วรรณกรรมกับภาพยนตร์

96

รางวลั ชา้ งเผอื ก (STUDENT FILM COMPETITION) ระดับนิสติ นกั ศึกษา รางวัลช้างเผือกพิเศษ (YOUTH
FILM COMPETITION) ระดับนกั เรียน รางวลั ดุ๊ก (DOCUMENTARY FILM COMPETITION) – ประกวด
ภาพยนตรส์ น้ั สารคดี (ความยาวเกิน 3 0 นาทีได้) รางวัลปยุต เงากระจ่าง ( A N I M A T I O N FI L M
COMPETITION) – ประกวดภาพยนตร์ส้นั แอนิเมชน่ั รางวัลดิจทิ ลั ฟอรัม (DIGITAL FORUM) – ประกวด
ภาพยนตร์สั้นประเภทเลา่ เรื่องหรอื ทดลอง ที่มคี วามยาวเกนิ 3 0 นาที ทงั้ น้จี ะได้นำเสนอรางวัลแต่ละ
ประเภท ดังน้ี

1. รางวลั รัตน์ เปสตันยี
รัตน์ เปสตันยี (พ.ศ. 2451 – 2531) คือตำนานของวงการภาพยนตร์ไทย นอกจากจะเป็น

ผู้สร้างภาพยนตร์ด้วยระบบฟิล์ม 35 มม.เป็นคนแรกของไทย เขายังเป็นเจ้าของผลงานภาพยนตร์เร่ือง
สันติ-วีณา ภาพยนตร์ไทยเร่ืองแรกที่ได้รับรางวัลระดับนานาชาติ รัตน์ เปสตันยี เป็นหนึ่งในผู้ร่วมก่อต้ัง
สมาคมถ่ายภาพแห่งประเทศไทย ท้ังยังดำรงตำแหน่งนายกสมาคมถ่ายภาพแห่งประเทศไทยคนแรก ในปี
พ.ศ.2502-2503 แล้ว ยังเป็นผู้ก่อตั้ง บริษัท หนุมานภาพยนตร์ และเป็นเจ้าของผลงานภาพยนตร์
เรื่อง สันติ-วีณา ซึ่งเป็นภาพยนตร์ไทยเร่ืองแรกท่ีได้รับรางวัลระดับนานาชาติ จากการประกวดภาพยนตร์
นานาชาติแห่งเอเชียอาคเนย์ที่ประเทศญ่ีปุ่น เม่ือปี พ.ศ.2497 และภาพยนตร์ สันติ-วีณา ยังเป็นภาพยนตร์
ไทยเร่ืองแรกท่ีพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลท่ี 9 เสด็จไปทอดพระเนตรอบปฐมทัศน์ที่โรง
ภาพยนตร์เอ็มไพร์ ชือ่ น้ีคือตำนานผู้บุกเบกิ ภาพยนตร์ไทย และเป็นผยู้ กระดับภาพยนตร์ไทยสู่สากล แม้แต่
ลมหายใจสุดท้ายของชีวิต เขายังทำหน้าท่ีเพ่ือส่ิงท่ีเขารักนั่นคือการกล่าวปราศรัยเรียกร้องให้รัฐบาลไทย
ช่วยเหลือภาพยนตร์ไทย ณ โรงแรมมณเฑียร กรุงเทพฯ ภาพยนตร์เร่ือง สันติ-วีณา สร้างในปี พ.ศ. 2497
เป็นผลงานช้ินเอกเม่ือพูกถึง รัตน์ เปสตันยี สำหรับภาพยนตร์เร่ืองน้ีเขาเป็นผู้อำนวยการสร้าง ร่วมกับ โร
เบิร์ต จี.นอร์ท อีกท้ังยังถ่ายภาพยนตร์และตัดต่อเอง ส่วนผู้กำกับภาพยนตร์คือ มารุต (ทวิ ณ บาง
ช้าง) สันติ-วีณา เป็นภาพยนตร์ไทยเร่ืองแรกๆ ท่ีถ่ายทำด้วยฟิล์มสี 35 มม. เทคโนโลยีใหม่ของยุคหลัง
สงครามโลกครงั้ ทสี่ องท่เี ขา้ มาในอตุ สาหกรรมภาพยนตร์ไทยไทย ซึ่งฟิลม์ สี 35 มม. มีราคาแพงกว่าและถา่ ย
ทำยากกว่าฟิล์ม 16 มม. ท่ีเป็นมาตรฐานฟิล์มภาพยนตร์ในยุคน้ัน เป็นภาพยนตร์ไทยเร่ืองแรก ท่ีได้รับ
รางวัลภาพยนตร์จากต่างประเทศ ในงานภาพยนตร์นานาชาติแห่งเอเชีย-แปซิฟิก คร้ังท่ี 1 จัดที่ โตเกียว
ประเทศญี่ปุ่น เม่ือปี พ.ศ 2497 และคว้ารางวัลสาขา ถ่ายภาพยอดเยี่ยม (รัตน์ เปสตันยี) และกำกับศิลป์
ยอดเยี่ยม (อุไร ศริ ิสมบตั ิ) นอกจากนย้ี ังเป็นภาพยนตร์ไทยเรอื่ งแรกที่ไดร้ างวัลจากสมาคมผสู้ ร้างภาพยนตร์
แหง่ อเมริกา ประเภทรางวลั พเิ ศษ ในฐานะภาพยนตร์ทแ่ี สดงออกถึงวฒั นธรรมของเอเชียให้ชาวตะวนั ตกได้
เข้าใจ ไม่ว่าจะเป็นการใส่ฉากรำไทย ประเพณีลอยกระทง และวิถีชีวิตท้องถิ่นท่ีเกิดขึ้นในชนบทแห่งหนึ่ง

97

แถบภาคกลาง บทบาทของความเชื่อความศรัทธาต่อศาสนาพุทธในแบบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ที่เช่ือใน
กฎแหง่ กรรม และพธิ กี รรมเพอ่ื การลา้ งบาป ปลดทุกข์

สำหรับสถานท่ีถ่ายทำท่ีตราตรึงใจในสันติ-วีณา เป็นการถ่ายทำจากสถานท่ีจริงที่ถ้ำเขา
หลวง บรรยากาศทุ่งนา และชีวิตแบบชาวนา ในพ้ืนที่จังหวัดเพชรบุรี เรียกว่า สันติ-วีณา เป็นทั้ง
ความสำเร็จของงานศิลปะการถ่ายภาพยนตร์และการบันทึกวัฒนธรรม วิถีชีวิตในยุคสมัยหน่ึงของคนไทย
เอาไว้ ผ่านเร่ืองราวในภาพยนตร์ที่ถ่ายทอดความรักของสันติ หนุ่มตาบอด กับ วีณา สาวสวยรวยทรัพย์ใน
หมบู่ า้ น ซึ่งสะท้อนคา่ นยิ มสังคมไทยในยุคสมยั เก่า และสร้างอารมณ์สะเทือนใจจากโศกนาฎกรรมโรแมนติก
ท่เี ปน็ สากล

หลังจากการส่งภาพยนตร์ สันติ-วีณา ไปฉายตา่ งประเทศ ปรากฏว่าฟิลม์ ภาพยนตร์ได้หายสาบสูญ
ไป จนกระทั่งมีการค้นพบฟิล์มต้นฉบับอีกคร้ังเมื่อปี.ศ. 2557 ท่ีสถาบันภาพยนตร์อังกฤษ (BFI) พบฟิล์มป
ร้ินท์ท่ีหอภาพยนตร์รัสเซีย และหอภาพยนตร์จีน ทางหอภาพยนตร์ไทยจึงได้ทำการบูรณะและอนุรักษ์
ภาพยนตร์เรื่องนี้ และได้จัดฉายในเทศกาลภาพยนตร์นานานาชาติ เมืองคานส์ ในสายภาพยนตร์คลาสสิก
(Cannes Classics) เมอื่ ปี พ.ศ. 2559

2. รางวลั ปยุต เงากระจ่าง

วันท่ี 1 เมษายน วัน “ปยตุ เงากระจ่าง”ผู้บกุ เบิก ‘แอนิเมชัน’ คนสำคญั ของไทย จะทำตามฝัน
มนั ไมง่ า่ ย “ตัวการ์ตนู ไมต่ ้องกิน ทำไมถึงแพง อย่างนีจ้ ้างคนเล่นไม่ดกี วา่ หรอื …ประโยคปรามาสชินหู ท่ี
“ปยุต เงากระจา่ ง” ต้องได้ยินทกุ ๆคร้ังเวลาไปแบกหน้าขอทุนทำแอนิเมชนั จากนายทุนต่างๆ ไม่มีใครคดิ
วา่ การต์ ูนเดก็ ตอ้ งใชเ้ งินและความอุตสาหะอย่างมหาศาล เพียงเพราะ มันเป็น ‘แคก่ ารต์ นู ’ ในสายตา
หลายๆ คน ชวี ิตทผี่ กู พนั กับโลก 2 มติ ิ ทำให้ ปยุต เงากระจา่ ง ต้องเผชิญความกดดันไมน่ ้อย เพอ่ื ทำใหฝ้ นั
ตัวเองโลดแลน่ บนจอภาพยนตร์ แม้กระท้ังต้องเสียดวงตาข้างซ้ายจากการตรากตรำตลอดเวลากว่า 2 ปี
ในการสร้างภาพยนตร์การ์ตนู “สดุ สาคร” ขนาดยาวเรื่องแรกและเรอ่ื งเดียวของไทยออกฉาย ในเดือน
เมษายน พ.ศ. 2522

