กายวิภาค : การวาดร่างกายมนุษย์

กายวภิ าค : การวาดรา่ งกายมนษุ ย์
Simplified Forms

morpho : Anatomy for Artist

มเิ ชล ลอริเซลลา : เร่อื งและภาพ อรดา ลลี านชุ : แปล
พมิ พ์ พ.ศ.  2565

จดั ท�ำโดย

แอร์โรว ์ มลั ตมิ ีเดีย
ในเครือบริษทั   แอร์โรว์ มลั ติมเี ดยี   จ�ำกดั
เลขที่ 1 ถนนกำ� แพงเพชร 6 ซ.5 แยก 6 (โกสุมนเิ วศน์ ซ.2)
แขวงทุง่ สองห้อง เขตหลักส่ี กรุงเทพฯ 10210
โทรศัพท ์ 0-2573-6584, 0-2573-6572  โทรสาร  0-2573-6585
Email : [email protected] Line ID : @arrow11
Homepage : www.arrowmultimedia.co.th
Original Edition Copyright © 2019 by Michel Lauricella
Thai Language Translation Copyright © 2022 by Arrow Multimedia Co.,Ltd.
All rights reserved.
©  สงวนลขิ สทิ ธโ์ิ ดย  แอรโ์ รว์  มลั ตมิ ีเดีย จำ� กัด 
ห้ามน�ำสว่ นหนง่ึ สว่ นใดของหนังสือเลม่ นไ้ี ปลอกเลยี น  ทำ� ส�ำเนา  ถ่ายเอกสาร  หรอื น�ำไปเผยแพร่ในอนิ เทอร์เนต็  
หรือสือ่ ต่างๆ  ไมว่ ่าในรูปแบบใด  นอกจากไดร้ ับอนญุ าตเป็นลายลกั ษณ์อักษรเทา่ นนั้

ข้อมูลบรรณานกุ รม
  Lauricella,— Michel.
  กายวภิ าค : การวาดรา่ งกายมนุษย์ (ปกแข็ง) : แอรโ์ รว์ มัลติมีเดยี , 2565
  104 หน้า.
  1. ศิลปะ I. อรดา ลีลานุช, แปล II. ชื่อเรือ่ ง.
  ISBN 978-616-434-264-4

บรรณาธกิ าร : นิคม ชาวเรอื
กองบรรณาธกิ าร : สภุ าภรณ์ สวา่ งจนั ทร,์ วลยั กร เต็มขันท,์ อรรถพร ทองบรรเทงิ ,
ปวนั รตั น์ เกยี รติธรี ชยั , ชญานี ขุนพลิ ึก ศิลปกรรม : ชมพนู ชุ ขอดคำ�
พสิ จู นอ์ กั ษร : อญั ญารตั น์ ออ่ นฤทธิ์ ฝ่ายขาย : ณลิณพรรณ เผ่าพนั ธุข์ าว
ผู้จัดการท่วั ไป : เดือนนภา สุรามิตร
จัดจ�ำ หน่ายทวั่ ประเทศโดย
บริษทั อมรนิ ทร์ บ๊คุ เซ็นเตอร์ จำ�กดั
108 หมู่ที่ 2 ถ.บางกรวย - จงถนอม ต.มหาสวสั ดิ์ อ.บางกรวย จ.นนทบรุ ี 11130
โทรศัพท์ 0-2423-9999 โทรสาร 0-2449-9222, 0-2449-9500-6
Homepage : http://www.naiin.com
พิมพท์ ี่ : โรงพิมพ์ มติชน บรษิ ัท มตชิ น จำ�กดั (มหาชน)
12 ถนนเทศบาลนฤมาล หม่บู า้ นประชานิเวศน์ 1 แขวงลาดยาว เขตจตจุ ักร กทม. 10900
โทรศัพท์ 0-2580-0020 ต่อ 2424, 2419
E-mail : [email protected]

