เทพปกรณัมจีน ทดลองอ่าน

เทพปกรณัมจีน The Chinese Myths A guide to the Gods and Legends ARROW พร้อมรูปวาดประกอบ 101 ภาพ

เทพปกรณัมจีน The Chinese Myths A Guide to the Gods and Legends เถา เถา หลิว : เขียน พัชรี-พชรวิทย์ มณีเนตร : แปล ครบเครื่องเรื่องเทพเจ้าและตำ นานปกรณัมจีน

© สงวนลิขสิทธิ์โดย บริษัท แอร์โรว์ มัลติมีเดีย จำ�กัด ห้ามนำ�ส่วนหนึ่งส่วนใดของหนังสือเล่มนี้ไปลอกเลียน ทำ�สำ�เนา ถ่ายเอกสาร หรือนำ�ไปเผยแพร่ในอินเทอร์เน็ต หรือสื่อต่างๆ ไม่ว่าในรูปแบบใด นอกจากได้รับอนุญาตเป็นลายลักษณ์อักษรเท่านั้น Published by arrangement with Thames & Hudson Ltd, London, The Chinese Myths © 2022 Thames & Hudson Ltd, London Text © 2022 Tao Tao Liu This edition first published in Thailand in 2024 by Arrow Multimedia Co., Ltd, Bangkok Thai Edition © 2024 Arrow Multimedia Co., Ltd, Bangkok All rights reserved. เทพปกรณัมจีน The Chinese Myths : A Guide to the Gods and Legends เถา เถา หลิว : เขียน พัชรี-พชรวิทย์ มณีเนตร : แปล พิมพ์ พ.ศ. 2567 บรรณาธิการ : นิคม ชาวเรือ กองบรรณาธิการ : สุภาภรณ์ สว่างจันทร์, วลัยกร เต็มขันท์, ปวันรัตน์ เกียรติธีรชัย พิสูจน์อักษร : ชฎาพร พงษ์ทอง รูปเล่ม : อริสรา สุวรรณ ออกแบบปก: ชมพูนุช ขอดคำ ฝ่ายขาย : ณลิณพรรณ เผ่าพันธุ์ขาว ผู้จัดการทั่วไป : เดือนนภา สุรามิตร จัดจำ หน่ายทั่วประเทศโดย บริษัท อมรินทร์ บุ๊ค เซ็นเตอร์ จำ กัด 108 หมู่ที่ 2 ถ.บางกรวย-จงถนอม ต.มหาสวัสดิ์ อ.บางกรวย จ.นนทบุรี 11130 โทรศัพท์ 0-2423-9999 โทรสาร 0-2449-9222, 0-2449-9500-6 hompage : www.naiin.com พิมพ์ที่ : บริษัท ไอดี ออล ดิจิตอลพริ้นท์ จำ กัด 52 ซอยเอกชัย 69 ถนนเอกชัย แขวงบางบอน เขตบางบอน กทม. 10150 โทรศัพท์ 0-2899-5429-35 โทรสาร 0-2416-4097 ราคา 320 บาท ข้อมูลทางบรรณานุกรม จัดทำ โดย สำ นักพิมพ์แอร์โรว์ ในเครือบริษัท แอร์โรว์ มัลติมีเดีย จำ กัด เลขที่ 1 ถนนกำแพงเพชร 6 ซอย 5 แยก 6 (โกสุมนิเวศน์ ซ.2) แขวงทุ่งสองห้อง เขตหลักสี่ กรุงเทพฯ 10210 โทรศัพท์ 0-2573-6584 ฝ่ายขาย 0-2573-6572 Email : [email protected] Line ID : @arrow11 Homepage : www.arrowmultimedia.co.th หลิว, -เถาเถา. เทพปกรณัมจีน—กรุงเทพฯ : แอร์โรว์, 2567. 232 หน้า. 1. ประวัติศาสตร์ I. พัชรี-พชรวิทย์ มณีเนตร, แปล II. ชื่อเรื่อง. ISBN 978-616-434-385-6

