หน่วยที่ 2 สามัคคีเภทคำฉันท์ (ความเป็นมา2)

สามัคหคนี่เวภยทที่ค2ำฉันท์

"ความเป็นมาของเรื่อง"

วิชา ท 33102 ภาษาไทย 6

ผู้สอน
นายไพโรจน์ ขวัญคง
นางสาวสิริภา แสงสมัคร



กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย
โรงเรียนคณะราษฎรบำรุง จังหวัดยะลา

ความหมายของสามัคคีเภทคำฉันท์




คำว่าสามัคคีเภท เป็นคำสมาส

เภท มีความหมายว่า การแบ่ง การแตกแยก การทำลาย

สามัคคีเภท มีความหมายว่า การแตกความสามัคคี
หรือการทำลายความสามัคคี

ความเป็นมาของเรื่องสามัคคีเภทคำฉันท์



ในสมัยรัชกาลที่ 6 เกิดวิกฤตต่างๆ ทั้งภายในประเทสและวิกฤตการณ์โลก เช่น
กบฏ ร.ศ.130 สงครามโลกครั้งที่ 1 เป็นต้น
คนไทยในสมันนั้นได้รับการศึกษามากขึ้น ทำให้เกิดความตื่นตัวทางความคิด
มีความคิดเห็นเกี่ยวกับการดำเนินกิจการบ้านเมืองแตกต่างกันเป็นหลายฝ่าย ส่งผล
กระทบต่อความมั่นคงของบ้านเมือง
ในภาะดังกล่าวเกิดความนิยมแต่งวรรณคดีปลุกใจให้รักชาติขึ้นเป็นจำนวนมาก
สามัคคีเภทคำฉันท์ ผลงานของนายชิต บุรทัต ก็เป็นหนึ่งหนึ่งที่สอดคล้อง
กับสถานการณ์บ้านเมืองในขณะนั้น

จุดมุ่งหมายในการแต่ง




นายชิต บุรทัต แต่งเรื่องสามัคคีเภทคำฉันท์นี้ขึ้นใน พ.ศ. 2457 โดยมุ่งชี้ความ
สำคัญของการรวมเป็นหมู่คณะ เป็นน้ำหนึ่งในเดียวกันเพื่อป้องกันรักษาบ้านเมืองให้มี
ความมั่นคงเป็นปึกแผ่น

ความสามัคคีเป็นธรรมะที่จำเป็นในการทำงานและอยู่ร่วมกัน

สามัคคีเภทคำฉันท์จึงเป็นวรรณคดีที่มีเนื้อหาเป็นคติสอนใจที่ทันสมัย

ประวัติผู้แต่ง




นายชิต บุรทัต (6 กันยายน พ.ศ. 2435 - 27 เมษายน 2485) บุตรนายชู นางปริก
เดิม นามสกุล "ชวางกูร" เป็นผู้มีความสามารถในการแต่งคำประพันธ์ร้อยกรอง
โดยเฉพาะ ฉันท์ เป็นกวีที่มีชื่อเสียงในสมัย รัชกาลที่ 6 สมรสกับนางจั่น แต่ไม่มีบุตรธิดา

นายชิต บุรทัต มีนามปากกาว่า เจ้าเงาะ เอกชน และแมวคราว

นายชิต บุรทัตได้สร้างผลงานร้อยกรองที่มีชื่อเสียงมากมาย โดยเฉพาะ สามัคคีเภท
คำฉันท์ (พ.ศ. 2457) มีบทร้อยกรองตีพิมพ์ในหนังสือพิมพ์และนิตยสาร ข้อความโฆษณา
เป็นร้อยกรอง และท่านยังมีชื่อเสียงในการแต่งร้อยแก้วซึ่งสามารถอ่านอย่างร้อยกรองไว้
ในบทเดียวกัน ขณะที่คำฉันท์นั้น ก็ยังสามารถใช้คำง่ายๆ มาลงครุลหุได้อย่างเหมาะสม
ด้รับการยกย่องเป็นหนึ่งในนักแต่งฉันท์ฝีมือเยี่ยมคนหนึ่งของไทย แม้จนปัจจุบันนี้

