ตัวอย่าง การสิ้นสุดของโลกเป็นเพียงการเริ่มต้น

ARROW THE END OF BEGINNING THE WORLD IS JUST THE Mapping the Collapse Of Globalization

แด่ เฮลีย์ ผู้ที่ท�ำให้ผมรู้สึกทึ่งมากขึ้นทุกครั้งที่ได้พบเจอ แด่ ดอว์สัน ผู้ที่ท�ำให้ผมเชื่อมั่นว่าเขาจะท�ำสิ่งที่ยิ่งใหญ่มากขึ้นทุกครั้ง ที่ได้พบเจอ แด่ เลอา ผู้ท�ำให้ผมเป็นชายที่มีความสุขมากขึ้นทุกครั้งที่ได้พบเจอ

การสิ้นสุดของโลก เป็นเพียงการเริ่มต้น ปีเตอร์ เซฮาน : เขียน กุลธิดา บุณยะกุล-ดันนากิ้น : แปล แผนที่การล่มสลาย ของโลกาภิวัฒน์

การสิ้นสุดของโลกเป็นเพียงการเริ่มต้น THE END OF THE WORLD IS JUST THE BEGINNING บรรณาธิการ : นิคม ชาวเรือ กองบรรณาธิการ : ปวันรัตน์ เกียรติธีรชัย, วลัยกร เต็มขันท์,  ชมพูนุช ขอดค�ำ,ชญานีขุนพิลึก ศิลปกรรม : สุภาภรณ์  สว่างจันทร์ พิสูจน์อักษร : ธีรโชติจิวรเศรษฐ์กุล ฝ่ ายขาย : ณลิณพรรณ เผ่าพันธ์ุขาว ผู้จัดการทั่ วไป : เดือนนภา สุรามิตร  จัดจ�ำหน่ายทั่วประเทศโดย บริษัท อมรินทร์ บุ๊ค เซ็นเตอร์ จ�ำกัด 108  หมู่ที่ 2  ถ.บางกรวย-จงถนอม  ต.มหาสวัสดิ์อ.บางกรวย จ.นนทบุรี 11130 โทรศัพท์ 0-2423-9999 โทรสาร 0-2449-9561-3 www.naiin.com พิมพ์ที : บริษัท ภาพพิมพ์ จ�่ำกัด 45/12-14,33 หมู่4 ต.บางขนุน อ.บางกรวย จ.นนทบุรี11130 โทรศัพท์0-2879-9154-6โทรสาร0-2879-9153 Original Edition Copyright © 2022 by Peter Zeihan Published by arrangement with Hodgman Literary LLC, through The Grayhawk Agency Ltd. Thai Language Translation Copyright © 2023 by Arrow Multimedia Co.,Ltd. All rights reserved. เซฮาน,—ปีเตอร์. การสิ้นสุดของโลกเป็นเพียงการเริ่มต้น—กรุงเทพฯ  : แอร์โรว์, 2566 464  หน้า. 1.  ประวัติศาสตร์การเมือง  I.  กุลธิดา บุณยะกุล-ดันนากิ้น , แปล  II. ชื่อเรื่อง. ISBN 978-616-434-362-7 ข้อมูลทางบรรณานุกรม จัดพิมพ์โดย สำนักพิมพ์แอร์โรว์ ในเครือบริษัท แอร์โรว์ มัลติมีเดีย จำกัด เลขที่1ซอยก�ำแพงเพชร6ซ.5แยก 6(โกสุมนิเวศน์ซ.2) แขวงทุ่งสองห้อง เขตหลักสี่ กรุงเทพฯ10210 โทรศัพท์ 02-573-6584 ,065-403-7466โทรสาร 02-573-6585 Email :[email protected] LineID : @arrow11 www.arrowmultimedia.co.th ปีเตอร์ เซฮาน : เขียน กุลธิดา บุณยะกุล-ดันนากิ้น : แปล พิมพ์ พ.ศ. 2566 ราคา 480 บาท © สงวนลิขสิทธิ์โดย บริษัท แอร์โรว์ มัลติมีเดีย จ�ำกัด ห้ามน�ำส่วนหนึ่งส่วนใดของหนังสือเล่มนี้ไปลอกเลียน ท�ำส�ำเนา ถ่ายเอกสาร หรือน�ำไปเผยแพร่ในอินเทอร์เน็ต หรือสื่อต่างๆ ไม่ว่าในรูปแบบใด นอกจากได้รับอนุญาตเป็นลายลักษณ์อักษรเท่านั้น

Peter Zeihan ปีเตอร์ เซฮาน เป็นนักยุทธศาสตร์ทางภูมิศาสตร์การเมืองและผู้ก่อตั้งบริษัท ที่ปรึกษาเซฮานทางภูมิศาสตร์การเมือง ลูกค้าของเขาประกอบด้วยบริษัท สถาบันการเงิน สมาคมธุรกิจ ผู้มีส่วนร่วมในการเกษตร มหาวิทยาลัย และกองทัพสหรัฐ เขาเป็นผู้เขียน The Accidental Superpower, The Absent Superpower และ Disunited Nations เขาอาศัยอยู่ในรัฐโคโลราโด เนื้อหาในหนังสือเล่มนี้ ผู้เขียนได้วาดแผนที่โลกหน้า : โลกที่ประเทศหรือภูมิภาค ต่างๆ จะไม่มีทางเลือกนอกจากต้องสร้างสินค้าของตนเอง ปลูกอาหารเอง รักษาพลังงาน ของตนเอง ต่อสู้กับการต่อสู้ของตนเอง และท�ำทุกอย่างกับประชากรที่ทั้งหดตัวและแก่ชรา พบกับบทความดีๆ ข้อเสนอพิเศษ และอื่นๆ ได้ที่ hc.com

ค�ำอุทิศ ส�ำหรับผม การอุทิศให้เป็นเรื่องยาก เพราะผม…โชคดี ผมเกิดในประเทศที่ถูกต้องในเวลาที่ถูกต้องเพื่อเติบโตขึ้นอย่างปลอดภัย ทั้งแก่เพียงพอและหนุ่มเพียงพอไปพร้อมๆ กันที่จะตระหนักถึงการขาดตอนและ โอกาสในการเปลี่ยนจากหลบ-และ-ซ่อนตัวไปเป็น 5G ผมโชคดีที่มีผู้ให้ค�ำปรึกษามากเกินกว่าจะนับได้ อะไรบางอย่างที่เป็นไปได้เพียงเพราะพวกเขาเลือกที่จะสวมบทบาทนั้น ผมอยู่ในสาขาของผมเพียงเพราะคนเหล่านั้นผู้มาก่อน และผมอ่านอนาคตได้เพียงเพราะค�ำถามที่ผมถามคนเหล่านั้นผู้จะมาทีหลัง ถ้าไม่มีหมู่บ้าน งานของผม-ชีวิตของผม-ก็จะเป็นไปไม่ได้ ดังนั้น ขอบคุณ ขอบคุณทุกคน

