+27670236199 (SANDTON) PENIS ENLAR­GEMEN­T CREAM 3 in 1, Johannesburg Lenasia Midrand

Opomiarowanie
i rozliczenie mediów

Spis treści

1. Nowa ustawa o efektywności energetycznej od 1 października 2016 r. 4
i nowe obowiązki 7
11
2. Media we wspólnocie mieszkaniowej – z doświadczeń zarządcy budynku 13
3. Wodomierze a racjonalizacja zużycia wody 18
4. Zdalny odczyt mediów 20
5. Zdalny odczyt to większa niezależność zarządcy 23
6. Przegląd wodomierzy 25
7. Jakie powinny być ciepłomierze? 27
8. Porównanie ciepłomierzy mechanicznych i ultradźwiękowych 28
9. Przegląd ciepłomierzy 31
10. Opomiarować dobrze
11. Z czym się wiąże wybór podzielnika? 33
12. Podzielniki BMETERS gwarancją prawidłowego rozliczenia kosztów 37
39
zużycia energii w budownictwie wielolokalowym 44
13. Przegląd podzielników
14. Zintegrowany system zdalnego odczytu HYDROLINK
15. Przegląd czujników

Opomiarowanie i rozliczanie mediów 2

WSPIERAMY TWOJĄ NIEZALEŻNOŚĆ!

ZARZĄDZANIE W TWOICH RĘKACH metering solutions

System zdalnego odczytu BMETERS pozwala na samodzielną 3
obsługę urządzeń do pomiaru wody i ciepła. Nasze programy
umożliwiają zarządcy samodzielne dokonywanie odczytów metering solutions
mediów, konfigurację urządzeń odczytowych oraz rozliczanie
kosztów na podstawie uzyskanych danych

Wszystkie programy współpracują ze sobą, są niezawodne,
dopracowane i wygodne w obsłudze. System zdalnego
odczytu BMETERS to samowystarczalność, kontrola nad
zarządzaną nieruchomością i ekonomiczna inwestycja na
długie lata.

Opomiarowanie i rozliczanie mediów

Nowa ustawa o efektywności energetycznej
od 1 października 2016 r. i nowe obowiązki

Ustawa z dnia 20 maja 2016 r. o efektywności energetycznej, która zastąpiła do-
tychczasową, wchodzi w życie od dnia 1 października 2016 r. Określono w niej m.in.
zadania przedsiębiorstw energetycznych i jednostek sektora publicznego w zakresie
efektywności energetycznej, zasady realizacji obowiązku uzyskania oszczędności energii
i audytu energetycznego przedsiębiorstwa energetycznego.

O bowiązek opomiarowania budynków podłączonych pod grupowy węzeł cieplny
Wiele kontrowersji wzbudzają zmiany art. 45a ust. 7 PE, dotyczący opomiarowania
budynków (także lokali) podłączonych pod grupowy węzeł cieplny. Jeżeli miejsce
zainstalowania układu pomiarowo-rozliczeniowego służącego do rozliczeń kosztów zakupu
ciepła jest wspólne dla dwóch lub więcej budynków wielolokalowych albo dwóch lub więcej
grup lokali lub lokali, właściciele lub zarządcy tych budynków lub lokali są obowiązani wypo-
sażyć je w ciepłomierze lub wodomierze ciepłej wody użytkowej. Chodzi o lokale, gdzie jest to
technicznie wykonalne i opłacalne.

Nowy obowiązek odbiorców, określony w art. 45a ust. 7 PE, nie oznacza, że jednocześnie doj-
dzie do zmian po stronie przedsiębiorstwa energetycznego, tzn. że nastąpi likwidacja grupowych
węzłów cieplnych oraz że w ramach inwestycji dostawcy zostaną wybudowane nowe indywidu-
alne węzły cieplne. Inwestycje takie w tym zakresie mają charakter lokalny i wymagają wspól-
nych działań po stronie dostawcy i odbiorcy. Przypomnijmy, że przy przyłączeniu po stronie
odbiorcy muszą być spełnione warunki art. 7a ust. 2 PE, który stanowi: „urządzenia, instalacje
i sieci, o których mowa w ust. 1, muszą spełniać także wymagania określone w odrębnych
przepisach, w szczególności: przepisach prawa budowlanego, o ochronie przeciwporażeniowej,
o ochronie przeciwpożarowej, o systemie oceny zgodności oraz w przepisach dotyczących tech-
nologii wytwarzania paliw gazowych lub energii i rodzaju stosowanego paliwa”.

Dla przykładu: z projektu „Wymiana wymiennikowych węzłów grupowych na indywidualne
węzły cieplne wraz z modernizacją komunalnej sieci ciepłowniczej, w rejonach zwartej zabu-
dowy wielorodzinnej m.st. Warszawy” wynika, że przedsięwzięcie obejmuje tylko zamianę 107
węzłów grupowych na 818 węzłów indywidualnych; czas realizacji do dnia 14 czerwca 2017 r.

W warszawskim systemie ciepłowniczym funkcjonuje ponad 500 węzłów grupowych, które
wymagają modernizacji i zamiany na węzły indywidualne (większość z nich została wybudo-
wana w latach 1960–1970).

Tak więc, zmienionym przepisem art. 45a ust. 7 PE wprowadzono jedynie po stronie odbior-
ców obowiązek wyposażenia budynków podłączonych pod grupowy węzeł cieplny w układy

Opomiarowanie i rozliczanie mediów 4

metering solutions

pomiarowe. Przypomnijmy, że z dotychczasowego art. 45a ust. 7 PE wynikało, że „w przy-
padku, gdy miejsce zainstalowania układu pomiarowo-rozliczeniowego, służącego do rozli-
czeń z przedsiębiorstwem energetycznym za dostarczone ciepło, jest wspólne dla dwóch lub
więcej budynków wielolokalowych, właściciele lub zarządcy tych budynków wyposażają je
w układy pomiarowo-rozliczeniowe, w celu rozliczenia kosztów zakupu ciepła na poszczegól-
ne budynki”. W cytowanych przepisach dotychczasowych nie użyto pojęcia obowiązek, co
odczytywano jako fakultatywną powinność.

Przepisy dotychczasowe art. 45a ust. 7 PE nie mówiły o wyposażeniu lokali w ciepłomie-
rze lub wodomierze ciepłej wody użytkowej. Jednak według § 135 rozporządzenia ministra
infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich
usytuowanie, w budynkach i lokalach powinny być urządzenia kontrolno-pomiarowe oraz
„urządzenia umożliwiające indywidualne rozliczanie kosztów ogrzewania poszczególnych
mieszkań i lokali użytkowych w budynku”.

Zmienione przepisy PE, nakazujące wyposażenie budynków i lokali w urządzenia pomiarowe,
idą dalej niż dotychczasowe wymagania dla montowanych ciepłomierzy według Rozporzą-
dzenia Ministra Gospodarki z dnia 21 grudnia 2007 r. w sprawie wymagań, którym powinny
odpowiadać ciepłomierze i ich podzespoły, oraz szczegółowego zakresu sprawdzeń wykony-
wanych podczas prawnej kontroli metrologicznej tych przyrządów pomiarowych.

Z analizy tych przepisów wynika, że po stronie odbiorcy ciepła leży wyposażenie budynku
w ciepłomierz (montaż na jego koszt w uzgodnieniu z dostawcą), a po stronie dostawcy – za-
warcie umowy i rozliczenie z odbiorcami z uwzględnieniem tego, że budynki podłączone pod
węzeł grupowy zostały wyposażone w ciepłomierze.

Właściciele poszczególnych budynków podłączonych pod jeden grupowy węzeł powinni dzia-
łać zgodnie: na etapie projektowania, na etapie uzgodnień z dostawcą i w końcu – na etapie
składania do dostawcy ciepła wspólnego wniosku o zawarcie umowy z nimi jako współodbior-
cami – z wnioskiem o rozliczenia indywidualne na poszczególne budynki. Oznacza to, że po
zawarciu takiej umowy dostawca powinien wystawiać faktury za ciepło na właścicieli po-
szczególnych budynków, a nie na jednego z nich, który dotychczas ponosił obowiązek odbior-
cy w całości.

W jakim terminie należy wykonać obowiązek opomiarowania lo-
kali i budynków podłączonych pod grupowy węzeł cieplny?

Co do terminu opomiarowania budynków brak przepisów przejściowych w znowelizowanej
ustawie. Natomiast w ustawie o efektywności energetycznej zawarto przepisy przejściowe.
Według art. 52 ustawy o efektywności energetycznej, „właściciel lub zarządca lokali wyposaży
je, o ile będzie to technicznie wykonalne i opłacalne, w ciepłomierze lub wodomierze ciepłej
wody użytkowej, o których mowa w art. 45a ust. 7 pkt 2 ustawy zmienianej w art. 43, do
dnia 31 grudnia 2016 roku”.

Opomiarowanie i rozliczanie mediów 5

metering solutions

Przypomnijmy: ustawodawca, wyznaczając terminy dotyczące opomiarowania budynków i lo-
kali w art. 45a ust. 7 PE, był związany dyrektywami UE, w tym głównie dyrektywą 2012/27/
UE. Wydaje się, że oba terminy dla wielu odbiorców będą nierealne, ponieważ wyposażenie
budynków i lokali w urządzenia pomiarowe będzie wymagać niezbędnych do ich montażu
robót instalacyjnych, zgodnie z prawem budowlanym, a także przepisami techniczno-budow-
lanymi, prawa energetycznego i przepisami wykonawczymi.

Wybór metody rozliczeń po nowemu

W jednolitym brzmieniu art. 45a ust. 8 PE, który będzie obowiązywać od 1 października
2016 r. czytamy: „Koszty zakupu ciepła, o których mowa w ust. 2, rozlicza się w części doty-
czącej:
• ogrzewania, stosując metody wykorzystujące:

- dla lokali mieszkalnych i użytkowych – wskazania ciepłomierzy lub wskazania urządzeń umoż-
liwiających indywidualne rozliczenie kosztów, niebędących przyrządami pomiarowymi w rozu-
mieniu przepisów metrologicznych, albo powierzchnię lub kubaturę tych lokali,
- dla wspólnych części budynku wielolokalowego użytkowanych przez osoby, o których mowa
w ust. 2 – powierzchnię lub kubaturę tych części, odpowiednio w proporcji do powierzchni lub
kubatury zajmowanych lokali;
• przygotowania ciepłej wody użytkowej dostarczanej centralnie przez instalację w budynku wie-
lolokalowym – stosując metody wykorzystujące wskazania wodomierzy ciepłej wody w lokalach
lub liczbę osób zamieszkałych stale w lokalu.

W przepisie mowa jest o urządzeniach, które nie są przyrządami pomiarowymi w rozumieniu
przepisów metrologicznych. Chodzi o tzw. podzielniki kosztów. Według Głównego Urzędu
Miar bowiem, „podzielniki kosztów ogrzewania (niezależnie od rodzaju konstrukcji i typu)
nie są przyrządami pomiarowymi w rozumieniu ustawy z dnia 11 maja 2001 r. − Prawo
o miarach (DzU z 2013 r. poz. 1069, z 2015 r. poz. 978 oraz z 2016 r. poz. 542). Zgodnie
z przepisami art. 4 pkt 5 tej ustawy przyrząd pomiarowy jest to urządzenie, układ pomiaro-
wy lub jego elementy, przeznaczone do wykonania pomiarów samodzielnie lub w połączeniu
z jednym lub wieloma urządzeniami dodatkowymi. (…)

Eugenia Śleszyńska

Opomiarowanie i rozliczanie mediów 6

metering solutions

Media we wspólnocie mieszkaniowej
– z doświadczeń zarządcy budynku

Czy niesprawne urządzenia pomiarowe mogą wypaczać dane dotyczące faktycznego
zużycia mediów? W jaki sposób możemy zmniejszyć koszty dostawy energii cieplnej do
nieruchomości?

O kreślenie granic instalacji, a w związku z tym określenie własności urządzeń po-
miarowych w budynkach jest, moim zdaniem, niezmiernie ważne, szczególnie przy
uwzględnianiu budynków nowych tzw. podeweloperskich.
Ustawa o własności lokali nie precyzuje granic instalacji i własności urządzeń w nieruchomo-
ściach, a jest to niezmiernie ważne z punktu widzenia zarządcy nieruchomości i prowadzo-
nych przez niego rozliczeń mediów.

Aby sprawa granic własności była jasna od samego początku prowadzenia nieruchomości, na-
leży przygotować i wdrożyć uchwałę dotyczącą granic nieruchomości wspólnej, a więc także
własności urządzeń pomiarowych w jej obrębie.
Jeśli chodzi o instalacje kanalizacyjne, wodociągowe i centralnego ogrzewania, sprawa jest
dość prosta. Granice od strony lokalu, moim zdaniem, powinny stanowić odejście od pionu
(odnoga kanalizacyjna), wodomierz zliczający ilość dostarczonej wody z oplombowanym mon-
tażem (instalacje wody ciepłej i zimnej) oraz ciepłomierz na wejściu na instalację lokalową
lub podzielnik na grzejnikach, a także cała instalacja centralnego ogrzewania razem z grzejni-
kami.
Jeśli zaś chodzi o instalację gazową, to zdania są podzielone. Część zarządców twierdzi, że
wspólna instalacja gazowa powinna się kończyć na zaworze odcinającym przed urządzeniem
gazowym. Moim zdaniem, ze względu na odpowiedzialność zarządcy, wspólna instalacja ga-
zowa powinna się jednak kończyć przy zaworze odcinającym przed urządzeniem pomiarowym
stanowiącym własność dostawcy. Do tego miejsca mamy wpływ na instalację, natomiast nie
wiemy – więc nie powinniśmy za to odpowiadać – co robi z instalacją właściciel lokalu lub
jego najemca.

