BAB 2- EKO ADIWIRA

NOTA RINGKAS
BAB 2 : PASARAN
2.1 KESEIMBANGAN PASARAN

2.1.1 PERMINTAAN
Definisi permintaan :

Keinginan dan untuk membeli
kemampuan sesuatu barang
seseorang dan perkhidmatan
individu
pada suatu
Permintaan tingkat harga

dalam jangka masa
tertentu

Hukum Permintaan Qd ↑, P ↓
Qd ↓, P ↑
Apabila P meningkat, Qd akan menurun.
Apabila P menurun, Qd akan meningkat.

Hubungan songsang, atau negatif. Hubungan −ve

NOTA KAKI ***
P = HARGA
Qd = KUANTITI DIMINTA

2.1.2 Keluk Permintaan Individu dan Pasaran

Permintaan Individu

Jadual Permintaan Individu

HARGA (P) KUANTITI

2 P meningkat (↑) dari DIMINTA (QD) Qd menurun (↓)
4 dari 40 unit ke
6 RM 2 ke RM4. 40 30 unit.

30

20

Keluk Permintaan Individu

 Apabila P meningkat daripada RM2 kepada RM4, Qd diminta akan menurun daripada 40 unit kepada
30 unit.

 Sebaliknya, apabila P menurun daripada RM6 kepada RM4, Qd diminta akan meningkat daripada 20
unit kepada 30 unit

 Keluk permintaan menunjukkan hubungan songsang antara P dan Qd

Permintaan Pasaran

Jadual Permintaan Pasaran

HARGA (RM) KUANTITI DIMINTA (UNIT)

2 ALIF BADRI PASARAN
4 3
69
2
46

Penerangan Keluk

 Pada harga RM 2, permintaan pasaran adalah sebanyak 9 unit iaitu Alif (3 unit) dan Badri (6 unit( di
tanda titik Q.

 Pada harga RM 4, permintaan pasaran adalah sebanyak 6 unit iaitu Alif(2 unit) dan Badri (4 unit) di
tanda titik P.

 Keluk permintaan pasaran terbentuk dengan menyambungkan titik P dan Q.
 Keluk permintaan pasaran mencerun ke bawah dari kiri ke kanan
 Keluk pasaran lebih landai
 Menunjukkan hubungan songsang antara harga dengan kuantiti diminta.

2.1.3 Penentu Permintaan

Penentu
Permintaan

i) Harga barang itu ii) Bukan harga barang
itu (faktor-faktor lain)

a) Harga barang lain
b) Pendapatan pengguna
c) Citarasa
d) Jangkaan harga pada masa hadapan
e) Musim
f) Dasar kerajaan

Harga Barang Itu Bukan harga barang itu (faktor-faktor lain)
 Harga barang lain (barang pengganti)

Cth : Apabila harga daging menurun, maka permintaan
ikan akan menurun (ini kerana pengguna akan
mengantikan ikan kepada daging)

 Harga barang lain (Barang Pengganti)

Cth : Apabila harga pencetak meningkat, permintaan
dakwat katrij akan berkurangan kerana tidak ramai
orang yang membeli pencetak

 Pendapatan Pengguna
Apabila pendapatan meningkat maka permintaan
terhadap sesuatu barang juga.

 Citarasa pengguna
Iklan, fesyen, dan kesedaran kesihatan boleh mengubah
cita rasa pengguna.

 Jangkaan harga pada masa akan datang
Harga dijangka akan meningkat pada masa hadapan,
maka permintaan juga akan meningkat pada masa kini.

 Musim
Perubahan cuaca juga akan meningkatkan permintaan,
cthnya apabila cuaca panas, DD ais krim akan ↑.

 Dasar Kerajaan
Apabila kerajaan meningkatkan kadar cukai pendapatan
individu, maka pendapatan boleh guna individu
menurun, maka DD barang akan turut menurun

Sekiranya kerajaan memberikan bantuan seperti
bantuan kewangan kepada rakyat, pendapatan
pengguna akan meningkat dan DD barang juga akan
meningkat.

2.1.4 Perubahan dalam Kuantiti Diminta dan Perubahan Permintaan

Perubahan Dalam Kuantiti Diminta Perubahan Permintaan
(∆ dalam Qd) (∆DD)

disebabkan harga barang itu sendiri disebabkan oleh bukan harga barang itu
sendiri / faktor-faktor lain selain harga barang
itu (citarasa, musim, pendapatan pengguna,
dan lain-lain)

harga barang berubah harga barang itu sendiri adalah tetap

berlaku pergerakan sepanjang keluk berlaku peralihan keluk permintaan ke kiri

permintaan yang sama atau ke kanan

pergerakan dari titik a ke titik c dikenal pergerakan dari keluk D0 ke D1 dikenal

sebagai pengembangan permintaan sebagai pertambahan permintaan

pergerakan dari titik a ke titik b dikenal pergerakan dari keluk D0 ke D2 dikenal

sebagai penguncupan permintaan sebagai pengurangan permintaan

Faktor keluk beralih ke kanan Faktor keluk beralih ke kiri

Citarasa meningkat – iklan menarik Citarasa tidak menggalakkan – promosi
Harga barang lain : kurang berjaya
harga barang pengganti naik Harga barang lain :
harga barang penggenap turun harga barang pengganti turun
Pendapatan - naik harga barang penggenap naik
Dasar kerajaan- kadar cukai pendapatan Pendapatan - turun
individu jatuh/ kerajaan beri bantuan Dasar kerajaan- kadar cukai pendapatan
kewangan individu naik/ kerajaan tidak beri bantuan
Jangkaan harga masa depan – naik kewangan
Jangkaan harga masa depan - turun

2.1.6 PENAWARAN
Definisi Penawaran

Kuantiti sesuatu yang sanggup
barang dan mampu
dikeluarkan oleh
atau perkhidmatan
firma
Penawaran
pada suatu
dalam tingkat harga
jangka masa
tertentu
tertentu

Hukum Penawaran

Apabila P meningkat, Qs Qd ↑, P ↑
akan menurun. Qd ↓, P ↓
Hubungan secara langsung.
Apabila P menurun, Qs akan
meningkat.

Hubungan langsung.