ค�ำน�ำส�ำนักพิมพ์ ปีเตอร์ เซฮาน คือนอสตราดามุสของศตวรรษที่ยี่สิบเอ็ด เขาใช้ภูมิศาสตร์เป็นพื้นฐาน การวิเคราะห์โดยอธิบายได้ว่าท�ำไมชาติต่างๆ จึงท�ำอย่างที่พวกเขาท�ำในทุกวันนี้ และ ท�ำนายด้วยความเที่ยงตรงอย่างน่าทึ่งว่าพรุ่งนี้พวกเขาจะท�ำตัวอย่างไร ไม่มีที่ไหนที่ คุณจะพบการตรวจสอบกระแสภูมิศาสตร์การเมืองที่เป็นกลางและมีเหตุมีผลไปยิ่งกว่านี้ อีกแล้ว การผสมผสานที่เก่งฉกาจของเศรษฐกิจ ประชากรศาสตร์ ปัจจัยทางสภาพแวดล้อม ตัวขับเคลื่อนทางวัฒนธรรม และระบบการเมือง หนังสือของปีเตอร์จึงท�ำให้พลังที่ สลับซับซ้อนอย่างเหลือเชื่อซึ่งขับเคลื่อนรัฐไปข้างหน้า (และกลับหลัง) ช่วยให้เข้าใจโลก ได้ง่ายขึ้น โลกก�ำลังเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว โดยเฉพาะอย่างยิ่งบทบาทของอเมริกา หนังสือ The End of the World Is Just the Beginning เล่มนี้ จึงได้ ฉายภาพของอนาคตที่จะท้าทายสมมติฐานของคุณที่ว่าโลกท�ำงานอย่างไร ชาติใดอยู่ ในต�ำแหน่งดีที่สุดที่จะมั่งคั่ง และชาติใดเปราะบาง โลกที่เขาวาดภาพไว้นั้นเต็มไปด้วย อันตรายในขณะที่อ�ำนาจมีขึ้นและมีลง ปีเตอร์ เซฮาน ให้ข้อมูลการมองเข้าไปในอนาคตด้วยการมองอดีต ภูมิศาสตร์การเมืองและประชากรศาสตร์แก่เรา เขาใช้ประวัติศาสตร์ที่ก�ำลังผ่านพ้นไป บอกว่ามีอะไรอยู่ข้างหน้าส�ำหรับเราและคนรุ่นที่จะมาถึง ส�ำนักพิมพ์แอร์โรว์

นี่คือลักษณะที่โลกสิ้นสุด ไม่ใช่ด้วยเสียงดังปัง แต่ด้วยเสียงครวญคราง —ที. เอส. เอลเลียต ถ้าเราโชคดีมาก —สุภาษิตของเยอรมัน

บทน�ำ 11 ตอนที่I : จุดจบของยุคสมัย 17 ตอนที่II : การขนส่ง 109 ตอนที่III : การเงิน 161 ตอนที่IV : พลังงาน 215 ตอนที่V : เครื่องมือของอุตสาหกรรม 275 ตอนที่VI : อุตสาหกรรมการผลิต 315 ตอนที่VII: เกษตรกรรม 377 บทส่งท้าย 453 กิตติกรรมประกาศ 459 สารบัญ

การสิ้นสุดของโลกเป็นเพียงการเริ่มต้น 11 บทน�ำ ศตวรรษที่ผ่านมาหรือประมาณนั้น ค่อนข้างเป็นการโจมตีอย่างรวดเร็วอยู่สักหน่อย ของความก้าวหน้า จากม้ากับรถม้าเปิดประทุนไปถึงรถไฟโดยสารไปถึงรถครอบครัว ไปถึงการเดินทางทางอากาศที่มีอยู่ทุกวัน จากลูกคิดถึงเครื่องบวกเลขถึงเครื่องคิดเลข ตั้งโต๊ะถึงโทรศัพท์มือถือ จากเหล็กถึงสเตนเลสถึงแก้วไวต่อการสัมผัส จากคอย ข้าวสาลีถึงเอื้อมมือเก็บส้มถึงได้รับช็อกโกแลตที่ส่งมาให้ถึงกัวคาโมเลตามสั่ง โลกของเราถูกลง และแน่นอน ดีขึ้น และแน่นอนที่สุด เร็วขึ้น และในไม่กี่ ทศวรรษมานี้ ความเร็วของการเปลี่ยนแปลงและความส�ำเร็จเร่งเร็วขึ้นเรื่อยๆ เราได้ เป็นพยานรู้เห็นและปลดปล่อยไอโฟนกว่าสามสิบเวอร์ชันที่ซับซ้อนขึ้นเรื่อยๆ ในเวลา เพียงสิบห้าปี เราก�ำลังพยายามเปลี่ยนการขายส่งไปเป็นยานพาหนะไฟฟ้าด้วยอัตรา ความเร็วสิบเท่าของที่เราใช้ในการรับเอาเครื่องจักรซึ่งอาศัยการสันดาปมาใช้ แล็ปท็อป ที่ผมก�ำลังพิมพ์ทั้งหมดนี้ลงไปมีความทรงจ�ำมากกว่าคอมพิวเตอร์ทั้งหมดในโลกนี้ รวมกันเมื่อปลายทศวรรษที่ 1960 เมื่อไม่นานมานี้ผมรีไฟแนนซ์บ้านของผมในอัตรา ดอกเบี้ย 2.5 เปอร์เซ็นต์ (มันเยี่ยมยอดอย่างชวนให้มึนงง) ไม่เพียงเกี่ยวกับสรรพสิ่ง ความเร็ว และเงินเท่านั้น สภาพของมนุษย์ดีขึ้นด้วย เหมือนกัน ในระหว่างเจ็ดทศวรรษที่ผ่านมา ในลักษณะเป็นเปอร์เซ็นต์ของประชากร คนตายน้อยลงในสงครามที่มีน้อยครั้งกว่าและในงานอาชีพที่น้อยประเภทกว่าและ ในทุพภิกขภัยน้อยครั้งกว่าและมีการระบาดของโรคน้อยครั้งกว่านับตั้งแต่เริ่มบันทึก ประวัติศาสตร์ ว่ากันในทางประวัติศาสตร์แล้วเรามีชีวิตอยู่ในความล�ำบากใจของความ มั่งคั่งและสงบสุข วิวัฒนาการเหล่านี้ทั้งหมดและมากกว่าถักทอเข้าด้วยกันอย่างเหนียว แน่น แยกจากกันไม่ได้ แต่มีข้อเท็จจริงง่ายๆ ข้อหนึ่งที่มักมองข้ามไป พวกมันเป็นสิ่งที่ประดิษฐ์ขึ้น เรามีชีวิตอยู่ในชั่วขณะที่สมบูรณ์แบบ และมันก�ำลังผ่านไป โลกของอดีตเมื่อสองสามทศวรรษก่อนเป็นช่วงดีที่สุดที่มันจะเป็นได้ในชั่วชีวิต ของเรา แทนที่จะเป็นถูกกว่า ดีกว่า และเร็วกว่า เราก�ำลังเปลี่ยนผ่านเข้าไปในโลกที่ แพงขึ้น เลวลง และช้าลง เหตุก็เพราะโลก—โลกของเรา—ก�ำลังแตกเป็นเสี่ยงๆ