ราคา 490 บาท

Michel Lauricella

มิเชล ลอริเซลลา จบการศึกษาจาก École nationale supérieure des
beaux-arts (National Higher Institute of Fine Arts) ณ กรุงปารีส เป็น
อาจารยส์ อนวชิ าสณั ฐานวทิ ยามามากกวา่ ยส่ี บิ ปี ครง้ั แรกสอนท่ี Emile Cohl
school (Lyons) และต่อมาที่ Beaux-Arts studios ในกรุงปารีส และ
จากน้นั ที่ Gobelins (Paris) ปจั จบุ นั เขาเป็นอาจารยส์ อนที่ LISSA school,
the Beaux-Arts workshops และที่ Fabrica 114 studio ซึ่งทั้งหมดอย่ใู น
กรงุ ปารสี ประเทศฝร่งั เศส

ประวัติผ้แู ปล

อรดา ลลี านชุ
จบการศึกษาระดับปริญญาตรีทางด้าน Theatre จาก St. Olaf College
ปริญญาโททางด้าน Theatre Arts จาก Miami University และปริญญา
เอกทางด้าน Fine Arts จาก Texas Tech University ประเทศสหรัฐอเมรกิ า
ปจั จบุ นั เปน็ อาจารยส์ าขาวชิ าการละคร คณะศลิ ปกรรมศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั
ธรรมศาสตร์ และเป็นสมาชกิ กล่มุ พระจันทร์เสี้ยวการละคร มีผลงานทัง้ การ
เขียนบทและการแสดง

กายวภิ าค : การวาดรา่ งกายมนษุ ย์ 5



สารบญั

คำ�นำ� 9
บทนำ� 10
ภาพวาด 23
ศีรษะและคอ 25
ลำ�ตวั 43
รยางคส์ ่วนบน 63
รยางคส์ ว่ นลา่ ง 83



ค�ำน�ำ

หนังสือการวาดภาพร่างกายมนุษย์เล่มน้ี มีเป้าหมายคือการเรียนรู้ที่จะวาดภาพจาก
จินตนาการของคุณเอง เริ่มต้นจากรูปร่างที่ซับซ้อน ซ่ึงสามารถมองเห็นได้จากนายแบบ
หรือนางแบบที่มีชีวิตจริง โดยการวิเคราะห์ทางกายวิภาค จากน้ันเราจะตัดทอนลงให้เกิด
เปน็ รปู ทรงทเี่ รยี บงา่ ยใกลเ้ คยี งกบั รปู รา่ งของมนษุ ยม์ ากทส่ี ดุ โดยยงั คงรกั ษาทา่ ทางตา่ งๆ ไว้
สัดส่วนท่ีใช้ในหนังสือเล่มน้ีเป็นสัดส่วนของผู้ใหญ่ โดยตัดให้เหลือแต่ส่วนพ้ืนฐาน
ทส่ี ำ� คญั ทสี่ ดุ เทา่ นน้ั ซง่ึ จะไมม่ เี พศหรอื อายุ แนน่ อนวา่ ผลทไ่ี ดค้ อื รปู รา่ งทเี่ ปน็ กลางและไมม่ ี
เพศ การสรา้ งรปู ทรงอนั ซบั ซอ้ นขนึ้ มาบนหนา้ กระดาษ อาจจะทดแทนการสญู เสยี ขอ้ มลู นไ้ี ด้
เราจะใชพ้ นื้ ผวิ และรปู รา่ งของรปู ทรงกลม ทรงสเี่ หลย่ี ม และทรงกระบอก ในการแสดง
ถงึ สว่ นตา่ งๆ ของรา่ งกายมนษุ ย์ หลงั จากวาดรปู ทรงพน้ื ฐานเสรจ็ แลว้ การสรา้ งรายละเอยี ด
เฉพาะ (รายละเอยี ดของเสน้ ทแ่ี สดงรปู รา่ งและบคุ ลกิ ภาพของนายแบบหรอื นางแบบของคณุ )
ยงั คงดำ� เนนิ ตอ่ ไป เราหวงั วา่ วธิ ลี ดั น—ี้ ซงึ่ คอื การใชร้ ปู แบบยอ่ —จะทำ� ใหค้ ณุ สามารถเรยี นรู้
แนวทางพน้ื ฐานในการสรา้ งผลงานและจะชว่ ยเพมิ่ คลงั ท่าทางในรปู แบบต่างๆ ใหแ้ กค่ ณุ
เชื่อว่าการวาดภาพจากนางแบบหรือนายแบบท่ีมีชีวิตอาจไม่สามารถถูกแทนที่ได้
แต่แนวทางท่ีใช้ในหนังสือเล่มนี้คือการละท้ิงการใช้นายแบบหรือนางแบบ ถ้าคุณต้องการ
วาดภาพจากการสังเกตนายแบบหรือนางแบบท่ีมีชีวิต แนวทางแบบย่อนี้อาจท�ำให้การ
วาดภาพของคณุ อ่อนแอและมคี วามละเอียดอ่อนน้อยลง
หนังสือเล่มนี้จะเหมาะสมเมื่อคุณต้องการวาดภาพโดยไม่ใช้นายแบบหรือนางแบบ
ถา้ คณุ เลอื กทจ่ี ะวาดภาพแบบใหมจ่ ากภาพวาดทไี่ ดน้ ำ� เสนอในหนงั สอื เลม่ นี้ คณุ กจ็ ะสามารถ
ปรบั เปลยี่ นทา่ ทางและสัดสว่ นของภาพเหลา่ นนั้ ได้ ในท่ีสดุ แลว้ จุดมุ่งหมายของเราคือการ
เรียนร้ทู ีจ่ ะวาดภาพจากจนิ ตนาการของคุณเอง
สุดทา้ ยนี้ การวาดภาพรา่ งกายของมนุษย์จากรูปทรงท่ีเรียบง่ายน้ี ซึ่งมักจะตรงกบั
รปู ทรงวงรที เี่ ราจะวางไวต้ รงระดบั ของขอ้ ตอ่ ซง่ึ จะสามารถชว่ ยใหค้ ณุ เขา้ ใจเกยี่ วกบั การพบั
ของผิวหนังและเสอื้ ผ้ามากขน้ึ