Pomysły użytkowników lokali w tym zakresie są bardzo różne i nagminnie realizowane bez
projektu czy pozwolenia na budowę. Jednak należy pamiętać o tym, aby coroczne obligatoryj-
ne przeglądy gazowe wykonywać również w lokalach i łączyć to z kontrolą stanu technicznego
urządzeń gazowych, pomimo tego, że nie są własnością wspólną, a indywidualną.
Podobnie rzecz się ma z instalacją elektryczną. Granicę części wspólnej powinny stanowić
zabezpieczenia licznikowe do lokalu. Podobnie jak w przypadku wszystkich innych instala-
cji, nie mamy wpływu na to, co użytkownik może zrobić z nią w lokalu. Jednocześnie należy
pamiętać o tym, aby pomiary kontrolne instalacji raz na pięć lat przeprowadzać również
w mieszkaniach przy punktach odbioru prądu.

Opomiarowanie i rozliczanie mediów 7

metering solutions

Jeśli chodzi o urządzenia pomiarowe, to uważam, że bezwzględnie powinny stanowić wła-
sność wspólną. Dlaczego? Ponieważ każde urządzenie pomiarowe ma swój czas legalizacji.
Zwykle jest to pięć lat i po tym okresie musi być bezwzględnie zalegalizowane lub wymienio-
ne na nowe z ważną legalizacją.
Urządzenia w całej nieruchomości legalizujemy lub wymieniamy w tym samym czasie. Wy-
mieniamy je również przy stwierdzeniu jakiegokolwiek ich uszkodzenia. Jednocześnie doko-
nujemy plombowania montażu, aby uniknąć nieuzasadnionej ingerencji. Dzięki temu odpada
nam dyskusja, dlaczego wymieniamy coś, co pracuje poprawnie, bo przecież się kręci i wska-
zuje zmiany wartości.

Czy powszechne opomiarowanie budynku ma sens z punktu
widzenia kosztów?

Jeśli chodzi o użytkowników, spotyka się jeszcze sceptyków, którzy twierdzą, że opomiarowa-
nie jest bez sensu i tylko zwiększa niepotrzebnie koszty budynku. Jednak dzisiaj osoby będą-
ce zwolennikami opomiarowania stanowią zdecydowaną większość.
Przy montażu urządzeń pomiarowych należy pamiętać o opomiarowaniu miejsc służących do
poboru mediów dla części wspólnych w budynku. Trzeba też pamiętać, aby wodomierze za-
montować tam, gdzie pobieramy wodę w celu mycia części wspólnych, gdzie mamy „dopust”
do uzupełniania wody w instalacji centralnego ogrzewania, podlewania ogródków itp.
Woda z tych źródeł jest wykorzystywana na potrzeby wszystkich użytkowników nieruchomości.
Nie można także zapomnieć o tym, że zgłaszając montaż wodomierzy przy polewaczkach do do-
stawcy wody, możemy odliczyć ścieki, odprowadzane w tym przypadku bezpośrednio do ziemi.

Montaż urządzeń pomiarowych w lokalach powoduje, że użytkownicy sami zaczynają szukać
sposobów na zmniejszenie swoich kosztów dotyczących bezpośrednio ich lokalu. General-
nie z perspektywy lat można powiedzieć, że zamontowane urządzenia pomiarowe skutkują
zmniejszeniem zużycia mediów w budynkach.
Jest również miejsce dla zarządcy, który przeprowadzając analizę kosztów dostarczanych
mediów i porównując moc zamówioną dla budynku z ilością dostarczonych jednostek, może
wystąpić do dostawcy z prośbą o zmniejszenie mocy zamówionej.
Należy również zwracać uwagę na szybką likwidację występujących na instalacjach przecie-
ków. Tak więc można powiedzieć, że opomiarowanie nieruchomości prowadzi do zmniejsza-
nia kosztów w jej obrębie. 

Czy niesprawne urządzenia pomiarowe mogą wypaczać dane
dotyczące faktycznego zużycia mediów?

Moim zdaniem mogą i to powodują. Jednym z podstawowych argumentów jest tu problem
braku zgodności sumy wskazań wodomierzy indywidualnych ze wskazaniem wodomierza
głównego.

Opomiarowanie i rozliczanie mediów 8

metering solutions

Przy dużej świadomości użytkowników budynków oraz dbałości o urządzenia pomiarowe
montaż w miejscach, które uniemożliwiają ich uszkodzenia powoduje, że różnice wskazań są
nieznaczne.
Słyszałem o przypadkach, w których suma wskazań wodomierzy indywidualnych jest mniej-
sza od wskazania wodomierza głównego. To możliwe w przypadku, gdy wodomierze indywi-
dualne mają mniejszą dokładność niż wodomierz główny.
Ważną sprawą jest również sprawność urządzeń pomiarowych i regulacyjnych. Jeśli te dwa
elementy nie będą ze sobą współdziałać, to z oszczędzania nic nie będzie.
Odczuwamy to w przypadku instalacji centralnego ogrzewania. Jeśli zawory termostatyczne
nie pozwalają na ich przymykanie, to urządzenia pomiarowe wskażą faktyczne zużycie, a my
nie mamy możliwości przykręcenia zaworów w celu obniżenia temperatury w lokalach. Otwie-
ramy więc okna i grzejemy w ten sposób powietrze zewnętrzne, zwiększając nasze koszty.
Należy również pamiętać o tym, aby nauczyć użytkowników, że zmienia się sposób pracy
instalacji CO, a szczególnie grzejników. Będą one pracować tylko wtedy, kiedy temperatura
w pomieszczeniu będzie niższa niż wynikająca z nastaw regulacyjnych. Przez pozostały czas
grzejniki będą zimne.

Ważne jest też to, aby nikt niepowołany nie prowadził żadnych prac przy instalacji centralnego
ogrzewania ani nie dokonywał zmiany nastaw regulacyjnych, ponieważ może to spowodować
kompletne rozregulowanie instalacji i braki dostawy ciepła do końcowych punktów instalacji.

W jaki sposób możemy zmniejszyć koszty dostawy energii
cieplnej do nieruchomości?

Jednym z elementów zmniejszenia kosztów dostawy ciepła jest korzystanie z zapisów umowy
na dostawę i – jeśli mamy takie możliwości – występowanie z nowym zleceniem zmniejszają-
cym moc zamówioną (raz do roku o 10% lub zgodnie z wnioskami płynącymi z audytu). Przy
tym temacie należy zwrócić uwagę na kilka aspektów:
• techniczny,
• pomiarowy,
• regulamin rozliczania dostawy ciepła dla nieruchomości.
Aspekt techniczny to:
• likwidacja wszystkich przecieków na instalacjach i urządzeniach pomiarowych i wspomagają-

cych pracę całego układu,
• sprawdzanie sprawności urządzeń regulacyjnych, odcinających, spustowych instalacji centralne-

go ogrzewania.
Aspekt pomiarowy to:
sprawdzanie sprawności terminu legalizacji urządzeń pomiarowych instalacji centralnego
ogrzewania. Mam tu na myśli nie tylko urządzenia pomiarowe ilości odebranego ciepła, lecz
także wodomierze na dopustach oraz urządzenia pomiarowe w węzłach cieplnych.
Regulamin rozliczania dostawy ciepła dla nieruchomości to:
• sposób podejścia do podziału stałych kosztów zużycia, częściowo niezależnych od nieruchomo-

ści i kosztów zmiennych wynikających ze zużycia,

Opomiarowanie i rozliczanie mediów 9

metering solutions

• odpowiedź na pytanie, czy koszty stałe mają stanowić element zaliczki eksploatacyjnej kosztów
zarządu nieruchomością wspólną, czy też nadal będą rozliczane jako element składowy kosztów
mediów,

• analiza, co jest lepsze dla wspólnoty i jakie są tego konsekwencje dla poszczególnych właścicieli,
• terminy odczytów wszystkich liczników pomiarowych i ich wpływ na koszty zużycia,
• sposób rozliczania lokali, w których nie ma odczytów lub też nie zostały one przekazane bądź

urządzenia pomiarowe nie mają aktualnej legalizacji,
• określenie terminów przygotowania rozliczeń i dostarczenia ich do lokali,
• sposób i termin wnoszenia reklamacji oraz ich rozpatrzenia,
• określenie osób mogących dokonywać odczytów liczników pomiarowych,
• wzory dokumentów dotyczących rozliczania mediów i tego, co jest w nich zapisane. 

Waldemar Wasik

Opomiarowanie i rozliczanie mediów 10

metering solutions

Wodomierze a racjonalizacja
zużycia wody

Ministerstwo Środowiska w nowelizacji Prawa wodnego zaproponowało nowy system nali-
czania opłat za korzystanie z wody od 1 stycznia 2017 roku. Najwięcej zapłacą ci, którzy
nie oszczędzają krajowych, bardzo szczupłych, zasobów wodnych. Wysokość obciążeń,
jakie będą nakładane na poszczególne podmioty, będzie zależeć od ilości zużywanej przez
nie wody. Im kto więcej będzie jej czerpał, tym więcej będzie musiał za to zapłacić.

J uż jednak sama instalacja wodomierzy wystarcza, by zdyscyplinować Polaków do
oszczędnego używania wody. Z danych wynika, że dzięki powszechnemu stosowaniu
wodomierzy mieszkaniowych zużycie ciepłej wody w przeciętnym gospodarstwie domo-
wym w ostatnich latach zmniejszyło się od 10 do 35%. Paradoksalnie bowiem zainstalowanie
tych urządzeń pomiarowych wpływa bardziej na racjonalne zużycie wody niż na oszczędności
finansowe z tego tytułu.

Dlaczego? Otóż ceny 1 m3 wody wzrosły wielokrotnie, co zniwelowało efekt zmniejszenia
jej użycia. Nie zmienia to faktu, że oszczędzanie jej jest wartością, niezależnie od istnienia
czy nie zachęt finansowych w tym kierunku. Według danych GUS-u przeciętne zużycie wody
przez gospodarstwa domowe w 2014 roku wyniosło 31,1 m3 na jednego mieszkańca. W mia-
stach było to 33,9 m3, a na wsi – 26,8 m3.

Wodomierze są przyrządami pomiarowymi podlegającymi szczególnej ochronie prawnej
z uwagi na fakt, że służą do rozliczeń finansowych. Zgodnie z Ustawą o zbiorowym zaopatrze-
niu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków z 7 czerwca 2001 z późn. zm. tylko wodo-
mierz główny służy do rozliczania kosztów pobranej wody i odprowadzonych ścieków między
wspólnotą mieszkaniową a przedsiębiorstwem wodociągowym. Wodomierze w lokalach
mieszkalnych oraz użytkowych służą zaś do pomiaru ilości wody zużytej tylko w nich. Mogą
być także podstawą rozliczeń tzw. uchybu w bilansie wody i ścieków.

Budynki nowo powstałe zazwyczaj wyposażane są już w nowoczesne wodomierze z odczytem
radiowym, natomiast w przypadku starszych budynków zmiana na urządzenia z możliwością
zdalnego odczytu następuje zazwyczaj przy okazji wymiany wodomierzy. Wymianę wodomie-
rzy manualnych na te z odczytem radiowym najlepiej przeprowadzać stopniowo w poszcze-
gólnych budynkach, w miarę zbliżającego się pięcioletniego okresu legalizacji.

Wodomierze to urządzenia dość powszechnie stosowane do opomiarowania wody w budyn-
kach wielolokalowych. Powszechne są dwa ich rodzaje:

Opomiarowanie i rozliczanie mediów 11

metering solutions

• wodomierze główne (śrubowe lub skrzydełkowe) – mierzące objętość (ilość) wody dopływa-
jącej do całego budynku wspólnoty jako odbiorcy usług świadczonych przez przedsiębior-
stwo wodociągowe,

• wodomierze mieszkaniowe (skrzydełkowe) – mierzące ilość wody dopływającej do konkret-
nych lokali w budynku.

Dyrektywy i normy wodomierzowe

Konstrukcję wodomierzową obowiązują dyrektywy zawierające szczególne wymagania oraz
bardzo ścisłe normy precyzujące parametry metrologiczne urządzeń. Głównymi parametrami
dla wodomierzy są:
• przepływ minimalny, w którym błąd pomiarowy może wynosić maksymalnie 5%,
• przepływ pośredni, w którym błąd może wynosić maksymalnie 2%,
• przepływ maksymalny, który jest granicą wytrzymałości konstrukcji wodomierza w celu

utrzymania parametrów metrologicznych,
• zakres pomiarowy, który jest wyznacznikiem klasy urządzenia pomiarowego.

Dzięki tym wytycznym zarządca określi charakterystykę metrologiczną urządzenia, które speł-
ni jego oczekiwania.

Opomiarowanie i rozliczanie mediów 12

metering solutions

Zdalny odczyt mediów

Zarządzanie budynkiem wyposażonym w urządzenia mierzące zużycie ciepła oraz wody w każ-
dym lokalu pozwala na dokonanie podziału kosztów odpowiadających realnemu zużyciu.

S ytuacja staje się jeszcze bardziej komfortowa, kiedy odczytów urządzeń pomiarowych
możemy dokonywać zdalnie.
Rozliczenia mediów zwyczajowo są dokonywane raz do roku według stanu na 31 grud-
nia. Właściciele co miesiąc wnoszą zaliczki, a po zakończeniu roku kalendarzowego do obo-
wiązków zarządcy należy dostarczenie każdemu właścicielowi czy najemcy lokalu informacji
o koszcie wykorzystanych mediów.

Zgodnie z art. 26 ust. 2 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę, właściciel lub zarządca
nieruchomości wielolokalowej ma obowiązek całkowitego rozliczenia kosztów dostawy wody
i odprowadzenia ścieków. W przypadku, gdy ciepła woda w budynku jest przygotowywana
centralnie w kotłowni lub węźle cieplnym, obowiązek ten dotyczy również jej.
W zakresie rozliczania ciepła sposób rozdziału kosztów powinien być zgodny z Prawem ener-
getycznym, warto też zapoznać się Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z 17 września
2001 r. w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń z tytułu
zaopatrzenia w ciepło (DzU z 2001 r. nr 194, poz. 1291).