แมอ้ าจารย์ ปยตุ ถงึ แกก่ รรม เม่อื วันที่ 27 พฤษภาคม พ.ศ. 2553 ขณะมอี ายุได้ 81 ปี แต่ทุกวันที่
1 เมษายนของทุกปี เปน็ การระลกึ ถึงความตั้งใจและเจตนารมณข์ องแอนิเมเตอรช์ ั้นครทู ่ีถา่ ยทอดสูแ่ อนเิ ม
เตอร์รุ่นตอ่ ๆ มา แอนิเมเตอร์ยงั ต้องทำงานท่ามกลางความขดั แยง้ ของทศั นคติผูค้ น การดแู คลน ภายใต้
ขอ้ จำกัดทคี่ นดูไม่เคยรบั รู้ จนบางครั้งก็เกอื บตอ้ งเอาร่างกายตวั เองเขา้ แลกอยู่เหมือนกัน เพราะ การทำ
ความฝันมนั ก็งดงามพอๆ กบั ความเจบ็ ปวด ปยตุ เงากระจ่าง เกิดวนั ที่ 1 เมษายน พ.ศ. 2472 ท่หี มู่บ้าน

98

คลองวาฬ ตำบลหว้ากอ จงั หวัดประจวบคีรีขันธ์ ตง้ั แตว่ ัยเยาว์ เดก็ ชายปยุตมีความหลงไหล ในตัวการ์ตูน
เป็นพเิ ศษ โดยเฉพาะกบั บุคลิกของตวั ตลก ในหนงั ตลงุ อย่างไอ้แก้ว ไอเ้ ปลือย ไอ้เท่ง รวมถงึ ตวั การ์ตนู
แมวเฟลิกซ์ จากหนังการ์ตูนอเมริกันเร่ือง Felix the Cat ของ Pat Sullivan ซึ่งเคยมีโอกาสเข้าไปฉายใน
ประจวบคีรีขันธ์กว่าปยุตจะได้พบกับเสน่ห์ก็ต่อเม่ือ ปยุตบังเอิญเดินผ่านวัดเห็น “เหม เวชกร” และช่าง
เขียนอีกหลายคน ซ่ึงมารวมกัน ในงานฌปนกิจศพ ของเสน่ห์ คล้ายเคล่ือน และได้ทราบว่าการทดลองทำ
การ์ตูนของเสน่ห์เมื่อ 2 ปี ก่อนประสบความล้มเหลว เนื่องจากขาดการสนับสนุน ปยุตจึงต้ังปณิธาณ ท่ีจะ
สานต่อความตง้ั ใจของ เสน่ห์ คล้ายเคล่ือน ในอันทีจ่ ะสรา้ ง ภาพยนตรก์ าร์ตูน เรื่องแรกให้ได้ 8 ปีต่อมา ปยุ
ตจึงทำให้ความฝันเป็นจริง เม่ือสามารถสร้างภาพยนตร์การ์ตูนไทยสำเร็จเป็นเรื่องแรก ต้ังช่ือ "เหตุ
มหัศจรรย์" เปน็ ภาพยนตรก์ าร์ตูนขนาดส้นั ความยาว 12 นาที นำออกฉายเปน็ ท่ีโรงภาพยนตร์ ศาลาเฉลิม
ไทย ซ่ึงได้รับการกล่าวขวัญถึงอย่างกว้างขวาง ก่อนจะทุ่มเทสร้างภาพยนตร์ขนาดยาว “สุดสาคร” ภายใต้
ข้อจำกัดมากมาย ต้ังแต่ปี พ.ศ. 2541 มูลนิธิหนังไทย ก่อตั้งรางวัลชนะเลิศ ภาพยนตร์แอนิเมชันขนาดสั้น
ยอดเยี่ยม ให้ชื่อว่า “รางวัล ปยุต เงากระจ่าง” เพ่ือเชิดชูเกียรติแก่ปยุต โดยมอบรางวัล ในการประกวด
รางวัลเทศกาลภาพยนตร์ส้ันของไทย เป็นประจำทุกปี เหตุมหัศจรรย์ในเช้าวันหน่ึง พ.ศ. 2498 เป็นหนัง
การ์ตูนหรือแอนิเมช่ันเร่ืองแรกของประเทศไทย เป็นภาพยนตร์การ์ตูนความยาว 20 นาที ที่ทำเป็นสี
ธรรมชาตยิ าว 400 ฟิต ขนาด 16 มม. โดยใช้ภาพท้ังจำนวนท้ังส้ิน 28,800 ภาพ ท่ีทำสำเร็จและออกฉายสู่
สาธารณะ เฉพาะกิจคร้ังแรก ท่ีโรงภาพยนตร์ศาลาเฉลิมไทย เมื่อวันที่ 5 กรกฎาคม 2498 ใช้วิธพี ากย์และ
ทำเสียงประกอบสดขณะฉายในโรง ต่อมาออกฉายสู่สาธารณชนประกอบภาพยนตร์เรื่อง “ทุรบุรุษ
ทุย” ของ ส. อาสนจินดา ที่โรงภาพยนตร์บรอดเวย์ เป็นบันทึกสานฝันและความฝันของจินตกรไทย เป็น
ความทรงจำแห่งยุคสมยั เป็นจติ วิญญาณแห่งแรงบันดาลใจ ฉันทะและวิรยิ ะในประวัติศาสตร์ภาพยนตร์ของ
ชาติ ภาพยนตร์เร่ืองน้ไี ดร้ ับการข้นึ ทะเบยี นมรดกภาพยนตรข์ องชาติ ครงั้ ท่ี 2 ในปี พ.ศ. 2555

ภาพยนตร์การ์ตนู หนุมานผจญภัย (ครง้ั ใหม)่ พ.ศ. 2500 ผลงานความยาว 20 นาที ทีได้รบั การ
สนบั สนนุ จากสำนกั ขา่ วสารอเมริกา เพื่อเปน็ ภาพยนตรต์ อ่ ต้านคอมมวิ นสิ ต์ ใช้เวลาทำ 9 เดอื น จากแนวคดิ
“เมอื่ คอมมิวนสิ ตเ์ ขา้ ครองพารา หนมุ านจึงต้องสำแดงฤทธ์ิ” แต่ด้วยเหตุผลทางการเมือง ยุคการปกครอง
ของจอมพลสฤษดิ์ ธนะรชั ต์น้นั ภาพยนตร์ หรอื หนงั สอื พมิ พ์จะมีคณะกรรมการเซ็นเซอร์ หนังเรื่องนจี้ งึ ถูก
กล่าวหาวา่ เป็นการ์ตูนล้อการเมือง ถูกห้ามฉายจนกระทงั่ เปล่ียนรฐั บาลใหมจ่ งึ ได้รบั อนญุ าตให้ออกฉาย

99

ภาพยนตรก์ าร์ตูนเดก็ กับหมี พ.ศ. 2503 ภาพยนตร์ความยาว 20 นาทีท่ีไดท้ นุ จากองค์การ
สปอ (SEATO) เพื่อแสดงการรวมตัวกันของชาติสมาชิก โดยให้เสียงพากษ์ใหม่ และจัดฉายในประเทศ
ตา่ งๆ เช่น ออสเตรเลยี ฝรง่ั เศส นวิ ซแิ ลนด์ ฟิลิปปนิ ส์ องั กฤษ และสหรัฐอเมรกิ า เปน็ ต้น

ภาพยนตร์การต์ ูนชยั ชนะของสาวน้อย พ.ศ. 2535 ไดร้ บั การว่าจ้างจาก JOICFP
FILM ประเทศญ่ปี นุ่ ผลิตการ์ตนู เพอื่ การศึกษา มุ่งไปทก่ี ลุม่ วยั รุน่ เพือ่ ส่งเสริมให้เด็กได้เรยี นรกู้ ารวางแผน
ครอบครัว เร่อื งสุขภาพ และอนามยั สำหรับสตรี ภายใตก้ ารดขู องกระทรวงสาธารณสขุ ของประเทศไทย

