โลจิสติกส์เบื้องต้น

ก

คำนำ

E-Book เรื่อง โลจิสติกสเ์ บ้ืองตน้ ฉบบั น้ีจดั ทำข้ึนเพื่อใชป้ ระกอบกำรเรยี นกำรสอน
ในรำยวิชำ โลจิสติกสเ์ บ้ืองตน้ รหสั 30200-0025 ระดบั ประกำศนียบตั รวิชำชีพชนั้ สงู (ปวส.)
วิทยำลยั กำรอำชีพบำงสะพำน ซึ่งมีเน้ือหำตรงตำมหลกั สตู รประกำศนียบัตรวิชำชีพช้ันสงู
พทุ ธศกั รำช2563 ประเภทวิชำบรหิ ำรธรุ กิจ สำขำกำรวิชำจดั ำรโลจิสติกสแ์ ละซพั พลำยเชน

ผจู้ ัดทำหวังเป็ นอย่ำงยิ่งว่ำ E-Book ฉบับน้ีจะเป็ นประโยชน์ต่อผเู้ รียนและผทู้ ี่
ต้องกำรศึกษำทกุ ท่ำน หำกมีขอ้ ผิดพลำดประกำรใด ผจู้ ัดทำขออภัยมำ ณ โอกำสน้ีและ
สำมำรถแนะนำใหผ้ จู้ ดั ทำนำไปปรบั ปรงุ เพ่ือพฒั นำเน้ือหำใหค้ รอบคลมุ มำกย่ิงข้ึน

จิตรลดำ ไกรวำปี



สำรบญั คำนำ ข
สำรบญั
โลจิสติกส์ ก
ท่ีมำของโลจิสติกส์ ข
แนวคิดของโลจิสติกส์ 1
6
12

สำรบญั ประเภทของโลจิสติกส์ ค
แบบฝึ กหดั
เฉลยแบบฝึ กหดั 16
บรรณำนกุ รม 19
ประวตั ิผจู้ ดั ทำ 23
30
31

1

Logistics is ….

โลจิสติกส์ หรอื ลอจิสติกส์ (logistics) คือ ระบบกำรจดั กำรกำรสง่ สินคำ้ ขอ้ มลู
มำจำกภำษำฝรง่ั เศสคำว่ำ logistique และทรพั ยำกรอยำ่ งอ่ืนจำกจดุ ตน้ ทำงไป
ท่ีมีรำกศพั ทค์ ำว่ำ โลเชร์ (loger) ยงั จดุ บรโิ ภคตำมควำมตอ้ งกำรของลกู คำ้

โลจิสติกสเ์ กี่ยวขอ้ งกบั กำรผสมผสำนของ ขอ้ มลู กำรขนส่ง กำรบริหำร
วสั ดคุ งคลงั กำรจดั กำรวตั ถดุ ิบ กำรบรรจหุ ีบห่อ โลจิสติกสเ์ ป็ นช่องทำง
หนึ่งของซพั พลำยเชนที่เพ่ิมมลู ค่ำของกำรใชป้ ระโยชนข์ องเวลำและสถำนที่

2

หรือกล่ำวไดอ้ ีกว่ำเป็ นกำรเคลื่อนยำ้ ย จดั เก็บ กระจำยสินคำ้ บริกำร หรือขอ้ มลู
จำกแหล่งที่ผลิตไปถึงแหล่งที่มีควำมตอ้ งกำร ดว้ ยกระบวนกำรแบบบรู ณำกำร โดยเน้น
ประสิทธิภำพและประสิทธิผล มีเป้ ำหมำยในกำรสง่ มอบแบบทนั เวลำและเพ่ือลดตน้ ทนุ สรำ้ ง
ควำมพอใจแกล่ กู คำ้ และสง่ เสรมิ ใหเ้ กิดมลู ค่ำเพ่ิมแกส่ ินคำ้ และบรกิ ำร