Stosownie do brzmienia art. 45a pkt. 10 ustawy Prawo energetyczne, zasady rozliczania cał-
kowitych kosztów zakupu ciepła (oraz pozostałych mediów: wody, ścieków) na poszczególne
lokale mieszkalne i użytkowe budynku winny być określone w formie wewnętrznego regulami-
nu rozliczeń, którego przyjęcie stanowi czynność przekraczającą zakres zwykłego zarządu.
Zwyczajowo regulamin rozliczania poddaje się głosowaniu na zebraniu wspólnoty, opcjonalnie
należy zawrzeć umowy z poszczególnymi właścicielami. Należy pamiętać, że ustawa Prawo
energetyczne nakłada na wspólnotę mieszkaniową obowiązek informacyjny, polegający na
podaniu do wiadomości przyjętego regulaminu w ciągu 14 dni od dnia jego wprowadzenia do
stosowania.
Zarządzanie budynkiem wyposażonym w urządzenia mierzące zużycie ciepła oraz wody w każ-
dym lokalu, a nie tylko na granicy budynku, pozwala na dokonanie podziału kosztów odpo-
wiadających realnemu zużyciu. Sytuacja ta jest jeszcze bardziej komfortowa, kiedy odczytów
urządzeń pomiarowych możemy dokonywać zdalnie.

Radiowy bezprzewodowy system odczytu wodomierzy
(ciepłomierzy)

Radiowy system odczytu wodomierzy (ciepłomierzy) to nowoczesny i niezawodny sposób zdal-
nego zbierania danych z lokali mieszkaniowych oraz części wspólnych nieruchomości. Opiera

Opomiarowanie i rozliczanie mediów 13

metering solutions

się na przesyłaniu informacji za pośrednictwem fal radiowych. Radiowy odczyt liczników ogra-
nicza możliwość wystąpienia pomyłek związanych z czynnikiem ludzkim, skraca czas odczy-
tu, a przez to obniża ich koszty. Odczyt dokonywany bez wizyty inkasenta zapewnia ochronę
prywatności użytkownika lokalu.

System umożliwia odczyt wskazań w przypadku utrudnionego dostępu czy nieobecności loka-
tora. Użyta technologia gwarantuje niski pobór mocy, a tym samym długoletnią, bezobsługową
pracę urządzeń. Niektórzy producenci proponują system mieszany: dane z wodomierza czy
ciepłomierza są przesyłane drogą radiową do urządzenia zbierającego dane, a następnie – albo
drogą radiową, albo przy pomocy transmisji GPRS (General Packet Radio Service, technologia
wykorzystywana przez operatorów sieci GSM) – dostarczane do komputera klasy PC, który
przygotowuje raporty.
Typowe elementy składowe takiego systemu to wodomierz lub ciepłomierz przystosowany do
odczytu drogą radiową i zabezpieczony przed działaniem zewnętrznego pola magnetycznego.
Najczęściej producenci wykorzystują dwa rozwiązania pozwalające na odczyt radiowy: głowicę
montowaną bezpośrednio na wodomierzu czy ciepłomierzu lub głowicę oddaloną od urządze-
nia pomiarowego i połączoną z nim kablem.

Elementem, który pozwala na zdalny odczyt jest wyposażona w baterię głowica radiowa –
nakładka montowana na wodomierzu. Tak skonstruowany układ wymaga pełnej zgodności
wymiarów i rozwiązań mechanicznych, głowica musi być precyzyjnie nałożona na wodomierz.
Niezbędna jest też funkcja przekazywania impulsów z niego do głowicy. Proces współpracy
głowicy z wodomierzem (ciepłomierzem) np. może wykorzystywać właściwości pola magne-
tycznego i jego impulsowego oddziaływania na czujnik w głowicy radiowej. Niski pobór mocy
gwarantuje pracę baterii nawet przez 10–12 lat.

Całość – wodomierz (czy ciepłomierz) wraz z głowicą – tworzy zamknięty układ. Wbudowana
pamięć pozwala na odczyt zużycia wody z okresu 12–18 miesięcy, w zależności od producenta
oferowanego systemu.
Bardzo istotna jest ta funkcja systemu, która pozwala na wykrycie niepożądanych ingerencji,
prowadzących do zafałszowania odczytów poprzez wykonanie takich niedozwolonych operacji,
jak przyłożenie magnesu neodymowego, zdjęcie nakładki, przepływ wsteczny.
Oprócz diagnozowania działań ze strony nieuczciwych mieszkańców, za pomocą nakładki moż-
na wykryć inne zdarzenia istotne dla prawidłowego działania systemu wodociągowego, którymi
są wyciek albo przekroczenie maksymalnego przepływu.

Alternatywnym rozwiązaniem, które stosują niektórzy producenci, jest zastosowanie głowicy
radiowej wyposażonej w przewód łączący z dowolnym wodomierzem o wyjściu impulsowym.
Tutaj proces oddziaływania pola magnetycznego na czujnik w głowicy zastąpiono bezpośred-
nim połączeniem kablowym – z reguły długość kabla wynosi do 10 m.
Taka koncepcja ma następujące zalety: możemy oddalić głowicę radiową od miejsca usytuowa-
nia wodomierza czy ciepłomierza impulsowego, a dzięki w miarę swobodnej lokalizacji głowicy
– umieścić ją w dogodnym miejscu z uwagi na późniejszy odczyt drogą radiową.

Opomiarowanie i rozliczanie mediów 14

metering solutions

Sposoby zbierania i odczyt danych

Odczytu danych z nakładki najczęściej dokonujemy przy pomocy odbiornika fal radiowych
– palmtopa, na którym jest zainstalowany program pozwalający na zdalny odbiór informa-
cji oraz programowanie nakładek (transmisja dwukierunkowa). Najczęściej wykorzystywana
częstotliwość to 868 MHz (długość fali ok. 0,4 m), alternatywą jest częstotliwość 433 MHz
(długość fali ok. 0,8 m). Im fala dłuższa, tym większy zasięg, ale tym bardziej też jest czuła na
zewnętrzne zakłócenia przez inne fale radiowe.
Przy programowaniu nakładki wprowadzamy następujące dane: numer fabryczny wodo-
mierza (ciepłomierza), z którym współpracuje dana głowica, wartość impulsu wyrażoną
w jednostkach objętości, GJ dla ciepłomierza oraz stan początkowy odczytany bezpośrednio
z licznika.
Za pomocą palmtopa wyposażonego w antenę o bardzo dobrych parametrach można doko-
nywać odczytów z odległości nawet do 300 m. W kolejnym etapie dane są przegrywane na
komputer, gdzie zostają wygenerowane raporty dla poszczególnych lokali.

Producenci systemów zdalnego odczytu wprowadzają na rynek kolejne nowości. Samochód
inkasenta można np. wyposażyć w zewnętrzną antenę montowaną na dachu, dzięki czemu
odczytów można dokonywać, objeżdżając okolicę.
Innym sposobem kompletowania danych jest zamontowanie w budynku koncentratora, który
na bieżąco zbiera je z modułów radiowych, a następnie za pośrednictwem sieci komórkowej,
przy użyciu transmisji GPRS, przekazuje na serwer znajdujący się w firmie zarządzającej bu-
dynkiem lub prowadzącej rozliczenia.
Transmisja GPRS, tak jak transmisja radiowa, może być dwukierunkowa.
Urządzenie należy instalować w geometrycznym środku budynku. Koncentrator zasilany jest
z sieci 230 V AC lub, w przypadku braku zasilania sieciowego, wewnętrznego akumulatora.

Raportowanie

Po zebraniu danych należy przygotować raporty. Standardowo znajdują się w nich następujące
informacje: numer wodomierza, data odczytu, pełny rozbiór wody za okres od poprzedniego
odczytu (w m³), rozbiór wody przepływu wstecznego (w m³), bilansowanie zużycia wody po-
między licznikiem głównym a licznikami w lokalach.

Dla bezpieczeństwa przy odczycie danych podawana jest informacja o niskim poziomie baterii
– alarmowy jest stan zapewniający jej poprawne działanie przez krócej niż rok (może to unie-
możliwić kolejny odczyt).
Dodatkowo analiza zużycia wody może pozwolić na porównanie, czy pobrana ilość wody jest
adekwatna do ilości osób zgłoszonych w lokalu. Poza mediami rozliczanymi z faktycznego
zużycia mamy pozycje, które są rozliczane w przeliczeniu na osoby zamieszkujące w lokalu. To
np. śmieci lub korzystanie z windy.

Opomiarowanie i rozliczanie mediów 15

metering solutions

Zdalny system odczytu danych z wodomierzy i ciepłomierzy może być stosowany zarówno
w starym, jak i nowym budownictwie, wymaga tylko zamontowania urządzeń przystosowanych
do radiowego odczytu. W przypadku budynku już wyposażonego w wodomierze, najwygodniej-
szy do tego, aby je przystosować lub wymienić, jest moment legalizacji.
Wodomierz, jako ważne urządzenie pomiaru i rozliczania się, zgodnie z rozporządzeniem
Ministra Gospodarki z dnia 8 stycznia 2008 r. w sprawie kontroli metrologicznej przyrządów
pomiarowych, objęty jest obowiązkiem legalizacji. Przy pierwszej instalacji okres ważności
akredytacji to pięć lat.

Radiowy system zdalnego odczytu często stosuje się w już istniejących obiektach ze względu
na małą ingerencję w elewacje mieszkań/budynków. Jego ograniczeniem jest zasięg odczytu
oraz integracji z nadrzędnymi systemami automatyki, dlatego też rzadko wykorzystuje się go
w dużych obiektach przemysłowych czy biurowcach. Problemem jest również brak kompatybil-
ności pomiędzy rozwiązaniami różnych producentów.

Zdalny odczyt mediów z magistrali M-BUS

Drugie rozwiązanie zdalnego odczytu to system magistralowy, który jest często stosowany
w nowo powstających budynkach lub tam, gdzie występuje możliwość położenia przewodu
magistralowego w istniejącym już obiekcie.
Funkcjonalność systemu jest porównywalna z systemami radiowymi. Zapewnia on komplekso-
we rozwiązania odczytu i ewidencji wskazań z urządzeń pomiarowych wyposażonych w wyj-
ście impulsowe (wodomierze, ciepłomierze, liczniki gazu itp.) lub bezpośrednio w wyjście
M-BUS (stosowane głownie w ciepłomierzach lub licznikach energii).
W przypadku systemu M-BUS wykorzystuje się tradycyjne łącze dwuprzewodowe, magistralo-
we. Takie rozwiązanie znajduje zastosowanie zarówno w budynkach mieszkalnych, jak i du-
żych obiektach gospodarczych. Zaletą systemu M-BUS jest możliwość połączenia wielu urzą-
dzeń w jeden system oraz ich kontroli oraz nawigacji poprzez jednostkę centralną.

Zwyczajowo system M-BUS składa się z konwerterów sygnału impuls–M-BUS (lub urządzenia
pomiarowego wyposażonego w wewnętrzny moduł M-BUS), centrali głównej, tzw. Mastera
M-BUS oraz oprogramowania do odczytu wskazań.

Przewagą systemu M-BUS nad systemami radiowymi jest możliwość współpracy urządzeń
wielu producentów w jednej sieci, dzięki standaryzacji protokołu M-BUS. Charakterystyczne
cechy interfejsu M-BUS:
• wskazania są odczytywane elektronicznie,
• magistrala systemowa to przewód dwużyłowy, do którego można podłączyć wszystkie urzą-

dzenia,
• wszystkie liczniki/konwertery są indywidualnie adresowane,
• oprócz możliwości odczytu danych lokalnie istnieje możliwość odczytu zdalnego przez kom-

puter.
System M-BUS pozwala na funkcjonowanie dużej liczby urządzeń w magistrali. Dodatko-

Opomiarowanie i rozliczanie mediów 16

metering solutions

wo może być szybko i łatwo rozbudowany sieci dzięki sieci Ethernet/Internet. Mając system
magistralowy z łączem internetowym w jednej części miasta, wszystkie dane można odczytać
zarówno w innej jego, jak i w zupełnie odmiennym miejscu poprzez łącze internetowe.

Taniej i skuteczniej

Zdalny system odczytu mediów (radiowy, M-BUS) to innowacyjny i skuteczny sposób zbierania
danych. Obniża koszty odczytu, nie trzeba przy nim zatrudniać inkasenta. Gwarantuje zacho-
wanie prywatności mieszkańców. Jest niezawodny dzięki wykorzystaniu transmisji dwukierun-
kowej pomiędzy nadajnikiem i odbiornikiem. Eliminuje błędy odczytów związane z czynnikiem
ludzkim, które czasami powstają, gdy mieszkańcy sami dostarczają informacje. Pozwala doko-
nać odczytu w trudno dostępnych miejscach.

Podstawa prawna

• Ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowa-
dzeniu ścieków (DzU z 2001 r. nr 72, poz. 747),

• Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne,
• Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 17 września 2001 r. w sprawie szczegółowych

zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń z tytułu zaopatrzenia w ciepło (DzU
z 2001 r. nr 194, poz. 1291).

Agnieszka Antoszewska

Opomiarowanie i rozliczanie mediów 17

metering solutions

Zdalny odczyt to większa
niezależność zarządcy

Od ponad dziesięciu lat BMETERS dostarcza na polski rynek najwyższej jakości wodomie-
rze, ciepłomierze i podzielniki kosztów ogrzewania. Uzupełnienie oferty urządzeń pomiaro-
wych stanowi system zdalnego odczytu, który zapewnia wygodę, samowystarczalność
i kontrolę nad zarządzaną nieruchomością.