12 The End Of The World Is Just The Beginning ผมก�ำลังล�้ำหน้าตัวเองไปแล้ว ในหลายๆ ทาง หนังสือเล่มนี้เป็นโครงการ “ผม” ที่เป็นแก่นสารที่สุดที่ผมเคย ท�ำมา งานของผมพาผมลงจอดที่ชุมทางภูมิศาสตร์การเมืองและประชากรศาสตร์พอดิบ พอดี ภูมิศาสตร์การเมืองคือการศึกษาสถานที่ ส�ำรวจทุกสิ่งทุกอย่างเกี่ยวกับเราว่าเป็น ผลของที่ๆ เราอยู่อย่างไร ประชากรศาสตร์คือการศึกษาโครงสร้างของประชากร วัยรุ่น ปฏิบัติตัวต่างจากคนวัยสามสิบกว่าเมื่อเทียบกับห้าสิบกว่าเมื่อเทียบกับเจ็ดสิบกว่า ผมถัก ทอหัวข้อหลักสองอย่างที่แตกต่างกันโดยสิ้นเชิงนี้เข้าด้วยกันเพื่อท�ำนายอนาคต หนังสือ สามเล่มแรกของผมเกี่ยวกับอะไรที่ไม่น้อยไปกว่าการล่มสลายและการปรากฏขึ้นของชาติ เกี่ยวกับการส�ำรวจ “ภาพกว้างๆ” ของโลกที่จะมาถึง แต่คุณก็พูดที่แลงลีย์ได้เพียงไม่กี่ครั้ง เพื่อจ่ายบิลผมท�ำสิ่งอื่นนอกเหนือจากนี้ งานที่แท้จริงของผมเป็นประเภทลูกผสมของนักพูดในที่สาธารณะ/ที่ปรึกษา (ศัพท์หรูๆ ทางการตลาดคือนักยุทธศาสตร์ทางภูมิศาสตร์การเมือง) เวลากลุ่มคนพาผมเข้ามา พวกเขาแทบไม่อยากใคร่ครวญถึงอนาคตของแองโกลา หรืออุซเบกิสถาน ความต้องการและค�ำถามของพวกเขาใกล้ตัวและใกล้กระเป๋าเงินของ พวกเขามากกว่า ห่อหุ้มไว้ในค�ำถามทางเศรษฐกิจเป็นชุดๆ ที่เกี่ยวกับการค้าและการ ตลาดและการเข้าถึง สิ่งที่ผมท�ำคือประยุกต์ใช้ภูมิศาสตร์การเมืองและประชากรศาสตร์ กับปัญหาของพวกเขา ความฝันของพวกเขา ความหวาดกลัวของพวกเขา ผมลอกส่วน ที่เหมาะสมของ “ภาพกว้างๆ” ของผมออก แล้วประยุกต์ใช้มันกับค�ำถามเรื่องความ ต้องการไฟฟ้าในตะวันออกเฉียงใต้ของพวกเขา หรือความเที่ยงตรงของอุตสาหกรรมการ ผลิตในวิสคอนซิน หรือสภาพคล่องตัวทางการเงินในแอฟริกาใต้ หรือการเชื่อมต่อของ ความปลอดภัยและการค้าในภูมิภาคชายแดนของเม็กซิโก หรือทางเลือกของการขนส่ง ในภาคตะวันตกตอนกลางของอเมริกา หรือนโยบายพลังงานระหว่างเปลี่ยนฝ่ายบริหาร ของอเมริกา หรืออุตสาหกรรมหนักในเกาหลี หรือไม้ผลในรัฐวอชิงตัน หนังสือเล่มนี้คือทั้งหมดนั้นและมากกว่า มากกว่ามาก ผมใช้เครื่องมือไว้ใจได้ทาง ภูมิศาสตร์การเมืองและประชากรศาสตร์ของผมอีกครั้งเพื่อพยากรณ์อนาคตโครงสร้างทาง เศรษฐกิจของโลก หรือให้ตรงยิ่งขึ้น…การขาดแคลนมันในไม่ช้า เพื่อแสดงให้เห็นรูปทรง ของโลกเพียงแค่ผ่านเส้นขอบฟ้า ประเด็นหลักของปัญหาที่เราทั้งหมดเผชิญก็คือ ว่ากันตามภูมิศาสตร์การเมือง และประชากรศาสตร์แล้ว เจ็ดสิบห้าปีที่ผ่านมาเรามีชีวิตอยู่ในช่วงเวลาที่สมบูรณ์แบบ ตอนสิ้นสุดสงครามโลกครั้งที่สอง อเมริกันสร้างแนวร่วมทางทหารที่ยิ่งใหญ่ที่สุด

การสิ้นสุดของโลกเป็นเพียงการเริ่มต้น 13 ในประวัติศาสตร์เพื่อจับกุม จ�ำกัด และต้านทานสหภาพโซเวียต เรารู้เรื่องนั้น นั่นไม่น่า แปลกใจ แต่สิ่งที่มักถูกลืมคือแนวร่วมนี้เป็นเพียงครึ่งเดียวเท่านั้นของแผนการ เพื่อเชื่อม ประสานสัมพันธมิตรใหม่ของพวกเขาอเมริกันยังดูแลสภาพแวดล้อมของความมั่นคงของ โลกอีกด้วย เพื่อว่าผู้ร่วมมือคนใดก็ตามไปไหนก็ได้ทุกแห่ง ทุกเมื่อ ประสานกับใครก็ได้ ในเศรษฐกิจลักษณะใดก็ได้ เข้าร่วมในห่วงโซ่อุปทานใดก็ได้ และเข้าถึงวัสดุการผลิตได้ทุก อย่าง—ทั้งหมดนั้นโดยไม่จ�ำเป็นต้องมีการคุ้มกันทางทหาร ด้านเนยของปืน—และ—เนย ของอเมริกันนี้สร้างสิ่งที่ทุกวันนี้เรารู้จักในนามการค้าเสรี โลกาภิวัฒน์ โลกาภิวัฒน์น�ำเอาการพัฒนาและการท�ำให้เป็นอุตสาหกรรมมาสู่โลกในวงกว้าง สร้างสังคมบริโภคของคนจ�ำนวนมาก รวมทั้งพายุการค้าและความก้าวหน้าทางเทคโนโลยี อย่างมหาศาลที่เราทั้งหมดรู้สึกคุ้นเคยเป็นอย่างมาก และนั่นก็จัดระเบียบประชากรโลก เสียใหม่ การพัฒนาและการท�ำให้เป็นอุตสาหกรรมขนานใหญ่ยืดอายุขัยของผู้คนออกไป ในขณะที่ส่งเสริมการท�ำให้เป็นสังคมเมืองไปพร้อมกันด้วย เป็นเวลานับศตวรรษๆ นั่น หมายถึงมีคนงานและผู้บริโภคมากขึ้นเรื่อยๆ เป็นผู้คนซึ่งให้แรงผลักดันเศรษฐกิจอย่าง จริงจัง ผลลัพธ์หนึ่งในท่ามกลางหลายๆ อย่างคือ การเติบโตทางเศรษฐกิจอย่างรวดเร็ว ที่สุดเท่าที่มนุษยชาติเคยเห็นมา หลายทศวรรษของมัน ระเบียบโลกหลังสงครามของอเมริกันกระตุ้นการเปลี่ยนแปลงในเงื่อนไข โดย การเปลี่ยนกฎเกณฑ์ของเกม เศรษฐกิจเปลี่ยนรูปในระดับโลก พื้นฐานระดับชาติ พื้นฐาน ระดับท้องถิ่น ระดับทุกท้องถิ่น การเปลี่ยนแปลงเงื่อนไขนั้นสร้างโลกที่เรารู้จัก โลกของ ความก้าวหน้าทางการขนส่งและการเงิน ของอาหารและพลังงานที่มีอยู่ตลอด ของการ ปรับปรุงที่ไม่เคยสิ้นสุด และด้วยความเร็วที่มีผลต่อจิตใจเป็นอย่างมาก แต่ทุกสิ่งทุกอย่างก็ต้องผ่านพ้นไป เวลานี้เราเผชิญหน้ากับการเปลี่ยนแปลงครั้ง ใหม่ในเงื่อนไข สามสิบปีหลังจากสงครามเย็นสิ้นสุดลง อเมริกันกลับบ้าน ไม่มีใครอื่นอีกที่มี สมรรถภาพทางทหารที่จะค�้ำจุนความปลอดภัยของโลกและจากนั้นก็การค้าของโลกได้ ระเบียบโลกที่น�ำโดยอเมริกันเปิดทางให้ความไม่เป็นระเบียบ โลกที่สูงวัยขึ้นไม่ได้หยุด เมื่อเราถึงช่วงเวลาของการเติบโตที่เหมาะสมนั้น อายุที่เพิ่มขึ้นยังคงด�ำเนินต่อไป ฐาน คนงานและผู้บริโภคของโลกมีอายุมากขึ้นจนเป็นการเกษียณของคนจ�ำนวนมาก ในการ เร่งเข้าหาความเป็นเมืองของเรา ไม่มีรุ่นที่เข้าแทนที่ถือก�ำเนิดขึ้น นับแต่ปี ค.ศ. 1945 โลกอยู่ในสภาพดีที่สุดเท่าที่มันเคยเป็น ดีที่สุดที่มันจะเคยเป็น ซึ่งเป็นวิธีแบบอารมณ์สุนทรีย์ในการบอกว่ายุคนี้ โลกนี้-โลกของเรา-ชะตาขาด ทศวรรษ