NOTA KAKI ***
P = HARGA
Qs = KUANTITI DITAWAR

Jadual Penawaran Firma

Harga (RM) Kuantiti Ditawarkan (unit)

13

25

37

Keluk Penawaran Firma

 Apabila P meningkat daripada RM1 kepada RM2, Qs ditawarkan akan meningkat daripada 3 unit
kepada 5 unit.

 Sebaliknya, apabila P menurun daripada RM3 kepada RM2, Qs ditawarkan akan menurun daripada 7
unit kepada 5 unit

 Keluk penawaran menunjukkan hubungan positif antara P dan Qs

2.1.7 Penawaran Pasaran Firma

Jadual Penawaran Pasaran Firma

HARGA (RM) KUANTITI DITAWARKAN (UNIT)

2 FIRMA A FIRMA B PASARAN
4
246

369

Keluk Penawaran Pasaran Firma

Harga (RM) Harga (RM) Harga (RM)

Penerangan Keluk
 Pada harga RM 2, penawaran pasaran adalah sebanyak 6 unit iaitu Firma A (2 unit) dan Firma B (4 unit)

seperti yang ditunjukkan pada titik Q.
 Pada harga RM 4, penawaran pasaran adalah sebanyak 9 unit iaitu Firma A (3 unit) dan Firma B (6 unit)

seperti yang ditunjukkan pada titik P.
 Keluk penawaran pasaran terbentuk apabila titik Q dan P disambungkan
 Keluk penawaran pasaran mencerun ke atas dari kiri ke kanan
 Menunjukkan hubungan positif antara harga dengan kuantiti ditawarkan.

Penentu Penawaran

Penentu Penawaran

Harga barang itu ii) Bukan harga barang itu (faktor-
faktor lain)

a) Harga faktor pengeluaran
b) Tingkat teknologi
c) Jangkaan harga pada masa hadapan
d) Cuaca
e) Matlamat pengeluar

Harga Barang itu sendiri Bukan harga barang itu sendiri
Peningkatan harga sesuatu  Harga faktor pengeluaran
barang itu sendiri akan m Apabila harga faktor pengeluaran seperti sewa tanah,
upah buruh dan harga bahan mentah berkurangan ini
menyebabkan kos pengeluaran menurun, maka
penawaran akan meningkat.

 Tingkat teknologi
Penggunaan teknologi yang canggih/moden
menyebabkan kos pengeluaran berkurangan, maka
penawaran meningkat
 Jangkaan harga pada masa hadapan
Jika harga dijangka meningkat pada masa hadapan,
maka penawaran akan menurun pada masa kini

 Cuaca
Apabila cuaca baik maka penawaran akan meningkat

 Matlamat pengeluar

Jika matlamat pengeluar untuk memaksimumkan
keuntungan, maka firma akan mengurangkan
pengeluarannya. Kerana penawaran/pengeluaran yang
berlebihan akan menyebabkan harga barang turun.

Jika matlamat pengeluar adalah untuk memaksimumkan
jualan, firma akan meningkatkan pengeluaran dengan
sebanyak mungkin

 Dasar kerajaan
Apabila kerajaan beri subsidi atau taraf perintis kepada
pengeluar maka, penawaran akan meningkat.

Perubahan Penawaran Faktor keluk beralih ke kiri

Faktor keluk beralih ke kanan Harga faktor pengeluaran - meningkat
Jangkaan harga masa depan - meningkat
Harga faktor pengeluaran - menurun Cuaca buruk
Jangkaan harga masa depan - menurun Tingkat teknologi kuno/mundur
Cuaca baik Matlamat pengeluar – maksimum kan
Tingkat teknologi berkembang / moden keuntungan
Matlamat pengeluar – maksimum kan Dasar kerajaan – penghapusan subsidi
pengeluaran
Dasar kerajaan - pemberian subsidi

Perubahan Dalam Kuantiti Ditawar Perubahan Penawaran
(∆SS)
Perubahan Dalam Kuantiti Ditawar
(∆ dalam Qs)

disebabkan harga barang itu sendiri disebabkan oleh bukan harga barang itu
sendiri / faktor-faktor lain selain harga
harga barang berubah barang itu (harga faktor pengeluaran,
berlaku pergerakan sepanjang keluk tingkat teknologi, cuaca dan lain-lain)
penawaran yang sama
pergerakan dari titik a ke titik c dikenal harga barang itu sendiri adalah tetap
sebagai pengembangan penawaran
pergerakan dari titik a ke titik b dikenal berlaku peralihan keluk penawaran ke kiri
sebagai penguncupan penawaran atau ke kanan

pergerakan dari keluk S0 ke S1 dikenal
sebagai pertambahan penawaran
pergerakan dari keluk S0 ke S2 dikenal
sebagai pengurangan penawaran

2.2 JENIS KEANJALAN HARGA PERMINTAAN Kata Kunci Jawapan utk soalan
Terbahagi kepada: tafsirkan keanjalan permintaan

 permint  Jenis keanjalaan
 aan anjal  Ed (Pekali keanjalan)
 permintaan tak anjal  Peratus perubahan
 permintaan anjal satu / uniti  Bentuk keluk
 Respon pengguna
a. Permintaan Anjal:  Strategi pengeluar
Harga (RM)  Contoh barang

D D
P1

%∆P
Po

Pengiraan:

Harga (RM) Kuantiti diminta
12 60
15 36

Berapakah nilai keanjalan harga permintaan apabila harga meningkat daripada RM12 kepada RM15 seunit?

Tafsiran keanjalan harga permintaan yang anjal.

Kata Kunci Jawapan  Keanjalan Permintaan anjal
 Ed ˃ 1 (Pekali keanjalan lebih daripada 1)
 Jenis keanjalaan  Peratus perubahan kuantiti diminta lebih besar daripada peratus
 Ed
 Peratus perubahan perubahan harga.(%∆Q > %∆P)
 Bentuk keluk  Apabila harga menurun 1% , kuantiti yang diminta akan meningkat lebih
 Respon pengguna
 Strategi pengeluar daripada 1%
 Contoh barang  Bentuk keluk permintaan : keluk permintaan anjal lebih landai
 Pengguna lebih respon terhadap perubahan harga
 Strategi pengeluar akan menurunkan harga
 Contoh barangan yang anjal:
 Mempunyai pengganti yang hampir.
 Barangan yang melibatkan peratus perbelanjaan yang besar drp

pendapatan. Spt computer, perabot.
 Barangan yang mempunyai pelbagai kegunaan.

b. Permintaan tak anjal.

