Atopia nr 4/2018

WYDAWNICT WO POLSKIEGO TOWARZYST WA CHORÓB ATOPOWYCH NR 4/2018

Zdrowie i pielęgnacja KRsUAtrPB5OA4NTOYWE
● Przegląd diagnostyki

w AZS
● Joga z pomocą

Z WIZYTĄ U EKSPERTA DLA NAJMŁODSZYCH
● Emolient PLUS Przypadek marabuta
● T esty IgG na nietolerancje

pokarmowe

DIETA
● Ajurwedyjskie oczyszczenie

po Świętach
● Candy bar alergika

-HaitsotapmowinyaHIT

Wydanie magazynu
„Atopia”

jest interaktywne

Oznacza to, że ilekroć w tekście znajdziesz frazę oznaczoną
ikonką , możesz poprzez kliknięcie tej frazy uzyskać

dostęp do dodatkowych materiałów źródłowych, na przykład
szerszych definicji, materiałów video czy innych

rekomendowanych miejsc docelowych w Internecie.

Kliknij w okładki

i pobierz BEZPŁATNIE

wcześniejsze wydawnictwa PolskiegoTowarzystwa Chorób Atopowych

Redakcja MAGAZYNu„AtopiA”

Polskie Towarzystwo Chorób Atopowych
Ul. Suwak 4, 02-676 Warszawa, e-mail: [email protected]
Reklama: e-mail: [email protected]
Opracowanie graficzne: Limbach Studio, e-mail: [email protected]

SPIS TREŚCI

●

5 20 ZDROWIE i pielęgnacja
26 35
5 ––– Nietolerancje i alergie-dostępne
3 POLSKIE TOWARZYSTWO CHORÓB ATOPOWYCH narzędzia diagnostyczne

12 ––– Naturalnie na roztocza
14 ––– Natura dobra dla skóry
17 ––– Z drowy duch w zdrowym ciele,

czyli joga z pomocą

Z wizytą u eksperta

20 ––– A topowy HIT,
czyli nietolerancja histaminy

26 –––Emolient Plus w leczeniu AZS
31 ––– T esty IgG na nietolerancje

pokarmowe to pseudodiagnostyka

DIETA ATOPIKA

38 ––– Ajurwedyjskie oczyszczenie
po Świętach

45 ––– Candy bar alergika


DLA NAJMŁODSZYCH

48 ––– Przypadek marabuta

ATOPOWE OGLOSZENIA

52 ––– Zaproszenie na badania
54 ––– Kupony rabatowe

OD REDAKCJI

Szanowni Państwo, Członkowie PTCAo ostatnie w tym roku wydanie magazynu „Atopia”. W Atopii nr 4/2018 nie

tylko świętujemy zbliżające się wielkimi krokami Boże Narodzenie, ale też

Tzamykamy kolejny, drugi już rok działalności Polskiego Towarzystwa Cho-

rób Atopowych.
Jaki to był rok? Z mojego punktu widzenia był to czas wytężonej pracy, wie-

lu wyzwań, kilku ciekawych projektów i wielu niezapomnianych chwil, a przede
wszystkim ogromnej satysfakcji, z zaszczytu, jakim jest aktywny udział we wspie-
raniu rodzin atopowych, w różnych formach.

Przez mijający już rok, nasze Stowarzyszenie „urosło”, Portal www.ptca.pl
w  zasadzie każdego dnia się rozwija i  wzbogaca o  coraz to nowe użyteczności
i treści merytoryczne. Pomysłów i energii nadal nam nie brakuje. Na dziś PTCA
zrzesza ponad 1300 aktywnych, zarejestrowanych Członków, a prowadzone pod
patronatem PTCA Grupy Wsparcia, skupiają już ponad 34 tysiące opiekunów
chorych dzieci oraz pacjentów.

Zapraszając do lektury bieżącego wydania, korzystam z okazji i życzę Wam
wszystkim spokojnych, beztroskich, pełnych miłości i  wzajemnego szacunku
i zrozumienia, Świąt Bożego Narodzenia. Niech też nadchodzący, Nowy 2019 rok
przyniesie Wam i Waszym rodzinom dużo radosnych chwil, sukcesów, zarówno
zawodowych jak i prywatnych.

Hubert Godziątkowski
Prezes Zarządu PTCA

4 ATOPIA

ZDROWIE I PIELĘGNACJA

Nietolerancje i alergie
dostępne narzędzia
diagnostyczne

Z roku na rok coraz więcej dzieci i dorosłych obserwuje problemy,
które łączy z jedzeniem.

Anna Przyborska

Podejrzenie niepożądanej reakcji na pokarm najczę- Mogą wywołać objawy ze strony jednego bądź wielu
ściej budzą objawy takie jak: zmiany skórne, świąd, narządów, najczęściej jest to przewód pokarmowy
bóle brzucha, nieprawidłowe wypróżnienia, problemy (świąd jamy ustnej, nudności, bóle brzucha, wymioty),
z układem oddechowym, niepokój, słabe przybieranie skóra (pokrzywka, rumień, świąd) lub układ oddechowy

na wadze, odchylenia w  wynikach badań laboratoryjnych. (wyciek z  nosa, kaszel, świszczący oddech, chrypka).

Część osób z  tymi objawami cierpi na choroby alergiczne, Mogą też łzawić oczy. Może pojawiać się obrzęk. Reakcję

część na nietolerancje pokarmowe, część ma zupełnie inne alergiczną o  najbardziej gwałtownym przebiegu nazy-

problemy zdrowotne. wamy anafilaksją. W  jej przypadku występować mogą

Reakcje alergiczne na pokarm dzielimy objawy ze strony układu sercowo naczyniowego, odde-

na IgE-zależne i IgE-niezależne chowego, pokarmowego, pokrzywka i świąd skóry. Anaf-

ilaksja to stan zagrożenia życia.

W reakcjach IgE-zależnych objawy pojawiają się z reguły Alergii mogą towarzyszyć objawy opóźnione. Zaniepokoić

natychmiast, a  ich nasilenie może być bardzo różne. rodziców powinna świeża krew w  stolcu, odmowa jedzenia,

5 ATOPIA

ZDROWIE I PIELĘGNACJA

nieprawidłowy przyrost masy ciała, objawy neurologiczne jak Możliwości diagnostyczne alergii i  nietoleran-

częste bóle czy zwroty głowy, objawy rozbicia. Podstawą reakcji cji pokarmowych są szerokie. Rynek XXI wieku ofe-

nieimmunologicznych mogą być wrodzone lub nabyte defekty ruje długą listę badań. Niestety, nierzadko w  spe-

enzymatyczne (np. nietolerancja laktozy, galaktozy), działanie cjalistycznych placówkach zdrowotnych, w  ofercie

farmakologiczne substancji zawartych w pokarmach (np. nie- laboratoriów, pomiędzy wieloma dobrymi badaniami,

tolerancja kwasu salicylowego), czy mechanizm pseudoalergii przeplatają się te nierekomendowane, o wątpliwej warto-

(pokarmy bogate w histaminę, działanie dodatków chemicz- ści diagnostycznej i kompletnie nieprzydatne dla pacjenta.

nych dodawanych do żywności (tzw. food additives). Zakres testów alergicznych w  dużej mierze zależy od

Co zrobić, gdy przypuszczamy, wieku dziecka, wywiadu rodzinnego i charakteru zmian

że coś jest nie tak? oraz od uwzględnienia ich zmienności sezonowej i dzien-

nej. Bardzo cenny okazuje się dzienniczek w  którym

Najlepiej udać się do lekarza. Niestety, nie jest łatwo szybko rodzic zbiera swoje obserwacje. Należy zwrócić uwagę na

dostać się do specjalist, szczególnie na pierwszą  wizytę. skład spożywanych pokarmów, dodatki do żywności jak

Zaniepokojeni problemami dziecka rodzice chcą jak naj- barwniki, konserwanty, istotne jest kiedy pojawiają się

szybciej przeprowadzić pełną diagnostykę. Zastanawiają niepokojące objawy, czy nie występują po wysiłku fizycz-

się jakie badania mogą zrobić we własnym zakresie, by nym, w okresie pyleń alergenów wziewnych.

przyspieszyć właściwe rozpoznanie, kiedy Część osób diagnostykę laboratoryjną

i  gdzie diagnozować, jakie testy wybrać, czy NIE ISTNIEJE JEDNO próbuje rozpocząć od pomiaru stężenia IgE
jakie alergeny sprawdzić? Kolorowe plakaty, UNIWERSALNE BADANIE całkowitego w  surowicy krwi. Obecnie wia-
ulotki w  przychodniach czy laboratoriach, domo, że badanie to ma  niewielkie znacze-
internet czy też znajomi podpowiadają wiele NA ALERGIĘ nie w diagnostyce alergologicznej. Nie może

możliwości diagnostycznych. Nie ma jed- być jedynym wskaźnikiem pozwalającym na

nego, uniwersalnego badania które w  pełni odpowie na rozpoznanie lub wykluczenie alergii, co niestety niektó-

pytanie co się dzieje. Rozpoznanie alergii czy nietolerancji rym ciągle się zdarza. Podwyższenie poziomu IgE całko-

pokarmowej składa się z  kilku etapów. Pierwszy, bardzo witego nie zawsze towarzyszy chorobom alergicznym.

ważny etap, to zebranie od rodziców dokładnego wywiadu Obserwuje się je w  chorobach pasożytniczych, zaka-

lekarskiego, zbadanie dziecka i ocena objawów. Drugi etap żeniach bakteryjnych i  wirusowych, chorobach skóry,

to wnikliwa obserwacja i  identyfikacja alergenu wyzwa- nowotworach, niedoborach immunologicznych, choro-

lającego objawy za pomocą testów alergicznych i  innych bach zapalnych czy innych chorobach autoimmunolo-

specjalistycznych badań. Stwierdzenie uczulenia na aler- gicznych, celiakii, małopłytkowości samoistnej, mukowi-

gen pokarmowy (dodatni wynik testów) nie jest jedno- scydozie i  innych. Co jest ważne, wartości całkowitego

znaczne z rozpoznaniem alergii na ten pokarm. Dopiero IgE w normie nie wykluczają obecności alergii.

w trzecim etapie, po testach prowokacyjnych, które mają U maluszków karmionych naturalnie, i tych karmio-

na celu potwierdzenie, że zidentyfikowany wstępnie aler- nych sztucznie wartościowym narzędziem diagnostycz-

gen rzeczywiście wywołuje u dziecka reakcję uczuleniową, nym są diety eliminacyjne. Wykluczenie podejrzanego

lekarz może postawić ostateczne rozpoznanie. pokarmu powinno trwać co najmniej 2 tygodnie, ale nie

Kiedy można po raz pierwszy zrobić dziecku więcej niż 6 tygodni. Jeśli w  wyniku zastosowania diety

testy alergiczne? eliminacyjnej u  dziecka karmionego mieszanką mleczną

lub przez matkę karmiącą piersią nastąpiła zauważalna

Wśród pacjentów i  niektórych lekarzy rozpowszech- poprawa kliniczna, w  celu jednoznacznego rozstrzygnię-

niony jest pogląd, że testy wykonywane u małych dzieci cia diagnostycznego, ponownie wprowadza się alergen do

nie są „miarodajne”. Pomimo tych wątpliwości testy aler- diety pod ścisłym nadzorem lekarskim, by ponownie oce-

giczne powinny być wykonywane u  wszystkich dzieci, nić reakcję.

bez względu na ich wiek, u  których występują ciężkie, W  przypadku utrzymywania się objawów uczulenia

stałe lub nawracające objawy, które mogą mieć podłoże pomimo restrykcyjnej diety, zanim wyeliminuje się kolejny

alergiczne oraz u  dzieci wymagających przewlekłego potencjalny alergen z diety, należy pamiętać, że do ekspo-

leczenia profilaktycznego. zycji na alergen pokarmowy może dochodzić nie tylko

6 POLSKIE TOWARZYSTWO CHORÓB ATOPOWYCH

ZDROWIE I PIELĘGNACJA

drogą pokarmową, ale również powietrznopochodną lub tylko na podstawie testów, zwłaszcza u osób, które spożywały

kontaktową. Zgodnie z aktualnymi wytycznymi nie zaleca określony produkt i nie miały objawów klinicznych. Ponowny

się profilaktycznie diety eliminacyjnej u matek karmiących kontakt z eliminowanym alergenem może wyzwolić groźne

piersią. Zarówno kobietom w okresie ciąży, jak i laktacji, objawy reakcji alergicznej, do wstrząsu włącznie. „Złotym

zaleca się racjonalne odżywianie, gdyż śladowa ilość aler- standardem” w  diagnostyce nadwrażliwości pokarmowej

genów pokarmowych, które mogą dostać się do wód płodo- ciągle jest metoda podwójnie ślepej próby kontrolowana

wych lub do mleka kobiecego w zdecydowanej większości placebo kiedy ani pacjent, ani lekarz nie wiedzą, jaki aler-

przypadków sprzyjają rozwojowi tolerancji. Optymi- gen pokarmowy jest podawany. W  przypadku niemowląt

styczne jest, że tylko 0.5% dzieci karmionych wyłącznie i małych dzieci wykonuje się otwarte próby prowokacyjne, są

piersią cierpi na alergie pokarmowe. one jednak mniej wiarygodne. Próby prowokacji są również

Stosując dietę należy ją prawidłowo zbilansować przydatne w przypadku alergii IgE-niezależnej.

pod względem energetycznym i odżywczym. Jakościowe Badania molekularne

zaburzenia odżywiania skutkują nieprawidłowym roz-

wojem układu odpornościowego, efektem czego jest Krokiem milowym w  diagnostyce alergii są badania

większa podatność na infekcje, a  w  przy- molekularne komponentów antygenowych

padku pacjentów z  AZS, proces gojenia się W przypadku przez rodziców bardziej znane jako test
skóry jest opóźniony. nietolerancji ISAC, FABER czy ALEX. Dzięki wyselek-
pokarmowej, podobnie cjonowaniu składników alergenów można
Testy punktowe i panele jak przy alergiach stwierdzić na które konkretnie białka danego
W  przypadku alergii IgE-zależnej pomocne alergenu pacjent jest uczulony, co jest szcze-
w  diagnostyce mogą być punktowe testy podstawą jest wywiad gólnie ważne przy wprowadzaniem diet eli-
skórne. Wymagają one specjalnego przygoto- i badanie przedmiotowe minacyjnych, monitorowanu rozwoju tole-
wania pacjenta. Nie może on czasowo przyj- rancji czy przed planowanym odczulaniem.
mować leków przeciwhistaminowych i  sto- pacjenta. Dzięki oznaczaniu pojedynczych alergenów

sować niektórych leków na skórę w  miejscu i znajomości ich właściwości można określić

przeprowadzania testów. Czułość i swoistość testów skór- zalecenia dietetyczne. Zaletą testów molekularnych jest

nych wynosi odpowiednio 95 i 50%. W celu zwiększenia możliwość odróżnienia pierwotnej alergii pokarmowej

swoistości stosuje się testy skórne z  alergenami natyw- od alergii krzyżowej.

nymi (tj. surowcami pokarmowymi nieprzetworzonymi, Pewne kontrowersje przy diagnozowaniu alergii

np. kawałkami owoców lub warzyw). pokarmowych budzi przydatność testów płatkowych. Za

Kiedy zmiany skórne uniemożliwiają przeprowadzenie pomocą tego testu, który polega na nałożeniu alergenu

testów na skórze, kiedy nie ma możliwości odstawienia pokarmowego na skórę, wykrywa się lub wyklucza późną

leków przeciwhistaminowych, u osób z wywiadem wstrząsu reakcję komórkową, oceniając reakcję skóry po 48 i  72

anafilaktycznego pomocne może okazać się oznaczanie stę- godzinach od nałożenia alergenu. Niedoskonałość tej

żenia sIgE we krwi przeciw wybranym pojedynczym alerge- metody to brak standaryzacji wyników. Ale już połącze-

nom. Można też wybrać gotowe panele alergenów. Czu- nie płatkowych testów skórnych z oznaczeniem stężenia

łość i  swoistość oznaczeń sIgE zależą od zastosowanej swoistych IgE pozwala na wykrycie większości uczuleń

metody i  są mniejsze dla alergenów pokarmowych niż na alergeny pokarmowe, zwłaszcza mleka i białka jaja.

dla alergenów wziewnych. W  przypadku nietolerancji pokarmowej, podobnie

Dodatni wynik testu skórnego czy też obecność swoistych IgE jak przy alergiach podstawą jest wywiad i badanie przed-

nie przesądza o tym, czy osoba będzie reagowała na kontakt miotowe pacjenta. Ze względu na duże zróżnicowanie

z danym alergenem. Dlatego też nie można stawiać rozpoz- mechanizmów powstania nietolerancji pokarmowej

nania czy zalecać diety jedynie na ich podstawie. Podstawą badania diagnostyczne są zróżnicowane. Nietolerancje

rozpoznania w  każdym przypadku jest występowanie ob- enzymatyczne spowodowane są niedoborem lub brakiem

jawów po kontakcie z alergenem – tylko w takim przypadku enzymów niezbędnych do wchłaniania węglowodanów.

rozważamy wprowadzenie diety eliminacyjnej. Nierozważne Niedobory te mogą wynikać z chorób układu pokarmo-

i  nieprzewidywalne jest eliminowanie z  diety składników wego które wtórnie uszkadzają nabłonek jelit (zapalenie