14 The End Of The World Is Just The Beginning 2020 จะได้เห็นการล่มสลายของการบริโภค การผลิต การลงทุน และการค้าในเกือบทุกหน ทุกแห่ง โลกาภิวัฒน์จะแตกท�ำลายเป็นชิ้นเล็กชิ้นน้อย บางแห่งในระดับภูมิภาค บางแห่ง ระดับประเทศ บางแห่งเล็กกว่า มันจะมีราคาแพง มันจะท�ำให้ชีวิตช้าลง และเหนืออื่นใด คือเลวร้ายลง ไม่มีระบบเศรษฐกิจใดเท่าที่จินตนาการกันจะท�ำงานได้ในอนาคตที่เราจะ ประสบ อย่างน้อยก็พูดได้ว่าการคลายอ�ำนาจนี้จะสร้างความสั่นสะเทือน เราจะใช้เวลานับ ศตวรรษของความสงบเพื่อค้นพบโลกนี้ของเรา การคิดว่าเราจะปรับตัวได้อย่างง่ายดาย และรวดเร็วต่อการคลี่คลายใหญ่หลวงนี้ก็เหมือนแสดงให้เห็นถึงการมองโลกในแง่ดีกว่า ที่ผมสามารถสร้างขึ้นได้ แต่นั่นก็ไม่ได้เหมือนกับบอกว่าผมไม่มีป้ายบอกทางสองสามป้าย แรกเลยบางสิ่งบางอย่างที่ผมเรียก “ภูมิศาสตร์ของความส�ำเร็จ” ได้มาถึง สถานที่ เป็นสิ่งส�ำคัญอย่างมาก เมืองของอียิปต์คือที่ที่พวกเขาอยู่ เหตุก็เพราะมีส่วนผสมที่สมบูรณ์ แบบของน�้ำและทะเลทรายเป็นกันชนส�ำหรับในยุคก่อนอุตสาหกรรม ค่อนข้างคล้ายคลึง กัน ชาวสเปนและชาวโปรตุเกสขึ้นมามีอิทธิพลไม่เพียงเพราะความช�ำนาญในเทคโนโลยี น�้ำลึกของพวกเขาเท่านั้น แต่เพราะสถานที่ตั้งบนคาบสมุทรมีส่วนช่วยปลดปล่อยพวกเขา จากความชุลมุนวุ่นวายโดยทั่วไปของทวีปยุโรปด้วย โยนเทคโนโลยีอุตสาหกรรมเข้าไปด้วย แล้วเรื่องราวก็แปรเปลี่ยน การใช้ถ่านหิน คอนกรีต ทางรถไฟ และเหล็กเส้นพร้อมกันทั้งหมดต้องใช้เงินมาก และสถานที่เดียวที่จะ ลงทุนได้เองก็คือที่ที่มีเส้นทางน�้ำที่ลึกและกว้างพอส�ำหรับการเดินเรือซึ่งสร้างเงินทุนได้มาก เกินพอ เยอรมนีมีมากกว่าที่ใดในยุโรป ท�ำให้การขึ้นมามีอ�ำนาจของเยอรมันเป็นสิ่งที่เลี่ยง ไม่ได้ แต่อเมริกันก็มีมากกว่าใครในโลก—มากกว่าคนอื่นทุกคนในโลก—ท�ำให้การเสื่อม ถอยของเยอรมนีเป็นสิ่งที่เลี่ยงไม่ได้พอกัน สอง และคุณอาจเดาเรื่องนี้ได้เองแล้ว ภูมิศาสตร์ของความส�ำเร็จเปลี่ยนแปลง ไม่ได้ ขณะที่เทคโนโลยีวิวัฒนาการไป รายการผู้ชนะและผู้แพ้เปลี่ยนแปลงไปกับมัน ด้วย ความก้าวหน้าในการควบคุมน�้ำและลมกัดเซาะสิ่งที่ท�ำให้อียิปต์มีความพิเศษใน ประวัติศาสตร์ ให้ที่ทางแก่อ�ำนาจส�ำคัญๆ จ�ำนวนหนึ่ง การปฏิวัติอุตสาหกรรมลดสเปน ลงให้อยู่ในสภาพซบเซา ในขณะที่ป่าวประกาศการเริ่มต้นเขตอ�ำนาจของอังกฤษ ความ ไร้ระเบียบของโลกและการล่มสลายของประชากรศาสตร์ที่ก�ำลังมาถึงจะท�ำมากกว่าเก็บ หลายประเทศให้คงอยู่ในอดีต มันจะป่าวประกาศการปรากฏขึ้นของประเทศอื่น สาม การเปลี่ยนตัวแปรของผลกระทบที่เป็นไปได้…ว่าไปแล้วก็เกือบทุกอย่าง

การสิ้นสุดของโลกเป็นเพียงการเริ่มต้น 15 โลกโลกาภิวัฒน์มีภูมิประเทศเดียว: ภูมิประเทศของทั้งหมด ไม่ว่าการค้าหรือผลิตผล เกือบทุกกระบวนการข้ามอย่างน้อยก็พรมแดนระหว่างประเทศแห่งหนึ่ง บางกรณีที่สลับ ซับซ้อนกว่าข้ามนับพันๆ ในโลกที่เราก�ำลังย้ายเข้าไปนั้นนั่นไม่ฉลาดเอาเสียเลย โลกที่ ลดความเป็นโลกาภิวัฒน์ลงไม่เพียงมีภูมิประเทศทางเศรษฐกิจที่ต่างกันเท่านั้น มันยัง มีภูมิประเทศที่ต่างออกไปและแยกจากกันนับพันๆ แบบอีกด้วย ว่ากันในทางเศรษฐกิจ ทั้งหมดแข็งแรงกว่าการรวมชิ้นส่วนทั้งหมดของมันเข้าด้วยกัน มันเป็นที่ๆ เราได้ความ มั่งคั่งและจังหวะของการปรับปรุงและความเร็วของเรามา เวลานี้ส่วนต่างๆ จะอ่อนแอลง ส�ำหรับการแยกจากกันของมัน สี่ ไม่เพียงไม่ค�ำนึงถึงการหมุนวนและการเสื่อมลงของโลกเท่านั้น ในหลายกรณี ยังเป็นเพราะมันอีกด้วย สหรัฐจะหนีพ้นการนองเลือดที่จะมาถึงได้เป็นส่วนใหญ่ บางทีนั่น ไปกระตุ้นเครื่องตรวจจับความไร้สาระของคุณ ผมอ้างว่าสหรัฐจะเต้นวอลท์ซผ่านอะไรบาง อย่างที่สับสนอลหม่านนี้ไปได้อย่างไรกัน ความไม่เท่าเทียมกันทางเศรษฐกิจที่เพิ่มสูงขึ้น เรื่อยๆ ล่ะ โครงสร้างทางสังคมที่หลุดลุ่ยอยู่เสมอล่ะ แล้วฉากทางการเมืองที่ขมขื่นและ ท�ำร้ายตัวเองยิ่งขึ้นเรื่อยๆ ล่ะ ผมเข้าใจความไม่เชื่อถือที่สะท้อนกลับมา ผมเติบโตมาในระหว่างยุคของหลบและ-ซ่อนตัว ผมพบว่ามันน่าร�ำคาญที่หัวข้ออย่าง “พื้นที่ปลอดภัย” ในวิทยาลัยขาดแคลน มุมมองที่แตกต่างกัน นโยบายห้องน�้ำส�ำหรับคนข้ามเพศ และผลประโยชน์ของวัคซีน แม้แต่ข้ามเข้าไปในจัตุรัสกลางเมืองตามค�ำพังเพย อย่าว่าแต่เรื่องที่ผลักดันหัวข้ออย่างการ เพิ่มจ�ำนวนอาวุธนิวเคลียร์หรือที่ทางของอเมริกาในโลกออกไปเลย บางครั้งมันรู้สึกราวกับ ว่านโยบายของอเมริกาแปะเข้าไว้ด้วยกันจากความคิดที่สุ่มมาของเด็กสี่ขวบ ผลิตผลของ การชุมนุมกันของสิงห์มอเตอร์ไซค์ ระหว่างเบอร์นีย์ แซนเดอร์ส กับมาร์จอรี เทย์เลอร์ กรีน ค�ำตอบของผมหรือ นั่นง่าย: มันไม่ได้เกี่ยวกับพวกเขา มันไม่เคยเกี่ยวกับพวก เขา และโดย “พวกเขา” ผมไม่ได้เพียงหมายถึงพวกวิปริตหัวรุนแรงที่ได้รับการปลดปล่อย ทางฝั่งซ้ายและขวาของอเมริกาในปัจจุบัน ผมหมายถึงผู้เล่นทางการเมืองของอเมริกาโดย ทั่วไป ทศวรรษ 2020 ไม่ได้เป็นครั้งแรกที่สหรัฐผ่านการปรับเปลี่ยนโครงสร้างของระบบ การเมืองของมันเสียใหม่อย่างสมบูรณ์ นี่คือรอบที่เจ็ดส�ำหรับคุณที่มีใจโน้มเอียงไปทาง ประวัติศาสตร์ อเมริกาด�ำรงอยู่และเจริญรุ่งเรืองมาก่อนเพราะภูมิศาสตร์ของพวกเขาได้ รับการปกป้องจากโลกส่วนใหญ่ในขณะที่โครงสร้างประชากรอายุน้อยกว่าส่วนใหญ่ของ โลกอย่างสิ้นเชิง พวกเขาจะมีชีวิตอยู่และเจริญรุ่งเรืองในเวลานี้และต่อไปในอนาคตด้วย

