ม้าทรงภูเก็ต ศาลเจ้าจุ้ยตุ่ยเต้าโบ้เก้ง

บทนำำ

ประเพณีีถืือศีีลกิินผัักเป็็ นประเพณีีที่่�มีีชื่�่อเสีียงไปทั่่�วโลกของ
จัังหวััดภููเก็็ตจะดำำ�เนิินติิดต่่อกัันถึึง 9 วััน 9 คืืน โดยในแต่่ละวัันจะมีีพิิธีี
กรรมที่่�แตกต่่างกัันออกไปอัันเป็็ นที่่�น่่าตื่่� นตาตื่่� นใจ อีีกทั้้�งแฝงไปด้้วยคติิ
ความเชื่�่อหลัักปรััชญาทางศาสนา และลััทธิิต่่างๆของชาวจีีนที่่�สืืบทอด
กัันมาตั้้ง� แต่่ครั้้ง� โบราณ
เ มรารมตืือัณ้้งี�งศใียร์นา์ยก่ข่ลราณนาเ จเกะ้ม้ใืนาัื้อจนุ้�น้งแ�้ ย ภผู่ภตูุ่เ่น่กา� ย็ด็ยติเินหเต้ดใล้ิัาิมหังโ มศบ่้เ่า้ ปเ็เล็กนป้้็เ็งศนจู้เู้นยาด่ปิ่ยาิ ์มนรต์รัะกว้้สมา� งบจรอคาเยู้ห่้ก่า� ใใชตุนุนาเพอจวั่ั่ั�งจงลีิหีอนิงวไโาััหดพห้้ทมนีล้่่่�ม้ท่ี าีคะชยาเวลหวาบทมรี้ื่้ื่�เเอาดจนิรินิจซึิญทึงอไารุ่ดย�งง้้
พรต่่่ิ่วอิธีมีกมิใาินจ ผขัภักนาสืยย้ืบ้หามยลาัเถังอึจาึึงสึงิป่ไ่ัั�งจด้จขุ้กุ่อ่บอังันตภั้้�งาเยป็ใ็นนศ“าศลาเลจ้เ้จา้ย้า้จุ้า้ย�้ยมตุา่่ต�ยั้เ้ต�ง้้ใานโบชุ้้เุกม้้ชงน” จุแ้�้ยลตุ่ะ่�ยปใรนะเกวอลบา
ขป ต่อ่ฏาิงงิบัมๆัตม้ิ้้ใิอา้นทายร่ทช่่่งารวงนังง้เ้�นคเผูร้ว้่ๆ� ท่ลีง่ ่� ซถาคึู่รตู่กั�งัดลเเปลอ็ื็ เนืดอพืต่่กั� อั9วจรแ ัับาวทักคันนำำ�เจทบ9าััญพกคเืเชทืนจา้พ ้จผาูเจา้้ีจ�ทกี้นี้่เา่�เ ทปท็มี็พน่า่�ทเำมทจำ�้้ำ้ห้ำาา�ททนีห้่ร่�ล้างนทง้ีต่้ม้้่�ใาอาหท้ีง้ป่เ่� ใมทรีนีธะพรทพเัิรจับิ ธ้มี้ีใากเไนนรดีร้ีย่ร้่มามมงา
พ บกัับหผนู้ั้เ�ังข้ส้าืรือ่่วเมล่่ปมนรี้ะ้�เเพป็็ณนีกีถืาือศรีรีลวกิบินผรััวกมใขน้้ทอุุมกูๆูลปแีี ละเรื่�องเล่่าต่่างๆ ของ
ภบมมูัู้เัรน้กาด็ทท็ตึกรึกแงทลไ าวะ้ศ้งปใาวหัร้ลัฒ้ะอเเจนนทุ้้ธาุศจชุรน้ไ�้ยรทรุมตุ่ย�่น่�ทยสีหื่เ่�บืบตล้ัรไ้ังปารโไพบด้้้้บเุตุกรุ้รุ้งษะไหแดน้ลั้ัสกะรถึรปึงค์รค์สุะรุ้เณ้พคา่งณ่ไีา ีวถ้ื้แใือหลศ้ี้ะีลครูง้ก�สอิึินึกยู่ผ่ห�คัู่ัก่�กว ังับเแปจ็ัห็ังนหนกวใาัันดร

