ระดับภาษาและราชาศัพท์

ระดับภาษา
และ

คำราชาศัพท์

สารบัญ หน้า
1
เรื่อง 6
การแบ่งระดับภาษา 7
คำราชาศัพท์
8
การใช้คำราชาศัพท์
การใช้ราชาศัพท์ในคำขึ้นต้น 9
และคำลงท้าย 10

การใช้คำราชาศัพท์ให้ถูกต้อง

คำสุภาพ

การแบ่งระดับภาษา

1.ภาษาระดับพิธีการ

ภาษาระดับพิธีการเป็นภาษาที่สมบูรณ์แบบ รูปประโยคถูกต้อง
ตามหลักไวยากรณ์ มีความประณีตงดงาม อาจใช้ประโยคที่ซับ
ซ้อน และใช้คำระดับสูง ภาษาระดับนี้จะใช้ในโอกาสสำคัญๆ
เช่น งานราชพิธี วรรณกรรมชั้นสูง

ข้อควรสังเกต

เป็ นภาษาที่ใช้สื่ อสารกันในที่ประชุมที่จัดขึ้นอย่างเป็ น
พิธีการ เช่น การเปิดประชุมรัฐสภา การกล่าวรายงานใน
พิธีมอบปริญญาบัตรหรือประกาศนียบัตร
ผู้ส่งสาร ต้องเป็นบุคคลสำคัญหรือตำแหน่งสูงในวงการ
ส่วนผู้รับสารมักจะเป็นกลุ่มชน ส่วนใหญ่ผู้ส่งสารจะเป็นผู้
กล่าวฝ่ายเดียว ไม่มีการโต้ตอบ
ลักษณะสารจะเลือกเฟ้ นถ้อยคำที่ไพเราะ เป็นคำศัพท์ที่
เป็ นทางการ
เป็นสารที่ต้องเตรียมล่วงหน้ าและมีการส่งสารด้วยการ
อ่าน ผ่านสื่อมวลชนต่าง ๆ

ตัวอย่าง

บ้านเมืองไทยเรา ดำรงมั่นคงมาช้านาน
เพราะคนไทยมีความพร้อมเพรียงอันเข้มแข็ง

1

2.ภาษาระดั
บทางการ

ภาษาระดับทางการเป็นภาษาที่สมบูรณ์แบบ รูปประโยคถูกต้อง
ตามหลักไวยากรณ์ มีความประณีตงดงาม อาจใช้ประโยคที่ซับ
ซ้อน และใช้คำระดับสูง ภาษาระดับนี้จะใช้ในโอกาสสำคัญๆเช่น
งานราชพิธี วรรณกรรมชั้นสูง

ข้อควรสังเกต

การสร้างประโยคต้องมีความสมบูรณ์ สื่อความชัดเจน
สุภาพ และมีมารยาท
ภาษาแบบแผนที่ใช้สื่ อสารกันในที่ประชุมที่จัดอย่างเป็ น
ทางการ เช่น การเปิดประชุมรัฐสภา การกล่าวปราศัย
หนังสือราชการต่างๆ
เป็นภาษาที่มีแบบแผนในการใช้ มักนำเสนอตามรูปแบบที่
กำหนดไว้แล้ว เช่น การใช้คำขึ้นต้นและคำลงท้าย

ตัวอย่าง

ในอนาคตแผ่นดินไหวจะเกิดขึ้นและรุนแรงมากขึ้น
เพราะแผ่นดินไหวแต่ละครั้งมีผลกระทบต่อเปลือกโลก




2

3.ภาษาระดับ
กึ่งทางการ

ภาษาในระดับนี้จะลดความเป็ นทางการลงเพื่ อให้เกิด
สัมพันธภาพที่ใกล้ชิดระหว่างผู้รับสารและผู้ส่งสาร

ข้อควรสังเกต

เนื้อของสาร มักจะเป็นเรื่องที่เกี่ยวกับความรู้ทั่วไป
หรือเป็ นการแสดงความคิดเห็นเชิงวิชาการที่เกี่ยวกับ
การดำเนินชีวิต หรือเรื่องเกี่ยวกับธุรกิจ ใช้คำศัพท์ทาง
วิชาการเท่าที่จำเป็ น
มักใช้ในการประชุมเล็กๆ การบรรยายในห้องเรียน
ข่าวและหนังสือพิมพ์