16 The End Of The World Is Just The Beginning เหตุผลคล้ายๆ กัน ความแข็งแกร่งของอเมริกาเปิดโอกาสให้เธอหยุมหยิม ในขณะที่การ โต้แย้งเหล่านั้นแทบไม่มีผลกระทบใดๆ ต่อความเข้มแข็งของเธอเลย บางทีที่แปลกประหลาดที่สุดของสิ่งที่ไม่ช้าจะเป็นปัจจุบันของเราก็คือ ในขณะ ที่อเมริกันสนุกสนานกับความหยุมหยิมและการทะเลาะเบาะแว้งภายใน พวกเขาแทบไม่ สังเกตว่าในที่อื่นๆ โลกก�ำลังสิ้นสุด!!! แสงสว่างจะริบหรี่ลงแล้วดับมืดไป กรงเล็บเหนียว หนึบของทุพภิกขภัยจะขุดลึกลงไปและยึดไว้มั่น การเข้าถึงสรรพสิ่งน�ำเข้า-ทางการเงิน และวัสดุและแรงงาน-ซึ่งจ�ำกัดความโลกสมัยใหม่จะสิ้นสุดการมีอยู่ในปริมาณที่เพียงพอ เพื่อท�ำให้ความทันสมัยเป็นไปได้ เรื่องราวจะแตกต่างกันในทุกหนทุกแห่ง แต่ประเด็นที่ ล้มเหลวนั้นจะชัดเจน: เจ็ดสิบห้าปีหลังอันยาวนานนี้จะเป็นที่จดจ�ำกันว่าเป็นยุคทอง และ เป็นช่วงเวลาที่แทบจะไม่ยาวนานพออย่างที่มันเป็น ประเด็นที่เป็นจุดส�ำคัญของหนังสือเล่มนี้ไม่เพียงเกี่ยวกับความลึกและความ กว้างของการเปลี่ยนแปลงที่ก�ำลังจะมาถึงส�ำหรับทุกด้านของทุกภาคส่วนของเศรษฐกิจ ทุกภาคส่วนที่ท�ำให้โลกของเราเป็นโลกของเราเท่านั้น มันไม่เพียงเกี่ยวกับประวัติศาสตร์ ที่ซวนเซไปข้างหน้าอีกครั้งเท่านั้น มันไม่เพียงเกี่ยวกับว่าโลกของเราจะสิ้นสุดอย่างไร เท่านั้น จุดสนใจที่แท้จริงคือการสร้างแผนที่ว่าทุกสิ่งทุกอย่างเป็นอย่างไรในอีกด้านของ การเปลี่ยนแปลงนี้ อะไรคือปัจจัยใหม่ที่ก�ำหนดความเป็นไปได้ ในโลกที่ไม่เป็นโลกาภิวัฒน์ อะไรคือภูมิศาสตร์ใหม่ของความส�ำเร็จ อะไรต่อไป ท้ายที่สุด การสิ้นสุดของโลกแท้จริงแล้วเป็นเพียงการเริ่มต้น ดังนั้นจึงดีที่สุดถ้า เราจะเริ่มที่นั่น ที่จุดเริ่มต้น

การสิ้นสุดของโลกเป็นเพียงการเริ่มต้น 17 ตอนที่I : จุดจบของยุคสมัย

การสิ้นสุดของโลกเป็นเพียงการเริ่มต้น 19 จุดเริ่มต้น เริ่มอย่างไร ตอนเริ่มต้น เราเป็นผู้เดินทางที่ไม่มีจุดหมาย เราไม่ได้เดินทางเพราะเราก�ำลังพยายามค้นหาตัวเอง เราเดินทางเพราะเรา หิว เราเดินทางเตร็ดเตร่พร้อมฤดูกาล ในสถานที่ที่มีรากไม้ ถั่ว และผลเบอร์รีมากมาย เหลือเฟือ เราเดินทางเตร็ดเตร่ขึ้นและลงหย่อมระดับความสูงต�่ำเพื่อค้นหาพืชพันธุ์ต่างๆ เราติดตามการอพยพของสัตว์เพราะนั่นเป็นที่ที่มีสเต๊ก สิ่งที่มองกันว่าเป็นที่พักพิงคือสิ่งที่ คุณพบเวลาที่ต้องการมัน ปกติแล้วเราจะไม่คงอยู่ที่เดียวนานกว่าสองสามอาทิตย์เพราะ ค้นหาและล่าสัตว์ที่นั่นจนไม่มีอะไรเหลือในเวลาไม่นาน ท้องของเราจะบังคับให้เราเริ่มเดิน ทางเตร็ดเตร่อีกครั้ง ข้อจ�ำกัดของทั้งหมดนั้น เอ่อ จ�ำกัดมากทีเดียว แหล่งอ�ำนาจเดียวที่มนุษย์ซึ่ง ไม่มีอะไรช่วยเหลือมีคือกล้ามเนื้อ แรกๆ เป็นของเราเอง และต่อมาเป็นของสัตว์จ�ำนวน หนึ่งซึ่งเราท�ำให้เชื่องได้ ความอดอยาก โรคภัย และการบาดเจ็บเป็นเรื่องปกติ และโชค ร้ายที่มีแนวโน้มจะแสดงให้เห็นว่าร้ายแรงถึงตาย และรากไม้หรือกระต่ายตัวใดที่มีให้โดย ธรรมชาติที่คุณกินคือสิ่งที่คนอื่นจะไม่กิน ดังนั้น แน่นอนเรามีชีวิตอยู่ใน “ความกลมกลืน กับธรรมชาติ”…ซึ่งเป็นการพูดอีกแบบว่าเรามีแนวโน้มที่จะอัดเพื่อนบ้านของเราจนน่วม เวลาใดก็ตามที่เราเห็นพวกเขา โอกาสที่เป็นไปได้ก็คือ ใครก็ตามที่ชนะการต่อสู้กินคนที่แพ้ น่าตื่นเต้นทีเดียวใช่ไหม จากนั้นในวันน่าอัศจรรย์วันหนึ่ง เราเริ่มบางสิ่งบางอย่างที่น่าพิศวงขึ้นใหม่ ที่ ท�ำให้ชีวิตลดความดุเดือดและล่อแหลมลง และโลกของเราก็เปลี่ยนแปลงอย่างถึงรากถึงโคน: เราเริ่มท�ำสวนในอุจจาระของเรา