7 ATOPIA

ZDROWIE I PIELĘGNACJA

jelit wirusowe, bakteryjne, choroby pasożytnicze, alergie można wykonać badanie diaminoksydazy w  surowicy.
pokarmowe). Pomocnym badaniem w  diagnostyce nie- Kolejną, bardzo ważną pozycją wśród nietolerancji pokar-
tolerancji węglowodanów jest test Kerrego – badanie PH mowych jest enteropatia zapalna jelita cienkiego o  pod-
stolca wraz z  oznaczeniem w  nim substancji redukują- łożu immunologicznym wywołana nietolerancją glutenu,
cych (glukozy, fruktozy, laktozy) w stolcu. Obecność ciał zwana celiakią. Choroba może długo dawać bardzo nie-
redukujących sugeruje zaburzenia trawienia i wchłania- specyficzne objawy: niedobór żelaza, witaminy B12, nisko-
nia węglowodanów. rosłość, niedobór masy ciała, problemy skórne (choroba
Duringa), problemy z  zajściem w  ciążę, czy też osteopo-
Wodorowe testy oddechowe umożliwiają wykrywa- rozę u  młodych. Diagnostyka jest złożona, wymaga wielu
nie nietolerancji pokarmowych, zespołu rozrostu bakte- badań immunologicznych jak przeciwciała przeciwglia-
ryjnego jelita cienkiego (SIBO). dynowe, przeciwko endomysium, przeciwciała przeciwko
Kolejną grupą nietolerancji pokarmowych są reakcje transglutaminazie tkankowej. Kluczowym badaniem jest
pseudoalergiczne – niepożądane reakcje na aminy biogenne, gastroskopia z  oceną bioptatów nabłonka jelit. Choroba
np. kiedy histamina, dostarczana jest w znacznych ilościach trzewna jest związana z  obecnością antygenu zgodności
w  spożytym pokarmie (np. pomidory), lub gdy spożycie tkankowej HLA-DQ2/DQ8. Brak owych genów pozwala
pokarmów powoduje uwalnianie endogennej histaminy na niemal 100% wykluczenie choroby trzewnej. Celia-
(np. przez czekoladę). W wymienionych przypadkach „zło- kia to nie jedyna możliwa reakcja na gluten. Przejściowe
tym standardem” jest próba podwójnie zaślepiona i kontro- nietolerancje glutenu mogą pojawiać się choćby wsku-
lowana placebo. Przyczyną nietolerancji histaminy może też tek alergii pokarmowej, infekcji lub parazytozy przewodu
być wrodzony lub nabyty niedobór DAO. W celu określenia pokarmowego.
ilości enzymu, który odpowiada za degradację histaminy,

8 ATOPIA

ZDROWIE I PIELĘGNACJA

Obok klasycznej diagnostyki chorób alergicznych rodzice przyczynie, nie ma jednak żadnego przełożenia na dia-
zderzają się również z  ofertą wielu niekonwencjonalnych gnostykę alergii pokarmowych.
metod diagnostycznych. Zdarza się, że o badaniach dowia-
dują się z internetu, od znajomych, dietetyków, niektórych Badania mikrobiomu
lekarzy czy zwolenników „ekologii klinicznej”. Propagatorzy Zainteresowanie nie tylko rodziców, ale przede wszystkim
tych badań często sprzedają je jako testy na „ukryte alergie” immunologów, mikrobiologów, dietetyków i specjalistów
niemożliwe do wykrycia uznanymi metodami. Żadne bada- zajmujących się chorobami metabolicznymi od lat budzi
nia naukowe nie potwierdzają przydatności takich testów. mikrobom jelit. Udowodniony jest wpływ mikroflory na
układ immunologiczny, a ocena mikroorganizmów może
Do ustalenia podłoża reakcji nadwrażliwości próbuje być przydatna w  diagnostyce przewlekłych problemów
się sięgać po testy aktywacji komórkowej, które opierają się jelitowych, infekcji dróg moczowo-płciowych, chorób
na zasadzie inkubowania krwi pacjenta z ekstraktem alerge- skóry (atopowe zapalenie skóry, łuszczyca) czy określe-
nowym w celu aktywowania komórek reakcji alergicznych niu czynników ryzyka choroby nowotworowej.
do uwalniania przez nie mediatorów reakcji alergicznej
(IgE-zależnej i  IgE-niezależnej). Minusem wymienionych W diagnostyce nietolerancji pokarmów nie zaleca się
testów są: niezadowalająca czułość i  swoistość, wymagają odwoływać do testu przewodnictwa elektromagnetycz-
badań potwierdzających przydatność kliniczną. nego, irydologii, termografii czy analiz soku żołądkowego.

Testy na „nietolerancje pokarmowe IgG” Podsumowanie

Wśród niekonwencjonalnych testów obecnie sporo emocji Żaden z  objawów, które nas niepokoją nie powinien

budzą przeróżne testy na tzw. „nietolerancje pokarmowe być bagatelizowany. Każdym niepokojącym nas sygna-

IgG” oferowane w formie kompleksowych testów ocenia- łem najlepiej jest podzielić się z lekarzem i razem z nim

jących nadwrażliwość pokarmową względem Sygnały organizmu, spróbować znaleźć przyczynę. Sygnały orga-
kilkuset alergenów pokarmowych jedno- nizmu, że coś niepokojącego się dzieje, mogą

cześnie, zarówno w  formie profesjonalnych że coś niepokojącego być objawami bardzo poważnych problemów
badań w laboratorium, jak i testów do samo- zdrowotnych. Nie można wszystkich dole-
dzielnego wykonania w  domu. Dieta oparta się dzieje, mogą być gliwości tłumaczyć alergią czy nietolerancją
na eliminacji pokarmów, względem których objawami bardzo pokarmową. W diagnostyce niepożądanych
stwierdzono wysokie stężenie IgG daje takie poważnych problemów reakcji na pokarm należy pamiętać o wyklu-
same rezultaty jak dieta placebo. Wg EAACI czeniu stanów zapalnych jelit: infekcyjnych,
zdrowotnych.

i  WAO obecność specyficznych przeciwciał Nie można wszystkich pasożytniczych czy zapaleń nieswoistych,
pokarmowych w  klasie IgG stwierdzana
w  surowicy pacjenta nie ma znaczenia dia- dolegliwości wad anatomicznych, zespołów niedoborów
gnostycznego w  alergii pokarmowej, wska- tłumaczyć alergią immunologicznych, zespołu jelita nadwraż-
zuje jedynie na wcześniejszą ekspozycję, czy nietolerancją liwego, chorób wątroby, trzustki, żołądka,
a  zwiększone stężenie sIgG4 ma wskazywać mukowiscydozy czy chorób metabolicznych.
pokarmową.
Kiedy cierpi dziecko, rodzica łatwo
na nabywanie tolerancji.
namówić na przeróżne badania. Ważne jest,
To nie koniec testów oferowanych na rynku. Z krwi
by wybrać badania przydatne konkretnemu pacjentowi
pobranej z opuszka palca robione są badania żywej kro-
i  przede wszystkim poprawnie wynik badań zinterpreto-
pli krwi, mające na celu ocenę stanu metabolicznego
wać. Niestety, wiele z oferowanych procedur jest całkowicie
pacjenta, wykrycie toksyn we krwi. Badanie to jest całko-
nieprzydatnych, odwraca uwagę od faktycznego problemu,
wicie niediagnostyczne. W  celu wykrywania substancji
często opóźnia postawienie właściwej diagnozy i wdrożenie
toksycznych oferowane są też badania krwi, śliny, moczu,
właściwego leczenia. Oprócz niepotrzebnych kosztów czę-
potu włosów czy paznokci. Bazują na teorii, że substancje
sto wprowadzają pacjenta w błąd, a ograniczenia dietetyczne
toksyczne kumulują się w organizmie, a toksyny rozregu-
opracowane na ich podstawie mogą nie tylko obniżać kom-
lowują albo wręcz niszczą układ immunologiczny, czym
fort życia ale też mogą być szkodliwe. W  poniższej tabeli
przyczyniają się do alergii. To, co sprawdza się w anali-
znajdziecie przyporządkowane badania diagnostyczne do
zie retrospektywnej, np.w przypadku zgonów o niejasnej
najczęstszych objawów alergii i nietolerancji:

9 ATOPIA

ZDROWIE I PIELĘGNACJA

Przykładowe badania nadwrażliwości pokarmowych

„Złotym standardem” w diagnostyce nadwrażliwości pokarmowej ciągle jest metoda podwójnie
ślepej próby kontrolowana placebo

Podstawą rozpoznania w każdym przypadku jest występowanie objawów po kontakcie z alergenem
– tylko w takim przypadku rozważamy wprowadzenie diety eliminacyjnej

dzienniczek obserwacji
diagnostyczna dieta eliminacyjna

Reakcje IgE zależna: ● punktowe testy skórne
● alergia pokarmowa typu natychmiastowego ● testy natywne
● zespół alergii jamy ustnej ● oznaczenie swoistego IgE we krwi
● badania molekularne komponentów antygenowych
Reakcje IgE niezależne:
● z apalenie jelita cienkiego i okrężnicy indukowane białkiem ● wywiad
● badania endoskopowe
pokarmowym ● badania wykluczające inny typ nadwrażliwości
● zapalenie prostnicy i odbytnicy
● gastroenteropatia ● przeciwciała przeciwko endomysium i transglutaminazie
tkankowej
Reakcje częściowo IgE zależne:
● eozynofilowe zapalenie przełyku ● o cena bioptatów nabłonka jelit
● eozynofilowa gastroenteropatia ● obecnością antygenu zgodności tkankowej HLA-DQ2/DQ8
● płatkowe testy skórne
● Nadwrażliwość na gluten o nieznanym mechanizmie ● wodorowy test oddechowy
● Celiakia ● test Kerrego, ciała redukujące w stolcu

● Alergiczne kontaktowe zapalenie skóry ● W przypadku nietolerancji histaminy przydatne może być
oznaczenie DAO w surowicy
Reakcje wywołana zaburzeniem wydzielania enzymów:
● nietolerancja laktozy ● Wywiad i badania wykluczające inny typ nadwrażliwości
● nietolerancja fruktozy
● nietolerancja galaktozy

Reakcje pseudoalergiczne:
● np. histaminę

Farmakologiczne:
● Nadwrażliwość na dodatki i konserwanty w żywności
● Pokarmy zawierające salicylany

Badania naukowe nie potwierdzają przydatności takich testów jak: testy na tzw.„nietolerancje pokarmowe IgG, badania żywej kropli krwi, testy przewodnictwa
elektromagnetycznego, irydologia, termografia, analiza soku żołądkowego i nie rekomenduje się tych badań w diagnostyce nadwrażliwości na pokarmy.

10 ATOPIA

Walczysz z alergenami roztoczy?
Szukasz odpowiednich
preparatów do pielęgnacji skóry?

TE INFORMACJE MOGĄ CIĘ ZAINTERESOWAĆ

Oddychaj z ulgą w swoim domu Allergoff® Spray – wnioski po miesiącu stosowania

Wg opinii osób stosujących Allergoff® Spray głów- 100% 80% 60% 40% 20% u 89,9% pacjentów znaczna
ną korzyścią jest zmniejszenie objawów alergii i popra- redukcja poziomu alergenu
wa samopoczucia. Potwierdzają to najnowsze badania głównego roztocza
kliniczne przeprowadzone przez Katedrę i Kliniczny Od-
dział Chorób Wewnętrznych Dermatologii i Alergologii zmniejszenie o 40% objawów
w  Zabrzu (dane niepublikowane). Co istotne – stosowanie alergicznego nieżytu nosa
Allergoff ’u nie wyzwoliło żadnych objawów niepożąda-
nych u badanych chorych. Więcej na temat badań można redukcja o 42% ilości
przeczytać tutaj. stosowanych leków
przeciwalergicznych
6
u 63,2% pacjentów zmniejszenie
objawów astmy oskrzelowej

prawie 27% pacjentów z astmą
oskrzelową zadeklarowało
zmniejszenie nasilenia objawów
nocnych

0%

Neutralizator alergenów kurzu parafiny
domowego + płyn do
namaczania tkanin substancji
20 ml GRATIS zapachowych

barwników

parabenów

Przełomowa receptura. Regularne stosowanie
wyrobów medycznych
Trwała ulga dla skóry Allergoff® atopy wzmacnia
naturalny płaszcz ochronny
Linia barierowych wyrobów medycznych Allergoff® atopy skóry, poprawia w widoczny
została opracowana z myślą o zaspokojeniu potrzeb pacjentów sposób jej kondycję, eliminuje
ze skórą bardzo suchą, atopową, cierpiących na AZS, łuszczy- suchość i świąd skóry.
cę i  łojotokowe zapalenie skóry. Wyroby wyróżnia wysokiej
jakości skład opracowany bez kompromisów. Linię stanowią Na zdjęciu widoczny efekt po 7 dniach stosowania oliwki.
trzy preparaty (3 kroki) – emulsja do kąpieli leczniczych, oliwka
do  kąpieli leczniczych (którą możemy także stosować bezpo-
średnio na skórę) oraz powlekająco barierowy krem do ciała.

Preparaty Allergoff® są dostępne w aptekach i na stronie sklep.icbpharma.pl

ZDROWIE I PIELĘGNACJA

Naturalnie na roztocza

World Allergy Organization wskazuje na stałą tendencję do globalnego
zwiększania się częstości występowania chorób alergicznych, a u około
30-40% populacji świata występuje przynajmniej jedno schorzenie alergiczne.

Clean-bi, artykuł sponsorowany

W  Polsce zgodnie z  aktualnymi badaniami (ECAP na działanie tych alergenów może objawiać się: proble-
prof. Bolesław Samoliński 2008) dodatnie testy aler- mem z górnymi drogami oddechowymi, katarem alergic-
giczne ma 40% społeczeństwa polskiego i  liczba ta znym, zaczerwienionymi oczami, zalegającą wydzieliną
ciągle rośnie. Aż 50% tej grupy (6 mln) to osoby uczulone na w  nosie, łzawieniem, kaszlem, sennością i  osłabieniem.
roztocze kurzu domowego. Roztocze są statystycznie w popu- Najczęstszą konsekwencją stałego narażania może być
lacji polskiej równie często uczulającym alergenem jak trawy. astma oskrzelowa lub atopowe zapalenie skóry.

Kurz podstępny truciciel Walka z  roztoczem kurzu jest trudna i  uciążliwa,
Wszechobecny kurz jest nośnikiem wielu alergenów gdyż nie ma uniwersalnego sposobu na pozbycie się tych
w  tym: alergenów roztoczy, ale także alergenów zwierząt mikroorganizmów. Sezon grzewczy, wysoka tempera-
domowych takich jak sierść i  ślina kota i  psa, alergenów tura pomieszczeń, rzadkie wietrzenie, wilgoć, sprzyjają
pleśni, grzybów, pyłków roślin i owadów. Stała ekspozycja namnażaniu sie roztoczy, w  sposób nad którym mamy
bardzo ograniczoną kontrolę.

12 ATOPIA

ZDROWIE I PIELĘGNACJA

Broń na roztocza właściwości denaturujące, a  więc a  eliminujące alergeny
z naszego środowiska wynosiły 98% w próbce kurzu.
Specjaliści alergolodzy zalecają stosowanie środków
eliminujących roztocza, których na rynku jest duża Dlaczego Acarix spray na roztocza?
ilość. Pamiętajmy jednak, że nie wszystkie będą w  rów- Zaletą preparatów Acarix jest to że są całkowicie
nym stopniu spełniać pokładane w nich nadzieje. Należy
stosować produkty sprawdzone i  przebadane pod kątem naturalne, nie zawierają akarycydu, benzoesanu benzylu,
skuteczności bo to gwarantuje obniżenie stężenia aler- kwasu taninowego, nie zawierają gazów pędnych, fos-
genów w naszym środowisku, a tym samym zredukow- fatów, związków lotnych, destylatów chemicznych.
anie objawów alergicznych i lepsze samopoczucie.
Acarix podczas aplikowania nie podrażnia i  nie
Problemu niestety nie rozwiązują lub rozwiązują wydziela uciążliwego zapachu. Nie ma konieczności
połowicznie preparaty biobójcze. Po aplikacji, martwe wietrzenia pomieszczeń bądź odkurzania bezpośrednio
roztocza, a konkretnie ich odnóża i pozostałe resztki kałowe po aplikacji.
w postaci białka nadal będą uczulać i wywoływać objawy
alergiczne. Skutecznym i  zarazem alternaty- Substancja aktywna preparatu opatentowana przez
wnym sposobem do stosowania produk- firmę Gemtek Product z  USA jest pozys-
tów biobójczych czy częstego sprzątania jest kana naturalnie, z bio mineralnych kompo-
sięgnięcie po preparaty antyalergiczne z serii nentów i ekstraktów roślinnych, jest skutec-
Acarix. zna, całkowicie naturalna, biodegradowalna
i bezpieczna dla ludzi i otoczenia.
Dlaczego Acarix jest skuteczny ? Acarix spray może być stosowany wielok-
rotnie i  działa aż do sześciu miesięcy po
Fragmentami budowy alergenów są jednorazowej aplikacji, co zapewnia nam
epitopy, czyli determinanty antygenowe długotrwałą i skuteczną ochronę .
łączące się bezpośrednio z  przeciwciałem.
Epitopy zbudowane są z  białka , a  każdy Pranie
epitop charakteryzuje się swoistą budową Jeśli chcemy obniżyć stężenie alergenów
przestrzenną. Białko alergenu posiada kształt w środowisku w którym przebywamy warto
rozpoznawany przez przeciwciało i gdy zost- również zwrócić uwagę na preparat do pra-
anie rozpoznany następuje wiązanie antygenu nia Acarix Wash. Jedyny środek do prania
przez przeciwciało, a w następstwie zachodzi tkanin w temperaturze poniżej 60 stopni C,
odpowiedź alergiczna ze strony organizmu który jest skuteczny i nie wymaga wstępnego
człowieka. namaczania tkanin. Niezwykle wygodny
w  użyciu środek na roztocza, który wys-
Acarix bezpośrednio denaturuje epitop tarczy dodać do ostatniego cyklu płukania tkanin w pralce
czyli pozbawia go kształtu, swojej budowy tak aby automatycznej. Acarix Wash działa w ten sam sposób jak
przeciwciało nie rozpoznało go jako potencjalnego spray na roztocza Acarix czyli neutralizuje alergeny pop-
zagrożenia i  nie wywoływało reakcji alergicznej. Acarix rzez denaturację struktury białka uczulającego.
nie jest preparatem biobójczym i  nie ma za zadanie Produkty z  serii Acarix mogą przynieść wszyst-
zabijać, czy odstraszać roztoczy, gdyż to nie eliminuje kim osobom uczulonym nowy wymiar efektywnej walki
problemu. Związki alergizujące, martwe tkanki roztoczy z alergią bez stosowania silnej agresywnej chemii, a także
oraz ich odchody nadal pozostaną w  naszym otoczeniu mogą spełniać kluczową rolę w  profilaktyce antyalergic-
i będą uczulać. znej, szczególnie u małych dzieci i niemowląt. Regularne
stosowanie może prowadzić do zwiększenia odporności
Preparat został klinicznie przebadany pod kątem organizmu oraz prowadzić do skutecznego zapobiegania
skuteczności w  dwóch niezależnych ośrodkach badawc- infekcji górnych dróg oddechowych oraz gardła. n
zych: IBT Reference Labolatory Lenaxa Kanzas USA i The
University of Auckland School of Medicine w Nowej Zelan- Więcej informacji o produktach Acarix
dii. W podsumowaniu badań zostaje wykazane, że próbki znajdziesz na stronie i w sklepie: www.acarix.pl
substancji aktywnej w zależności od stężenia i tego czy były
badane w testach monoklonalnych czy poliklonalnych, ich

13 POLSKIE TOWARZYSTWO CHORÓB ATOPOWYCH

ZDROWIE i PIELĘGNACJA

NATURA DOBRA
DLA SKÓRY

Przy AZS i innych stanach chorobowych skóry, warto włączyć do pielęgnacji
niektóre zioła, szczególnie te, które regulują procesy immunologiczne lub
mają zdolność redukowania stanów zapalnych. Omówione w artykule zioła,

są odpowiednie również dla skóry wrażliwej.