ตัวอย่าง

คนไทยขาดความมั่นใจและศรัทธาในความกล้าหาญ
ของนายก
กินของไทย ใช้ของไทย ร่วมใจกันประหยัด เป็นคำขวัญ
ยอดนิยมในปี ท่องเที่ยวไทย

3

4.ภาษาระดับไม่
เป็นทางการ

มักใช้ในการสนทนาโต้ตอบระหว่างบุคคลหรือกลุ่มบุคคลไม่เกิน
4-5 คน ในสถานที่สาธารณะ โดยทั่วไปจะใช้ถ้อยคำที่ทำให้รู้สึก
คุ้นเคย หรือภาษาที่ใช้กันเฉพาะกลุ่ม

ข้อควรสังเกต

เป็ นภาษาที่มักใช้ในการสนทนาโต้ตอบกันของคนที่รู้จักมักคุ้น

กันเมื่ออยู่ในสถานที่สาธารณะ

เกป็ลุน่มภเทา่ษานาั้ทนี่ใตช้้อองาไจมจ่เะป็เนป็คนำคหำยที่
าเบข้หาใรจือคควำาไมม่หสุมภาายพตรงกันได้ใน

ตัวอย่าง


เท่าที่พบการทำงานส่งครูของนักเรียน แย่มากจริงๆ
กวินเธอเป็ นคนซื่ อสัตย์ใครๆก็ปลื้ มเธอในเรื่ องนี้




4

5.ภาษาระดับกันเอง

ภาษาระดับนี้มักใช้กันในครอบครัวหรือระหว่างเพื่อนสนิท
สถานที่ใช้มักเป็นพื้นที่ส่วนตัว เนื้อหาของสารไม่มีขอบเขตจำกัด

ข้อควรสังเกต

อาจมีคำคะนองสื่อความหมายตามความนิยม ในกลุ่มบุคคล
ซึ่งจะได้รับความนิยมเพียงชั่วครู่
จะมีคำขานรับและคำลงท้าย ได้แก่ คะ ครับ ซินะ เถอะ รวม
ทั้งออกเสียงคำบางคำตามภาษาปาก เช่น ยังงี้ ยังงั้น
นิยมใช้คำอุทานเสริมบทในการพูดด้วย เช่น กินหยูกกินยา
อาบน้ำอาบท เสื้อผ้งเสื้อผ้า

ตัวอย่าง

ชอบทำอะไรเฟอะฟะอยู่เรื่อย
เฮ้อ! เซ็ง เงินทองก็ไม่ค่อยจะมี
เห้ยวันนี้กินข้าวร้านไหนดีวะเพื่อน
ร้านนี้กินแล้วห้ามชักดาบนะ




5

คำราชาศัพท์

คำราชาศัพท์ คือ คำสุภาพที่ใช้ให้เหมาะสมกับฐานะของบุคคล

ต่างๆ คำราชาศัพท์เป็นการกำหนดคำและภาษาที่สะท้อนให้

เห็นถึงวัฒนธรรมอันดีงามของไทย แม้คำราชาศัพท์จะมีโอกาส

ใช้ในชีวิตน้ อย แต่เป็นสิ่งที่แสดงถึงความละเอียดอ่อนของ

ภาษาไทยที่มีคำหลายรูปหลายเสียงในความหมายเดียวกัน

และเป็น ลักษณะพิเศษของภาษาไทย โดยเฉพาะ ซึ่งใช้กับ

บุคคลกลุ่มต่างๆ ดังต่อไปนี้

1 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวและ
สมเด็จพระนางเจ้าพระบรมราชินีนาถ

2 พระบรมวงศานุวงศ์

3 พระภิกษุสงฆ์ สามเณร

4 ขุนนาง ข้าราชการ

5 สุภาพชน

**บุคคลในกลุ่มที่ 1 และ 2 จะใช้ราชาศัพท์ชุดเดียวกัน เช่นเดียวกับ
บุคคลในกลุ่มที่ 4 และ 5 ก็ใช้คำราชาศัพท์ในชุดเดียวกันและเป็นคำ
ราชาศัพท์ที่เราใช้อยู่เป็ นประจำในสังคมมนุษย์เราถือว่าการให้เกียรติแก่
บุคคลที่เป็นหัวหน้ าชุมชน หรือผู้ที่ชุมชนเคารพนับถือนั้น เป็น
วัฒนธรรมอย่างหนึ่งของมนุษยชาติ ทุกชาติ ทุกภาษา ต่างยกย่องให้
เกียรติแก่ผู้เป็นประมุขของชุมชนด้วยกันทั้งสิ้น ดังนั้นแทบทุกชาติ ทุก
ภาษาจึงต่างก็มี คำสุภาพ สำหรับใช้กับประมุขหรือผู้ที่เขาเคารพนับถือ