20 The End Of The World Is Just The Beginning การปฏิวัติการท�ำไร่แบบไม่เคลื่อนย้าย อุจจาระของมนุษย์เป็นสิ่งแปลกประหลาด ในเมื่อมนุษย์เป็นสิ่งมีชีวิตที่กินเนื้อ อุจจาระของ พวกเขาโอ้อวดได้ว่าอยู่ในกลุ่มสรรพสิ่งที่มีสารอาหารเข้มข้นที่สุดในโลกธรรมชาติ ในเมื่อ มนุษย์รู้ว่าอุจจาระของพวกเขาไปไหน เอ่อ เก็บสะสม…เอาเป็นว่าเรียกมันว่า “คงคลัง ไว้” และ “ได้อุปทานใหม่ๆ มา” นั้นเป็นกระบวนการง่ายๆ อุจจาระของมนุษย์พิสูจน์ให้เห็นว่าเป็นหนึ่งในปุ๋ยและสื่อกลางช่วยการเติบโตได้ ดีที่สุดไม่เพียงในโลกก่อนอารยธรรมเท่านั้น แต่เรื่อยมาจนถึงการเริ่มใช้ปุ๋ยเคมีปริมาณ มากช่วงกลางศตวรรษที่สิบเก้า—และในบางส่วนของโลก แม้แต่ในทุกวันนี้ การจัดการ อุจจาระแนะน�ำให้เรารู้จักลักษณะเด่นระดับชั้นหนึ่งบางอย่างของเรา ก็ในเมื่อไม่มีใครอยาก รวบรวมและท�ำรายการและแจกจ่ายและ…น�ำเอาสิ่งนั้นไปใช้ มันเป็นส่วนหนึ่งว่าท�ำไม พวกจัณฑาลของอินเดียจึง…แตะต้องไม่ได้เอาจริงๆ—พวกเขาท�ำงานที่สกปรกของการ เก็บรวบรวมและแจกจ่าย “ดินกลางคืน” การพัฒนาอุจจาระอันยิ่งใหญ่—อ้างถึงกันมากกว่าว่าเป็นเทคโนโลยีชุดแรก ของมนุษยชาติอย่างแท้จริง—เกษตรกรรมอยู่กับที่—ก็มีการแนะน�ำกฎเกณฑ์แรกของ ภูมิศาสตร์การเมืองต่อมนุษย์: สถานที่มีความส�ำคัญ และสถานที่ใดที่มีความส�ำคัญ มากกว่าก็เปลี่ยนแปลงด้วยเทคโนโลยีของเวลานั้น ภูมิศาสตร์ของความส�ำเร็จแรก นั่นคือยุคสมัยของพราน/ผู้รวบรวม ทั้งหมด เกี่ยวข้องกับขอบเขตและความหลากหลาย โภชนาการที่ดีหมายถึงสามารถใช้ประโยชน์ จากพืชพันธุ์และสัตว์ได้หลากหลายประเภท ไม่มีใครชอบย้ายบ้าน ดังนั้นเราจึงจะไม่ ย้ายที่ใหม่จนกว่าบริเวณหนึ่งจะได้รับการท�ำความสะอาดเสียก่อน ในเมื่อเรามีแนวโน้ม จะท�ำความสะอาดบริเวณหนึ่งได้ค่อนข้างรวดเร็ว และเพราะความหิวจะดุนเราอย่างไม่ ปรานีปราศรัยไปยังทุ่งที่เขียวขจีกว่า เราจ�ำเป็นต้องย้ายถิ่นฐานได้อย่างง่ายดาย ดังนั้น เราจึงมีแนวโน้มที่จะรวมตัวกันในบริเวณที่มีความหลากหลายทางสภาพอากาศ ในพื้นที่ ที่ค่อนข้างหนาแน่น เชิงเขาแสดงให้เห็นว่าเป็นที่นิยมเป็นพิเศษเพราะเข้าถึงเขตที่มีสภาพ อากาศแตกต่างกันได้มากมายในระยะทางสั้นๆ ในแนวราบ ตัวเลือกยอดนิยมอีกแห่ง คือที่ซึ่งเขตร้อนกระจายเข้าหาทุ่งสะวันนา เพื่อว่าเราจะเข้าถึงทุ่งสะวันนาซึ่งเต็มไปด้วย สัตว์ป่าในฤดูฝน และป่าเขตร้อนที่เต็มไปด้วยพืชพันธุ์ไม้ในฤดูแล้ง เอธิโอเปียเป็นที่ซึ่งพราน/ผู้รวบรวมชื่นชอบเป็นพิเศษในเมื่อมันมีทุ่งสะวันนา ป่าเขตร้อน และช่องแคบสูงขึ้นไปในแนวตั้ง รวมเข้าเป็นส่วนประกอบหนึ่งเดียวอย่าง เหมาะเจาะ แต่นั่นก็ไร้ค่า (ส�ำหรับอุจจาระ) ส�ำหรับท�ำไร่

การสิ้นสุดของโลกเป็นเพียงการเริ่มต้น 21 การได้อาหารทั้งหมดที่คุณต้องการจากสถานที่หนึ่งต้องอาศัยพื้นที่ราบขนาด ใหญ่แห่งเดียว ไม่ใช่ประเภทที่แผ่ขยายออกไปหรือประเภทหลากหลายที่ค�้ำจุนพราน/ ผู้เก็บรวบรวมไว้ได้ การเคลื่อนที่ตามฤดูกาลของอาหารของพราน/ผู้เก็บรวบรวมส่วน ใหญ่ไม่เข้ากันกับความจ�ำเป็นต้องดูแลเอาใจใส่พืชผลอยู่ตลอดเวลา ในขณะที่ธรรมชาติ ของฤดูกาลการเก็บเกี่ยวพืชผลส่วนใหญ่ไม่เข้ากันกับความต้องการของมนุษย์ที่จะบริโภค ตลอดทั้งปี และเพียงเพราะคุณอยู่กับที่ และการท�ำไร่ไม่ได้หมายถึงเพื่อนบ้านของคุณ อยู่กับที่ด้วย ปราศจากการยับยั้งชั่งใจที่เหมาะสมพวกเขามีแนวโน้มจะค้นหาเสบียง เข้ามาในสวนของคุณ และคุณก็จะสูญเสียผลงานที่ลงแรงไปเป็นเดือนๆ และกลับไปสู่ สภาพอดอยากอีก หลายๆ เผ่าเริ่มท�ำไร่เพียงเพื่อละทิ้งมันไปเวลาที่ไม่ได้ผล การปรับวงจรเฉพาะนี้ไม่เพียงก�ำหนดให้เราเรียนรู้วิธีการต่างๆ กันในการให้ อาหารแก่ตัวเราเองเท่านั้น มันยังบีบบังคับให้เราหาภูมิประเทศต่างกันที่เราจะหาแหล่ง ที่มาของอาหารได้ด้วย เราต้องการสภาพอากาศที่ขาดความเปลี่ยนแปลงทางฤดูกาลอย่างเพียงพอเพื่อ ว่าพืชผลจะได้เติบโตและเก็บเกี่ยวได้ตลอดทั้งปี ด้วยเหตุนั้นจึงก�ำจัดฤดูอดอยากไปได้ เรา ต้องการการไหลของน�้ำที่สม�่ำเสมอเพื่อจะพึ่งพาพืชผลเหล่านั้นให้ค�้ำจุนเราได้ตลอดหลาย ปี เราต้องการสถานที่ที่ธรรมชาติให้ประโยชน์ รั้วธรรมชาติที่แข็งแรงเพื่อว่าเพื่อนบ้านจะ ไม่แค่เดินเข้ามาแล้วหยิบฉวยผลิตผลจากแรงงานของเราได้ เราต้องการภูมิประเทศของ ความส�ำเร็จต่างๆ กัน การปฏิวัติน�้ำ สถานที่เดียวบนโลกที่มีเกณฑ์ก�ำหนดทั้งสามอย่างนี้ให้ คือแม่น�้ำที่ไหลผ่านทะเลทรายใน เส้นรุ้งระดับต�่ำและเส้นแวงระดับต�่ำ บางส่วนของบริเวณนี้เห็นได้ชัดอยู่แล้ว • อย่างที่ชาวนาหรือชาวสวนรู้ ถ้าฝนไม่ตก คุณก็จะเดือดร้อน แต่ถ้าตั้งกิจการ บนฝั่งแม่น�้ำ คุณจะไม่มีวันขาดแคลนน�้ำส�ำหรับการทดน�้ำ นอกเสียจากว่าคนมี หนวดบางคนเริ่มเขียนไบเบิ้ล • ภูมิภาคที่อยู่ในเส้นรุ้งต�่ำมีวันที่ยาวนานและอาทิตย์ส่องสว่างทั้งปี การขาดแคลน ความหลากหลายทางฤดูกาลช่วยในการปลูกพืชหลากหลายชนิด พืชพันธุ์มาก ขึ้นในเวลาที่มากขึ้นหมายความว่ามีความหิวน้อยลง และความหิวโหยก็ห่วยมาก