3

Council of Supply Chain Management Professionals (CSCMP) ไดใ้ ห้

ควำมหมำยของคำว่ำ Logistics management ดงั น้ี “Logistics management is that part of
supply chain management that plans, implements, and controls the efficient, effective
forward and reverses flow and storage of goods, services and related information between
the point of origin and the point of consumption in order to meet customers' requirements”
กำรจดั กำรโลจิสติกสเ์ ป็ นสว่ นหน่ึงของกำรจดั กำรโซอ่ ปุ ทำน ตง้ั แต่กำรวำงแผน ดำเนินกำร
และควบคมุ กำรจดั เก็บ กำรขนส่งสินคำ้ ทงั้ ไปและกลบั ท่ีมีประสิทธิภำพและมีประสิทธิผล
รวมถึงกำรบริกำรและขอ้ มลู ที่เกี่ยวขอ้ งตง้ั แต่ตน้ น้ำจนถึงจดุ บริโภค เพื่อตอบสนองควำม
ตอ้ งกำรของลกู คำ้

" โลจิสติกส์ " นิยำมโดยกองโลจิสติกส์ 4

กรมส่งเสริมอตุ สำหกรรม หมำยถึง กระบวนกำรวำงแผน 5R

ดำเนินกำร และควบคมุ กำรเคลื่อนไหลทง้ั ไปและกลบั และกำรจดั เก็บ (5 Right)
วสั ด ุสินคำ้ สำเรจ็ รปู ตลอดจนสำรสนเทศท่ีเก่ียวขอ้ งใหม้ ีประสิทธิภำพ
และประสิทธิผล จำกจดุ ผลิตไปจนถึงจดุ ท่ีมีกำรใชง้ ำน เพ่ือตอบสนอง
ควำมตอ้ งกำรของลกู คำ้ ดว้ ยควำมถกู ตอ้ งและเหมำะสมตำมจงั หวะ
เวลำ คณุ ภำพ ปรมิ ำณ ตน้ ทนุ และสถำนที่ท่ีกำหนด

5 R = Right time, Right Quality, Right Quantity, Right cost and Right place

5

6

จดุ กำเนิดของบริกำรด้ำนโลจิสติกส์มำจำกกองทัพ
องั กฤษก่อนสงครำมโลกครง้ั ที่ 1 ท่ีมีกำรจดั ระบบกำร
สง่ กำลงั บำรงุ ทำงทหำร มีกำรสรำ้ งสำธำรณปู กำร เช่น
ถนน รถไฟ ท่ำเรือ สนำมบิน สถำนที่จัดเก็บสินค้ำ
รวมทง้ั ยำนพำหนะที่ใชใ้ นกำรลำเลียงอำวธุ ยทุ โธปกรณ์

7

จนถึงปลำยศตวรรษที่ 19 สหรฐั อเมริกำไดเ้ ริ่มมีกำรกระจำยสินคำ้ ด้ำน
พืชผลทำงกำรเกษตรก็มีกำรแลกเปลี่ยนสินคำ้ โภคภณั ฑก์ นั อยำ่ งแพรห่ ลำย
ทั่วทวีปอเมริกำ ต่อมำประมำณปี ค.ศ. 1870 ก็มีกำรจัดรปู แบบกำร
กระจำยสินคำ้ ดำ้ นอตุ สำหกรรมมำกข้ึนเป็ นลำดบั จนเกิดศำสตรท์ ำงดำ้ น
กำรจดั กำรโลจิสติกส์ (Logistics Management Science) อยำ่ งเป็ นทำงกำรข้ึน
ท่ีสหรฐั อเมริกำ เมื่อปี ค.ศ. 1964 และภำคเอกชน ก็ไดน้ ำเอำแนวคิดกำร
จดั กำรโลจิสติกสม์ ำประยกุ ตใ์ ชใ้ นกำรดำเนินธรุ กิจจนถึงปัจจบุ นั