Agnieszka Waszak
14 ATOPIA

ZDROWIE i PIELĘGNACJA

Skąd wziąć zioła? Ogórecznik lekarski (Borago officinalis)
Zioła możemy nabyć w sklepie zielarskim lub zbierać samo-
dzielnie, pamiętając, aby czynić to tylko w  czystym terenie, przemywania skóry z trądzikiem różowatym i AZS - działa
pozostawiając większą część roślin, by odrosły i  rozmnożyły gojąco.
się. Warto też uprawiać je w swoim ogródku.
Krwawnik pospolity (Achillea millefolium)
Naturalne kosmetyki Z kwitnącego ziela krwawnika przygotowuje się macerat ole-
Kosmetyki możemy w stosunkowo prosty sposób zrobić sami jowy i maść, pomocne przy trądziku, AZS, urazach i stłucze-
z naturalnych składników pochodzenia roślinnego. Maceraty niach. Krwawnik może powodować uczulenie, objawiające się
i maści ziołowe przygotowujemy na oleju tolerowanym przez wysypką, działa fotouczulająco.
naszą skórę, wybierając jeden lub mieszając ze sobą różne, np.
olej z pestek winogron, kokosowy, masło shea, olej ze słodkich Lukrecja gładka (Glycyrrhiza glabra)
migdałów. Mikstury te nakładamy delikatnie cienką warstwą Odwar, nalewka i ekstrakt z korzenia lukrecji są pomocne przy
lub dodajemy do kąpieli, jako emolient. stanach zapalnych stawów, chorobach autoimmunologicznych
skórnych i  układowych. Warto przemywać skórę odwarem
Zaczynamy z ostrożnością i dodawać go do kąpieli.
Ważne jest, aby wypróbować działanie ziół i  mikstur
z nich przygotowanych bardzo ostrożnie, zaczynając od Ogórecznik lekarski (Borago officinalis)
małej powierzchni skóry. Każda osoba może zareagować Ziele ogórecznika zawiera alantoinę, ułatwiającą gojenie ran
nieco inaczej, nie jest wykluczone pojawienie się reak- i regenerację skóry. Robi się z niego sałatki (z młodych liści),
cji alergicznej, bólu lub pieczenia przy kontakcie z apli- napary, okłady i  maści. Działa uspokajająco, bakteriobój-
kowaną substancją. Tak, jak właściwie każdy pokarm czo, wzmacnia działanie NLPZ. Szczególnie cenny jest olej
może uczulać, tak samo kosmetyk czy maść. Nawet po z nasion ogórecznika - wykazuje działanie przeciwzapalnie,
dłuższym czasie stosowania danego kosmetyku lub zioła pomaga przy chorobach z autoagresji, m.in. przy reumato-
z  pozytywnymi efektami może się okazać, że potrzebu- idalnym zapaleniu stawów.
jemy już innego specyfiku. Warto też sprawdzić, czy dane
zioło nie wchodzi w interakcje z przyjmowanymi lekar-
stwami, a  także przeciwwskazania do stosowania kon-
kretnych ziół.

Aloes (Aloe)
Miąższ z liści aloesu zawiera alantoinę, działa antybakteryjnie,
łagodzi stany zapalne i ból. Jednak nałożony na bardzo podraż-
nioną skórę może zadziałać odwrotnie, powodując pieczenie.

Czeremcha amerykańska (Prunus serotina)
Odwar z kory przykładany zewnętrznie wygładza i rozjaśnia
skórę, działa przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie.

Forsycja (Forsythia)
Zawartość kwercetyny czyni z  forsycji zioło pomocne przy
alergiach, gdyż hamuje wydzielanie histaminy. Jadalne kwiaty
forsycji działają przeciwzapalnie i  przeciwbólowo, napar
z nich jest polecany do picia oraz do przemywania skóry.

Komonica zwyczajna (Lotus corniculatus)
Napar z jej żółtych, motylkowych kwiatostanów jest dobry do

15 ATOPIA

ZDROWIE i PIELĘGNACJA

Żywokost lekarski (Symphytum officinale) Wrotycz pospolity (Tanacetum vulgare)
Kwitnące ziele wrotyczu działa przeciwalergicznie i  silnie
Siemię lniane, len zwyczajny przeciwzapalnie. Kąpiele w  naparze, smarowanie maceratem
(Linum usitatissimum) olejowym i maść przyspieszają gojenie, wygładzają skórę przy
Wyglądający, jak galaretka, napar z nasion stosuje się do okła- zmianach trądzikowych, łuszczycowych oraz AZS. Obecnie
dów i  kąpieli łagodzących podrażnioną skórę - delikatnie wrotycz jest zalecany do stosowania zewnętrznego, wewnętrz-
natłuszcza, zmniejsza świąd. nie należy go stosować z dużą ostrożnością.

Szczeć pospolita (Dipsacus fullonum) Żywokost lekarski (Symphytum officinale)
Odwar i  nalewkę z  korzenia lub młodych liści można pić, Jego korzeń jest źródłem naturalnej alantoiny, przyspieszają-
a  także stosować zewnętrznie do leczenia stanów zapalnych cej regeneracją naskórka. Żywokost goi rany, wypryski i różne
skóry, liszajów, pomocna w chorobach reumatycznych i bore- uszkodzenia skóry, zmniejsza ból, działa nawilżająco, polecany
liozie. jest przy AZS i łuszczycy. Na zmiany skórne kojąco działa okład
z ziela lub korzenia, macerat glicerynowy, olejowy oraz maść.
Wiesiołek dwuletni (Oenothera biennis)
Olej wytłaczany z nasion wiesiołka jest stosowany dla odmła- Napary z rumianku pospolitego
dzania i  natłuszczania suchej skóry, pomaga przy trądziku, (Matricaria chamomilla),
AZS i wypryskach. pokrzywy zwyczajnej (Urtica dioica) i nawłoci kanadyjsk-
iej (Solidago canadensis) mają działanie antyhistami-
nowe, łagodzą objawy alergii.

Przyprawy
Przeciwzapalnie działają przyprawy o  wielkiej mocy - pieprz,
kurkuma, imbir, ostra papryka - zwłaszcza w połączeniu ze sobą.

Forsycja (Forsythia)

Fot. Agnieszka Waszak AGNIESZKA WASZAK

Kociołek Wiedźmy to miejsce, w którym dzielę się wiedzą o ziołach, zachęcam korzystania z mocy
natury, do poznawania rosnących w zasięgu ręki pospolitych„chwastów”i roślin rosnących na łąkach,
w lasach i w ogrodach. Wiele z nich ma wspaniałe właściwości – kulinarne, zdrowotne, kosmetyczne.
To wszystko się ze sobą łączy, jesteśmy tym, co jemy, czym pielęgnujemy naszą skórę.
Prowadzę ziołowe warsztaty, podczas których uczestnicy dowiadują się, jak bezpiecznie i z sza-
cunkiem dla przyrody zbierać zioła, poznają użyteczne roślin w terenie, przygotowujemy mikstury
- domowe kosmetyki, maceraty, gotujemy wspólnie„dzikie” potrawy.
www.facebook.com/KociolekWiedzmy/
www.instagram.com/kociolek_wiedzmy/

16 ATOPIA

ZDROWIE I PIELĘGNACJA

ZDROWY DUCH
W ZDROWYM CIELE,

CZYLI JOGA Z POMOCĄ

Coraz częściej wracamy do starych sprawdzonych metod uzdrawiania:
ziołolecznictwa, medycyny chińskiej, czy ćwiczeń działających pozytywnie
na psychikę i ciało. Joga, praktykowana w Indiach od ponad 4 tysięcy lat,

przez trening ciała, wpływa pozytywnie na stan psychiki i duszy.

Joanna Wujcik – Lasocka
17 ATOPIA

ZDROWIE I PIELĘGNACJA

Atopowe zapalenie skóry (AZS) jest przewlekłą, zareagować stresem, spięciem, umiemy znaleźć dystans do
zapalną chorobą skóry. Podłożem występowania niej i obrócić wszystko w pozytywne doświadczenie.
chorób atopowych są czynniki genetyczne, immu-
nologiczne, środowiskowe, defekt bariery naskór- Jogę może praktykować każdy kto chce. Nie ma żadnych
przeciwskazań w jej wykonywaniu, gdyż jest wiele wariantów

kowej, zaburzenia mikrobiomu skóry, ale też i  stres. Dla poszczególnej asany – od łatwiejszej do bardziej zaawansowa-

zdrowego człowieka krótkotrwały stres może mieć dzia- nej. Zaczynając od małych prostych ćwiczeń szybko można

łanie pozytywne, prowadzić do uruchomienia adrenaliny, zauważyć efekty zarówno w ciele, jak i w psychice, najpierw

czyli hormonu aktywującego działanie, mobilizację orga- zmienia się podejście do siebie a  później nastawienie do

nizmu i w efekcie końcowym doprowadzić do upragnio- życia. Człowiek staje się bardziej radosny, ma więcej energii

nego celu. Jednak w  przypadku chorych na W jaki sposób joga może na realizację swoich zamierzeń.
zespół chorób skórnych już nawet niewielki pomóc w chorobach Od czego zacząć? Od najłatwiejszego,
stres powoduje nasilenie objawów. Dodat- skóry? Nie jest to
kowo utrudnienia w życiu codziennym, brak ale przysparzającego nam najwięcej pro-
blemów, czyli od nauki prawidłowej pra-
akceptacji swojego wyglądu, częściowe lub wpływ bezpośredni, ale najamy. Większość z  nas zapomniała już,

okresowe wyłączenie z  udziału w  życiu spo- może stanowić jedno w  jaki sposób właściwie oddychać a  to
łecznym powodują,  że pogorszenie stanu z działań wspierających. przecież oddech (w  sanskrycie pranajama)
psychicznego dotyka też innych członków jest najważniejszą funkcją naszego życia.
Praktykując jogę
rodziny (działa tutaj podobny mechanizm, Możemy pozbawić organizm na jakiś czas
jak przy alkoholizmie, czy depresji – inni stają regularnie możemy jedzenia, czy picia, ale oddychać musimy
się współuzależnieni). nauczyć się m.in. wyciszenia cały czas. Obserwując prawidłowo rozwija-
jące się małe dzieci, można łatwo zauważyć,
Dlatego tak ważne jest, aby osoby chore na umysłu i uwolnienia się iż większość z nich oddycha „przeponowo”,
AZS lub rodzice opiekujący się chorymi dziećmi od przypływających

dbali o równowagę psychiczną. W zarządzaniu myśli oraz poznania czyli angażując dolną część brzucha oraz

stresem pomocna okazuje się joga, która może i zrozumienia siebie. klatkę piersiową. Jednak wraz z  dorasta-

doprowadzić do osiągnięcia „spokoju ducha”. niem i zwiększonym tempem życia, ciągłym

W jaki sposób joga może pomóc w chorobach skóry? Nie pośpiechem zaczynamy przyzwyczajać organizm do niewła-

jest to wpływ bezpośredni, ale może stanowić jedno z działań ściwego oddechu. Jest on krótki, płytki i  niewartościowy,

wspierających. Praktykując jogę regularnie możemy nauczyć angażujący tylko szczyty płuc. Właściwe dotlenienie ma zba-

się m.in. wyciszenia umysłu i  uwolnienia się od przypływa- wienny wpływ na układ krwionośny, nerwowy, hormonalny

jących myśli oraz poznania i  zrozumienia siebie. Pomocna a  te są bezpośrednio powiązane z  reakcjami na stres. Ryt-

jest również zmiana podejścia do choroby, próba znalezienia micznie i powolnie oddychając kontrolujemy emocje i uru-

odpowiedzi na pytanie, dlaczego ta choroba przyszła do mnie chamiamy system wegetatywny uspokajający pracę serca.

albo do mojego dziecka? Czego ta sytuacja chce mnie nauczyć? Poniżej chciałabym przedstawić kilka technik, które mogą

Jakie lekcje dla siebie mogę z  niej wyciągnąć? Jeśli podej- pomóc w wyciszeniu i wycofaniu emocji, co pozwoli na zdy-

dziemy do całego procesu holistycznie, leczenie może okazać stansowanie się do problemów dnia codziennego.
● Oddech przeponowy zwykły – najprościej go wyko-
się łatwiejsze, a my zrozumiemy przyczynę powstania choroby.
nać leżąc, gdyż wtedy automatycznie oddychamy do brzucha.
Joga to nie tylko ćwiczenia fizyczne (asany), ale cały
Mając jednak świadomość prozdrowotnego działania odde-
kodeks zasad postępowania względem siebie i  innych
chu przeponowego staramy się oddychać nim jak najczęściej,
(nijamy i  jamy), techniki oddychania (pranajama), skiero-
aby docelowo stał się nawykowym. Można również ćwiczyć
wanie zmysłów do wewnątrz (pratjahara), nauka koncen-
ten oddech dzieląc go na trzy fazy: oddech brzuszny, oddech
tracji (dharana), medytacji (dihjana) i na końcu oświece-
klatką piersiową i oddech szczytami płuc.
nie (samadhi). Rozpoczynając praktykę jogi od ćwiczeń
● Oddech przeponowy kwadratowy – to oddech
fizycznych i właściwego oddechu, powoli uczymy się wyco-
brzuszny z wprowadzonym pomiędzy wdechem i wydechem
fywania naszych zmysłów, kontrolowania emocji a  tym
zatrzymaniem powietrza. Najłatwiej wykonać go licząc do
samym nie zasilamy negatywną energią samego siebie.
czterech, czyli wdech (liczymy do czterech), wstrzymujemy
Jeśli nauczymy się właściwie odczytywać tzw. „pechowe
powietrze przy pełnych płucach (liczymy do czterech),
zdarzenia”, to gdy pojawi się sytuacja, w której moglibyśmy

18 POLSKIE TOWARZYSTWO CHORÓB ATOPOWYCH

ZDROWIE I PIELĘGNACJA

wydychamy powietrze (liczymy do czterech) i zatrzymu- Kolejnym ważnym elementem w jodze jest relaksacja
jemy powietrze przy pustych płucach (liczymy do czte- i  medytacja, które wyciszają umysł i  kontrolują emocje.
rech) i  wyobrażając sobie kwadrat. Ten oddech wycisza, Dzięki praktyce kontroli myśli, jesteśmy w stanie wykre-
uspokaja, kieruje zmysły do wewnątrz, a jeśli wydłużymy ować lepszą rzeczywistość, myśleć pozytywnie, cieszyć się
fazę wydechu licząc do sześciu możemy również stosować każdą drobnostką, widzieć otaczający nas świat innymi
go, w przypadku trudności z zasypianiem. oczami. Trening umysłu składa się z kilku etapów: koncen-
tracja na jednej rzeczy, skupienie wzroku na przedmiocie
● Oddech naprzemienny – zwany również oddechem i interpretowanie obrazów, następnie odsunięcie od siebie
słoneczno-księżycowym, stosowany jest do wyrównania tych interpretacji i pozostanie w ciszy. Znanych jest rów-
energii w  ciele oraz uspokojenia systemu wegetatywnego. nież kilka technik relaksacji np. metoda Schulza (trening
Siedząc w  wygodnym siadzie z  wyprostowanym kręgo- autogenny) czy Jacobsona (progresywna relaksacja mię-
słupem, należy (1) zasłonić kciukiem prawej ręki prawą śni). Pierwsza z nich polega na wyobrażaniu sobie uczucia
dziurkę od nosa, (2) wciągnąć powietrze lewą, następnie (3) ciepła lub zimna w poszczególnych częściach ciała, odczu-
zasłonić palcem serdecznym prawej ręki lewą dziurkę od waniu ciężaru kończyn górnych, dolnych, tułowia i głowy.
nosa i zrobić (4) wydech prawą dziurką od nosa, (5) wdech W  drugiej metodzie relaksacyjnej napina się i  odpręża
prawą dziurką i (6) wydech lewą dziurką zasłaniając kciu- kolejno każdą część ciała, co powoduje odwrócenie uwagi
kiem prawą i  tak dalej stosując wdech, wydech na każdą od sytuacji stresowej, rozluźnienie i uspokojenie ciała.
stronę i zasłaniając palcami właściwe dziurki od nosa.
Coraz więcej osób świata zachodniego dostrzega
Przy łagodnych podrażnieniach skóry można również prozdrowotne i dobroczynne działanie jogi, filozofii zna-
wprowadzić proste asany rozluźniające, regenerujące ciało, nej od kilku tysięcy lat. Każdy może próbować znaleźć
takie jak: ● pies z głową do dołu (rys. 1), ● pozycja góry (rys. w niej coś dla siebie, co na danym etapie życia może stać
2), ● łagodne skłony do przodu (z lekko ugiętymi nogami się pomocne. Jeden jest tylko warunek niezbędny do osią-
w kolanach w przypadku bolącego odcinka lędźwiowego) gnięcia zamierzonego celu – systematyczność w ćwiczeniu
(rys. 3) ● siad japoński ze skłonem do dołu (rys. 4) asan, pranajamy, koncentracji i medytacji. To nie jest dzia-
W każdej z tych pozycji można próbować stosować wyżej łanie na miesiąc czy dwa, to jest praktyka do końca życia. n
wymienione techniki oddechowe.