Harga (RM)
D

P1

Pengiraan:

Harga (RM) Kuantiti diminta
60 200
82 180

Berapakah nilai keanjalan harga permintaan apabila harga meningkat daripada RM60 kepada RM82 seunit?

Kata Kunci Jawapan  Keanjalan Permintaan tidak anjal
 Ed ˂ 1 (Pekali keanjalan kurang daripada 1)
 Jenis keanjalaan  Peratus perubahan kuantiti diminta lebih besar daripada
 Ed
 Peratus peratusperubahan harga.(%∆P > %∆Q)
 Apabila harga menurun 1% , kuantiti yang diminta akan meningkat
perubahan
 Bentuk keluk kurang daripada 1%
 Respon pengguna  Bentuk keluk permintaan : keluk permintaan anjal lebih curam
 Strategi pengeluar
 Contoh barang

 Pengguna kurang respon terhadap perubahan harga
 Strategi pengeluar akan menaikkan harga
 Contoh barangan yang tidak anjal:
 Tidak mempunyai pengganti yang hampir spt barang keperluan.
 Barangan yang melibatkan peratus perbelanjaan yang kecil drp

pendapatan. Spt beras, garam.
 Barangan yang tidak mudah bertindak balas terhadap perubahan harga

kerana kegunaannya terhad.

PENENTU KEANJALAN HARGA PERMINTAAN

Penentu Keanjalan Huraian
Jenis barang
Anjal – barang mewah kerana apabila harga meningkat sedikit,
Faktor jangka masa pengguna mengurangkan kuantiti
Bilangan barang pengganti Tak anjal – barang keperluan asas. Jika berlaku perubahan
Nisbah perbelanjaan dengan harga, pengguna tetap membeli
pendapatan
Anjal – jangka masa panjang
Bilangan kegunaan Tak anjal – jangka masa pendek
Ketagihan
Ketahanan barang Anjal – banyak barang pengganti
Tak anjal – tidak mempunyai barang pengganti

Anjal – apabila nisbah besar peruntukan penggunaan pendapatan
boleh guna
Tak anjal – apabila nisbah kecil peruntukan penggunaan
pendapatan boleh guna

Anjal – banyak kegunaan
Tak anjal – kurang kegunaan

Anjal – tahap ketagihan yang rendah
Tak anjal – tahap ketagihan yang tinggi spt rokok

Anjal – barang tahan lama
Tak anjal – barang tidak tahan lama

2.2.6 KONSEP KEANJALAN HARGA PENAWARAN

Maksud keanjalan harga penawaran :
Mengukur peratus perubahan kuantiti ditawar akibat daripada peratus perubahan harga barang itu.
Rumus :

Peratus perubahan kuantiti ditawar (%∆Q)

Es = peratus perubahan harga (%∆P)

Q1-Qo X 100 ∆Q Po
Qo = —X—

= ____________ ∆P Qo
P1 – Po X 100
Po

2.2.7 JENIS KEANJALAN HARGA PENAWARAN

Terbahagi kepada:
 penawaran anjal
 penawaran tak anjal
 penawaran anjal satu / uniti

a. Penawaran Anjal:
 Maksud : peratus perubahan kuantiti ditawar lebih besar daripada peratus perubahan harga.
 %∆Q > %∆P
 Nilai keanjalan harga penawaran : keanjalan harga penawaran lebih daripada satu / Es > 1.
 Bentuk keluk penawaran : keluk penawaran anjal lebih landai.
Harga (RM)

S
P1

%∆P
 Barangan yPaong anjal:
 Barang yang responsive terhadap perubahan harga.
 Barangan yang mudah diubah (tambah / kurang) apabila berlaku perubahan harga.
 Barang perkilangan.

b. Penawaran tak anjal.
 Maksud : peratus perubahan kuantiti ditawar kurang daripada peratus perubahan harga.
 %∆Q < %∆P
 Nilai keanjalan harga penawaran: keanjalan harga penawaran kurang daripada satu / Es < 1.
 Bentuk keluk penawaran : keluk penawaran tak anjal adalah curam.

Harga (RM) S

P1

%∆P

 Barangan yangPotidak anjal:
 Barang yang tidak responsive terhadap perubahan harga.

 Barangan yang tidak mudah diubah (tambah / kurang) apabila berlaku perubahan harga.
 Barang pertanian (tidak dapat ditambah dalam jangka pendek)

2.2.8 PENENTU KEANJALAN HARGA PENAWARAN

Penentu Keanjalan Huraian
Tambahan kos
Anjal – memerlukan tambahan kos pengeluaran yang sedikit
Corak penggunaan faktor Tak anjal – memerlukan tambahan kos pengeluaran yang sangat
pengeluaran besar
Faktor masa
Anjal – faktor pengeluaran yang mudah diperolehi dan ditambah
Bilangan firma dalam Tak anjal – faktor pengeluaran yang sukar diperolehi
pasaran
Mobaliti faktor pengeluaran Anjal – jangka masa panjang kerana semua faktor pengeluaran
boleh diubah dengan mudah
Ketersediaan stok atau Tak anjal – jangka masa pendek kerana penambahan
inventori pengeluaran adalah terhad

Anjal – apabila bilangan firma dalam pasaran adalah banyak
Tak anjal – apabila bilangan firma dalam pasaran sedikir

Anjal – faktor pengeluaran yang menghasilkan barang mudah
dipindahkan
Tak anjal – mobility faktor pengeluaran rendah

Anjal – mempunyai stok barang yang banyak
Tak anjal – kurang mempunyai stok barang

2.2.9 KEPENTINGAN KEANJALAN HARGA

Kepentingan Firma – boleh mengubah harga atau menamba
keanjalan harga Kerajaan – menjalankan polisi cukai dan subsid
kepada