Zarządzanie w Twoich rękach

Rozwiązanie opracowane przez BMETERS Polska pozwala nie tylko na szybkie i wygodnie od-
czytywanie wskazań wodomierzy, ciepłomierzy i podzielników kosztów ogrzewania, lecz także
na konfigurację urządzeń oraz dokonywanie rozliczeń w oparciu o pozyskane dane.

Zdalny odczyt to większa kontrola nad administrowanym budynkiem, ale również duża wygo-
da – wszystkie informacje dotyczące zużycia mediów są dostępne od ręki. BMETERS gwaran-
tuje wsparcie techniczne przez cały okres użytkowania, darmową aktualizację oprogramowa-
nia i wieloletnią gwarancję na urządzenia.

Urządzenia BMETERS umożliwiają samodzielny, zdalny odczyt
mediów oraz administrowanie jego wynikami.

Oprogramowanie do zdalnego odczytu BMETERS Hydrolink opracowane zostało z myślą o po-
bieraniu wskazań z wodomierzy, ciepłomierzy i podzielników. Programy współpracują ze sobą,
można je obsługiwać przy użyciu tylko jednego zestawu inkasenckiego. System BMETERS
sygnalizuje administratorowi wystąpienie nietypowych odczytów oraz sytuacji wymagających
interwencji. Zarządca budynku ma możliwość filtrowania danych i samodzielnej konfiguracji
kolumn. Odczyty, uwzględniające dane aktualne i archiwalne z ostatnich 12 miesięcy, można
w łatwy sposób eksportować do zewnętrznych programów księgowo-rozliczeniowych.

HydroCalc – uniwersalny program do rozliczania kosztów
ogrzewania oraz zużycia wody

Programy Hydrolink Ciepłomierze, Hydrolink Wodomierze oraz Hydrolink Podzielniki dostar-
czają wszystkie niezbędne dane, których profesjonalny administrator budynku potrzebuje, aby
rozliczyć wybrane medium. Programy Hydrolink w pełni współpracują z programem rozlicze-

Opomiarowanie i rozliczanie mediów 18

metering solutions

niowym HydroCalc. Stanowi on uniwersalne narzędzie do rozliczania kosztów zużycia ciepła
i wody. Pozwala na dokonywanie rozliczeń na podstawie powierzchni, wskazań wodomierzy,
ciepłomierzy i/lub podzielników, temperatury otoczenia i kosztów wspólnych. Do pozostałych
podstawowych możliwości programu należą także m.in. błyskawiczny import i eksport danych
z/do arkuszy kalkulacyjnych, ustalanie współczynnika przedpłaty dla wyliczenia przedpłat na
poczet przyszłego okresu rozliczeniowego, duży wybór rozliczania lokali ryczałtowych oraz
dostosowanie wzoru rachunku do potrzeb Klienta. HydroCalc jest w pełni zgodny z przepisa-
mi prawa energetycznego, a także stanowi część rekomendowanego przez Instytut Techniki
Budowlanej w Warszawie systemu rozliczania ciepła i wody.

Przejrzyste aplikacje na urządzenia mobilne

Programy Systemu Zdalnego Odczytu Hydrolink umożliwiają odczyt również przy pomocy
urządzeń mobilnych (tabletów, smartfonów) z systemami operacyjnymi Android i Windows.
Służy do tego intuicyjna w obsłudze aplikacja na telefony komórkowe – Hydrolink Mobile,
umożliwiająca nie tylko odczyt wodomierzy, ciepłomierzy i podzielników, lecz także import
i eksport danych do wszystkich systemów rozliczeniowych. Do obsługi na przenośnym sprzę-
cie przystosowany jest również program Hydrolink-EX, oferujący kompleksowy odczyt radiowy
wszystkich rodzajów urządzeń w tym samym czasie i zarządzanie licznikami wody, ciepła
oraz podzielnikami z poziomu jednej aplikacji, co znacznie przyśpiesza odczyt. Uniwersalne
oprogramowanie może zostać zainstalowane na tabletach z systemami Windows.

Hydrolink Online – nowoczesny portal internetowy, który prze-
chowuje dane ze wszystkich urządzeń BMETERS oraz umożliwia
ich stacjonarny odczyt bez konieczności wychodzenia z biura

Elementem systemu zdalnego odczytu BMETERS jest również portal Hydrolink Online. Dzięki
niemu administrator ma możliwość stacjonarnego odczytu wskazań z urządzeń pomiarowych,
archiwizacji wyników oraz eksportowania danych w celu dokonania rozliczeń. Portal umożli-
wia użytkownikowi wykonanie szczegółowych analiz zużycia mediów, dzięki którym zużycie
wody i ciepła w lokalach będzie kontrolowane oraz przyczyni się do zwiększenia oszczędno-
ści. Dane prezentowane są w przejrzystej formie, a elastyczny interfejs portalu pozwala na
określenie wybranego zakresu informacji (pojedyncze urządzenia, lokale, klatki, budynki czy
całe osiedla) zarejestrowanych w dowolnym przedziale czasowym. Dodatkowo można ob-
serwować przyrost zużycia wody oraz ciepła lub sposób wykorzystywania ciepła w lokalu na
podstawie statystyk temperaturowych rejestrowanych przez podzielniki kosztów ogrzewania.

Opomiarowanie i rozliczanie mediów 19

metering solutions

Przegląd wodomierzy

Nazwa producenta/dystrybutora BMETERS POLSKA sp. z o.o. metering solutions
ul. Główna 60 51-188 Psary k.Wrocławia
Dane teleadresowe tel. +48 71 388 90 83, faks 71 387 15 37
Typ urządzenia e-mail: [email protected], www.bmeters.pl
Nazwa typoszeregu
Zdjęcie Wodomierze

GSD8 GSD8 RFM

Konstrukcja częsci hydraulicznej skrzydełkowy, jednostrumieniowy, skrzydełkowy, jednostrumieniowy,
suchobieżny suchobieżny
Konstrukcja liczydła/liczba rolek sucha, 8-bębenkowe sucha, 8bębenkowe
w liczydle
Temperatura wody/zakres pomiarowy zimna (0,1 do 30°C) zimna (0,1 do 30°C)
ciepła od 0,1 do 90°C ciepła od 0,1 do 90°C
Średnica DN15, DN20 DN15, DN20
Ciągły strumień objętości Q3 1,6; 2,5; 4,0 1,6; 2,5; 4,0
Minimalny strumień objętości Q1 - ; 0,016; 0,025 (R160-H) - ; 0,016; 0,025 (R160-H)
0,016; 0,025; 0,04 (R100-H) 0,016; 0,025; 0,04 (R100-H)
Dopuszczalne pozycje montażu 0,032; 0,05; 0,08 (R50-V) 0,032; 0,05; 0,08 (R50-V)
Klasa metrologiczna lub dynamika R pion(V), poziom(H) pion(V), poziom(H)
R100-H; R50-V R100-H; R50-V
Materiał korpusu R160-H; R50-V R160-H; R50-V
Wykonanie do zimnej i ciepłej wody mosiądz mosiądz
Maksymalne ciśnienie robocze tak tak
Odcinki proste przed i za wodomie- 16 bar 16 bar
rzem nie są wymagane (U0, D0) nie są wymagane (U0, D0)
Możliwość montażu modułów komuni-
kacyjnych na wodomierzu nadajnik impulsów (GSD8-R) przewodowy M-Bus
Zabezpieczenie przed ingerencją radiowy wireless M-Bus (OMS)
wzmocniona osłona liczydła zabezpiecza- zastosowanie liczydła kruchego sygna-
Możliwość wykonania, wyposażenie jąca przed ingerencją lub zastosowanie lizującego próby ściskania, możliwość
dodatkowe liczydła kruchego sygnalizującego próby wyposażenia w specjalny pierścień
ściskania, możliwość wyposażenia w spe- antymagnetyczny
Inne istotne cechy produktu cjalny pierścień antymagnetyczny
pierścień antymagnetyczny pierścień antymagnetyczny
nadajnik impulsów (GSD8-R) wersja wyposażona w moduł M-Bus
klapka ochronna wersja wyposażona w moduł radiowy
kamień szafirowy na podstawie liczydła, kamień szafirowy na podstawie liczy-
wzmocnione czterpolowe sprzęgło magne- dła, wzmocnione czterpolowe sprzęgło
tyczne, które eliminuje jego zerwanie lub magnetyczne, które eliminuje jego
poślizg, obracane o 360° liczydło zerwanie lub poślizg, obracane o 360°
liczydło

Opomiarowanie i rozliczanie mediów 20

metering solutions

PPrrzzeeggląląddwwodoodmoimerizeyrzy

Nazwa producenta/dystrybutora BMETERS POLSKA sp. z o.o. metering solutions
ul. Główna 60 51-188 Psary k.Wrocławia
Dane teleadresowe tel. +48 71 388 90 83, faks 71 387 15 37 GMDM-RFM
Typ urządzenia e-mail: [email protected], www.bmeters.pl
Nazwa typoszeregu
Zdjęcie Wodomierze

CPR-RP

Konstrukcja częsci hydraulicznej skrzydełkowy, jednostrumieniowy, skrzydełkowy, wielostrumieniowy,
mokrobieżny suchobieżny
Konstrukcja liczydła/liczba rolek mokra, 5-bębenkowe sucha, 5-bębenkowe
w liczydle
Temperatura wody/zakres zimna (0,1 do 30°C) zimna (0,1 do 30°C)
pomiarowy ciepła od 0,1 do 90°C
Średnica DN15, DN20 DN15-DN50
Ciągły strumień objętości Q3 1,6; 2,5; 4,0 2,5; 4,0; 6,3; 10; 16; 25
Minimalny strumień objętości Q1 - ; 0,016; 0,025 (R160-H) 15,65; 25; 39,38; 62,5; 100; 156,25
0,016; 0,025; 0,040 (R100-H) (R160)
Dopuszczalne pozycje montażu 0,016; 0,025; 0,040 (R100-V)
Klasa metrologiczna lub pion(V), poziom(H) 25; 40; 63; 100; 160; 250 (R100)
dynamika R R160-H; R100-V poziom(H)
Materiał korpusu R100-H; R100-V R160
Wykonanie do zimnej i ciepłej wody mosiądz R100
Maksymalne ciśnienie robocze tak mosiądz
Odcinki proste przed i za wodomierzem 16 bar tak
Możliwość montażu modułów nie są wymagane (U0, D0) 16 bar
komunikacyjnych na wodomierzu brak nie są wymagane (U0, D0)
Zabezpieczenie przed ingerencją przewodowy M-Bus
dodatkowa osłona tarczy liczydła oraz radiowy wireless M-Bus (OMS)
Możliwość wykonania, wyposażenie wzmocniony korpus, całkowita obojętnosć klapka chorniąca tarczę liczydła,
dodatkowe na działanie pola magnetycznego wynika wzmocniony korpus, wysoka odpor-
z konstrukcji wodomierza mokrobieżnego ność na działnie zewnętrznego pola
liczydło zanurzone w glicerynie magnetycznego
możliwość wykonania do wody cie-
wersja z nadajnikiem impulsów REED płej od 0,1 do 90°C (wersja GMDX)
SIMPLE pierścień antymagnetyczny
klapka ochronna
Inne istotne cechy produktu wysokiej klasy materiały konstrukcyjne, wersja wyposażona w moduł M-Bus
obracana o 360° zamykana klapka chro- wersja wyposażona w nadajnik
niąca przed światłem oraz uszkodzeniem impulsów w wersji (GMDM-R)
wersja wyposażona w moduł radiowy
Opomiarowanie i rozliczanie mediów wzmocnione czteropolowe sprzęgło
magnetyczne, które eliminuje jego
zerwanie lub poślizg

21

metering solutions

Precyzja pomiaru wody

POLECAMY MODELE: Nasze wodomierze projektujemy pod kątem zastosowania w
mieszkaniach, domach, budownictwie wielolokalowym oraz w
GSD8 przemyśle. Oferujemy wodomierze suchobieżne i
GSD8-RFM mokrobieżne, jednostrumieniowe, wielostrumieniowe oraz
CPR-RP śrubowe i irygacyjne. Liczniki wody dostępne są w wielu
GMDM-RFM modelach i wersjach, również przystosowanych do systemu
zdalnego odczytu, co umożliwia dobór odpowiedniego
wodomierza do każdego typu instalacji i potrzeb inkasenta.

Opomiarowanie i rozliczanie mediów 22

Jakie powinny być
ciepłomierze?

Pod koniec ostatniej zimy głośno było o mieszkańcach kilku białostockich osiedli, którzy
uskarżali się na bardzo wysokie rachunki za ciepło. Ich gorycz potęgował fakt, że obecnie
płacą więcej niż przed termomodernizacją budynków, choć powinno być przecież inaczej.
W ich wypowiedziach przewijał się pogląd, że warto wrócić do rozliczenia opłat za ciepło
wedle metrażu mieszkania, a nie – wskazań ciepłomierza.

D obry ciepłomierz powinien cechować się dokładnością, bezawaryjnością i możliwością
zdalnego odczytu. Najlepiej byłoby, gdyby producent dostarczył go wraz z odpowiednim
oprogramowaniem, dzięki któremu zarządca budynku lub sieci będzie mógł dokonywać
odczytów samodzielnie – to dziś standard w nowych budynkach.

Ciepłomierze przeznaczone do stosowania w układach wodnych składają się z:
• przetwornika przepływu (przepływomierza, wodomierza),
• pary czujników temperatury oraz przelicznika wskazującego.

Przetwornik przepływu montowany na przewodzie mierzy strumień masy lub objętości nośni-
ka energii (wody) i wskazania te przekazuje dalej. Obecnie na rynku znajdują się ciepłomie-
rze wykorzystujące trzy technologie pomiaru przepływu: mechaniczną, elektromagnetyczną
i ultradźwiękową.