6

การใช้คำราชาศัพท์

ภาษาไทยมีวิวัฒนาการมายาวนาน จนมีคำศัพท์มากมายให้ใช้
กับผู้คนในระดับต่างๆ อย่างเช่น ผู้ใหญ่ กับผู้น้ อย ฉะนั้น จะมี
กลุ่มคำศัพท์สำหรับใช้กับพระมหากษัตริย์ สมาชิกราชวงศ์ หรือ
พระภิกษุระดับสูงด้วย

การใช้คำว่า “ทรง”

1. ใช้ทรงนำหน้าคำนามสามัญบางคำทำให้เป็นกิริยาราชาศัพท์
ได้ เช่น ทรงกีฬา (เล่นกีฬา), ทรงธรรม (ฟังเทศน์), ทรงบาตร
(ใส่บาตร), ทรงช้าง (ขี่ช้าง)
2. ใช้ทรงนำหน้าคำกิริยาสามัญบางคำ ทำให้เป็นกิริยา
ราชาศัพท์ได้ เช่น ทรงวิ่ง, ทรงยินดี, ทรงอธิบาย, ทรงยิง, ทรง
เล่น, ทรงสั่งสอน
3. ใช้ทรงนำหน้าคำนามราชาศัพท์บางคำ ทำให้เป็นกริยา
ราชาศัพท์ได้ เช่น ทรงพระราชดำริ (คิด), ทรงพระราชนิพนธ์
(แต่งหนังสือ), ทรงพระสรวล (ยิ้ม), ทรงพระอักษร (อ่าน,
เขียน, เรียน)

การใช้คำว่า “พระบรม/พระบรมราช, พระราช, พระ”

1. “พระบรม” และ “พระบรมราช” ใช้นำหน้าคำนามที่สำคัญที่เกี่ยว
กับพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเท่านั้น เช่น พระบรมราโชวาท,
พระบรมมหาราชวัง, พระบรมฉายาลักษณ์, พระปรมาภิไธย
2. “พระราช” ใช้กับพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว, สมเด็จพระบรม
ราชินีและอุปราช เช่น พระราชโทรเลข, พระราชหัตถเลขา, พระราช
เสาวนีย์
3. “พระ” ใช้นำหน้าคำที่เรียกอวัยวะ เครื่องใช้ หรือนำหน้าคำสามัญ
บางคำที่ไม่มีราชาศัพท์ใช้ เช่น พระพักตร์, พระเศียร, พระบาท

7

การใช้ราชาศัพท์ในคำ
ขึ้นต้นและคำลงท้าย

1“ขอเดชะฝ่าละอองธุลีพระบาทปกเกล้าปกกระหม่อม ข้า
พระพุทธเจ้า” ลงท้ายว่า “ด้วยเกล้าด้วยกระหม่อมขอเดชะ”
ใช้ในโอกาสกราบบังคมทูลขึ้นก่อนเป็ นครั้งแรก

2“พระพุทธเจ้าข้าขอรับใส่เกล้าใส่กระหม่อม ข้าพระพุทธเจ้า”
ลงท้ายว่า “ด้วยเกล้าด้วยกระหม่อม” ใช้ในโอกาสที่มีพระ
ราชดำรัสขึ้นก่อน

3“พระมหากรุณาธิคุณเป็นล้นเกล้าล้นกระหม่อม” หรือ “พระเดช
พระคุณเป็นล้นเกล้าล้นกระหม่อม” ลงท้ายว่า “ด้วยเกล้าด้วย
กระหม่อม” ใช้ในโอกาสแสดงความขอบคุณที่ได้รับความช่วยเหลือ

4“เดชะพระบารมีปกเกล้าปกกระหม่อม” หรือ “เดชะพระบรม
เดชานุภาพเป็นล้นเกล้าล้นกระหม่อม” ลงท้ายว่า “ด้วยเกล้า
ด้วยกระหม่อม” ใช้ในโอกาสแสดงว่ารอดพ้นอันตราย