Firma

PERCUKA

 Firma menggunakan keanjalan harga untuk  Dikenakan ke atas cuk
mengubah harga barang  Menambahkan kos pen
 Jumlah penawaran aka
 Ini kerana kenaikkan harga sesuatu barang  Permintaan Anjal dan
tidak semestinya meningkatkan keuntungan
firma

 Ia bergantung kepada keanjalan harga
barang tersebut

 Formula
Jumlah hasil = kuantiti x harga

 Hubungan antara harga dengan jumlah
hasil

ahkan jualan kuantiti barang
di

Kerajaan

AIAN SUBSIDI

kai tidak langsung  Pemberian subsidi dari kerajaan
ngeluaran pengeluar  Mengurangkan kos pengeluaran
an menurun
Kesan Cukai pengeluar
 Meningkatkan jumlah pengeluaran
 Permintaan Anjal dan Kesan Cukai

 Semakin anjal keluk, se
pengeluar

 Beban cukai yang dibay
besar dari pengguna

 Permintaan Tak Anjal

 Bahagian keluk anjal (Ed >1)
- Penurunan harga menyebabkan
peningkatan yang banyak permintaan
- Jumlah hasil akan meningkat

 Bahagian keluk tidak anjal (Ed <1)
- Penurunan harga menyebabkan
peningkatan permintaan yang sedikit
- Jumlah hasil akan menurun

 Semakin tak anjal keluk
beban pengguna

 Beban cukai yang dibay
besar dari pengeluar

emakin besar beban  Semakin anjal keluk semakin besar
yar pengeluar lebih subsidi pengeluar
dan Kesan Cukai
 Subsidi pengeluar lebih besar dari
pengguna

 Permintaan Tak Anjal dan Kesan Cukai

k, semakin besar  semakin tak anjal keluk, semakin besar
yar pengguna lebih subsidi pembeli

 subsidi pengguna lebih besar dari
pengeluar

Peta Minda untuk membeli
2.1 Keseimbangan Pasaran sesuatu …………
2.1.1 Hukum Permintaan dan………………….

Definisi permintaan:

dan
kemampuan seseorang

individu

Permintaan

dalam pada suatu
jangka masa tingkat ……………

tertentu …..

Permintaan berkesan Permintaan yang disokong oleh ................................... atau kemampuan
membayar

Hukum permintaan:

Hukum Permintaan

apabila harga barang apabila harga barang maka hubungan antara
………………….., kuantiti …………………….., harga barangan dengan
barang yang diminta akan kuantiti barang yang
diminta akan bertambah kuantiti diminta
berkurangan. adalah …………………
(P↑Qd↓) (P↓Qd↑)
…..
2.1.2 Keluk Permintaan Individu dan Pasaran
Permintaan individu 2. yang diminta
oleh …………………
…………………sesuatu Permintaan
barang atau individu ………
perkhidmatan
3. pada suatu
4. dalam tingkat harga
jangka masa

tertentu

Permintaan pasaran Permintaan yang diminta
Pasaran oleh ………………….dalam
Kuantiti
sesuatu barang atau pasaran

perkhidmatan pada suatu
tingkat harga
diperoleh
dengan ............................ dalam jangka
secara masa tertentu
mendatar kuantiti diminta
oleh setiap individu dalam
pasaran

2..1.3 Penentu permintaan

Penentu
Permintaan

…………………… Bukan harga barang
barang itu itu (faktor-faktor lain)

a) ………………………………………………
b) ………………………………………………
c) ………………………………………………
d) ………………………………………………
e) ………………………………………………
f) ………………………………………………

Perubahan Permintaan :

Faktor keluk beralih ke kanan Faktor keluk beralih ke kiri
Citarasa ………………….– iklan menarik Citarasa tidak menggalakkan – promosi
Harga barang lain: kurang berjaya
Harga barang lain :
harga barang harga barang
pengganti …………………. pengganti ………………….
harga barang penggenap ……………… harga barang
penggenap ………………….
Pendapatan - …………………. Pendapatan - ………………….
Dasar kerajaan- kadar cukai Dasar kerajaan- kadar cukai
pendapPaetarnubinadhivainduPjeartmuhin/ ktaearanjaan beri pendapatan individu naik/ kerajaan tidak
bantuan kewang(a∆nDD) beri bantuan kewangan
Jangkaan harga masa depan -
Jangkaan harga masa depan - ………… ………………….

2.1.6 Hukum Penawaran
Definisi penawaran :

Kuantiti yang ...................
sesuatu ................ dan ...................
... dikeluarkan oleh firma
atau ........................

Penawaran

dalam pada suatu
jangka masa tingkat harga

tertentu tertentu

Hukum penawaran :

Hukum Penawaran

apabila harga barang apabila harga barang maka hubungan antara
..................., kuantiti ..................., kuantiti harga barangan
barang yang ditawarkan barang yang ditawarkan dengan kuantiti
akan ................... akan ................... ditawarkan
(P↑Qs↑) (P↓Qs ↓)
adalah .......................

....

Sifat-sifat keluk penawaran ialah :

Sifat Keluk Penawaran

......................................... hubungan antara harga
........................................ barangan dengan kuantiti
ditawarkan
adalah ...............................
.......

2.1.7 Keluk Penawaran Firma dan Pasaran Penawaran firma

1. Kuantiti 2. yang ditawarkan
sesuatu barang oleh ............................
atau ...
perkhidmatan
Penawaran
4. dalam
jangka masa 3. pada suatu
tingkat harga
tertentu
tertentu
keluk penawaran
harga turun kepada
RM1 seunit, kuantiti

yang
ditawar ...................

harga naik kepada
RM3 seunit,
kuantiti yang

ditawar ................
...

Keluk SS mencerun
ke atas menunjukkan
hubungan ................

...

Penawaran pasaran Penawaran 2. yang
Pasaran ditawarkan ol eh
1. Kuantiti sesuatu ...................da
barang atau 4. dalam jangka lam pasaran
perkhidmatan masa tertentu
3. pada suatu
5. diperoleh dengan tingkat harga
menjumlahkan secara
mendatar kuantiti
ditawarkan oleh setiap
firma dalam pasaran

2.1.8 Penentu Penawaran

Penentu Penawaran

i) Harga barang itu ii) Bukan harga barang itu
(faktor-faktor lain)
a) ………………………………………………………….
b) ………………………………………………………….
c) ………………………………………………………….
d) ………………………………………………………….
e) ………………………………………………………….
f) ………………………………………………………….

