หน ่ วยท ี ่ 1 ความรู้ เกี่ยวกบัส ื่อสิ่งพมิพ ์ หัวข้อเรื่อง (Topics) 1.1ความหมายของสื่อสิ่งพิมพ ์ 1.2ความเป็ นมาของสื่อสิ่งพิมพ ์ 1.3 ประเภทของสื่อสิ่งพิมพ ์ 1.4 บทบาทของสื่อสิ่งพิมพ ์ 1.5ขอ ้ ดีและขอ ้ จา กดัของสื่อสิ่งพิมพ ์ สมรรถนะย่อย (Element of Competency) 1. แสดงความรู้ เกี่ยวกบัสื่อสิ่งพิมพ ์ 2. สืบคน ้ ขอ ้ มูลทางอินเตอร ์ เน ็ ตตามงานที่กา หนดให ้ จุดประสงค ์ การเร ี ยนร ู้(Learning Objective) จุดประสงค ์ ทั่วไป เพื่อใหผ ้ เู้ รียนมีความรู้ ความเขา ้ใจเกี่ยวกบัความหมายความเป็นมา ประเภท บทบาท ข้อดีและ ขอ ้ จา กดัของสื่อสิ่งพิมพ ์ จุดประสงค ์ เชิงพฤติกรรม 1. อธิบายความหมายของสื่อสิ่งพิมพไ์ ด ้ 2. บอกความเป็ นมาของสื่อสิ่งพิมพไ์ ด ้ 3. จา แนกความแตกต่างของสื่อสิ่งพิมพไ์ ด ้ 4. จา แนกประเภทของสื่อสิ่งพิมพไ์ ด ้ 5. อธิบายบทบาทในดา ้ นต่างๆ ของสื่อสิ่งพิมพไ์ ด ้ 6. บอกขอ ้ ดีของสื่อสิ่งพิมพไ์ ด ้ 7. บอกขอ ้ จา กดัของสื่อสิ่งพิมพไ์ ด ้ 8. มีเจตคติที่ดีตามแนวปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ดา ้ นการตรงต่อเวลา ต้ งัใจทา งาน รอบคอบมีวินยัและปรับปรุงแกไ้ ขเมื่อผดิพลาด
1 เนื้อหาสาระ (Content) “สื่อสิ่งพิมพ”์ เป็ นสื่อชนิดหนึ่งที่ไดร ้ับความนิยมอยา่งแพร่หลายต้ งัแต่สมยัอดีตจนถึง ปัจจุบนัเป็ นสื่อที่ช่วยเผยแพร่ข่าวสาร เรื่องราวต่างๆไดอ ้ ยา่งกวา ้ งขวางถึงแมว ้ า่ ในปัจจุบนัจะ มีสื่อในรูปแบบอื่นๆเข้ามามากมายเช่น วิทยุโทรทัศน์และอินเตอร์เน็ต เป็ นต้น แต่สื่อ สิ่งพิมพย ์ งัคงไดร ้ับความนิยมและมีการปรับเปลี่ยนรูปแบบใหเ ้ หมาะกบัยคุสมยั สื่อสิ่งพิมพเ ์ป็ นอีกทางเลือกหน่ึงสา หรับผทู้ี่รักการอ่าน เนื่องจากราคาถูก มีความหลากหลาย ทา ใหด ้ึงดูดใจนกัอ่าน ไม่วา่จะเป็ นการอ่านเพื่อรับรู้ ข่าวสารเพื่อสาระความรู้ ความบันเทิง เช่น หนังสือพิมพ์หนังสือเรียน ต ารา นิตยสาร หนังสือการ์ตูน หนังสือนวนิยายเป็ นต้น 1.1 ความหมายของสื่อสิ่งพิมพ์ สื่อ หมายถึงก. (กริยา) ทา การติดต่อใหถ ้ึงกนัเช่น สื่อความหมาย ชกันา ใหร ู้้ จกักนั สื่อ หมายถึง น. (นาม) ผหู้ รือสิ่งที่ทา การติดต่อใหถ ้ึงกนัหรือชกันา ใหร ู้้ จกักนัเช่น เขาใช้ จดหมายเป็ นสื่อติดต่อกนักหุลาบแดงเป็ นสื่อของความรักเรียกผทู้ี่ทา หนา ้ ที่ชกันา เพื่อใหช ้ าย หญิงไดแ ้ ต่งงานกนัวา่พ่อสื่อ หรือแม่สื่อ(ศิลปะ) วสัดุต่างๆที่นา มาสร ้ างสรรคง ์ านศิลปกรรม ใหม ้ีความหมายตามแนวคิด ซ่ึงศิลปินประสงคแ ์ สดงออกเช่นน้นัเช่นสื่อผสม เป็ นต้น พิมพ์ หมายถึง ก. (กริยา) ถ่ายแบบใชเ ้ ครื่องจกัรกดตวัหนงัสือหรือภาพใชต ้ิดบนวตัถุเช่น แผน่กระดาษผา ้ เป็ นต้น ท าให้เป็ นตัวหนังสือหรือรูปรอยอยา่งใดๆโดยการกดหรือการใชพ ้ ิมพ ์ หิน เครื่องกลวิธีเคมีหรือวิธีอื่นใด อาจใหเ ้ กิดเป็ นสิ่งพิมพข ์้ึนหลายสา เนา พิมพ์ หมายถึง น. (นาม) รูป รูปร่างแบบ เช่น หยอดวนุ้ ลงในพิมพ ์ หนา ้ ตาเป็ นพิมพเ ์ ดียวกนั การพิมผ้า พิมพข ์ นมเป็ นรูปต่างๆ เป็ นต้น สิ่งพิมพ ์หมายถึง สมุด แผนกระดาษหรือวตัถุใด ๆ ที่พิมพข ์้ึน รวมตลอดท้ งับทเพลงแผนที่ แผนผงัภาพ ภาพวาด ภาพระบายสีใบประกาศแผน่เสียง หรือสิ่งอื่นใดอนัมีลกัษณะ เช่นเดียวกนั
2 สื่อสิ่งพิมพ ์ หมายถึง สิ่งพิมพท ์ ี่เกิดจากกรรมวิธีการพิมพต ์ ่างๆลงบนวตัถุหลากหลายชนิดไม่ วา่จะเป็ นกระดาษ ผ้าแกว ้ แผน่พลาสติกหรือวตัถุใดๆเพื่อนา ไปใชใ้ นการติดต่อสื่อสารกนัท้ งั ทางตรงและทางอ้อม 1.2 ความเป็ นมาของสื่อสิ่งพิมพ์ 1.2.1 ประวัติการพิมพ์ของโลก จากหลกัฐานทางประวตัิศาสตร ์ ศิลปะของมนุษยส ์ มยัก่อนประวตัิศาสตร ์ศิลปะของมนุษย์ สมยัก่อนประวตัิศาสตร ์ในช่วงประมาณ 12,000 -17,000 ปีที่ผา่นมา ไดป้ รากฏหลกัฐานอยู่ บนผนังถ้ า ลาสควักซ์ (Lascaux) ในฝรั่ งเศส และถ้ า อลัตามิรา (Altamira) ในสเปน นอกจาก ผลงานดา ้ นจิตรกรรมที่มีคุณค่าดา ้ นความงามของมนุษยชาติที่ปรากฏเหล่าน้ีผลงานแกะสลัก หิน แกะสลักผนังท าเป็ นรูปสัตว์ลายเส้นการแกะสลักภาพลายเส้นบนผนงัถ้ า อาจนบัไดว ้ า่เป็ น พยานหลักฐานในการแกะแบบพิมพ์ของมนุษยใ์ นคร้ังแรกกไ็ ด ้ 1.2.2การพิมพ์ของประเทศทางตะวันออก ในภูมิภาคแถบเอเชียตอนกลางและชาวจีน รู้จักการแกะสลักดวงตราบนแผน่หิน กระดูกสัตว์ และงาช้าง เพื่อใชป้ ระทบัลงบนดินเหนียวหรือบนข้ีผ้งึซ่ึงอาจกล่าวไดว ้ า่เป็ นตน ้ กา เนิดของ แม่พิมพแ ์ บบเลตเตอร์เพรส (Letter Press) จะเห็นได้จากพงศาวดารจีนโบราณองค์จักรพรรดิ จะมีตราหยกเป็ นตราประจา แผน่ดิน รูปที่ 1.1 ป้ายตราหยกสมัยโบราณ