ลักษณะคำประพันธ์ประเภทฉันท์




ฉันท์ คือลักษณะถ้อยคำที่กวีได้ร้อยกรองขึ้นให้เกิดความไพเราะ ซาบซึ้ง
โดยกำหนดคณะ ครุ ลหุ และสัมผัสไว้เป็นมาตรฐาน ฉันท์นี้ไทยได้ถ่ายแบบมาจาก
อินเดีย ของเดิมแต่งเป็นภาษาบาลี และสันสกฤต โดยเฉพาะในภาษาบาลี เขามี
ตำราที่กล่าวถึง วิธีแต่งฉันท์ไว้ เป็นแบบฉบับ เรียกชื่อว่า "คัมภีร์วุตโตทัย"
แล้วต่อมาไทยเราได้จำลองแบบ มาแต่งในภาษาไทยโดยเพิ่มเติม บังคับสัมผัสขึ้น
เพื่อให้เกิดความไพเราะ ตามแบบนิยมของไทย

ครุ - ลหุ




ครุ ( ั ) คำที่มีเสียงหนัก มีลักษณะดังนี้
๑. คำที่มีตัวสะกด
๒. คำที่ประสมด้วยสระ อำ ใอ ไอเอา
๓. คำที่ประสมด้วยสระเสียงยาวไม่มีตัวสะกด

ลหุ ( ุ ) คำที่มีเสียงเบา มีลักษณะดังนี้
๑. คำที่ประสมด้วยสระเสียงสั้นไม่มีตัวสะกด

แผนผังอุเปนทรวิเชียรฉันท์ พร้อมตัวอย่าง

ปิ่ นเขตมคธขัต ติยรัชธำรง
ยั้งทัพประทับตรง นคเรศวิสาลี
พิเคราะห์เหตุ ณ ธานี
ภูธร ธ สังเกต ขณะเศิกประชิดแดน
แห่งราชวัชชี

เริ่มเรื่องก่อนถึงตอนที่ ม.6 เรียน เรื่องย่อ



พระเจ้าอชาตศัตรูแห่งแคว้นมคธต้องการขยายอาณาจักรให้กว้างไกล

แคว้นที่หมายตาไว้คือแคว้นวัชชีของเหล่ากษัติรย์ลิจฉวี แต่ไม่พระเจ้าอชาตศัตรูไม่สามารถ

ยึดได้เนื่องจากเหล่ากษัตยิ์ลิจฉวีและชาวแคว้นวัชชียึดมั่นในอปริหานิยธรรม (ธรรมอันไม่เป็นที่

ตั้งแห่งความเสื่อม ดูเนื้อหาเพิ่มเติมในหนังสือเรียนหน้า 105)

พระเจ้าอชาตศัตรูปรึกษากับปุโรหิตชื่อวัสสการพราหมณ์ ผู้มีสติปัญญาเฉียบแหลม

วัสสการพราหมณ์กราบทูลให้ทรงใช้อุบายในการตีแคว้นวัชชีโดยอาสาเป็นไส้ศึกไปยุยงให้

กษัตริย์ลิจฉวีแตกความสามัคคี

แผนการคือพระเจ้าอชาตศัตรูเรียกทุกคนมาปรึกษาว่าจะยกทัพไปตีแคว้นวัชชีของเหล่า

กษัตริย์ลิจฉวี แล้ววัสสการพราหมณ์ทูลทัดทาน ทำให้พระเจ้าอชาตศัตรูกริ้วมาก ลงโทษ

โดยการเฆี่ยนตี โกนผมประจาน แล้วเนรเทศออกไปจากเมือง (ซึ่งนี่คือแผนที่รู้กันแค่สองคน)

เรื่องย่อ

ตอนที่ ม.6 เรียน (หน้า 111 เป็นต้นไป
)

วัสสการพราหมณ์เริ่มทำอุบายทำลายความสามัคคี (หน้า 111)
วัสสการพราหมณ์ลอบส่งข่าวทูลพระเจ้าอชาตศัตรู (หน้า 115)
พระเจ้าอชาตศัตรูยกทัพมาตีแคว้นวัชชี (หน้า 117)

สรุปเนื้อหา/คำถาม