Perubahan Dalam Kuantiti Ditawar dan Perubahan Penawaran disebabkan ........
.................
Perubahan Dalam Kuantiti Ditawar
(∆ dalam Qs)

harga ................
...

berlaku ...............
....keluk
penawaran yang
sama

Perubahan Penawaran disebabkan ................
(∆SS) ..................................
.................
Perubahan Penawaran
harga barang itu
sendiri
adalah ................
...

berlaku ...................
keluk penawaran ke

kiri atau ke kanan

Faktor keluk beralih ke kanan Faktor keluk beralih ke kiri
 Harga faktor pengeluaran -
 Harga faktor pengeluaran -
................... ...................
 Jangkaan harga masa depan -
 Jangkaan harga masa depan -
................... ...................
 Cuaca...................
 Tingkat teknologi ...................  Cuaca ...................
 Matlamat pengeluar – ...................  Tingkat teknologi ...................
 Dasar kerajaan - ..........................  Matlamat pengeluar – ...................
 Dasar kerajaan – ...................
2.1.11 Keseimbangan Pasaran
Konsep pasaran

Keseimbangan pasaran berlaku apabila:

apabila kuantiti diminta sama dengan kuantiti
ditawarkan (DD=SS)

Keseimbangan pasaran

pada tingkat keseimbangan, keluk permintaan (DD)
harga dan kuantiti keseimbangan bersilang dengan keluk
dapat ditentukan penawaran (SS) - titik E

Jadual dan Rajah Keseimbangan Pasaran

E0
= .....................................

Wujud lebihan ...................harga
cenderung ................... hingga
mencapai keseimbangan.
pasang (18 - 8) .

Wujud lebihan ...................pasang
(18-8).harga
cenderung ................... hingga
mencapai keseimbangan.

Contoh rajah perubahan keseimbangan pasaran perabot tempatan berdasarkan
peristiwa berikut.

Peristiwa Lakaran rajah perubahan keseimbangan

Kerajaan mengurangkan kadar cukai
pendapatan individu

Harga perabot luar negara menurun

Sewa tanah meningkat

Kerajaan mengurangkan subsidi kepada
pengeluar perabot

2.2 Keanjalan Harga
2.2.1 Keanjalan harga permintaan
Maksud keanjalan harga permintaan
adalah .........................................................................................................................
.....................
Dengan andaian ...................
Rumus Keanjalan Harga Permintaan

2.2.2 Pengiraan Keanjalan Harga Permintaan

Jadual dibawah menunjukkan harga suatu barang dan kuantiti yang diminta.

Harga barang X (RM) Kuantiti diminta ( unit )
30 180
32 135

Jika harga berubah daripada RM30 kepada RM32,

(i) Q0 = ___________________ (ii) Q1 = _______ ______
________
(iii) P0 = ________ ________ (iv) P1 = ______

(v) Hitungkan keanjalan harga permintaan.

Jalan Kerja:

2.2.3 Jenis Keanjalan Harga Permintaan Tidak
Aspek Perbezaan Anjal Anjal

Bentuk Keluk

Pengiraan Ed = Q1 – Q0 x 100 Ed = Q1 – Q0 x 100
Q0 Q0
Keanjalan Harga
Permintaan P1 – P0 x 100 P1 – P0 x 100
P0 P0

Ed = -60 Ed = - 0.75
30 1.5

Ed = - 2 = - 0.5

Nilai Keanjalan Ed ˃ 1 Ed ˂ 1
Ed
Penurunan harga
Tafsiran Nilai Ed Kenaikan harga sebanyak sebanyak ..............
menyebabkan kuantiti diminta menyebabkan kuantiti diminta
menurun sebanyak lebih daripada meningkat sebanyak lebih
1% daripada 1%
Pengguna ........................
Respon Pengguna ...................terhadap terhadap perubahan harga
Pengguna perubahan harga
Menaikkan harga
Strategi Menurunkan harga
pengeluar Kehendak beras, garam.
memaksimumkan
jualan

Contoh Barang

2.2.4 Penentu Keanjalan Harga Permintaan

Aspek Penentu Anjal Tak Anjal
Jenis Barang Barang Mewah Barang Keperluan

Bilangan Barang pengganti Banyak barang Tidak mempunyai
pengganti barang pengganti

Bilangan kegunaan Banyak kegunaan Kurang kegunaan

Ketahanan Barang Barang tahan lama Barang tidak tahan
Faktor Jangka Masa Jangka masa panjang lama

Jangka masa pendek

Nisbah Perbelanjaan dengan Semakin besar bahagian Semakin kecil bahagian
pendapatan pendapatan boleh guna pendapatan boleh guna
dibelanjakan, permintaan dibelanjakan,
Ketagihan akan semakin anjal permintaan akan
semakin tidak anjal
Ketagihan yang kurang
Ketagihan yang tinggi

2.2.5 Perhubungan antara Keanjalan Harga Permintaan dengan Jumlah Hasil

Keanjalan Harga Permintaan Harga Jumlah hasil
(Ed)
Naik berkurangan
Anjal Turun bertambah
Ed ˃ 1

Tak Anjal Naik bertambah
Ed ˂ 1 Turun berkurangan

2.2.6 Keanjalan harga penawaran
Jelaskan konsep keanjalan harga penawaran.
Keanjalan harga penawaran ialah peratus perubahan dalam kuantiti ditawarkan suatu
barang akibat daripada mengukur peratus perubahan dalam kuantiti ditawarkan kesan
daripada peratus perubahan harga barang itu.