Korzyści z indywidualnego systemu rozliczeń

System indywidualnego rozliczania przynosi korzyści i zarządcom, i lokatorom. Dla tych pierw-
szych jego główne zalety, niemożliwe do osiągnięcia przy ryczałtowych systemach rozliczeń, to:
• uzyskanie danych o zużyciu ciepła w lokalach o różnym położeniu w bryle budynku, co daje

wiedzę o potrzebach termomodernizacji obiektu i jej celach,
• dostęp do analizy zużyć, ułatwiającej diagnostykę pracy instalacji grzewczej,
• możliwość określania zaliczek i ustalania kosztów wedle indywidualnych zużyć.

Użytkowników lokali system motywuje zaś do racjonalnego gospodarowania energią cieplną
i pozwala na obniżenie kosztów eksploatacyjnych. Poza tym systemy indywidualnego rozliczania
kosztów energii cieplnej poprzez zwiększanie świadomości użytkowników oraz osiągnięcie efektu
psychologicznego dyscyplinują mieszkańców w kwestii sposobu użytkowania energii. Pozwala to
także na bardziej racjonalne gospodarowanie ciepłem.

Opomiarowanie i rozliczanie mediów 23

metering solutions

Rodzaje ciepłomierzy

Jest wiele rodzajów ciepłomierzy. Zgodnie z obecnie obowiązującym modelem opomiarowania,
uwzględniającym sposób zaopatrzenia budynku w ciepło i obejmującym urządzenia regulacyjne,
dzielimy je na:
• ciepłomierze główne, które mierzą ilość ciepła dostarczonego do całej instalacji odbiorczej bu-

dynku wspólnoty na potrzeby ciepłej wody i ciepłej wody użytkowej,
• urządzenia do indywidualnego rozliczenia kosztów ogrzewania poszczególnych lokali – zgod-

nie z § 135 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warun-
ków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU z 15 czerwca
2002 r. z późn. zm.) to indywidualne ciepłomierze albo komputerowe systemy indywidualnego
rozliczania z wykorzystaniem wskazań podzielników kosztów c.o.,
• urządzenia do regulacji dopływu ciepła do poszczególnych lokali.

Zły odczyt ciepłomierza

Właściciel sześć miesięcy temu podał niewłaściwy odczyt ciepłomierza na koniec roku. Na tej podsta-
wie rozliczono koszt centralnego ogrzewania w budynku. Teraz twierdzi, że się pomylił, podaje nowy
odczyt i żąda korekty rozliczenia. Jak powinien postąpić zarząd, skoro uwzględnienie tego żądania
spowodowałoby konieczność korekty rachunków także innych właścicieli? – Zarząd WM z Katowic.
W pierwszej kolejności należy sięgnąć do regulaminu rozliczenia kosztów C.O., uchwalonego
przez wspólnotę mieszkaniową, która oprócz metod rozliczania, określa w nim też inne związane
z rozliczaniem kosztów centralnego ogrzewania zasady, które należy uwzględnić. Z regulaminu
może wynikać, jak dokonuje się odczytu ciepłomierzy czy też, jak koryguje się podane wskazania.
Podstawą rozliczenia może być tylko odczyt zrobiony zgodnie z regulaminem.

/Paweł Puch/

Opomiarowanie i rozliczanie mediów 24

metering solutions

Porównanie ciepłomierzy
mechanicznych i ultradźwiękowych

Rosnąca popularność ciepłomierzy ultradźwiękowych przyczyniła się do postępujących
obniżek cen tych urządzeń pomiarowych. Ultradźwiękowe liczniki ciepła są instalowane
coraz częściej, dlatego też warto porównać zasadę ich działania z najbardziej rozpo-
wszechnionymi na rynku ciepłomierzami mechanicznymi.

C iepłomierze mechaniczne i ultradźwiękowe przeznaczone są do spełniania tej samej
funkcji pomiarowej – służą do mierzenia ilości przepływającej energii cieplnej, a wyni-
ki tegoż pomiaru (podawane w gigadżulach) stanowią podstawę do rozliczenia między
odbiorcą a dostawcą ciepła.

– Obecnie obserwowany jest dalszy postęp w dziedzinie projektowania ciepłomierzy – wyja-
śnia Jan Bejszer, dyrektor techniczny BMETERS Polska Sp. z o.o. – Nowoczesne urządzenia
pomiaru przepływu energii cieplnej służą, z uwagi na wykorzystywanie układów elektronicz-
nych, również jako sygnalizatory stanów awaryjnych instalacji cieplnej, a możliwość zdalnego
odczytu danych umożliwia ich montaż w trudniej dostępnych miejscach, ponieważ inkasent
nie musi już spisywać wyników pomiaru bezpośrednio z urządzenia.
W przypadku ciepłomierzy mechanicznych i ultradźwiękowych największą różnicę stanowi
zastosowany w nich typ przetwornika, który determinuje zasadę działania urządzenia.
– Tradycyjny ciepłomierz mechaniczny wyposażony jest w przetwornik przepływu z wirnikiem,
który wprawiany jest w ruch poprzez strumień przepływającej wody – wyjaśnia Jan Bejszer.

Ciepłomierz mechaniczny BMETERS Hydrocal-3

W przeciwieństwie do ciepłomierzy mechanicznych, ultradźwiękowy licznik ciepła nie posiada
żadnych elementów ruchomych. Pomiar zużycia energii cieplnej zachodzi poprzez zmierze-
nie objętości przepłyniętej wody. Odbywa się to za pomocą dwóch głowic ultradźwiękowych,
które jednocześnie wysyłają dwa sygnały: jeden skierowany jest zgodnie z przepływem wody,
a drugi w stronę przeciwną. Następuje przeliczenie różnicy występującej między tymi sygnała-
mi na prędkość i objętość wody.

Ciepłomierze mechaniczne wyróżnia najlepszy stosunek jakości do ceny i to on zapewnia tego
rodzaju ciepłomierzom pozycję najczęściej wybieranych liczników ciepła, przy czym należy
zwrócić uwagę, że koszt zakupu liczników ultradźwiękowych, jak już wspomniano, systema-
tycznie spada, co skutkuje ich rosnącą pomału popularnością.

Opomiarowanie i rozliczanie mediów 25

metering solutions

– Upowszechnienie urządzeń wykorzystujących technologię ultradźwiękową wynika z fak-
tu, że ciepłomierz taki cechuje większa od licznika mechanicznego dokładność pomiarów.
W przypadku ciepłomierzy mechanicznych mamy do czynienia ze stosunkowo niższą dynami-
ką pomiarów. Ponadto elementy ruchome ciepłomierza mechanicznego narażone są na wpływ
zanieczyszczeń zawartych w wodzie, w rezultacie z czasem się zużywają, co również wpływa
na błędy w pomiarze – wskazuje Jan Bejszer z BMETERS Polska.

Licznik ultradźwiękowy jest dokładniejszy od mechanicznego, a poza tym nie posiada żad-
nych ruchomych części, które mogłyby ulec uszkodzeniu pod wpływem zanieczyszczeń
w instalacji. Warto przy tym pamiętać, że głowice ultradźwiękowe zamontowane w ciepło-
mierzach sonicznych narażone są jednak na to, iż nie będą zdatne do dalszej pracy po upły-
wie dwóch okresów legalizacji. Wymiana tego elementu jest dość kosztowna. Nie da się także
ukryć, że tradycyjny ciepłomierz mechaniczny wciąż ma przewagę nad ultradźwiękowym na
płaszczyźnie ekonomicznej – jest po prosty tańszy w zakupie.

Do niedawna wskazywano na wyższość ultradźwiękowych mierników ciepła, gdyż nie można
było wpłynąć na ich pracę, a w przypadku urządzeń mechanicznych było to możliwe z uwagi
ich konstrukcję. To już jednakże przeszłość. W nowoczesnych ciepłomierzach mechanicznych
wykorzystywana jest technologia ograniczająca np. wykorzystanie magnesu neodymowego do
zatrzymania pracy licznika poprzez wytworzenie silnego pola elektromagnetycznego. W urzą-
dzeniach BMETERS stosowane są bezmagnesowe sprzęgła transmisji obrotów wirnika oparte
na indukcji magnetycznej, co uniemożliwia zakłócenie działania licznika w opisany sposób.
Innymi słowy, obecnie zarówno liczniki soniczne, jak i mechaniczne odporne są na wszelkie
próby manipulowania ich wskazaniami.
 

Ciepłomierz ultradźwiękowy BMETERS Hydrosonis

Do zalet ciepłomierzy ultradźwiękowych należy zaliczyć możliwość montażu ich w dowolnej
pozycji; w przypadku liczników mechanicznych instalacja w pionie może obniżyć dokładność
pomiarów.

– Technologia ultradźwiękowa zapewnia najwyższą dokładność pomiaru zużycia ciepła, a brak
części ruchomych powoduje, że ciepłomierz ultradźwiękowy zużywa się znacznie wolniej.
Problemem może być jednak wysoki koszt wymiany głowicy ultradźwiękowej po pięcioletnim
okresie legalizacji. Urządzenia mechaniczne jednak w dalszym ciągu górują nad ultradźwięko-
wymi przystępną ceną oraz niższymi kosztami napraw – podsumowuje Jan Bejszer, dyrektor
techniczny BMETERS Polska.

Opomiarowanie i rozliczanie mediów 26

metering solutions

Przegląd ciepłomierzy

Producent/ BMETERS POLSKA sp. z o.o.
dystrybutor
Dane tele- ul. Główna 60 51-188 Psary
adresowe
Model, tel. +48 71 388 90 83, faks 71 387 15 37 metering solutions
nazwa typo-
szeregu e-mail: [email protected], www.bmeters.pl Hydrosplit-M3
Zdjęcie Rozłączna jednostka zliczająca
Hydrocal-M3 Hydrosonis

Kompaktowy ciepłomierz mechaniczny Ciepłomierz ultradźwiękowy

Dane • zakres przepływów nominalnych: 0,6; • zakres przepływów nomi- • klasa środowiskowa: A (E1; M1)
techniczne 1,5; 2,5 m3/h nalnych: 0,6; 1,5; 2,5; 3,5; • zakres pomiaru temperatury MID (ciepło): 5÷180°C
6,0; 10,0; 15,0 m3/h • zakres różnicy temperatur MID (ciepło): 3÷150K
• dynamika przepływu (H/V): 25/25; • zakres pomiaru temperatury (chłód): 2÷24°C
50/50; 50/50 • dynamika przepływu: • zakres różnicy temperatur (chłód): 3÷20 K
1:100 (1:250) • naliczanie ciepła: Δ ≥1K, temp. cieczy ≥5°C
• strata ciśnienia przy przepływie • naliczanie chłodu: Δ ≥0,2K, temp. cieczy <24°C
Qp: ≤0,25 bar • strata ciśnienia przy prze- • maksymalna mierzalna moc chwilowa: 650 kW
pływie Qp: 7,0; 17,1; 19,8; • czujniki temperatur: PT 1000
• ciśnienie nominalne: 16 bar 4,0; 10,0; 18,0; 12,0 kPa • długość przewodów czujników temperatury: 3 m
• przepływ minimalny: 24; 30; 50 l/h • zasilanie: bateria litowa; zewnętrzne źródło zasilania
• przepływ maksymalny: • ciśnienie nominalne: 16 bar • żywotność baterii: 10 + 1 rok
• przepływ minimalny: 6; 15; • klasa ochrony: IP 52
1,2; 3,0; 5,0 m3/h • wyświetlacz: LCD 8 znaków + ikony
• średnica nominalna: DN15, DN20 25; 35; 60; 100; 150 l/h • jednostki pomiaru: GJ (opcjonalnie MWh)
• klasa dokładności: 2 • przepływ maksymalny: 1,2; • impulsowanie: 0.1 – 0.25 – 1.0 – 2.5 – 10 – 25 – 100
• zakres pomiaru temperatur: 5 ÷ 90°C
3,0; 5,0; 7,0; 12,0; 20,0; 30,0 – 250 l/imp
(ciepło), 0,2 ÷ 24°C (chłód) m3/h • wejścia impulsowe: 1 dedykowane dla przetworni-
• naliczanie ciepła: Δ ≥1K, temp. cieczy • średnica nominalna: DN15;
DN20; DN25; DN40; DN50 ka przepływu; 2 dedykowane dla wodomierzy
≥ 5°C • klasa dokładności: 2 • klasa wejść impulsowych: Klasa IA (domyślnie),
• naliczanie chłodu: Δ ≥0,2K, temp. cie- • zakres pomiaru temperatur
(przetwornik przepływu): OC (otwarty kolektor) lub OA (kontaktron)
czy < 24°C qp≤2,5 m3/h 5-130°C; • maksymalna częstotliwość wejścia impulsowego
• temperatura pracy: 5°C ÷ 50°C qp≥3,5 m3/h 10-130°C
• temperatura składowania: • wyświetlacz: LCD 8 znaków (zgodnie z MID): 5Hz
+ ikony • sposób montażu przetwornika przepływu: powrót
-10°C ÷ 55°C • zasilanie: bateria litowa
• wyświetlacz: LCD 8 znaków + ikony 11 lat; zewnętrzne źródło (domyślnie), zasilanie (opcjonalnie), zawsze zgod-
• zasilanie: bateria litowa Li-SoCl2, 3,6V zasilania nie z oznaczeniem na obudowie
• rodzaj odczytu: M-Bus, • dopuszczony do cieczy: woda
typ. A; 10+1 lat radio, impuls • temperatura pracy: 5°C ÷ 55°C
• rodzaj odczytu: M-Bus, radio, impuls • temperatura składowania: -10°C ÷ 55°C
• maksymalna moc chwilowa: 650 kW • maksymalny przepływ na przetworniku: 2000 m3/h
• dopuszczony do cieczy: woda • zasilanie bateryjne: Li-SoCl2, 3,6V size D
• zasilanie zewnętrzne: 3,6 ÷ 5 VDC, 300 mA (opcjo-
Informacje • możliwość podłączenia dwóch wodo- • ciepło i chłód zapamię- nalnie)
dodatkowe mierzy z nadajnikami impulsów tywane w osobnych reje-
• możliwość podłączenia dwóch wodomierzy z nadaj-
• wyjście MBUS w standardzie strach nikiem impulsów

• skumulowana objętość przepływu dla • konfigurowalna lista • wyjście MBUS w standardzie
• aktualna ilość zużytej energii ciepła/chłodu
ciepła/chłodu wyświetlanych parametrów • skumulowana objętość przepływu dla ciepła/chłodu
• skumulowana objętość przepływu wodomierzy
• skumulowana objętość przepływu • wyjście impulsowe • przepływ chwilowy
• moc chwilowa w kW
podłączonych wodomierzy • moduł M-Bus, W-MBus • temperatura zasilania/powrotu oraz różnica tem-

• przepływ chwilowy • wymienna bateria o żywot- 27peratur

• moc chwilowa, kW ności 11lat • 26 miesięcy wskazań zużycia ciepła/chłodu z datami

Opom•i rtaeómżrnopicewaratateumnrapiezearasitiluarrnoiaz/pliocwzroatunoireazmed•i cózuwjnik temperatury Pt500

• 26 miesięcy wskazań zużycia ciepła/

chłodu z datami

Opomiarować dobrze

Zgodnie z ustawą Prawo energetyczne z 10 kwietnia 1997 r. każde mieszkanie w nowo
wznoszonym obiekcie musi mieć instalację c.o. zaprojektowaną w sposób umożliwiający
indywidualne opomiarowanie licznikiem ciepła.