8

สำหรบั ภำคธรุ กิจและอตุ สำหกรรม
โลจิสติกสถ์ ือว่ำมีควำมสำคญั อยำ่ งมำกในกำร
ช่วยลดตน้ ทนุ เพ่ือสรำ้ งกำไรทำงธรุ กิจไดม้ ำก
ข้ึน รวมถึงนำมำใชเ้ ป็ นเครอ่ื งมือสำคญั ในกำร
แ ข่ ง ขัน ท ำ ง ธ ุร กิ จ ท้ัง ใ น ด้ำ น ก ำ ร เ พ่ิ ม
ประสิทธิ ภำพในกำรบริกำรลกู ค้ำ สร้ำง
ควำมสัมพันธ์ที่ดีกับลกู ค้ำท้ังภำยในและ
ภำยนอกองคก์ ำร ตลอดจนเป็ นพ้ืนฐำนของ
กำรเจริญเติบโตของธรุ กิจทำให้เกิดควำม
รวดเรว็ อนั เน่ืองจำกเทคโนโลยสี ำรสนเทศ

9

ก่อนสงครามโลกครั้งท่ี 1 กองกาลังและบารุง
ทหาร การสร้างสาธารณูปโภค ลาเรียงอาวุธ
ยุทโธปกรณ์

ปลายศตวรรษท่ี 19 USA เร่ิมกระจาย
พชื ผลทางเกษตรแลกเปล่ียนโภคภณั ฑท์ ่วั
ทวปี อเมริกา

1870-1964 จดั รูปแบบกระจายสนิ คา้ ดา้ น
อุตสาหกรรม และภาคเอกชนไดน้ าเอา
แนวคดิ นีไ้ ปใช้

10

ช่วงค.ศ.(1950 –1964) เร่ิมมีการใชใ้ นกิจกรรมทางทหาร ในยคุ น้ีเป็ นยคุ ของกำร
ผลิตสินคำ้ เป็ นหลกั ทง้ั ฝ่ ายคลงั สินคา้ ฝ่ ายขนส่ง ตน้ ทนุ ในกระบวนการกระจายสินคา้
สงู ในช่วงปลายค.ศ.1964 เร่ิมมีการประสานงานในกระบวนการกระจายสินคา้ แต่ยัง
ขาดผรู้ บั ผดิ ชอบดา้ นคลงั สนิ คา้ และเร่ิมหาทางเลอื กในกจิ กรรมโลจิสตกิ สม์ ากขน้ึ

ชว่ งค.ศ.(1965 –1979) ลกู คำ้ เรม่ิ มีควำมตอ้ งกำรบรกิ ำรสงู ข้ึน เรม่ิ มอง
ทง้ั ในแง่ปรมิ ำณและคณุ ภำพในกำรใหบ้ รกิ ำร ในยคุ นเี้ ร่ิมพิจารณาเรื่อง
กาไร การลดตน้ ทนุ ผลตอบแทนของการลงทนุ โดยมงุ่ ใหค้ วามสนใจตอ่ การ
ลงทนุ ในสนิ ทรพั ยแ์ ละการจดั การมากขน้ึ

11

ชว่ งค.ศ.(1980 –1990) ยคุ น้ีเริ่มที่จะมีกำรขยำยธรุ กิจเป็ นแบบธรุ กิจขำ้ มชำติมำก
ข้ึน ตอ้ งใชพ้ ลงั งานในการเคลื่อนยา้ ย เริ่มมีระบบสหภาพแรงงาน พนกั งำนมีกำรเจรจำ
ต่อรองอยำ่ งรนุ แรง ยคุ น้ีผบู้ รหิ ำรเร่มิ มองเรื่องกำรจดั กำรซพั พลำยเชนมำกข้ึน แต่
ปัญหาในยคุ นี้ คือ ไม่มีใครสามารถมองภาพของความตอ้ งการสินคา้ ของลกู คา้ รวมถึง
ระดบั สินคา้ คงคลงั ตลอดซพั พลายเชนไดช้ ดั เจน