3 1.2.3 การพิมพ์ของประเทศทางตะวันตก ผทู้ี่คิดคน ้ วิธีการพิมพอ ์ ยากเป็ นระบบเป็ นคนแรกจนไดร ้ับการยกยอ่งวา่เป็ นบิดาของการพิมพ ์ คือโจฮัน กูเต็นเบิร์ก (Johann Gutenberg) เขาได้ประดิษฐแ ์ ท่นพิมพ ์ พฒันาแม่แบบสา หรับหล่อ ตัวพิมพ์โลหะเป็ นตัวๆ สามารถที่จะเรียงเป็ นค า เป็ นประโยคและเมื่อใชพ ้ ิมพไ์ปแลว ้ กส ็ ารถน า กลบัมาเล้ียงใหม่ เพื่อใชห ้ มุนเวียนไดอ ้ีก ซ่ึงเรียกวา่เป็ นวิธีมูวาเบิล(Movable) ตลอดจนการคิด วิธีการทา หมึกที่ไดผ ้ ลดีสา หรับใชก ้ บัตวัเรียงโลหะผลงานที่มีชื่อเสียงของโจฮัน กูเต็นเบิร์กคือ คัมภีร์ 42 บรรทัด (42-Lines Bible) เมื่อปีพ.ศ 1998 รูปที่ 1.2 โจฮัน กูเต็นเบิร์ก อัลเบรชท์ เดอร์เรอร์ (Albrecht Durer) ศิลปินแกะไมช ้ าวเยอรมนัซ่ึงเคยเป็ นจิตรกรช่างเขียน ภาพไดค ้ิดวิธีพิมพจ ์ ากแม่พิมพท ์ องแดง (Copper plate engraving) โดยการใช้ของแหลมขูดขีด ใหเ ้ป็ นรูปรอยบนแผน่ทองแดงและใชพ ้ ิมพแ ์ บบ Gravure เป็ นคร้ังแรกในเยอรมนั ชาวเยอรมัน ชื่ออลัวร์ เซเนเฟลเดอร์(Alois Senefelder)ได้ค้นพบวิธีการพิมพ์หิน (Lithography) ซ่ึงเป็ นวิธีการพิมพแ ์ บบพ้ ืนราบ (Planographic printing) ข้ึนไดเ ้ป็ นคนแรก ไอรา วอชิงตัน รูเบล (Ira Washington Rubel) ช่างพิมพช ์ าวอเมริกนัไดส้ งัเกตเห ็ นวา่ ในการ ป้ อนกระดาษเขา ้ พิมพโ์ ดยแท่น Cylinder press บางคร้ังลืมป้ อนกระดาษเขา ้ไป หมึกจะพิมพต ์ิด บนลูกกลิ้ งแรงกด และเมื่อป้ อนกระดาษแผน่ถดัไปหมึกบนตวัพิมพจ ์ ะ ติดบนกระดาษ หนา ้ หน่ึง แต่หมึกบนลูกกลิ้ งกจ ็ ะติดกระดาษอีกหนา ้ หน่ึง เมื่อสงัเกตดูแลว ้ พบวา่หมึกที่ติดบนลูกกลิ้ ง
4 ก่อนที่จะติดบนกระดาษน้นัจะมีลกัษณะสวยงามกวา่หมึกที่พิมพจ ์ ากตวัพิมพไ์ปติดกระดาษ โดยตรง จึงได้คิดวิธีพิมพ์ระบบ Off Set Printing ข้ึน 1.2.4 การพิมพ์ในประเทศไทย การพิมพ์ของประเทศไทยตามหลกัฐานที่พบน่าจะเกิดข้ึนปลายสมยักรุงศรีอยุธยา ในช่วงรัช สมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช ประเทศไทยได้รับอิทธิพลของการพิมพ์จากชาวยุโรป โดยเฉพาะอยา่งยงิ่คณะมิชชนันารีที่เขา ้ มาเผยแพร่คริสต์ศาสนาในประเทศไทย บุคคลที่มี บทบาทส าคัญในประวัติการพิมพ์ของประเทศไทยคือ หมอแดน บีช บรัดเลย์ (Dr.Dan Beach Bradley M.D) ซ่ึงคนไทยเรียกวา่หมอบรัดเลย์ รูปที่ 1.3แดน บีช บรัดเลย์ หมอบรัดเลย์ได้จัดพิมพ์หนังสือวรรณคดีออกมาหลายเรื่องและจัดพิมพ์หนังสือสารคดีจ านวน มาก หนงัสือหลายเล่มเป็ นหนงัสือที่หมอบรัดเลย์แปลและแต่งเอง หนังสือที่หมอบรัดเลย์ผลิต ออกมามีการเขา ้ เล่มจดัทา เป็ นรูปหนงัสือยางที่ผลิตในปัจจุบัน ่ ซึ่งนบัวา่เป็ นของใหม่ในเมืองไทย เพราะแต่เดิมหนงัสือไทยมีลกัษณะเป็ นสมุดพับกลบัไปกลบัมาเรียกวา่สมุดไทยเป็ นการเขียน คัดลอกกนัลงบนสมุดข่อยอาจเป็ นสมุดข่อยดา หรือข่อยขาวแต่ เล่มหนงัสือที่หมอบรัดเลย์ผลิต ข้ึนเป็ นหนงัสือที่มีการเยบ ็ เล่มเขา ้ปกแบบหนงัสือฝรั่ งจึงเรียกวา่สมุดฝรั่ ง คนไทยคนแรกที่ริเริ่มกิจการพิมพ์คือพระบาทสมเดจ ็ พระจอมเกลา ้ เจา ้ อยหู่วั ในขณะที่ยังด ารง พระยศเป็ นสมเด็จฯ เจ้าฟ้ามงกุฎ และยงัทรงผนวชอยทู่ ี่วดับวรนิเวชวิหาร ทรงเห็นประโยชน์
5 ของหนังสือเมื่อคณะมิชชันนารีพิมพห ์ นงัสือเผยแพร่ศาสนาคริสต ์พระองค์ทรงด าริให้ใช้การ พิมพเ ์ พื่อเผยแพร่ศาสนาพทุธจึงโปรดฯ ให้สงั่เครื่องพิมพม ์ าต้ งัที่วดับวรนิเวศวิหาร ต่อมาเมื่อ ทรงข้ึนครองราชสมบตัิเป็ นพระบาทสมเดจ ็ พระจอมเกลา ้ เจา ้ อยหู่วั ได้โปรดเกล้าฯ ให้สร้างโรง พิมพ์ข้ึนอีกแห่งหนึ่งในบริเวณพระราชวงัช้ นักลาง พระราชทาน ชื่อวา่ โรงพิมพอ ์ กัษรพิมพการ ซึ่งเป็ นโรงพิมพ์หลวง ท าหน้าที่เป็ นโรงพิมพแ ์ ห่งชาติไดจ ้ ดัพิมพห ์ นงัสือราชกิจจานุเบกษาอัน เป็ นหนังสือพิมพ์ของราชการฉบับแรก สา หรับบอกข่าวคราวในราชส านักและเกบ ็ ความจาก ประกาศของราชการต่างๆ พิมพ์ออกเผยแพร่และทรงไปศึกษาดูงานเรื่องการพิมพ์ใน ต่างประเทศเพื่อน าความรู้ทางการพิมพ์เข้ามาปรับปรุงกิจการพิมพข ์ องโรงพิมพห ์ ลวงใหด ้ีข้ึน รูปที่ 1.4 พระบาทสมเดจ็พระจอมเกลา้เจา้อยหู่วั 1.3 ประเภทของสื่อสิ่งพิมพ์ การแบ่งประเภทของสื่อสิ่งพิมพต ์ ามลกัษณะการใชง ้ านแบ่งไดเ ้ป็ น 6 ประเภท ดงัน้ี 1.3.1 สื่อสิ่งพิมพ์ประเภทหนังสือ 1. หนังสือสารคดี ต ารา แบบเรียน (Textbook) เป็ นสื่อสิ่งพิมพท ์ ี่แสดง เน้ ือหาวิชาการใน ศาสตร ์ ความรู้ ต่างๆ ประกอบดว ้ ยเน้ ือหาการเรียนการสอน หนงัสือตา ราน้ีอาจใชเ ้ป็ นสื่อการ เรียนการสอนในวิชาน้นั โดยตรง หรืออาจใชเ ้ป็ นหนงัสืออ่านประกอบหรือหนงัสืออ่านเพิ่ มเติม นอกเวลา เพื่อสื่อใหผ ้ อู้่านเขา ้ใจดว ้ ยความรู้ที่เป็ นจริง สื่อสิ่งพิมพป์ ระเภทน้ีจึงเป็ นสื่อสิ่งพิมพท ์ ี่ เนน ้ ความรู้ อยา่งถูกตอ ้ ง