12 3 4

Joanna Wujcik- Lasocka

Po wielu latach pracy w korporacji odmieniła całkowicie swoje życie prywatne i zawodowe, ukończyła
studia podyplomowe na AWF, kierunek Joga i Relaksacja. Aktualnie instruktorka hatha joga oraz
jogi hormonalnej, prowadzi zajęcia indywidualne oraz grupowe w kameralnym Studio Zen-Yoga
w Wilanowie w Warszawie.
www.zen-yoga.pl

19 ATOPIA

Z WIZYTĄ U EKSPERTA

Atopowy HIT,

czyli nietolerancja histaminy

Promowane współcześnie w medycynie holistyczne podejście do Pacjenta
w przypadku atopowego zapalenia skóry powinno być koniecznością.

Lek. Karina Polak
20 ATOPIA

Z WIZYTĄ U EKSPERTA

W trakcie leczenia należy zwrócić uwagę na wszyst- nego, odpowiadając za rozszerzenie naczyń krwionośnych,
kie aspekty – nie tylko łagodzenie stanów zapal- manifestujące się jako zaczerwienie objętego zapaleniem
nych i nawilżanie skóry, ale także higienę, unika- obszaru; pobudza wydzielanie soku żołądkowego, bierze

nie infekcji i nadkażeń, naukę technik redukujących stres, udział w  przekazywaniu impulsów pomiędzy komórkami

a nawet… odpowiednią dietę. Część spośród wymienionych nerwowymi. Jej działanie ma też jednak drugą, niepożądaną

na przestrzeni lat została już dokładnie zbadana, opisana stronę – ta niechlubna rola przejawia się w przebiegu reak-

i włączona do standardów oraz wytycznych leczenia. Postęp cji alergicznych. Zmagazynowana głównie przez komórki

przynosi jednak nowe informacje, które dla części z nas – nazywane mastocytami, pod wpływem alergenu uwalniana

Atopików – nierzadko okazują się kluczowe. W  publika- jest początkowo w obrębie tkanek, a później, po przekrocze-

cjach naukowych od kilku lat podnoszony jest coraz częściej niu określonego stężenia, także do krążenia, co daje szereg

temat nietolerancji histaminy (ang. histamine intolerance – następstw – od anafilaksji, poprzez skurcz mięśni gładkich

HIT), u  niektórych osób mogącej wywoływać zaostrzenie oskrzeli w przebiegu astmy, na wystąpieniu bąbli pokrzyw-

zmian skórnych w przebiegu AZS. kowych w obrębie skóry kończąc.

Dieta a zmiany w przebiegu AZS Odpowiedzialne za te zdarzenia receptory

Sama histamina, dla histaminy (reagujące jak „odbiorniki”, które

Istnieje szereg mechanizmów odpowiadają- należąca do grupy amin na histaminowy sygnał uruchamiają kaskadę
cych za występowanie alergii pokarmowych, biogennych, pełni wiele reakcji alergicznych – spośród 4 rodzajów
także u  osób cierpiących na atopowe zapale- istotnych i potrzebnych receptorów za reakcje alergiczne odpowiada
nie skóry. Część z nich ma charakter klasycz- przede wszystkim tzw. receptor H1) stanowią
nych reakcji alergicznych, tj. potwierdzonych funkcji w organizmie punkt uchwytu dla używanych powszechnie
człowieka.
testami, obecnością we krwi swoistych alerge- w  leczeniu alergii leków antyhistaminowych.

nowo IgE oraz – stanowiącym złoty standard Ich główną zasadą działania jest wypieranie tej

– testem prowokacji pokarmowej (optymalnie metodą tzw. aminy z połączenia z receptorem.

podwójnie ślepej próby z placebo*). Do „typowych”, mogą- Histamina a pokarm

cych zaostrzać przebieg AZS zwłaszcza u  dzieci stanów

należy np. alergia na białko mleka krowiego. Co jednak, gdy Należy jednak pamiętać, że wytwarzanie przez komórki

mimo usilnych poszukiwań alergii pokarmowej nie stwier- naszego ciała to niejedyny sposób, w  jaki histamina może

dzono, a  po niektórych, pochodzących z  bardzo różnych zadziałać na organizm. Nie jesteśmy bowiem w  przyrodzie

grup produktów pokarmach, ewidentnie występuje pogor- wyjątkiem pod względem jej produkcji. Zazwyczaj hista-

szenie stanu skóry? Dlaczego przy innych chorobach aler- mina zawarta w  pożywieniu rozkładana jest przez zawarty

gicznych, takich jak niektóre rodzaje pokrzywki, zaobser- w nabłonku naszych jelit enzym diaminooksydazę (w skró-

wować można podobne zależności? To i podobne pytania cie: DAO); za jej dezaktywację poza jelitami odpowiada także

przywiodły badaczy do prostego wniosku: musi istnieć sub- N-metylotransferaza histaminowa. Oba te enzymy spotkać

stancja, która zawarta w  określonych składnikach potraw można w różnych tkankach naszego organizmu. Jeśli jednak

u pewnych osób wyzwala zaostrzenie chorób alergicznych z pokarmem przyjmiemy znaczną ilość histaminy, nierzadko

zachodzące poza „zwykłymi” mechanizmami. Tego typu zaobserwować można pełen obraz reakcji pseudoalergicznej

reakcje określono więc mianem „pseudoalergicznych”. lub zaostrzenie istniejącej wcześniej choroby alergicznej –

Obecnie wiadomo, że u  części osób ten „alternatywny” w tym również atopowego zapalenia skóry. Objawy zazwy-

szlak związany jest z zawartą w pożywieniu histaminą. Zde- czaj pojawiają się po 10-30 minutach od posiłku, samoistnie

finiowano także, gdzie jest jej najwięcej – na czarną listę ustępują do 6-8h. Poza objawami alergicznymi manifestować

trafiły m.in. pomidory, szpinak, niektóre gatunki ryb oraz może się także wpływ histaminy na inne tkanki, np. ośrod-

kiszonki. kowy układ nerwowy – efektem są nudności, wymioty czy

bóle głowy (także migrenowe), co ma związek z rolą hista-
Czym jest histamina?
miny jako neuroprzekaźnika.

Sama histamina, należąca do grupy amin biogennych, Sytuacja związana z przyjęciem nadmiernej ilości hista-

pełni wiele istotnych i  potrzebnych funkcji w  organizmie miny z pokarmem może mieć miejsce w dwóch przypad-

człowieka. Uczestniczy m.in. w wywoływaniu stanu zapal- kach: w pierwszym wariancie osoba „zdrowa”, posiadająca

21 POLSKIE TOWARZYSTWO CHORÓB ATOPOWYCH

Z WIZYTĄ U EKSPERTA

pełną aktywność enzymu DAO, zje taką ilość pokarmów

bogatych w histaminę, że jej rozłożenie w obrębie śluzówki

jelit przekroczy możliwości enzymu. Może to wystąpić

także na skutek stosowania leków zmniejszających aktyw-

ność DAO w  organizmie. Polskie normy zakładają mak-

symalną dopuszczalną ilość histaminy wynoszącą 200mg/

kg żywności. W niektórych pokarmach, zwłaszcza rybach

i serach, jej zawartość sięgać może jednak nawet 20.000mg/

kg(!), zaś spożycie dużej ilości pokarmów o stężeniu hista-

miny >500mg/kg wywoływać może objawy zatrucia.

Wariant drugi dotyczy osób – z różnych względów –

prezentujących zmniejszoną aktywność enzymu w  obrę-

bie śluzówki jelita. Mogą mieć na to wpływ zarówno pre-

dyspozycje genetyczne czy osobnicze, jak i  np. stan po

długotrwałej antybiotykoterapii czy przebytym ciężkim

zakażeniu jelitowym. W  tym przypadku spożycie nawet

niewielkich ilości pokarmów bogatych w histaminę może

wywołać niepożądane efekty. Szacuje się, że w  popula-

cji Zachodniej Europy problem niedoborów DAO może

dotyczyć nawet 1-2% osób (dla porównania – nietoleran- Konieczne może być wykonanie testów skórnych celem

cja laktozy dotyczy średnio 10-30% osób, a  jakakolwiek wykrycia alergii pokarmowej, a  także diagnostyka w  kie-

alergia pokarmowa 3-5% osób). runku nietolerancji laktozy oraz choroby trzewnej.

Do metod diagnostycznych nietolerancji histaminy
Diagnoza nietolerancji histaminy
należą również ocena bąbla histaminowego po 50 min od

Ze względu na fakt, że doniesienia o  wystę- podanie śródskórnego roztworu histaminy,
powaniu nietolerancji histaminy pojawiły się Lekarz prowadzący, oznaczanie aktywności DAO we krwi, biopsji

w medycynie stosunkowo niedawno, brak jest opierając się na pobranej z  błony śluzowej jelita, wykonanie

jeszcze jasnego i przejrzystego algorytmu suge- zebranym wywiadzie, próby prowokacji pokarmowej przy użyciu
rującego sposób diagnozowania. Rozpozna- może zlecić wykonanie histaminy (metodą podwójnie ślepej próby
jąc nietolerancję histaminy oprzeć należy się kontrolowanej placebo) z  oznaczeniem jej
przede wszystkim na występowaniu powta- badań mających na poziomu w surowicy. Aktywność DAO >10j./
rzalnych, typowych objawów 20-60 minut po celu różnicowanie ml oznacza prawidłową aktywność enzymu,

spożyciu określonych pokarmów, ustępują- nietolerancji histaminy <3j./ml – nietolerancję histaminy. W  przy-

cych samoistnie po ok. 6-8h, z  obserwowalną z innymi, podobnymi padku aktywności 3-10j./ml decydujący jest
poprawą po zastosowaniu leków antyhistami- obraz kliniczny dolegliwości. Metody te nie
nowych. Bardzo pomocne bywa notowanie, co reakcjami alergicznymi należą jednak do badań powszechnie dostęp-

i o jakiej porze się zjadło, a także zaznaczanie nych ani tanich, do tej pory stosowane były

rodzaju objawów i czasu od posiłku, po którym wystąpiły. przede wszystkim w badaniach naukowych.

Lekarz prowadzący, opierając się na zebranym wywia-
Leczenie nietolerancji histaminy
dzie, może zlecić wykonanie badań mających na celu róż-

nicowanie nietolerancji histaminy z  innymi, podobnymi W  języku polskim funkcjonuje powiedzenie „lepiej

reakcjami alergicznymi, np. oznaczyć we krwi stężenie swo- zapobiegać, niż leczyć”. Choć najczęściej genetycznemu

istych dla określonych pokarmów przeciwciał IgE (diagno- obniżeniu aktywności DAO nie da się zapobiec, można

styka alergii pokarmowej), tryptazy (różnicowanie z reak- dostosować dietę tak, aby nasz jadłospis zawierał przede

cją anafilaktyczną, w  przebiegu której uwolniona została wszystkim pokarmy ubogie w  histaminę. Wystrzegać

„własna” histamina organizmu) czy też zlecić oznaczenie należy się przede wszystkim produktów wysoko przetwo-

chromograniny A  (różnicowanie z  zespołem rakowiaka). rzonych, kiszonych, długo dojrzewających (patrz: tabela

22 ATOPIA

Z WIZYTĄ U EKSPERTA

poniżej). Najmniej histaminy zawierają produkty świeże ilości mięsa bogatego w  histaminę objawy AZS zaostrzają

i nisko przetworzone – warto jednak pamiętać, że nawet się. Po wypisie ze szpitala zalecono zastosowanie diety

tu czyhają pułapki. Doskonałym przykładem są pomidory skomponowanej z pokarmów ubogich w histaminę.

i wytwarzane z nich produkty – sosy, ketchupy i przeciery. Po miesiącu, ze względu na znaczącą poprawę stanu

Co jednak, jeśli nie da się uniknąć spożycia produktów skóry, odstawiono stosowane dotychczas leki antyhistami-

bogatych w histaminę? Tu z odsieczą przychodzą dwa roz- nowe oraz miejscowo stosowane leki z grupy inhibitorów

wiązania – ważne jednak, by przed ich wdrożeniem skonsul- kalcyneuryny. Wizyta kontrolna po 3 miesiącach wyka-

tować się z lekarzem, który najlepiej oceni potrzebę i sposób zała istnienie jedynie niewielkich, dyskretnych obszarów

ich zastosowania. Pierwsze koło ratunkowe stanowią prepa- na ciele objętych AZS, zaś po 7 miesiącach od wdrożenia

raty zawierające enzym DAO, uzyskiwane z wyciągu z nerek diety na skórze nie pozostał żaden ślad choroby.

wieprzowych. Zażycie enzymu ok. 15 min przed Czy dieta uboga Mimo spektakularnego efektu warto pod-
posiłkiem sprawia, że rozłoży on w  świetle w histaminę jest kreślić, że choć pierwsze doniesienia o  zasto-
naszego jelita spożytą w pokarmie histaminę. sowaniu diety ubogohistaminowej przynoszą

Drugim rozwiązaniem są leki przeciwhi- konieczna w przypadku entuzjastyczne wieści, sposób doboru diety
staminowe – pozwalają one zmniejszyć natę- i terapii wymaga jeszcze wielu badań, zwłaszcza
żenie obserwowanych reakcji pseudoalergicz- każdego atopika? w odniesieniu do populacji np. konkretnych kra-
nych. Koniecznie jednak należy pamiętać, że Odpowiedź jest jów. Zalecana jest więc ostrożność, zwłaszcza, że
mogą mieć efekty niepożądane i  do oceny jednoznaczna: zawartość histaminy w proponowanych w róż-
lekarza prowadzącego pozostawić należy zdecydowanie nie. nych rejonach świata jadłospisach może być dia-

bilans korzyści i strat z ich zastosowania. metralnie różna.

AZS a nietolerancja histaminy
Dieta uboga w histaminę – dla kogo?

Wśród obiecujących doniesień na temat wpływu diety ubo- Czy dieta uboga w histaminę jest konieczna w przypadku każ-

giej w  histaminę na atopowe zapalenie skóry znajduje się dego atopika? Odpowiedź jest jednoznaczna: zdecydowanie

opisany przez Chung’a  i  in. badaczy przypadek 6-letniego nie. Stosowanie jej u każdej osoby dotkniętej atopowym zapa-

koreańskiego chłopca, u  którego zaostrzenia zmian skór- leniem skóry jest absolutnie bezzasadne. Korzyści z  zastoso-

nych występowały po spożyciu m.in. określonych gatunków wania odnieść mogą natomiast ci chorzy, u których atopowe

mięsa. AZS, występujące także u matki chłopca, ujawniło się zapalenie skóry współistnieje z  nietolerancją histaminy. Jako

u niego w wieku trzech miesięcy; dodatkowo na przestrzeni standard leczenia dieta antyhistaminowa zalecana jest jedynie

czasu dołączyły do niego alergiczny nieżyt nosa i  astma. u osób z określonymi typami pokrzywki. W każdym innym

Mimo stosowania m.in. leków antyhistaminowych, kor- przypadku o możliwości i konieczności jej zastosowania powi-

tykosteroidów, a  nawet wdrożenia terapii immunosupre- nien zadecydować lekarz. Warto także pamiętać, że zawartość

santem – cyklosporyną, zaostrzenia nawracały. W  trakcie histaminy może różnić się między poszczególnymi produk-

hospitalizacji na oddziale dermatologii wykonano test pro- tami w  zależności np. od miejsca pochodzenia, pory roku,

wokacji pokarmowej, który wykazał, że po spożyciu dużych stopnia dojrzałości, sposobu przechowywania i obróbki. n

Lek. Karina Polak

Z wyróżnieniem ukończyła Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego. Laureatka stypendium
Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego za wybitne osiągnięcia na polu naukowym. Autorka licznych
doniesień konferencyjnych i publikacji naukowych (m.in. Polish Journal of Pathology, Acta Medica
Cracoviensia). Współpracuje z wydawnictwem Medycyna Praktyczna. Członkini PTCA. Ze względu na
fakt, że sama cierpi na atopowe zapalenie skóry, stara się popularyzować wiedzę na temat choroby
wśród personelu medycznego oraz pacjentów.