ภาพยนตรข์ องปยุตไดร้ บั เชญิ ไปฉายตามมหกรรมภาพยนตร์ตา่ งๆ ท้ัง ญ่ปี นุ่ ไตห้ วนั และ
ฮอลลีวูด ซ่ึงถือว่าสร้างความฮือฮาให้กับเทศกาลได้เป็นอย่างมาก เพราะในสมัยนั้นภาพยนตร์การ์ตูนเรื่อง
ยาวท่ี มีม าตรฐาน สำห รับ ฉายใน โรงภ าพ ยน ต ร์ถือว่ายังมีน้ อยม าก โดยเฉพ าะใน เอเชียซึ่ ง
ศาสตราจารย์ John A. Lent นักวิชาการชาวอเมริกันคนสำคัญท่ีศกึ ษา และมีหนังสือเกยี่ วกับ Animation
in Asia and Pacific ได้ยกย่องให้ปยตุ เป็นหนงึ่ ในแอนเิ มเตอรค์ นสำคัญในภูมิภาคเอเชยี

จาก “สดุ สาคร” จนมาถึง “ก้านกลว้ ย” ทิง้ ช่วงเวลากว่า 27 ปี นั่นคอื 27 ปีทีว่ งการภาพยนตร์
แอนเิ มชันไทยหยดุ นงิ่ ตรงกันข้ามในขณะท่ีประเทศต่างๆ ทมี่ พี ัฒนาทีต่ ่อเนื่องมาโดยตลอด โดยปยตุ เคย
กล่าววา่ “ไมบ่ า้ ทำไมไ่ ด้นะ ทงั้ ทำกล้องเอง ทั้งทำการ์ตูนเอง”ผลงาน และเรือ่ งราวของปยตุ เงากระจ่าง
ยงั คงสรา้ งแรงบนั ดาลใจให้แอนเิ มเตอร์รนุ่ ใหม่ๆ มากมาย และแสดงให้เหน็ ถึงศกั ยภาพในระดับบคุ คล ท่ี
พยายามทกุ วถิ ที างเพื่อสร้างความฝนั ในการสร้างภาพยนตร์เรือ่ งยาวเรื่องแรกให้เกดิ ขนึ้ ในประเทศไทย ท่ีใน
ยุคหน่งึ เรามีแอนิเมเตอร์ที่สามารถสร้างผลงานซึ่งมีมาตรฐานเทยี บเทา่ กบั อภมิ หาอำนาจของวงการ
ภาพยนตรอ์ ย่างญ่ีปุ่น และสหรฐั อเมริกา

3. รางวลั ช้างเผอื ก
รางวัลช้างเผือกเป็นรางวัลท่ีตั้งข้ึนเพ่ือเป็นเกียรติแก่นายปรีดี พนมยงค์ รัฐบุรุษอาวุโส ในขณะ

นั้นดำรงตำแหน่งรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลัง เป็นผู้แต่งนิยายเรื่อง King of The White Elephant
(พระเจ้าช้างเผือก) เป็นภาษาอังกฤษ และต่อมาเป็นผู้อำนวยการสร้างภาพยนตร์เร่ือง “พระเจา้ ช้างเผือก”
ออกฉายคร้ังแรก เมื่อวันท่ี 4 เมษายน 2484 ที่กรุงเทพฯ สิงคโปร์ และนิวยอร์ค โดยความย่ิงใหญ่ของ
ภาพยนตร์เรื่องน้ี อยู่ที่เจตนารมณ์ของผู้สร้าง ในการนำเสนอเร่ือง ธรรมะของการปกครองแผ่นดิน ธรรม
ของการทำสงคราม เพ่ือสถาปนาสันติภาพ เพื่อประกาศอุดมการณ์ทางการเมืองว่าด้วยสงคราม และ
สนั ติภาพของทา่ นผสู้ รา้ งและในนามของประชาชาตไิ ทย

100

“พระเจ้าช้างเผือก” เป็นผลงานร่วมกันของบุคลากรท่ีเป็นเลิศในศิลปวิทยาการสาขาต่างๆ ของ
ชาติ และถ่ายทำในโรงถ่ายภาพยนตร์ที่ดีท่ีสุด ในเวลาน้ันหนังเร่ืองน้ีจึงเป็นเสมือนตัวแทนของการ
พัฒนาการสงู สดุ แหง่ การสร้างสรรคภ์ าพยนตร์ของชาติ

โดยปัจจบุ นั มกี ารแบ่งออกเปน็ “รางวัลช้างเผือก” สำหรบั ภาพยนตร์สนั้ ยอดเยี่ยมระดบั นักศกึ ษา
และ “รางวัลช้างเผือกพิเศษ” สำหรับภาพยนตร์ส้ันยอดเย่ียมระดับนักเรียน เมื่อภาพยนตร์พระเจ้า
ช้างเผือกออกฉายคร้ังแรกในปี พ.ศ. 2484 ในขณะที่สงครามโลกครั้งที่ 2 กำลังปะทุขึ้น ปรีดี พนมยงค์ ได้
สร้างภาพยนตร์เรอื่ งนี้เพื่อบอกกบั โลกวา่ “ประเทศไทยนั้นรักสันติ” และได้เลือกประกาศความเป็นกลางใน
สงครามแลว้ “พระเจ้าชา้ งเผือก” จึงอาจเป็นอีกหนึ่งสาเหตุท่ีทำให้คำประกาศสนั ติภาพของปรดี ี พนมยงค์
ภายหลังสงครามโลกคร้ังที่ 2 ได้รับการยอมรับจากประเทศฝ่ายสัมพันธมิตรอย่างบริเตนใหญ่และ
สหรัฐอเมริกาสร้างข้ึนเพ่ือสืบสาน-รักษา-ต่อยอด โดยการเชื่อมสิ่งเก่าเข้ากับสิ่งใหม่ กล่าวคือการหยิบยก
ฉากยทุ ธหัตถใี นสมยั กรุงศรีอยุธยาข้ึนมาอยู่ในภายนตรแ์ ต่กลับสอดแทรกไปดว้ ยวัฒนธรรมร่วมสมยั หลาย ๆ
อยา่ ง และการแสดงใหเ้ ห็นถงึ ‘ความเป็นอารยะ’ ของประเทศไทยปจั จบุ ันน้ันมีความรุนแรงเกิดขนึ้ มากมาย
ในหลายมุมโลก แม้วิธีการอาจเปลี่ยนแปลงไปแต่ความรุนแรงนั้นยังคงอยู่ สำหรับภาพยนตร์เร่ืองน้ี แม้
กาลเวลาจะผ่านไปถึง 80 ปี แต่ใจความสำคัญท่ีพูดถึงสันติ คุณธรรมของผู้ปกครอง การเห็นเสียงของ
ประชาชนส่วนมากมากกว่าเผด็จการของผู้ปกครอง ก็ยังคงเป็นสารที่อมตะทางการเมืองของเร่ืองนี้ ‘โดม
สุขวงศ์’ ผู้ก่อต้ังหอภาพยนตร์ (องค์การมหาชน) ว่าเป็นบุคคลสำคัญที่นำแสงสว่างมาสู่ภาพยนตร์เร่ืองน้ี
รวมถึงเป็นผู้นำทางให้เขารักในภาพยนตร์เร่ืองน้ี โดม ได้เคยกล่าวว่า เขาตั้งใจท่ีจะตั้งช่ือรางวัลในเทศกาล
ภาพยนต์สั้นว่ารางวัล ‘ช้างเผือก’ เพ่ือเป็นการรำลึกถึงอาจารย์ปรีดี และแนวความคิดที่ไม่ว่าจะทำสิ่งใดก็
มักจะนึกถึงเรื่องการศึกษาเสมอ โดยปัจจุบันมีการแบ่งออกเป็น “รางวัลช้างเผือก” สำหรับภาพยนตร์สั้น
ยอดเย่ียมระดับนักศึกษา และ “รางวลั ชา้ งเผอื กพเิ ศษ” สำหรับภาพยนตร์สนั้ ยอดเยีย่ มระดับนกั เรียน

