylus siamensis) ในประเทศ
ไทย. สัมมนาสตั วป าเมืองไทย วนศาสตร มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร.
มนตรี รตั นพงศพนั ธ. (2542). ฟารมจระเข. สำนกั พิมพเ พอื่ นเกษตร.
ยศพงษ เตม็ ศริ ิพงศ (2544) Re-introduction of the Siamese crocodile in Thailand. CSG Newsletter;
V. 20, No.1: p 10-13.
ยศพงษ เตม็ ศริ ิพงศ (2549) Re-introduction of the captive-raised Siamese crocodiles in Thailand.
Re-introduction News IUCN-The World Conservation Union, Gland, Switzerland; No. 25 April;
Pp 51-52.

- 85 -

ยศพงษ เต็มศริ ิพงศ (2551) คูมือการเลย้ี งจระเขบอเดี่ยว. บริษทั ศรรี าชาโมดา จำกดั .
เยาวดี คปุ ตะพนั ธ. (2545). จระเข สตั วเ ศรษฐกิจทนี่ า จบั ตามอง. https://www.ku.ac.th/e-magazine/october

/agri/crocodile.html. สืบคน เมอ่ื วนั ท่ี 26 มิถุนายน 2562.
ลดาวลั ย สรุ ิยา และคณะ (2558) Molecular evidence for genetic distinctions between Chlamydiaceae

detected in Siamese crocodile (Crocodylus siamensis) and known Chlamydiaceae species.
Japanese Journal of Veterinary Research 63(1): 5-14.
ศนู ยว จิ ัยและพัฒนาการเพาะเลย้ี งสัตวน ำ้ ชายฝง เขต 6 (สงขลา). (2562). การเล้ียงจระเข (Crocodile).
http://www.nicaonline.com/web/index.php/2016-08-30-02-19-31/2016-08-30-14-15-
11/639-crocodile. สืบคนเมอื่ วันท่ี 26 มิถุนายน 2562.
สำนกั ขา วกรมประชาสมั พันธ. (2560). กรมประมงประชมุ จระเขไทยกาวไกลสจู ระเขโ ลก สงเสรมิ อตุ สาหกรรมจระเข
ตลอดสายการผลติ . http://thainews.prd.go.th/th/news/detail/TNECO6012220010016. สืบคน
เมอ่ื วันท่ี 25 มิถุนายน 2562.
สำนักงานการวิจัยแหงชาติ (วช.). (ม.ป .ป.). การพั ฒ นามาตรฐานการเล้ียงสัตวน้ ำเพ่ือการสงออก.
https://www.krw.nrct.go.th/index.php/site/plan/RLH10005. สบื คนเม่ือวนั ที่ 24 มิถุนายน 2562.
สำนักงานมาตรฐานสินคาเกษตรและอาหารแหงชาติ. กระทรวงเกษตรและสหกรณ. 2559. การปฏิบัติทางการ
เพาะเลีย้ งสตั วน ำ้ ที่ดสี ำหรับฟารมเลี้ยงจระเข GOOD AQUACULTURE PRACTICES FOR
CROCODILE FARM. กรุงเทพฯ.
สำนักงานเศรษฐกจิ อตุ สาหกรรม. (2561). รายงานภาวะเศรษฐกิจอุตสาหกรรม ป 2561 และแนวโนม ป 2562
กระทรวงอตุ สาหกรรม. กรงุ เทพฯ. หนา 5.
สำนกั งานสง เสริมการคาในตางประเทศ นครลอสแอนเจลสิ . 2554. อตุ สาหกรรมการเล้ยี งจระเขไ ทยและโอกาส
ในตลาดสหรัฐ. หนา 6-7.
อารวายทีไนน. (2554). ไทยแหลง ฟารมเลย้ี งจระเขสงออกใหญท ี่สดุ ในโลก. https://www.ryt9.com/s/expd/
1284148. สบื คนเม่ือวันที่ 25 มิถุนายน 2562.
Nipon Junprathad. (2554). จระเข. https://www.fisheries.go.th/if-nakhonsawan/ccd_link.htm.
สืบคน เมอื่ วันที่ 26 มถิ ุนายน 2562.

- 86 -