6 รูปที่ 1.5 หนังสือสารคดี ต ารา แบบเรียน 2. หนังสือบันเทิงคดี(Fiction Book) เป็ นสื่อสิ่งพิมพท ์ ี่ผลิตข้ึนโดยใชเ ้ รื่องราวสมมติติจาก จินตนาการของผู้เขียน เพื่อใหผ ้ อู้่านไดร ้ับความเพลิดเพลิน สนุกสนาน อาจจะสอดแทรกความรู้ และความคิดต่างๆ มักมีขนาดเล็กเช่น นวนิยายเรื่องส้นั หนังสือฉบับกระเป๋ า (Pocket Book) หนังสือส าหรับเด็กและเยาวชน เป็ นต้น รูปที่ 1.6 หนังสือบันเทิงคดี 1.3.2 สื่อสิ่งพิมพ์เพื่อเผยแพร่ข่าวสาร 1. หนังสือพิมพ์ (Newspaper) เป็ นสื่อสิ่งพิมพท ์ ี่ผลิตข้ึนโดยนา เรื่องราวข่าวสาร ภาพและ ความคิดเห็น ในลกัษณะของสื่อสิ่งพิมพแ ์ ผน่ ใหญ่ที่ใชว ้ิธีการพบัรวมกนัสื่อสิ่งพิมพช ์ นิดน้ีได ้ พิมพอ ์ อกเผยแพร่ท้ งัลกัษณะ หนังสือพิมพ์รายวัน รายสัปดาห์และรายเดือน
7 รูปที่ 1.7 หนังสือพิมพ์ รูปที่ 1.8 วารสาร นิตยสาร 2.วารสาร นิตยสาร(Journal/Periodicall) เป็ นสื่อสิ่งพิมพท ์ ี่ผลิตข้ึนโดยนา เสนอสาระความ บันเทิง ที่มีรูปแบบการนา เสนอที่โดดเด่น สะดุดตาและสร ้ างความสนใจใหก ้ บัผอู้่าน มีการ กา หนดระยะเวลาการออกเผยแพร่ที่แน่นอน ท้ งัรายปักษ ์(15 วัน) และรายเดือน 3.จุลสาร(Pamphlet) เป็ นสื่อสิ่งพิมพข ์ นาดเลก ็ ที่มีเน้ ือหากล่าวถึงเรื่องใดเรื่องหนึ่ง เพียงเรื่อง เดียวและจบสมบูรณ ์ ภายในเล่ม ความยาวไม่มากนกัเขียนอยา่งง่ายๆ ส่วนมากเน้ ือหาจะเป็ นเรื่อง ที่น่าสนใจในช่วงระยะเวลาหนึ่ง โดยจะให้ข้อมูลที่ทันสมัยรูปแบบ ลักษณะของจุลสารคือ มี ความหนาอยางน้อย 5 หน้า ่แต่ไม่ เกิน 48 หน้ารูปเล่มไม่แขง ็ แรงอาจเป็ นแผน่กระดาษพบั เพื่อ สะดวกในการถือพกพาหรืออาจเป็ นสิ่งพิมพท ์ ี่เยบ ็ เล่มแต่ใชป้ กอ่อน เป็ นเล่มบางๆ ผลิตข้ึนแบบ ไม่มุ่งหวงักา ไรเพื่อใหผ ้ อู้่านไดศ้ึกษาหาความรู้ มีกา หนดการออกเผยแพร่เป็ นคร้ังๆ แสดง เน้ ือหาเป็ นขอ ้ ความที่อ่านแลว ้ เขา ้ใจง่าย