สำหรบั เทศกาลภาพยนตรส์ ้ันถูกจัดขึ้นคร้งั แรกทสี่ ถาบันปรีดี พนมยงค์ ในปีพ.ศ. 2540 ภายใต้
ความร่วมมือกับมลู นิธหิ นังไทย โดยในครง้ั แรกนน้ั มีการจัดฉายภาพยนตร์สั้นทรี่ ่วมสง่ เข้าประกวด จำนวน
30 เรือ่ ง พร้อมกับการมอบรางวลั ใหแ้ ก่ภาพยนตร์ทช่ี นะเลิศ หลังจากนั้นจงึ ดำเนินการจัดกิจกรรมมาอยา่ ง
ต่อเนอ่ื ง เพือ่ เป็นไปตามเจตนารมณ์ ส่งเสริมศลิ ปวัฒนธรรม ตามแนวทางของสถาบันฯ พิธีประกาศผล
รางวลั เทศกาลภาพยนตรส์ ้นั ครั้งท่ี 25 จัดขนึ้ ระหว่างวนั ที่ 18 - 26 ธันวาคม 2564 ณ โรงภาพยนตร์
ศาลาศนี มิ า ชัน้ 6 อาคารสรรพสาตรศุภกิจ หอภาพยนตร์ (องค์การมหาชน) โดยปจั จบุ นั มกี ารแบง่ ออกเป็น
“รางวัลช้างเผือก” สำหรับภาพยนตรส์ น้ั ยอดเยย่ี มระดบั นกั ศกึ ษา และ “รางวลั ช้างเผอื กพิเศษ”สำหรับ
ภาพยนตรส์ ัน้ ยอดเยีย่ มระดับนักเรยี น

101

หลงั จากเทศกาลหนงั สนั้ ไทยประจำปผี า่ นพน้ ไป พบว่ามหี นังส้ันไทยหลายๆ เรอื่ งนำเสนอประเด็น
ท่ีหลากหลายมากขึ้น บางเรอ่ื งเลอื กสะทอ้ นประเด็นใหญ่ อย่างเช่น ระบบทุนนิยม ศาสนาหรือคน Gen Y
ขณะเดยี วกันก็มีบางเรอ่ื งทหี่ ยบิ ยกเรอื่ งราวเล็กๆ น้อยๆ ทอ่ี าจดูธรรมดา เอามาทำใหด้ ูนา่ สนใจซ่ึงก็มตี ง้ั แต่
เร่ืองผู้หญิงคนหน่ึงท่ีเล่าชีวิตตัวเองได้ตั้งแต่ต้นจนจบชีวิตของผู้คนในช่วงเหตุการณ์การเมือง ไปจนถึงการ
เฝา้ ดูบาดแผล โดย 'หนงั สนั้ ' คือภาพแทนของเร่ืองราวเหลา่ นี้

สรปุ ไดว้ ่ารางวัลรัตน์ เปสตันยี ซงึ่ เปน็ การมองรางวนั หนังสั้นให้กบั บุคคลท่วั ไป รางวัลปยตุ เงา
กระจา่ ง เปน็ รางวัลสำหรับแอนเิ มชัน และรางวลั ช้างเผอื กสำหรบั ภาพยนตรส์ ัน้ ยอดเย่ียมระดับนักศกึ ษา
และ“รางวลั ชา้ งเผือกพิเศษ” สำหรับภาพยนตรส์ น้ั ยอดเย่ียมระดบั นักเรยี น จะเห็นไดว้ า่ รางวลั แตล่ ะ
ประเภทจะมจี ดุ เดน่ ในการทำหนังส้นั ท่ีแตกตา่ งกนั รวมถึงการแบ่งระดับความสามารถของผู้ทีท่ ำดว้ ยว่าเปน็
กลุ่มบคุ คลไหน

แนวคิดการสรา้ งภาพยนตรส์ ้ันของไทย

1. Upside, Down / กำกับโดย ณัฐชนน วะนา, สุวรรณชาติ สวุ รรณเจริญ
Upside, Down เป็นชว่ งเวลาหนงึ่ ปขี องความสัมพนั ธข์ องครู่ กั คหู่ นง่ึ ที่ไดเ้ ปิดบารด์ ้วยกัน

ซึ่งในหนึ่งปีนี้มันก็มีทั้งความสวยงามท่ีก่อนตัวขึ้นมา และการล่มสลายของหลายอย่างเช่นกัน คอนเซ็ต์แต่
แรกเลยคือเราอยากจะเล่าถึงชนชัน้ กลาง, gen-y, และกรุงเทพฯ โดยเราได้เล่าผ่านความสัมพันธข์ องคู่รักคู่
หน่ึง Upside, Down คงเป็นหนังรักเร่ืองน้ีได้มองพีทและเจเป็นคู่รักคู่หนึ่งเท่าน้ัน ไม่ได้ขยายเรื่องราว
LGBTQ เพราะเราเล่าเรื่องนใ้ี นสิ่งทีเ่ ราเหน็ ในสังคมที่เราอยู่ว่าเกย์นั้นถูกยอมรับและก็เป็นส่วนหนึ่งท่ีชัดเจน
ของเหล่าชนช้ันกลาง gen-y รอบตัวของเราเอง ทีน้ีความเป็น Bangkok Middle class Millennial นั้น
ตามมาดว้ ยคำถามมากมาย พวกเราน้ันเป็นตัวแทนของคุณค่าอะไรรึเปล่า กรุงเทพฯสำหรับพวกเรานั้นเป็น
อย่างไร แต่เร่ืองที่มอี ิทธิพลมากๆ กับ project นี้คือเรื่องความฉาบฉวย "เรามักจะโดน generation อื่นตรา
หน้าด่าด้วยคำน้ี แต่เรากำลังนชมความฉาบฉวยน้ี ความฉาบฉวยของท้ังความสัมพันธ์ แฟชั่น ศิลปะ เรื่อง
ทุกเร่ืองที่ผู้คนจะสนใจได้ ทุกอย่างถูกขับเคลื่อนอย่างรวดเร็วเพราะ gen-y ต่างมีอภิสิทธิ์ในการตามหา
ความสุข ซ่ึงเรามองว่ามันมากกว่ายุคสมัยเราเลยหวังว่า Upside, Down จะเป็นหนังท่ีจะสามารถเล่า
วัฒนธรรมของเราและผู้คนรอบตัวสมัยน้ีได้ท่ีชัดเจนของเหล่าชนช้ันกลาง gen-y รอบตัวของเราเอง ทีนี้
ความเป็น Bangkok Middleclass Millennial นั้นตามมาด้วยคำถามมากมาย พวกเรานั้นเป็นตัวแทนของ
คุณค่าอะไรรึเปล่า กรุงเทพ ฯ สำหรับพวกเรานั้นเป็นอย่างไร แต่เร่ืองท่ีมีอิทธิพลมากๆ กับ project นี้คือ
เร่อื งความฉาบฉวย

102

2. ถ้า A ไมเ่ ป็นสับเซตของ B / กำกับโดย ชติมนั ต์ คงถิ่นฐาน
หนงั เลา่ เรือ่ งเกี่ยวกับนนท์ เด็กชายม.4 คนหน่งึ ทจี่ ู่ๆ ก็เลอื กท่จี ะไม่นับถือศาสนาข้ึนมา

โดยท่ีเขาไม่สามารถรู้ได้เลยว่าจะเกิดผลกระทบอะไรขึ้นบ้าง หลังจากท่ีเขาเลือกไม่นับถือศาสนาแล้ว
"ไอเดียเริ่มต้นท่ีคิดจะทำหนังเรื่องนี้คือ เราอยากจะทำหนังท่ีมีประเด็นเกี่ยวกับคนไม่มีศาสนา เพราะเราก็
เป็นคนหนง่ึ ท่ีไมไ่ ด้นับถอื ศาสนา เรารู้สึกวา่ ประเดน็ นี้มนั น่าสนใจดีและคิดว่ายังไม่มใี ครทำ เราเลยเลือกทจ่ี ะ
นำเสนอปัญหาที่เกิดข้ึนกับคนไมม่ ีศาสนาในสังคมไทยปัจจุบัน ทั้งการถูกคนสว่ นใหญ่มองว่าเป็นคนไม่ดี ไม่
มศี ีลธรรม หรือการถูกผู้ใหญ่บังคับให้เข้าร่วมพิธีกรรมทางพุทธศาสนาโดยไม่สามารถหลีกเล่ียงได้"แต่ในอีก
มุมหน่ึง เราก็ต้องการท่ีจะสะท้อนถึงปัญหาของศาสนาพุทธในประเทศไทยเช่นกัน อย่างเช่น ปัญหา
พระสงฆ์ท่ีทำผิดวินัยหรือทำผิดศีลกันบ่อยๆ ปัญหาที่ชาวพุทธส่วนใหญ่ยังไม่เข้าใจถึงแก่นของธรรมะอย่าง
แท้จริง ทำให้เกิดความขัดแย้งต่างๆ มากมาย รวมไปถึงการถูกบังคับให้นับถือศาสนาตามพ่อแม่ต้ังแต่เกิด
โดยไม่มีสิทธิ์ได้เลือกว่าจะนับถือศาสนาหรือไม่ "อยากให้คนไทยท่ียังมีทัศนคติด้านลบเกี่ยวกับคนไม่มี
ศาสนามาดูหนังเร่ืองน้ี เพราะจริงๆ แล้วคนไม่มีศาสนาก็ไม่ได้เป็นคนเลวหรือเป็นคนไม่มีศีลธรรมเสมอไป
พวกเขาเหล่าน้ันเพียงแค่อาจจะไม่ต้องการมีศาสนาเป็นที่พ่ึงหรือท่ียึดเหน่ียวจิตใจ หรือพวกเขาอาจจะมี
รปู แบบหรือแนวทางในการดำเนินชีวิตที่ดีได้โดยไม่จำเป็นต้องพึ่งศาสนาและไม่สร้างความเดือดร้อนให้ใคร
ท้ังน้ีก็อยากจะฝากให้คนที่นับถือศาสนาหลายๆ คนได้เข้าใจว่า จริงๆ แล้วพวกเขาเป็นแค่คนไม่มีศาสนา
พวกเขาไม่ใช่คนไม่มศี ีลธรรม"

