สมุดเล่มเล็กภาษาไทย_444444444

หนั งสื อเล่มเล็ก

สามัคคีเภทคำฉั นท์



สารบัญ ๑
๒
สามัคคีเภทคำฉั นท์ ๓
ตัวละคร
๔
เนื้ อเรื่อง​(ย่อ)​
๕
บทประพันธ์​และ ๖
อปริหานิ ยธรรม​๗​ประการ ๗

ข้อคิดและ
วิเคราห์เนื้ อเรื่องด้านต่างๆ

จัดทำโดย​

อ้างอิง​



๑

สามัคคีเภทคำฉั นท์

ผลงานของ

นายชิต​บุรทัต

ประพันธ์ขึ้ นในสมัย

พระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัว
รัชกาลที่๖

ใช้เค้าโครงเรื่องจาก

นิ ทานสุภาษิ ตในมหาปรินิ พพานสูตรและอรรถ
กถาสุมังคลวิลาสิ นี ​ทีฆนิ กายมหาวรรค

ชื่อเรื่อง:สามัคคีเภทคำฉั นท์

+สามัคคี​ เภท ชื่อเรื่องมาจากคำสองคำว่า​สามัคคีแ​ ละเภท
สามัคคี​หมายถึง​ความพร้อมเพียงกัน
พร้อมเพียง การเเตกเเยก เภท​หมายถึง​การเเตกเเยก​ขัดเเย้งกัน
สามัคคีเภทคำฉั นท์จึงเป็นคำฉั นท์ที่ว่าด้วย
= เรื่องราวการเเตกเเยก เรื่องราวเเห่งความเเตกแยกความพร้อม
อย่างพร้อมเพียง เพียงกัน​โดยเเต่งด้วยคำประเภทกาพย์สลับ
กับฉั นท์หลากหลายชนิ ด

๒

ตัวละคร

พระเจ้าอชาตศั ตรู
ตำแหน่ ง:กษั ตริย์แห่งกรุ งราชพฤกษ์ ​แคว้นมคธ
ผู้ทรงต้องการขยายพระราชอาณาจักรให้ยิ่งใหญ่

วัสสการพราหมณ์
ตำแหน่ ง:ปูโลหิต​ราชครู ​เเห่งเเคว้นมคธ
ผู้มีปัญญเฉลียวฉลาดมีเล่ห์กลอุบาย

กษัตริย์ลิจฉลี​๖​พระองค์​
ตำแหน่ ง:กษั ตริย์​แห่งกรุ งเวสาลี​แคว้นวัชชี
ผู้ทรงยึดมั่นในอปริหานิ ยธรรม

๓

เนื้ อเรื่อง​(ย่อ)​

มีกษัตริย์องค์หนึ่ งทรงพระนามว่า พระเจ้าอชาตศัตรู ทรงครอบครองแคว้นมคธ มีราชคฤห์เป็น
เมืองหลวง พระองค์ทรงมีอำมาตย์ที่สนิ ทคนหนึ่ งชื่อว่า วัสสการพราหมณ์ เป็นผู้ฉลาดและรอบรู้
ศิลปศาสตร์และเป็นที่ปรึกษาราชการทั่วไป พระเจ้าอชาตศัตรูมีพระราชประสงค์จะปราบแคว้นวัช
ชีอันมีพวกกษัตริย์ลิจฉวีปกครอง แต่พระองค์ยังลังเลพระทัยเมื่อได้ทรงทราบว่ากษัตริย์ลิจฉวีทุก
ๆ พระองค์ล้วนแต่ทรงตั้งมั่นอยู่ในธรรมที่เรียกว่า​"อปริหานิ ยธรรม ๗" คือธรรมอันเป็นไปเพื่อ
เหตุแห่งความเจริญฝ่ายเดียว มีทั้งหมด ๗ ประการ​

ดังนั้ นพระองค์จึงปรึกษาโดยเฉพาะกับวัสสการพราหมณ์ว่าควรจะกระทำอย่างไรจึงจะ
หาอุบายทำลายเหตุแห่งความพร้อมเพรียงของพวกกษัตริย์ลิจฉวีได้ เมื่อได้ตกลงนั ดแนะกับวัส
สการพราหมณ์เป็นที่เรียบร้อยแล้ว วันหนึ่ งพระเจ้าอชาตศัตรูเสด็จออกว่าราชการ จึงดำรัสเป็น
เชิงหารือกับพวกอำมาตย์ในเรื่องจะยกทัพไปรบกับแคว้นวัชชี มีวัสสการพราหมณ์เพียงผู้เดียวที่
กราบทูลเป็นเชิงทักท้วงและขอให้พระองค์ทรงยับยั้งรอไว้ก่อนเพื่อเห็นแก่มิตรภาพและความสงบ
ทั้งทำนายว่าถ้ารบก็จะพ่ายแพ้ด้วย