1

2

3

4

5

6

7

8

ศาลเจ้้าจุ้�้ยตุ่่�ย หรืือ จุ้�้ยตุ่่�ยเต้้าโบ้้เก้้งเป็็ นศาล กล่่า ว ไ ด้้ เ ดิิ น ทา ง มาถึึ ง จัั ง ห วัั ด ภูู เ ก็็ ต ก็็ ไ ด้้ เ ริ่ � มทำำ � กา ร
เจ้้าจีีนในจัังหวััดภููเก็็ต คนภููเก็็ตเรีียกศาลเจ้้าว่่า อ๊๊าม แสดงที่่�ซอยรมณีีย์์ทางด้้านวััดมงคลนิิมิิต (ซึ่่�งคนพื้้�นเมืือง
ตั้้�งอยู่่�ที่่� ซอยภููธร ถนนระนอง อำำ�เภอเมืือง จัังหวััดภููเก็็ต ของจัังหวััดภููเก็็ตเรีียกซอยรมณีีย์์ว่่าอ่่างอ่่าหล่่าย) คณะงิ้ �ว
โดยความหมาย ของคำำ�ว่่า จุ้�้ยตุ่่�ย จุ้�้ยแปลว่่าน้ำำ� ตุ่่�ย ไ ด้้มา อ ยู่่� ที่่� จัั ง ห วัั ด ภูู เ ก็็ ต น า น พ อ ป ร ะ มาณ ร ะ ห ว่่า
แปลว่่าครกตำำ�ข้้าว สมััยก่่อนนั้้�นหน้้าบริิเวณศาลเจ้้าเป็็ น ง ที่่� คณ ะ งิ้ � ว อ ยู่่� ภูู เ ก็็ ต นั้้� น จัั ด ไ ด้้ว่่า ใ ห้้ มีี พิิ ธีี กิิ น ผัั ก ( กิิ น ผัั ก )
คลองกว้้างมีีน้ำำ�มากชาวบ้้านจึึงสร้้างกัังหัันขึ้้�นเพื่่�อใช้้กำำ�ลััง กัั น ซึ่่� ง พ ว กงิ้้� ว ไ ด้้ ถืื อ ป ฏิิ บัั ติิ สืื บ อ ายุุ เ ป็็ น ต อ น ๆ มา
พิิธีีการกิินผัักคืือ เริ่�มขึ้้�นใน1ค่ำำ�เดืือน9ตามปฏิิทิินจัันทรค
จากน้ำำ�มาตำำ�ข้้าวที่่�เก็็บเกี่่�ยวแล้้ว พี่่�น้้องชาวภููเก็็ต ทั้้�งคนจีีน
และคนไทยก็็ได้้เข้้าร่่วมในพิิธีีการถืือศีีลกิินเจกัับคณะงิ้ �ว ติิจีีน (เก้้าโง้้ยโช่่ยอีีด) ก่่อนถึึงวัันกิินเจพวกงิ้้�วจะปัั ดกวาด
ด้้วย พี่่�น้้องชาวภููเก็็ตของเราก็็ได้้ศึึกษาปฏิิบััติิพิิธีีการต่่าง ล้้างชำำ�ระสถานที่่�เครื่่� องใช้้ หม้้อข้้าวถ้้วยชามและสิ่่�ง
ๆ ตั้้�งแต่่วัันเริ่�มงานกิินเจจนเสร็็จพิิธีี ในพิิธีีการกิินผัักนี้้�
ของที่่�จะประกอบในพิิธีีให้้สะอาดผู้้�ที่่�จะเข้้าร่่วมในพิิธีีจะ
เขาจะมีีพิิธีีขึ้้�นเสาโกเต้้ มีีตะเกีียงน้ำำ�มััน 9 ดวงซึ่่�งเป็็นสััญ ต้้องแต่่งตััว นุ่่�งขาว ในพิิธีีการกิินเจมีีทั้้�งหมด 9วััน 9คืืน
นสมััยนั้้�นก็็มีีพี่่�น้้องชาวภููเก็็ต ทั้้�งคนจีีน และคนไทยก็็ได้้เข้้
ลัักษณ์์ของพิิธีีการกิินเจได้้เริ่ �มขึ้้�นแล้้วในพิิธีีการกิินเจก็็มีี
การประทับั ทรงพระทำ�ำ พิธิ ี ี ลุุยไฟ สะเดาะเคราะห์์อาบน้ำ�ำ มันั ซึ่่�ง าร่่วมในพิิธีีการถืือศีีลกิินเจกัับคณะงิ้ �วด้้วย พี่่�น้้องชาวภููเก็็ต
กำ�ำ ลังั เดือื ด พิธิ ีไี หว้้เทวดา มีกี ารแห่่ขบวนไปตามถนนสายต่่าง ของเราก็็ได้้ศึึกษาปฏิิบััติิพิิธีีการต่่าง ๆตั้้�งแต่่วัันเริ่�มงาน
ๆ พอครบกำำ�หนด 9 วััน 9 คืืน ก็็เป็็นอัันเสร็็จพิิธีีการกิินผััก
กิินผัักจนเสร็็จพิิธีี ในพิิธีีการกิินผัักนี้้� เขาจะมีีพิิธีีขึ้้�นเสาโกเต้้ง
ครั้้�งสมััยหนึ่่�งประมาณการผ่่านไปเจ็็ดสิิบกว่่าปีี
แล้้วมีีงิ้ �วคณะหนึ่่� งได้้นำำ�คณะล่่องใต้้ไปแสดงตามสถานที่่� มีีตะเกีียงน้ำำ�มััน 9 ดวงซึ่่�งเป็็นสััญลัักษณ์ข์ องพิิธีีการกิิน
ต่่าง ๆ คณะงิ้ว� จะต้้องอัญั เชิญิ กิ้้ว� อ๋อ๋ ง ซึ่่ง� เป็็นสิ่่ง� ที่พ่� วกเขานับั ถือื เจได้้เริ่ �มขึ้้�นแล้้วในพิิธีีการกิินเจก็็มีีการประทัับทรงพร
สัักการบููชาอย่่างสููงให้้ท่่านติิดตามไปคุ้้�มครองปกปัั ก ะทำำ�พิิธีี ลุุยไฟ สะเดาะเคราะห์์อาบน้ำำ�มัันซึ่่�งกำำ�ลัังเดืือด
รัักษาให้้พวกเขาอยู่่�เย็็นเป็็ นสุุขตลอดมาต่่อมาคณะงิ้ �วดััง พิิธีีไหว้้เทวดา มีีการแห่่ขบวนไปตามถนนสายต่่าง ๆ
พอครบกำ�ำ หนด 9 วันั 9 คืนื ก็เ็ ป็็นอันั เสร็จ็ พิธิ ีกี ารกินิ ผักั
9

