The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.
Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search
Published by antonwidayanto21, 2022-12-11 09:23:08

LKPD geguritan

LKPD geguritan

Keywords: LKPD geguritan,LKPD,geguritan

Lembar Kerja Peserta Didik
(LKPD)

Materi : Geguritan
Fase : E

Tahun Ajaran 2022/2023
SMA Negeri 3 Salatiga

LKPD BAHASA JAWA X FASE E
SMA NEGERI 3 SALATIGA

A. Identitas LKPD

Nama Sekolah : SMA Negeri 3 Salatiga
Nama Mapel : Bahasa Jawa
Tahun Penyusunan : 2022 / 2023
Fase/kelas : E/X
Doamain : Geguritan

B. Komponen Inti

Capaian Pembelajaran

Peserta didik mampu menulis gagasan, pikiran, pandangan, arahan dalam bentuk
teks sastra geguritan.

Tujuan Pembelajaran

1 Melalui proses pembelajaran dengan model pembelajaran problem based
learning pendekatan TPACK, dan media audio visual, peserta didik menelaah
gagasan, pikiran, pandangan, arahan dalam bentuk teks sastra geguritan. (C4)

2 Melalui proses pembelajaran dengan model pembelajaran problem based
learning pendekatan TPACK, dan media audio visual, eserta didik
menciptakan teks geguritan. (C6)
Indikator Ketercapaian Tujuan Pembelajaran

1 Setelah ditampilkan video geguritan, peserta didik dapat menelaah nilai-nilai
atau pesan moral yang ada didalam teks sastra geguritan dengan bernalar kritis
dan bergotong royong. (C4)

2 Setelah ditampilkan video geguritan, peserta didik dapat menciptakan teks
geguritan secara indah dan kreatif. (C6)

C. Aktivitas Belajar

1. Orientasi Pada Peserta Didik

Geguritan menika salah satunggaling jinis karya sastra. Kanthi nyawang
geguritan, kita saged mengerteni bedanipun karya sastra sanesipun.

Hal. 1

LKPD BAHASA JAWA X FASE E
SMA NEGERI 3 SALATIGA

PETA KONSEP

A. Pangertene geguritan
1. Geguritan kalebu salah sijining Puisi Jawa. Miturut Kamus Baoesastra (1939:157),
“gurit” tegesipun seratan, kidung. Geguritan tegesipun tembang (uran-uran) ingkang
awujud purwakanthi.
2. Geguritan inggih menika uran-uran utawa karangan kang kaya tembang, nanging guru
gatra, guru wilangan, lan guru lagunipun ora ajeg. Geguritan uga duweni pangerten yaiku
Reriptan minangka wujud saking wedharan gagasan utawi raos pangrasanipun pangripta.
Geguritan ugi gadhahi pangertosan inggih menika karya sastra ingkang awujud saking
rarasing ati ingkang dipunungkapaken dening penyair ngagem basa ingkang endah.
3. Geguritan inggih menika wohing susastra ingkang basanipun cekak, mentes, lan endah.
Ukaranipun boten nggladrah, tembungipun gadhah makna ingkang jero, lan ngginakaken
tembung-tembung rinengga (purwakanthi swara, basa, lan sastra). Geguritan ugi kalebet
puisi Jawa modheren, amargi boten kawengku dening pathokan tinamtu kados dene
tembang macapat.

B. Titikan geguritan
1. Boten kawengku ing pathokan
2. Ngginakaken tembung ingkang pinilih
3. Boten ngginakaken basa padinan saha ngginakaken tembung pangiket
4. Migunakaken puiwakanthi sastia, swara saha basa
5. Wosing mentes

C. Jinising geguritan
Jinising geguritan menika kaperang dados 2 jinis :
1. Geguritan gagrag lawas (geguritan tradisional)
Geguritan gagrag lawas (geguritan tradisional) yaiku susastra Jawa kang awujud tembang.
Tembang tradisional kaperang dadi 3 :
a. Tembang cilik (macapat) : maskumambang, mijil, sinom, asmaradana, gambuh,
kinanthi, dandhanggula, durma, pangkur, megatruh, pocung.
b. Tembang tengahan : girisa, jurudemung, balabak, wirangrong.

Hal. 2

LKPD BAHASA JAWA X FASE E
SMA NEGERI 3 SALATIGA

c. Tembang gedhe : kusumastuti, pamularsih, retnamulya.
Paugeran Geguritan Gagrag Lawas :
a. Nggatekake wirama sajroning maca yaiku kanthi cara ditembanagke.
b. Paham laras, titilaras, cengkok, gregel, lan luk.
c. Pangucapane kudu cetha supaya pamireng bisa mahami isi tembang.
d. Bisa dibedhakake purba andhegan ing tengah gatra, pungkasane gatra, lan pungkasane

pada.
e. Kaiket dening paugeran yaiku guru gatra, guru wilangan, lan guru lagu.
f. Tembung kawiwitan “sun gegurit”
2. Geguritan gagrag anyar (geguritan moderen)
Geguritan gagrag anyar (moderen) yaiku geguritan kang nggunakake basa Jawa jaman
saiki lan ditulis nganggo aksara latin, lan wis nggunakake kertas.
Paugeran Geguritan gagrag Anyar :
a. Sipate bebas lan mardika.
b. Ora kaiket dening paugeran.
c. Mujudake ekspresi jiwa panyerat sajrone nanggepi prastawa kang dialami, diweruhi,

kahanan sakwa tengene, panguneg uneg, gegayuhan, wawasan, lan liya liyane.