บทนำ�

Introduction

จุดมุ่งหมายของเราคือการเรียนรู้ท่ีจะวาดภาพ สว่ นบน รปู รา่ งของขอ้ ศอกและขอ้ ตอ่ หวั เขา่ สามารถ
จากจินตนาการของคุณเอง โดยอาศัยชุดรูปทรง เกิดข้ึนจากโครงกระดูกได้ มือและเท้าส่วนใหญ่ก็
เลขาคณิตแบบจ�ำกัดที่ง่ายต่อการจัดวางตาม เปน็ กระดกู และการสรา้ งภาพของพวกมนั กม็ าจาก
ความต้องการ รปู ทรงสี่เหลี่ยม ทรงกลม และทรง โครงกระดูกเชน่ กนั
กระบอกจะเป็นรูปร่างหลักในคลังรูปทรงของเรา หนังสือเล่มน้ีถูกแบ่งออกเป็นส่ีส่วนหลัก
เราก็จะอาศัยโครงกระดูกให้มากเท่าท่ีจะเป็นไป คือ ศีรษะกับคอ ล�ำตัว รยางค์ส่วนบน และ
ได้เช่นกัน ดังน้ันส่วนศีรษะท้ังหมดจะถูกสร้างข้ึน รยางคส์ ว่ นล่าง
จากภาพกะโหลกศีรษะแบบง่ายๆ กระดูกซ่ีโครง
จะคงรปู ไขไ่ ว้ และกระดกู เชงิ กรานซ่ึงถูกลดลงเป็น
รูปสี่เหล่ียมจะยื่นออกมาใต้ผิวตรงเส้นแสดงรูปร่าง