เมื่่�อพวกงิ้้�วหมดธุุรการแสดงงิ้�วต่่างก็็เก็็บข้้าว
ของเตรีียมจะเดิินทางกลัับภููมิิลำำ�เนาของตนหััวหน้้า
คณะของงิ้�วได้้พิิจารณาเห็็นว่่าพี่่�น้้องชาวภููเก็็ตทั้้ง� คนจีีน
แ ล ะ ค น ไ ท ย มีี ค ว าม เ ลื่่� อ ม ใ สศรัั ทธา ใ น พิิ ธีี
กา ร ถืื อ ศีี ล กิิ น ผัั ก เ ข าก็็ ไ ด้้อัั ญ เ ชิิ ญ เ ฮี้้� ย ว โ ห้้ ย
(ไฟศัักดิ์์�สิิทธิ์์� และสิ่่�งของต่่าง ๆ ซึ่่�งจะในพิิธีีการกิินผััก
ใ ห้้ ไ ว้้กัั บ พี่่� น้้ อ ง ชา ว ภูู เ ก็็ ต ไ ว้้ดำำ � เ นิิ น พิิ ธีี กา ร กิิ
น ผัั กต่่ อ ไ ป พี่่� น้้ อ ง ชา ว ภูู เ ก็็ ต ต่่า ง พ ร้้ อ ม ใ จกัั น
จััดตั้้�งเป็็ นศาลเจ้้าขึ้้�นที่่�อ่่างอ่่าหล่่าย (ซอยรมณีีย์์)
ต่่อมาได้้เกิิดไฟไหม้้จากบริิเวณบ้้านเรืือนจึึงลา
มมายัังบริิเวณศาลเจ้้า ชาวบ้้านจึึงได้้อััญเชิิญเฮี้้�ยวโห้้ย
( ไฟศัักดิ์์�สิิทธิ์์� ) มาฝากไว้้ยัังศาลเจ้้าปุุดจ้้อ และเมื่่�อ
ถึึงเวลากิินผัักก็็จะอััญเชิิญมายัังศาลเจ้้าชั่่�วคราวที่่�ช
าวบ้้านช่่วยกัันสร้้างขึ้้�น ณ สวนพููข้้างศาลเจ้้าปุุดจ้้อ
ต่่ อ มา เ จ้้า ข อ ง ส ว น พูู ไ ด้้ถ ว า ย ที่่� ดิิ น
แปลงนี้้�ให้้ “กิิวอ๋๋องไต่่เต่่” สร้้างเป็็ นศาลเจ้้าจุ้�้ยตุ่่�ย
ซึ่่� ง ห ลัั ง แ ร ก ไ ด้้สร้้า ง ด้้ ว ย เ ป็็ น ห ลัั ง คามุุ ง จาก
ในปีี พ.ศ. 2454 ต่่อมาเมื่่�อในปีี พ.ศ. 2525 ชาว
บ้้านเข้้าร่่วมพิิธีีถืือศีีลกิินผัักมากขึ้้�น จึึงได้้ร่่วมใจกัั
นบริิจาคทรััพย์์เพื่่�อพััฒนาศาลเจ้้ามาตราบจนปัั จ
จุุบััน และเปลี่่�ยนมาเป็็ น มููลนิิธิิ จุ้�้ยตุ่่�ย เต้้าโบ้้เก้้ง