ชว่ งค.ศ.(1990 –จนถึงปัจจบุ นั ) ยคุ น้ีเรม่ิ มีกำรนำเอำระบบสำรสนเทศเขำ้
มำเพ่ือแลกเปลี่ยนขอ้ มลู ระหว่ำงองคก์ ร โดยผา่ นส่อื อิเล็กทรอนกิ สเ์ พ่ือให้
ลดความผดิ พลาดในดา้ นขอ้ มลู นาเขา้ เพราะมกี ารนาเขา้ ขอ้ มลู ครง้ั เดยี ว ลด
ความซา้ ซอ้ นของงาน ทาใหม้ กี ารไหลของสารสนเทศเร็วขนึ้

12

แนวคิดของโลจิสติกส์

แนวคิดของโลจิสติกสโ์ ลจิสติกสม์ ี บรหิ ำร
ศำสตรแ์ ขนงต่ำงๆที่เกี่ยวขอ้ งอยู่
3 ศำสตร์ โดยจะมีมมุ มองท่ีต่ำงกนั วิศวกรรม
ดงั น้ี
ธรุ กิจ
สำรสนเทศ

13

แนวคิดของโลจิสติกส์

วศิ วกรรม วิศวกรรมอตุ สำหกำร จะศึกษำทกุ องคค์ วำมรพู้ ้ืนฐำนของ
วิศวกรรมศำสตร์ และนอกจำกจะศึกษำองค์ควำมรทู้ ำงด้ำน
วิศวกรรมแลว้ ยงั ศึกษำในเร่ืองของกำรบริหำรและกำรจดั กำร
รวมถึงต้องมีองค์ควำมรใู้ นเรื่องของเศรษฐศำสตรว์ ิศวกรรม
ตอ้ งสำมำรถที่จะรหู้ ลกั กำรและกำรวิเครำะหท์ ำงกำรเงินได้ อีก
ทงั้ ยงั มีเรื่องของกำรออกแบบโรงงำน กำรควบคมุ กำรผลิต และ
งำนดำ้ นกำรจดั กำรกำรประกนั คณุ ภำพ กำรควบคมุ มลภำวะและ
กำรบำบดั ของเสียอีกดว้ ย

14

แนวคิดของโลจิสติกส์

บริหารธุรกจิ ทำหนำ้ ท่ีดแู ลในเร่ืองของกำรขนส่งระหว่ำงประเทศ
โดยจะพิจำรณำ ภำษี กฎหมำย ค่ำระวำง นโยบำยหรือ
ยทุ ธศำสตร์ทำงด้ำนโลจิสติกส์ของแต่ละประเทศ และ
กำรคำ้ ระหว่ำงประเทศเพ่ือนำมำประกอบ กำรวำงแผนกำร
ขนสง่ สินคำ้ ไปยงั ประเทศต่ำง ๆ

15

แนวคิดของโลจิสติกส์

สารสนเทศ ทำหนำ้ ท่ีศึกษำในส่วนของซอฟต์แวรแ์ ละฮำรด์ แวร์
นำมำควบรวมกัน เป็ นบริกำรท่ีจะช่วยให้กำรดำเนิน
กิจกรรมทำงโลจิสติกสม์ ีควำมคลอ่ งตวั มำกข้ึน

16

ประเภทของโลจิสติกส์

กำรจดั กำรโลจิสติกสส์ ำมำรถแบ่งเป็ น 3 ประเภทใหญ่ๆ ตำมลกั ษณะของ
บทบำทหนำ้ ที่มหภำคของประเทศ ไดด้ งั น้ี

1. กำรจดั กำรโลจิสติกสด์ ำ้ นกำรทหำร (Military Logistics Management)