10 morpho : Simplified Forms

ภาพ 1

ภาพ 2

ภาพ 4

1

ภาพ 3

ศีรษะ มากกว่าน้ี เพราะไดพ้ ่งึ พาต�ำราสดั ส่วนคลาสสกิ —
ที่ใช้โดย ดา วินชี่, ดูเรอร์ และคนอ่ืนๆ—ในการ
The Head ประมาณตำ� แหนง่ ของดวงตา จมกู ปาก และความสงู
ของหู ดวงตาอยตู่ รงจดุ กง่ึ กลาง ใบหอู ยตู่ รงระดบั
กะโหลกศีรษะสามารถตัดทอนได้เป็นสองรูปร่าง ความสูงของจมูกและอยู่ด้านหลังขากรรไกร โดย
หลัก คือกะโหลกศีรษะรูปไข่ และทางด้านหน้า ระยะห่างนี้มักถูกประเมินความส�ำคัญต่�ำไป ใบหู
เป็นรูปทรงโค้งแนวต้ังของพ้ืนผิวใบหน้า (ภาพ ซง่ึ อยใู่ ตส้ ว่ นโคง้ กลมสองสว่ นในระดบั ความสงู ของ
1) ขากรรไกรล่างซึ่งเป็นกระดูกท่ีเคล่ือนไหวได้ จมูก จะท�ำให้เห็นถึงการเคล่ือนไหวของศีรษะท่ี
ชิ้นเดียวของศีรษะ ย่ืนออกมาจากใบหน้าลงไป เอยี งได้ รปู ทรงกระบอก จะแสดงใหเ้ หน็ ถงึ แนวการ
ด้านล่าง ฐานรูปสามเหล่ียมคือส่วนคาง ติดกับ เคลอื่ นไหวของคอ ในบางครงั้ เราจะเหน็ ถงึ ปรมิ าตร
กะโหลกตรงจุดกึ่งกลางรูปทรงไข่ของกะโหลกเมื่อ แบบเฉยี งของกลา้ มเนอื้ สเตอรโ์ นไคลโดมาสตอยด์
มองจากด้านข้าง (ภาพ 2) ใบหูจะอย่ดู ้านหลังจุด ได้ (1, ภาพ 4)
เชื่อมตอ่ ตรงนพ้ี อดี (ภาพ 3) ส�ำหรับวัตถุประสงค์
ของหนังสือเล่มนี้ เราจะไม่ลงรายละเอียดเพิ่มเติม

กายวภิ าค : การวาดร่างกายมนษุ ย์ 11

ภาพ 1 ภาพ 2 ภาพ 3
ภาพ 5 ภาพ 4

ลำ�ตวั ความลึกได้ดีขึ้น เมื่อรูปไข่น้ันส้ันลงก็จะสูญเสีย
ลกั ษณะตา่ งๆ และเรม่ิ ดเู หมอื นเปน็ ทรงกลมมากขนึ้
The Tosor (ภาพ 2 ถงึ 4)

กระดูกซโ่ี ครงสามารถตัดทอนลงใหเ้ ป็นรูปไข่ได้ ซ่ึง กระดูกเชิงกรานวาดเหมือนกับกล่องไม้
จะถกู หนั่ เปน็ แนวเฉยี งตรงดา้ นบนเพอ่ื ใหต้ รงกบั วงรี ขีดขนาดใหญ่ท่ีวางบนทางด้านยาว ตรงกลางด้าน
ตรงฐานของคอ (ภาพ 1) ปลายดา้ นลา่ งของมันจะ หน้าคือหัวหน่าว (ภาพ 5) ซึ่งเป็นจุดอ้างอิงของ
กระดูกท่ีอยู่เหนืออวัยวะเพศพอดี และทำ�หน้าที่
ถูกตัดตามรูปทรงตัว V แบบกลับหัว ซึ่งถูกสร้าง เปน็ เครื่องหมายจดุ กึง่ กลางของร่างที่ยนื อยู่ในตำ�รา
ขน้ึ โดยกระดกู ซโี่ ครงทมี่ องเหน็ ไดจ้ ากนายแบบหรอื สัดส่วนคลาสสิกหลายเลม่ (ดา วนิ ช,ี ดูเรอร)์
นางแบบทม่ี ชี ีวติ ในบางกรณี เราจะเลือกรูปทรงแขนอ่ืนท่ี

เพ่ือเป็นทางลัด เราจะเลือกรูปทรงง่ายๆ ใกล้เคียงกับรูปร่างภายนอกมากขึ้น โดยวาดตาม
ของกล่องส่ีเหล่ียม ซึ่งเป็นการทำ�ให้เรามองเห็น เสน้ ทางเฉียงของความโค้งงอของร่างกาย (ภาพ 6)

