Memo_เยาวราช

การพัฒนาศาลเจา้ เพ่ือการจดั การ
สิ่งแวดล้อมในชุมชนเยาวราช

โครงการวจิ ัย “การพัฒนาทุนทางศิลปะ
และวัฒนธรรมยา่ นเยาวราช”

โดย ผู้ชว่ ยศาสตราจารย์ ดร.วุฒชิ ยั อารกั ษ์โพชฌงค์
คณะวิทยาการจัดการ มหาวิทยาลยั ศลิ ปากร

ผู้ชว่ ยศาสตราจารย์ ดร.ศภุ กิจ สทุ ธเิ รอื งวงศ์
คณะวิศวกรรมศาสตร์และเทคโนโลยอี ตุ สาหกรรม

มหาวิทยาลยั ศลิ ปากร

ผ้ชู ว่ ยศาสตราจารย์ ดร.รัฐพล อ้นแฉ่ง
อาจารย์ ดร.ณิชนนั ทน์ เทพศภุ รังษิกุล
คณะวิทยาศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยศิลปากร

51



การพัฒนาศาลเจ้าเพื่อการจัดการส่ิงแวดล้อมในชุมชนเยาวราช  เป็นส่วนหน่ึงของการ
ดำ�เนนิ งานวิจยั ภายใต้โครงการการพฒั นาทุนทางศิลปะและวฒั นธรรมยา่ นเยาวราช คณะผู้วิจยั
ไดศ้ กึ ษาในประเดน็ ดังกลา่ ว โดยมสี าระสำ�คัญ ดงั นี้
เขตสัมพนั ธวงศ์ เปน็ พื้นทีใ่ นย่านเยาวราช – เจริญกรุง ถือเป็นเขตท่มี จี �ำ นวนศาลเจา้ มาก
ทีส่ ุดในกรุงเทพมหานคร มีศาลเจ้าทั้งสน้ิ 22 ศาลเจ้า จากจ�ำ นวน 261 ศาลเจ้า ศาลเจา้ จำ�นวน
มากได้พัฒนาสู่การเป็นองค์กรสาธารณะกุศล และเป็นแหล่งท่องเท่ียว ซึ่งมุ่งหวังต่อการสร้าง
ความอยู่รอดและความย่ังยืนในการดำ�เนินงาน  ส่งผลให้บทบาทของศาลเจ้าในฐานะท่ีพึ่งพิง
ของคนเช่นในอดีตถูกลดทอนความสำ�คัญลง และถูกต้ังคำ�ถามกับประเพณีปฏิบัติและกิจกรรม
ทางความเช่ือ เกิดข้อร้องเรียนและข้อพิพาทระหว่างชุมชนกับศาลเจ้า เช่น ปัญหาฝุ่นควันและ
เศษผงจากการเผาไหมข้ องเครอื่ งกระดาษในการสักการะ

กิจกรรมการตรวจวัดปรมิ าณฝ่นุ ละออง (PM2.5)
และการสัมภาษณ์ในเรือ่ งแนวทางการจัดการมลพษิ ในศาลเจ้า
และพื้นที่ชุมชนเยาวราช

53

ผลการตรวจวดั ฝุ่นละออง (PM2.5) ณ บริเวณศาลเจ้าตา่ งๆ
ในชว่ งเทศกาลตรุษจนี (วันท่ี 24-25 มกราคม 2563)

คณะผูว้ ิจัยหารือร่วมกับอธิบดีกรมการศาสนา
ในการจดั การศาสนาสถานให้เป็นมติ รต่อสงิ่ แวดล้อม

ข้อมูลที่ได้จากการตรวจวัดชี้ให้เห็นว่าปริมาณฝุ่นละออง  (PM2.5)  ณ  บริเวณศาลเจ้าต่างๆ
มีระดับที่สูงกว่าพื้นที่ทั่วไปในชุมชนเยาวราช  โดยเฉพาะอย่างย่ิงในช่วงเทศกาลตรุษจีน  ทำ�ให้ชุมชน
และบคุ ลากรภายในศาลเจา้ ได้รบั ความเสีย่ งจากการรบั สัมผสั สารมลพษิ

54

การแก้ไขปัญหามลภาวะทางอากาศ กจิ กรรมสรา้ งความตระหนักรตู้ ามวถิ ีประเพณีและวฒั นธรรม
ท่ีมีสาเหตุจากการเผาเคร่ืองกระดาษสำ�หรับ “การไหวเ้ จา้ เสรมิ ดวง เสริมบารมี ตามวิถีวฒั นธรรมและ
ประกอบพิธีกรรมตามประเพณีและความ เป็นมิตรกบั สง่ิ แวดลอ้ มในชุมชนย่านเยาวราช”
เช่ือ  จึงต้องให้ความสำ�คัญท้ังในมิติของ วันที่ 1 - 2 กุมภาพันธ์ 2563 ณ ย่านเยาวราช - เจรญิ กรุง
การจัดการจากมาตรการการดำ�เนินงาน กรงุ เทพฯ
ของศาลเจ้า  และมิติการสร้างการปรับ
เปล่ียนพฤติกรรมการเผาเคร่ืองกระดาษของ
ประชาชนในพ้ืนท่ี  โดยจำ�เป็นต้องคำ�นึงถึง
เง่ือนไขของวัฒนธรรม  ประเพณี  ข้อปฏิบัติ
และความเชอ่ื ตามหลกั การทางความเชอ่ื   ศาล
เจ้า ชุมชน  สังคมและหน่วยงานของภาครัฐ
ท่ีเกี่ยวข้องบนพ้นื ฐานของการมีส่วนร่วมจาก
ทุกภาคส่วน  และไม่ส่งผลกระทบหรือภาระ
ต่อผู้มีส่วนได้ส่วนเสียหรือผู้ประกอบการอื่นๆ
ในพืน้ ท่ี

55



57

58

รางวลั
Thailand Research Expo 2020

Award

มหาวิทยาลัยศิลปากรได้รับรางวัล Silver Award ในกิจกรรมการประกวด Thailand Research Expo
2020 Award ในงานมหกรรมงานวิจัยแห่งชาติ 2563 (Thailand Research Expo 2020) โดยมหาวิทยาลัย
ศลิ ปากรได้เขา้ รว่ มนำ�เสนอผลงานวจิ ัยภาคนิทรรศการในงานมหกรรมงานวิจยั แห่งชาติ 2563 เรื่อง “การพัฒนา
ทนุ ทางศลิ ปะและวัฒนธรรมย่านเยาวราช” ภายใต้แนวคิด “พลวตั วถิ เี ยาวราช สืบทอด เปิดรับ ปรบั ตัว” ในกลุ่ม
“งานวจิ ยั และนวตั กรรมเพอ่ื ตอบโจทยท์ า้ ทายทางสงั คม” เมอื่ วนั ที่ 2-6 สงิ หาคม 2563 ณ โรงแรมเซน็ ทาราแกรนด์
และบางกอกคอนเวนชันเซน็ เตอร์ เซ็นทรลั เวิลด์ เขตปทมุ วนั กรงุ เทพฯ ซ่ึงมีสำ�นกั งานบรหิ ารการวจิ ัย นวัตกรรม
และการสร้างสรรค์ (สวนส.) เป็นผู้ประสานงานการนำ�เสนอผลงานวจิ ัยในงานดงั กลา่ ว

59





62

การพัฒนาทนุ ทางศลิ ปะและวัฒนธรรมยา่ นเยาวราช

มหาวทิ ยาลยั ศิลปากร