23 ATOPIA

Z WIZYTĄ U EKSPERTA

Pokarmy bogate w histaminę Pokarmy i substancje dodatkowo
(>100mg/kg żywności) stymulujące wydzielanie histaminy
lub zmniejszające aktywność DAO
● n iektóre ryby, np. tuńczyk, makrela, sardynki – źródłem są przede
wszystkim bakterie żyjące w ich przewodzie pokarmowym, ● kakao,
● orzechy,
● owoce morza, ● kiwi,
● produkty kiszone w procesie naturalnej fermentacji – kapusta ● truskawki,
● niektóre leki:
kiszona, ogórki kiszone,
● szpinak, * wykrztuśne – acetylocysteina, ambroksol,
● pomidory, * preparaty złożone – antybiotyki z dodatkiem kwasu
● bakłażan,
● pomarańcze, sok pomarańczowy, klawulonowego,
● mandarynki, * leki przeciwbólowe – metamizol
● truskawki,
● ananas, Produkty ubogohistaminowe
● orzechy ziemne,
● banany, awokado,* ● woda mineralna (także gazowana),
● sery, zwł. dojrzewające – camembert, cheddar, ale także ● produkty zbożowe, ryż, kukurydza, kasze,
● soki z warzyw i owoców ubogich w histaminę,
gouda, parmezan, ● produkty i przetwory mleczne (poza serami wymienionymi
● n iektóre długo dojrzewające lub wędzone wędliny – szynka
w kolumnie po lewej – niewielką ilość histaminy zawierają
parmeńska, salami, kiełbasy, np. feta, mozzarella, sery owcze, serek wiejski),
● wątróbka wieprzowa, ● o kreślone gatunki mięsa: wołowina, cielęcina, jagnięcina,
● kakao, czekolada, drób,
● drożdże, ● ryby: pstrąg, dorsz, morszczuk,
● ocet winny, ● miód,
● czerwone wino, ● dżemy, galaretki, lody,
● szampan, ● whiskey.
● piwo,
● pokarmy wysoko przetworzone, zawierające dużą ilość

środków konserwujących,

*W przypadku niektórych pokarmów szacunkowa zawartość histaminy
różni się w stosunku od badania. Ma to związek m.in. ze stopniem
dojrzałości owocu – im bardziej dojrzały/przejrzały, tym więcej zawiera
histaminy.

24 ATOPIA

AKTRoOdaPCrIobaAnmba2aaf0zitafto1ak8wsut2yp™:0%*

Kod rabatowy zrealizuj w sklepie na www.sklepatopika.pl

BestMedicalBrands-wyłączny dystrybutor w Polsce bandaży
i odzieży do mokrych opatrunków ComfifastTM

*Rabat ważny do 15 stycznia 2019 r

ZDROWIE I PIELĘGNACJA

Emolient Plus
w leczeniu AZS

Z WIZYTĄ U EKSPERTA

Dzięki połączeniu zaawansowanej biotechnologii z uzyskaną po wielu latach
badań wiedzą, udało się stworzyć grupę tzw. Emolientów Plus.

Są one wzbogacone w dodatkowe składniki aktywne, które ograniczają stan
zapalny, zmniejszają nasilenie świądu, odbudowują barierę naskórkową
i wpływają na mikrobiom skóry.

dr hab. n.med. Magdalena Trzeciak

Emolienty, a AZS wcześniejszych manifestacji w wieku dziecięcym. AZS może
Atopowe zapalenie skóry (AZS) jest przewlekłą chorobą, współistnieć z innymi chorobami alergicznymi jak alergiczny
która rozpoczyna się najczęściej w dzieciństwie. Rozwija się nieżyt nosa, alergiczne zapalenia spojówek, alergia pokar-
w  wyniku oddziaływania czynników genetycznych, immu- mowa czy astma oskrzelowa. Coraz więcej danych wskazuje
nologicznych, środowiskowych, defektu bariery naskórko- AZS, zwłaszcza AZS o ciężkim przebiegu, jako czynnik ry-
wej oraz zaburzeń mikrobiomu skóry. Nawrotowy charakter zyka rozwoju innych, niealergicznych chorób przewlekłych.
i  objawy kliniczne AZS takie jak wyprysk, suchość skóry, AZS przebiega z okresami remisji i zaostrzeń, towarzyszy mu
uporczywy świąd i zaburzenia snu wywierają wyraźny, nega- dokuczliwy świąd oraz zaburzenia snu. Nawrotowy przebieg
tywny wpływ na jakość życia pacjentów i ich rodzin. choroby, manifestacja kliniczna prowadzą do znacznego ob-
niżenia jakości życia pacjentów i  ich rodzin. Wywiera ona
Leczenie choroby jest wielopoziomowe i zależne od na- wyraźne negatywne konsekwencje socjalne i ekonomiczne.
silenia objawów. Podstawę terapii AZS stanowią emolien- Należy podkreślić fakt, że za rozwój AZS nie odpowiada je-
ty. Przeciwdziałają one przyczynom choroby i  zwalczają jej den czynnik. U podłoża rozwoju tego schorzenia leżą czyn-
symptomy. Zapobiegają jej rozwojowi i zaostrzeniom. Mogą niki genetyczne, immunologiczne, środowiskowe oraz defekt
być jedyną terapią miejscową lub stanowić uzupełnienie czy bariery skórnej. Coraz więcej danych dotyczy zaburzeń w ob-
podtrzymanie wcześniejszego leczenia. Zwraca się uwagę, rębie mikrobiomu skóry (na który składa się ogół mikroorga-
aby były to produkty pozbawione substancji drażniących, nizmów bytujących na skórze) i niekorzystnego ograniczenia
dodatków o znanym czy możliwym potencjale uczulającym, jego różnorodności u pacjentów z AZS.
a  jednocześnie zachowujące sterylność. Dzięki połączeniu
zaawansowanej biotechnologii z uzyskaną po wielu latach ba- Czynniki genetyczne
dań wiedzą, udało się stworzyć grupę tzw. „Emolientów Plus”.
Są one wzbogacone w  dodatkowe składniki aktywne, które Istnieje silny związek między występowaniem atopii u ro-
ograniczają stan zapalny, zmniejszają nasilenie świądu, odbu- dziców a wystąpieniem AZS u dzieci. Ryzyko wystąpienia
dowują barierę naskórkową, wpływają na mikrobiom skóry. atopii u  bliźniąt jednojajowych jest większe niż u  bliźniąt
Wybór emolientów stosowanych w AZS powinien być roz- dwujajowych. W  obrębie chromosomów zidentyfikowano
ważny i zindywidualizowany. kilka regionów zawierających geny podatności do rozwoju
AZS.
Atopowe Zapalenie Skóry
Atopowe zapalenie skóry (AZS) (wyprysk atopowy, atopic Czynniki immunologiczne
eczema AE) jest przewlekłą, zapalną chorobą skóry. W Pol-
sce z  powodu AZS cierpi 4,7- 9,2% dzieci oraz 0,9- 1,4% Zaburzenia immunologiczne w AZS dotyczą m.in.: lim-
dorosłych. Choroba najczęściej rozpoczyna się w  dzieciń- focytów T i  licznych zależnych od nich cytokin (białka
stwie, w 50% przypadków rozwija do 1r.ż., a w 85% do 5 r.ż. wpływające na wzrost, proliferację i  pobudzenie komó-
W 43% przypadków AZS ustępuje do 5rż. U 5%- 20% dzie- rek biorących udział w  odpowiedzi odpornościowej),
ci z AZS choroba przetrwa do wieku dorosłego. Obliczono, cytokin bezpośrednio wywodzących się z naskórka uwal-
że u 1 z czterech dorosłych pacjentów chorujących na AZS nianych pod wpływem urazu np. drapania, a także komó-
choroba rozwija się po raz pierwszy w wieku dorosłym bez rek dendrytycznych oraz pewnych elementów odpowie-
dzi wrodzonej.
27 POLSKIE TOWARZYSTWO CHORÓB ATOPOWYCH

Z WIZYTĄ U EKSPERTA

Defekt bariery naskórkowej skórę łatwiej dochodzi do rozwoju uczuleń

w AZS wynika z: i dalszego rozwoju alergii. Niedobór naturalnej

• Niewykształcenia białek koperty rogowej obrony skierowanej przeciwko drobnoustrojom

(przede wszystkim filagryny) niezbędnej umożliwia zasiedlenie skóry przez mikroorgan-

m.in. do wytworzenia tzw. czynnika izmy. Stąd u chorych z AZS łatwiej o kolonizację

naturalnie nawilżającego (NMF), który skóry przez gronkowca złocistego (Staphylococ-

jako jeden z  czynników odpowiada za cus aureus), która sięga tu 90%. Gronkowiec

nawilżenie skóry. złocisty nasila stan zapalny, pogłębia defekt

• Z aburzeń składu i  syntezy lipidów war- bariery naskórkowej, zwiększa oporność na

stwy rogowej naskórka (ceramidów, leczenie, wywołuje świąd. Z  drugiej strony

kwasów tłuszczowych), które uszczelniają drapanie powoduje łatwiejsze przywieranie

przestrzenie międzykomórkowe w  war- Dr hab. n.med. gronkowca do skóry oraz pobudzenie keratyno-
cytów do produkcji cytokin wywołujących
stwie rogowej. Magdalena Trzeciak, reakcję zapalną. I  tak koło się zamyka. Wyka-
zano, że w trakcie zaostrzenia AZS w mikrobi-
• Nadmiernej aktywności enzymów (pro- dermatolog-wenerolog, omie dominuje gronkowiec złocisty i obserwow-
teaz serynowych), co sprzyja powstawaniu
alergolog.
nieszczelności bariery naskórkowej.

• Zmniejszonego wytwarzania peptydów ana jest utrata różnorodności mikrobiomu skóry.

przeciwdrobnoustrojowych w skórze chorych na AZS, Niezwykle istotne jest zrozumienie, że subkliniczny stan

co powoduje osłabienie obronności i kolonizację skóry zapalny i  defekt bariery naskórkowej występują nie tylko

przez drobnoustroje. w skórze zmienionej chorobowo, ale także w skórze pozornie

• Stanu zapalnego i  nadprodukcji cytokin, których zdrowej, w okresach remisji choroby. W związku z tym lec-

aktywność pogłębia uszkodzenie bariery naskórkowej. zenie AZS obejmuje okresy zaostrzenia choroby i czas remisji

Defekt bariery naskórkowej w AZS objawia się utratą klinicznej. Polega ono na rekonstrukcji bariery naskórkowej,

spójności, integralności warstwy rogowej naskórka. działaniu przeciwzapalnym, przeciwświądowym i ogranicza-

Obserwujemy nadmierną przeznaskórkową utratę wody niu nadkażenia skóry gronkowcem złocistym.

(TEWL), niedobory czynnika naturalnie nawilżającego, EMOLIENTY i EMOLIENTY„plus”W LECZENIU AZS:

wzrost pH skóry, który stwarza niekorzystne warunki

dla enzymów syntetyzujących lipidy przestrzeni Emolienty to preparaty do stosowania zewnętrznego. Wy-

międzykomórkowych warstwy rogowej i pobudza niektóre korzystywane są w  terapii wielu schorzeń dermatologicz-

enzymy skórne przyczyniające się do zwiększonego usz- nych takich jak: atopowe zapalenie skóry (AZS), łuszczyca,

kodzenia bariery naskórkowej. Skóra jest sucha, swędząca, zaburzenia rogowacenia, wyprysk, choroby przebiegające

w stanie zapalnym i nieszczelna. ze świądem skóry.

Jeżeli porównamy skórę do strzeżonego muru obron- W  AZS emolienty stosowane są jako terapia podstawo-

nego zbudowanego z  cegieł-keratynocytów (komórki wa, uzupełniająca lub podtrzymująca zależnie od na-

naskórka), cementu – pokłady lipidów uszczelniających silenia i  fazy choroby. Emolienty uzupełniają braki

przestrzenie międzykomórkowe warstwy rogowej oraz lipidów w  przestrzeniach międzykomórkowych warstwy ro-

rycerzy różnych formacji obronnych – komórki układu gowej dzięki wzbogaceniu w kompleks ceramidów. Przyciągają

odpornościowego/immunologicznego i  naturalne pep- i  utrzymują wodę w  warstwie rogowej i  zwalczają su-

tydy przeciwdrobnoustrojowe, to łatwo wyobrazić sobie, chość skóry dzięki humektantom (substancje higrosko-

że w sytuacji braku cementu w murze, rozproszenia cegieł pijne zwiększające nawilżenie) takim jak: mocznik, glice-

oraz niedoborze/braku rycerzy lub nieprawidłowym wyko- rol. Wykorzystując oleje mineralne, wazelinę powodują

nywaniu przez nich rozkazów, mur obronny, a  w  tym okluzję (powstawanie na powierzchni skóry powłoki, tzw.

porównaniu skóra, nie spełnia swoich funkcji. Pozwala filmu, którego zadaniem jest uniemożliwienie szybkiej utra-

łatwo penetrować czynnikom zewnętrznym, alergenom ty wody z  naskórka)  i  hamują przeznaskórkową utra-

i  mikroorganizmom, które dalej pobudzają już zaburzoną tę wody. Liczne badania dowiodły skuteczności emolien-

odpowiedź immunologiczną, wywołują osty stan zapalny tów w  zakresie redukcji objawów klinicznych AZS u  dzieci

i sprzyjają jego przetrwaniu. Ponadto przez tak uszkodzoną i  dorosłych oraz w  zapobieganiu zaostrzeniom i  nawrotom

28 ATOPIA

Z WIZYTĄ U EKSPERTA

AZS. Emolienty podtrzymują stan remisji po jej indukcji miej- Ze względu na istniejący defekt bariery naskórkowej, moż-

scowymi preparatami przeciwzapalnymi, powodują zmniej- liwość nabycia uczulenia i alergii drogą przez skórę, wrażliwość

szenie ilości stosowanych miejscowych glikokortykosteroidów. skóry oraz ilość stosowanych preparatów na skórę u chorych

Badania naukowców z USA i Japonii dowiodły znaczenia emo- cierpiących na AZS, należy zwrócić szczególną uwagę na skład

lientów w profilaktyce pierwotnej. Stosowane od 1 dnia życia stosowanych emolientów. Wytyczne leczenia AZS opracowane

u noworodków z grup ryzyka rozwoju AZS, istotnie zreduko- przez europejskich ekspertów w tej dziedzinie podkreślają, aby

wały ryzyko rozwoju AZS w tej grupie. Emolienty są rekomen- emolienty aplikowane u pacjentów z AZS, szczególnie w gru-

dowane w  leczeniu AZS przez wszystkie światowe wytyczne pie dzieci poniżej 2r.ż., były pozbawione białkowych alergenów

leczenia AZS. Zaleca się, aby były aplikowane często i liberalne, potencjalnie uczulających, pochodzących z orzeszków arachi-

w ilości minimum 250g/tydzień u osób dorosłych. dowych czy owsa koloidalnego, a także substancji często po-

Aktualny konsensus leczenia AZS z 2018 roku wyłonił gru- wodujących alergię kontaktową jak lanolina lub metyloizotia-

pę tzw. „Emolientów Plus”. zolinon i  nie zawierały substancji drażniących jak np. glikol

Zawierają one dodatkowe aktywne substancje jak np. lizaty propylenowy. Emolienty nie powinny zawierać składników

bakteryjne pozyskane z Aquafilus dolomiae, które o  znanym potencjale uczulającym jak np. sub-

wpływają m.in. na mikrobiom pacjentów z AZS Szalenie istotnym stancje zapachowe, konserwanty czy barwniki.
i poprawiają efekt terapeutyczny. zagadnieniem podczas Szalenie istotnym zagadnieniem podczas rozwa-
Po wielu latach badań dzięki zaawansowanym żań na temat terapii emolientowej jest minimali-
metodom biotechnologii uzyskano koncentrat rozważań na temat zowanie zakażeń skóry, ponieważ ryzyko wystą-
biologiczny opracowany z  hodowli mikroflory terapii emolientowej pienia infekcji miejscowych u  pacjentów z  AZS

bakteryjnej Aquafilus Dolomiae pochodzącej jest minimalizowanie jest już i tak wyższe. Niedoszacowanym źródłem

z  naturalnych wód termalnych Avène na połu- zakażeń skóry, bakterii są kremy i maści przechowywane w po-

dniu Francji. Ekstrakt, który nazwano I-modulia® ponieważ ryzyko jemnikach. Są one w 53% zanieczyszczone przez
to chroniony patentem kompleks składający się wystąpienia infekcji bakterie i aż w 25% przez gronkowca złocistego.
z  lipopolisacharydów, aminokwasów oraz wę- Dlatego też zaleca się, aby otwarte pojemniki
glowodanów. Jego działanie oceniano używając miejscowych z emolientami trzymać w lodówce, stosować po-
odpowiednich modeli eksperymentalnych. Wy- u pacjentów z AZS jest jemniki z  pompką, unikać bezpośredniego na-

kazano, że zwiększał on odporność wrodzoną już i tak wyższe. kładania preparatu za pomocą dłoni i nie dzielić

poprzez pobudzanie odpowiednich receptorów, maści z  innymi osobami. Innym rozwiązaniem

pobudzał naturalne peptydy przeciwdrobnoustrojowe, hamo- tego problemu są także tzw. emolienty sterylne zaopatrzone

wał odpowiedź zapalną zależną od limfocytów T. Co więcej w specjalne systemy zamknięcia D.E.F.I. (Device for Exclusive

ekstrakt ten hamował aktywność receptorów i cytokin zaan- Formula Integrity). Gwarantują one, że produkt, który pozba-

gażowanych w mechanizm powstania świądu w AZS. Dodat- wiony jest parabenów czy innych substancji konserwujących

kowo, poprzez stymulowanie uwalniania pewnych substancji pozostanie sterylny przez cały okres stosowania i przydatności

i  komórek przeciwzapalnych, ekstrakt przeciwdziałał proza- do użycia. Nie bez znaczenia pozostaje sam proces produkcji

palnej aktywności gronkowca złocistego. Z  punktu widzenia kosmetyków i  dermokosmetyków, który powinien być pro-

klinicznego, zastosowanie Emolientu Plus z ekstraktem z Aqu- wadzony w warunkach wykluczających możliwość ich zanie-

afilus dolomiae u 280 polskich pacjentów z AZS już po 7 dniach czyszczenia.

stosowania terapii niezależnie od postaci emolientu: krem czy PODSUMOWANIE

balsam, prowadziło do znaczącej poprawy klinicznej, redukcji Wiedza na temat patogenezy oraz przebiegu AZS pozwala

świądu oraz suchości skóry. Ustąpienie świądu po 3-6 dniach tworzyć nowoczesne leki i produkty umożliwiając coraz sku-

leczenia dotyczyło 75% pacjentów. Notowano poprawę snu teczniejsze leczenie. Pomaga zrozumieć chorobę i  dokony-

i jakości życia oraz dobrą tolerancję leczenia. wać odpowiednich, świadomych wyborów terapeutycznych.