12 morpho : Simplified Forms

ภาพ 6
กายวิภาค : การวาดรา่ งกายมนษุ ย์ 13

2
1

56

ภาพ 1

เรมิ่ ตน้ จากลำ� ตวั เราจะพบกลา้ มเนอื้ แขนทที่ ำ� หนา้ ที่ การเปลี่ยนแปลงท่ีส�ำคัญของรูปร่าง กระดูกสะบัก
ในการลดกล้ามเนื้อหน้าอกลง (1) และเชื่อมโยง มีความส�ำคัญในการวาดภาพส่วนนี้มาก เพราะ
กล้ามเน้ือเทเรส เมเจอร์และกล้ามเนื้อแลทิสซิมัส เป็นแผ่นสามเหลี่ยมสองแผ่นที่ท�ำหน้าที่เป็นฐาน
ดอรไ์ ซไว้ด้วยกัน (2) ซ่ึงทำ� ใหเ้ กดิ ผนงั และเปน็ การ การเคล่ือนไหวให้กับกล้ามเน้ือแขน แผ่นทั้งสองนี้
สร้างโพรงของรักแร้ (ภาพ 1) ส่วนที่เกี่ยวข้องกับ จะเคล่ือนและหมุนอยู่บนกระดูกซ่ีโครง และท�ำให้
กล้ามเน้ือเหล่านี้คือวงกระดูกสะบัก ซึ่งประกอบ เกิดการเคลื่อนไหวของแขน ดังน้ันมันจึงเอียงช้ี
ไปด้วยสะบักและไหปลาร้า การตัดทอนต้อง ขึ้นเม่ือยกแขนขึ้น เราต้องให้ความส�ำคัญกับวงที่
รวมถึงการวาดรูปกระดูกเหล่านี้ด้วย เพราะว่า เกิดขึ้นจากกระดูกสะบัก แทนที่จะให้รายละเอียด
พวกมันจะเคลื่อนไหวไปตามแขนและท�ำให้เกิด ของกลา้ มเนอื้ ทปี่ กคลมุ อยู่ สำ� หรบั กลา้ มเนอื้ เหลา่ นน้ั

14 morpho : Simplified Forms

ภาพ 1
ภาพ 2

ภาพ 1 : ตงิ่ หแู ละกระดกู ออ่ นของหทู ำ� ให้ ภาพ 3
เกดิ รปู ทรงกลมสามสว่ นทเี่ ชื่อมต่อกนั ศรี ษะและคอ 41
ภาพ 2 : เครอ่ื งช่วยจำ� (ตามแนวทาง
ของศลิ ปิน นอรแ์ มนด์ เลอเมย)์ :

?+y=

ภาพ 3 : ด้านหลงั เส้นรอบวงของ
หูจะบิดเป็นรปู ตวั “S” ท่ีมคี วาม
ยาวไปตามผนังกระดูกออ่ น

ภาพ 1

ภาพ 2

ภาพ 1 : กระดูกซ่ีโครงแบบ “กลอ่ งสี่เหล่ยี ม”
ภาพ 2 : กระดกู ซโ่ี ครงแบบ “รูปไข่”
44 Torso

ภาพ 1 และ 2 : สว่ นวงรี
ของแขนและแขนสว่ นลา่ ง
ตั้งฉาก

ภาพ 1

ภาพ 2 ภาพ 3 : กล้ามเนอื้ สามกลุ่ม
ภาพ 4 : ข้อต่อขอ้ ศอกอย่กู ง่ึ กลาง ประกอบกันเปน็ แขน
ระหวา่ งสว่ นปลายของไหลแ่ ละมอื ส่วนล่าง
(เมื่อทำ� เปน็ กำ� ปน้ั ) ภาพ 3
น้วิ ท่ยี าวท่ีสุดมีความยาวเท่ากบั
ด้านหลังของมือรวมกับข้อมือ
กระดกู นิว้ มอื แรกของแต่ละ
นิ้ว (ยกเวน้ นิ้วหัวแมม่ อื ) มคี วามยาว
เทา่ กบั กระดกู น้วิ มอื
สองท่อนถัดไป

ภาพ 4
64 Upper Limb

78 Upper Limb

98 Lower Limb