เกี่ยวกับผู้เขียน ตำ�นานและปกรณัมโบราณแทรกซึมลึกอยู่ในชีวิตประจำ วันของชาวจีนสมัยใหม่ ทั่วแผ่นดินอันกว้างใหญ่แห่งนี้มีคนจำ นวนมากที่มารวมตัวกันเพื่อเฉลิมฉลอง เทศกาลต่างๆ ตามปฏิทินจันทรคติโบราณ: ตั้งแต่เทศกาลโคมไฟในเดือนแรกของ ปีที่มีการแห่โคมไฟผ่านท้องถนนเพื่อขับไล่ความมืดออกไป ไปจนถึงวันส่งท้ายปี เก่าทางจันทรคติที่เหล่าครอบครัวจะอยู่โต้รุ่งเพื่อรอต้อนรับปีใหม่ เถา เถา หลิวได้ ร้อยเรียงประวัติศาสตร์และปรัชญาจีนเหล่านี้เข้าด้วยกันอย่างแยบยลเพื่อนำ เสนอ บุคคลและเรื่องราวต่างๆ ในตำ นานปกรณัมซึ่งคงอยู่ในความเชื่อและพิธีกรรมที่เป็น ที่รู้จักต่างๆ หลิวจะพาเราไปรู้จักกับหลักการพื้นฐานของลัทธิเต๋า ซึ่งเป็นปรัชญาที่เก่า แก่ที่สุดของจีน รวมถึงเทพผู้สร้างอย่างเทพเจ้าผานกู่ ผู้สร้างจักรวาลและแยกหยิน หยางออกจากกัน และพระแม่หนี่วา เทพผู้สร้างมนุษยชาติขึ้นมาจากดินเหนียวของ แม่น้ำ เหลือง เราจะได้รู้จักกับราชานักปราชญ์ทั้งสามพระองค์จากยุคคลาสสิก อัน ได้แก่จักรพรรดิเหยา จักรพรรดิซุ่น และจักรพรรดิอู่ ผู้เปรียบเสมือนตัวแทนหลักการ ลัทธิขงจื๊อในด้านของการมีคุณธรรมและความกตัญญูต่อบุพการี เราสามารถมองเห็นอิทธิพลของศาสนาพุทธหลังการเข้ามาในแผ่นดินจีน ในช่วงคริสต์ศตวรรษที่หนึ่งได้จากไซอิ๋ว ซึ่งเป็นหนึ่งในวรรณกรรมที่โด่งดังที่สุดของ จีน นอกจากนี้หลิวยังจะพาเราไปสำ รวจรากเหง้าของตำ นานปกรณัมที่ได้รับความ นิยมเหล่านี้ผ่านงานเขียนสมัยราชวงศ์ฮั่นและนวนิยายสมัยราชวงศ์หมิง เพื่อเปิด เผยขนบธรรมเนียมอันสลับซับซ้อนซึ่งสืบทอดจากรุ่นหนึ่งสู่อีกรุ่นหนึ่งตลอดช่วง เวลาหลายพันปีที่ผ่านมา

คำ�นำ�สำ�นักพิมพ ประเทศจีนเป็นประเทศที่มีประวัติความเป็นมาอันยาวนาน รวมถึงมีเรื่องเล่าและ ความเชื่ออันหลากหลายที่ได้รับการสืบทอดและบอกเล่ามาผ่านหลายชั่วอายุคน แน่นอนว่าเรื่องเล่าและความเชื่อย่อมมาพร้อมกับตำ นานและเทพปกรณัมต่างๆ ซึ่ง เรื่องเล่าและตำ นานรวมไปถึงเทพปกรณัมได้แทรกลึกอยู่ในวิถีชีวิตของคนจีนมา อย่างช้านานและยังสืบทอดมาจนถึงทุกวันนี้ หนังสือเรื่อง “เทพปกรณัมจีน” เขียนโดย “เถา เถา หลิว” ซึ่งได้นำ เสนอ เรื่องราวอันหลากหลายเกี่ยวกับตำ นานและเทพปกรณัมจีน บอกเล่าตั้งแต่เรื่องราว การสร้างโลก ขนบวรรณกรรม ศาสนาในประเทศจีนรวมไปถึงเรื่องเล่าต่างๆ ที่จะ ให้คุณได้อ่านและศึกษาผ่านหนังสือเล่มนี้ สำ นักพิมพ์แอร์โรว์