Reasumując Emolient Plus zawierający lizat z  Aquafilus Leczenie AZS jest strategią wielopłaszczyznową, zależną od

dolomiae wykazuje działanie przeciwzapalne, przeciwświą- nasilenia choroby, prowadzoną nie tylko w okresie zaostrzeń,

dowe, pobudza naturalną odporność, korzystnie wpływa na ale i w czasie klinicznej remisji choroby. Wymaga indywidu-

mikrobiom skóry, rekonstruuje barierę naskórkową i łago- alizacji, edukacji oraz współpracy. n

dzi objawy AZS.

29 ATOPIA



Z WIZYTĄ U EKSPERTA

Testy IgG

na nietolerancje pokarmowe
to pseudodiagnostyka

Mimo dużej popularności, za testami IgG na nietolerancje pokarmowe
nie stoi poważna nauka, a ich skuteczność nigdy nie została odpowiednio

dowiedziona. Bardzo chciałem napisać ten tekst, bo wiem, że wiele
osób tego ode mnie oczekuje i że prawda sama się nie obroni przed

marketingiem.

Dr Damian Parol
31 ATOPIA

Z WIZYTĄ U EKSPERTA

Czym są przeciwciała? Stanowisko organizacji naukowych

Antygeny są obcymi dla organizmu cząsteczkami, które Wiele organizacji zajmujących się alergiami i  immuno-

pochodzą z otoczenia. Różnego rodzaju przeciwciała peł- logią wydało oświadczenia dotyczące testów IgG. Są one

nią istotne funkcje w organizmie człowieka. Wyróżniamy bardzo spójnie i  zawsze odradzają przeprowadzanie tych

następujące klasy przeciwciał: IgA, IgE, IgG, IgM, IgD. testów. A to one:

Przeciwciała IgG są najpowszechniej występującymi – European Academy of Allergology and Clinical Immu-

w surowicy przeciwciałami i stanowią około 80% wszyst- nology;

kich przeciwciał. Typowe stężenia IgG wynoszą 8–16 mg/ – American Academy of Allergy, Asthma and Immuno-

dl (kilka tysięcy razy więcej niż przeciwciał IgE) i  sta- logy;

nowią około 75% wszystkich przeciwciał. Ich głównym – American College of Allergy, Asthma and Immuno-

zadaniem jest przyłączanie się do drobnoustrojów. Wyróż- logy, razem z American Academy of Allergy, Asthma and

niamy cztery ich podklasy – IgG1, IgG2, IgG3, IgG4. Są Immunology opublikowało konsensus na temat alergii

one zdeterminowane poprzez drobne różnice w budowie pokarmowych, w którym odradza stosowanie testów IgG,

i różnią się w niewielkim stopniu właściwościami. Szcze- niezależnie od podklasy

gólną podklasą jest IgG4, która nie aktywuje dopełniacza – Allergy Society of South Africa

i ma zdolność wiązania się z komórkami tucznymi (odpo- – Australasian Society of Clinical Immunology and

wiedzialnymi za alergie). Natomiast pozo- Allergy.

stałe podklasy nie wiążą się z  komórkami Firmy oferujące Pewnym argumentem może być to, że nie-
tucznymi, ale mogą aktywować dopełniacz testy obiecują nowe które z  tych stanowisk zostały opublikowane
i  indukować odpowiedź zapalną. Najsilniej życie osobom chorym już jakiś czas temu, należy jednak zauważyć, że
aktywują dopełniacz podklasy 1 i 3. najczęściej cytowane badania kliniczne w tym
na dolegliwości obszarze zostały opublikowane w  okolicach

Czym są testy IgG? przewlekłe oraz 2000–2010 roku, a  zatem przed pojawieniem

Testy na obecność przeciwciał przeciwko alergikom, lepsze się tych stanowisk. Jednocześnie należy uznać,

antygenom pokarmowym w  klasie IgG są samopoczucie, poprawę że gdyby pojawiły się dowody przemawiające
w Polsce bardzo popularne. Wielu dietetyków wyników w sporcie, za skutecznością tych testów, to zostałyby
nie zaczyna współpracy, jeśli nie otrzyma od a nawet proponują wprowadzone uaktualnienia. Opublikowano
pacjenta wyników tego testu i  obiecują, że badanie osobom nawet jedno takie uaktualnienie, w 2014 roku:
dieta oparta o takie testy ma cudowne właści- podtrzymano w nim opinię o braku przydat-
wości. Wykonuje się je w laboratorium z krwi ogólnie zdrowym. ności diagnostycznej testów IgG. Mimo, że

i najczęściej są przeprowadzane przy pomocy wyżej wymienione stanowiska organizacji zaj-

testu immunoenzymatycznego z wykorzystaniem specja- mujących się immunologią i alergologią są w zasadzie nie

listycznej płytki. Po przeprowadzeniu testu pacjent dostaje do podważenia, to nie chciałbym tego zostawić na zasadzie

wydruk, na którym wyszczególnia się produkty będące „tak uradzili jajogłowi z Ameryki, więc tak jest”.

przyczyną rzekomej nietolerancji. Produkty oznaczane są Alergie, nietolerancja czy nadwrażliwość?

jako zielone, żółte lub czerwone, w zależności od stężenia

przeciwciał IgG przeciwko antygenom zawartych w  tych Najczęściej stosowanym określeniem jest nadwrażliwość

produktach. Tutaj pojawia się pierwszy problem z  tymi IgG zależna, ale na pewno spotkacie też określenie alergia

testami–brak wartości referencyjnych. Szerzej o  tym lub nadwrażliwość. Mimo, że niektórzy producenci upie-

w dalszej części tekstu. rają się przy terminie alergia, to wydaje się on najmniej

Na tej podstawie zaleca się pacjentowi dietę elimi- adekwatny. Alergia jest nadwrażliwością I typu, co oznacza,

nacyjną i  rotację niektórych produktów. W  czym ma to że biorą w niej udział przeciwciała IgE i następuje wydzie-

pomóc? Z  grubsza we wszystkim. Firmy oferujące testy lanie mediatorów przez komórki tuczne. Przeciwciała IgG

obiecują nowe życie osobom chorym na dolegliwości nie wiążą się z komórkami tucznymi, wyłączając IgG4.

przewlekłe oraz alergikom, lepsze samopoczucie, poprawę Przy tym IgG4 raczej nie mają zdolności do uwalniania

wyników w  sporcie, a  nawet proponują badanie osobom histaminy z  tych komórek. Biorą natomiast udział w  nad-

ogólnie zdrowym. wrażliwości II i III typu7. Nie istnieje w literaturze określenie

32 POLSKIE TOWARZYSTWO CHORÓB ATOPOWYCH

Z WIZYTĄ U EKSPERTA

nadwrażliwość IgG zależna i  zostało ono wymyślone na pokarmowym. Wręcz przeciwnie. W badaniu na dzieciach

potrzeby marketingowe. Natomiast terminem nietolerancja wykazano, że IgG4 stanowią około 50% przeciwciał IgG

przyjęło się określać każdą negatywną reakcję na pokarm, która przeciwko antygenom jaja i orzeszków ziemnych, a u 60%

nie jest alergią (np. nietolerancję laktozy). Dlatego pozostanę dzieci IgG4 były dominującą podklasą przeciwko tym

przy nietolerancji IgG zależnej lub w skrócie nietolerancji IgG. antygenom. Istnieją też badania potwierdzające, że IgG4

Obecność IgG świadczy o nietolerancji? mogą w  niektórych sytuacjach stanowić zdecydowaną

Immunologia jest skomplikowana. Bardzo. I nie wszystko większość (nawet 75–90%) IgG przeciwko specyficznemu

jest w niej na pierwszy rzut oka logiczne oraz nie wszystko antygenowi.

jest dobrze poznane. Może się wydawać, że obecność prze- Przeciwciała IgG4 na tle wszystkich przeciwciał IgG.

ciwciał przeciwko czemuś oznacza, że mamy na to nad- Wśród przeciwciał przeciwko antygenom pokarmowym

wrażliwość. W  rzeczywistości wystąpienie niepożądanej odsetek IgG4 jest znacznie wyższy niż pośród wszystkich

reakcji to nie tylko produkcja i obecność przeciwciał oraz przeciwciał IgG.

ich wiązanie do antygenów – jest to cała seria złożonych Organizm nabywa tolerancję na antygeny pokarmowe,

i regulowanych reakcji. ale nie nabywa na mikroby. IgG4 są właśnie tą podklasą,

Charakterystyczne jest to, że obecność przeciwciał która najczęściej łączy się z  antygenami pochodzenia

IgG przeciwko antygenom pokarmowym jest nie-mikrobowego (m.in. antygenami pokarmowymi)

bardzo powszechna u  ludzi. U  98% dzieci Nie istnieje i  świadczy o  tolerancji antygenów pokarmo-

wykrywa się przeciwciała IgG przeciwko biał- wych. Z  całą pewnością więcej niż 4% IgG

kom mleka krowiego. Oczywiście nie świad- w literaturze przeciwko antygenom pokarmowym stano-
czy to o tym, że niemal wszystkie dzieci mają
nietolerancję mleka, a  że te przeciwciała są określenie wią IgG4 i  w  wielu wypadkach jest to ponad
bardzo powszechne i  ich obecność nie musi nadwrażliwość IgG 50%. Dlatego ignorowanie przeciwciał IgG4
zależna i zostało ono jest wyłącznie sprytną manipulacją. Badając
całkowity poziom IgG przeciwko antygenom
wiązać się z chorobą. wymyślone na potrzeby pokarmowym, badamy zazwyczaj głównie

Czy podklasy mają znaczenie? marketingowe. IgG4, które świadczą o  tolerancji antygenu

Tak naprawdę to obecność przeciwciał IgG może świad- pokarmowego.

czyć o tolerancji specyficznego antygenu, a w konsekwen-

cji produktu. Przeciwciała w IgG w podklasie 4 ewidentnie

związane są z  tolerancją antygenów pokarmowych, a  ich WSZYSTKIE PRZECIWCIAŁA IgG
poziom jest obniżony w przypadku alergii, wzrasta nato- PRZECIWCIAŁA IgG Przeciwko anygenom
miast podczas odczulania. Wynika to z faktu, iż mogą wią-
zać się z antygenami i przez to uniemożliwiać wiązanie się pokarmowym

z  tymi samymi antygenami przeciwciałom IgE, które są

odpowiedzialne za alergie.

Zwolennicy testów IgG zwykle przyznają temu rację,

ale argumentują, że stanowią one jedynie około 4% wszyst-

kich przeciwciał IgG, więc uważają to za nieistotne. Nadal

są dostępne na rynku testy badające tylko IgG4 i  wiele Podklasa
IgG4
badań zostało w przeszłości przeprowadzonych wyłącznie
na tej podklasie. Obecnie wiodące firmy oferują testy na

obecność przeciwciał IgG, bez rozbicia na podklasy (IgG1,

IgG2, IgG3, IgG4).

Wspomniane wcześniej 4% jest pewnym niedopowie-

dzeniem. Dostępna literatura potwierdza, że podklasa 4

stanowi około 4% wszystkich przeciwciał IgG. Nie ozna- dr Damian Parol
cza to, że IgG4 to tylko 4% IgG przeciwko antygenom

33 ATOPIA

Z WIZYTĄ U EKSPERTA

Lepsze wydaje się badanie IgG z rozbiciem na podklasy która ma czułość wynoszącą 100% i specyficzność równą

(IgG1, IgG2, IgG3 i  IgG4). Jednak takich testów nie ma 100%. Jednak takich metod nie ma i  zazwyczaj wyższa

komercyjnie dostępnych i  niekoniecznie są one rozwią- czułość wiąże się z niższą specyficznością. Dużo też zależy

zaniem problemu. Przeciwciała w  podklasie IgG1 rów- od przyjętych wartości referencyjnych. Jeśli będą wąskie

nież kojarzone są z  tolerancję immunologiczną, a  tych i  skrajne (wyśrubowane), to czułość testu się poprawi,

jest akurat najwięcej (ponad 50%)8,10. Aczkolwiek IgG1, ale specyficzność pogorszy – czyli będziemy wykrywać

podobnie jak IgG2 i  IgG3, mogą aktywować dopełniacz większość chorych, ale kosztem uznania zdrowych jako

w przeciwieństwie do IgG4. Istnieje zatem możliwość, by chorych. Może też być odwrotnie, normy będą zbyt libe-

wywoływały one niepożądane reakcje na drodze stanu ralne i wiele osób faktycznie chorych uznamy za zdrowe.

zapalnego. Dlatego ustalenie wartości referencyjnych jest

Należy pamiętać, że aktywacja dopeł- Należy pamiętać, trudne oraz wymaga szczegółowej analizy

niacza ma też swoje dobre strony. Utrudnia że aktywacja wielu danych.
odkładanie się kompleksów immunologicz- dopełniacza ma też Czułość i specyficzność testów. Test który
nych w tkankach, dzięki temu, że takie kom- swoje dobre strony.
pleksy są łatwiej usuwane z krwiobiegu przez Utrudnia odkładanie skutecznie wykrywa chorych nie musi być
wątrobę. Natomiast uszkodzenia tkanek, dobry, jeśli jako chorych oznacza również
się kompleksów osoby bez dolegliwości.
wywołane aktywacją dopełniacza przez IgG
Jak jest z  czułością i  specyficznością
również mają miejsce, ale w bardzo konkret- immunologicznych testów IgG? Nigdy nie zostało to obiektyw-
nych sytuacjach. Zjawisko to określa się nad- nie sprawdzone przy pomocy prowokacji
wrażliwością typu III. Dzieje się tak u  osób w tkankach, dzięki antygenem pokarmowym. Można jednak
narażonych na kontakt z  pyłami (np. pieka- temu, że takie spróbować oszacować je na podstawie badań
rzy, rolników). Wtedy IgG łączą się z  biał- obserwacyjnych. W  najnowszym badaniu
kami, które razem z pyłem dostały się do płuc kompleksy są łatwiej kliniczno-kontrolnym (n=319) z  udziałem
usuwane z krwiobiegu

i zostały tam uwięzione. Jest to sytuacja, która

jest diametralnie inna niż obecność antygenów pokarmo-

wych krążących we krwi. Co ciekawe, nawet w takiej sytu- STAN
acji, jak narażenie na pył, wartość diagnostyczna testów

IgG jest niska i u osób z nasilonymi objawami wykrywa się Chory Zdrowy
specyficzne IgG w 30-70% przypadków.

Czułość i specyficzność Ujemny Dodatni Prawdziwie Fałszywie
dodatni dodatni
Pytanie, jaka jest specyficzność testów IgG, przy czułości
na poziomie 90%? prawdopodobnie zabije każdego, kto Fałszywie Prawdziwie
oferuje testy IgG – polecam spróbować. A  o  co chodzi? ujemny ujemny
Metody diagnostyczne ocenia się pod względem dwóch
parametrów: czułości i  specyficzności. Czułość to zdol- Z tej kolumny Z tej kolumny wynika
ność testu do wykrywania choroby tam, gdzie ona rzeczy- wynika czułość testu specyficzność testu
wiście jest. Jeżeli wynosi 100%, to test wykrywa wszystkie czyli zdolność do
chore osoby (wyniki prawdziwie dodatnie) i nie przegapia czyli zdolność do
żadnej chorej osoby (nie daje żadnych wyników fałszywie wykrywania chorych wykrywania
ujemnych). Nie wiemy jednak, czy taki test nie wykrywa zdrowych
choroby tam, gdzie jej nie ma (daje wyniki fałszywie dr Damian Parol
dodatnie).

Tutaj trzeba spojrzeć na specyficzność. Jeżeli wynosi
ona 100%, to znaczy, że każdy, kto jest zdrowy zostanie
oceniony jako zdrowy (brak wyników fałszywie dodat-
nich). Oczywiście idealna metoda diagnostyczna to taka,

34 ATOPIA

Z WIZYTĄ U EKSPERTA

osób chorych na Hashimoto zaobserwowano, że w przy- Z ich punktu widzenia ma to o tyle sens, że wielu osobom

padku wielu antygenów pokarmowych wynik pozytywny wychodzą wyniki rzekomo świadczące o  nietolerancji.

(ponad 30 U/ml) zaobserwowano u  większości z  bada- A to może potwierdzić słuszność wykonania testów. Jed-

nych, w  tym również osób zdrowych. W  grupie osób nak dla pacjenta oznacza to niepotrzebne wykluczanie

zdrowych (tak, zdrowych!) podwyższony poziom IgG produktów z diety, często tych, które zjada regularnie, co

przeciwko pszenicy stwierdzono u 91% badanych. może prowadzić do niedoborów.