22 The End Of The World Is Just The Beginning • แม่น�้ำที่อยู่ในระดับสูงไหลเร็ว ตรง และตัดผ่านหุบเขาในภูมิประเทศในขณะที่มัน ไหลผ่านไป ในทางตรงข้าม แม่น�้ำที่อยู่ในระดับต�่ำมีแนวโน้มจะไหลเอื่อยๆ ผ่าน ไปในโซนราบเรียบมากกว่า พาเอาน�้ำของมันไปสัมผัสกับบริเวณที่มีศักยภาพ จะเป็นไร่นาได้มากกว่า ในฐานะเป็นโบนัสที่เพิ่มเข้ามา เวลาที่ร่องน�้ำไหลล้นฝั่ง ของมันพร้อมกับน�้ำที่ท่วมในฤดูใบไม้ผลิ มันทิ้งชั้นตะกอนหนาๆ เต็มไปด้วย สารอาหารไว้ข้างหลัง โคลนเป็นเครื่องปรุงของอุจจาระชั้นเยี่ยม • การอยู่ในภูมิภาคทะเลทรายคงเพื่อนบ้านน่าร�ำคาญพวกนั้นที่ชอบขุดคุ้ยหา อาหารไว้ให้อยู่ห่างๆ ไม่มีพราน/ผู้เก็บรวบรวมสติดีๆ คนไหนจะไปที่ขอบของ ทะเลทราย จ้องมองเข้าไปในกลุ่มความร้อนอันไม่มีที่สิ้นสุดกระเพื่อมเป็นระลอก แล้วแสดงความคิดเห็นแบบฝันๆ ว่า “พนันได้เลยว่ามีกระต่ายและหัวผักกาด มากมายอยู่ทางนั้น” โดยเฉพาะอย่างยิ่งในยุคสมัยที่รองเท้าหลวมๆ เป็นรองเท้า ประเภททนทานที่สุดที่มี แม่น�้ำมีข้อได้เปรียบที่เห็นได้ชัดสองสามอย่างที่จ�ำเป็นพอๆ กัน แรกเลยคือการขนส่ง การเคลื่อนย้ายสิ่งของไปรอบๆ ไม่ได้ง่ายขนาดนั้น สมมติ ว่าคุณเข้าถึงถนนยางมะตอยหรือคอนกรีต—ถนนประเภทที่ไม่มีอยู่จนถึงต้นศตวรรษที่ ยี่สิบเสียด้วยซ�้ำ—มันใช้พลังงานมากกว่าประมาณสิบสองเท่าเพื่อเคลื่อนย้ายสิ่งของบน แผ่นดินเมื่อเทียบกับทางน�้ำ ในปีแรกๆ ของพันปีแรกก่อนคริสตกาล เวลาที่ถนนชั้นดี เป็นกรวด การขาดตอนของพลังงานนั้นใกล้เคียงกับ 100 ต่อ 1 มากกว่า มีแม่น�้ำที่น�้ำไหลผ่านใจกลางของถิ่นฐานแรกของเราในทะเลทรายอย่างช้าๆ ช่วย ให้มนุษย์ย้ายทุกสิ่งทุกอย่างจากที่ที่มันมีอย่างล้นเหลือไปยังที่ที่มันเป็นที่ต้องการ การ กระจายแรงงานช่วยให้มนุษย์ยุคแรกๆ ใช้ประโยชน์จากทุ่งนามากขึ้น และด้วยเหตุนั้นจึง เพิ่มการเพาะปลูกและอุปทานอาหาร และเพื่อท�ำอย่างนั้นในสถานที่ซึ่งไม่จ�ำเป็นต้องอยู่ ในระยะทางการเดินเพียงสั้นๆ จากที่ที่เราอาศัยอยู่ ข้อได้เปรียบลักษณะนั้นมักเป็นความ แตกต่างระหว่างความส�ำเร็จอย่างน่าตื่นเต้น (นั่นคือทุกคนไม่อดอยาก) กับความล้มเหลว อย่างน่าตื่นเต้นพอกัน (ทุกคนอดอยากจริงๆ) มีหัวข้อที่ไม่ห่างไกลจากความส�ำคัญของ ความปลอดภัยอีกด้วย: การกระจายทหารผ่านเส้นทางน�้ำช่วยให้เรากันเพื่อนบ้านที่โง่ พอที่จะข้ามสนามทะเลทรายของเรา หัวข้อการขนส่งนี้ในตัวของมันเองแยกนักการเกษตรยุคแรกออกจากคนอื่นๆ ทุก คน ที่ดินมากขึ้นภายใต้การผลิตที่ปลอดภัยยิ่งขึ้นหมายความว่ามีการผลิตอาหารมากขึ้น ซึ่งหมายถึงประชากรที่มีขนาดใหญ่ขึ้นและมั่นคงขึ้น ซึ่งหมายถึงที่ดินที่มากขึ้นภายใต้การ