สารบัญ บทที่ 1 ประวัติความเป็นมาของปกรณัมจีนโดยย่อ 11 บทที่ 2 ขนบวรรณกรรมของจีน 41 บทที่ 3 กำ เนิดและตำ นานการสร้างโลก 52 บทที่ 4 ปฐมเทวา 81 บทที่ 5 มนุษย์ครึ่งเทพและวีรบุรุษแห่งยุคคลาสสิก 114 บทที่ 6 ภูเขาและแม่น้ำ ศักดิ์สิทธิ์ 135 บทที่ 7 อิทธิพลของพระพุทธศาสนา 154 บทที่ 8 ตำ นานแห่งยุคราชวงศ์หมิง 179 บทที่ 9 ลัทธิเต๋าและความเชื่อที่แพร่หลาย 194 ภาคผนวก วัดและเทศกาลต่างๆ ในประเทศจีนยุคใหม่ 215

1 ประวัติความเป็นมา ของปกรณัมจีนโดยย่อ กว่า 2,000 ปีที่แล้ว ตำ นานปรัมปราของจีนก็มีความสลับซับซ้อนเทียบเท่ากับ ตำ นานที่บอกเล่าต่อๆ กันมาในช่วงเวลาใกล้เคียงกันของกรีซ ตำ นานเหล่านี้บอก เล่าความเชื่อและความวิตกกังวลหลักๆ ของสังคมชนชั้นกสิกรรมที่อาศัยอยู่ริมฝั่ง แม่น้ำ เหลืองที่พร้อมเปลี่ยนแปลงไปมาตลอดเวลา เราได้พบกับวีรชนอย่างกุนและ ยู้ ซึ่งเป็นผู้กอบกู้แผ่นดินจากน้ำ ท่วมในระดับเดียวกับน้ำ ท่วมโลกตามพระคัมภีร์ และนักธนูอี้ ผู้ยิงธนูเพื่อทำ ลายดวงอาทิตย์ 9 ดวงจากดวงอาทิตย์ 10 ดวงในสมัย ที่โลกเพิ่งอุบัติขึ้นมาเพื่อขจัดปัดเป่าไฟป่าและภัยแล้ง ตำ นานหนึ่งกล่าวถึงหนี่วา เทพีผู้สร้างมนุษย์ขึ้นมาจากดินเหนียวสีเหลืองของที่ราบที่เกิดจากตะกอนน้ำ พัดพา เรื่องราวโบราณที่สืบทอดผ่านเวลาหลายศตวรรษในยุคสมัยที่ยังไม่มีการเขียนเหล่านี้ คือสิ่งที่หลอมรวมความเชื่อต่างๆ ที่พัฒนาขึ้นมาผ่านปรัชญาลัทธิเต๋าของชาวจีน รวมถึงความเชื่อของศาสนาพุทธที่ได้รับมาจากอินเดียในภายหลัง แม้จีนจะรุ่มรวย ด้วยวัฒนธรรมต่างๆ มากมาย แต่ชาวตะวันตกส่วนใหญ่กลับคุ้นเคยกับตำ นาน ปกรณัมที่มีต้นกำ เนิดจากกรีกและโรมันโดยที่แทบไม่รู้จักตำ นานปกรณัมของจีน แม้แต่นิดเดียว เหตุผลส่วนหนึ่งเป็นเพราะความแตกต่างของประเทศจีนในมุมมองของ ชาวตะวันตก ประวัติศาสตร์อันยาวนานของจีนส่งผลให้จินตนาการของชาวจีนมี