3. ยามน้ำฟ้า ตกมาสูเ่ ฮา / กำกับโดย วัจนก์ ร หาญกุล
เดก็ สองคนไดไ้ ปเหน็ ขบวนรถแห่บ้ังไฟยิง่ ใหญ่ในตัวอำเภอ เลยอยากจะทำรถแห่บัง้ ไฟของ

ตัวเองแห่ในคุ้มขบวนหมู่บ้าน ดูเป็นเร่ืองง่าย ๆ ธรรมดา ๆ เป็นหนังบรรยากาศกล่ินอายชนบทท่ีมีพ้ืนหลัง
เป็นงานประเพณี แต่มันเป็นหนังเกี่ยวกับประเพณีบุญบั้งไฟในแบบท่ีจะเข้าไปมองรายละเอียดยิบย่อยมาก
เป็นพิเศษ ผูกกับเร่ืองราวของการก้าวพ้นวัยของเด็ก เรื่องสัญลักษณ์ของประเพณีและการขอฝนย้อนกลับ
ไปเมื่อ 10 กว่าปีก่อน ตอนท่ีหมบู่ ้านจัดบุญบ้ังไฟครั้งแรกเป็นงานเล็ก ๆ แต่พลังและความต่ืนเต้นมีมากมาย
ทำใหเ้ ราในตอนเดก็ อยากทำรถบั้งไฟสวย ๆ เหมือนขบวนแห่ในอำเภอ แต่บุญบง้ั ไฟมันกผ็ ่านไปแล้ว เรากับ
เพ่ือน ๆ และญาติ ๆ ตอนเด็กเลยทำเป็นรถแห่เทียนพรรษาใส่รถเข็นเล็ก ๆ แทน แห่รอบหมู่บ้านเสียด้วย
มนั เป็นประสบการณ์ที่สนุกมาก ๆ การทำหนังเร่ืองน้ี เลยเป็นหมือนการกลบั ไปทำความฝันวยั เด็กให้สำเร็จ
นั่นก็คือทำรถบ้ังไฟสวย ๆ ใส่รถเข็นแห่โชว์ชาวบ้าน เร่ืองนี้เหมือนสารคดีส่วนตัว มันเป็นเหตุการณ์ความ
ประทับใจเม่ือ 10 กวา่ ปกี ่อน ตวั ละครเกอื บท้ังหมดยกเว้นตวั เอกท้งั สองเล่นเป็นตวั เองเมื่อ 10 ปกี ่อนทั้งส้ิน

103

ท้ังแม่ (ตัวเอง) ครูถนอม ลุงปีนต้นไม้ หรือคนทั้งหมู่บ้าน เหมือนเป็นหนังบันทึกประวัติศาสตร์ของหมู่บ้าน
วา่ เราเป็นแบบน้ี มีประเพณีแบบน้ี มีความคิดแบบน้ี มีภาษาแบบนี้ มีความเปน็ อยู่แบบน้ี เราอยากให้คนดู
หนังได้เห็นคนไทยอีกโลกหน่ึงที่ยังไม่คุ้นชิน ไม่เคยเห็นมาก่อน เรารู้สึกว่าตอนไปถ่ายทำเราได้เห็นสปิริต
มวลชน พลังศรัทธาของมนุษย์ ซง่ึ หวังวา่ มนั ถูกถา่ ยทอดผา่ นหนังเรอ่ื งนไี้ ปให้แก่คนดูไมน่ อ้ ยเลยทีเดยี ว

4. Bangkok Dystopia / กำกับโดย ปฏพิ ล ที่ฆายุวฒั น์
น็อตเด็กนักเรียนมัธยมปลายทีม่ าตวิ วาดรปู หลังเลิกเรยี น เขามีปญั หากับพอ่ จงึ เลอื ก

ประทว้ งด้วยการกลับบ้านช้า ซงึ่ ในขณะนัน้ เปน็ ช่วงเวลาเคอรฟ์ ิวพอดี ทำใหไ้ ม่มีรถคันใดว่ิงบนถนนเลย เขา
จึงเลือกรอรถอย่างมีความหวัง แต่สุดท้ายก็ไม่มีรถคันใดผ่านมา เขาจึงเลือกท่ีจะเดินหารถต่อไปด้วยตัวเขา
เอง ปฏิเสธไม่ได้ว่าส่ิงท่ีเกิดข้ึนกับการเมืองของประเทศไทย มันส่งผลกระทบอย่างไรต่อเราบ้าง ความรู้สึก
มันค่อนข้างสิ้นหวังเพราะทุกส่ิงทุกอย่างมันดูชะงัก ถูกควบคุมไปหมด เราเป็นเด็ก Gen ท่ีเติบโตมาพร้อม
กับปัญหาการเมืองตา่ งๆ ทำให้เราเหน็ หลายสิ่งหลายอยา่ งทเี่ ขา้ ใจบา้ งไม่เข้าใจบ้างแตท่ ี่รๆู้ คอื เราแค่ไม่ยอม
ส้ินหวงั กับสง่ิ ทเ่ี ราไมไ่ ด้ เลือกเอง

5. ตลาดน้อย story / กำกบั โดย จิราพร แซ่ล้ี
เดก็ ผ้หู ญงิ เล่าถงึ ครอบครวั ของตวั เอง ตั้งแต่จำความไดจ้ นถงึ ปัจจบุ ัน เราต้องถามตัวเอง

ตลอดเวลาท่ีทำวา่ เราทำอันนี้ทำไมทำเร่ืองน้ที ำไม ถามจนเหนือ่ ย เอาจรงิ ๆ ก็ตอ้ งสาวตง้ั แต่มาเรียนหนัง
ทำไม ทำหนังทำไม ซึ่งท้งั หมดมันกส็ าวเชือกมาถึง เพราะเราเกิดในครอบครวั น้ี โตมาแบบนี้ เราเลย
กลายเป็นคนแบบนี้ มันเลยหนีไมพ่ น้ เหมือนเกดิ มาเพ่ือเลา่ เร่อื งนี้ แต่ในขณะเดียวกนั มนั กป็ ะทะกบั ความไม่
อยากให้ใครท่ีไมร่ ู้จักดู เพราะว่ามัน pe r s on al มาก เราทำเรอ่ื งน้ีเพ่ือตวั เองแท้ ๆ ไม่ใช่เพื่อใครเลย
เพอ่ื กกั เก็บความทรงจำของตัวเองเอาไว้ มนั ย้อนแย้งไปหมด คร่งึ หน่ึงมนั เลยเปน็ การอยากเลา่ อกี คร่งึ เปน็
หนงั ทค่ี นในครอบครัวหรือเราดูอย่างมีความสุข การทีเ่ หน็ อามา่ เดนิ ไปเดินมา เราไมร่ ูว้ ่ามันมีคุณคา่ สำหรับ
คนอ่ืนไหม แต่วา่ มันมีคณุ ค่ากับเรามากเลย อย่างน้อยน่าจะมีความรูส้ ึกบางอย่างถึงคนดู

6. หมใู นเลา้ / กำกบั โดย ก้องภพ ชยั รตั นางค์กลู
ผมอยากเลา่ เรื่องเก่ียวกับระบบทนุ นยิ มของประเทศไทย ผา่ นชวี ติ สัตว์ทถี่ กู เลี้ยงเพือ่ การ

บรโิ ภคในระบบเกษตรอุตสาหกรรม และชีวิตแรงงานภายใต้ระบบทนุ นิยม ทุกชีวติ ภายใต้ระบบทุนนิยมนใ้ี ช้
เวลาในแต่ละวันทำอะไรกันบ้างการทำสารคดีเร่ืองน้ีรู้สึกสนุกกับการทำงานน้ีมาก รู้สึกสนุกกับปัญหา
อาจจะเพราะว่าได้อาจารย์ที่ปรึกษาท่ีเข้าใจในตัวเรา และคนในทีมที่พร้อมลุยข้ีหมูอย่างต้ังใจอยากให้คนดู
ไดด้ ูหนงั สารคดีเร่ืองน้ี ทเ่ี หมือนกบั ว่าคนดกู ำลงั เลน่ เคร่ืองเล่นสักชนิ้ อยู่