การสิ้นสุดของโลกเป็นเพียงการเริ่มต้น 23 ผลิตที่ปลอดภัยขึ้น และอื่นๆ เราไม่เป็นเผ่าเร่ร่อนอีกต่อไป เราเป็นชุมชนที่ลงหลักปักฐาน เรื่องที่สองที่แม่น�้ำแก้ปัญหาก็คือเรื่องของ…การย่อยอาหาร เพียงเพราะบางสิ่งบางอย่างกินได้ไม่ได้หมายความว่ามันกินได้ทันทีที่เก็บมา จากต้น สรรพสิ่งอย่างข้าวสาลีดิบแน่นอนว่าเคี้ยวได้ แต่มันมีแนวโน้มที่จะยากล�ำบากต่อ ทุกส่วนของระบบย่อยอาหาร เป็นสาเหตุของเลือดออกที่ปาก เลือดออกในช่องท้อง และ เลือดในอุจจาระ ไม่ได้เป็นสิ่งดีไม่ว่าจะในยุคใด ธัญพืชดิบต้มได้เพื่อท�ำข้าวต้มที่รสชาติ รูปลักษณ์ และพื้นผิวน่ารังเกียจ แต่การ ต้มทั้งท�ำลายองค์ประกอบสารอาหารของธัญพืชนั้น และนอกจากนั้นก็ยังต้องใช้เชื้อเพลิง ในปริมาณมาก การต้มอาจได้ผลดีในฐานะเป็นอาหารเสริมที่มีให้อย่างต่อเนื่องส�ำหรับเผ่า ซึ่งเดินทางจากที่หนึ่งไปอีกที่และมักมีฟืนใหม่ๆ อยู่เสมอ รวมทั้งมีเพียงสองสามปากให้ เลี้ยงดู แต่เป็นไปได้ยากอย่างสิ้นเชิงในหุบเขาปลายทางของทะเลทราย ทะเลทรายไม่ เคยมีต้นไม้มากมายแต่แรกแล้ว ที่ซึ่งทะเลทรายและต้นไม้คาบเกี่ยวกันแน่นอนจะขนาน ไปกับแม่น�้ำ ท�ำให้แหล่งที่มาของเชื้อเพลิงแข่งขันกับไร่นาโดยตรง ถึงอย่างไรก็ตาม ข้อ ใหญ่ใจความก็คือเกษตรกรรมริมแม่น�้ำที่ประสบความส�ำเร็จสร้างพลเมืองท้องถิ่นขนาด ใหญ่ การต้มอาหารส�ำหรับผู้คนมากมาย—ส�ำหรับชุมชน—ทุกวันเพียงเป็นไปไม่ได้ใน โลกก่อนถ่านหินและไฟฟ้า ประเด็นส�ำคัญหรือ การกวาดถางผืนดิน ขุนร่องทดน�้ำ ปลูกเมล็ดพันธุ์พืช ดูแล พืชผล รวมทั้งเก็บเกี่ยวและนวดข้าว เป็นส่วนที่ง่ายของการเกษตรยุคแรก งานที่โหดจริงๆ คือการใช้หินสองก้อนบดพืชผลที่เก็บเกี่ยวมา—ครั้งละสองสามเมล็ด—ให้เป็นผงหยาบๆ ที่จากนั้นก็ปรุงให้เป็นข้าวต้มที่ย่อยง่าย (โดยไม่ต้องอาศัยความร้อน) หรือถ้าคุณอาศัยอยู่ กับนักกิน ก็อบเป็นขนมปัง พลังเดียวที่เรามีคือพลังของกล้ามเนื้อ—ทั้งมนุษย์และสัตว์ ของเรา—และฟิสิกส์น่าเศร้าของกระบวนการบดก�ำหนดให้ต้องอาศัยแรงงานมากจนมัน คงมนุษยชาติไว้ในความน่าเบื่อหน่ายของเทคโนโลยี แม่น�้ำช่วยเราชะล้างปัญหานี้ กังหันน�้ำช่วยให้เราย้ายพลังงานจลน์ของแม่น�้ำ มายังอุปกรณ์การโม่ ตราบใดที่แม่น�้ำยังไหล กงล้อก็จะยังหมุน หินขนาดใหญ่ก้อนหนึ่ง จะบดขยี้อีกก้อน และเราก็เพียงต้องเทเมล็ดพืชลงในชามบดเท่านั้นเอง ไม่นานหลังจาก นั้น ทันใดนั้น! แป้งท�ำอาหาร กังหันน�้ำเป็นผู้ช่วยแรงงานเริ่มแรก แรกๆ การประหยัดแรงงานเกือบทั้งหมดเป็น เพียงพลิกกลับมาเป็นงานของการทดน�้ำเพื่อการเกษตรที่เหน็ดเหนื่อย น�ำเอาที่ดินมาใช้ ในการเพาะปลูกมากขึ้น ช่วยให้มีผลผลิตมากขึ้นและวางใจได้ยิ่งขึ้น แต่ด้วยกระบวนการ จากฟาร์มถึงโต๊ะอาหารกลายเป็นค่อนข้างใช้แรงงานน้อยลง เราเริ่มผลิตอาหารส่วนเกิน

24 The End Of The World Is Just The Beginning เป็นครั้งแรก นั่นก็เช่นกันที่ใช้แรงงานนิดหน่อย และเราก็คิดหาอะไรบางอย่างให้พวกเขา ท�ำได้โดยไม่ตั้งใจ: นั่นคือการจัดการกับอาหารส่วนเกิน แบม! เวลานี้เรามีภาชนะดินเผา และตัวเลขแล้ว คราวนี้เราต้องการวิธีไหนสักอย่างที่ใช้เก็บเหยือกไหของเราและไล่ตาม การคิดค�ำนวณ แบม! เวลานี้เรามีวิศวกรรมศาสตร์และการเขียนขั้นพื้นฐานแล้ว คราวนี้เรา ต้องการวิธีแจกจ่ายอาหารของเราที่เก็บไว้ แบม! ถนนหนทาง สิ่งของทั้งหมดของเราจ�ำเป็น ต้องเก็บง�ำ จัดการ และน�ำทางไปในสถานที่ซึ่งเป็นส่วนกลาง ในขณะที่ทักษะทั้งหมดของ เราจ�ำเป็นต้องส่งผ่านไปยังคนรุ่นต่อมา แบม! การท�ำให้เป็นเมืองและการศึกษา ในแต่ละระยะ เราดึงแรงงานออกมาจากการเกษตรทีละน้อย แล้วน�ำเข้าไปสู่ อุตสาหกรรมใหม่ที่จัดการ ใช้ประโยชน์ หรือปรับปรุงการเกษตรที่เดิมทีเป็นที่มาของ แรงงาน การเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่องของระดับแรงงานที่มีความช�ำนาญและการท�ำให้เป็น เมืองแรกๆ ให้เมืองแก่เรา จากนั้นก็นครรัฐ จากนั้นก็อาณาจักร และท้ายที่สุดก็จักรวรรดิ เกษตรกรรมแบบอยู่ติดที่อาจให้แคลอรีมากขึ้นแก่เราในขณะที่ทะเลทรายให้ความ ปลอดภัยมากกว่า แต่มันใช้พลังของแม่น�้ำที่จะจัดวางเราลงบนถนนไปสู่อารยธรรม ในระหว่างพันปีแรกๆ นี้ มี…การจราจรไม่มาก ระบบการเกษตรที่ผลักดันโดยแม่น�้ำท�ำให้—และเป็นจริงๆ—มีขึ้นได้ตามแม่น�้ำ มากมายของโลก แต่วัฒนธรรมที่มีทะเลทรายปกป้องเป็นสิ่งที่หายาก ตัวเลือกที่ดีตัวแรก ของเราส�ำหรับอารยธรรมการเกษตรที่อยู่ติดที่คือไทกริสตอนล่าง ยูเฟรตีส และไนล์ อินดัส ตอนกลาง (ปัจจุบันคือปากีสถาน) และในระดับที่น้อยกว่า แม่น�้ำเหลืองตอนบน (ทุกวัน นี้คือส่วนกลางทางเหนือของจีน) และ…ประมาณแค่นั้น วัฒนธรรมอาจเฉือนเอาต�ำแหน่งที่เหมาะสม—หรืออาณาจักร หรือแม้แต่ จักรวรรดิ—ออกมาได้ส�ำหรับตามแม่น�้ำมิสซูรี แซน แยงซี คงคา หรือควานซา—แต่ไม่มี ที่ไหนในบรรดาที่เหล่านั้นจะมีฉนวนป้องกันจากเพื่อนบ้านอย่างเพียงพอที่จะยืนหยัดอยู่ ได้ กลุ่มอื่นๆ—ไม่ว่าจะมีอารยธรรมหรือป่าเถื่อน—จะท�ำให้วัฒนธรรมเลียนแบบเหล่า นี้ค่อยๆ สึกกร่อนด้วยการแข่งขันแบบไม่หยุดหย่อน แม้แต่ที่เก่งที่สุดและใหญ่ที่สุดใน บรรดาทั้งหมดของจักรวรรดิเลียนแบบเหล่านั้น—โรมัน—ก็คงอยู่ “เพียง” ห้าศตวรรษใน โลกที่มีการแข่งขันสูงของประวัติศาสตร์เริ่มแรก ในทางกลับกัน เมโสโปเตเมียและอียิปต์ คงอยู่หลายพันปีทั้งคู่ ข้อได้เปรียบจริงๆ คือการเปลี่ยนแปลงทางเทคโนโลยีครั้งต่อไปไม่ได้ท�ำให้ วัฒนธรรมของมนุษย์คงทนมากขึ้นด้วยการห่อหุ้มพวกเขาไว้ แต่คงทนน้อยกว่าด้วยการ เพิ่มการแข่งขันมากกว่า