หมำยถึงกำรจัดกำรกำรจัดส่งกำลังบำรงุ ด้ำนกำรทหำร เช่น
ยทุ โธปกรณ์ ปัจจยั สี่ กำรรกั ษำพยำบำลและสำรสนเทศ เพ่ือม่งุ หวงั ชยั ชนะ
ทำงทหำรเป็ นสำคญั

17

ประเภทของโลจิสติกส์

กำรจดั กำรโลจิสติกสส์ ำมำรถแบ่งเป็ น 3 ประเภทใหญ่ๆ ตำมลกั ษณะของ
บทบำทหนำ้ ที่มหภำคของประเทศ ไดด้ งั น้ี

2. กำรจดั กำรโลจิสติกสด์ ำ้ นวิศวกรรม (Engineering Logistics Management)

หมำยถึงกำรจดั กำรดำ้ นกำรวิศวกรรมจดั สง่ ลำเรียง อนั ไดแ้ ก่กำรสรำ้ ง
กำรบรู ณำกำรและกำรบำรงุ รกั ษำสำธำรณปู กำร ทงั้ ระบบขนส่งทำงบก ทำงน้ำ
ทำงอำกำศ และทำงท่อ ระบบกำรจดั เก็บและระบบสำรสนเทศ เพ่ือม่งุ หวงั ควำม
พรอ้ มในระบบกำรจดั เก็บและกำรจดั สง่ ลำเรยี งทงั้ ระบบเป็ นสำคญั

18

ประเภทของโลจิสติกส์

กำรจดั กำรโลจิสติกสส์ ำมำรถแบ่งเป็ น 3 ประเภทใหญ่ๆ ตำมลกั ษณะของ
บทบำทหนำ้ ที่มหภำคของประเทศ ไดด้ งั น้ี

3. กำรจดั กำรโลจิสติกสด์ ำ้ นธรุ กิจ (Business Logistics Management)

หมำยถึงกำรจดั กำรดำ้ นกำรจดั เก็บและจดั ส่งสินคำ้ คน สัตว์
สิ่งของ จำกจดุ หนึ่งไปยังจดุ หน่ึงตำมที่มนษุ ย์ต้องกำร เพื่อม่งุ หวัง
ควำมสำเรจ็ ทำงธรุ กิจเป็ นสำคญั



20

โลจิสติกส์ (logistics)
มีรำกศพั ทม์ ำจำกคำว่ำ

... ?

แปลว่ำ
.....................................................

21

โลจิสติกส์ (logistics) ตำมนิยำมของ CSCMP
คือ..... ?

โลจิสติกส์ (logistics) ตำมนิยำมของ
กองโลจิสติกส์ กรมสง่ เสรมิ อตุ สำหกรรม

คือ..... ?

5’R (5 Right) มีอะไรบำ้ ง .....?

22

โลจิสติกสม์ ีกย่ี คุ พรอ้ มอธิบำยเหตกุ ำรณใ์ นแต่ละยคุ

แนวคิดของโลจิสติกส์ มีกแี่ ขนง อะไรบำ้ ง
ประเภทของโลจิสติกส์ มีกปี่ ระเภท อะไรบำ้ ง



โลจิสติกส์ (logistics) 24
มีรำกศพั ทม์ ำจำกคำว่ำ
โลเชร์ (loger)
... ?

แปลว่ำ
กำรจดั เกบ็

25

โลจิสติกส์ (logistics) ตำมนิยำมของ CSCMP
“Logistics management is that part of supply chain
management that plans, implements, and controls the
efficient, effective forward and reverses flow and storage
of goods, services and related information between the
point of origin and the point of consumption in order to

meet customers' requirements”

26

โลจิสติกส์ (logistics) ตำมนิยำมของ
กองโลจิสติกส์ กรมสง่ เสรมิ อตุ สำหกรรม

กระบวนกำรวำงแผน ดำเนินกำร และควบคมุ กำรเคล่ือนไหลทงั้ ไป
และกลบั และกำรจดั เก็บ วสั ด ุสนิ คำ้ สำเรจ็ รปู ตลอดจนสำรสนเทศ
ที่เก่ียวขอ้ งใหม้ ีประสทิ ธิภำพและประสทิ ธิผล จำกจดุ ผลติ ไปจนถึง