5 “พระราชอาญาไม่พ้นเกล้าพ้นกระหม่อม” หรือ “พระราชอาญา
เป็นล้นเกล้าล้นกระหม่อม” ลงท้ายว่า “ด้วยเกล้าด้วย
กระหม่อม” ใช้ในโอกาสทำผิดพลาด
“ไม่ควรจะกราบบังคมทูลพระกรุณา” หรือ “ไม่ควรจะกราบบังคมทูลให้ทรง

6 ทราบฝ่าละอองธุลีพระบาท” ลงท้ายว่า “ด้วยเกล้าด้วยกระหม่อม” ใช้ในโอกาส
ที่จะต้องกล่าวถึงของไม่สุภาพ คำกราบบังคมทูลจะต้องใช้ “ฝ่าละอองธุลี
พระบาท” ไม่ใช้ “ใต้ฝ่าละอองธุลีพระบาท” เพราะคำว่า “ใต้ฝ่าละอองธุลี
พระบาท” เป็นคำสรรพนามมีความหมายว่า “ท่าน” เท่านั้น
8

การใช้คำราชาศัพท์ให้ถูกต้อง



1 ใช้ “เฝ้ าฯ รับเสด็จหรือรับเสด็จ” ไม่ใช้ “ถวาย
การต้อนรับ” ใช้ “มีความจงรักภักดี” หรือ
“จงรักภักดี” ไม่ใช้ “ถวายความจงรักภักดี”

“อาคันตุกะ” หมายถึง แขกที่มาหานั้นเป็นแขก
ของประธานาธิบดี หรือแขกของบุคคลอื่นที่ไม่ใช่

2พระมหากษัตริย์ประเทศใดประเทศหนึ่ง ส่วน

“ราชอาคันตุกะ, พระราชอาคันตุกะ” หมายถึง
แขกของพระมหากษัตริย์ประเทศใดประเทศหนึ่ ง

“ขอบใจ” ใช้สำหรับสุภาพชน คนเสมอกัน
ผู้ใหญ่ใช้พูดกับผู้น้ อย พระราชวงศ์ ทรงใช้กับ

3 คนสามัญ และพระราชาทรงใช้กับประชาชน
ส่วน “ขอบพระทัย” ใช้สำหรับคนสามัญกล่าว
กับพระราชวงศ์ พระราชวงศ์ทรงใช้กับพระ
ราชวงศ์หรือพระราชาทรงใช้กับพระราชวงศ์

ในการถวายของแด่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
และสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ถ้า
เป็นของเล็ก ใช้คำว่า “ทูลเกล้าฯ ถวาย” อ่านว่า

4“ทูลเกล้าทูลกระหม่อมถวาย” ส่วนถ้าเป็นของ

ใหญ่ ใช้คำว่า “น้ อมเกล้าฯ ถวาย” อ่านว่า “น้ อม
เกล้าน้ อมกระหม่อมถวาย” 9

คำสุภาพ

คำสุภาพ คือ คำในภาษาไทยที่เราใช้กันทั่วๆไป ที่ไม่เกี่ยวเนื่อง
กับองค์พระมหากษัตริย์ ราชวงศ์ พระสงฆ์ หรือข้าราชการชั้น
ผู้ใหญ่ คำสุภาพ เป็นคำที่ได้ยินแล้วน่าฟัง ชวนฟังเป็นถ้อยคำที่
เหมาะสม ไม่เป็นคำหยาบ ไม่เป็นคำกระด้าง ไม่เป็นคำที่สั้นหรือ

ห้วนเกินไป เป็นคำที่พูดผวนแล้วไม่เป็นคำหยาบ

คำสามัญ คำสุภาพ

กิน รับประทาน

เกือก รองเท้า
ขนมขี้หนู ขนมทราย

ควาย กระบือ

10

สมาชิก

กลุ่ม 3 ม.6/1
นายสมยศ วงศ์สว่าง เลขที่ 1
นายนนทชัย ศักดิ์ธรรมเจริญ เลขที่ 4

นายปัณวรรธน์ จันทร์เพ็ญ เลขที่ 7

น.ส.เมธาวี ชีวะหิรัญ เลขที่ 8
นายนิธิกร ผลเงาะ เลขที่ 11
นายภัทรดนัย ยารังษี เลขที่ 14
น.ส.มณีเนตร จตุพรสมบัติ เลขที่ 18

นายปฏิภาณ ธนากรชัย เลขที่ 22
น.ส.ภูษณิศา พรหมทอง เลขที่ 26

นายชวิน อำภาพร เลขที่ 30
น.ส.กชพรรณ ศิริวัฒนสกุล เลขที่ 42