R ozwiązanie to ma służyć rozliczaniu kosztów ciepła w myśl art. 45a ust. 4 tej ustawy,
czyli odpowiedzialności właściciela bądź zarządcy za sprawiedliwy ich podział na po-
szczególne lokale. Wysokość opłat powinna być ustalana w taki sposób, aby zapewniała
wyłącznie pokrycie ponoszonych przez odbiorcę kosztów.
Ustęp 8 tego artykułu określa też metody rozliczania przy wykorzystaniu wskazań ciepłomierzy
albo urządzeń wskaźnikowych, niebędących przyrządami pomiarowymi w rozumieniu przepisów
metrologicznych, oraz powierzchni lub kubatury tych lokali.
Rolą właściciela czy zarządcy jest więc dobranie takiej metody, która uwzględni wynikające
z położenia lokalu w bryle budynku współczynniki wyrównawcze zużycia ciepła przy jednocze-
snym zachowaniu prawidłowych warunków eksploatacji budynku, określonych w odrębnych
przepisach, a jednocześnie będzie stymulowała energooszczędne zachowania oraz zapewniała
ustalanie opłat (art. 45a ust. 9).
Warto bowiem pamiętać, że na ogrzanie odmiennie usytuowanych lokali potrzeba będzie róż-
nych ilości ciepła. Zależy to od strat ciepła przez przegrody wewnętrzne i zewnętrzne.
W mieszkaniu narożnym, na poddaszu czy położonym nad nieogrzewaną piwnicą są one
o wiele wyższe niż w lokalu w środku budynku. Zastosowanie współczynników ma umocowanie
w Dyrektywie o efektywności energetycznej.

Rozliczanie kosztów ciepła

Wybór podzielników kosztów nakłada na zarządcę/właściciela szczególny obowiązek staranności
w ich stosowaniu.
Warto zaznaczyć, że konstrukcja tych urządzeń nie jest określona szczegółową dokumentacją.
Nie ma żadnych parametrów, które powinny spełniać, ani umocowań prawnych, poza ogólnymi
przepisami zawartymi w normie PN-EN834.
W dodatku podzielniki nie rejestrują ilości zużytego na ogrzewanie ciepła – służą tylko do po-
działu kosztu dostarczonej do budynku energii cieplnej na poszczególnych użytkowników lokali,
którzy powinni być wyposażeni w jeden typ podzielników.
Podzielniki nie mierzą żadnej wielkości fizycznej, a przyrost ich wskazań (niemianowane działki)
zależy od tego, jaką temperaturę ma powierzchnia grzejnika w miejscu instalacji podzielnika
i przez ile czasu grzejnik oddaje ciepło. Zwalnia to z obowiązku ich prawnej kontroli metrolo-
gicznej (zatwierdzenia typu i legalizacji).

Opomiarowanie i rozliczanie mediów 28

metering solutions

Część podzielników (choć nie wszystkie – na szczęście) nie uwzględniają też ciepła dostarcza-
nego przez piony grzewcze i ciepła przenikającego z sąsiednich lokali. Niekiedy w efekcie brak
wskazań zużycia ciepła w jednych lokalach, a w innych notuje się zawyżone jego wartości.
Jednym ze skuteczniejszych sposobów rozliczania kosztów ciepła jest metoda tzw. komfortu
cieplnego, wyznaczająca koszty zużycia energii jako iloczyn powierzchni lokalu i różnicy średnich
temperatur lokalu i powietrza – dla danego okresu rozliczeniowego.
Innym sposobem, pozostającym w zgodzie z PN EN ISO 13790 i ustawą – Prawo energetyczne,
jest metoda MP-2010, według której całkowite koszty ogrzewania budynku dzieli się na koszty
stałe, przypadające proporcjonalnie do powierzchni poszczególnych lokali, i koszty zmienne, wy-
nikające z jednostek zużycia ciepła i iloczynu różnicy średniej temperatury zewnętrznej w sezonie
grzewczym oraz powierzchni rozliczanego lokalu.
Warto zauważyć, że wysokości kosztów stałych nie można odczytywać wprost z faktury, trzeba
bowiem uwzględnić też straty ciepła w drodze do lokali oraz ogrzewanie pomieszczeń wspólnych.
To w sposób oczywisty podnosi zaś ich wartość.
Obowiązek właściciela/zarządcy to wybranie metody (zgodnie z 9 ust. Ustawy) i wdrożenie (po
zaakceptowaniu przez właścicieli w podjętej uchwale) wewnętrznego regulaminu rozliczeń dostar-
czanego centralnie ciepła przeznaczonego na ogrzewanie budynku i przygotowanie c.w.u.
Powinien on umożliwiać zamienne rozliczanie opłat za ciepło dla lokali mieszkalnych lub użytko-
wych na podstawie ich powierzchni lub kubatury oraz określać warunki stosowania zamiennego
rozliczania zgodnie z wybraną wcześniej metodą.
Właściwą podstawą rozliczeń kosztów energii między jej dostawcą a spółdzielnią czy wspólnotą
mieszkaniową są wskazania ciepłomierza zainstalowanego w węźle cieplnym. Regulamin taki po-
winien być, co oczywiste, zgodny z obowiązującym prawem i podany do wiadomości mieszkańców
przynajmniej na 14 dni przed wejściem w życie.

Co wybrać?        

Warto wiedzieć, że do rejestracji jednostek zużycia ciepła mogą być stosowane dwa rodzaje po-
dzielników: wyparkowe (cieczowe) – ampułkowe i kapilarne – oraz elektroniczne (jednoczujnikowe
i dwuczujnikowe). Pierwsze, prostsze konstrukcyjnie, wskazują ilość odparowanych „działek” cieczy.
Przy podzielnikach ampułkowych występuje konieczność wymiany ampułki co 12 miesięcy.
Podzielniki kapilarne stanowią ich odmianę, z kapilarą zamiast ampułki z cieczą. Daje to lepszą
relację między obudową podzielnika a kapilarą, a przede wszystkim umożliwia montaż podzielnika
w poziomie (np. w grzejnikach łazienkowych).
Elektroniczne podzielniki mają czujniki mierzące temperaturę grzejnika, a dwuczujnikowe mogą
zmierzyć temperaturę powierzchni grzejnika i obliczyć temperaturę pomieszczenia przy użyciu
dwóch precyzyjnych czujników.

Jolanta Słowińska

Opomiarowanie i rozliczanie mediów 29

metering solutions

Nowoczesne ciepłomierze BMETERS

HYDROCAL-M3

Ciepłomierz kompaktowy

Nowoczesny ciepłomierz mechaniczny, przeznaczony dla
mieszkań i małych domów. Różnica temperatur mierzona
przez precyzyjne czujniki w połączeniu z pomiarem przepły-
wu wody umożliwia naliczanie energii ciepła i chłodu z
najwyższą precyzją. Bezmagnesowa transmisja między
przetwornikiem przepływu a jednostką elektroniczną zapew-
nia niezawodność działania i wysoką stabilność pomiarową.

 Średnica nominalna: DN 15, DN 20
 Żywotność baterii: 11 lat
 Czujniki temperatury Pt1000
 Transmituje dane drogą radiową (W-MBUS zgodnie z OMS),

przewodową (M-BUS) lub impuls
 Kompatybilny z systemem zdalnego odczytu HYDROLINK
 Wyjście impulsowe dla ciepła lub chłodu
 Możliwość podłączenia dwóch wodomierzy

HYDROSONIS

Ciepłomierz ultradźwiękowy

Ultradźwiękowy przetwornik przepływu zapewnia wysoką
dokładność i wysoką stabilność pomiarową, niskie progi
rozruchu oraz pełne zabezpieczenie przed próbą oddziały-
wania na urzadzenie polem magnetycznym. Jego kompakto-
wa konstrukcja zaprojektowana została zgodnie z najnow-
szymi trendami w dziedzinie opomiarowania ciepła.

 Średnica nominalna: DN 15 - DN 50
 Żywotność baterii: 11 lat
 Czujniki temperatury Pt500
 Transmituje dane drogą radiową (W-MBUS zgodnie z OMS),

przewodową (M-BUS) lub impuls
 Kompatybilny z systemem zdalnego odczytu HYDROLINK
 Wyjście impulsowe dla ciepła i chłodu

BMETERS POLSKA SP. Z.O.O 30
51-18O8 Ppsoamryi,aurol.wGałónwienai 6ro0zliczanie medibómweters.pl

metering solutions

Z czym się wiąże wybór
podzielnika?

Wybór podzielników kosztów ciepła nakłada na zarządcę/właściciela szczególny obowią-
zek staranności w ich stosowaniu, gdyż urządzenia te nie podlegają żadnym regulacjom
prawnym. W dodatku sposób naliczenia należności za ogrzewanie może być wadliwy,
nawet pomimo prawidłowego montażu i rozmieszczenia podzielników, jeśli nie odpowiada
rzeczywistemu zużyciu ciepła na ogrzewanie.

C zasem, przede wszystkim w budynkach po termomodernizacji, obserwuje się znacz-
ne nierównomierności wyznaczonych opłat za ogrzewanie poszczególnych mieszkań.
Mieszkańcy porównują należności, posługując się wskaźnikiem, który jest ilorazem
wyznaczonej należności za ogrzewanie do powierzchni mieszkania wyrażonym w zł/m2. Bywa,
że w tym samym bloku, a więc w mieszkaniach o podobnych standardach, wartość maksy-
malna tego wskaźnika do wartości minimalnej ma się jak 1 do 4, a nawet 1 do 7 lub więcej.

Wskaźnik EK (energii końcowej) uwzględnia średnią sezonową sprawność całkowitą syste-
mu ogrzewania obiektu i jest odniesiony do powierzchni użytkowej. W przypadku budynków
opomiarowanych, w których ilość energii cieplnej rozlicza się na podstawie wskazań licznika
energii cieplnej, możliwe jest określenie rzeczywistego wskaźnika EK, w przeciwieństwie do
obiektu, w którym wartości wskaźników wyznaczane są metodą opartą na standardowym
sposobie użytkowania budynku lub jego części (kiedy m.in. przyjmuje się standardowy sezon
grzewczy, normowe temperatury pomieszczeń czy normowy strumień powietrza wentylacyj-
nego).

Zużycie energii cieplnej na poziomie przekraczającym wartości średnie można tłumaczyć np.
faktem utrzymywania w mieszkaniu za wysokich temperatur, ale zbyt wysokie wskaźniki za-
potrzebowania na energię mogą świadczyć jedynie o błędnym wyznaczaniu opłat za ciepło.
Zdarza się, że niskie zużycie energii cieplnej dla niektórych lokali jest kompensowane zbyt
dużymi wartościami w lokalach o skrajnych wartościach zużycia ciepła. Świadczy to jedno-
znacznie, że istniejące naliczenie należności za ogrzewanie nie odpowiada zużyciu ciepła na
ogrzewanie poszczególnych mieszkań.
Należność za ciepło ma uwzględniać faktyczne zużycie ciepła, co wynika z art. 45a pkt. 9
Prawa energetycznego. Dlatego też metoda obliczeń musi odzwierciedlać stan faktycznych
obciążeń cieplnych budynku w sezonie grzewczym.

Ocena prawidłowości przyjętych do rozliczeń jednostek ciepła oraz ewentualna ich korekta,
a także ocena wysokości uzyskanych naliczeń pozwoliłyby na uniknięcie wielu spraw sądo-

Opomiarowanie i rozliczanie mediów 31

metering solutions

wych między mieszkańcami a zarządcą budynku. Wysokość opłat ryczałtowych za centralne
ogrzewanie określają regulaminy spółdzielni mieszkaniowych. Zwykle opłata ryczałtowa to po-
dwójna wartość kosztów ogrzewania odniesionych do 1 m2 powierzchni mieszkań w budynku.
To bardzo dużo. Na Słowacji stosuje się mnożnik zwiększający 1,5. Według wytycznych do
dyrektywy europejskiej wynosi on 1,25. Kwestię tę najlepiej uregulowano w Czechach – tam
opłata za ogrzewanie mieszkania ma się zawierać między 0,6 a 1,4 wartości wskaźnika kosz-
tów zł/m2, wyznaczonego dla całego budynku.

Wybór podzielników kosztów nakłada na zarządcę/właściciela szczególny obowiązek staran-
ności w ich stosowaniu. Warto zaznaczyć, że konstrukcja tych urządzeń nie jest określona
szczegółową dokumentacją, żadnymi parametrami, które powinny spełniać, ani określona
prawnie, poza ogólnymi przepisami zawartymi w normie PN-EN834. Poza tym urządzenia te
nie rejestrują ilości zużytego na ogrzewanie ciepła, a służą tylko do podziału kosztu energii
cieplnej dostarczonej do budynku na poszczególnych użytkowników lokali, którzy powinni być
wyposażeni w ich jeden typ.