Lengkapkan Rumus Keanjalan Harga Penawaran, Es

Es =

Hitungkan nilai keanjalan harga penawaran bagi barang yang ditunjukkan dalam jadual di
bawah dan tafsirkan keanjalan harga penawaran tersebut:

Barang % perubahan harga % perubahan kuantiti
Baju 5 20
Lada Merah 20 15

Keanjalan Harga Penawaran Baju
Pengiraan

Es = Q1 – Q0 x 100
Es = Q0
Es =
P1 – P0 x 100
P0

20
5

4

Tafsiran Keanjalan . Es . Peratus
daripada peratus
Keanjalan penawaran
perubahan kuantiti ditawarkan daripada
perubahan harga. Apabila harga menurun 1% , .
1%. Bentuk keluk permintaan

Keanjalan Harga Penawaran Lada Merah
Pengiraan

Es = Q1 – Q0 x 100
Es = Q0
Es =
P1 – P0 x 100
P0

15
20

0.75

Tafsiran Keanjalan . Es . Peratus
Keanjalan penawaran daripada peratus perubahan
perubahan kuantiti ditawarkan
harga. Apabila harga menurun 1% , 1%.

Penentu Keanjalan Harga Penawaran

Aspek Penentu Anjal Jika Tak Anjal Jika
Tambahan Kos
Tambahan kos yang Tambahan kos
sedikit pengeluaran yang
sangat besar
Corak Penggunaan Faktor Faktor pengeluaran Faktor pengeluaran
Pengeluaran mudah diperoleh dan sukar diperoleh dan
ditambah ditambah

Faktor Masa Jangka masa panjang Jangka masa pendek
Bilangan Firma dalam Pasaran
Bilangan firma dalam Bilangan firma dalam
pasaran banyak pasaran sedikit

Mobiliti Faktor Pengeluaran Boleh dipindahkan Mobiliti faktor
dengan mudah pengeluaran adalah
rendah
Stok barang yang Stok barang kurang
banyak
Ketersediaan Stok atau Inventori

2.2.9 Kepentingan Keanjalan Harga Kepada FIRMA

Jumlah hasil = Kuantiti x Harga

Adakah jumlah hasil sama dengan untung? Tidak

Untuk meningkatkan jumlah hasil, firma perlu menjual lebih banyak kuantiti barang dan
menaikkan harga barang

Hubungan antara harga dengan jumlah hasil boleh dijelaskan dalam rajah di bawah;

Kesimpulannya: Keanjalan Harga Jumlah hasil
Situasi Anjal Naik berkurangan
Ed > 1 Turun bertambah
Perubahan harga
Tak Anjal Naik bertambah
Ed < 1 Turun berkurangan

Kepentingan Keanjalan Harga kepada Kerajaan

PERCUKAIAN
Anjal

Cukai tak langsung yang dikenakan kerajaan menyebabkan pengeluar menambahkan kos
pengeluaran maka penawaran akan menurun

Keluk permintaan D1D1 bersilang dengan keluk pada titik .

Harga keseimbangan P1 dan kuantiti keseimbangan . Pengenaan cukai akan

dan firma akan . Keluk

penawaran akan beralih ke kiri dan keluk permintaan tetap. Harga

cenderung untuk dari . Kuantiti diminta dari

ke sehingga mencapai keseimbangan pasaran baharu

pada titik apabila keluk bersilang dengan keluk

permintaan D1D1. Keseimbangan pasaran baru pada tingkat harga

dan kuantiti keseimbangan baharu dan titik keseimbangan

Beban pengguna . Beban pengeluar .

Tidak Anjal

Keluk permintaan D1D1 bersilang dengan keluk pada titik .

Harga keseimbangan dan kuantiti keseimbangan . Pengenaan

cukai akan dan firma akan . Keluk

penawaran akan beralih ke kiri dan keluk permintaan tetap. Harga

cenderung untuk dari . Kuantiti diminta dari

ke sehingga mencapai keseimbangan pasaran baharu pada titik

apabila keluk bersilang dengan keluk permintaan D1D1. Keseimbangan

pasaran baru pada tingkat harga dan kuantiti keseimbangan baharu

dan titik keseimbangan Beban . Beban pengeluar

.

SUBSIDI
Anjal

Pemberian subsidi kepada pengeluar akan mengurangkan kos pengeluaran menyebabkan
pengeluar menambahkan pengeluaran maka keluk beralih ke kanan

Keluk permintaan D1D1 bersilang dengan keluk pada titik . Harga

keseimbangan P2 dan kuantiti keseimbangan . Pemberian subsidi akan

dan firma akan . Keluk

penawaran akan beralih ke kanan dan keluk permintaan tetap.

Harga cenderung untuk dari . Kuantiti diminta meningkat

dari ke sehingga mencapai keseimbangan pasaran baharu

pada titik apabila keluk bersilang dengan keluk permintaan

D1D1. Keseimbangan pasaran baru pada tingkat harga dan kuantiti

keseimbangan baharu dan titik keseimbangan Beban pengguna

. Beban pengeluar .

Tidak Anjal

Keluk permintaan D1D1 bersilang dengan keluk pada titik . Harga

keseimbangan P2 dan kuantiti keseimbangan . Pemberian subsidi akan

dan firma akan . Keluk

penawaran akan beralih ke kanan dan keluk permintaan tetap.

Harga cenderung untuk dari . Kuantiti diminta

dari ke sehingga mencapai keseimbangan

pasaran baharu pada titik apabila keluk bersilang dengan keluk

permintaan D1D1. Keseimbangan pasaran baru pada tingkat harga

dan kuantiti keseimbangan baharu dan titik keseimbangan

Beban pengguna . Beban pengeluar .

MODUL HALUS - TING 4 - BAB 2 : PASARAN ( SOALAN OBJEKTIF)

1 Rajah di bawah ini menunjukkan peralihan keluk permintaan suatu barang.
Harga (RM)
Do D1

Do D1
0 Kuantiti (unit)

Antara berikut, yang manakah menyebabkan keluk permintaan berubah dari DoD0 ke
D1D1 ?