Z  innymi antygenami było podobnie (jaj: 82%, kro- Możliwe jest, że przy pewnej, prawdopodobnie bardzo

wiego mleka: 73%). I te wartości były nawet wyższe, choć wysokiej, wartości specyficznych przeciwciał IgG docho-

bez istotności statystycznej niż wyniki osób chorych. Jest dzi do klinicznie istotnych reakcji na drodze nadwrażliwo-

to o tyle ciekawe, że te antygeny bywają obwiniane przez ści III typu. Jednak na dzień dzisiejszy tego nie wiadomo

zwolenników testów IgG o prowokowanie Hashimoto. i  nie wiadomo, jaka wartość specyficznych IgG jest zbyt

Jest wiele innych prac, w których podwyższony poziom wysoka oraz z jakimi objawami to wiązać. O ile w ogóle ma

specyficznych przeciwciał IgG był obserwowany u  osób to jakiekolwiek znaczenie, a nie świadczy po prostu o tole-

zupełnie zdrowych, a  nie był u  wszystkich osób z  obja- rancji antygenu.

wami. Oznacza to bardzo niską czułość i  specyficzność Czy są na to glejty?

testów IgG. Prawdopodobnie poniżej 50%, choć dużo

może zależeć do populacji i antygenu. Co to Najważniejsze jest to, Ktoś mógłby uznać, że wcześniejsza część
oznacza? Nawet jeśli wykazano, że w  śred- że nigdy nie udało się tego tekstu to dzielenie włosa na czworo, a jego
nich wartościach grupy różnią się od siebie, interesuje, czy to po prostu działa w  praktyce.
to na podstawie wyniku pojedynczej osoby potwierdzić wyników Są dostępne badania na ten temat i warto się do
nie da się rozróżnić osoby chorej od zdrowiej. testu IgG przy pomocy nich odnieść. Najważniejsze jest to, że nigdy nie
Krótko mówiąc taki test jest nieprzydatny kli- udało się potwierdzić wyników testu IgG przy
nicznie. prowokacji pokarmem, pomocy prowokacji pokarmem, który rzekomo
który rzekomo miał powodować nadwrażliwość.
Wartości referencyjne, miał powodować
ale komu to potrzebne? nadwrażliwość. Udało mi się namierzyć około 30 badań
z  zastosowaniem testów IgG przeciwko aler-
Każdy wyniki badań laboratoryjnych krwi ma
genom pokarmowym. Wiele z  tych badań to
swoje wartości referencyjne (normy), czyli limit lub zakres
badania obserwacyjne, zazwyczaj kliniczno-kontrolne.
(widełki), w  których powinien się mieścić. Glukoza z  krwi
Uważam, że nie warto ich szczegółowo analizować.
oraz poziom lipoprotein ma takie widełki, a poziom białka
Sama obserwacja, że np. pacjenci z Zespołem Jelita Draż-
CRP limit, który nie powinien być przekroczony. Jak wspo-
liwego mają poziom przeciwciał IgG przeciwko nabiałowi
mniałem, ustalenie odpowiednich wartości referencyjnych
nic nie wnosi i w żaden sposób nie implikuje, że wyklucze-
jest skomplikowane i wymaga szczegółowych badań.
nie nabiału u tych pacjentów pomoże. Jednocześnie uczu-
Producenci testów IgG zazwyczaj uznają, że poziom
lam, żeby zwracać na to uwagę, bo zwolennicy testów lubią
powyżej 7,5 mcg/ml (lub 30 U/ml) specyficznego IgG
tym argumentem manipulować i sugerować, że takie bada-
jest wysoki. Czemu 7,5 mcg/ml? A  czemu nie 5,0 albo
nia są badaniami, w  których wprowadzono dietę opartą
10,0 mcg/ml? Nie wiadomo. Nie ma dobrych danych,
o wyniki testu IgG. Ciekawym przykładem tego jest badanie
które potwierdzałby, że taki punkt odcięcia jest słuszny.
na grupie ponad 5 tysięcy osób, z którego wynika, że 75%
Jest też całkiem prawdopodobne, że dla różnych pokar-
pacjentów odczuwa poprawę po wprowadzaniu diety opar-
mów punkt odcięcia powinien być inny. Na dowód mogę
tej na testy IgG. Rewelacja? No niezupełnie. Badanie miało
wskazać, że w  jednej z  prac podjęto próbę ustalenia
charakter wyłącznie ankietowy i  zostało przeprowadzone
wartości referencyjnych dla IgG i  uzyskane górne war-
wśród klientów jednej z firm oferujących testy.
tości były diametralnie różne, w zależności od antygenu
Oczywiste jest, że takie osoby chętniej będą deklaro-
pokarmowego. Od 3,8 mg/dl dla tuńczyka do 88,6 mg/
wać, że zauważają poprawę – w  innym wypadku wydały
dl dla białka serwatkowego. Mimo to producenci uparcie
niepotrzebnie mnóstwo kasy. Niezależnie od tego bada-
przyjmują z góry założoną wartość, jednakową dla każ-
nie było oparte wyłącznie na subiektywnych odczuciach
dego z  badanych antygenów, a  do tego niezbyt wysoką.
uczestników, a nie na obiektywnych wskaźnikach.

35 ATOPIA

Z WIZYTĄ U EKSPERTA

Zespół Jelita Nadwrażliwego towano poprawy po 12 tygodniach badania. Przy tym dieta

i inne choroby jelit oparta o testy IgG nie wpłynęła na jakość życia i funkcjo-

Istnieją prace eksperymentalne, w których wprowadzono nowanie pacjentów.

dietę opartą o przeciwciała IgG u osób z Zespołem Jelita Wszystkie inne choroby świata

Nadwrażliwego (ZJN). Są to głownie badania na niewiel-

kich grupach (n < 25), które wskazują na zmniejszenie Jest jedna bardzo charakterystyczna cecha pseudomedy-

niektórych dolegliwości pacjentów, jak częstotliwość i czas cyny: jedna metoda działa na wszystkie choroby świata.

trwania bolesnych wzdęć. Wadą badań na tak małych U  Jerzego Zięby będzie to lewoskrętna witamina C,

grupach jest to, że mogą one zawyżać rzeczywisty efekt u  innych szarlatanów biorezonans albo niskotłuszczowa

terapeutyczny. Do tego w  tych badaniach bardzo dużo dieta wegańska. Jak na pewno zauważyliście, sprzedawcy

uczestników odpadało w trakcie (nawet do 50%). Może to testów też oferują swoje produkty jako remedium na każde

zawyżać efekt (zrezygnowały prawdopodobnie schorzenie – choroby autoimmunizacyjne,

osoby, które nie widziały efektu leczenia) oraz Należałoby wziąć depresję, trądzik, zaburzenia behawioralne
sugerować dużą uciążliwość takiej diety opar- i wiele innych. Ale diety oparte o wyniki testu
tej o testy IgG. pod uwagę, że w diecie IgG nigdy w większości z tych chorób nie były
opartej o testy IgG testowane. Nawet jeśli przyjmiemy, że taka
Wyjątkiem tutaj jest badanie Atkinsona eliminowano często dieta pomaga w  chorobach jelit i  zmniejsza
i  wsp., które jest bodaj najczęściej cytowane. pszenicę, mleko dotkliwość migren, to jeszcze nie znaczy, że
Wzięło w  nim udział 150 osób, które dostały

dietę opartą o wyniki testów IgG lub spreparo- i drożdże, czyli pomaga w przypadku innych chorób, w któ-

waną (nie uwzględniającą wyników testu IgG). produkty uważane rych jest proponowana. To wymaga oddziel-
Z  badania odpadło jedynie 15% uczestników, ze szkodliwe przy nego udowodnienia. Zwolennicy testów to
po tyle samo z  obu grup. Redukcja objawów IBS. Już nawet tak ignorują i  stają się sprzedawcami fałszywej
ZJN wyniosła średnio 10% u wszystkich osób prosta interwencja, nadziei dla często nieuleczalnie chorych
stosujących dietę opartą o testy IgG, a u osób pacjentów.
jak ograniczenie
najlepiej się stosujących o 26%. Należy też pamiętać o  efekcie szuflady.

Należałoby wziąć pod uwagę, że w  diecie spożycia laktozy, Wiele badań, których wyniki są rozczarowu-
opartej o  testy IgG eliminowano często psze- jące nie zostają opublikowane. Dzieje się tak
nicę, mleko i drożdże, czyli produkty uważane mogła przynieść z dwóch powodów. Po pierwsze badacze nie-
ze szkodliwe przy IBS. Już nawet tak prosta dużą poprawę u tych chętnie chwalą się takimi wynikami, a czaso-
interwencja, jak ograniczenie spożycia laktozy, pacjentów, niezależnie pisma niechętnie takie prace przyjmują. Po
mogła przynieść dużą poprawę u tych pacjen- od wyników testów drugie, sponsorzy badań, w  tym wypadku

tów, niezależnie od wyników testów IgG, które IgG, które to testy nie producenci testów IgG, mogą zastrzegać
to testy nie wykrywają przecież nietolerancji wykrywają przecież sobie prawo do utajnienia wyników. Można
na ten cukier. Nie można też zapominać, że podejrzewać, że jest sporo prac wskazujących
przy ZJN aspekt psychologiczny jest bardzo nietolerancji na ten na nieskuteczność testów IgG, ale nie ujrzały
ważny i efekt placebo może być bardzo silny. cukier. one światła dziennego.

Dieta oparta o  ograniczenie FODMAP również będzie Przyszłość

trudna do wprowadzenia i wymagająca, ale przyniesie większe

korzyści, nie wymagając przy tym kosztownej diagnostyki. Częstym argumentem, z  którym można się spotkać to, że

Należy wspomnieć, że istnieją niewielkie badania sugeru- w  końcu testy IgG zostaną uznane i  potrzeba tylko więcej

jące skuteczność diety opartej o testy IgG w innych schorze- czasu i badań. To oczywiście możliwe. Aczkolwiek nie można

niach jelit, jednak ich jakość jest umiarkowana lub niska. tego traktować jako argument za wykonywaniem tych testów

Migreny obecnie. Nawet jeśli testy IgG okażą się użyteczne klinicznie

Tutaj również mamy do dyspozycji kilka małych w  przyszłości, to nie wiemy, w  jakich sytuacjach, w  jakich

(n < 60)30, niskiej jakości badań oraz jedno większe schorzeniach, jakie podklasy i przy jakich wartościach refe-

(n = 167) badanie dobrej jakości. W tym badaniu nie zano- rencyjnych mogą być przydatne. To wszystko trzeba dokład-

nie zbadać i ustalić zanim zacznie się te testy sprzedawać.

36 ATOPIA

Z WIZYTĄ U EKSPERTA

Etyka VS pieniądze 3. O becność przeciwciał w  podklasie IgG4 świadczy
o tolerancji antygenu;
Osobiście uważam, że oferowanie diagnostyki, której sku-
teczność nie została dowiedziona, jest głęboko nieetyczne 4. I gG4 stanowią dominującą podklasę z IgG w przypadku
i  niegodne przedstawiciela zawodów medycznych. Co przeciwciał przeciwko antygenom pokarmowym;
najlepiej zagłusza wyrzuty sumienia? Oczywiście brzdęk
złotych monet! Producenci testów wypłacają prowizje 5. N ie dowiedziono związku przyczynowo-skutkowego
osobom oferującym testy. Przy droższych testach i więk- między obecnością przeciwciał IgG przeciwko antyge-
szych pakietach antygenów są to bardzo eleganckie pie- nom pokarmowym (żadnej z podklas) a ryzykiem cho-
niądze. Skłania to też oczywiście do oferowania testów roby lub dolegliwościami;
osobom zupełnie zdrowym, które nie potrzebują żadnej
diagnostyki, ale dysponują budżetem niezbędnym do 6. Diety oparte o  testy IgG dają pacjentom fałszywą
zakupienia testów. nadzieję i narażają na niepotrzebne koszty;

Podsumowanie 7. W szystkie liczące się towarzystwa immunologiczne
i alergologiczne odradzają robienie testów IgG;
Wiem, że ten tekst jest bardzo długi, dlatego najważniejsze
rzeczy podsumowałem w punktach: 8. Firmy sprzedające testy oferują programy prowizyjne
1. S kuteczność diety eliminacyjnej na podstawie testów dla dietetyków i lekarzy, którzy je sprzedają;

IgG wspierają jedynie małe badania o niskiej jakości; 9. J edyną chorobą, w leczeniu której pomocne są testy IgG,
2. Dieta eliminacyjna oparta o test IgG może niepotrzeb- jest na chwilę obecną rzadki „syndrom zbyt ciężkiego
portfela”. n
nie komplikować zwyczajową dietę i  stwarzać ryzyko
niedoborów; Więcej od tego autora znajdziesz tu:
www.damianparol.com

www.facebook.com/damian.parol

ULGA dla dzieci i dorosłych 20%nFDaEOBkoU3dM1.ZEr0aND3bIA.Ża2ZtK0oSI1w9yr.

z atopowym zapaleniem skóry

Koniec ze świądem i drapaniem!

Nowa seria australijskich preparatów Dr Michaels – Dermatum1:
● bezpieczne, na bazie naturalnych składników aktywnych
● bez sterydów, barwników, parabenów
● rekomendowane przez lekarzy i farmaceutów
● do codziennej pielęgnacji

Krem Dermatum1 – długotrwale nawilża i natłuszcza
skórę, ogranicza swędzenie, przeciwdziała nadmiernemu
łuszczeniu oraz przesuszeniu warstwy rogowej naskórka,
zapewnia działanie ochronne i kojące.
Płyn przeciwświądowy Dermatum1 – likwiduje uporczywy
świąd, łagodzi podrażnienia, ogranicza objawy stanu zapal-
nego, pieczenie i zaczerwienienie.

ZADZWOŃ: 22 841 21 72

www.febumed.com.pl

DIETA KUCHNIA ATOPIKA

Oczyszczenie organizmu
z Ajurwedą

Zgodnie z wytycznymi Ajurwedy, dieta oczyszczająca powinna być oparta
o potrawy trzyskładnikowe, które spożywamy od kliku do kilkunastu dni.
Dzięki temu nie zaśmiecamy układu trawiennego i nie osłabiamy procesu

przemiany materii.

Monika Wyrzykowska

Święta to piękny czas spotkania z  rodziną, rozmowy Indii. Ghee jest niezmiernie cenione przez Hindusów. Stanowi
i  wspólnego biesiadowania. Przygotowujemy potrawy. podstawę wszystkich dań kuchni ajurwedyjskiej. Według ajur-
Czas mija radośnie i  bezproblemowo. Jednak czasami, wedy spożywanie ghee wpływa na poprawę zapamiętywania
po kolejnym świątecznym dniu spędzonym za stołem, czasami i  uczenia się, rozpuszcza toksyny w  ciele, wzmacnia system
czujemy się przepełnieni i  zmęczeni ze względu na nadmiar odpornościowy, poprawia trawienie, zawiera witaminy A, D, E
spożytego jedzenia. Dlatego chcemy zaproponować coś co i K, poprawia wzrok i nawilża skórę. Używane jest w ajurwedyj-
pomoże Wam w łagodny sposób oczyścić organizm po świę- skich zabiegach oczyszczania zatok, kąpieli oczu, do masażu.
tach, przywrócić mu równowagę i rozpocząć ze spokojem i siłą Ghee nie zawiera laktozy, wobec czego może być spożywane
nowy rok. Sięgnęliśmy do Ajurwedy, wiedzy o życiu w zdrowiu przez osoby cierpiące na nietolerancję tego cukru. W procesie
liczącej sobie ponad 4000 lat. Tak jak natłok myśli sprzyja cha- klarowania, masło pozbawiane jest w 99,8% białek mleka, może
osowi i zdenerwowaniu, tak samo natłok jedzenia prowadzi do być więc elementem diety osób z alergiami na bmk. Nie zaleca
wstrząsów i deregulacji. Jedzenie pokarmów z grupy sattwicz- się jednak spożywania maseł klarowanych osobom z bardzo
nych (wzmacniających i uzupełniających różne rodzaje ener- silną reakcją na białka mleka krowiego. Proces klarowania nie
gii) sprzyja powrotowi do równowagi emocjonalnej, duchowej pozwala zdegradować zawartości białek w 100%. Każdy posi-
i zdrowia ciała. Do współpracy przy przygotowywaniu potraw łek powinien zawierać zestaw sześciu smaków: od słodkiego,
zaprosiliśmy firmę „Palce Lizać”, która produkuje sklarowane przez kwaśny, słony, ostry, gorzki, aż do cierpkiego, co uzy-
masło ghee według receptury pochodzącej ze starożytnych skamy dodając do trzyskładnikowej potrawy różne przyprawy.

38 ATOPIA przepisy

DIETA KUCHNIA ATOPIKA

Jaglanka
leczy zakwaszenie organizmu

39 ATOPIA

DIETA KUCHNIA ATOPIKA

Jaglanka kupione
leczy zakwaszenie organizmu

Składniki
2 filiżanki kaszy jaglanej,
1/2 szklanki mleka kokosowego,
szczypta kardamonu,
1/2 łyżeczki cynamonu,
szczypta suszonego imbiru,
łyżeczka kurkumy,
2 łyżeczki miodu,
orzechy laskowe lub migdały (namoczone i bez skórki) wg smaku,
owoce: banany, maliny, borówki, brzoskwinia – wg upodobania,
masło ghee waniliowe.
 

Przygotowanie:
2 filiżanki kaszy jaglanej płuczemy 2-3 razy pod bieżąca wodą, odsączamy. Gotujemy kaszę
jaglaną z wodą w proporcji 1:2 do momentu lekkiego rozgotowania, nie na sypko. Pod koniec
gotowania dodajemy łyżkę masła ghee waniliowego, lekko mieszamy. Odstawiamy pod
przykryciem na 5 minut. Do ugotowanej kaszy jaglanej z ghee waniliowym dodajemy mleko
kokosowe, kilka cienkich plastrów owoców, kardamon, cynamon, miód. Całość mieszamy do
połączenia wszystkich składników. Nakładamy do misek, na wierzch kładziemy łyżkę masła
ghee waniliowego, owoce, orzechy i posypujemy wiórkami kokosowymi. Dla osób, które
nie mogą jeść orzechów, proponujemy dodać pestki dyni lub słonecznika, a zamiast mleka
kokosowego, mleko ryżowe.

Kasza jaglana to wielkie dobrodziejstwo w naszej kuchni. Bardzo
smaczna i komponująca się właściwie ze wszystkimi smakami,
ale przede wszystkim zdrowa. Ze względu na jej odczyn uży-
wamy ją w dietach leczących zakwaszenie i zanieczyszczenia
organizmu. Leczy też stany zapalne, dlatego stosujemy ją też
przy atopowym zapaleniu skóry. W połączeniu z kardamonem,
imbirem, kurkumą i cynamonem stanowi mocny oręż dla osób
żyjących z atopią.

40 ATOPIA

DIETA KUCHNIA ATOPIKA

Złote mleko ajurwedyjskie
polecane też jako naturalny środek nasenny

41 ATOPIA

DIETA KUCHNIA ATOPIKA

Złote mleko ajurwedyjskie
polecane też jako naturalny środek nasenny

kupione

Składniki:
1 szklanka pełnego mleka organicznego,
1 łyżeczka proszku z kurkumy,
posypka czarnego pieprzu,
masło sklarowane ghee,
miód.