104

7. ไฟเหลือง / กำกบั โดย ปรชี ญญ์ รตั นดิลกชยั
คนคนหนง่ึ ที่มี passion มีความรกั ในสง่ิ ทตี่ วั เองทำ และมคี วามทะเยอทะยานท่จี ะทำให้

ตัวเองไปสู่ระดบั ประเทศใหไ้ ด้ แตเ่ มื่อทำไปเรอ่ื ย ๆ ซอ้ มไปเรื่อย ๆ ความสนุกท่ีเคยมกี ็เริ่มหายไป กลายเป็น
ความเครียด คิดถึงแต่เป้าหมาย เริ่มมีการต้ังคำถามกับตัวเองว่าเรายังชอบมันอยู่จรงิ หรือเปล่า หรือว่าควร
จะเลิกดี ตอนท่ีเขียนบทและทำหนังเรื่องน้ีก็แอบมีความรู้สึกแบบตัวละครในเร่ือง เป็นโปรเจ็คที่เจอปัญหา
เยอะมาก และเกือบจะล่มไปแล้วหลายคร้ัง ก็เลยเอาอารมณ์ตอนที่ทำหนังมาทำเป็นหนัง จริงๆ แล้วตัวผม
เองยังไม่กล้าดูหนังเต็มทั้งเร่ืองเลยด้วยซ้ำ "ชอบอะไรก็ทำ อาจมีเหน่ือยหรือท้อบ้าง แต่ถ้าสุดท้ายค้นพบ
แลว้ วา่ ไมช่ อบจรงิ ๆ กห็ ยุดครบั "

8. Our Home Says All About Us / กำกับโดย พสิษฐ์ ตันเดชานุรตั น์
หนังพูดถึงเรอ่ื งการกลบั ไปยังบ้านของลกู ชาย ซง่ึ จรงิ ๆ เวลาต้องเขียนเร่อื งยอ่ หรือใครถาม

ถึงหนังก็คิดอะไรไม่ออกนอกเหนือจากประโยคเท่าน้ีตลอด ผมเป็นคนเขียนบทไม่เก่ง ปกติก็ไม่ก็ค่อยได้ทำ
กำกับ เพราะโดยปกติจะทำกำกับภาพมากกว่า สิ่งเดียวที่นึกออกก็เป็นแค่เร่ืองเกี่ยวกับที่บ้าน เพราะเป็น
อะไรท่ีใกล้ตัว เป็นส่ิงที่เราได้เห็นได้ซึมชับมาตลอด จนกระท่ังเข้ามหาวิทยาลัยท่ีพอเรามาเรียนมาอยู่หอก็
ห่างกับท่ีบ้านมากขึ้น นานๆ คร้ังท่ีผมกลับบ้านจะรู้สึกกับสิ่งต่าง ๆ ที่เข้ามาสัมผัสมากกว่าเดิมจนเราแทบ
ไม่ได้ต้องเอาตัวเราไปพยายามสังเกตเลยหลังจากได้ทำหนังเร่ืองนี้ก็รู้สึกตัวเองได้ปลดล็อคอะไรหลาย ๆ
อย่าง แต่พอหลังจากได้คุยกับคนที่ได้ดูหนัง ได้แลกเปลี่ยนมุมมอง ได้ฟังความรู้สึกจากเขา ทำให้ผมได้ทำ
ความเข้าใจกับตัวเองเพ่ิมเติมหลาย ๆ อย่างที่ตัวผมคนเดียวคงพาตัวเองมาทำความเข้าใจอะไรแบบน้ีไม่ได้
ซ่ึงรสู้ กึ ว่าเป็นอะไรทีพ่ เิ ศษมาก

9. พิราบ / กำกบั โดย ภาษิต พร้อมนำพล
พริ าบเปน็ หนงั เกยี่ วกบั เหตกุ ารณ์ 6 ตลุ าคม 2519 เลา่ เรอ่ื งของนักศกึ ษาคนหน่งึ ทเ่ี ข้าไป

อยู่ในการชุมนุมวันน้ัน และเหตุการณ์ล้อมปราบในวันน้ันทำให้ชีวิตของเขาต้องผิดเพี้ยนไปเราเป็นเด็กท่ีโต
มาในสงั คมท่ีเพื่อน ๆ พ่อส่วนใหญ่เป็นคนเดือนตุลาฯ เป็นนกั ศึกษาท่ีเข้าร่วมชุมนุมรวมไปถึงการเข้าป่า มัน
เลยเป็นเรอื่ งใกลต้ ัวท่ีเราอย่างมาก เราเลยคิดจะทำหนงั เรอื่ งนี้ข้ึนมาให้พ่อของเราครับ เราเลยได้เอาหนังสือ
ทเ่ี ขาเขียนเล่าเหตุการณ์ต้ังแต่ก่อนเข้าป่าไปจนถึงเข้าป่ามาดัดแปลงเป็นบทหนงั มีแตง่ เติมเพ่ิมเล็กน้อย แต่
ส่วนใหญ่มีเค้าโครงมาจากเรื่องจริงอีกอย่างเราอยากเล่าเรื่องของคนตัวเล็ก ๆ ที่อยู่ในเหตุการณ์วันนั้นบ้าง
เช่น คนที่ไม่ได้เป็นแกนนำ้ การชุมนุม เพราะส่วนมากเราก็จะรู้ว่ามีการยิงนกั ศึกษาในวนั ท่ี 6 ตุลาฯ หรือไม่

105

ก็รู้เหตุการณ์ คร่าว ๆ แต่ไม่เห็นมีหนังเรื่องไหนเล่าต่อเลยว่า เย็นวันนันมันเกิดอะไรนกับนักศึกษาที่ยังไม่
เสียชีวติ บา้ ง แล้วชีวิตเขาเปน็ อยา่ งไรกนั เราเลยคดิ วา่ รายละเอยี ดปลีกย่อยของเรือ่ งแบบนมี้ นั น่าสนใจ
มาก ๆ

10. วปิ (FFF) / กำกับโดย นนทจรรย์ ประกอบทรัพย์
ช่วงเวลาของการอยู่กบั แผลของตวั ละคร หลงั จากเกดิ อุบตั เิ หตทุ ไ่ี ม่ได้คาดคิดแผล วนั แรก

ดูแค่ถลอกเล็กน้อย พ้ืนท่ีไม่มาก คืนแรกน้ำเหลืองออก ทำตัวไม่ถูกต้องติดผ้าก๊อซไหมวันถัดมา แผลแห้ง
แห้งผากจนอยากเอาลิปมันไปทาให้ วันถัดมา แผลแห้ง หนานุ่มหลังทายา แล้วก็หนา ๆ วันถัดมาแผลแข็ง
หนา เหมือนแผ่นดินอื่น วันถัดมา ๆ คัน วันถัดมาแผลลอก วันถัดมาสะเก็ดลอกติดกับผ้าก๊อช แผลยังไม่
หายดี แผลเป็น ตำหนิ จุดบ่งชี้ ร่องรอยว่าคุณเป็นใคร หวนระลึกว่าแผลเกิดได้อย่างไร ท่ีไหน กับใคร ใคร
สร้างแผลให้คุณ แผลทางกาย และแผลทางใจ ฝังใจ มองแผลเป็นมันก็เป็นอย่างน้ัน เป็นความทรงจำสี
จาง ๆ

สรุปไดว้ ่า จากภาพยนตร์สั้น 10 เรื่อง เปน็ การบอกเลา่ เรือ่ งราวของผู้สรา้ งโดยการสะทอ้ น
แนวคิดและมุมมองทม่ี าและทไ่ี ปของการสร้าง ซ่งึ แตล่ ะคนก็เลือกที่จะสร้างเรื่องจากความทรงจำ จาก
ประสบการณ์ในวยั เด็ก หรือจากการบอกเลา่ เร่ืองราวของคนในครอบครัว แลว้ ถ่ายทอดออกมาเพ่ือสะท้อน
ปมในใจอะไรบางอย่าง หรือบ้างก็ต้องการสร้างเพ่อื เปดิ มมุ มองใหม่ ๆ ใหก้ บั คนดู