A. Harga barang itu menurun
B. Harga barang pengganti turun
C. Harga barang penggenap naik
D. Jangkaan harga akan naik pada bulan depan

2 Jadual dibawah ini menunjukkan harga dan kuantiti penawaran terhadap kasut bagi
tempoh beberapa bulan

Harga Januari Kuantiti penawaran (unit)
(RM) Oktober
15 000
300.00 12 500

Apakah penentu yang menyebabkan perubahan penawaran kasut tersebut?
A. Upah meningkat
B. Kerajaan memberi subsidi
C. Pendapatan pengguna berkurang
D. Motif untuk memaksimum jualan

3 Pengembangan penawaran menyebabkan
A. Peralihan keluk penawaran ke kiri
B. Peralihan keluk penawaran ke kanan
C. Pergerakan titik ke atas di keluk penawaran itu
D. Pergerakan titik ke bawah di keluk penawaran itu

4 Maklumat berikut berkaitan dengan pasaran gandum

Kemarau berpanjangan menjejaskan hasil pengeluaran gandum

Apakah kesan terhadap pasaran gandum tersebut?
A. Harga cenderung naik dan kuantiti bertambah
B. Harga cenderung naik dan kuantiti berkurang
C. Harga cenderung turun dan kuantiti bertambah
D. Harga cenderung turun dan kuantiti berkurang

5 Antara berikut, yang manakah merupakan penentu yang menyebabkan permintaan tidak
anjal?
A. Barang itu ialah barang kehendak
B. Barang itu sukar mendapat pengganti
C. Permintaan barang mempunyai banyak kegunaan
D. Permintaan merupakan sebahagian besar daripada pendapatan

6 Pasangan barang manakah yang boleh dianggap sebagai barang penggenap?
A. Susu dan gula
B. Gula-gula dan surat khabar
C. Mesin pencetak dan kartrij
D. Minyak sawit dan minyak jagung

7 Peralihan keluk permintaan berlaku apabila…
I Harga barang pengganti berubah
II Harga input berubah

III Harga barang itu berubah
IV Cita rasa pengguna berubah

A I dan II C II dan III
B I dan IV D II dan IV

8 Menurut hukum permintaan hubungan antara harga dengan kuantiti yang diminta untuk
sesuatu barang digambarkan oleh…
A Keluk permintaan yang selari dengan paksi harga
B Keluk permintaan yang selari dengan paksi kuantiti
C Keluk permintaan yang menaik keatas dari kiri ke kanan
D Keluk permintaan yang mencerun kebawah dari kiri ke
kanan.

9 Antara yang berikut, manakah definisi permintaan yang tepat?
A. Keinginan dan kemampuan pengguna untuk membeli sesuatu barang pada satu
tingkat harga tertentu dan dalam satu tempoh masa tertentu
B. Keinginan penggguna untuk membeli sesuatu barang pada satu tingkat harga
yang lebih rendah
C. Jumlah kuantiti yang dibeli oleh pengguna pada satu masa tertentu dengan harga
yang berubah-ubah
D. Segala pembelian barang dipasaran pada satu tingkat harga tertentu dan dalam
satu tempoh masa tertentu

10 Antara yang berikut, faktor manakah yang akan menyebabkan perubahan permintaan
terhadap sesuatu barang.
I Perubahan cita rasa isi rumah
II Peningkatan dalam pendapatan isi rumah
III Peningkatan teknologi dalam pengeluaran
IV Penurunan harga barang itu

A I dan II C I dan III
B I dan IV D III dan IV

11 Hukum penawaran menyatakan bahawa
A. Apabila tingkat harga barang X meningkat, kuantiti ditawar akan menurun
B. Apabila tingkat harga barang X meningkat, kuantiti ditawar akan meningkat
C. Apabila tingkat harga barang X menurun, kuantiti ditawar akan meningkat
D. Apabila tingkat harga barang X meningkat, kuantiti ditawar tiada perubahan

12 Maklumat di bawah berkaitan dengan suatu fenomena yang berlaku dalam ekonomi.

“Kenaikkan harga simen dan besi keluli dijangka akan berterusan dalam
tempoh enam bulan yang akan datang ”,kata Pengerusi Persatuan
Perumahan Semenanjung Malaysia, Encik Yaren kepada para pelabur
hartanah.

Apakah kesan fenomena tersebut kepada penawaran rumah kediaman tempatan?
A Penawaran rumah kediaman akan bertambah
B Harga rumah kediaman akan cenderung menurun
C Harga rumah kediaman akan cenderung meningkat
D Permintaan terhadap rumah kediaman akan meningkat

13 Manakah yang menerangkan konsep pasaran?
A. Kuantiti permintaan barang oleh semua pengguna dalam pasaran
B. Kuantiti permintaan barang oleh semua pengeluar pada satu tingkat harga dan pada
satu tempoh masa tertentu
C. Kuantiti permintaan barang oleh individu pada satu tingkat harga dalam tempoh masa
tertentu
D. Kuantiti permintaan oleh dua individu pada satu tingkat harga dalam tempoh masa
tertentu

14 Antara yang berikut, barang yang manakah mempunyai nilai keanjalan harga permintaan
yang tak anjal?
A Telefon bimbit
B Komputer riba
C Tepung gandum
D Majalah hiasan rumah

15 Apakah penentu yang menyebabkan perubahan dalam kuantiti diminta?
A. Perubahan cita rasa
B.
C. Perubahan harga barang itu
D. Perubahan pendapatan individu
E. Perubahan harga barang penggenap

16 Jadual dibawah menunjukkan perubahan permintaan terhadap motosikal tempatan pada
tahun 2016.

Bulan Harga Seunit (RM) Kuantiti Diminta (Unit)

Mac 6 500 22 000
Ogos 6 500 29 000

Faktor manakah yang mempengaruhi perubahan permintaan motosikal itu?
I. Harga petrol telah naik
II. Cukai motosikal import dinaikkan

III. Pendapatan bertambah
IV. Harga faktor pengeluaran berkurang

A. I dan II C. II dan III
B. I dan IV D. II dan IV

17 Maklumat berikut berkaitan dengan keanjalan harga permintaan (Ed) barang J dan
barang K.

Barang Ed
J 0.5

K 2.6

Pilih pasangan yang tepat bagi barang J dan barang K.