8 รูปที่ 1.9 จุลสาร 4. สิ่งพิมพ์โฆษณา สิ่งพิมพโ์ ฆษณาเป็ นสื่อสิ่งพิมพท ์ ี่ผลิตข้ึนเพื่อเผยแพร่โฆษณาหรือ ประชาสมัพนัธ ์ สินคา ้ และบริการต่างๆ สิ่งพิมพโ์ ฆษณามีหลายประเภท แต่ละประเภทมีบทบาท และการใชง ้ านในดา ้ นการโฆษณาประชาสมัพนัธ ์ ที่ต่างกนัดงัน้ี 1. โบรชัวร์ (Brochure) เป็ นสื่อสิ่งพิมพท ์ ี่มีลกัษณะเป็ นสมุนเล่มเลก ็ ๆ เยบ ็ ติดกนัเป็ นเล่ม จา นวน 8 หนา ้ เป็ นอยา่งนอ ้ ย มีปกหนา ้ และปกหลงัซ่ึงเป็ นการแสดงเน้ ือหาจะเกี่ยวกบัโฆษณา สินค้า รูปที่ 1.10 โบรชัวร์ 2. ใบปลิว (Leaflet/Handbill) เป็ นสื่อสิ่งพิมพใ์ บเดียวที่เนน ้ การประกาศหรือโฆษณามกัมี ขนาดเท่ากบักระดาษA4 (7.50 นิ้ ว×10.25 นิ้ ว) เพื่อง่ายในการแจกจ่ายลกัษณะการแสดงเน้ ือหา เป็ นขอ ้ ความที่อ่านแลว ้ เขา ้ใจง่าย รูปที่ 1.11 ใบปลิว
9 รูปที่ 1.11 ใบปลิว 3. แผ่นพับ (Folder) เป็ นส ื่อสิ่งพิมพท ์ ี่ผลิตโดยเนน ้ การนา เสนอเน ้ ื อหา ซ่ึ งเน ้ ื อหาที่นา เสนอ น ้ นัเป็ นเน ้ ื อหาที่สรุปใจความสา คญัลกัษณมีการพบัเป็ นรูปเล่มต่างๆ รูปที่ 1.12แผน่พบั 4. ใบปิ ด (Poster) คือ ภาพขนาดใหญ่พิมพบ ์ นกระดาษออกแบบเพ ื่อใชต ้ิดหร ื อแขวนบนผนงั หร ื อกา แพง ใบปิ ดอาจเป็ นภาพพิมพ์และภาพเขียน หร ื ออาจจะเป็ นอยา่งเดียวอยา่งใดอยา่งหนึ่ง โดยเฉพาะจุดประสงคก ์ เ ็ พ ื่อเนน ้ การนา เสนออยา่งโดดเด่น ดึงดูดความสนใจและสื่อสารข้อมูล ใบปิ ดอาจใช้ประโยชน์ได้หลายประการแต่ส่วนใหญ่มกัจะใชใ้ นการเผยแพร่เพ ื่อการ ประชาสัมพันธ์และการโฆษณา
10 รูปที่ 1.13 ใบปิด 3. สิ่งพมิพ ์ เพ ื่อการบรรจุภัณฑ ์ เป็ นสื่อสิ่งพิมพท ์ ี่ใชใ้ นการห่อหุม ้ ผลิตภณัฑท ์ างการคา ้ ต่างๆ แบ่งไดเ ้ป็ น สิ่งพิมพห ์ ลกั ไดแ ้ ก่สิ่งพิมพท ์ ี่ใชป้ิดรอบขวด หรือกระป๋องผลิตภณัฑก ์ ารคา ้สิ่ง พิมพ์ รองไดแ ้ ก่สิ่งพิมพท ์ ี่เป็ นกล่องบรรจุหรือลัง รูปที่1.14 สิ่งพิมพเ์พื่อการบรรจุภัณฑ์ 4. สิ่งพิมพ์มีค่า เป็ นสื่อสิ่งพิมพท ์ ี่เนน ้ การนา ไปใชเ ้ป็ นหลกัฐานสา คญัต่างๆ ซ่ึงเป็ นกา หนด ตามกฎหมายเช่นธนาณตัิบัตรเครดิต เช็คธนาคาร ตวแั๋ลกเงิน หนังสือเดินทางโฉนด เป็ นต้น รูปที่1.16 สิ่งพิมพ์มีค่า