จดุ ที่มีกำรใชง้ ำน เพื่อตอบสนองควำมตอ้ งกำรของลกู คำ้ ดว้ ย
ควำมถกู ตอ้ งและเหมำะสมตำมจงั หวะเวลำ คณุ ภำพ ปรมิ ำณ

ตน้ ทนุ และสถำนท่ีที่กำหนด

27

5’R (5 Right)

Right time, Right Quality, Right Quantity, Right cost and Right place
ควำมถกู ตอ้ งและเหมำะสมตำมจงั หวะเวลำ คณุ ภำพ ปรมิ ำณ ตน้ ทนุ

และสถำนท่ีที่กำหนด

โลจิสติกสม์ ี 4 ยคุ ดงั น้ี 28

ชว่ งค.ศ.(1950 –1964) เป็ นยคุ ของกำรผลิตสินคำ้ เป็ นหลกั

ชว่ งค.ศ.(1965 –1979)
ลกู คำ้ เรม่ิ มีควำมตอ้ งกำรบรกิ ำรสงู ข้ึน เรมิ่ มองทง้ั ในแง่ปรมิ ำณและคณุ ภำพในกำรใหบ้ ริกำร

ชว่ งค.ศ.(1980 –1990)
ยคุ ท่ีจะมีกำรขยำยธรุ กิจเป็ นแบบธรุ กจิ ขำ้ มชำติมำกข้ึน พนกั งำนมีกำรเจรจำต่อรองอยำ่ ง

รนุ แรง ยคุ น้ีผบู้ รหิ ำรเรมิ่ มองเรอ่ื งกำรจดั กำรซพั พลำยเชนมำกข้ึน

ชว่ งค.ศ.(1990 –จนถึงปัจจบุ นั )
ยคุ น้ีเรมิ่ มีกำรนำเอำระบบสำรสนเทศเขำ้ มำเพ่ือแลกเปลยี่ นขอ้ มลู ระหว่ำงองคก์ ร

29

แนวคิดของโลจิสติกส์
มี 3 แขนง คือ วิศวกรรม บรหิ ำรธรุ กจิ และสำรสนเทศ

ประเภทของโลจิสติกส์
มี 3ประเภท คือ ดำ้ นกำรทหำร ดำ้ นวิศวกรรม และดำ้ นธรุ กิจ

บรรณำนกุ รม

จดุ กำเนิดและควำมเป็ นมำของ โลจิสติกส์ ที่คณุ ไมเ่ คยร.ู้ (ม.ป.ป.). [ออนไลน]์ .
จำก: https://jwd-group.com/th/knowledge_bases/aboutlogistics/
[สืบคน้ เมื่อ 30 พฤษภำคม 2565].

ศนู ยร์ บั รองสมรรถนะบคุ คลสำขำวิชำชีพโลจิสติกส.์ (2557). Three Primary Flow in Supply chain.
[ออนไลน]์ . จำก : https://bit.ly/3xyhCZG. [สืบคน้ เมื่อ 30 พฤษภำคม 2565].

กองโลจิสติกส.์ “โลจิสติกส”์ นิยำมและควำมหมำย. (2562) [ออนไลน]์ .

จำก: https://dol.dip.go.th/th/category/2019-02-08-08-57-30/2019-07-21-16-50-25.
[สืบคน้ เม่ือ 30 พฤษภำคม 2565].

ประวตั ิผจู้ ดั ทำ

ชื่อ : นำงสำวจิตรลดำ ไกรวำปี
ชื่อเลน่ : ครฝู ้ ำย
สถำนท่ีทำงำน : วิทยำลยั กำรอำชีพบำงสะพำน
ตำแหน่ง : ครผู ชู้ ่วย
E-mail : [email protected]