Opomiarowanie i rozliczanie mediów 32

metering solutions

Podzielniki BMETERS gwarancją prawidłowego
rozliczenia kosztów zużycia energii
w budownictwie wielolokalowym

Podzielnik jest obecnie najlepiej dostosowanym urządzeniem pozwalającym na prawidłowe
i sprawiedliwe rozliczenie kosztów ogrzewania. Jest również jednym ze sposobów rozliczenia
indywidualnych kosztów ciepła określonym przez polskie prawo oraz przez zaimplemento-
waną w bieżącym roku do prawa polskiego dyrektywę efektywności energetycznej (EED).

U stawa Prawo energetyczne reguluje, istotne dla odbiorców ciepła, zasady rozliczeń kosztów
(art. 45a). Rozliczając koszty ciepła za ogrzewanie, właściciel lub zarządca powinien za-
stosować właściwą metodę wykorzystującą do tego celu ciepłomierze, podzielniki kosztów
ogrzewania lub powierzchnię albo kubaturę lokali, dokonując wyboru zgodnie z art. 45a ust. 8.

Właściciel lub zarządca musi mieć na uwadze zapisy us. 9, art. 45a mówiące o tym, że każda
z wybranych metod powinna zapewniać prawidłowe warunki eksploatacji budynku określone
w Prawie budowlanym. Ma również uwzględniać współczynniki wyrównawcze i temperaturę
powietrza w lokalu, stymulować energooszczędne zachowania użytkowników lokali oraz za-
pewniać ponoszenie opłat za ciepło odpowiednich do zużycia. Dwa ostatnie wymogi ustawy
wskazują jednoznacznie, że metoda wykorzystująca powierzchnię lub kubaturę ich nie spełnia,
a przepisy dopuszczają ją jedynie wówczas, gdy rozliczanie kosztów ogrzewania w sposób
zależny od zużycia ciepła nie jest możliwe z przyczyn technicznych. Nie ma w związku z tym
mowy o dowolności wyboru pomiędzy zastosowaniem urządzeń opomiarowania ciepła albo
rezygnacją z nich. Prawo budowlane §135 stanowi również, że instalacja grzewcza powinna
posiadać m.in. urządzenia umożliwiające indywidualne rozliczanie kosztów ogrzewania poszcze-
gólnych lokali w budynku. Zarówno zatem Prawo budowlane, jak i Prawo energetyczne nakłada
na zarządców nieruchomości przymus instalacji ciepłomierzy lub podzielników kosztów ogrze-
wania w lokalach mieszkalnych.

Dyrektywa efektywności energetycznej a obowiązek
opomiarowania ciepła

Zaimplementowana w polskim prawie, unijna dyrektywa efektywności energetycznej (EED)
wprowadza obowiązek opomiarowania ciepła za pomocą ciepłomierzy lub podzielników kosz-
tów ogrzewania. Zgodnie z wymogami dyrektywy, państwa członkowskie muszą dostosować
prawo krajowe i do dnia 31 grudnia 2016 roku wprowadzić indywidualne opomiarowanie cie-

Opomiarowanie i rozliczanie mediów 33

metering solutions

pła w lokalach mieszkalnych. Jednocześnie projekt nowelizacji Prawa energetycznego zawiera
istotną poprawkę w ust. 9, art. 45a, która wymaga uwzględniania ilości ciepła dostarczo-
nego do lokalu z pionów grzewczych lub przenikania między lokalami oszacowanego ciepła,
w szczególności na podstawie rejestracji temperatury powietrza w lokalu.

Dokumentem regulującym wszystkie sprawy związane z rozliczaniem kosztów ciepła jest
regulamin rozliczeń. Do jego opracowania i wdrożenia zobowiązuje Prawo energetyczne (art.
45, ust. 10). Doświadczenie kilkunastu lat funkcjonowania systemów indywidualnych roz-
liczeń kosztów ciepła wskazuje, że nie jest to dla zarządców budynku łatwe zadanie. Z po-
mocą wyszedł Instytut Techniki Budowlanej w Warszawie, opracowując rekomendację RT
ITB-1265/2013 systemu indywidualnego rozliczania kosztów dostosowanego do warunków
polskiego budownictwa. Określono w niej zasady kosztów ogrzewania przy użyciu podzielni-
ków z możliwością uwzględniania rejestracji średniej temperatury ogrzewanego pomieszczenia.
Zaproponowano właściwe podziały kosztów uwzględniających przenikanie ciepła przez prze-
grody budowlane oraz warunki konieczne do spełnienia przed wprowadzeniem opomiarowania
ciepła. Instytut Techniki Budowlanej określił również wzorcowy regulamin rozliczeń i zareko-
mendował podzielnik kosztów ogrzewania BMETERS, który spełnia wszystkie wymogi okre-
ślone obowiązującymi przepisami. Dodatkowo podzielniki zostały odpowiednio przebadane,
w wyniku czego ITB, jako jedyna państwowa instytucja w Polsce, świadczy usługę weryfikacji
prawidłowości naliczania podzielników BMETERS. Jest to jedyny podzielnik na polskim rynku,
który użytkownicy mogą poddać kontroli przez niezależną jednostkę badawczą.

Wynika to z odmiennego od reszty producentów podejścia BMETERS do urządzenia jakim
jest podzielnik. Z racji ponad 25-letniego doświadczenia w projektowaniu i sprzedaży urzą-
dzeń pomiarowych również podzielnik został potraktowany jak urządzenie pomiarowe, mimo
że faktycznie nie istnieją przepisy kwalifikujące je jako mierniki. Podzielnik w istocie jest
miernikiem temperatury w czasie. Ma za zadanie mierzyć temperaturę grzejnika i wyliczać
temperaturę otoczenia zgodnie z wytycznymi normy PN-EN 834. Powinien to robić jak naj-
dokładniej i w sposób powtarzalny.

Podzielnik BMETERS jako miernik temperatury
zgodnie z normą PN-EN 834

Konstrukcja i oprogramowanie podzielników BMETERS są wynikiem pracy polskich specjalistów
z dziedziny elektroniki, informatyki, ciepłownictwa i osób związanych z branżą rozliczania kosztów
ogrzewania w polskim budownictwie wielolokalowym. Podczas prac projektowych wzięto pod
uwagę efekty ostatnich osiągnięć naukowych, doświadczenia polskich firm rozliczeniowych oraz
postulaty lokatorów oraz właścicieli i zarządców budynków.

Podzielniki przeszły certyfikację w jednostce certyfikującej WTP Berlin na zgodność z normą PN-
-EN 834. Dzięki temu potwierdzono prawidłowość pomiaru temperatur oraz naliczania jednostek
zgodnie z charakterystyką oddawania ciepła przez grzejnik w danej chwili, a także w granicach

Opomiarowanie i rozliczanie mediów 34

metering solutions

dopuszczalnych błędów. Zweryfikowano określoną w normie budowę oraz sposób montażu.

Podzielniki, identycznie jak inne urządzenia pomiarowe, są badane pod względem zgodności z nor-
mami kompatybilności elektromagnetycznej, transmisji radiowej i bezpieczeństwa urządzeń tech-
niki informatycznej. Przechodzą więc identyczne testy przed wprowadzeniem na rynek, jak urzą-
dzenia pomiarowe. Każdy podzielnik BMETERS gwarantuje prawidłowy i obarczony minimalnym,
mieszczącym się w dopuszczalnych przez normę PN-EN 834 granicach, błędem pomiaru tempera-
tur i naliczania jednostek. Cały proces, od zaprojektowania aż po montaż urządzenia na grzejniku,
przeprowadzany jest zgodnie z obowiązującymi normami i przepisami. W związku z tym BMETERS
traktuje podzielniki jak inne urządzenia pomiarowe, mimo braku ich kwalifikacji w polskim prawie
jako urządzenia pomiarowego.

Podzielniki spełniają wszystkie wymogi Prawa
energetycznego i dyrektywy EED

Zgodnie z wymaganiami Prawa energetycznego, zastosowany system indywidualnego rozliczania
kosztów ogrzewania powinien zapewniać ponoszenie opłat za ciepło odpowiednio do zużycia i sty-
mulować energooszczędne zachowania lokatorów. Podzielniki BMETERS oferują unikalne funkcje
przydatne w systemie podziału kosztów, które obejmują m.in. średnią temperaturę pomieszczenia
i grzejnika w okresie grzewczym, rejestrację przedziałów temperatur grzejnika oraz otoczenia w róż-
nych zakresach, pomiar temperatury otoczenia z sygnalizacją temperatury niższej niż 16°C (lokale
nadmiernie chłodzone). Funkcje te spełniają wszystkie wymogi, jakie Prawo energetyczne i dyrek-
tywa efektywności energetycznej EED narzuca właścicielom i zarządcom budynków. Pozwalają na
uwzględnienie w rozliczeniu kosztów całkowitych ciepła przenikającego przez przegrody budowlane
i to emitowane przez piony grzewcze, których nie uwzględniają nawet ciepłomierze, mimo klasyfi-
kacji ich jako urządzenia pomiarowe. Zapewniają największą na rynku ilość rejestrowanych danych
pozwalających zweryfikować prawidłowość wyliczonych jednostek, określić sposób i intensywność
wykorzystania grzejników czy uwzględnić komfort cieplny lokatorów, osiągany dzięki ciepłu emi-
towanemu przez grzejniki, piony grzewcze oraz lokale sąsiednie. Daje to możliwość stworzenia,
a także wdrożenia takiego regulaminu rozliczeń, w którym określony stosunek podziału kosztów
całkowitych na stałe i zmienne będzie zarówno stymulował energooszczędne zachowanie lokatorów,
jak i pozwalał na unikanie sytuacji nadmiernych różnic w saldach rachunków za ogrzewanie w róż-
nych lokalach. Te zaś spotykane są często w przypadku rozliczeń kosztów opartych o nieprawidłowy
regulamin rozliczeń lub podzielniki czy ciepłomierze nieuwzględniające temperatury pomieszczenia.

Urządzenia BMETERS gwarantują prawidłowe rozliczenia
kosztów zużycia energii w budownictwie wielolokalowym

W polskim prawie zasady rozliczania kosztów ciepła określone są mało dokładnie. Dotyczy to
jednak zarówno rozliczania przy wykorzystaniu ciepłomierzy, jak i podzielników. Warto również
wiedzieć, że choć dopuszczone prawnie rozliczanie wyłącznie na podstawie powierzchni lub ku-

Opomiarowanie i rozliczanie mediów 35

metering solutions

batury nie spełnia wszystkich wymogów Prawa energetycznego. Zmienić ma to dopiero nowe-
lizacja ustawy dostosowująca zapisy do wymogów dyrektywy EED, nakazującej indywidualne
opomiarowanie ciepła.

Podzielniki nie są objęte obowiązkiem prawnej kontroli metrologicznej, która prowadziłaby do
ujednolicenia sposobu naliczania jednostek będących określonymi wielkościami fizycznymi.
Mimo to podzielnik, przy obecnym stanie prawnym i obowiązujących wymaganiach Prawa
energetycznego, jest najlepiej dostosowanym urządzeniem pozwalającym na prawidłowe
i sprawiedliwe rozliczenie kosztów ogrzewania. Dodając do tego mnogość rejestrowanych da-
nych dodatkowych, ułatwiających weryfikację prawidłowości określonych kosztów na rachunku
oraz fakt wnikliwej kontroli podzielników BMETERS adekwatnie do urządzeń pomiarowych
oraz zgodnie z obowiązującymi normami, podzielniki są urządzeniami, które gwarantują prawi-
dłowe rozliczenia kosztów zużycia energii w budownictwie wielolokalowym.