พระเจ้าอชาตศั ตรู ได้ทรงฟังวัสสการพราหมณ์ กราบทูลเป็นถ้อยคำหมิ่นพระบรมเดชานุภาพ
เช่นนั้ น ก็ทรงแสร้งแสดงพระอาการพิโรธ และมีพระราชโองการสั่งเจ้าหน้ าที่ผู้ใหญ่ฝ่าย
นครบาลพร้อมด้วยราชบุรุษ ให้นำตัววัสสการพราหมณ์ไปลงโทษตามคำพิพากษาในบทพระ
อัยการ คือ เฆี่ยน โกนผม ประจาน แล้วขับไล่ไปเสียไม่ให้อยู่ในพระราชอาณาเขต

วัสสการพราหมณ์ยอมทนรับราชอาญาด้วยทุกขเวทนาแสนสาหัสถึงแก่สลบ เมื่อถูก
เนรเทศออกจากแคว้นมคธก็เดินทางมุ่งตรงไปเมืองเวสาลีอันเป็นเมืองหลวงของแคว้นวัชชีและ
เที่ยวผูกไมตรีกับบรรดาชาวเมือง จนข่าวนี้ ทราบไปถึงกษัตริย์ลิจฉวี จึงได้ตีกลองสำคัญขึ้นเป็น
สัญญาณ เชิญกษัตริย์ทั้งปวงมาชุมนุมปรึกษาราชการ เมื่อกษัตริย์ลิจฉวีประชุมกันแล้วก็ได้ตกลง
กันว่าควรให้พราหมณ์ผู้นั้ นเข้ามาเพื่อจะได้เห็นท่าทางและฟังความดูก่อนว่าจะจริงเท็จอย่างไร

ภายหลังที่วัสสการพราหมณ์ได้เข้าเฝ้ากษัตริย์ลิจฉวีและกราบทูลข้อความต่าง ๆ ด้วยความ
ฉลาดลึกซึ้ง ประกอบกับมีรอยถูกโบยฟกช้ำให้เห็น กษัตริย์ลิจฉวีทุกพระองค์ต่างก็ทรงหมด
ความฉงนสนเท่ห์ว่าจะเป็นกลอุบาย จึงทรงตั้งให้เป็นครูสอนศิลปวิทยาแก่บรรดาราชกุมารและ
กระทำราชการในตำแหน่ งอำมาตย์ผู้พิจารณาพิพากษาอรรถคดีอีกตำแหน่ งหนึ่ งด้วย

วัสสการพราหมณ์ได้ปฏิบัติหน้ าที่ด้วยความเต็มใจและเอาใจใส่ จนเป็นที่ไว้ใจในหมู่กษัตริย์
ลิจฉวี เมื่อวัสสการพราหมณ์คาดคะเนว่าพวกกษัตริย์ลิจฉวีวางใจตนจนหมดความสงสัย วัสสกา
รพราหมณ์จึงได้ดำเนิ นอุบายเพื่อทำลายความพร้อมเพรียงเป็นอันเดียวกันของกษัตริย์ลิจฉวี โดย
การแต่งอุบายลับชวนให้ฉงนสนเท่ห์ต่าง ๆ ขึ้น เป็นเครื่องยั่วยุราชกุมารทั้งหลายผู้เป็นศิษย์ให้
แตกร้าวกัน และวัสสการพราหมณ์คอยส่งเสริมเหตุแห่งการทะเลาะวิวาทให้บังเกิดขึ้นในหมู่ราช
กุมารอยู่เนื องนิ ตย์ จนกระทั่งที่สุดราชกุมารทุกพระองค์ก็แตกความสามัคคีกันเป็นเหตุให้วิวาท
กันขึ้น ครั้นแล้วต่างองค์ก็นำความนั้ นขึ้นกราบทูลชนกของตนตามเรื่องที่เป็นมา เมื่อเป็นเช่นนั้ น
ความแตกร้าวก็ลามไปถึงบรรดาชนกผู้ซึ่งเชื่อถ้อยคำโอรสของตนโดยปราศจากการไตร่ตรอง

จนกระทั่งเวลาล่วงไปสามปี สามัคคีธรรมในระหว่างพวกกษัตริย์ลิจฉวีก็ถูกทำลายสิ้น วัส
สการพราหมณ์เห็นว่ากษัตริย์ลิจฉวีทุกองค์แตกสามัคคีกันแล้ว ก็ให้คนลอบนำความไปกราบทูล
พระเจ้าอชาตศัตรู

พระเจ้าอชาตศัตรูก็กรีธาทัพสู่เมืองเวสาลี พวกชาวเมืองเวสาลีตกใจกลัวภัยอันเกิดแต่ข้าศึก
มุขมนตรีจึงได้ตีกลองสำคัญขึ้นเป็นอาณัติสัญญาณให้ยกทัพมาต่อสู้ แต่เหล่ากษัตริย์ลิจฉวีก็หาไป
เข้าร่วมประชุมไม่ ต่างองค์ทรงเพิกเฉยเสีย แม้แต่ประตูเมืองทุกทิศก็ไม่มีใครสั่งให้ปิด พระเจ้า
อชาตศัตรูจึงได้แคว้นวัชชีโดยง่าย ไม่ต้องเปลืองแรงรี้พลเพราะการรบเลย เมื่อจัดการบ้าน
เมืองราบคาบแล้วพระเจ้าอชาตศัตรูก็ยกกองทัพเสด็จกลับกรุงราชคฤห์ดังเดิม