11 5. สิ่งพิมพ์ลักษณะพิเศษ เป็ นส ื่อสิ่งพิมพท ์ ี่ผลิตข้ึนตามลกัษณะพิเศษแลว ้ แต่การใชง ้ าน เช่น นามบัตร บัตรอวยพร ปฏิทิน บัตรเชิญ ใบส่งของ ใบเสร็จรับเงิน สิ่งพิมพบ ์ นแกว ้ สิ่งพิมพบ ์ นผา ้ เป็ นต้น รูปที่ 1.16 สิ่งพิมพล์กัษณะพิเศษ 6. สิ่งพิมพ์อิเล็กทรอนิกส์ เป็ นส ื่อสิ่งพิมพท ์ ี่ผลิตข้ึนเพ ื่อใชง ้ านในคอมพิวเตอร ์หรือบนระบบ เคร ื อข่ายอินเทอร ์ เน ็ ต เช่น หนังสืออิเล็กทรอนิกส์เอกสารอิเล็กทรอนิกส์เป็ นต้น รูปที่1.17 สิ่งพิมพอ์ิเลก ็ ทรอนิกส์ 1.4 บทบาทของสื่อสิ่งพิมพ์ ส ื่อสิ่งพิมพน ์ บัวา่มีบทบาทสา คญั ในงานต่างๆ สามารถแบ่งไดด ้ งัน้ี 1. บทบาทของส ื่อสิ่งพิมพใ์ นงานส ื่อมวลชน ส ื่อสิ่งพิมพม ์ ีความสา คญั ในดา ้ นการนา เสนอ ขอ ้ มูลข่าวสาร สาระและความบนัเทิง ซ่ึงเม ื่องานส ื่อมวลชนตอ ้ งเผยแพร่ จึงต้องผลิตสื่อ สิ่งพิมพ ์ เช่น หนงัส ื อพิมพ ์ วารสาร นิตยสารเป็ นตน ้
12 2. บทบาทสื่อสิ่งพิมพใ์ นสถานศึกษา สื่อสิ่งพิมพถ ์ูกนา ไปใชใ้ นสถานศึกษาโดยทวั่ ไปซ่ึงทา ใหผ ้ เู้ รียน ผสู้ อนเขา ้ใจเน้ ือหามากข้ึน เช่น หนงัสือ ตา ราแบบเรียน แบบฝึกหกัสามารถ พฒันาไดเ ้ป็ นเน้ ือหาในระบบเครือข่ายอินเทอร ์ เน ็ ตได ้ 3. บทบาทของสื่อสิ่งพิมพใ์ นงานดา ้ นธุรกิจ สื่อสิ่งพิมพท ์ ี่ถูกนา ไปใชใ้ นงานธุรกิจประเภทต่าง ๆ เช่น งานโฆษณาไดแ ้ ก่การผลิต หวัจดหมาย/ซองจดหมายใบเสร ็ จรับเงิน /ใบส่งของ โฆษณาหน้าเดียว นามบัตร เป็ นต้น 4. บทบาทของสื่อสิ่งพิมพใ์ นงานธนาคารงานดา ้ นการธนาคาร ซึ่งรวมถึง งานการเงิน และ งานที่เกี่ยวกบัหลกัฐานทางกฎหมายไดน ้ า สื่อสิ่งพิมพห ์ ลาย ๆ ประเภทมาใชใ้ นการ ดา เนินงาน เช่นใบนา ฝากใบถอน ธนบตัรเชค ็ ธนาคาร ตวั๋แลกเงิน และหนงัสือเดินทาง 5. บทบาทของสื่อสิ่งพิมพใ์ นหา ้ งสรรพสินคา ้และร้านค้าปลีก สื่อสิ่งพิมพท ์ ี่ทาง หา ้ งสรรพสินคา ้ หรือร ้ านคา ้ปลีกใชใ้ นการดา เนินธุรกิจไดแ ้ ก่ ใบปิดโฆษณาต่าง ๆ ใบปลิวแผน่พบัจุลสาร 1.5 ข้อดีและข้อจ ำกัดของสื่อสิ่งพิมพ์ 1.5.1 ข้อดีของสื่อสิ่งพิมพ์ 1. กระบวนการในการผลิตสื่อสิ่งพิมพส ์ ามารถจะท าได้หลายแบบ เปิ ดโอกาสให้เลือก รูปแบบที่เหมาะสมกบัสถานการณ ์ น้นัๆ เช่น พิมพ์เป็ นเอกสารโรเนียวเป็ นต้น หากต้องการให้มี คุณภาพดียงิ่ข้ึนกใ็ ชก ้ ารพิมพด ์ ว ้ ยเครื่องพิมพ ์ซึ่งสามารถเลือกพิมพ์เป็ นขาวดา หรือสีก ็ได ้ 2. สามารถจัดพิมพ์ได้หลายรูปแบบตามวัตถุประสงค์ที่จะน าไปใช้เช่น ใบปิ ด จดหมายเวียน หรือเอกสารเผยแพร่ เป็ นต้น 3. สามารถเลือกจดัพิมพใ์ หม ้ีระยะเวลาการใชง ้ านต่างๆกนัเช่น พิมพเ ์ พื่อใชง ้ านระยะส้นัอ่าน แลว ้ ทิ้ งไป หรือพิมพเ ์ พื่อเกบ ็ ไวใ้ ชอ ้ ยา่งถาวรเป็ นต้น สามารถออกแบบให้ใช้เฉพาะบุคคลใช้ เป็ นกลุ่ม หรือเป็ นมวลชนได้ 4. สิ่งพิมพสามา ์ รถผลิตเพื่อใชใ้ หเ ้ หมาะกบักลุ่มเป้ าหมายเฉพาะดา ้ นได้
13 5. สิ่งพิมพเ ์ ขา ้ ถึงกลุ่มเป้ าหมายไดอ ้ ยา่งกวา ้ งขวาง ในทุกระดับของสังคม 6.การใชส้ื่อสิ่งพิมพเ ์ป็ นไปอยา่งอิสระในการศึกษาสิ่งพิมพไ์ ม่จา เป็ นตอ ้ งใชว ้ิธีพิเศษหรือ เครื่องอา นวยความสะดวกอยา่งอื่นเขา ้ มาช่วยแต่อยา่งใด 7. ผอู้่านสามาารถใชส้ื่อสิ่งพิมพใ์ นการเรียนรู้ และอาจซ้ า ๆกนัไดห ้ ลายๆคร้ัง 8. สื่อสิ่งพิมพม ์ ีราคาถูก หาซ้ ือไดง ้่าย 9. สื่อสิ่งพิมพม ์ ีอายยุาวนานมีความคงทนถาวรสามารถเกบ ็ รักษาไวไ้ ดนาน ้ 1.5.2 ข้อจ ำกัดของสื่อสิ่งพิมพ์ 1. ไม่สามารถเขา ้ ถึงผอู้่านที่อ่านหนงัสือไม่ออกและผู้ที่มีปัญหาทางด้านสายตา เช่น คนตา บอด หรือผสูู้งอายทุี่สายตาไม่ดีเป็ นต้น 2. วัสดุที่ใช้ผลิตมีความบอบบางและฉีกขาดง่าย 3. เกบ ็ รักษายากเนื่องจากมีลกัษณะรูปทรงและขนาดแตกต่างกนัมาก 4. การพิมพ์ในระบบที่มีคุณภาพต้องใช้การลงทุนสูงมากโดยเฉพาะการพิมพ์ในระบบสี่สี 5. ปัญหาในการเผยแพร่แจกจ่ายเนื่องจากตอ ้ งมีการขนส่งถา ้ หากการขนส่งไม่สามารถส่งถึง กลุ่มเป้ าหมายไดก ้ ารรับรู้ ข่าวสารต่างๆ กจ ็ ะขาดตอนลง สรุปสำระส ำคัญ สื่อสิ่งพิมพเ ์ป็ นสื่อที่ไดร ้ับความนิยมอยา่งแพร่หลายในทุกยคุสมัยถึงแม้จะมีสื่อในรูปแบบ อื่นๆ เขา ้ มามากมายเพื่อเป็ นตวัเลือกใหแ ้ ก่ผบู้ ริโภคเช่น สื่อโทรทัศน์สื่ออิเล็กทรอนิกส์สื่อวิทยุ เป็ นต้น แต่สื่อสิ่งพิมพก ์ไ็ ดม ้ีการปรับเปลี่ยนรูปแบบใหเ ้ หมาะสมกบักลุ่มเป้ าหมายเพื่อดึงดูดใจ ผบู้ ริโภคใหม ้ ากข้ึนเมื่อศึกษาจากวิวฒันาการของสื่อสิ่งพิมพท ์ ี่มีความหมายมายาวนานก่อนสมยั คริสตกาลจากหลกัฐานต่างๆที่คน ้ พบและเผยแพร่ไปทวั่โลกจนมาถึงประเทศไทย ซึ่งได้มีการ พฒันาระบบการพิมพเ ์ รื่อยมาจนมีความกา ้ วหนา ้ ทนัสมยัอยา่งเช่นปัจจุบนั
14 สื่อสิ่งพิมพแ ์ ต่ละประเภทเขา ้ มามีบทบาทในชีวิตประจา วนั หลากหลายรูปแบบ เช่น การท า ธุรกรรมต่างๆ ที่ต้องใช้เอกสารการซ้ ือขายสินคา ้ การติดต่อข่าวสารเป็นต้น เพราะฉะน้นัสื่อ สิ่งพิมพจ ์ึงยงัคงมีบทบาทสา คญัและยงัมีคุณค่าเสมอ