12 the Chinese Myths ต้นกำ เนิดที่ค่อนข้างแตกต่างจากของชาวตะวันตก แนวคิดของ ‘ตำ นานปกรณัม’ ที่โดยพื้นฐานแล้วเป็นสิ่งที่มาจากตะวันตกก็เป็นสิ่งที่แปลกประหลาดสำ หรับประเทศ จีนที่แปลคำ นี้ว่า เสิ่นหัว ซึ่งมีความหมายว่า ‘ข้อความ/คำ พูดเกี่ยวกับเรื่องของ พระเจ้า/เทพ’ นั่นเอง คำ ว่าตำ นานปกรณัมนี้รวมไปถึงแนวคิดอื่นในการพัฒนา ปรัชญาด้านมนุษยศาสตร์อื่นๆ ที่เพิ่งถูกนำ เข้ามาจากยุโรป โดยผ่านทางประเทศ ญี่ปุ่นในช่วงต้นศตวรรษที่ 20 เท่านั้นเอง คำ ว่า เสิ่นหัว ถูกนำ มาใช้ครั้งแรกเพื่อ อ้างอิงถึงตำ นานในลักษณะเดียวกันกับที่กล่าวถึงตำ นานแบบยุโรป หรือก็คือเรื่อง ราวจากยุคโบราณนั่นเอง สำ หรับหนังสื่อเล่มนี้ ผู้เขียนจะใช้คำ ว่า เสิ่นหัว ในความ หมายที่อ้างอิงกว้างๆ ถึงตำ นานจีนใน ‘ยุคคลาสสิก’ ซึ่งมีแหล่งที่มาย้อนกลับไป ระหว่างช่วงเวลาประมาณ 6 ศตวรรษก่อนคริสตกาล ซึ่งเป็นสมัยราชวงศ์โจวตะวัน ออกไปจนถึงช่วงกลางคริสต์ศตวรรษที่ 3 ซึ่งเป็นช่วงปลายของราชวงศ์ฮั่นนั่นเอง นอกจากนี้เรายังจะไปทำ ความรู้จักกับ ‘ยุคจักรวรรดิ’ ซึ่งมีอายุตั้งแต่รัชสมัยของจิ๋น ซีฮ่องเต้ผู้เป็นจักรพรรดิพระองค์แรกของราชวงศ์ฉิน ไปจนถึงการก่อตั้งสาธารณรัฐ จีนในปี 1911 นี่เป็นช่วงเวลาที่ศาสนาและความเชื่อของจีนมีความกระจัดกระจายและ ยุ่งเหยิงมากขึ้นเนื่องจากความแพร่หลายของปกรณัมและเทพเจ้าต่างๆ ที่ได้รับการ เคารพบูชาเพื่อมุ่งหวังสิทธิประโยชน์ต่างๆ ตามความท้าทายที่ชาวจีนต้องประสบ พบเจอ สำ นวนจีนที่กล่าวว่า bao fo jiao ซึ่งแปลได้ว่า ‘จงน้อมรับพระบาทของ พระพุทธเจ้า’ สามารถใช้เพื่อสื่อถึงเหตุการณ์นี้ได้เป็นอย่างดี เนื่องจากสำ นวนนี้มัก ถูกใช้เพื่อเสียดสีเหล่าผู้คนที่ไม่ยอมปวารณาตนต่อพระพุทธเจ้าจนกว่าจะถึงเวลาที่ จวนตัวแล้วเท่านั้นนั่นเอง บุคคลสำ คัญในตำ นานปกรณัมยุคจักรวรรดิจำ นวนมากมีต้นกำ เนิดมาจาก บุคคลที่มีตัวตนจริงในประวัติศาสตร์ และบุคคลสำ คัญในประวัติศาสตร์ก็เป็นลักษณะ เฉพาะตัวอย่างหนึ่งของตำ นานปกรณัมที่เพิ่งเกิดขึ้นได้ไม่นานนักเหล่านี้ เช่น กวนอู แม่ทัพผู้ปราดเปรื่องซึ่งเป็นวีรบุรุษทางการทหารจากยุคสามก๊กก็ได้ถูกทำ ให้กลาย เป็นบุคคลในตำ นานปกรณัมจากการประกาศให้เป็นเทพเจ้าแห่งสงครามโดย จักรพรรดิว่านลี่แห่งราชวงศ์หมิงในปี ค.ศ. 1594 เทศกาลไหว้บ๊ะจ่างหรือเทศกาล แข่งเรือมังกรที่จัดขึ้นเป็นประจำ ทุกปีในเดือนที่ห้าตามปฏิทินจันทรคติมีความ เกี่ยวข้องกับการขอขมาเทพเจ้ามังกรในแม่น้ำ ของประเทศจีนเช่นเดียวกับการเฉลิม ฉลองให้กับชวีหยวน ขุนนางตงฉินสมัยราชวงศ์โจวตะวันออกผู้จบชีวิตของตนเอง ในแม่น้ำ เนื่องจากความผิดหวังที่ไม่สามารถต่อกรกับผู้ปกครองที่เลวร้ายได้