Opomiarowanie i rozliczanie mediów 36

metering solutions

PrzPegrlząedgpląoddzwieolndiokmówierzy

Producent/dys- BMETERS POLSKA sp. z o.o. metering solutions
trybutor ul. Główna 60 51-188 Psary
tel. +48 71 388 90 83, faks 71 387 15 37 Hydroclima OMS
Dane teleadresowe e-mail: [email protected], www.bmeters.pl

Model, nazwa Hydroclima RFM
typoszeregu
Zdjęcie

Rodzaj podziel- elektroniczny, dwuczujnikowy ze złączem optycznym oraz Elektroniczny, dwuczujnikowy ze złączem optycz-
nika modułem radiowym (Wireless MBUS) nym oraz modułem radiowym (OMS – Open
Metering System)

Liczba czujników dwa

Zaopatrzenie Bateria litowa; 3,6 V; żywotność >15 lat
w energię

Miejsce montażu na wys. 66% lub 75% od dołu grzejnika
na grzejniku

Rodzaj odczytu radiowy (wireless M-Bus lub OMS), wzrokowy (wyświetlacz), optyczny (złącze IR)

Miejsce przecho- pamięć wewnętrzna oraz opcjonalnie serwer bazy danych
wywania danych

Wyświetlacz LCD, 6-cio miejscowy z kropkami

Wskazywane war- wskazania jednostek zużycia za aktualny i dziewięć poprzed- aktualne wskazania zużycia; historia 12 m-cy nali-
tości zużycia nich okresów rozliczeniowych; wskazania jednostek zużycia czonych jednostek; wskazania zakończonego okre-
i śr. temperatury otoczenia z 24 miesięcy; skala jednostkowa su rozliczeniowego U
i produktowa (uwzględniająca moc grzejnika i/lub położenie
lokalu); wskazania średniej temperatury pomieszczenia za
aktualny i poprzedni okres; temperatura minimalna i maksy-
malna wraz z datą wystąpienia

Przechowywane statystyki temperaturowe – rejestracja ilości pomiarów średnia temperatura grzejnika w aktualnym
dane temperatury grzejnika w zakresach [21°C; 28°C], [28°C; i poprzednim okresie rozliczeniowym; średnia tem-
35°C); ≥35°C oraz temperatury otoczenia <16°C; średnia peratura otoczenia w aktualnym okresie rozlicze-
temperatura grzejnika w aktualnym i poprzednim okresie niowym; rejestracja temperatury przedniego czuj-

rozliczeniowym; temperatura min. i max. wraz z datą wystą- nika w zakresie <16°C; temperatura max. grzejnika
pienia; ilość zliczeń wskazań jednostek dla aktualnego wraz z datą wystąpienia;
i poprzedniego okresu w metodzie jedno- i dwuczujnikowej; możliwość wyboru parametrów wysyłanych drogą

możliwość wyboru parametrów wysyłanych drogą radiową; radiową; konfiguracja parametrów transmisji
konfiguracja parametrów transmisji radiowej z dokładno- radiowej z dokładnością do pojedynczego dnia,
ścią do pojedynczego dnia, dwa rodzaje transmisji radiowej dwa rodzaje transmisji radiowej – całoroczna oraz

– całoroczna oraz po zakończeniu okresu rozliczeniowego; po zakończeniu okresu rozliczeniowego; progra-
programowanie daty startu podzielnika oraz początku mowanie daty startu podzielnika oraz początku
i końca okresu rozliczeniowego; wyświetlanie daty począt- i końca okresu rozliczeniowego; wyświetlanie daty

ku zliczania oraz szyfrowania transmisji radiowej początku zliczania oraz szyfrowania transmisji
radiowej

System udział kosztów stałych ustalany indywidualnie; obsługa współczynników korygujących lokalu i grzejnika; możli-
rozliczeń wość uwzględnienia w rozliczeniu kosztów na podstawie średniej temperatury pomieszczeń; szeroki wybór sposo-
bów rozliczenia ryczałtu lokalu i pomieszczenia oraz części wspólnych – sposób rozliczenia rekomendowany przez

Instytut Techniki Budowlanej

Zabezpie- trwale zamykana obudowa podzielnika – brak dostępu do elektroniki, plomba mechaniczna oraz elektroniczny

czenia przed czujnik otwarcia wraz z rejestracją daty otwarcia; rejestracja temperatury grzejnika i otoczenia przez cały okres

ingerencją użyt- rozliczeniowy; przełączanie w tryb jednoczujnikowy

kZogwodnnikoOaśćpomiaroPwNa-ENni8e34,i PrNo-EzNli1c3z75a7nWieirelmesseMdBióUSw, EN60950-1:2006, ETSI EN 300 220-1, ETSI EN 300 220-1, ETSI 3013 4879-1,
z normą ETSI 301 489-3

metering solutions

Rejestracja ilości wykonywanych w określonych zakresach tem-
peratur pomiarów grzejnika i otoczenia
Rejestracja temperatur pomieszczenia - średnich temperatur
otoczenia (miesięcznych i rocznych w aktualnym i poprzednim
okresie rozliczeniowym)
Żywotność baterii 15 lat
Zabezpieczenie przed demontażem oraz rozmontowaniem
Rejestracja 24 ostatnich miesięcy wskazań jednostek, średnich

Opomiarowanie i rozliczanie mediów temperatur otoczenia oraz średnich temperatur grzejnika 38

metering solutions

Zintegrowany system zdalnego
odczytu HYDROLINK

Firma BMETERS Polska od lat bada, rozwija i na bieżąco doskonali system zdalnego od-
czytu i rozliczeń mediów. W trosce o maksymalną wygodę użytkowników wszystkie urzą-
dzenia BMETERS wyposażone w moduły radiowe są ze sobą w pełni kompatybilne
i można je samodzielnie oraz w wygodny sposób odczytać za pomocą jednego zestawu
inkasenckiego.

Przeznaczenie i elementy systemu

Zdalny odczyt wodomierzy, ciepłomierzy i podzielników kosztów ogrzewania montowanych
w budynkach wielolokalowych. W skład systemu wchodzą wodomierze z serii RFM (GSD-
8-RFM oraz GMDM-RFM) przystosowane do montażu modułów radiowych i przewodowych
MBUS, ciepłomierze Hydrocal-M3 (kompaktowy mechaniczny), Hydrosplit-M3 (jednostka
zliczająca) oraz Hydrosonis (ultradźwiękowy) wyposażone w moduł radiowy i przewodowy
MBUS oraz podzielniki kosztów ogrzewania Hydroclima-RFM.

Podstawowe zalety systemu HYDROLINK

• odczyt różnych urządzeń jednym, intuicyjnym w obsłudze zestawem inkasenckim,
• krótki czas odczytu (brak konieczności wchodzenia do lokali),
• eliminacja błędu ludzkiego podczas odczytu wskazań (zwłaszcza w trudnodostępnych miej-

scach),
• możliwość rozbudowy systemu o koncentratory danych umożliwiające transmisję przez Internet,
• bezpośrednie komunikaty o próbach manipulacji przy urządzeniach (szeroka lista alarmów),
• archiwizacja i możliwość analizy zużycia wody lub ciepła z całego roku na komputerze,
• samodzielna możliwość konfiguracji i obsługi urządzeń.

Architektura systemu HYDROLINK

W zależności od wymagań użytkowników można wyróżnić trzy główne struktury zintegrowa-
nego systemu zdalnego odczytu HYDROLINK:
• Walk-by – (odczyt inkasencki) – urządzenia wyposażone w moduły radiowe odczytywane bez-

pośrednio zestawem inkasenckim będącym w zasięgu transmisji radiowej tych urządzeń (np.
sprzed budynku). Odczyt za pomocą netbooka, tabletu lub smartfonu z dedykowanym oprogra-
mowaniem,

Opomiarowanie i rozliczanie mediów 39

metering solutions

• Walk-by z wykorzystaniem repeterów – system typu walk-by, w którym sygnał radiowy z licz-
ników przedłużany jest za pomocą urządzeń stacjonarnych na większe odległości. Połączenie
repeterów w grupy umożliwia stworzenie sieci i przekazanie sygnału na bardzo duże odległości,

• System stacjonarny z odczytem przez Internet – system w pełni zdalny oparty na współpra-
cujących ze sobą koncentratorach, które odbierają, magazynują i transmitują dane z urządzeń
końcowych przez Internet na dedykowany portal HYDROLINK-Online, wskazany serwer FTP
lub zalecany adres e-mail. Koncentratory mogą działać w sieci LAN lub wykorzystując mobilną
transmisję danych GPRS sieci komórkowych.

Dane techniczne systemu HYDROLINK

• Częstotliwość pracy: 868 MHz,
• Zasilanie: bateria litowa, żywotność 10 lat + rok rezerwy w przypadku wodomierzy i ciepłomie-

rzy, 15 lat w przypadku podzielników kosztów ogrzewania,
• Zasięg: maksymalnie 350m w terenie otwartym bez przeszkód na drodze sygnału.

Dane przesyłane drogą radiową

• Wodomierze – zużycie w litrach, historia 12 ostatnich miesięcy wskazań, informacja o próbach
manipulacji (przyłożenie magnesu, demontaż modułu, przepływ wsteczny i maksymalny, brak
przyrostu wskazań, ciągły przepływ, niski poziom baterii),

• Ciepłomierze – aktualne zużycie ciepła i chłodu, historia 12 ostatnich miesięcy wskazań ciepła
i chłodu, przepływ całkowity, moc chwilowa, temperatury zasilania i powrotu,

• Podzielniki kosztów ogrzewania – jednostki za aktualny i 9 poprzednich okresów rozliczenio-
wych, średnia temperatura otoczenia za aktualny i poprzedni okres rozliczeniowy, 12 ostatnich
miesięcy wskazań jednostek i śr. temp. otoczenia. Temperatura maksymalna wraz z datą wystą-
pienia, średnia temperatur grzejnika, statystyki temperaturowe – rejestracja czasu pracy podziel-
nika w różnych zakresach temperatur.

Opomiarowanie i rozliczanie mediów 40

metering solutions

Oprogramowanie do odczytu

Dzięki naszym programom samodzielnie odczytasz media, skonfigurujesz urządzenia oraz
rozliczysz wszystkie koszty na podstawie uzyskanych danych. Wszystkie programy współpra-
cują ze sobą i są łatwe w obsłudze. Dzięki temu system opomiarowania i rozliczeń BMETERS
zapewnia wygodę, samowystarczalność i kontrolę nad zarządzaną nieruchomością.
• Mogą zostać zainstalowane na Twoim urządzeniu przenośnym,
• Współpracują z programami rozliczeniowymi,
• Umożliwiają import i eksport danych do/z programów rozliczeniowych,
• Sygnalizują próby manipulacji urządzeniami pomiarowymi,
• Archiwizują historię odczytów,
• Pozwalają indywidualnie skonfigurować urządzenia.

• HYDROLINK do odczytu wodomierzy, ciepłomierzy i podzielników – współpracujące ze sobą
programy do odczytu i konfiguracji. Można obsługiwać je jednym zestawem inkasenckim.
Każdy z nich generuje wszystkie niezbędne dane do rozliczenia kosztów danego medium.
Dzięki nim można szybko dokonać i odczytać analizy danych oraz zaimportować je do progra-
mu rozliczeniowego

• HYDROLINK Online – portal internetowy dający dostęp do odczytów wszystkich urządzeń przez
Internet. Pozwala na odczyt danych i archiwizację wszystkich odczytów każdego dnia. Dzięki
portalowi możliwe jest uzyskanie dostępu do danych o zużyciu wody i ciepła z każdego miejsca
o dowolnej porze,

• HYDROLINK Mobile - Aplikacja mobilna na smartfony z systemem Android, dostępna w skle-
pie Google Play. Wraz z bezprzewodowym nadajnikiem radiowym Bluetooth pozwala na odczyt
wszystkich urządzeń BMETERS wyposażonych w nadajniki radiowe,

• HYDROLINK EX – Aplikacja mobilna dedykowana do obsługi na tabletach działających w sys-
temie Windows. W pełni kompatybilna z urządzeniami BMETERS umożliwia odczyt wszystkich
trzech rodzajów urządzeń w tym samym czasie. Zapewnia maksymalne skrócenie czasu odczy-
tu, wygodę i kompleksową obsługę urządzeń.

Opomiarowanie i rozliczanie mediów 41

metering solutions

Wspieramy Twoją niezależność

System zdalnego odczytu BMETERS został stworzony w prosty i intuicyjny sposób, który
pozwoli na samodzielną obsługę urządzeń do pomiaru wody i ciepła. Nasze oprogramowanie
umożliwia zarządcy dokonywanie odczytów, konfigurację urządzeń oraz rozliczanie kosztów
na podstawie uzyskanych danych. Nasze oprogramowanie może zostać zainstalowane rów-
nież na Twoim komputerze lub urządzeniu przenośnym.

Opomiarowanie i rozliczanie mediów 42

metering solutions

Open metering system (OMS)

System zdalnego odczytu HYDROLINK, jak i urządzenia w nim pracujące, jest w pełni kom-
patybilny z coraz bardziej popularnym w Europie standardem OMS (Open Metering System).
OMS, czyli otwarty system opomiarowania mediów jest jednolitym standardem komunikacji
dla urządzeń pomiarowych wody, ciepła, energii i gazu służącym do ich odczytu. W praktyce
oznacza to, że urządzenia działające w tym standardzie komunikują się tym samym „języ-
kiem” niezależnie od producenta. Możliwy jest ich odczyt jednym odbiornikiem lub włączenie
ich do jednego systemu odczytu danych przez Internet.
Działające w oparciu o standard OMS urządzenia pomiarowe zostały opracowane i stworzone
z myślą o przyszłych kierunkach rozwoju europejskich sieci inteligentnych mierników energii,
wody, ciepła i gazu. Oznacza to, że stanowią inwestycję na wiele lat.

Opomiarowanie i rozliczanie mediów 43

metering solutions

Prrzzeeggląląddczwuojndiokmówierzy

Producent/dystry- BMETERS POLSKA sp. z o.o. metering solutions
butor ul. Główna 60 51-188 Psary
Dane teleadresowe tel. +48 71 388 90 83, faks 71 387 15 37
e-mail: [email protected], www.bmeters.pl

Model, nazwa typo- RFM-AMB
szeregu czujnik temperatury i wilgotności
Zdjęcie

Dane techniczne • radiowy czujnik temperatury i wilgotności,
Informacje dodat- • dane przesyłane drogą radiową zgodnie z protokołem Wireless M-Bus,
kowe • kompatybilny z systemem OMS (otwarty system opomiarowania mediów),
• zasilanie: bateria litowa 3,6V o żywotności 10 lat,
• wymiary: 88 x 88 x 25 mm,
• zakres temperatur: -10°C do 55°C (± 0,4°C),
• zakres wilgotności: 0 do 80% (± 3%),
• klasa ochrony: IP20
• transmisja radiowa: 868 MHz WMBUS Standard EN 13757-4 OMS spec. Vol2,
• częstość transmisji: miesiąc, dzień, godzina; ciągła,
• zasięg: do 300m,
• rejestrowane dane:
- aktualna temperatura z ostatniej godziny – min/max/średnia
- temperatura z ostatniego dnia – min/max/średnia
- 12 miesięcy wskazań średniej temperatury (6 miesięcy, gdy rejestrowana jest również wilgot-

ność)
- aktualna wilgotność z ostatniej godziny – min/max/średnia
- wilgotność z ostatniego dnia – min/max/średnia
- 12 miesięcy wskazań średniej wilgotności (6 miesięcy, gdy rejestrowana jest również tempera-

tura)

• wyposażony w detektor demontażu ze ściany,
• sygnalizacja alarmowa w przypadku demontażu lub wyczerpania baterii,
• szybki i prosty montaż

Opomiarowanie i rozliczanie mediów 44

metering solutions