 
Przygotowanie:
Umieszczamy mleko w rondlu na małym ogniu. Powoli podgrzewamy nie doprowadzając
do wrzenia. Dodajemy wszystkie składniki z wyjątkiem miodu. Pozostawiamy mieszaninę na
wolnym ogniu przez kilka minut, mieszając od czasu do czasu. Wyłączamy ogień i pozwala-
my, aby mleko nieco ostygło. Dodajemy miód i wypijaj od razu. Najlepiej w łóżku i już pod
kocem. Ważne jest, aby miód nie był dodawany do gorącego mleka, ponieważ podgrzany
miód uważany jest w ajurwedzie za toksyczny (bardzo trudny do strawienia).

Kurkuma (haridra w sanskrycie) jest gorzka, cierpka i ostra w smaku. W ajurwedzie zaś każdy
smak ma związek z równowagą dosz, których są trzy typy – Vata, Kapha i Pitta. U każdej oso-
by zazwyczaj jedna z dosz jest dominująca. W zależności od stanu zdrowia, kondycji psychicz-
nej, stanu wypoczęcia organizmu oraz prowadzonego trybu życia różne dosze mogą stać się
dominujące. U osób z alergiami często dominuje Vata. Kurkuma zawiera cechy równoważące
dla wszystkich trzech dosz – jej ciepło równoważy w organizmie Vatę i Kaphę, jej suchość
oraz ostry i gorzki smak równoważą Kaphę, a jej gorzki smak równoważy też Pittę. Kurkuma
jest więc wskazana dla wszystkich. Kurkuma ma wiele zalet: wspomaga odtruwanie wątroby,
promuje zdrową reakcję na alergeny i zdrową odpowiedź immunologiczną. Wspomaga tra-

wienie, pomaga oczyścić krew
i wspomaga zdrowie płuc,
układu krążenia i układu
nerwowego. Kurkuma zawiera
kurkuminę, flawonoid, który
ma silne działanie antyzapalne,
wspomaga więc w efekcie też
dobre samopoczucie. Możemy
ją stosować w pokarmach, jest
też stosowana naskórnie w ma-
sażach ajurwedyjskich.

42 ATOPIA

DIETA KUCHNIA ATOPIKA

Kiczeri
podstawa diety oczyszczającej

43 ATOPIA

DIETA KUCHNIA ATOPIKA

Kiczeri kupione
podstawa diety oczyszczającej

Składniki:
filiżanka (ok. 100 g) ryżu Basmati,
1 filiżanka (ok. 100 g) mung dalu (fasolki) lub czerwonej soczewicy,
10 filiżanek gorącej wody,
1 łyżka masła klarowanego Ghee,
1 łyżeczka kurkumy,
1 łyżeczka czarnuszki,
1 łyżeczka kminu rzymskiego,
szczypta soli,

Przygotowanie:
Soczewicę i ryż płuczemy 2-3 razy pod zimną wodą. Do garnka dodajemy ghee, rozgrzewa-
my je i wrzucamy kmin rzymski, czarnuszkę, kurkumę. Podsmażamy przyprawy, dodajemy
soczewicę i ryż - mieszamy przez minutę. Dodajemy gorącą wodę. Gotujemy około 20 minut
aż soczewica i ryż lekko się rozgotują. Dodajemy sól do smaku. Na wierzch nakładamy łyżkę
ghee. Smacznego!

Kicheri to danie łatwe w przygotowaniu i lekkostrawne z łatwo przyswajalnym białkiem
roślinnym ukrytym w soczewicy lub fasolce mung. Może być przygotowane jako zupa gdy
dodamy więcej wody lub jako potrawka gęsta i sycąca. Można do niej dodać wybrane warzy-
wo – marchew, kalafior, czy ziemniak. 

44 ATOPIA

DIETA KUCHNIA ATOPIKA

Candy bar alergika

przepisy

45 ATOPIA

DIETA KUCHNIA ATOPIKA

Batoniki„smores”

Czas przygotowania: 20 min. + 1h w zamrażarce kupione

Składniki
W zależności od naczynia. Tutaj na mniejszą blachę do pieczenia.
◗ 1 opakowanie ciasteczek Milly Mally Schaer (mogą być również inne herbatniki)
◗ 4 łyżki oleju kokosowego
◗ 0,5 opakowania pianek Marshmallow
◗ 0,5 tabliczki bezmlecznej czekolady np. Plamil

SPOSÓB PRZYGOTOWANIA
Ciasteczka drobno rozgnieść. Rozpuścić olej kokosowy i wlać do ciasteczek.
Wymieszać. Brytfankę wyłożyć papierem do pieczenia.
Ciasteczka rozsypać na papier do pieczenia i ugnieść łyżką dokładnie dopasowując
do kształtu naczynia.
Na uformowany spód z ciasteczek wyłożyć równomiernie pianki Marshmallow.
Nagrzać piekarnik na 180 stopni i włożyć na 8-10 minut (pianki mają się lekko rozpuścić
i zarumienić).
W międzyczasie rozpuścić czekoladę. Ciasteczka z piankami wyjąć z piekarnika i delikatnie
rozprowadzić pianki nożem.
Wylać rozpuszczoną czekoladę na pianki. Na wierzch można położyć kolejną wersję pianek,
posypać rozkruszonymi ciasteczkami i porobić„szlaczki” rozpuszczoną czekoladą.
Poczekać aż ostygnie i włożyć do zamrażarki na 1h. Po 1h wyciągnąć, połamać i przechowy-
wać w lodówce .

46 ATOPIA

DIETA KUCHNIA ATOPIKA

KRUCHE CIASTECZKA ZE„SZKLANYM”ŚRODKIEM

Czas przygotowania: 60 min. kupione

SKŁADNIKI
◗ 112g margaryny roślinnej
◗ 0,5 kubka cukru pudru (można dodać wedle uznania)
◗ wanilia
◗ 1 jajko – zastępnik jajka odpowiadający 1 jajku np. jajka wegańskie Orgran
◗ 2 kubki mąki bezglutenowej np. Schaer Mix It C
◗ twarde kolorowe cukierki typu landrynki, bez nadzienia
◗ opcjonalnie barwniki spożywcze
◗ pisaki lukrowe, lukier, posypki bezglutenowe

SPOSÓB PRZYGOTOWANIA
Margarynę utrzeć z cukrem pudrem oraz wanilią. Dodać zamiennik jajka.
Ucierać dalej. Przez sitko przesiać do masy 2 kubki mąki.
Ciasto wyrobić, uformować w kulkę, zawinąć w przeźroczystą folię spożywczą i włożyć
do lodówki na 30 min.
Po wyciągnięciu ciasta poprószyć stolnicę mąką. Opcjonalnie podzielić ciasto na części
i zafarbować barwnikami.
Rozwałkować ciasto i wycinać kształty. W większych kształtach wycinamy dodatkowo mniej-
szy identyczny kształt np. mniejsze kółko w większym. Wycięte„obręcze” wkładamy na papier
do pieczenia i w środku każdej obręczy układamy cukierki.
Nagrzewamy piekarnik na 180 stopni. Pieczemy ciastka z cukierkami około 10min.
Cukierek ma się w pełni rozpłynąć w ciastku. Studzimy ciastka i przyozdabiamy wedle uznania.

Przepisy autorskie, dzięki uprzejmości naszej Administratorki Grup Wsparcia,
Kolety Politacha.

47 ATOPIA

OPOWADANIE DLA dzieci

Przypadek
Marabuta

OPOWADANIE DLA dzieci

Byłem sam w domu. Oglądałem film na telefonie, ten sam co wczoraj, gdy nagle
usłyszałem dźwięk przypominający uderzanie dziobem w drzewo przez dzięcioła.
Nie zwróciłem na to uwagi. W filmie główny bohater rozwiązywał akurat problem

dotyczący dalszych losów świata.

Opowiadanie i ilustracje: MonikA WyrzykowskA

Dziwne dźwięki nie były ważne. Tymczasem stukanie - Kim ty jesteś?
nasiliło się. - Kim ja jestem - wyrwało mi się? - a kim ty jesteś i w ogóle
Co jest? Nikogo się nie spodziewałem. Mama poszła dlaczego ty mówisz?
na zakupy. Tata miał wrócić z pracy za dwie godziny. - Gerwazy - ptak wyciągnął do mnie skrzydło - z rodziny
Miałem czas dla siebie. Obcym nie wolno mi było otwierać. marabutów, a ty?
Zignorowałem dźwięk. - Tomek, z  rodziny zwykłych ludzi. - podrapałem się
Stuk, stuk…. Ponownie rozległo się uderzanie w drzwi. w głowę - No dobra, nie będę się dziwił, że mówisz, ale może
No dobra, wstanę i zobaczę co się tam dzieje. mi powiesz co ty tutaj robisz?
Podszedłem do drzwi, wspiąłem się na palcach i wyjrzałem - Powiedzieli, że wyjaśnisz mi jak znaleźć szczęście.
przez wizjerek. Popatrzyłem chwilę, a  następnie odsuną- - Kto? Kto powiedział?
łem głowę od drzwi zastanawiając się co ja w zasadzie zo- - Mędrcy. Starsi.
baczyłem. Popatrzyłem jeszcze raz. Część widoku koryta- - Mhm… Nie wydaje mi się. Jakoś nie czuję się szczęśliwy.
rza zasłonięta była czerwonawą, plamiastą skórą na głowie - Podobno wszystko masz. Rodzinę, mieszkanie, jedzenie,
jakiegoś stworzenia, które na pewno nie było człowiekiem. zabawki, gry, zwiedzasz świat.
Z czubka tej głowy sterczało kilka delikatnych włosów albo - Po pierwsze nie mam wszystkiego. Niektórzy mają więcej.
piór. Tylko dlaczego piór? Jesteśmy w  bloku, na drugim Po drugie jestem chory. Skóra mi pęka i mnie swędzi.
piętrze. Wejście do budynku jest chronione i zamknięte na - Ale masz Mikołaja.
różne kody. - Jakiego Mikołaja?
Kto to jest? - Takiego co przynosi rzeczy pod choinkę. Poproś żeby ci
Popatrzyłem przez wizjer ponownie. Tym razem zobaczy- przyniósł to czego ci brakuje.
łem nie tylko małą głowę, ale i jedno smutne oko, a także - Ja nie wierzę w żadnego Świętego Mikołaja. Poza tym i tak
kawałek dzioba. mi nie przyniesie tego, czego ja chcę.
To był duży, łysy ptak z nagą szyją. Reszta ciała, poza no- - A czego chcesz?
gami co jest normalne dla ptaków, była opierzona. Brzuch - Jest kilka rzeczy…, ale i tak nikt mi ich nie kupi.
miał biały, a skrzydła bardzo ciemne, prawie czarne. Pomy- - Acha. – ptak nagle jakby opadł z sił. Wyglądał okropnie
ślałem sobie, że otworzę mu drzwi. W końcu to nie jest obcy smutno.
człowiek, któremu nie powinienem otwierać, tylko zagu- - Co ci jest?
bione zwierzę. - Jest mi ostatnio ciągle smutno. Przyszedłem po pomoc.
Ptak wkroczył powoli do mieszkania, rozejrzał się, łypnął Myślałem, że mi pomożesz.
na mnie okiem, a zobaczywszy kran w kuchni, poszedł do - Ja się nie znam na zwierzętach. Ale jeśli chcesz możemy
niego, odkręcił dziobem wodę i napił się jej. Wrócił do mnie pójść do weterynarza za rogiem. Na pewno ma jakieś le-
i przysiadł na pufie składając do przodu swoje długie nogi. karstwa na twoje smutki. Dostaniesz kilka ładnych tabletek,
Przyglądał mi się długo. Całą tę scenę obserwowałem bez może jakiś syrop, albo coś innego. Oni zazwyczaj szybko
ruchu. W życiu nie widziałem takiego dziwacznego ptaka. pomagają. Jak mi jest gorzej też mnie zabierają do lekarza,
Ni to sęp, ni to bocian. Minęło kilka minut w bezruchu. jednego, albo do drugiego, albo do psychologa kiedy jest
Nagle ptak odezwał się: mi smutno. Ktoś zawsze ma jakieś rozwiązanie dla mnie.
Chcesz?

49 POLSKIE TOWARZYSTWO CHORO ATOPOWYCH

OPOWADANIE DLA dzieci

- Nie wiem… Nie jestem przekonany. Popatrzyłem ponownie zły na Gerwazego za to, że zmienia
- Choć. Na pewno Ci pomogą. Mogę z  tobą  iść. Tak się plany, ale wszedłem za nim do mieszkania.
składa, że przychodnia jest w naszym bloku, więc nic się nie - Dziękuję Wam. Mam na imię Anna. – pani przedstawiła
stanie jak wyjdziemy. się wyciągając dłoń najpierw do Gerwazego, a  potem do
Gerwazy wyciągnął spod piór zieloną  czapkę, nacisnął na mnie. - Chodźcie do kuchni – zaprosiła nas gestem dłoni.
czubek głowy, pokiwał i wstał z pufy. Zdjęła płaszcz i położyła na krześle. – Rozgośćcie się, roz-
- Jestem gotowy. bierzcie i chodźcie ze mną. Bardzo wam dziękuję. – uśmiech
Rodzice mieli wrócić za 2 godziny, więc i tak nikt nie za- Pani był ciepły i miły.
uważy, że mnie nie ma. Złapałem marabuta za skrzydło W kuchni stała mała choineczka z lampkami, choć do Świąt
i poszliśmy zamykając za sobą drzwi. Nie doszliśmy jeszcze było jeszcze 15 dni. Pachniało piernikami i kawą. Pani Ania
do windy, gdy nagle z  drzwi na korytarzu wyszła starsza nastawiła czajnik. Założyła fartuch kuchenny. Nam też dała
pani z torbami i czymś jeszcze w ręku. Nie zauważyła nas jakieś fartuchy. Gerwazemu dostał się taki w biedronki. Wy-
i odwracając się wpadła na Gerwazego. Torby i to coś, co glądał dosyć śmiesznie. Na stole pojawił się dzbanek z her-
trzymała w ręku spadły na ziemię z dużym brzękiem. batą z  cynamonem i  pomarańczami. Pachniała pięknie.
- Ojej! – Pani krzyknęła – Moje ciasto! Co ja teraz zaniosę A zaraz potem na stół i blaty wyskakiwały z szafek i lodówki
wnuczce. – załamała ręce i stanęła smutna patrząc na leżące mąki, jajka, cukier, przyprawy, słodkie wiśnie w  zalewie
na podłodze, zniszczone wypieki. i różne orzechy.
My też popatrzyliśmy na to co leżało na podłodze. Wszyst- - Ja mam uczulenie na orzechy. - powiedziałem nieśmiało
kie kruche ciasteczka w kształcie gwiazdek i serduszek były do Pani Ani.
połamane i ubrudzone, a z torby trzymanej w ręku wysunęła - A kiedy ostatni raz sprawdzałeś, czy masz to uczulenie?
się okrągła brytfanka z  wielką, teraz już rozsypaną w  ka- Nigdy.
wałki bezą. Ciasta i ciastka nie nadawały się do zjedzenia. - To skąd wiesz, że masz?
- Może możemy jakoś Pani pomóc? – Gerwazy cicho spytał - Bo tak wyszło z testów jak byłem mały.
kobietę. - Tak, orzechy często uczulają. A na co masz jeszcze uczu-
- Nie mam czasu! Za dwie godziny powinnam być u mojej lenie?
córki i jej dzieci z tymi słodkościami. Ona zawsze się dener- - Na mleko i na jabłka.
wuje, gdy ktoś się spóźnia. Czekają na mnie i na te ciasta. - A to też ostatnio sprawdzałeś?
- A może jednak? Jeśli Pani pomożemy to zrobimy te wszyst- - Nie, mama nie daje mi nigdy tych rzeczy a i ja ich nigdy
kie rzeczy szybciej. nigdzie nie jem.
- Zaraz. Przecież my mieliśmy iść do lekarza. Nie możemy - Acha. Słyszałam, że co jakiś czas należy sprawdzać, czy na-
teraz Pani pomagać. – spojrzałem karcąco na Gerwazego. dal ma się na coś uczulenie. W niewielkich ilościach. Jedząc
- A ja myślę, że możemy. odrobinkę. Uczulenie na coś może minąć. Naprawdę nigdy
- No to w takiej sytuacji nie zdążymy do lekarza przed po- nie sprawdzałeś z mamą tych testów po prostu jedząc po-
wrotem moich rodziców. trawy?
- Może zdążymy... - marabut spojrzał Pani w oczy i spytał. - - Nie.
Czy pomóc pani? Czy jeśli we trójkę upieczemy jeszcze raz - To spróbujcie sprawdzić. Może się okazać, że niektóre
to co się zniszczyło to pomożemy? uczulenia już ci minęły. A jeśli mama się boi można to zro-
- Oje, tak. Moja wnusia czeka na ciasto. Tylko, że moja córka bić pod kontrolą lekarza. Tak słyszałam od koleżanki, która
bardzo nie lubi jak ktoś nie jest na czas. Zawsze się dener- ma córkę z  uczuleniami. Ale dosyć gadania. Bierzemy się
wuje. A  jak przyjadę godzinę później to znowu wszyscy do pracy.
będą zdenerwowani zamiast się cieszyć… Pani Ania rozdzieliła nam pracę. Gerwazemu przypadło
- Ja mam na imię Gerwazy. To jest Tomek. Chętnie Pani po- mieszanie ciast robotem, bo to mógł zrobić używając swo-
możemy. jego dzioba. Ja gniotłem, wałkowałem i wkładałem do fore-
Pani uśmiechnęła się. mek. Nie wiem kiedy Pani Ania włączyła muzykę i zaczęła
- Może tak. Może nie trzeba się przejmować tym czasem. śpiewać. Robota wrzała. Szybko zrobiliśmy nowe pierniczki.
Najwyżej będę trochę później. A ciasto dla wnuczki będzie Chyba dwa razy więcej niż Pani Ania zrobiła wcześniej. Po-
gotowe. tem upiekliśmy bezę i babeczki i jakieś ciasta w brytfankach.

50 ATOPIA