เทพปกรณัมจีน 13 ปกรณัมจีนมีความแตกต่างจากปกรณัมกรีกและโรมันที่ถูกแต่งขึ้นมาเพื่อ ให้เป็นเรื่องเล่าที่ร้อยเรียงสอดคล้องต่อกันไปโดยผู้เขียนเรื่องราวหลายต่อหลายคน เช่น โฮเมอร์ โฮสิโอด หรือออวิด จึงมักมีแนวโน้มที่จะสั้น มีความกระชับ และมัก ปรากฏเหตุการณ์ความขัดแย้งที่สื่อถึงขนบธรรมเนียมต่างๆ ชนกลุ่มน้อยในประเทศ ในเวลาที่เราพูดถึง “ชาวจีน” เรามักใช้เพื่อพูดถึงชาวฮั่น เมื่อราวหนึ่งพันปี ก่อนคริสตกาล ชาวฮั่นเคยเป็นเพียงแค่หนึ่งในกลุ่มชนจำ นวนมากที่อาศัยอยู่ ในพื้นที่ที่เราเรียกว่าประเทศจีนในปัจจุบัน และกลายเป็นผู้ครอบครองแผ่น ดินจีนผ่านกำ ลังทางการทหารในที่สุด ทุกวันนี้ชาวฮั่นมีประชากรมากกว่า 95 เปอร์เซ็นต์ของประชากรจีนทั้งหมด แต่ประเทศจีนก็ยังมีกลุ่มชาติพันธุ์ที่ ไม่ใช่ชาวฮั่นอยู่มากกว่า 55 กลุ่มและมีประชากรรวมกันจำ นวนหลายล้านคน วัฒนธรรมฮั่นมีการพัฒนาทางเทคโนโลยีที่ล้ำ หน้าที่สุดและเป็นการ หยิบยืมมาจากกลุ่มคนใกล้เคียงจำ นวนมาก ลักษณะดังกล่าวนี้ยังคงพบเห็น ได้อยู่แม้ในปัจจุบัน แม้ราชวงศ์ฮั่น (202 ปีก่อนคริสต์ศักราช - ค.ศ. 220) จะได้รับการพิจารณาว่าเป็นจุดเริ่มต้นของ ‘วัฒนธรรมชั้นสูง’ ของประเทศ จีน แต่ในขณะเดียวกันนักเขียนชาวฮั่นก็ยังหยิบยืมเอาตำ นานปกรณัมต่างๆ มาจากกลุ่มชาติพันธุ์อื่นด้วย ตัวอย่างที่เห็นได้ชัดก็เช่นปกรณัมของชาว เหมียวและชาวเย้า ตำ นานปกรณัมเหล่านี้มีการเปลี่ยนแปลงเพียงเล็กน้อย แม้ผ่านช่วงเวลามาเนิ่นนานกว่าสหัสวรรษอันเป็นผลจากความเชื่อมั่นในการ สืบทอดวัฒนธรรมผ่านทางวาจาของพวกเขา กลุ่มชาติพันธุ์สมัยใหม่จำ นวนมากในประเทศจีน เช่น ชาวเหมียว ยังคงรักษาการ สืบทอดวัฒนธรรมต่างๆ ผ่านทางวาจาอย่างเคร่งครัด ซึ่งก็มีทั้งกลุ่มคนที่ไม่มีตัว อักษรเลยหรือกลุ่มคนที่พึ่งพาการเขียนน้อยมาก เป็นที่ยอมรับกันอย่างกว้างขวาง ในปัจจุบันว่าปกรณัมและตำ นานของชนเผ่าเหล่านี้มีบทบาทสำ คัญต่อพัฒนาการ ของตำ นานปกรณัมจีนเป็นอย่างมาก และทุกวันนี้เรายังสามารถพบว่าตำ นาน จำ นวนมากที่สืบทอดต่อๆ กันมาในช่วงที่ผ่านมาไม่นานของชนเผ่าเหล่านี้ยังคงมี ความใกล้เคียงกับตำ นานปกรณัมสำ คัญๆ ของราชวงศ์ฮั่นอย่างเห็นได้ชัด