D. Unsur-unsur pembangun geguritan
1. Unsur Intrinsik :
a. Tema
Yaiku inti prakara kang diangkat ing geguritan. Tema iku maneka warna manut daya pikire
pangripta. Tuladhane kaya ta katresnan, lingkungan, agama, kasusahan, lsp.
b. Gambaran pangindran
Gambaran pangindran bisa digunakake kanggo nemokake isine geguritan dening pamaca.
1) Pangindran pangrasa : gegayutan karo ati.
2) Pangindran pandeleng : gegayutan karo mripat.
3) Pangindran pangrungu : gegayutan karo kuping.
4) Pangindran pangambu : gegayutan karo irung.
c. Dhiksi
Yaiku pilihan tembung kanggo ngasilake geguritan kang trep lan endah. Dhiksi bisa
nggunakake :
1) Basa rinengga
2) Plutan
3) Wancahan
4) Dasanama
5) Majas
d. Rima
Unen – unen kanthi dibolan baleni kang dadekake geguritan katon endah jalaran duweni
wirama. Tuladha :
1) Eling mitraku...eling...
2) Anakku...sun kekudang bisoa nggayuh lintang
3) anakku...

Hal. 3

LKPD BAHASA JAWA X FASE E
SMA NEGERI 3 SALATIGA

e. Purwakanthi
Purwakanthi yaiku tetembungan kang runtut karo tembung mburine ngenani swara, sastra,
utawa tembunge.
f. Amanat
Yaiku pesen kang diandharake pangripta marang pamaca liwat sajroning geguritan.
2. Unsur Ekstrinsik :
a. Piwulang
b. Sosial
c. Biografi
E. Cara Maos

F. Cara Nyerat
Caranipun nyerat geguritan
1. Nemtokaken ide/tema,
2. Ngemataken barang, kahanan, utawi ngundhuh panganngen-angen
3. Mekaraken dados cariyos
4. Ngrakit pinten-pinten ukara kagem nggambaraken kahanan/barang ingkang
dipuncariosaken
5. Ngewahi ukara dados geguritan ingkang endah
6. Suka irah-irahan
Nyimak Geguritan kanthi patitis!
Simak video ing ngandhap menika:
https://youtu.be/F7eCCHVLXlQ

Hal. 4

LKPD BAHASA JAWA X FASE E
SMA NEGERI 3 SALATIGA

2. 2. Mengorganisasi Peserta Didik untuk Belajar

Sekolahku
Dening : Amanda Adi Astuti

Sekolahku…
Panggonan anggonku golek ilmu

Sekolahku….
Diwulang dening bapak ibu guru

Sekolahku…
Sinau, maca buku
Ing panggonan iki
Aku diajari supaya karo wong tuwaku kudu bekti
Ing panggonan iki
Aku diajari marang kanca aja srei
Diparingi PR kanggo gladhen
Kanggo sangu urip ing tengahing bebrayan

Aku percaya…
Sanajan abot kudu dilakoni
Kabeh mau kanggo kepentingan pibadhi
Kareben ngesuk dadi wong kang aji
Migunani tumrap bangsa lan nagari

Saksampunipun nyemak video geguritan ing nginggil, para siswa saged mangertosi wosing
video? Menawi dereng, Ayo sami pirembagan kelompok!!!
Damela kelompok ingkang kadadeyan saking 4-5 siswa. Saben kelompok gadhah tugas
kangge ngrembag piwulang luhur saking video geguritan kala wau!

3. 3. Membimbing Penyelidikan Peserta Didik Baik Secara Individu maupun
Kelompok

Kanthi pirembagan kelompok, ayo cobi dipunrembag piwulang luhur geguritan kanthi irah-
irahan “Sekolahku”! asiling pirembagan saged dipunserat wonten ngandhap menika utawi
saged dipunserat wonten https://bit.ly/LKPD-menelaah-geguritan !

Hal. 5

LKPD BAHASA JAWA X FASE E
SMA NEGERI 3 SALATIGA

Kelompok : …………….

Kelas : …………….

Nama Siswa : 1 ……………

2. ……………
3. ……………

4. …………..
5. ……………

Piwulang Luhur :
………………………………………………………………………………………….…

…………………………..……………………………………………...…………………
……………………………….……………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……..………………………………………………………………………………………

….……………………………..……………………………………………...……………
…………………………………….………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

…………..…………………………………………………………………………………

……….……………………………..……………………………………………...………
………………………………………….…………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

………………..………..…………………………………………………………………

……………………….……………………………..………………………………………

……...………………………………………………….…………………………………

……………………………………………………………………………………………

………………………………..