สรปุ

ภาพยนตรส์ ้ัน หรอื หนงั สนั้ (Short Film หรอื Short) คือ หนังทเ่ี ล่าเรื่องด้วยภาพและเสยี ง
เหมือนภาพยนตร์ เพียงแต่เล่าประเด็นส้ัน ๆ ให้ได้ใจความ เน้นเร่ืองเดียว หรือประเด็นเดียว เนื้อหาต้อง
กระชับ และตรงประเด็นมีโครงเร่ืองไม่สลับซับซ้อน และไม่ควรมีความยาวมากเกินไป ส่วนลักษณะของ
ภาพยนตร์ส้ัน จะต้องวิเคราะห์ความแตกต่างระหว่างส่ือ เพ่ือให้เข้าใจงานแต่ละประเภท รวมถึงการมี
ความรู้เก่ียวกับกระบวนการเตรียมทำหนังส้ัน ซึ่งเป็นส่ิงจำเป็นสำหรับคนทำหนังสั้น โดยมีการให้รางวัล
สำหรับการทำหนังสั้นเช่น รางวัลรัตน์ เปสตันยี ซ่งึ เป็นการมองรางวันหนังส้ันใหก้ บั บคุ คลท่ัวไป รางวัลปยุต
เงากระจา่ ง เป็นรางวลั สำหรับแอนเิ มชัน และรางวัลช้างเผือกสำหรับภาพยนตร์สั้นยอดเยี่ยมระดับนกั ศึกษา
และ “รางวลั ช้างเผือกพิเศษ” สำหรับภาพยนตร์ส้ันยอดเยี่ยมระดับนักเรียน เป็นต้น จะเห็นได้ว่ารางวลั แต่
ละประเภทจะมีจุดเด่นในการทำหนังสั้นท่ีแตกตา่ งกัน รวมถึงการแบ่งระดับความสามารถของผู้ท่ีทำด้วยว่า
เป็นกลุ่มบุคคลไหน สรุปได้ว่า จากภาพยนตร์สั้น 10 เรื่อง เป็นการบอกเล่าเร่ืองราวของผู้สร้างโดยการ

106

สะท้อนแนวคิดและมุมมองท่ีมาและท่ีไปของการสร้าง ซ่ึงแต่ละคนก็เลือกท่ีจะสร้างเร่ืองจากความทรงจำ
จากประสบการณ์ในวัยเด็ก หรือจากการบอกเล่าเร่ืองราวของคนในครอบครัว แล้วถ่ายทอดออกมาเพื่อ
สะท้อนปมในใจอะไรบางอย่าง หรือบ้างก็ต้องการสร้างเพ่ือเปิดมุมมองใหม่ ๆ ให้กับคนดู ซ่ึงการชม
ภาพยนตร์ส้ันหรือหนังสั้นนอกจากจะเป็นการชมเพ่ือความจรรโลงใจแล้ว หนังส้ันยังให้ข้อคิดต่าง ๆ เรยี นรู้
วธิ ีคิดทีห่ ลากหลายจากผู้สร้าง เพ่อื เปน็ แรงบนั ดาลใจในการคิดสร้างสรรคใ์ นมิติใหม่ ๆ

กิจกรรมและคำถามทา้ ยบทท่ี 5

เมอ่ื ศึกษาบทที่ 5 จบแล้วให้ตอบคำถามต่อไปน้ี
1. ภาพยนตร์ส้นั มคี วามหมายวา่ อย่างไร
2. ความแตกต่างระหว่างสื่อ 4 ประเภทมอี ะไรบา้ ง
3. จงกยกตวั อยา่ งสือ่ 4 ประเภทท่ีนักศึกษาสนใจ
4. กระบวนการเตรียมหนงั ส้นั ในขัน้ นี้ (research) คืออะไร
5. จงอธิบายแนวคดิ การสรา้ งภาพยนตรส์ ้นั ของไทย ดังต่อไปนี้

5.1 ภาพยนตรส์ ั้นของ นนทจรรย์ ประกอบทรัพย์
5.2 ภาพยนตรส์ ้นั ของ จริ าพร แซ่ลี้
5.3 ภาพยนตรส์ ัน้ ของ ชติมนั ต์ คงถนิ่ ฐาน
5.4 ภาพยนตร์สน้ั ของ พสษิ ฐ์ ตนั เดชานรุ ตั น์
5.5 ภาพยนตร์สน้ั ของ วจั น์กร หาญกลุ

107

เอกสารอา้ งองิ

SARAKADEE LITE. (2022). รัตน์ เปสตันยี แมล้ มหายใจสดุ ท้ายก็ทำเพื่อหนังไทยท่เี ขารกั .
[ออนไลน์]. แหลง่ ทีม่ า: https://www.sarakadeelite.com/faces/rattana-pestonji/
[20 กรกฎาคม 2565].

สถาบันปรดี ี พนมยงค์. (ม.ป.ป.) สรปุ ประเดน็ จากงานภาพยนตรส์ นทนา 80 ปี พระเจา้
ชา้ งเผือก. [ออนไลน์]. แหล่งทม่ี า: https://pridi.or.th/th/content/2021/04/659
[2 สิงหาคม 2565].

Watcharapol Saisongkhroh. (2017). แนะนำ 10 หนงั ส้ันไทยจากคนทำหนังรุ่นใหม่ .
[ออนไลน]์ . แหล่งที่มา: https://thematter.co/entertainment/10-thai-shor-
film/35172 [2 สิงหาคม 2565].

ม.ป.ท. (2560). หนังสน้ั คืออะไร. [ออนไลน์]. แหล่งทีม่ า:
https://sites.google.com/a/srp.ac.th/srp30885/how-to-
making/bthkhwammimichux [4 สงิ หาคม 2565].

ณชั ชา เตจะโสด. (2017-2018). การสรา้ งภาพยนตร์สน้ั . ออนไลน์]. แหลง่ ท่ีมา:
http://www.chakkham.ac.th/~krunatcha/shortfilm/ [4 สงิ หาคม 2565].

108

บรรณานกุ รม

กตญั ญู ชชู น่ื . (2527). ประวตั วิ รรณคดไี ทย. กรุงเทพฯ : สำนักพิมพ์โอเดียนสโตร.์
กหุ ลาบ มัลลกิ ะมาส. (2547). ความรู้ท่วั ไปทางวรรณคดีไทย. พมิ พค์ รั้งท่ี 14.

กรุงเทพฯ : สำนักพมิ พ์มหาวทิ ยาลยั รามคำแหง.
กฤษดา เกิดดี. 2547. ประวตั ศิ าสตร์ภาพยนตร์: การศกึ ษาว่าด้วย 10 ตระกูลสำคญั . พมิ พ์ครง้ั ที่ 3

กรุงเทพฯ : สำนักพิมพ์พมิ พ์คำ.
กำจร หลุยยะพงศ์ และ สมสุข หินวิมาน. (2552). หลอน รัก สับสน ในหนังไทย.

กรุงเทพฯ : ศยาม.
งามพรรณ เวชชาชีวะ. (2549). ความสขุ ของกะท.ิ กรุงเทพฯ : แพรวเยาวชน.
จำเรญิ ลักษณ์ ธนะวังนอ้ ย. (2548). ประวัตศิ าสตร์ภาพยนตร์ไทย. นนทบุรี :

มหาวทิ ยาลยั สโุ ขทยั ธรรมาธริ าช.
ชาติ กอบจิตต.ิ (2563). คำพพิ ากษา. พิมพ์ครง้ั ที่ 52. กรุงเทพฯ : หอน.
ณัชชา เตจะโสด. (2017-2018). การสร้างภาพยนตรส์ นั้ . ออนไลน์]. แหลง่ ทม่ี า:

http://www.chakkham.ac.th/~krunatcha/shortfilm/ [4 สิงหาคม 2565].
ทมยันตี. (2547). ทวิภพ. พิมพค์ รั้งท่ี 16. กรุงเทพฯ : ณ บา้ นวรรณกรรม.
บดินทร์ เทพรตั น์. หนังสอื ที่นำมาดดั แปลงเป็นภาพยนตร์. นิตยสาร Starpics ฉบับที่ 780

ปกั ษ์แรกสิงหาคม (2553).
บญุ รักษ์ บญุ ญะเขตมาลา. (2 5 3 3). ศลิ ปะแขนงทเี่ จ็ด : เพื่อวัฒนธรรมแหง่ การวิจารณ์ภาพยนตร.์

กรงุ เทพฯ : สำนกั พิมพเ์ มด็ ทราย.
เบญจมาศ พลอินทร.์ (2526). หนว่ ยภาษาไทย 2 : พ้ืนฐานวรรณคดีและวรรณกรรมไทย.

กรุงเทพฯ : โอเดยี นสโตร.์
ปัญญา บรสิ ุทธ์ิ. (2534). วิเคราะห์วรรณคดไี ทยโดยประเภท. กรงุ เทพฯ :

มหาจุฬาลงกรณ์ราชวทิ ยาลยั .
ประวทิ ย์ แต่งอกั ษร. (2548). การวจิ ารณ์ภาพยนตร์แนวณปู แบบนิยม. เอกสารการสอนชุดวิชา

ทฤษฎแี ละการภาพยนตร์เบอื้ งต้น หน่วยที่ 1. นนทบุรี : มหาวิทยาลัยสุโขทยั ธรรมาธิราช.
พิชติ อัคนิจ. (2536). วรรณกรรมไทยสมัยสุโขทยั – กรุงศรอี ยุธยา. กรงุ เทพฯ : โอ.เอส. พรน้ิ ติ้งเฮ้าส์.