10

11

12

13

14

15

16

17

“ม้้าทรง”หรืือร่่างทรงของเทพเจ้้าจีีน
คืือคนที่่�ถููกคััดเลืือกให้้เป็็นตััวแทนของพระ
เจ้้าในการช่่วยเหลืือคนที่่�กำำ�ลัังเดืือดร้้อน เช่่น คนป่่ วย
คนที่่�กำำ�ลัังมีีเคราะห์์ หรืือคนที่่�กำำ�ลัังมีีปัั ญหาทางด้้านจิิต
ใจ บางความเชื่�่อว่่ากัันว่่า ม้้าทรงเป็็นผู้้�ที่่�ชะตาใกล้้จะขาด
แต่่ยัังไม่่ถึึงเวลาที่่�จะต้้องตาย เทพเจ้้าเลยประทัับ
เข้้าร่่างเพื่่�อช่่วยต่่ออายุุขััยให้้ เพื่่�อเป็็นการตอบแทน
ม้้าทรงจึึงต้้องช่่ วยประกอบพิิธีีสัักการะเทพเจ้้าต่่างๆ
รวมไปถึงึ เทศกาลกินิ เจด้้วย (ที่ภ่� ูเู ก็ต็ จะเรียี กว่่า เทศกาลกินิ ผััก)
นอกจากนี้้�ม้้าทรง ซึ่่� งเป็็ นร่่างประทัับให้้กัับพระเจ้้า
ต้้องถืือศีีลกิินผััก ช่่วยเหลืืองานของศาลเจ้้าอยู่่เ� ป็็นประจำำ�
รวมไปถึึงเป็็นที่่�ปรึึกษาให้้แก่่ผู้้ท� ี่่�มีีจิิตศรััทธาเลื่่�อมใสใน

เทพพระเจ้้าจีีน

18

19

การทรมานตััวเองของม้้าทรง ถืือ
เป็็ นการแสดงอิิทธิิฤทธิ์์�ของพระเจ้้าจีีนที่่�
ประทัับร่่าง บางครั้้�งจะคว้้าอาวุุธ ทั้้�งดาบ
ขวาน มีีด เหล็็กแหลม และอื่่�นๆ มาร่่ายรำำ�
ฟาดฟัั น ทิ่่�มแทงร่่างกายตนเอง เช่่น แก้้ม
ลิ้้�น แขน หลััง โดยอาจจะนำำ�เลืือดมาเขีีย
น ยัั น ต์์ ใ ห้้ผู้้�ที่่� ศรัั ทธา เ ลื่่� อ ม ใ สนำำ � ไ ป เ ก็็ บ ไ ว้้
เพื่่� อเป็็ นสิิริิมงคล แต่่ในบางความเชื่�่อ
ว่่ากัันว่่า ม้้าทรงทรมานตััวเองเพื่่� อเป็็ นกา
รรัับเคราะห์์กรรม และความโชคร้้ายแทน
ผู้้�เลื่่�อมใสคนอื่่�นๆ โดยระหว่่างที่่�ทำำ�การ
ท ร มา น ตัั ว เ อ ง อ ยู่่� นั้้� น ผู้้� ที่่� เ ป็็ น ม้้าท ร ง
จะไม่่รู้้�สึึกตััว หลัังเสร็็จพิิธีีรอยแผลต่่างๆ
ก็็ จ ะ ห า ย ไ ป ไ ด้้ เ อ ง โ ด ย ใ ช้้ยัั น ต์์ ปิิ ด
หรืือขี้้�เถ้้าของธููปปิิ ดแผลไว้้

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34