Rubrik Penilaian dan Pedoman Penskoran

Soal Kriteria Skor
4
Sebutna nilai moral utawa Menyebutkan nilai moral sebanyak 4 atau 5 3
2
piwulang kang ana ing Menyebutkan nilai moral sebanyak 3 1
4
geguritan kanthi irah-irahan Menyebutkan nilai moral sebanyak 2
“Sekolahku”! (Geguritan terlampir) Menyebutkan nilai moral sebanyak 1

Total Skor Maksimal

Pedoman Penilaian
=( ℎ ℎ : ) 100

Hal. 6

LKPD BAHASA JAWA X FASE E
SMA NEGERI 3 SALATIGA

Para siswa, saksampunipun nindakaken pamulangan wonten nginggil menika, para siswa
temtu kemawon saged mangertosi menapa wosing geguritan ing nginggil. Para siswa ugi
sampun mangertosi piwulang luhuripun.

4. 4. Mengembangkan dan Menyajikan Hasil Karya

Nyegur Kolah (Nyerat Geguritan Kahanan Sekolah)

Kadamela geguritan kanthi tema kahanan sekolah kanthi nggatekaken isi, diksi, saha nilai
estetika! https://bit.ly/damel-geguritan

Kelompok : …………….

Kelas : …………….

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………….……………………

………...……………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

……..………………………………………………………………………………………
Rubrik Penilaian

….……………………………..……………………………………………...……………

No NK…………ea………mlo…….am.…Sp……io…s……kw…a………/……………………………………………I(ss…ie……sN…u……tiae…liam.……id…aMe…)…n…o…g…r…aa…n…l…………………D………i…kK…E…sri…s…i…t&tee……tr…iNis…a…i…l…a……i ………………………K………ed…s…J…aeu…nsd……uuI…as…l…iia……n………………JSmkol r

123412341234

Keterangan :
4 : Sudah bagus/sesuai dan memuat aspek
3 : Kurang bagus/sesuai dan memuat aspek
2 : Tidak memuat aspek, tetapi bagus/sesuai
1 : Tidak memuat aspek

Hal. 7

LKPD BAHASA JAWA X FASE E
SMA NEGERI 3 SALATIGA

5. Menganalisis dan Mengevaluasi Pemecahan Masalah
Para siswa, dugi perangan menika ayo padha ngucap syukur amarga para siswa mangerteni
unggah-ungguh basa. Wonten pamulangan ingkang sampun kalampahan kala wau kalebet
pamulangan HOTS (High Order Thingking Skill), amarga para siswa sampun gladhen
ngetrapaken satunggaling ngelmi ingkang lumampah, inggih menika ngetrapaken ngelmi
babagan unggah-ungguh basa Jawa.
Salajengipun, kangge mangertosi menapa para siswa sampun nguwaosi materi menika,
Pramila garepen tes formatif ngandhap menika!

https://bit.ly/Formatif-Geguritan

REFLEKSI
Saksampunipun para siswa nglampahi pamulangan nyerat geguritan, wangsulana pitakenan
ing ngandhap menika !

1. Dinten menika para siswa sampun nyinaoni bab menapa?
Wangsulan: …………………………………………………………………..

2. Materi ingkang pundi ingkang dereng paham?
Wangsulan: …………………………………………………………………..

3. Kadospundi roasipun para siswa nalika sinau geguritan?
Wangsulan: …………………………………………………………………..

4. kagem pepanggihan ingkang badhe dhateng, miturut para siswa saenipun
kadospundi?
Wangsulan: …………………………………………………………………..

Hal. 8

LKPD BAHASA JAWA X FASE E
SMA NEGERI 3 SALATIGA

UMPAN BALIK

1. Siswa ingkang rumaos menawi wangsulanipun beda sanget kalihan tuladha
wangsulan wonten ingkunci jawaban, dipunwenehi kasempatan kangge ngleresaken
kanthi wangsulan ingkang langkung trep.

2. Siswa ingkang rumaos menawi wangsulanipun leres gayut kalihan wangsulan
wonten ing kunci jawaban, sanadyan ukaranipun boten sami sanget, mila kaanggep
sampun mangertosi. Siswa ingkang makaten dipunwenehi kuwajiban dados tutor
sebaya kangge kancanipun ingkang wangsulanipun dereng trep.

KAPUSTAKAN

Gandung Widaryatmo, dkk. 2016. Prigel basa jawa SMA/MA SMK/MAK Kelas X.
Jakarta:Kementerian Pendidikan dan Kebudayaan.

Setiawan Heri. 2014. Mumpuni Basa Jawa 3 Kangge SMA/MA/SMALB/ SMK/MAK.
Surakarta. Tiga Serangkai

Subalidinata, R.S. 1994. Kawruh Kasusastraan Jawa. Yogyakarta: Yayasan Pustaka
Nusantara Suwardanijaya.

https://www.pintainesia.com/geguritan/

Hal. 9


Click to View FlipBook Version