109

เฟสบุ๊ก. (2018). MARY POPPINS MOVIES รวี วิ 1964 & 2018 ดหู รอื ข้ามมาแลว้ . [ออนไลน]์ .
แหล่งท่ีมา: https://www.facebook.com/dooskip/posts/2413275268702379/
[3 สิงหาคม 2565].

ภาควชิ าภาษาไทย คณะอักษรศาสตร์ มหาวิทยาลัยศลิ ปากร. (2556). เบกิ ทางวรรณคดีไทย. นครปฐม :
มหาวิทยาลัยศิลปากรพระราชวังสนามจนั ทร์.

มหาวทิ ยาลัยสุโขทยั ธรรมาธริ าช. (2535). เอกสารการสอนชุดวชิ าพัฒนาการวรรณคดีไทย หน่วยที่ 1 –
7. พมิ พ์ครั้งที่ 2. นนทบุรี : มหาวทิ ยาลยั สโุ ขทยั ธรรมาธริ าช.

มาลัย ชพู ินจิ . ม.ป.ป. ช่วั ฟา้ ดินสลาย. พมิ พค์ ร้ังที่ 5. กรงุ เทพฯ : เคล็ดไทย.รงค์
มปท. (2556). เพอร์ซ่แี จค็ สันและดอนเนลล:ี่ ขโมยสายฟา้ . [ออนไลน]์ . แหลง่ ท่ีมา:

https://hmong.in.th/wiki/Percy_Jackson_(film) [1 สิงหาคม 2565].
ม.ป.ท. (2560). หนงั สัน้ คอื อะไร. [ออนไลน]์ . แหลง่ ทม่ี า:

https://sites.google.com/a/srp.ac.th/srp30885/how-to-
making/bthkhwammimichux [4 สงิ หาคม 2565].
ราชบัณฑิตยสถาน. (2556). พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑติ ยสถาน พ.ศ. 2554
เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจา้ อยหู่ ัวเน่ืองในโอกาสพระราชพิธีมหา
มงคลเฉลมิ พระชนมพรรษา 7 รอบ 5 ธันวาคม 2554. กรุงเทพฯ :ราชบัณฑติ ยสถาน.
รักศานต์ ววิ ฒั นส์ ินอุดม. 2545. นักสรา้ ง สร้างหนงั หนังสน้ั . กรงุ เทพฯ : โครงการตำรา
คณะนิเทศศาสตร์จุฬาลงกรณม์ หาวทิ ยาลัย.
วงษส์ วรรค.์ (2014). สนิมสรอ้ ย. กรุงเทพฯ : แพรว.
วรพจน์ พนั ธุ์พงศ.์ (2558). อยา่ งนอ้ ยทสี่ ดุ : ประวตั แิ ละทัศนะในวยั หนุม่ ของ เป็นเอก รตั นเรือง /
บทสัมภาษณ์โดย วรพจน์ พันธ์ุพงศ์. พมิ พ์ครั้งท่ี 3. กรุงเทพฯ : บางลำพู.
วฒั น์ วรรลยางกลู . (1981). มนต์รักทรานซสิ เตอร์. กรงุ เทพฯ : ไรท์เตอร์.
วาณิช จรงุ กจิ อนันต.์ (2008). แม่เบ้ีย. กรุงเทพฯ : แพรว.
วิทย์ ศิวะศรยิ านนท์. (2531). วรรณคดีและวรรณคดวี ิจารณ์. กรุงเทพฯ : ไทยวฒั นาพานชิ ,
ศรบี ูรพา. (2545). ข้างหลังภาพ. กรงุ เทพฯ : ดอกหญ้า.
สถาบันปรีดี พนมยงค์. (ม.ป.ป.) สรปุ ประเด็นจากงานภาพยนตรส์ นทนา 80 ปี พระเจา้ ช้างเผอื ก.

[ออนไลน์]. แหล่งท่ีมา: https://pridi.or.th/th/content/2021/04/659
[2 สงิ หาคม 2565].

110

สิทธา พนิ จิ ภูวดล และนิตยา กาญจนวรรณ. (2520). ความรู้ท่ัวไปทางวรรณกรรมไทย.
พมิ พค์ รั้งท่ี 2. กรงุ เทพฯ : ดวงกมล.

อญั ชลี ชยั วรพร. (2548). ทฤษฎแี ละการวจิ ารณภ์ าพยนตร.์ ในเอกสารการสอนวิชาทฤษฎแี ละ
การวิจารณภ์ าพยนตร์เบ้ืองต้น (หน่วยที่ 8). นนทบรุ ี : มหาวิทยาลยั สโุ ขทยั ธรรมาธิราช.

อุษณา เพลงธรรม. (2542). เรือ่ งของจนั ดารา. กรงุ เทพฯ : แพรว.
อาจินต์ ปญั จพรรณ. (2002). เหมืองแร่. กรุงเทพฯ : มติชน
Andrew, J. Dudley. 1976. The Major Film Theories : An Introduction. New York.

Oxford University Press.
Bottom line. (2019). ปีเตอร์ แพน ตน้ ฉบับ ทจี่ ริงแล้ว ดาร์ค กว่าท่ีคิดสำรวจเรื่องราว

การผจญภัยของ ปีเตอร์ แพน J.M. BARRIE ทจี่ ริงแลว้ โดรา้ ย และดาร์คกว่าทเี่ ราคิด.
[ออนไลน]์ . แหลง่ ท่ีมา: https://bottomlineis.co/Peter_Pan_Dark_Side
[2 สงิ หาคม 2565].
Chaninat. (ม.ป.ป.) พระราชบัญญตั ลิ ิขสทิ ธิ์ 2557. [ออนไลน์]. แหลง่ ทีม่ า:
http://www.thailandroad.com/legal/copyright.htm. [12 มิถนุ ายน 2560].
Long, Ben and Schenk, Sonja. 2000. Digital Filmmaking Handbook. USA. Charles
River Media,Inc
Major Cineplex. (2563). ครบรอบ 25 ปี "Babe หมนู ้อยหวั ใจเทวดา" หนงั ในวยั เดก็ ..ยงั
ประทบั ใจไม่รลู้ ืม. [ออนไลน]์ . แหลง่ ท่ีมา

:https://entertainment.trueid.net/detail/aP6vzJ86KBjP [3 สงิ หาคม 2565].
Mammer, Bruce. 1999. Film Production Technique : Creating the Accomplished

Image. 2 Second Edition. USA. Wadsworth.
METAL BRIDGCS. (2559). เมาคลลี ูกหมาป่า The Jungle Book 2016 [เรือ่ งย่อ/ตัวละคร/

ตวั อยา่ งหนัง] [ออนไลน]์ . แหลง่ ท่ีมา: https://www.metalbridges.com/2016-the-
jungle-book/https://hmong.in.th/wiki/The_Neverending_Story_(film)

[2 สิงหาคม 2565].
Monaco, James. 1981. How to Read Film : The Art Technology, Language, History

and Theory of Film and Media, Revised Edition. New York. Oxford University
Press.

111

Nangdee.com. (2005). อภินิหารตำนานแห่งนารเ์ นีย: ราชสีห์, แม่มด กบั ตู้พิศวง. [ออนไลน]์ .
แหล่งท่ีมา: https://www.nangdee.com/title/html/199/The-Chronicles-of-Narnia:-The-
Lion,-the-Witch-and-the-Wardrobe.html [3 สิงหาคม 2565].

Ningning. (2021). หนงั Harry Potter (แฮร์รี่ พอตเตอร)์ มีก่ีภาค พร้อมเรอ่ื งย่อ. [ออนไลน]์ .
แหลง่ ท่ีมา: https://bestreview.asia/tv/movies-harry-potter/ [3 สงิ หาคม 2565].

SE-ED. (2563). เดก็ ชายในชุดนอนลายทาง : The Boy in the Striped
Pyjamas. [ออนไลน์]. แหล่งท่ีมา: https://www.se-ed.com/productThe-Boy-in-
the-Striped-Pyjamas.aspx?no=9786163878144. [1 สิงหาคม 2565].

The Chronicles of Narnia: The Lion, the Witch and the Wardrobe (2005)
SARAKADEE LITE. (2022). รัตน์ เปสตันยี แมล้ มหายใจสดุ ท้ายก็ทำเพื่อหนังไทยทเ่ี ขารกั .

[ออนไลน]์ . แหลง่ ที่มา: https://www.sarakadeelite.com/faces/rattana-pestonji/
[20 กรกฎาคม 2565].
Watcharapol Saisongkhroh. (2017). แนะนำ 10 หนงั ส้นั ไทยจากคนทำหนงั รุน่ ใหม่ .
[ออนไลน์]. แหล่งที่มา: https://thematter.co/entertainment/10-thai-shor-
film/35172 [2 สงิ หาคม 2565].