Barang J Barang K

A Anjal Anjal satu

B Tak anjal Anjal satu

C Anjal Tak anjal

D Tak anjal Anjal

18 Soalan 18 berdasarkan rajah di bawah.

Apakah yang menyebabkan pergerakkan titik X ke titik Y?
A. Kejatuhan harga barang M
B. Kenaikan harga barang pengganti
C. Kejatuhan harga barang penggenap
D. Cita rasa terhadap barang M berkurang

19 Peralihan keluk permintaan berlaku apabila…
I. Harga input berubah
II. Harga barang itu berubah

III. Cita rasa pengguna berubah
IV. Harga barang pengganti berubah

A. I dan II C. II dan III
B. I dan IV D. III dan IV

20 “ Jika harga Barang X meningkat,permintaan terhadap Barang Y berkurang ”
Antara yang berikut, manakah yang benar tentang kenyataan diatas?

Barang X Barang Y
A Raket badminton Bulu Tangkis
B Teh Kopi
C Gula Susu
D Ayam Daging

21 Soalan 21 berdasarkan rajah dibawah ini.

Apakah faktor yang menyebabkan peralihan keluk permintaan DD beralih ke D1 D1 ?
I Penurunan harga barang itu
II Penurunan pendapatan pengguna

III Peningkatan harga barang pengganti
IV Penurunan harga barang penggenap

A. I dan II C. II dan III
B. I dan IV D. III dan IV

22 Soalan 22 berdasarkan rajah di bawah ini.

Apakah faktor-faktor yang menyebabkan perubahan keluk permintaan DD ke D1 D1 ?
I. Harga barang X jatuh
II. Promosi jualan yang berjaya

III. Kadar cukai perseorangan dinaikkan
IV. Jangkaan harga akan jatuh pada masa depan

A. I dan II B. II dan III
C. I dan IV D. III dan IV

23 Hukum penawaran menyatakan bahawa
A. Apabila tingkat harga barang X meningkat, kuantiti ditawar akan menurun
B. Apabila tingkat harga barang X meningkat, kuantiti ditawar akan meningkat
C. Apabila tingkat harga barang X menurun, kuantiti ditawar akan meningkat
D. Apabila tingkat harga barang X meningkat, kuantiti ditawar tiada perubahan

24 Rajah di bawah menunjukkan keseimbangan pasaran bagi barang X

Apakah yang akan terjadi sekiranya keseimbangan pasaran dicapai di titk E?
A. Wujud ketidakseimbangan dalam pasaran
B. Berlaku lebihan penawaran dalam pasaran
C. Berlaku lebihan permintaan dalam pasaran
D. Kuantiti keseimbangan pasaran ialah 120 unit

25 Apakah faktor yang menyebabkan lebihan permintaan dalam pasaran?
A. Harga pasaran yang melebihi harga keseimbangan pasaran
B. Harga pasaran yang sama dengan harga keseimbangan pasaran
C. Harga pasaran yang lebih rendah daripada harga keseimbangan
D. Kuantiti yang ditawarkan adalah lebih banyak daripada kuantiti diminta

26 Rajah di bawah menunjukkan keluk permintaan teh.

Antara yang berikut yang manakah mungkin menyebabkan peralihan keluk permintaan
teh di atas?

A. Peningkatan harga kopi
B. Peningkatan pengeluaran teh
C. Peningkatan upah pekerja ladang teh
D. Peningkatan subsidi untuk pengeluaran kopi
27 Pasaran buah durian berada dalam keseimbangan. Peningkatan citarasa terhadap buah
durian menyebabkan
A. keluk permintaan beralih ke kiri
B. keluk permintaan beralih ke kanan
C. keluk penawaran beralih ke kanan
D. keluk penawaran beralih ke kiri

28 Keluk penawaran menunjukkan hubungan antara kuantiti yang ditawar dengan

A. Kadar Cukai
B. Harga barang itu
C. Tingkat Teknologi
D. Harga Faktor Penegeluaran

29 Jika berlaku pertambahan permintaan dalam pasaran, maka

A. Keluk permintaan akan beralih ke kanan dan keluk penawaran tetap
B. Keluk permintaan akan beralih ke kiri dan keluk penawaran tetap
C. Keluk permintaan tetap dan keluk penawaran beralih ke kanan
D. Keluk permintaan tetap dan keluk penawaran beralih ke kiri

30 Rajah di bawah menunjukkan keluk penawaran untuk buah durian belanda.
Harga (RM)

S1
S0

S1 Kuantiti (unit)
S0

0

Apakah faktor yang menyebabkan perubahan di atas?

A. Kos sewa ladang menurun
B. Negara dilanda kemarau berpanjangan
C. Pengeluar durian belanda menerima subsidi
D. Citarasa pengguna terhadap jambu batu meningkat

MODUL HALUS - TING 4 - BAB 2 : PASARAN ( SOALAN ESEI)

1. Dengan bantuan jadual, jelaskan hukum penawaran. [3 markah]

2. Jadual di bawah berkaitan dengan keseimbangan pasaran suatu barang.

Harga (RM) Kuantiti Barang (unit )

300 Diminta Ditawar
600
900 30 10

20 20

10 30

(i) Lukis keluk keseimbangan pasaran pada kertas graf yang disediakan.
[5markah]

(ii) Jelaskan keadaan pasaran pada tingkat harga RM750. [2markah]

3) Jadual di bawah menunjukkan permintaan dan penawaran bagi Susu Kambing

Harga (RM) Kuantiti Diminta (unit) Kuantiti Ditawar(unit)
5.00 200 110
5.25 175 130
5.50 150 150
5.75 125 170
6.00 100 190

(i) Nyatakan harga dan kuantiti keseimbangan [2markah]

(ii) Jelaskan keadaan pasaran Susu Kambing pada harga RM 5.75 [4 markah]

4) Maklumat di bawah menunjukkan nilai keanjalan bagi dua jenis barang

Barang Pekali keanjalan harga permintaan
P 0.6

Q 1.5

Jelaskan jenis keanjalan bagi barang P dan barang Q [2 markah]

5) Bagaimanakah anda mengkaitkan hubungan antara harga ayam dengan kuantiti

permintaan terhadap ikan tenggiri? Jelaskan. [4 markah]

6) Jadual di bawah menunjukkan permintaan terhadap kereta mainan kawalan jauh.

Harga (RM) Kuantiti diminta (unit)

40 1200
50 1000
60 700

Lakarkan dan terangkan keluk permintaan individu terhadap kereta mainan kawalan jauh.
[6 markah]