๔

บทประพันธ์แ​ ละอปริหานิยธรรม​๗​ประการ

บทประพันธ์​ตอน​พระอชาตศั ตรูแสร้งกริ้วและทรงพิพาท

"เอออุเหม่นะมึงชิช่างกระไร ก็มาเป็นฯ
ทุทาษสถุลฉนี้ ไฉน​ ประการใดฯ"
​ ศึกบถึงและมึงก็ยังมิเห็น
จะน้ อยจะมากจะยากจะเย็น​

บทประพันธ์​ตอน​วัสสการพราหมณ์ โดนโกนหัวและโดนตีเลือดท่วมตัว

"บงเนื้ อก็เนื้ อเต้น​ พิศเส้ รสรีร์รัว
ทั่วร่างและทั้งตัว​ ก็ระริกระริวไหว
​ แลหลังละลามใจ​ หิตโอ้เลอะหลั่งไป
เพ่งผาดอนาถใจ​ ระกะร่อยเพราะรอยหวาย"

อปริหานิ ยธรรม​๗​ประการ

๑.มั่นประชุมกันเนื องนิ ตย์
๒.พร้อมเพรียงกันประชุม พร้อมเพรียงกันทำกิจที่พึงทำ
๓.ไม่บัญญัติสิ่ งที่มิได้บัญญัติเอาไว้(ขัดต่อหลักการเดิม) ไม่ล้มล้างสิ่ งที่บัญญัติไว้
๔.ให้ควาทเคารพและรับฟังความคิดเห็นของผู้ใหญ่
๕.บรรดากุลสตรีกุลกุมารีทั้งหลายให้อยู่ดีมิให้ถูกข่มแหง
๖.เคารพสั กการะบูชาเจดีย์ของวัชชีทั้งหลายไม่ปล่อยให้ธรรมมิกพลีที่เคยให้
เคยทำแก่เจดีย์เหล่านั้ นเสื่ อมทรามไป
๗.จัดการอารักขา คุ้มครอง ป้องกัน อันชอบทำแก่เหล่าพระอรหันต์ทั้งหลาย

๕

ข้อคิดและวิเคราห์เนื้ อเรื่องด้านต่างๆ

ข้อคิด

1. โทษของการแตกสามัคคี
2. การใช้สติปัญญาเอาชนะฝ่ายศัตรู
3. การใช้วิจารณญานก่อนที่จะตัดสินใจทำสิ่งใดย่อมเป็นการดี
4. การถือความคิดของตนเป็นใหญ่และทะนงตนว่าดีกว่าผู้อื่น
ย่อมทำให้เกิดความเสี ยหายต่อส่ วนรวม

วิเคราะห์คุณค่าด้านเนื้ อหา

- ใช้ฉันทลักษณ์ได้อย่างงดงามเหมาะสม โดยเลือกฉันท์ชนิ ด
ต่าง ๆ มาใช้สลับกันตามความ เหมาะสมกับเนื้ อเรื่อง จึงเกิด
ความไพเราะสละสลวย
- ใช้ภาษาที่เข้าใจง่าย เห็นภาพชัดเจน

วิเคราะห์คุณค่าด้านสั งคม

- เน้ นถึงหลักธรรม อปริหานิ ยธรรม ซึ่งเป็นธรรมอันไม่เป็นที่
ตั้งแห่งความเสื่ อม
- เน้ นถึงความสำคัญของการใช้สติปัญญาตริตรอง และแก้ไข
ปัญหาต่าง ๆ โดยไม่ต้องใช้กำลัง

วิเคราะห์คุณค่าด้านภาษา

- ใช้ภาษาที่งดงามเหมาะสม กับฉากนั้ นๆของเรื่อง
- สามารถใช้ภาษาสื่อให้เห็นอารมณ์ สีหน้ าของตัวละครนั้ นๆได้
- มีการใช้ภาษา ศัพท์ ที่ไม่ค่อยได้ใช้ในชีวิตประจำวัน
- ใช้ภาษาที่เข้าใจง่าย เห็นภาพชัดเจน

๖

จัดทำโดย​

นางสาว นุ่น สุดยอด
ชั้น ม.6/3 เลขที่ 12

สูง: 153 ซม. เชื้อชาติ: ไทย
น้ำหนั ก: 49 กก. สัญชาติ: ไทย
กรุ๊ปเลือด: o นั บถือศาสนา: พุทธ

คติประจำใจ

อยากจะเป็นศาลพิพากษาสั่งให้ ประยุทธ์ จันทร์โอชา เป็น
คนไร้ความสามารถไร้ประโยชน์ โง่และหน้ าด้านที่สุดในโลก

๗

อ้างอิง​

เนื้อเรื่อง (ย่อ)
https://www.gotoknow.org

เนื้ อหาต่างๆ
youtube:DLIT Classroom ห้องเรียน DLIT

อปริหานิยธรรม ๗ ประกาศ
http://thaigoodview.com

ข้อคิดและวิเคราห์ด้านต่างๆ
https://samakkeepeatchant.blogspot.com

ขอบคุณ