22 the Chinese Myths แผ่นดินจีน ประเทศจีนมีขนาดใหญ่ใกล้เคียงกับทวีปยุโรป และเช่นเดียวกับที่ทวีปยุโรป เป็นที่ตั้งของความหลากหลายต่างๆ ไม่เพียงแต่ด้านภาษาและธรรมเนียม ต่างๆ เท่านั้น แต่ยังรวมไปถึงภูมิประเทศและภูมิอากาศด้วยเช่นกัน เช่น ทาง ตอนเหนือเป็นที่ราบแห้งแล้งของแม่น้ำ ฮวงโห มีฤดูหนาวที่อากาศแห้งและ มีฤดูร้อนที่อากาศร้อน ในทางใต้ห่างออกไปกว่าหนึ่งพันไมล์คือพื้นที่เขตร้อน มีเทือกเขาสูงตั้งอยู่ทางทิศตะวันตกที่แม่น้ำ สายใหญ่ทั้ง 2 สาย คือแม่น้ำ ฮวงโหและแม่น้ำ แยงซีได้ไหลไปทางทิศตะวันออกและไหลออกสู่ทะเลที่ ทะเลเหลืองและทะเลจีนตะวันออกตามลำ ดับ จีนยุคจักรวรรดิเข้าด้วยกัน ซึ่งเราจะใช้ช่วงเวลาสมัยราชวงศ์ฮั่นนี้เป็นหลักในการ มองหางานเขียนที่เก่าแก่ที่สุด เนื่องจากนี่เป็นช่วงเวลาที่มีการเติบโตและเฟื่องฟูของ จอหงวนหรือชนชั้นนักปราชญ์จำ นวนมากนั่นเอง นักปราชญ์สมัยราชวงศ์ฮั่นที่ชื่อ ซือหม่าเชียน (ประมาณ 145-86 ปีก่อนคริสต์ศักราช) เป็นผู้ที่ได้รับการยกย่องว่า เป็นบิดาแห่งประวัติศาสตร์นิพนธ์ เขาเริ่มเขียนสือจี้ (‘บันทึกของนักประวัติศาสตร์ ผู้ยิ่งใหญ่’) ที่มีการอ้างอิงตำ นานปกรณัมจากสมัยราชวงศ์เซี่ยและราชวงศ์ชางและ พยายามที่จะสร้างประวัติศาสตร์ขึ้นมาจากเรื่องราวโบราณเหล่านี้ ซึ่งพฤติกรรมดัง กล่าวถือได้ว่าเป็นสิ่งที่พบได้บ่อยๆ ในหมู่ผู้ที่นับถือลัทธิขงจื๊อ หมายความว่าเรามี ทางออกสำ หรับปัญหานี้อยู่ 2 ทาง นั่นคือเราต้องใช้ความพยายามในการค้นหาแหล่ง ข้อมูลที่อยู่ในสมัยราชวงศ์ฮั่นให้ได้ หรือเราต้องประเมินขอบเขตที่สามารถเชื่อถือได้ ของแหล่งข้อมูลสมัยราชวงศ์ฮั่นที่เรามีอยู่แล้วในมือ

เทพปกรณัมจีน 23 ปรัชญาขงจื๊อ ขงจื๊อ (551-479 ปีก่อนคริสต์ศักราช) เป็นนักการเมืองและนักปรัชญาที่มีชื่อเสียง และได้รับการยกย่องมาอย่างยาวนานเนื่องจากสิ่งที่เขาพูดนั้นสามารถเข้าใจและ ปฏิบัติตามได้ง่าย หากมองด้วยมุมมองของมนุษย์ในศตวรรษที่ 21 แล้ว เราถือได้ ว่าขงจื๊อเป็นผู้ที่มีเหตุผลและไม่เชื่อในเทพเจ้า แม้ว่าขงจื๊อจะไม่เชื่อในเทพเจ้าที่ สืบทอดผ่านวิธีมุขปาฐะก็ตาม แต่เขาก็รับรู้ถึงตัวตนที่ยิ่งใหญ่ราวกับเทพเจ้าและเชื่อ ในสิ่งที่เราเรียกว่า เทียน หรือ ‘สวรรค์’ เทียนเป็นตัวแทนของจรรยาบรรณที่ไม่ควร ล่วงละเมิดโดยเด็ดขาด หรือหากเทียบกับมุมองของคริสต์ศาสนิกชนแล้ว เทียนก็ เป็นเหมือนดั่งสาสน์จากพระเจ้านั่นเอง ขงจื๊อเชื่อว่าราชวงศ์โจวตะวันตกเป็นผู้ประทานกฎแห่งศีลธรรม ยิ่งไปกว่า นั้น ขงจื๊อยังเชื่ออีกว่ากฎเหล่านี้จะสร้างสังคมในอุดมคติได้ หากกษัตริย์และขุนนาง ปฏิบัติตามหลักความซื่อตรงและความเมตตากรุณา และหากผู้นำ ปฏิเสธที่จะปฏิบัติ ตามกฎเหล่านี้จะส่งผลให้ประเทศล่มสลาย ในช่วงฤดูใบไม้ผลิและฤดูใบไม้ร่วงที่ ขงจื๊อมีชีวิตอยู่นั้นมีการสู้รบเข่นฆ่ากันเกิดขึ้นมากมายโดยรัฐขนาดใหญ่เพื่อยึดครอง รัฐขนาดเล็ก ขงจื๊อที่เป็นประจักษ์พยานต่อสิ่งเหล่านี้มีความเชื่อว่า สังคมที่เขาอยู่ นั้นหมดสิ้นแล้วซึ่งความหวัง ตราบใดที่ผู้นำ ประเทศยังไม่สามารถสร้างศีลธรรมและ ระเบียบต่างๆ ตามอย่างที่เคยมีอยู่ในช่วงก่อนที่ราชวงศ์โจวตะวันตกจะล่มสลายขึ้น มาใหม่ได้ ซึ่งการล่มสายของราชวงศ์โจวตะวันตกก็มีเหตุมาจากความผิดของกษัตริย์ คนสุดท้ายที่ไร้ความสามารถและหย่อนยานในสายตาของขงจื๊อเช่นกัน เขาเรียก ศีลธรรมและระเบียบเหล่านี้ว่าเป็น เทียนหมิง (‘อาณัติสวรรค์’) ที่มอบให้กับกษัตริย์ ผู้มีคุณธรรม พระองค์ได้เฝ้ามองลูกหลานของพระองค์ยึดถือหลักแห่งศีลธรรมจน กระทั่งผู้นำ ที่ไร้คุณธรรมได้ ‘พ่ายแพ้’ ต่ออาณัติสวรรค์ ซึ่งนั่นคือเวลาที่สวรรค์จะ มอบอาณัติสวรรค์อีกครั้งหนึ่งเพื่อเริ่มต้นราชวงศ์ใหม่ขึ้นมา นอกจากนี้ขงจื๊อยังได้ สอดแทรกการส่งเสริม ‘กบฏ’ เข้าไปในหลักปรัชญาของเขาอีกด้วย หากว่า ‘กบฏ’ เหล่านั้นเป็นผู้ที่พยายามฟื้นฟูศีลธรรมและความดีงามที่เคยมีอยู่ก่อนที่ดินแดนนั้น จะเต็มไปด้วยการฉ้อฉลกลับคืนมา

24 the Chinese Myths ภาพวาดหมึกของนักปราชญ์ขงจื๊อ (551-479 ปีก่อนคริสต์ศักราช) จากสมัย ราชวงศ์หยวน นอกจากนี้ขงจื๊อยังให้ความสำ คัญกับคุณค่าของครอบครัวและบรรพบุรุษ อีกด้วย ในประเทศจีนยุคใหม่การยกย่องให้เกียรติบรรพบุรุษยังถือเป็นสิ่งที่มีความ สำ คัญอย่างยิ่งเช่นเดิม เช่น เราสามารถพบเห็นศาลบูชาบรรพบุรุษอยู่ในบ้านได้ บ่อยๆ โดยศาลเหล่านี้มักถูกจัดวางไว้ในห้องเฉพาะเทศกาลเชงเม้ง (‘สว่างและ บริสุทธิ์’) ที่มักจัดขึ้นในช่วงต้นเดือนเมษายน มีชื่อเรียกอีกอย่างว่าเป็นวันกวาด สุสาน ถือเป็นวันที่ครอบครัวมารวมตัวกันเพื่อร่วมกันรำ ลึกถึงญาติที่ได้เสียชีวิตไป แล้ว อย่างไรก็ตามจุดเน้นของขงจื๊อเกี่ยวกับคุณธรรมของผู้นำ ในอดีตและความ สำ คัญของการอนุรักษ์และรักษาพิธีกรรมต่างๆ นั้นไม่ได้รับความสนใจจากบรรดา ผู้นำ ในสมัยที่เขามีชีวิตอยู่มากนักเนื่องจากผู้นำ เหล่านี้มักให้ความสำ คัญกับ ประโยชน์ที่มีต่อการรบระหว่างรัฐต่างๆ มากกว่า แม้ไม่สามารถโน้มน้าวให้เหล่าผู้นำ ปฏิบัติตามแนวคิดของตนได้ในช่วงที่ เขามีชีวิตอยู่ แต่แนวคิดของขงจื๊อก็ได้รับความนิยมเพิ่มมากขึ้นเรื่อยๆ ซึ่งมีจุดเริ่ม

เทพปกรณัมจีน 25 ต้นจากยุคสงครามระหว่างแคว้นในราชวงศ์โจวตะวันออก (476-221 ปีก่อนคริสต์ ศักราช) อิทธิพลของขงจื๊อเพิ่มมากขึ้นเรื่อยๆ พร้อมกับความรุ่งเรืองของจอหงวนใน สมัยราชวงศ์ฮั่น (202 ปีก่อนคริสต์ศักราช-ค.ศ. 220) และปรัชญาของเขายังคงส่ง ผลกระทบอย่างมากต่อประเทศจีนในศตวรรษที่ 20 เป็นช่วงเวลาในสมัยราชวงศ์ฮั่น นี่เองที่บันทึกตำ นานปกรณัมโบราณเริ่มมีความแตกต่างออกไป ส่วนที่เป็นภาษา เขียนจะถูกดูแลโดยคนชั้นสูงที่นับถือลัทธิขงจื๊อ ในขณะที่มีการใช้รูปแบบภาษาอื่นๆ ในรูปของภาษาพื้นเมืองหรือภาษาที่คนใช้พูดกันจริงๆ ขงจื๊อไม่ชอบเรื่องราวที่เป็น เรื่องแต่งรวมถึงเรื่องราวเชิงเปรียบเทียบและชื่นชอบเรื่องราวประวัติศาสตร์ที่ บอกเล่าการกระทำ จริงๆ ของบุคคลจริงๆ มากกว่าเรื่องที่เป็นตำ นานปกรณัม ความ สนใจประวัติศาสตร์ของขงจื๊อส่งผลต่อความคิดของผู้นับถือเขา ผลก็คือพวกเขาได้ สร้างประวัติศาสตร์ขึ้นมาจากตำ นานต่างๆ ในสมัยราชวงศ์ฮั่น นอกจากนี้พวกเขา ยังได้ดัดแปลงตำ นานเหล่านั้นให้เข้ากับวิธีคิดของพวกเขาเองอีกด้วย เช่น การ เปลี่ยนบุคคลที่ตัวตนเฉพาะในตำ นานอย่างจักรพรรดิเหลือง (ดูหน้า 88) ให้กลาย เป็นผู้นำ ที่มีตัวตนจริงในประวัติศาสตร์ แม้ว่าลัทธิขงจื๊ออาจไม่ได้ส่งเสริมความเชื่อในเทพเจ้า แต่พวกเขาก็ไม่ได้ ตำ หนิผู้ที่นับถือเทพเจ้าเช่นกัน ซึ่งดูเหมือนว่าลัทธิขงจื๊อจะปล่อยเรื่องราวความเชื่อ เหล่านี้ให้เป็นวิจารณญาณส่วนบุคคลมากกว่า ผลก็คือคนทั่วไป ยังคงเห็นดีเห็นงาม กับการสร้างวัด การบอกเล่าเรื่องราวเกี่ยวกับเทพเจ้าและสิ่งศักดิ์สิทธิ์ต่างๆ รวมไป ถึงการเฉลิมฉลองให้กับเทพเจ้าเหล่านั้นผ่านพิธีกรรมและเทศกาลต่างๆ ในขณะที่ ลัทธิขงจื๊อจะพยายามหลีกเลี่ยงการทำสิ่งเหล่านี้อย่างออกนอกหน้าเกินไป